Nieuwsbrief barak1B

Heel binnenkort kunnen we u eindelijk laten zien welke transformatie de vervallen barak 1B heeft ondergaan in de afgelopen periode.

Er is weer leven gekomen in de barak! Het is de plek bij uitstek, waar Nationaal Monument Kamp Vught de gelaagde geschiedenis van deze historisch zo beladen plaats kan tonen. Wij willen hier, met een veelzijdige tentoonstelling en diverse educatieve workshops, de verhalen van de men-sen van toen vertellen en deze gebruiken om de mensen van nu te laten nadenken. Over uitsluiting en insluiting, maar ook over verraad en moed. Over vertwijfeling en hoop en over dromen en idealen. Over bewuste keu-zes en het toeval, over trauma’s en taboes.Velen hebben enthousiast en gedreven bijgedragen aan dit enorme werk.Een aantal nauw betrokkenen komt in deze nieuwsbrief aan het woord. Talloze anderen droegen zonder terughoudendheid bij door verhalen te delen en foto’s, documenten of voorwerpen af te staan. Zo zijn ook bij de totstandkoming van dit aansprekende oorlogserfgoed de vele groepen met elkaar verbonden, wier lotgevallen hier nu tussen vier muren zijn verzameld.<

Ten geleideHet is bijna zover!

Meer dan een monument

Jeroen van den Eijnde Directeur Nationaal Monument Kamp Vught

VOOR VRIENDEN

BESCHERMERS EN ALLE

RELATIES VAN NATIONAAL

MONUMENT KAMP VUGHT

VOOR VRIENDEN,BESCHERMERS

EN ALLE RELATIES VAN

NATIONAAL MONUMENT

KAMP VUGHT/

/ //VOOR VRIENDEN, BESCHERMERS EN

ALLE RELATIES VAN NATIONAAL

MONUMENT KAMP VUGHT/

/ //

Nationaal Monument Kamp Vught is een begrip, het symbool van onderdrukking, censuur en vernedering. Barak 1B is de laatst overgebleven barak van het voormalige SS-concentratiekamp. Vier verschillende groepen werden in dit soort barakken ondergebracht, alle onvrijwillig.

2

Behalve als concentratiekamp tijdens de Tweede Wereldoorlog fungeerden de barakken ook als

opvangkamp voor Duitse burgerevacués (1944-1945), als interneringskamp voor NSB’ers en al dan niet ten onrechte van collaboratie verdachte Neder-landers (1944-1949) en ten slotte vanaf 1951 als Moluks woonoord. In totaal werden er in de concentratiekamp-perio-de ruim 31.000 mensen in het kamp gedetineerd, onder wie 12.000 Joden, maar ook politieke ge-vangenen, verzetsstrijders, gijzelaars, Jehovah’s en enkele Sinti en Roma. In barak 1B leeft het verleden voort. De inrichting van de barak laat ook zien wel-ke bijzondere functie het kamp kreeg na de bevrij-ding van het zuiden in het najaar van 1944. Al die verschillende functies komen nu samen onder één dak. Voor het nieuwe gezicht van barak 1B heb-ben Nationaal Monument Kamp Vught, het Moluks Museum en het Vughts Museum de handen ineenge-slagen. Zo laat barak 1B het verleden voortleven. Bij de restauratie en inrichting van barak 1B is een groot aantal mensen betrokken. In deze nieuwsbrief maakt u kennis met enkelen van hen.<

Henk Mees Journalist

Barak 1B, symbool dat het verleden laat voortleven

Het achterste gedeelte van de barak was groten-deels ingestort. Gekozen is om hier een glazen dak te maken zodat ook hier het onderscheid tussen oud en nieuw zichtbaar wordt. Wijnen: “Peter van Kempen, onze lichtadviseur, heeft een sterrenhemel bedacht met led-lampjes die reflecteren in glas. In het glazen dak zitten cellen die zonlicht omzetten in elektriciteit waarmee de WKO-installatie (voor warmte-koude opslag) van stroom wordt voorzien. Het gebouw moet toch ook geëxploiteerd kunnen worden.”<

