Nieuwsbrief Narratief Netwerk Nederland · Reliëf greep de gelegenheid aan om twee nieuwe...

24
Narratief Netwerk Nederland (NNN) Pagina 1 van 24 Nieuwsbrief Nummer 7 – Oktober 2014 Narratief Netwerk Nederland (NNN) Nieuwsbrief Nummer 7 – oktober 2014 In dit nummer: Onderzoek/Onderwijs (pag. 2 - 11) 1407 - Verslag Inspiratiedag Levensverhalen (pag. 2) 1408 - Verslag Summerschool Narratieve Analyse (pag. 3) 1409 - ‘Een landschap van herinneringen’: Snipperberichten voor landschapschrijvers (pag.4) 1410 - Verslag Symposium Maak er een boek van...!? Leren van patiënten en hun verhalen (pag. 5) 1411 - Aankondiging E-book 5th & 6th Global Conferences STORYTELLING (pag. 7) 1412 - Narratieve psychologie krijgt unieke plek in curriculum psychologie in Twente (pag. 7) 1413 - Verslag Workshop Narrative Medicine en werkbezoek CIRN (pag. 8) 1414 - Storytelling voor studieloopbaanbegeleiding (pag. 10) 1415 – Abstracts Symposium op het 12e Nationaal Congres van de Nederlandse Vereniging voor Gerontologie (NVG-KNOWS) (pag. 11) Oproepen (pag. 13 - 16) 1416 - STEM! Online levensalbum genomineerd voor online Zorgvernieuwingsprijs (pag. 13) 1417 - GEZOCHT: niet criminele man/vrouw! (pag. 14) 1418 - Ervaringen met na-oorlogs racisme (pag.16) 1419 - Oproep Kwalon rubriek Narratief onderzoek (pag. 16) Agenda (pag. 17 - 18) Nov - 26 (2014) Biografie Café (Groningen, Nederland) Apr - 16 (2015) The 4th Conference of the European Narratology Network: Modelling Narrative across Borders (Ghent University, België) Mei - 26 (2015) Sixth International workshop on computational models of narrative (Atlanta, Verenigde Staten) Jun - 04 (2015) Ethics of storytelling (Turku University, Finland) Publicaties (pag. 19 - 23)

Transcript of Nieuwsbrief Narratief Netwerk Nederland · Reliëf greep de gelegenheid aan om twee nieuwe...

Page 1: Nieuwsbrief Narratief Netwerk Nederland · Reliëf greep de gelegenheid aan om twee nieuwe publicaties te presenteren in ... teruggevonden knipsels en artikeltjes, fragmenten uit

Narratief Netwerk Nederland (NNN) Pagina 1 van 24 Nieuwsbrief Nummer 7 – Oktober 2014

Narratief Netwerk

Nederland (NNN)

Nieuwsbrief Nummer 7 – oktober 2014

In dit nummer:

Onderzoek/Onderwijs (pag. 2 - 11)

1407 - Verslag Inspiratiedag Levensverhalen (pag. 2)

1408 - Verslag Summerschool Narratieve Analyse (pag. 3)

1409 - ‘Een landschap van herinneringen’: Snipperberichten voor landschapschrijvers (pag.4)

1410 - Verslag Symposium Maak er een boek van...!? Leren van patiënten en hun

verhalen (pag. 5)

1411 - Aankondiging E-book 5th & 6th Global Conferences STORYTELLING (pag. 7)

1412 - Narratieve psychologie krijgt unieke plek in curriculum psychologie in Twente (pag. 7)

1413 - Verslag Workshop Narrative Medicine en werkbezoek CIRN (pag. 8)

1414 - Storytelling voor studieloopbaanbegeleiding (pag. 10)

1415 – Abstracts Symposium op het 12e Nationaal Congres van de Nederlandse Vereniging

voor Gerontologie (NVG-KNOWS) (pag. 11)

Oproepen (pag. 13 - 16)

1416 - STEM! Online levensalbum genomineerd voor online Zorgvernieuwingsprijs (pag. 13)

1417 - GEZOCHT: niet criminele man/vrouw! (pag. 14)

1418 - Ervaringen met na-oorlogs racisme (pag.16)

1419 - Oproep Kwalon rubriek Narratief onderzoek (pag. 16)

Agenda (pag. 17 - 18)

Nov - 26 (2014) Biografie Café (Groningen, Nederland)

Apr - 16 (2015) The 4th Conference of the European Narratology Network: Modelling

Narrative across Borders (Ghent University, België)

Mei - 26 (2015) Sixth International workshop on computational models of narrative

(Atlanta, Verenigde Staten)

Jun - 04 (2015) Ethics of storytelling (Turku University, Finland)

Publicaties (pag. 19 - 23)

Page 2: Nieuwsbrief Narratief Netwerk Nederland · Reliëf greep de gelegenheid aan om twee nieuwe publicaties te presenteren in ... teruggevonden knipsels en artikeltjes, fragmenten uit

Narratief Netwerk Nederland (NNN) Pagina 2 van 24 Nieuwsbrief Nummer 7 – Oktober 2014

Onderzoek/Onderwijs

1407 - Verslag Inspiratiedag Levensverhalen Onderzoek/ Door: Marilou den Outer Onderwijs

Maar liefst 150 deelnemers waren er op de Inspiratiedag Levensverhalen 'Het

verhaal gaat door', georganiseerd door Reliëf op 9 oktober in Mennorode in Elspeet

(Veluwe).

Al tien jaar is Reliëf betrokken bij onderzoek over en de praktijk rondom

levensverhalen in zorg en welzijn, onder het motto: meer aandacht voor het

levensverhaal in de zorg. In die tijd is veel gebeurd: meerdere methodieken, prijzen,

platforms en veel vrijwilligers en professionals zijn met levensverhalen aan de slag

gegaan.

In de zaal zaten mensen ‘van het eerste uur’, maar ook opvallend veel

‘nieuwkomers’. Een teken dus dat het levensverhaal volop in de belangstelling staat.

Reliëf greep de gelegenheid aan om twee nieuwe publicaties te presenteren in

samenwerking met uitgever Bohn Stafleu van Loghum: een geheel herziene editie

van ‘Mijn Leven in Fragmenten’ (methode voor werken met levensverhalen met

dementerenden) en, nieuw: ‘Met oudere migranten in gesprek over hun

levensverhaal; mijn leven in kleur’.

Mooie inleidingen waren er van José Franssen die al dertig jaar bezig is met

levensverhalen en nu haar ervaringen volop deelt; van Anneke Sools, die vertelde

over het project Brieven vanuit de Toekomst van de Universiteit Twente - Het

Levensverhalenlab, het kenniscentrum op het terrein van narratieve psychologie en

geestelijke gezondheid; van Dominiek Lootens van Caritas Antwerpen over het

project ‘Inclusief Verhalend Werken’; en van Thijs Tromp, directeur Relief, die

promoveerde op de betekenis van levensverhalen en in Mennorode inspirerend

vertelde over: ‘wat is het dat levensverhalen zo boeiend en zinvol maakt’?

