Leermiddelen: het gereedschap van de leraar.NOT 2011

Hans de Vries

(Coördinator Kenniscentrum Leermiddelen).

h.devries@slo.nl

Hoe gebruikt de leraar zijn gereedschap?

• Sinds 2007 brengt SLO jaarlijks de Leermiddelenmonitor uit: een onderzoek naar het gebruik van leer-middelen in vo, po en (v)so);

• Leermiddelenmonitor 10/11 heeft een(nog) betere onderbouwing en bevraagtook schoolleiders;

• In deze presentatie: eerste opbrengstenvan het onderzoek bij leraren vo en po.

• Verwachte publicatie: begin maart ‘11.

Soorten leermiddelen die leraren vo gebruiken:

08/09 09/10 10/110

10

20

30

40

50

60

70

80

90

100

6 6 5

7277 77

16 17 146

04

Alleen methodenVoornamelijk meth-odenVoornamelijk eigen of gevonden mate-riaalAlleen eigen en gevonden materiaal.

Soorten leermiddelen die leraren po gebruiken:

08/09 09/10 10/110

10

20

30

40

50

60

70

80

90

100

3 6 5

8577

82

116

12

0 0 1

Alleen methodenVoornamelijk meth-odenVoornamelijk eigen of gevonden mate-riaalAlleen eigen en gevonden materiaal.

Conclusies:

• Zo’n 95% van de leraren ‘arrangeert’;• Slechts 5% van de leraren hanteert strikt de methode;• Zo’n 10 tot 15% van de leraren gaat heel vrij met de methode om,

arrangeert op grotere schaal.

Huidig en toekomstige verwachting t.a.v. gebruik methoden.

vo po0.0%

10.0%

20.0%

30.0%

40.0%

50.0%

60.0%

70.0%

80.0%

90.0%

100.0%

67.0%

74.3%

58.0%

67.5%

In welke mate maakt u nu gebruik van methodegebonden leermiddelen?

In welke mate maakt u over vijf jaar gebruik van methodegeb. materiaal?

Verwacht aandeel digitale leermiddelen po:

08/09 09/10 10/110

10

20

30

40

50

60

70

80

90

100

19 20 23

5043

48 NuLinear (Nu)Over 5 jaar

Verwacht aandeel digitale leermiddelen vo:

08/09 09/10 10/110

10

20

30

40

50

60

70

80

90

100

22 2226

5145 47

NuLinear (Nu)Over 5 jaar

Conclusie:

• De verwachtingen t.a.v. toekomstig gebruik van digitale leermiddelen blijven ongeveer hetzelfde;

• Het actuele gebruik stijgt licht;• Stijging is minder groot dan verwacht kan worden afgemeten aan

de toekomstverwachting.

Reden om eigen of gevonden materiaal te gebruiken:

Om te oe-fenen.

Om te remediëren.

Om te toetsen.

Om te plannen en registreren.

Om uit te leggen of te

demonstreren.

Om te spelen en leren

Anders.0.0%

10.0%

20.0%

30.0%

40.0%

50.0%

60.0%

70.0%

80.0%

90.0%

100.0%

VO

PO

Ontwikkelen leraren zelf leermiddelen?

Ja, soms. Ja, heel vaak. Nee, maar ik zou het wel willen.

Nee, daar voel ik niets voor.

0.0%

10.0%

20.0%

30.0%

40.0%

50.0%

60.0%

70.0%

80.0%

90.0%

100.0%

55.2%

29.2%

7.5% 7.5%

48.6%

8.8%

25.2%

17.5%

VO

PO

Waarom zelf ontwikkelen?

Dat is

sch

oolbe

leid.

De m

etho

de a

lleen

bied

t onv

oldoe

nde.

Ik b

ied z

o m

eer d

iffer

entia

tiem

ogeli

jkhed

en.

Dit is

prof

essio

neel

uitda

gend

.

Ik e

rvaa

r mee

r eige

naar

scha

p.

Ik k

an m

ijn v

akke

nnis

uitbr

eiden

.

Ander

s.0.0%

10.0%

20.0%

30.0%

40.0%

50.0%

60.0%

70.0%

80.0%

90.0%

100.0%

VO

PO

Creëren van differentiatiemogelijkheden:

Niveau

vers

chil o

pdra

chte

n.

Afges

tem

d op

leer

stijl

Versc

hillen

in ti

jdsdu

ur

Keuze

opdr

acht

en m

et a

dvies

Keuze

opdr

acht

en z

onde

r adv

ies

Voor s

pecif

ieke

leerlin

gen.

Ander

s.0.0%

10.0%

20.0%

30.0%

40.0%

50.0%

60.0%

70.0%

80.0%

90.0%

100.0%

VO

PO

Conclusies t.a.v. zelf ontwikkelen.

• De meeste leraren ontwikkelen zelf materiaal;• Bij po is er nog groeipotentieel;• Belangrijke reden: meer differentiatie

(op niveau en op leerstijl bieden;en voor individuele leerlingen);

• Professioneel uitdagend;

• Kansen om ambities van scholen (onderwijs op maat, talentontwikkeling) te realiseren;

• Kansen om het beroep van leraar aantrekkelijker te maken;• Kansen om gebruik van (digitaal) materiaal een impuls te geven;

• Voorwaarden: actief beleid op de scholen en vanuit sector en overheid.

Meer dan 90% deelt materiaal.

Met directe collega's. Met collega's van andere scholen. Zowel met directe collega's als met collega's van andere scholen.

0.0%

10.0%

20.0%

30.0%

40.0%

50.0%

60.0%

70.0%

80.0%

90.0%

100.0%

PO

VO

Wanneer meer delen?

Belonin

g.