Miel Wijnen

Architect Miel Wijnen koos aparte aanpak

“Oud en nieuw met elkaar verweven”Tussen het geboomte van de Vughtse Heide valt

barak 1B nauwelijks op in het woonoord van de Molukkers. Toen architect Miel Wijnen zijn gedach-ten liet prikkelen voor een nieuw gezicht van barak 1B, symbool van vernedering en onderdrukking, keek hij verder. “Wat het hele gebied bijzonder maakt, is de dood-lopende weg, die twee kazernes, de bajes. Het hele gebied is zwanger van in- en uitsluiting. Op de een of andere manier worden mensen er hier van weerhouden om er binnen te komen of om er uit te komen, zowel fysiek als mentaal. Daarom heb ik niet naar het gebouw alleen gekeken, maar het ook gezien als onderdeel van een veel groter gebied”, geeft Miel Wijnen aan.De architect van Wijnen Architectuur in Den Bosch keert in gedachten terug naar het verleden. “De in-ternering, de Molukkers. De functies die de barak heeft gehad. Het gebouwtje is in gebruik geweest als postkantoortje, als kantine. Als je daar bij stil-staat, wordt het een bijzondere plek. Zoiets gaat in je vezels zitten, dan is het wat anders dan apparte-menten ontwerpen.”Zo bijzonder als het is, verdiende het volgens Miel Wijnen ook een bijzondere benadering. “Architec-tonisch stelt de barak niet zo veel voor, historisch des te meer. Het is de laatst overgebleven barak, waarvan zoveel mogelijk bewaard moest blijven. Dat zet je als architect aan het denken. Vaak wordt bij restauratie alleen maar naar het verleden geke-ken. Belangrijkste is dat al het historisch materiaal zijn integriteit behoudt. Het oude hout bijvoorbeeld moet herkenbaar blijven. Het oorspronkelijke stuc-werk hebben we daarom ook zoveel mogelijk laten zitten en gerepareerd met een in kleur iets afwij-kende mortel.”

3

“Het is zo absurd dat we dit soort details kun-nen laten zien. Je vraagt je daarbij af hoe men-sen zich hier staande hebben kunnen houden”, voegt Josephine Oudijn eraan toe. Voor hun in-richtingsmodel hanteerden de ontwerpers een ‘storyline’. Van aankomst tot vertrek, van het dagelijkse doen en laten tot de bezinning in de kerk. In vier fases, met vier verschillende groe-pen bewoners. “We hebben er naar gestreefd om alle functies te belichten. Het lijkt misschien wat veel, maar we hebben steeds naar een ze-ker evenwicht gezocht om de rust te bewaren. Als je veel wilt weten, kun je dat allemaal te we-ten komen, met minder blijft het ook interessant, denken wij.”

Monique Rietbroek en Josephine Oudijn laten verleden tot leven komen

“ Absurd dat Molukkers in de bedden sliepen van het concentratiekamp”

Wat krijg je te zien als je eenmaal binnen bent in barak 1B? Vraag het aan Monique Riet-

broek en Josephine Oudijn en het verleden komt tot leven. “Wij hebben ons gericht op de overeenkom-sten en verschillen die de diverse groepen bewoners kenmerken”, vertellen de twee expositie-inrichters van Rietbroek Oudijn Ontwerpers.Alsof ze zelf tot de bewoners hebben behoord, vertellen ze hun verhaal. “De overeenkomst is op de eerste plaats dat alle groepen in het kamp hier tegen hun zin hebben geslapen, gegeten en ge-werkt. Hun eten kwam uit dezelfde kampkeuken. De Molukkers hebben in de bedden geslapen die eerder in het concentratiekamp werden gebruikt”, vertelt Monique Rietbroek.

4

Monique Rietbroek en

Josephine Oudijn

Monique Rietbroek en Josephine Oudijn laten verleden tot leven komen

“ Absurd dat Molukkers in de bedden sliepen van het concentratiekamp”

“Je kunt constateren dat de bewoners troost vonden in godsdienst en levensbeschouwing, in vriendschap en muziek. Ze hielden dagboeken bij, schilderden, schreven ansichtkaarten vol. Allerlei uitingen van menselijke creativiteit komen in de verschillende fases van het kamp hier terug.”Onder het dak van barak 1B komt zo de geschiedenis van vier episodes tot uiting. “Dit gebouw is nooit een woonbarak geweest. Het heeft in de verschillende fases verschillende functies gehad. Kerk, postkantoor, een balie waar je voor documenten moest zijn. Al die verschillende functies laten we zien”, licht Monique Rietbroek toe.