Deelsessies en volop netwerken stonden op het middagprogramma. Deelsessies die

een beeld gaven van de vele variaties rond het thema levensverhalen: over

palliatieve zorg, levensverhalen verhalen met migranten en levensverhalen met

dementerenden.

Page 3: Nieuwsbrief Narratief Netwerk Nederland · Reliëf greep de gelegenheid aan om twee nieuwe publicaties te presenteren in ... teruggevonden knipsels en artikeltjes, fragmenten uit

Narratief Netwerk Nederland (NNN) Pagina 3 van 24 Nieuwsbrief Nummer 7 – Oktober 2014

Kortom, een zeer inspirerende dag, met dank aan Wout Huizing, Thijs Tromp en

andere medewerkers van Reliëf.

1408 - Verslag Summerschool Narratief Psychologische Onderzoek/ Analyse Onderwijs Door: Sheila Adjiembaks

De laatste week van augustus heeft het Levensverhalenlab aan de Universiteit

Twente het initiatief genomen een vijfdaagse Summerschool voor onderzoekers en

(buiten)promovendi te organiseren. Doel van deze Summerschool was een nadere

kennismaking met elkaar en elkaars onderzoeken, en vooral ook het opdoen van

kennis en vaardigheden omtrent narratieve analyse.

In totaal participeerden tien onderzoekers met een variëteit aan achtergronden

zoals het bedrijfsleven, de criminologie, pedagogiek en de klinische psychologie.

Ondanks de verscheidenheid aan achtergronden (en daarmee tevens

onderzoeksonderwerpen) hadden alle onderzoekers één ding gemeen: allen

bewandelen een narratieve benadering in onderzoek.

Dag 1 van de Summerschool werd ingeleid door Gerben Westerhof en Ernst

Bohlmeier die een overzichtelijke presentatie gaf over de klassiekers in en daarmee

het ontstaan van narratief psychologisch onderzoek. Deze inleiding werd gevolgd

door een hoorcollege van Anneke Sools over kwaliteitseisen in narratief onderzoek.

Deze dag werd afgesloten met korte presentaties over de onderzoeken van de

deelnemers en een smakelijk diner in de binnenstad van Enschede.

Anneke Sools presenteerde op dag 2 van de Summerschool de narratieve

verhaallijnanalyse, waarna elke onderzoeker de gelegenheid werd geboden aan de

hand van deze analysemethode met eigen data aan de slag te gaan.

Op dag 3 van de Summerschool zijn stromingen van narratieve analyse aan de hand

van artikelen besproken tegen het licht van kwaliteitseisen in narratief onderzoek.

Deze dag werd afgesloten met een bijzondere wandeling door de stad Enschede,

begeleidt door vrijwilligers van het Huis van

verhalen (Roombeek) waar levensverhalen

van slachtoffers van en betrokkenen bij de

vuurwerkramp worden verzameld.

De vierde en vijfde dag van deze

Summerschool zijn, tot slot, besteed aan het

maken van een analyseplan en daarmee het

Page 4: Nieuwsbrief Narratief Netwerk Nederland · Reliëf greep de gelegenheid aan om twee nieuwe publicaties te presenteren in ... teruggevonden knipsels en artikeltjes, fragmenten uit

Narratief Netwerk Nederland (NNN) Pagina 4 van 24 Nieuwsbrief Nummer 7 – Oktober 2014

nadenken over de besproken analysemethoden, kwaliteitseisen, voor- en nadelen

van analysemethoden in relatie tot eigen onderzoek en het daadwerkelijk

verantwoorden van keuzes.

Kortom: een zeer leerzame en vooral ook inspirerende Summerschool (die hopelijk

nog een vervolg gaat krijgen)!

(Bron foto: www.rtvoost.nl)

1409 - ‘Een landschap van herinneringen’ Onderzoek/ Snipperberichten voor landschapschrijvers Onderwijs Door: Jose Franssen

Met dit project wil ik een sneeuwbal door het land laten rollen, die groter en groter

wordt, om werkwijze en het belang van het werken met het eigen verhaal door te

geven. Het eerste deel was het beschikbaar maken van 52 oefeningen voor het

schrijven van het eigen levensverhaal. Je kunt de oefeningen zien als een jaarcursus

of als een schatkist waarin je kunt grabbelen, ter inspiratie.

Deze oefeningen vind je op mijn site. Ze kunnen door iedereen gebruikt worden.

Intussen ben ik bezig met het vervolg. Ik verstuur nu met enige regelmaat

Snipperberichten voor landschap-schrijvers aan belangstellenden. Dat zijn

mededelingen, boekbesprekingen, citaten, teruggevonden knipsels en artikeltjes,

fragmenten uit lezingen die ik ooit gaf, artikelen die ik over mijn werk schreef… het

is een potpourri van allerlei wetenswaardigheden over het werken met

levensverhalen. Want hoe doe je dat nu, werken met die oefeningen? Waar moet je

op letten als je een groep wilt begeleiden? Hoe bouw je een cursus op? In de

Snipperberichten besteed ik ook aandacht aan methodische aspecten,

achtergrondinformatie, literatuurverwijzingen, tips en ideeën voor het werven van

een groep of voor het lesgeven. Stof voor mensen die met anderen werken rond

levensverhalen, zoals docenten schrijven, werkers in de geestelijke

gezondheidszorg, activiteitenbegeleiders, creatief therapeuten, psychologen,

biografisch werkers, geestelijk verzorgenden, pastores, en ouderenadviseurs.

De Snipperberichten zijn gratis.

Heb je belangstelling voor de Snipperberichten? Meld je dan aan per email via mijn

site: www.josefranssen.nl

Page 5: Nieuwsbrief Narratief Netwerk Nederland · Reliëf greep de gelegenheid aan om twee nieuwe publicaties te presenteren in ... teruggevonden knipsels en artikeltjes, fragmenten uit

Narratief Netwerk Nederland (NNN) Pagina 5 van 24 Nieuwsbrief Nummer 7 – Oktober 2014

NB: de tekst van de lezing van Jose van 9 oktober jl. is via een email naar

[email protected] op te vragen (red.)

1410 - Verslag Symposium Maak er een boek van...!? Onderzoek/ Leren van patiënten en hun verhalen Onderwijs Door: Coleta Platenkamp

Op vrijdag 10 oktober 2014 vond het symposium Maak er een boek van...!? Leren

van patiënten en hun verhalen plaats aan De Haagse Hogeschool. Het symposium

bracht makers van ervaringsverhalen in vele uitingsvormen en gebruikers daarvan

bij elkaar, om van elkaar te leren. Bovendien werd op het symposium het

gelijknamige boek gepresenteerd.