Exter

ne re

dact

ie.

Duideli

jke in

tern

etple

k

Techn

isch

eenv

oudig

er

Releva

nt v

oor a

nder

en0.0%

10.0%

20.0%

30.0%

40.0%

50.0%

60.0%

70.0%

80.0%

90.0%

100.0%

VO

PO

Kwaliteit eigen of gevonden materiaal:

• De kwaliteit is voldoende vindt 86% van de vo-leraren en 74% van de po-leraren;

• Belangrijkste kwaliteitskenmerken die men in materiaal terugvindt:– Goede vakinhoud (vo 70%, po 40%)– Bruikbaarheid (vo 53%, po 56%)– Motiverend voor leerlingen (vo 44%, po 50%).

Inpassen eigen of gevonden materiaal in de leerlijn.

• Ondersteuning wenselijk bij inpassen in leerlijn (vo 45%, po 73%);

• Ondersteuning door:– Experts (vo 31%, po 24%);– ICT hulpmiddel (vo 63%, po 73%)

Conclusies t.a.v. delen en kwaliteit.

• Over het algemeen zijn leraren tevreden over de kwaliteit van de eigen en gevonden leermiddelen;

• Ze zijn bereid hun eigen materiaal te delen, maar slechts in geringe mate met collega’s buiten de eigen school;

• Als leraren meer overtuigd zouden zijn van relevantie van eigen ontwikkeld materiaal zou de bereidheid tot delen groter zijn;

• Inpassen van materiaal in een leerlijn wordt als moeilijk ervaren (ict-ondersteuning gewenst);

• Stimulans door professionalisering van leraren op ontwikkelcapaciteiten en curriculaire competenties.

Is er beleid t.a.v. de inzet van leermiddelen?

Ja Nee Weet ik niet0.0%

10.0%

20.0%

30.0%

40.0%

50.0%

60.0%

70.0%

80.0%

90.0%

100.0%

VO

PO

Aanschaf nieuwe leermiddelen.

• Beslissing tot aanschaf wordt in ongeveer 70% van de gevallen door de directie genomen (vo 66%, po 73%);

• In po beslist het team in 72% van de gevallen welke leermiddelen aangeschaft worden;

• In vo beslist de vaksectie in 72% van de gevallen welke leermiddelen aangeschaft worden.

Stuurt het leermiddelenbeleid op inzet ICT?

0.0%

20.0%

40.0%

60.0%

80.0%

100.0%

VO

PO

Invloed gratis schoolboekenmaatregel.

• Op 68% van de scholen wordt er sinds de invoering van de gratis schoolboekenmaatregel het gebruik van gratis leermateriaal niet extra bevorderd;

• Op 47% van de scholen is het leermiddelenbeleid niet veranderd;• Op 10% van de scholen wordt een budget per sectie vastgesteld.

De sectie is vrij in de besteding daarvan;• Op 43% van de scholen wordt een budget per sectie vastgesteld

en krijgt de sectie richtlijnen voor de besteding ervan.

Het vinden en selecteren van geschikt leermateriaal:

• Het vinden en selecteren van geschikte methoden;• Het vinden, selecteren en arrangeren van vrij beschikbaar

(digitaal) materiaal.

www.leermiddelenplein.nl

Ondersteuning bij keuze methoden.• Overzicht van in Nederland verkrijgbare leermiddelen, methoden

en niet-methoden;• Extra informatie die de keuze van een methode kan

ondersteunen: beschrijvingen ervaringen;• Mogelijkheid om methoden op belangrijke aspecten met elkaar te

vergelijken.

Zoeken op het leermiddelenplein.

Detailpagina.

Beschrijvingen op het Leermiddelenplein

Ervaringen op het leermiddelenplein.

Methoden vergelijken.

Gratis digitaal materiaal op Wikiwijs:

De wereld van de digitale leermiddelen:

• Uitgevers: groeiend aanbod aan digitale leermiddelen;• Kennisnet Edurep vindbaar maken en ontsluiten van

leermiddelen;• Arrangeren en ontwikkelen: arrangeertools;• Een groeiend ict-instrumentarium voor het onderwijs.

Hoe werkt Edurep?

Digitale hulpmiddelen:

• De elektronische leeromgeving;• Het digitale schoolbord;• Computers en laptops;• In toenemende mate: smartphones en tablets;• Trendwatchers: over 10 jaar weten we niet meer wat een

toetsenbord is.

ICT kan een rol spelen bij:

• De organisatie van het onderwijs;• Instructie;• Oefenen;• Onderzoeken;• Samenwerkend leren;• Assessment;• Volgen

• Verhogen van de efficiency en de effectiviteit van het onderwijs.

ICT hulpmiddelen: de ELO (vo)

Maakt u gebruik van een elektronische leeromgeving?

Ja 65%

Nee 34%

Weet ik niet 1%

Gebruik digitaal schoolbord.

Ja0.0%

10.0%

20.0%

30.0%

40.0%

50.0%

60.0%

70.0%

80.0%

90.0%

100.0%

VO

PO

Kracht van smartphone en tablet:

• Maakt deel uit van manier van leven;• Altijd bij de hand;• Kan bij alle leerfuncties een rol spelen;• Op grote schaal beschikbaar;• Steeds krachtiger;• Niet alleen in Nederland.

Oefenen met app’s:

Leren met augmented reality:

Verder:

• Informatie zoeken op internet;• Aantekeningen maken;• Samenwerken in communities;• Prestaties opnemen en in portfolio stoppen; • Roosters enz.

toegankelijk maken.

Dus:

Weg met het verbod op mobieltjes.

Je zegt toch ook niet: laat je boek maar thuis!

Vragen??????

Hans de Vries,

h.devries@slo.nl