Wat Monique Rietbroek en Josephine Oudijn op hun werk in Amsterdam uitwerkten, kreeg een gezicht bij de tentoonstellingsbouwers van Bruns in Berg eijk. De inrichting is de vrucht van veel brainstormen, veel gesprekken met onder anderen Jeroen van den Eijnde, Sanne Bolt en Brigitte de Kok van Nationaal Monument Kamp Vught. Maar ook met de grafisch ontwerpers, de filmmaker en tekstschrijver. “Het moest geen chronologisch verhaal worden, we zoch-ten naar gelaagdheid, zonder te veel herhalingen.

Daarvoor hebben we ook veel met el-kaar moeten praten. Om

te toetsen, om elkaar aan te vullen.”<

5

Documentairemaker Ellen van Kempen:

“Kleinkinderen laten zien wat deze plek ze doet”

Wie opgroeit in Vught, zoals Ellen van Kem-pen, heeft altijd Molukkers om zich heen

gezien. Op zoek naar filmbeelden voor barak 1B ontdekte ze wat de eerste generaties zoal moes-ten meemaken in hun barakken. “Niet alleen de mensen die hier tijdens de Tweede Wereldoorlog opgesloten zaten, konden er niet uit. Dat gold aan-vankelijk ook voor de Molukkers, want het paspoort was hun afgenomen. Ze voelden zich opgesloten in Nederland.”

Ellen van Kempen maakt en regisseert documentai-res over tal van onderwerpen, de laatste acht jaar ook veel met betrekking tot Nationaal Monument Kamp Vught. Barak 1B geeft haar opnieuw inspira-tie. “Ottie Thiers zorgt voor de informatieve duiding bij de beelden. Ik volg met sfeer en gevoel. Als je in deze omgeving opgroeit, zit je gekleefd aan de Molukkers, aan Kamp Vught.”

Wat heb je gevonden behalve je eigen herinneringen?Ellen van Kempen: “Veel filmmomenten, veel foto’s, veel audio. Ik kon het ruwe materiaal van Joost See-len gebruiken, die interviews heeft gehouden met oud-gevangenen, Duitse burgers, omstanders en burgerarbeiders. Die interviews met oud-gevange-nen zijn een soort testimonial voor mij.” (Joost See-len maakte i.s.m. Nationaal Monument Kamp Vught de documentaires Tussen hemel en hel in 2002 en Het Kwaad Buiten in 2010 – red.)

Ook nog historisch materiaal van Molukkers? “Zeker. Oude Polygoon-journaals met beelden tij-dens de bootreis naar Nederland. Ook van het le-ven hier zijn veel beelden gevonden. Daaruit kun

je opmaken dat ze het wonen ook als plezierig hebben ervaren met ook hier heuglijke momenten. Het herinnerde hen aan het leven in de kampemen-ten in Nederlands-Indië.”

Welk gevoel resteert aan het eind?“Ik heb vier portretten gemaakt van mensen uit de derde generatie van elke groep. Kleinkinderen van een NSB’er, een joodse gevangene, een Molukker en een Duitse burger. Dan zie je wat deze plek doet met de latere generaties.”

6

Ellen van Kempen en Ottie Thiers

Vanuit welk gezichtspunt heb je dit aan gepakt?Ottie Thiers: “Naast en door elkaar vertellen we vier verhalen, van vier groepen. We laten de men-sen zelf aan het woord en plaatsen hun ervaringen tegen de achtergrond van de grote geschiedenis, vanuit de vraag hoe het komt dat al deze mensen op deze plek terechtkwamen.”

Overeenkomsten ontdekt? “Ja, heel wat. Het begint al met een gemeenschap-pelijke oorzaak: de Tweede Wereldoorlog. Zonder die oorlog had het hier nog vol gestaan met bomen en waren al die mensen niet van huis en haard ver-dreven.”

Ook verschillen? “Zeker. Waarom iemand in een van de kampen te-rechtkwam, was in de regel heel verschillend. Niet alleen tussen de groepen, maar soms ook daarbinnen.

Wat maakt dat los? “Ontzag, in positieve en negatieve zin. Voor wat een oorlog teweeg kan brengen. Voor de keuzes die mensen moesten maken, voor het gebrek aan keuzemogelijkheden. Voor de soms levenslange ge-volgen van het grillige verloop van de geschiedenis. Ik ben veel verhalen tegengekomen die ik nog niet kende en die ik schokkend vond.”