Patiënten leggen hun ervaringen niet alleen vast in een boek, maar ook in een film,

blog, lied, documentaire, kunstuiting of met websites. En het gebruik ervan door

hulpverleners, professionals, onderzoekers, studenten, docenten, beleidsmakers is

ook zeer verschillend. Dit roept vragen op zoals: vullen de verschillende

uitingsvormen elkaar aan? Worden ze goed ingezet ter verbetering van de zorg en

de kwaliteit van leven van patiënten/cliënten?

Symposium en boek hebben dezelfde opzet: het in kaart brengen van de

verschillende manieren waarop patiënten hun ervaringen vertolken en waarop

anderen daar gebruik van maken, om vervolgens te kijken hoe wederzijds het

meest van elkaar geleerd kan worden.

Het symposium trok zo’n 300 bezoekers en begon met een plenair deel.

Dagvoorzitter Marie Josee Smits introduceerde Son Burgers-Geerinckx, directeur van

de Faculteit Gezondheid, Voeding & Sport van De Haagse Hogeschool die het

symposium opende. Daarna werd Coleta Platenkamp geïnterviewd door Gonny ten

Haaft. Het interview sloot af met een vraag aan Coleta naar een aantal conclusies

uit het boek. Zij benoemde er enigen en gaf vervolgens het boek aan Hanneke van

Essen, waarnemend directeur Markt & Consument, Ministerie van Volksgezondheid,

Welzijn en Sport. Vervolgens reflecteerde Heleen van Tilburg op indrukwekkende

wijze op haar ervaringsverhaal waarna Rob Houtepen een introductie gaf op de

thema’s leren van elkaar en leren van verschillen. Karin Spaink leidde vervolgens

twee rondetafelgesprekken met makers en gebruikers van ervaringsverhalen.

Ingegaan werd op de inzet van ervaringsverhalen, eigen motivatie om dat te doen,

nut en gebruik van ervaringsverhalen.

Page 6: Nieuwsbrief Narratief Netwerk Nederland · Reliëf greep de gelegenheid aan om twee nieuwe publicaties te presenteren in ... teruggevonden knipsels en artikeltjes, fragmenten uit

Narratief Netwerk Nederland (NNN) Pagina 6 van 24 Nieuwsbrief Nummer 7 – Oktober 2014

Aan tafel zaten:

Ronde 1: Mohammed Benzakour, Annabel Bolck, Marc de Hond, Riet Kleerebezem,

Sigrid Landman, Maarten Muis.

Ronde 2: Roland Bal, Sjaak van der Geest, Helena Kosec, Mette Lansen.

Vervolgens was er een lunch in een ruimte met marktstalletjes waarin kennis

gemaakt kon worden met initiatieven om ervaringsverhalen in het voetlicht te

brengen van zowel makers als gebruikers. Diverse deelnemers en betrokkenen

toonden er hun producten of lichtten deze toe. Het boek was daar voor het eerst te

verkrijgen.

Na de lunch kon gekozen worden uit een keur van 15 workshops waarin diverse

onderwerpen uitgediept werden. Vele(ervarings) deskundigen leverden bijdragen.

De workshops waren zeer gevarieerd van inhoud: workshops rond beeld; van

documentaire tot kunstschilder, het maken van verhalen en welke vorm hoort

daarbij, nut voor lotgenoten, storytelling in de zorg, boekenauteurs, bloggers en

columnisten over wat hen heeft opgeleverd, de VVvE (Vakvereniging voor

Ervaringswerkers) vertelde over de meerwaarde van ervaringskennis, Recensenten

van stichting CCC vertelden wat hen raakte bij het lezen van verhalen, een

workshop over de ervaring, de boodschap, de uiting en de

doelgroep, Pptiëntenervaringen naast andere bronnen inzetten in zorg, politiek,

eigen bedrijf, of onderwijs, of onderzoek, zorg en hulpverlening, en tenslotte ook

wat kunnen bruggenbouwers bieden.

Tenslotte vertolkte Trio Triëst op het symposium een speciaal gemaakt lied waarbij

wij het refrein zongen en sloten wij het symposium vol van verhalen, indrukken en

beelden af.

Meer informatie over inhoud van de optredens, met enige concluderende

opmerkingen uit het boek zijn op de website www.patientervaringsverhalen.nl te

vinden. Daar staat ook een link waarmee het boek te bestellen is.

Wij hopen via de website discussies te blijven voeren over de onderwerpen die in de

workshops aan bod zijn gekomen.

Page 7: Nieuwsbrief Narratief Netwerk Nederland · Reliëf greep de gelegenheid aan om twee nieuwe publicaties te presenteren in ... teruggevonden knipsels en artikeltjes, fragmenten uit

Narratief Netwerk Nederland (NNN) Pagina 7 van 24 Nieuwsbrief Nummer 7 – Oktober 2014

1411 - Aankondiging E-book 5th & 6th Global Onderzoek/ Conferences STORYTELLING Onderwijs Door: Floor Basten

Van woensdag 14 t/m vrijdag 16 mei 2014 was er een internationale conferentie

over storytelling in Lissabon. Drie Nederlandse onderzoekers hebben twee papers

gepresenteerd. Floor Basten presenteerde "A Multiple Analyses Approach for

Narrative Sociology of Everyday Life" en Sjoerd-Jeroen Moenandar en Krina

Huisman presenteerden "A Storytelling Tool for Student Reflection in Universities of

Applied Sciences". Naar aanleiding van deze conferentie zal een e-book verschijnen.

Meer informatie daarover komt in een volgende NNN-nieuwsbrief

Meer info over deze conferentie is te vinden op http://www.inter-

disciplinary.net/probing-the-boundaries/persons/storytelling-global-reflections-on-

narrative/story-2-call-for-papers/.

1412 - Narratieve psychologie krijgt unieke plek in Onderzoek/ curriculum psychologie in Twente Onderwijs Door: Anneke Sools & Sanne Lamers (Levensverhalenlab Universiteit Twente)

De universiteit Twente was al uniek in vergelijking met andere psychologie-

opleidingen in Nederland door het vak narratieve psychologie aan te bieden aan

tweedejaars studenten. Vanaf dit studiejaar zullen nog meer psychologiestudenten

gaan kennismaken met het vak narratieve psychologie, doordat dit vak integraal

onderdeel gaat uitmaken van een nieuwe module (met een omvang van 15EC, wat

gelijkstaat aan 25% van een studiejaar, ofwel fulltime onderwijs vanaf november

2014 t/m januari 2015). Deze module combineert het klinische perspectief

(psychopathologie en psychodiagnostiek) met het narratief-psychologische

perspectief op psychische gezondheid.