Over Kamp Vught is dus nog niet alles beschreven?“Nee, zeker niet. Dat geldt voor alle periodes, maar met name de internering is een onderwerp waar-over nog veel uitgezocht, beschreven en verteld kan worden.”<

Ottie Thiers ziet overeenkomsten en verschillen:

“Over Kamp Vught valt nog altijd veel te vertellen”

Wie beter dan Ottie Thiers kan het scenario schrijven bij de beelden van de geschiedenis

van barak 1B? Ottie Thiers is historicus, woonachtig in Vught en publiceert al jarenlang over de geschie-denis van Vught. Vanaf 2001 is ze als auteur en re-dactielid betrokken bij de Vughtse Historische Reeks. Voor de verbeelding van barak 1B werkte ze samen met Ellen van Kempen, die de filmbeelden over het le-ven in de barakken samenbracht. “Ik schrijf de teksten die de ruggengraat van het verhaal van barak 1B vor-men. Ellen laat het verhaal zien”, legt Ottie Thiers uit.

7

8Illustraties: Helen van Vliet

Wat is de meerwaarde van barak 1B voor schoolgroepen?“Dankzij barak 1B kunnen we met schoolgroepen een onderwerp veel verder uitdiepen dan tot nu toe moge-lijk was. In de workshopruimtes kunnen leerlingen zelf actief aan de slag met een thema: bijvoorbeeld door een eigen tentoonstelling of een filmpje te maken. In onze rondleidingen zijn we al heel interactief: we stel-len vragen, gaan met de leerlingen in gesprek. Maar echt zelf aan de slag kunnen ze in barak 1B.”

Wat houdt het educatief aanbod in?“In barak 1B kunnen groepen - ook volwassenen-groepen - deelnemen aan een workshop. In het be-gin bestaat het aanbod nog uit twee workshops: één over het concentratiekamp en één over het Molukse woonoord. In de toekomst komen er meer workshops bij. Dat kunnen ook workshops bij een tij-delijke tentoonstelling in Nationaal Monument Kamp Vught zijn. Het doel van de workshops is dat je door zelf actief met een thema bezig te zijn kennis en

inzicht opdoet. Een bezoek aan de tentoonstelling en dit bezoek in een creatieve opdracht terug laten komen, behoort ook tot de mogelijkheden.”

Waarom is de naoorlogse geschiedenis van het kamp interessant voor scholen?“Het was voor mij ook nieuw om een workshop te maken over een ander thema dan de Tweede We-reldoorlog. Maar ik ben er erg enthousiast over geworden. De naoorlogse geschiedenis van het kampterrein maakt duidelijk dat alles zo met elkaar verweven is en tot op de dag van vandaag door-werkt. Je begrijpt de geschiedenis van de Molukkers in Nederland echt niet als je niets weet van de VOC, Nederlands-Indië en de Tweede Wereldoorlog.”

Over welk onderdeel in barak 1B ben je het meest tevreden?“Ik ben zelf het meest tevreden over de illustraties die ik heb laten maken bij de workshops. Bij de workshop over het concentratiekamp had ik te wei-nig fotomateriaal over de vrouwen om wie het in de workshop gaat. Toen heeft Helen van Vliet prachtige illustraties gemaakt waardoor deze vrouwen opeens voor je gaan leven. Bij de workshop over het Mo-lukse woonoord had ik het probleem dat ik een heel complexe voorgeschiedenis moest gaan uitleggen. Dat werden grote lappen tekst. Toen heb ik een Mo-luks jongetje bedacht, dat regelmatig in een plaatje tussendoor wat uitlegt. Zo houd je het op een luch-tige manier interessant.”<

Sanne Bolt, educatief medewerker

“Zelf aan de slag met een thema”

Brigitte de Kok en Sanne Bolt

Brigitte de Kok, medewerker collectie:

“Illustreren met voor werpen, foto’s en filmpjes”

“Sinds het begin ben ik bij de herinrichting van ba-rak 1B betrokken. Een geweldig project om aan