Terwijl het klinische perspectief stoornissen vooropstelt en uitgaat van de DSM

classificatie, gaat de narratieve psychologie uit van de ervaringen en betekenissen

die mensen zelf geven aan hun problemen en klachten. Voor zover ons bekend zijn

er geen psychologie-opleidingen, zeker niet in Nederland, die beide benaderingen zo

complementair behandelen en op zo’n prominente plek in het curriculum. We zijn

natuurlijk benieuwd te horen als er soortgelijke vakken worden gegeven in het

Page 8: Nieuwsbrief Narratief Netwerk Nederland · Reliëf greep de gelegenheid aan om twee nieuwe publicaties te presenteren in ... teruggevonden knipsels en artikeltjes, fragmenten uit

Narratief Netwerk Nederland (NNN) Pagina 8 van 24 Nieuwsbrief Nummer 7 – Oktober 2014

psychologiecurriculum in Nederland of in het buitenland, dus mail ons gerust over

verwante initiatieven ([email protected] of [email protected]).

Naast aandacht voor een ervaringsperspectief op klachten en problemen voegt de

module ook een positief-psychologische benadering toe. Vanuit deze benadering

wordt psychische gezondheid niet alleen negatief in termen van afwezigheid van

klachten en stoornissen gedefinieerd, maar ook positief door te focussen op kracht,

mogelijkheden en kansen van mensen. De module bestaat uit hoorcolleges,

werkcolleges, projectgroepbijeenkomsten en zelfstudie. De toetsing behelst naast

tentamens en kleinere opdrachten (waaronder het houden en analyseren van een

narratief interview) ook een projectopdracht. Studenten werken in groepjes aan het

project dat gaat over het inzetten van een gecombineerde benadering (klinisch en

narratief, klachtgericht en krachtgericht) in de GGZ-diagnostiek. Ze presenteren hun

advies hierover aan vertegenwoordigers van de regionale GGZ instelling in

Overijssel.

1413 - Verslag Workshop Narrative Medicine en Onderzoek/ werkbezoek CIRN Onderwijs Door: Jojanneke Korte (Levensverhalenlab, Universiteit Twente)

Op woensdag 16 september ben ik vertrokken voor een werkbezoek naar Noord-

Amerika, om mogelijkheden te verkennen rondom onderzoek naar en implementatie

van narratieve zorg. Narratieve zorg is een wetenschappelijk onderbouwde,

kosteneffectieve en laagdrempelige manier om het welbevinden te bevorderen.

Kortweg is het persoonsgerichte zorg waarbij het verhaal van de cliënt op een

professionele wijze centraal staat. Mijn specifieke interesse gaat uit naar narratieve

zorg bij ouderen in verpleeg- en verzorgingshuizen, een kwetsbare doelgroep die in

mijn ogen alle aandacht verdient, helemaal in een tijd waarin het meer lijkt te gaan

om het besparen van kosten in plaats van om de kwaliteit van zorg.

In mijn zoektocht naar optimale narratieve zorg volgde ik de workshop “Narrative

Medicine” aan de Columbia University van New York, onder leiding van Professor

Rita Charon. Dit om een beter beeld te krijgen hoe bij zorgmedewerkers een goede

narratieve houding kan worden bewerkstelligd. Een houding waarbij er oprecht

interesse is in het verhaal van de ander en waarvan bovendien het nut wordt

ingezien. Hiervoor heb ik zeker een aantal ideeën kunnen opdoen, die ik graag zou

willen verwerken in een te ontwikkelen training voor zorgmedewerkers in verpleeg-

en verzorgingshuizen. De methode die wordt gehanteerd omvat ruwweg drie

Page 9: Nieuwsbrief Narratief Netwerk Nederland · Reliëf greep de gelegenheid aan om twee nieuwe publicaties te presenteren in ... teruggevonden knipsels en artikeltjes, fragmenten uit

Narratief Netwerk Nederland (NNN) Pagina 9 van 24 Nieuwsbrief Nummer 7 – Oktober 2014

stappen; aandachtig lezen, reflectief schrijven en het delen van deze ervaringen. Ik

heb aan den lijve ondervonden dat deze stappen zinvol zijn. Hoe dit precies in zijn

werk gaat wil ik graag iets meer toelichten. Hierbij wil ik opmerken dat de

beschrijving vrij summier is, de methode omvat uiteraard veel meer, maar zo krijgt

de lezer toch een idee.

Eerst bestudeer je een literair werk (ook wel aandachtig lezen), dit kan een gedicht,

een verhaal of een film(scène) zijn. Hierdoor kom je in een bepaalde modus die

wordt gevoed door je eigen levenservaringen, herinneringen, je eigen

gedachtengoed en waarden. Vervolgens voer je een schrijfopdracht uit (reflectief

schrijven). Een leuk voorbeeld van zo’n opdracht is: “Schrijf een verhaal over je

naam”. Het is van belang dat je hier niet al teveel tijd voor neemt, vijf minuten is

voldoende. Nadat je dit hebt gedaan lees je je verhaal voor in een groep, waarbij op

elkaar gereageerd kan worden. Het is heel bijzonder om te zien wat er dan gebeurt,

voor mij was dit een openbaring. Er ontstaat een bijzondere groepsdynamiek die

ervoor zorgt dat je je optimaal kunt inleven in het verhaal van de ander. Binnen een

zeer korte tijd ontstaat er een sfeer die hier veilig genoeg voor is. Ik heb gemerkt

dat het nodig is om eerst op jezelf te leren reflecteren voordat je oprechte interesse

in het verhaal van een ander kunt hebben. De workshop liet veel theoretische

onderbouwing zien voor deze methode en in kleine groepen zijn diverse praktische

oefeningen gedaan, zoals hierboven beschreven.

In deel twee van mijn zoektocht deed ik inspiratie op rondom de implementatie van

narratieve zorg in verpleeg- en verzorgingshuizen en verkende ik mogelijkheden

voor onderzoekssamenwerking bij het Centre for Interdisciplinary Research on

Narrative (CIRN), verbonden aan de St. Thomas University in Fredericton, Canada.

In Noord-Amerika hèt kenniscentrum voor praktijkgericht onderzoek naar narratieve

zorg, vergelijkbaar met het Levensverhalenlab van de Universiteit Twente. Mijn

ervaringen met dit instituut zijn veelbelovend. Professoren Bill Randall en Clive

Baldwin, beiden het brein achter dit centrum, beschikken over een enorme schat

aan theoretische kennis op dit gebied en hebben ruime ervaring met het geven van

allerlei trainingen rondom narratieve zorg; zowel aan personeel als aan studenten.

Binnen de opleiding gerontologie, de psychologie van het ouder worden, staan

narratieve methoden centraal, iets dat wereldwijd absoluut uniek en inspirerend is.