mee te werken, en als lid van de projectgroep ben ik bij alles betrokken geweest. We hebben werkelijk overal over nagedacht: de kleur van de tegeltjes, de looprich-ting in de expositie, hoeveel stoeltjes in de workshop-ruimte et cetera. En natuurlijk over de inhoud van de expositie: welk verhaal willen we gaan vertellen, hoe gaan we dat aanpakken en waarom willen we dat?”“In het prille begin heb ik veel meegedacht met de groep historici van Studio Storia die voor ons onder-zoek gedaan heeft naar de geschiedenis van barak 1B. Voor dit onderzoek is veel gebruik gemaakt van bijvoorbeeld brieven, documenten en objecten uit onze eigen collectie. Uit dit onderzoek is een dik rapport voortgekomen, het noodzakelijke fundament voor de expositie. Op basis van dit rapport hebben we de verhaallijn ontwikkeld.”“Vanuit mijn werk als collectiebeheerder was ik betrok-ken om het verhaal zo veel en zo gevarieerd moge-lijk te illustreren met voorwerpen, foto’s en filmpjes. Een hele uitdaging, maar het is gelukt! Veel materi-aal is afkomstig uit onze eigen collectie en uit de col-lectie van het Moluks Museum. Maar er is ook veel in bruikleen gegeven of afgestaan door andere mu-sea en archieven. We hebben heel veel gezocht en hebben werkelijk ook van alles gevonden: Molukse popmuziek, een goocheldoos uit 1940, boerenkle-ding uit het Selfkant-gebied en zelfs een piepklein miniatuurtje van de Kota Inten, de eerste boot waar-mee de Molukkers naar Nederland kwamen.”<

9

Kijk, voor jou! Maar aan niemand laten zien, want je mag hier niets voor

jezelf hebben.

barak 1B

barak 1B

Barak 1B

Barak 1B

Barak 1B

Barak 1B

barak 1B

barak 1B

Fresco sans Fresco serif

Fresco scriptFresco Inf sans

Barak 1b | Typografie

Neon ontwerpers: Ellen van Diek en Sabine Mannel, grafisch vormgevers

“De projecthuisstijl hielp ons het verhaal te vertellen”

Hoe onderscheidt dit project zich van andere projecten voor jullie?“De inhoud van deze tentoonstelling bleek zeer complex, maar dat maakt het des te interessanter om daarin structuur aan te brengen. Dit doen we ook bij de vormgeving van boeken en websites; in die zin was er geen groot verschil met andere pro-jecten. Het toepassen van grafische vormgeving op een ruimtelijk ontwerp was voor ons nieuw. Door de nauwe samenwerking met de ruimtelijke vormgevers konden wij dit steeds goed op elkaar afstemmen. De thema’s vonden wij soms huiveringwekkend. We ontdekten ook dat we niet op de hoogte waren van een deel van de geschiedenis, zoals die van de Duitse burgerevacués.”

Hoe is het gebruik van kleur, lettertypes, beelden uitgekozen?“We hebben eerst een ‘projecthuisstijl’ ontwikkeld, waarin we lettertype, vorm en kleur hebben bepaald. Wij kozen het lettertype ‘Fresco’; een karaktervolle letter, die goed leesbaar en breed inzetbaar is. Bij het kleurgebruik hebben we de nadruk gelegd op de vier verschillende groepen. Voor elke groep is een hoofd-kleur vastgelegd, die ook als navigatie dient. Hier-voor moesten de kleuren duidelijk verschillend zijn. Vaak was slechts één afbeelding beschikbaar bij een verhaal. Behalve voor de periode van het Mo-lukse woonoord waren bijna alle beelden zwart-wit. Om de foto’s aantrekkelijker en ‘frisser’ te maken, hebben wij deze vaak bewerkt door er kleur (van de desbetreffende groep) aan te geven.”

Is er een verhaal of thema dat moeilijk was om vorm te geven?“Voor het interneringskamp en de Duitse burge-revacués was minder tekst en beeld beschikbaar

10

barak 1B

barak 1B

Barak 1B

Barak 1B

Barak 1B

Barak 1B

barak 1B

barak 1B

Fresco sans Fresco serif

Fresco scriptFresco Inf sans

Barak 1b | Typografie

Neon ontwerpers: Ellen van Diek en Sabine Mannel, grafisch vormgevers

“De projecthuisstijl hielp ons het verhaal te vertellen”

Heeft het gebouw, een rijksmonument, een bepaalde meerwaarde voor jullie werk?“Het gebouw met al zijn verhalen vormt de basis van dit project. Het was fijn om te zien dat er bij de reno-vatie zorgvuldig was omgegaan met de geschiede-nis van de ruimte. Wij denken dat dit in grote mate heeft bijgedragen aan het kwaliteitsbesef voor ieder-een. Wij zijn heel trots om meegewerkt te hebben aan deze tentoonstelling.”

Over welk onderdeel zijn jullie het meest tevreden?“Wij zijn erg tevreden over de ‘projecthuisstijl’ en de mogelijkheden hiervan. In de loop van het traject is gebleken dat deze stijl ons heeft geholpen om het verhaal te vertellen. De kleuren, maar ook de aan-duiding van de periodes in jaartallen helpen ons en de bezoeker niet de weg kwijt te raken in deze complexe informatie.”<

dan voor de andere periodes. Dat maakte het soms moeilijk om de groepen evenveel aandacht te geven. Met minimale middelen hebben we ge-probeerd het optimale effect te bereiken, door de-tails van een foto uit te vergroten of meer citaten te gebruiken.”

Waren er bepaalde problemen, of dilemma’s waarmee jullie te maken kregen?“Wij hebben met een groot team aan dit project gewerkt. Alle disciplines zoals ruimtelijk- en grafisch ontwerp, tekst, vertaling, film, beeldresearch, techni-sche realisatie zijn met elkaar verbonden. Dat vergt veel flexibiliteit. Een voorbeeld: toen de tekstschrij-ver de tekst schreef, moesten wij de grootte van de letters nog bepalen. Met als consequentie dat de teksten later aangepast moesten worden. Gelukkig was iedereen gewend aan deze werkwijze, dus een echt probleem was het niet.”

Ellen van Diek en Sabine Mannel

11

12

den daar geen moeite mee. Het halen van ons doel, het behoud van de barak, stond voorop. De drie mu-sea bleven betrokken bij de barak via een inhoudelijke werkgroep.”

Henk Smeets: “We zijn heel tevreden over het resultaat. We hebben een rijksmonument gered. Het is de laatste authentieke barak van Kamp Vught. Een tastbare herin-nering, waar het voormalig verzet jaren geleden al om vroeg. Maar het is meer dan dat. Straks komen tiendui-zenden bezoekers, onder wie veel jongeren. Die zien het verhaal van de concentratiekampgevangenen, van Duitse evacués, de gevangenen in het interneringskamp na de oorlog en van de Molukkers. Heel verschillende groepen, maar allemaal ontheemd, ver van huis.”<

Henk Smeets en Hans Jager

Henk Smeets: “Al lang vonden we dat bij de sloop van het Molukse woonoord Lunetten belangrijk oor-

logserfgoed verdwenen was. Toen ook een deel van de laatste barak was ingestort, hebben we samen met Je-roen van den Eijnde geprobeerd daar iets aan te doen. Aanvankelijk kregen we daar weinig steun bij. Dankzij een uitzending van het NOS Journaal met Theo Verbrug-gen kwam landelijk aandacht voor de barak. We beslo-ten de krachten te bundelen van Nationaal Monument Kamp Vught, het Moluks Museum en het Vughts Museum in stichting Barak 1B, drie musea die betrokken zijn bij de geschiedenis van het kamp. Dat heeft goed gewerkt.”

Hans Jager: “Toen moesten we voldoende geld zien te krijgen. Dat was niet gemakkelijk. Overheden en fondsen hadden beduidend minder beschikbaar dan voorheen. Toch waren er veel gulle gevers. Fantastisch waren de activiteiten van een groepje vrijwilligers van Nationaal Monument Kamp Vught. En uiteindelijk hielp het vfonds ons uit de brand met een flinke bijdrage.” Henk Smeets: ”Vervolgens gingen we restaureren en na-denken over de inrichting. We zijn heel tevreden over dat proces. Heel bijzonder vonden we de samenwer-king met de makers van de tentoonstelling. Een bunde-ling van creativiteit dat voor een boeiend resultaat heeft gezorgd.”

Hans Jager: “Natuurlijk waren er ook problemen. De barak was eigendom van de Molukse Kerkvoog-dijraad. Die had geen geld om 1B op te knappen. Wij wilden de barak wel restaureren, maar dan moest het eigendom wel worden overgedragen. Dat lag al-lemaal ingewikkeld. Het kostte veel onderhandelen met de raad, met de lokale kerkenraden, en zelfs met het Rijk. Het is uiteindelijk gelukt dankzij de constructieve opstelling van de Kerkvoogdijraad. Omdat belangrijke geldgevers, zoals het vfonds en het ministerie van VWS een koppeling aan Nationaal Monument Kamp Vught wensten, werd stichting Barak 1B opgeheven. Wij had-

Oud-bestuursleden stichting Barak 1B:

“Het behoud van de barak stond voorop”

barak 1B genieten de steun van het vfonds. Ook eer-dere projecten van Nationaal Monument Kamp Vught kregen de sympathie van het fonds, dat gevestigd is in Den Bosch. De inspanningen bleven lange tijd vrijwel onopgemerkt. Intussen laat het vfonds steeds vaker zien en horen wat het doet.