Net als het Levensverhalenlab werkt het CIRN samen met verschillende

praktijkinstellingen, waaronder verpleeg- en verzorgingshuizen. Er is hier sprake van

een bijzondere situatie, waarin we elkaar goed kunnen versterken en aanvullend

zijn in onze onderzoeksmethoden. Tijdens het werkbezoek zijn afspraken gemaakt

om te werken aan een blijvende, internationale samenwerking, om wetenschappelijk

onderzoek naar de implementatie van narratieve zorg mogelijk te maken. De

Page 10: Nieuwsbrief Narratief Netwerk Nederland · Reliëf greep de gelegenheid aan om twee nieuwe publicaties te presenteren in ... teruggevonden knipsels en artikeltjes, fragmenten uit

Narratief Netwerk Nederland (NNN) Pagina 10 van 24 Nieuwsbrief Nummer 7 – Oktober 2014

kernvraag voor dit onderzoek is het inzichtelijk krijgen van de voorwaarden om een

instelling volledig te laten fungeren als “narratieve zorginstelling”, ter verbetering

van het welbevinden van haar bewoners.

Samenvattend kan ik stellen dat het werkbezoek veel mogelijkheden en ideeën

heeft opgeleverd ter verbetering en implementatie van narratieve zorg binnen

verpleeg- en verzorgingshuizen in Nederland. Ik ga de uitdaging graag aan!

1414 - Storytelling voor studieloopbaanbegeleiding Onderzoek/ Door: Krina Huisman & Sjoerd-Jeroen Moenandar Onderwijs

Van studenten in het hoger beroepsonderwijs in Nederland wordt verwacht dat zij

continu op hun persoonlijke en professionele ontwikkeling reflecteren. Vrijwel alle

HBO-studies hebben hiertoe studieloopbaanbegeleiding tot een vast onderdeel van

het onderwijsprogramma gemaakt.

In het najaar van 2013 hebben wij onderzoek gedaan naar de praktijk van

studieloopbaanbegeleiding bij een specifieke studie aan een Nederlandse HBO-

instelling. Doorgaans schrijft een analytisch model voor waar studenten op moeten

reflecteren en laat hun eigen ervaring buiten beeld. Storytelling biedt een alternatief

voor deze manier van reflectie en gaat juist uit van de ervaring van studenten.

We hebben een pilotstudie uitgevoerd waarbij vierentwintig derde- en vierdejaars

studenten werd gevraagd om drie maanden een logboek bij te houden van hun

studeerervaringen. Vervolgens moesten ze verslag van deze ervaringen doen in de

vorm van een mini-story of me. Daarnaast zijn vijf semigestructureerde diepte-

interviews gehouden met deelnemende studenten over hun ervaringen met reflectie

op het HBO en is gesproken met studieloopbaanbegeleiders die verbonden waren

aan de opleiding waar de minor een onderdeel van is.

De uitkomsten van de pilotstudie zijn positief. Waar studenten

studieloopbaanbegeleiding eerder zagen als een noodzakelijke maar vervelende

‘invuloefening’, opgelegd van bovenaf, leidde narratieve studieloopbaanbegeleiding

tot een grotere (emotionele) investering en intrinsieke motivatie van de betrokken

studenten. Naar aanleiding van de pilotstudie hebben wij een dialogische

studieloopbaanreflectie ontworpen die uit drie, tijdens de studie steeds te herhalen,

fasen bestaat: (1) formulering van een studieverhaal door de student; (2) analyse

Page 11: Nieuwsbrief Narratief Netwerk Nederland · Reliëf greep de gelegenheid aan om twee nieuwe publicaties te presenteren in ... teruggevonden knipsels en artikeltjes, fragmenten uit

Narratief Netwerk Nederland (NNN) Pagina 11 van 24 Nieuwsbrief Nummer 7 – Oktober 2014

van het verhaal door student en studieloopbaanbegeleider; en (3) integratie van de

analyse en dialoog in een nieuw studieverhaal. Toekomstig onderzoek moet de

praktijk van een dergelijke dialogische studieloopbaanreflectie verder helpen

ontwikkelen en uitwijzen of deze methode ook bruikbaar is voor bijvoorbeeld

loopbaancoaching.

We presenteren ons onderzoek in twee, binnenkort te verschijnen artikelen:

- Krina Huisman en Sjoerd-Jeroen Moenandar, “Helden, groeiers, strijders en

schelmen. Een opzet voor narratieve studieloopbaanbegeleiding”, in: F. Meijers, K.

Mittendorf & G. Wijers, Het onzekere voor het zekere. Kwetsbaarheid als kracht in

loopbaandialogen (Antwerpen: Garant, 2014).

- Krina Huisman & Sjoerd-Jeroen Moenandar, “Storytelling as a Tool for Student

Career Counselling”, in: Nicole Miller & Sjoerd-Jeroen Moenandar (red.),

Storytelling: Global Reflections on Narrative (werktitel) (Oxford: Inter-disciplinary

Press, te verschijnen 2015).

Interesse of meer info? Mail dan naar: Krina Huisman, MA ([email protected])

of Sjoerd-Jeroen Moenandar ([email protected])

1415 - Abstracts symposium 12e Nationaal Congres Onderzoek/ van de Nederlandse Vereniging voor Onderwijs Gerontologie (NVG-KNOWS)

Op vrijdag 19 september jl. vond het symposium op het 12e Nationaal Congres van

de Nederlandse Vereniging voor Gerontologie (NVG-KNOWS), deel van het 10th

International Congress of the European Union Geriatric Medicine Society plaats in de

Doelen, Rotterdam. Vanuit het Levensverhalenlab werd i.s.m. de Universiteit voor

Humanistiek een symposium georganiseerd over Personal meaning in later life:

Philosophical foundations, empirical research and interventions. Hieronder de

abstracts van de presentaties.

Meaning in life and aging well

(Peter Derkx, University for Humansitic Studies, Utrecht, the Netherlands)

Since the 1960s gerontology has seen different theories about ageing well,

successful ageing, healthy ageing, positive ageing, optimal ageing etc. in which

different central concepts were developed: activity, disengagement, health, wisdom,

Page 12: Nieuwsbrief Narratief Netwerk Nederland · Reliëf greep de gelegenheid aan om twee nieuwe publicaties te presenteren in ... teruggevonden knipsels en artikeltjes, fragmenten uit

Narratief Netwerk Nederland (NNN) Pagina 12 van 24 Nieuwsbrief Nummer 7 – Oktober 2014

resilience etc. In this presentation the focus will be on ageing well as ageing

meaningfully. First the concept of a meaningful life will be clarified (using theories

by V. Frankl, R. Baumeister, A. Antonovsky, A. Smaling & H. Alma and J. Morgan &

T. Farsides) in opposition to the concept of a life with subjective well-being (E.

Diener) or psychological well-being (C. D. Ryff). It will become clear that the

dimension of moral worth or ethical justification represents the main difference

between meaningfulness and well-being. Some reflections will be given about why

this moral or ethical dimension is not a popular topic in empirical research on ageing

well. Also some ideas will be presented about ways in which this ethical dimension

might be incorporated in research. A final part of the presentation is dedicated to

the implications of the idea that the ethical dimension is so important. The debate

about Lars Tornstam’s 'gerotranscendence' theory will be developed as an example

to show what is involved.

Ego integrity and well-being in the second half of life

(G.J. Westerhof & E.T. Bohlmeijer, University of Twente, Department of Psychology,

Health, and Technology, Enschede, the Netherlands)

Ego integrity, i.e., the acceptance of one’s one and only life cycle, is an important

aspect of personal meaning in later life. Most studies on ego integrity have been

carried out in the Eriksonian tradition. The present study addresses ego integrity

and despair from contemporary theories of personality and mental health to bring it

closer to modern psychology. We used McAdams’ three-level model of personality

and Keyes’ two-continua model of mental health and illness to develop hypotheses

about the relations of ego integrity and despair to personality traits and mental

health and illness. The hypotheses were assessed in a cross-sectional study of

Dutch adults in their second half of life (50-95 years; N=218). Participants filled out

the Northwestern Ego Integrity Scale, the Five Factor Personality Index, the Mental

Health Continuum – Short Form, and the brief Center for Epidemiological Studies –

Depression scale. Ego integrity was unrelated to personality traits, but it was

associated with positive mental health, i.e., emotional, psychological, and social

well-being. Despair was related to personality traits and depressive symptoms. It is

concluded that ego integrity and despair should be studied as a duality rather than

as poles of one dimension. Furthermore, despair might result more from a general

disposition of neuroticism, whereas ego integrity addresses an outcome of meaning

giving processes that is important throughout the second half of life.

How do participants experience online life-review with peer contact? A qualitative

study.

Page 13: Nieuwsbrief Narratief Netwerk Nederland · Reliëf greep de gelegenheid aan om twee nieuwe publicaties te presenteren in ... teruggevonden knipsels en artikeltjes, fragmenten uit

Narratief Netwerk Nederland (NNN) Pagina 13 van 24 Nieuwsbrief Nummer 7 – Oktober 2014

(S.M.A. Lamers, G.J. Westerhof, M.G. Postel, M. Backhaus, & E.T. Bohlmeijer,

University of Twente, Department of Psychology, Health, and Technology,

Enschede, the Netherlands)

Several studies show that face-to-face life-review is positively evaluated by

participants and effective in decreasing depression and increasing meaning in life.

The present study focuses on life-review for adults (40+) with moderate depressive

symptomatology in a new mode of delivery as an online intervention with peer

contact. The study aims to evaluate the online intervention from the participants’

perspectives. Participants individually followed six online life-review lessons, sharing

their experiences online within their peer group of four randomly selected adults. To

explore the participants experiences with online life-review with peer contact, semi-

structured interviews (N=17) were conducted by telephone. The interview scheme

mainly included questions on the experience of the online elements of the

intervention and the contact with peers during the intervention. In general, the

participants were positive about the online mode of delivery of the life-review

intervention. For example, the possibility to follow the intervention at any time or

place were mentioned as pleasant elements of the intervention. The experiences

with the peer contact were mixed, including both positive and negative experiences.

Important topics were the atmosphere in the group, the communication within the

group, the composition of the group members, and the role of the group moderator.

An online mode of delivery seems suitable for a life-review intervention, as reflected

by the positive participants’ experiences with online aspects of the intervention.

Although the peer contact was evaluated as positive by some participants, adaptions

are necessary to stimulate a positive and constructive atmosphere and

communication within the peer groups.

Oproepen

1416 - Online levensalbum genomineerd voor Oproepen Zorgvernieuwingsprijs

Door: Wouter Alberts

Stem op onze collega Jojanneke Korte! Ze is met haar narrative voorstel

genomineerd voor de Nationale Zorgvernieuwingsprijs 2014. Stemmen doe je door

op de "vind ik leuk"-knop boven de video te drukken.

Page 14: Nieuwsbrief Narratief Netwerk Nederland · Reliëf greep de gelegenheid aan om twee nieuwe publicaties te presenteren in ... teruggevonden knipsels en artikeltjes, fragmenten uit

Narratief Netwerk Nederland (NNN) Pagina 14 van 24 Nieuwsbrief Nummer 7 – Oktober 2014

Innovatieve narratieve methode

De kern van het idee: met behulp van een online levensalbum de relatie tussen

ouderen met dementie en diens mantelzorger versterken. Herinneringen worden

samen chronologisch ingevuld in het levensalbum en bestaan onder andere uit

foto's, anekdotes, filmpjes, muziek en recepten. De focus van de methode ligt op

het onderlinge contact, de technologie in de vorm van een website is daarin

ondersteunend. Het levert altijd een mooi album op dat op ieder moment bekeken

en aangevuld kan worden.

Nominatie Zorgvernieuwingsprijs

Jojanneke is met haar voorstel genomineerd voor de Nationale

Zorgvernieuwingsprijs 2014, dé prijs die vernieuwende ideeën voor betere zorg en

welzijn in Nederland op weg helpt. Onder de naam "Online Favoriet" stelt de

organisatie ook een publieksprijs ter beschikking. In de laatste tussenstand is het

online levensalbum doorgedrongen tot de top 3. Tot en met 9 november kan op

haar idee worden gestemd.

Bekijk de demonstratievideo en

geef je stem

Bekijk de video van Jojanneke

met twee enthousiaste

deelnemers waarin het online

levensalbum wordt toegelicht.

Stemmen doe je door op de

"vind ik leuk"-knop boven de

video te drukken. Bekijk en

like: http://bit.do/levensalbum

Tip: roep ook collega’s op om te stemmen, bijvoorbeeld via de “delen”-knop te

vinden naast de “vind ik leuk”-knop. Samen maken we voorbeelden van narratief

onderzoek bekend onder het grote publiek.

1417 - GEZOCHT: niet-criminele man/vrouw! Oproepen Door: Sheila Adjiembaks

Het gebruik van levensverhalen is in de criminologische wetenschap relatief lange

tijd onderbelicht gebleven. Een belangrijke reden hiervoor is het uitgangspunt dat

een (levens)verhaal zich lastig verhoudt tot de vereiste objectiviteit in kwalitatief

Page 15: Nieuwsbrief Narratief Netwerk Nederland · Reliëf greep de gelegenheid aan om twee nieuwe publicaties te presenteren in ... teruggevonden knipsels en artikeltjes, fragmenten uit

Narratief Netwerk Nederland (NNN) Pagina 15 van 24 Nieuwsbrief Nummer 7 – Oktober 2014

onderzoek. Hoe weten we immers of mensen de waarheid vertellen? Dit geldt te

meer ten aanzien van de criminologie, waar participanten veelal (ex)delinquenten

zijn die om verschillende redenen niet alle of onjuiste informatie kunnen geven

(Presser, 2010:448).