Een bewuste keus volgens Ton Heerts: “De laatste tijd winnen we aan naamsbekendheid doordat we trans-paranter zijn geworden. Dat is nodig ook. Door de bezuinigingen neemt de druk op de private fondsen toe. En wij willen niet alleen de kant van de slachtof-fers laten zien maar ook heel graag het preventieve aspect. Om te laten beseffen wat het betekent als er geen vrijheid meer is en waartoe oorlog kan leiden. Het debat over vrede en veiligheid willen we daarom graag op gang houden. Daarin kan ook barak 1B een goede rol vervullen.”<

Ton Heerts

Zonder financiële steun vfonds project niet mogelijk

“ Rol voor barak 1B in debat over vrede en veiligheid”

Een kleine anderhalf miljoen euro kost barak 1B in de nieuwe gedaante, inclusief omgeving en inrich-

ting - van deurbel tot expositiemateriaal. Met een be-drag van acht ton is het vfonds veruit de belangrijkste financier. vfonds investeert in vrede, is het motto van de organisatie die eerder bekend stond als het Nationaal Fonds voor Vrede, Vrijheid en Veteranenzorg.

Wat na de Tweede Wereldoorlog met dubbeltjes is opgezet, wordt nu beheerd door de BankGiro Loterij. Bindende afspraken garanderen dat het vfonds voor-lopig tot 2030 daaruit kan putten, los van de midde-len die het op eigen kracht binnenhaalt. Met name bij nalatenschappen en legaten mag het vfonds steeds vaker mee delen.

Ruim tien miljoen euro werd er vorig jaar uitgekeerd, bestemd voor 135 projecten. “Barak 1B is daarin een van de grotere projecten. Het past precies bij de uitgangspunten die we voor ondersteuning via het vfonds hebben geformuleerd”, zegt Ton Heerts, voor-zitter van vakbond FNV, die een dag per week actief is als directeur van het vfonds.

“Op de eerste plaats is barak 1B voor de mensen uit voormalig Nederlands-Indië een laatste herinne-ring aan de naoorlogse periode, een herinnering die we hier blijvend kunnen houden. Het is bovendien onderdeel van de Nederlandse geschiedenis, dat niet mag wegrotten. Ook is het bij onze keuze voor de bijdrage van belang geweest dat hier de moge-lijkheid bestaat voor educatieve activiteiten, opdat de jeugd hier kennis kan nemen van de boodschap van de geschiedenis”, somt Heerts op.

Zowel jaarlijkse evenementen, bijvoorbeeld het Nati-onaal Comité 4 en 5 mei en de Bevrijdingsfestivals, als ‘monumenten’ zoals het Indisch Herinneringscen-trum Bronbeek, Hotel De Wereld in Wageningen en

13

Bijnen Uitvaartverzorging BS De Bron ‘s-HertogenboschConferentiehotel De Guldenberg Coöperatiefonds Rabobank ’s-Hertogenbosch e.o.Dekkers van GerwenDe Mandemakers GroepDe Rooi PannenDr. Hendrik Muller fondsDriessen AutogroepFujifilmGemeente AppingedamGemeente BaarnGemeente Bad BentheimGemeente BernhezeGemeente BoxmeerGemeente De BiltGemeente DongeradeelGemeente ElburgGemeente EmmenGemeente FerwerderadielGemeente Geldrop-MierloGemeente Goeree-OverflakkeeGemeente GroesbeekGemeente HaarlemmermeerGemeente Haren

Gemeente Heeze-LeendeGemeente HengeloGemeente HoogeveenGemeente HulstGemeente Keulen Gemeente LarenGemeente OldambtGemeente RenkumGemeente RijswijkGemeente SteenwijkerlandGemeente Vught Gemeente WijdemerenGemeente ZaanstadGemeente ’s-HertogenboschGemeente OranienburgIBNK.F. Hein FondsKerkbestuur Sint Jan ‘s-HertogenboschLathouwers beheerLionsclub ‘s-HertogenboschLionsclub Breda HostLionsclub Oss de MaashorstMinisterie van Volksgezondheid, Welzijn en SportNationaal Comité 4 en 5 mei