De criminologische interesse voor (het werken met) levensverhalen is echter steeds

meer zichtbaar. Levensverhalen worden in toenemende mate herontdekt als

(aanvullend) onderzoeksinstrument omdat het onderzoekers in staat stelt criminele

milieus, motieven, betekenissen, keerpunten alsmede voor- en achtergronden van

actoren beter te begrijpen (van Gemert & van Swaaningen, 2012:9; Sandberg,

2010:448; Presser 2010:431). Een uiting van de herleving is het eerste

‘International Symposium on Narrative Criminology’ (Oslo, mei 2014).1

Het betreft in de (narratieve) criminologie veelal levensverhalen van mensen met

een criminele carrière of diegenen die daarmee zijn gestopt. Waarom mensen

echter geen criminele carrière starten is relatief onderbelicht.

In mijn promotie onderzoek ‘resistance to crime’ richt ik mij op levensverhalen van

‘resisters’: personen die zijn opgegroeid in of blootstaan aan een dominant crimineel

milieu maar desondanks (of misschien wel dankzij?) dat milieu geen criminele

carrière hebben. Ik probeer in dit onderzoek te achterhalen welke betekenis

resisters geven aan ‘resistance to crime’. Hoe komt het dat zij immers geen

criminele carrière hebben gezien hun sociale criminele milieu?

Ik ben in het kader van dit onderzoek nog op zoek naar resisters die hun

levensverhaal zouden willen vertellen. Ben of ken jij een persoon die geen

criminele carrière heeft, maar wel uit een dominant crimineel milieu

komt? Mail mij dan svp. op [email protected]

Bekijk meer info en de oproep op via deze link:

http://www.avans.nl/onderzoek/deelnemers/inleiding/veiligheid-openbare-orde-en-

recht/sheila-adjiembaks

Ook tips over andere onderzoekers die met dit onderwerp bezig zijn of daar

verwante interesse in hebben, zijn uiteraard welkom!

1http://www.jus.uio.no/ikrs/forskning/prosjekter/nettverkfornarrativkrim/arrangementer/konferanser/2014/the-first-international-symposium.html <geraadpleegd op 29 augustus 2014>

Page 16: Nieuwsbrief Narratief Netwerk Nederland · Reliëf greep de gelegenheid aan om twee nieuwe publicaties te presenteren in ... teruggevonden knipsels en artikeltjes, fragmenten uit

Narratief Netwerk Nederland (NNN) Pagina 16 van 24 Nieuwsbrief Nummer 7 – Oktober 2014

Op 15 januari 2015 verzorg ik een lunchlezing (Avans Hogeschool Den Bosch) over

de voorlopige bevindingen uit een pilotstudie in dit onderzoek. Je kunt je hiervoor

aanmelden via het [email protected]

1418 - Ervaringen met naoorlogs racisme Oproep Door: Floor Basten

Floor Basten en Sjoerd-Jeroen Moenandar zijn een kleinschalig onderzoek gestart

naar ervaringen met racisme na WO II. Hiervoor zoeken we mensen die over dit

onderwerp hun verhaal willen vertellen in een interview. We gebruiken hierbij een

experimentele manier van vragen stellen, om te kijken of we mensen kunnen

helpen om zo goed mogelijk hun verhaal te vertellen over wellicht gevoelige

onderwerpen. De interviews worden gehouden op 17 en 19 november 2014 en op

26, 27 en 28 januari 2015.

Heb je interesse om mee te doen? Geef dit dan door aan Floor Basten

([email protected]) of Sjoerd-Jeroen Moenandar ([email protected]).

Uiteraard zullen we vertrouwelijk met je verhaal omgaan. Je krijgt ook een verslag

van het gesprek en het onderzoeksrapport.

1419 - Oproep Kwalon Rubriek Narratief onderzoek Oproep Door: Anneke Sools

Kwalon, het Nederlands tijdschrift voor kwalitatief onderzoek, start een nieuwe

rubriek over narratief onderzoek. Het doel van deze rubriek is om methodologische

kwesties die zich voordoen bij het doen van narratief onderzoek nader voor het

voetlicht te brengen. De rubriek biedt een geschikt podium voor methodologische

bijdragen die binnen de context van bijvoorbeeld een proefschrift of

opdrachtonderzoek naar voren komen.

Voor meer informatie en het indienen van artikelen kun je contact opnemen met de

redacteur van de rubriek, Anneke Sools via [email protected]

Page 17: Nieuwsbrief Narratief Netwerk Nederland · Reliëf greep de gelegenheid aan om twee nieuwe publicaties te presenteren in ... teruggevonden knipsels en artikeltjes, fragmenten uit

Narratief Netwerk Nederland (NNN) Pagina 17 van 24 Nieuwsbrief Nummer 7 – Oktober 2014

Agenda

26 november 2014 Biografie Café

Het Tijdschrift voor Biografie organiseert op 26 November aanstaande een

bijeenkomst in Groningen genaamd het ‘BIOGRAFIE-Cafe’. Het thema is

‘familieverhalen’ en het programma ziet er als volgt uit:

20.00 - 20.45 uur:

Panelgesprek met Tanny Dobbelaar

(Familieverhalen. De kunst van schrijven over je

naasten) en Mineke van Essen

(Het leven van Wilhelmina Bladergroen)

20.45 - 21.00 uur:

Column door Gerard Borst (biograaf Is. Querido):

Een literaire moord en andere schunnigheden.

21.00 - 21.30 uur:

Discussie panel en publiek

Het ‘BIOGRAFIE-Cafe’ wordt gehouden in Huis de Beurs

Tijd: 20.00 uur -22.00 uur

Deelname is gratis.

16 - 18 april 2015 The 4th Conference of the European

Narratology Network: Modelling

Narrative across Borders

Dit congres (van 16 t/m 18 april 2015 in Gent) gaat over de bijdrage van

narratologie aan andere (alfa- en gamma) disciplines.

Meer info op http://www.enn4.ugent.be/CFP

Page 18: Nieuwsbrief Narratief Netwerk Nederland · Reliëf greep de gelegenheid aan om twee nieuwe publicaties te presenteren in ... teruggevonden knipsels en artikeltjes, fragmenten uit

Narratief Netwerk Nederland (NNN) Pagina 18 van 24 Nieuwsbrief Nummer 7 – Oktober 2014

26 mei 2015 Sixth International workshop on

computational models of narrative

Op 26 mei as. Organiseren universiteiten (VS, Italie en Frankrijk) de zesde

internationale bijeenkomst over computermodellen in narratief onderzoek. Meer info

over deze workshop is te raadplegen via de website van het levensverhalenlab

(www.levensverhalenlab.nl/agenda).

04 - 06 juni 2015 Ethics of storytelling: Historical

Imagination in Contemporary

Literature, Media and Visual Arts

In juni wordt een driedaags congres georganiseerd aan de universiteit Turku

(Finland) over ethiek en narratieven. Papers dienen vòòr 15 november as.

Ingediend te worden hiervoor.