Orkest Koninklijke LuchtmachtPhanta VisionPrins Bernhard Cultuurfonds Noord-BrabantProjectkoor BrabantProvincie Noord-BrabantReinier van Arkel groepRijksdienst voor Cultureel ErfgoedRotary Club Eindhoven-VeldhovenSBO Sprankel ‘s-HertogenboschSteinhoff Fonds‘t Steunplankje – José op ten BergStichting Bouwcultuurfonds Zuid NederlandStichting Dioraphtevfonds (Nationaal Fonds voor Vrede, Vrijheid en Veteranenzorg)VolkerWessels Vrijwilligersgroep ‘Actie Barak 1B onder dak’Wilco Printing & Binding WoonwijzeZuid-Nederlands Begeleidings- orkestEn vele particulieren

De restauratie en inrichting van barak 1B zijn mogelijk dankzij financiële bijdragen van:

Onze activiteiten worden mede mogelijk gemaakt door het vfonds met middelen uit de BankGiro Loterij. Uw deelname aan deze loterij wordt daarom van harte aanbevolen.

In verband met de beperkte ruimte worden niet alle begunstigers genoemd. Natuurlijk is Nationaal Monument Kamp Vught ook iedereen dankbaar die hier niet is vermeld. Speciale dank gaat uit naar vrijwilligers Willia van Dinther, Annemieke Kamoschinski, Liesbeth Sidler, Jan van de Ven, Henny Visker, Ben Vrieling voor de actie Barak 1B onder dak waarmee zij ruim € 80.000 inzamelden.

14

Nationaal Monument Kamp Vught doet regelmatig een beroep op het vfonds voor de ontwikkeling van exposities, activiteiten en projecten zoals de restauratie en inrichting van barak 1B. In de hal van ons herinneringscentrum vindt u tot en met december 2013 actiekaarten van de BankGiro Loterij met een code, die gratis kans biedt op tientallen prijzen.

15

Bij de opening van barak 1B op 27 november wordt een uitgave gepresenteerd: Barak 1B: restauratie in beeld. Rondleider - en fotograaf - Jan van de Ven en Raad van Toezicht-lid Hans Jager hebben het verval van barak 1B gefotografeerd en de restauratie op de voet gevolgd. Dit resulteert in een 96 pagina’s tellende full colour uitgave die duidelijk maakt hoeveel werk er is verricht om de vervallen barak tot een ‘dependance’ van Nationaal Monument Kamp Vught te maken.

• Hetboekjeisvanaf27novembertekoopinde museumwinkel van Nationaal Monument Kamp Vught voor € 4,00, tevens via nmkampvught.nl

• Tegeninleveringvandekortingsbonontvangt u € 2,00 korting aan de balie.

Barak 1B restauratie in beeld

Barak 1B restauratie in beeld

€2,00 korting

Fotoboekje

16

Teksten: Henk Mees (pag. 2 t/m 7; 13), Nationaal Monument Kamp Vught Foto’s: Paul Glaser, Hans Jager, Nationaal Monument Kamp Vught, Jan van de VenIllustraties: Neon Ontwerpers (pag. 10-11), Rietbroek Oudijn Ontwerpers (pag. 5), Helen van Vliet (pag. 8-9) Eindredactie: Monique Cunnen, Nationaal Monument Kamp Vught Grafische vormgeving: Nadja Drozdz, Drozdz Design Druk: Dekkers van Gerwen* Deze nieuwsbrief is een eenmalige uitgave van Stichting

Nationaal Monument Kamp Vught. Aan de inhoud hiervan kunnen geen rechten worden ontleend.

* Is de adressering onjuist? U kunt een wijziging doorgeven via info@nmkampvught.nl of via (073) 656 67 64. © Nationaal Monument Kamp Vught, november 2013

Openingstijden barak 1BWoensdag, zaterdag & zondag 12.00 - 17.00 uur (vanaf 30 november) Gesloten: 25 december, 31 december, 1 januari, 10 t/m 31 januari Groepen op afspraak. Voor reserveringen en extra openingsdata, zie nmkampvught.nl of bel (073) 656 67 64.

Openingstijden Nationaal Monument Kamp VughtGeopend Maandag (april t/m september) Dinsdag t/m vrijdag: 10.00 - 17.00 uur Zaterdag, zondag en feestdagen: 12.00 - 17.00 uur 4 mei: 10.00 - 19.00 uur 5 mei: 10.00 - 17.00 uur Gesloten Maandag (oktober t/m maart) 25 december, 31 december, 1 januari, 10 t/m 31 januari

Nationaal Monument Kamp Vught Lunettenlaan 600 5263 NT Vught nmkampvught.nl (073) 656 67 64

Colofon