Confirmed keynote speakers:

Aleida Assmann (Universität Konstanz)

Michael Rothberg (University of Illinois)

Leslie A. Adelson (Cornell University)

Anna Reading (King’s College London)

Ernst Van Alphen (Leiden University)

Molly Andrews (University of East London)

Meer info en aanmelden via:

http://ethicsofstorytelling.wordpress.com/events/conference/

Page 19: Nieuwsbrief Narratief Netwerk Nederland · Reliëf greep de gelegenheid aan om twee nieuwe publicaties te presenteren in ... teruggevonden knipsels en artikeltjes, fragmenten uit

Narratief Netwerk Nederland (NNN) Pagina 19 van 24 Nieuwsbrief Nummer 7 – Oktober 2014

Publicaties

Meijers, F., Kuijpers, M., Mittendorff, K. & Wijers, G. red. (2014). Het

onzekere voor het zekere. Kwetsbaarheid als kracht in loopbaandialogen.

Apeldoorn/Antwerpen: Garant

In het onderwijs wordt in de discussie over goede loopbaangesprekken meestal de

nadruk gelegd op cognitieve taakreflectie. Het gesprek gaat over de mate waarin

een taak goed is uitgevoerd en is gericht op het behalen van een cijfer, diploma of

vakmanschap. De begeleider is hierin de expert en beoordelaar. Studenten noch

loopbaanbegeleiders hebben de ervaring om reflectie te stoelen op – in de woorden

van Norman E. Amundson – ‘embeddedness in being’. Voor persoonsreflectie,

gericht op het ontwikkelen van een zelfbeeld, is het van belang dat de student het

vermogen heeft om open te staan voor nieuwe inzichten en dat de begeleider helpt

deze inzichten te verwoorden. Open staan voor nieuwe ervaring betekent eerst en

vooral stil staan bij concrete ervaringen die ons raken en ruimte maken voor de

ideeen en intuities die daaruit kunnen groeien.

Paradoxaal genoeg zijn het vaak onzeker makende gebeurtenissen in het leven

(zogenoemde grenservaringen), die ons kunnen verleiden tot openheid.

Grenservaringen maken ons kwetsbaar. Het is een natuurlijke reactie om deze

kwetsbaarheid zowel voor onszelf als voor anderen te verbergen, maar het is ook

een potentiele bron van kracht. Kwetsbaarheid wordt kracht wanneer men de moed

heeft om niet meteen te vluchten voor de onzekerheid dan wel deze te

overschreeuwen. Deze moed wordt ontwikkeld in een dialoog met begeleiders die

de veelal negatieve gevoelens kunnen accepteren die onzekerheid veroorzaakt, en

die nieuwe en creatieve manieren kunnen aanbieden om de kwetsbaarheid te laten

uitgroeien tot een nieuw inzicht, tot inspiratie en tot daadkracht.

Om te zorgen dat reflectie niet slechts een activiteit is die met wilskracht moet

worden uitgevoerd, is het belangrijk om ruimte en tijd te scheppen voor een meer

contemplatieve

(bespiegelende) vorm van reflectie. Daarvoor is openheid nodig, zowel aan de kant

van de student of client als aan de kant van de begeleider of coach. Er moet

letterlijk en op een intentionele manier tijd en ruimte zijn voor onzekerheid en het

‘nog niet weten’. Dit is moeilijk te realiseren in het hedendaagse onderwijsklimaat

dat vooral bepaald wordt door een gebrek aan visie, wantrouwen en een

afrekencultuur. Tijdens de conferentie ‘Het onzekere voor het zekere:

kwetsbaarheid als kracht in loopbaandialogen’die op 28 november 2013 werd

gehouden in De Haagse Hogeschool, zijn onder meer contemplatieve manieren van

Page 20: Nieuwsbrief Narratief Netwerk Nederland · Reliëf greep de gelegenheid aan om twee nieuwe publicaties te presenteren in ... teruggevonden knipsels en artikeltjes, fragmenten uit

Narratief Netwerk Nederland (NNN) Pagina 20 van 24 Nieuwsbrief Nummer 7 – Oktober 2014

reflecteren verkend en is ingegaan op de vraag hoe creativiteit binnen

loopbaangesprekken ruimte kan maken voor de ontwikkeling van een (zich steeds

verder ontwikkelend) zelfbeeld. Verschillende vormen om tot loopbaanreflectie te

verleiden, loopbaanreflectie van docenten zelf en de gewenste professionalisering

van docenten om dit vorm te geven zijn onderwerp van gesprek geweest. De

neerslag van deze gesprekken staat in dit boek, waarin auteurs uit binnen- en

buitenland in een twaalftal bijdragen verslag doen van hun pogingen het ‘onzekere

voor het zekere’te nemen.

Inhoudsopgave

Het onzekere voor het zekere. Kwetsbaarheid als kracht in loopbaandialogen.

Woord vooraf 7

Frans Meijers, Marinka Kuijpers, Kariene Mittendorff, Gerard Wijers

Beroepsidentiteit en onzekerheid 9

Wim Wardekker

Loopbaanidentiteit als verhaal 21

Frans Meijers

Leren reflecteren 37

Kariene Mittendorff

Vijf jaar werken aan keuzeprocessen. Opbrengsten en bottle necks 61

Peter den Boer & Marinka Kuijpers

Van onzekerheid en twijfel naar hoop en vertrouwen. De holistische,

Narratieve CareerCycles-methode voor loopbaan counseling 83

Mark Franklin

Ontdekken wat je zelf wil 99

Barbara Sher

Helden, groeiers, strijders en schelmen.

Storytelling in studieloopbaanbegeleiding 111

Krina Huisman & Sjoerd-Jeroen Moenandar

Wandelen in het verhaal 147

Michiel de Ronde

Career Writing. Creatief, expressief en reflexief schrijven

voor je loopbaan 161

Page 21: Nieuwsbrief Narratief Netwerk Nederland · Reliëf greep de gelegenheid aan om twee nieuwe publicaties te presenteren in ... teruggevonden knipsels en artikeltjes, fragmenten uit

Narratief Netwerk Nederland (NNN) Pagina 21 van 24 Nieuwsbrief Nummer 7 – Oktober 2014

Reinekke Lengelle

Compositionwork. Een methode voor zelfonderzoek 185

Agnieszka Konopka & Wim van Beers

Leren (en) innoveren. Onderzoek naar professionaliseringsruimte

van docenten in PO, VO en MBO 205

Marinka Kuijpers, Arnoud Evers, Karel Kreijns, Andrea Klaeijsen

& Joseph Kessels

Professionele identiteitsontwikkeling van leraren als

loopbaanbegeleider.Tussen levensthema en maatschappelijke

positionering 215

Kara Vloet, Gaby Jacobs & Wiel Veugelers

Over de auteurs 243

Recente Publicaties van het Levensverhalenlab:

Bohlmeijer, E. T., Lamers, S. M. A., & Westerhof, G. J. (2014). The

development and initial validation of the narrative foreclosure scale.

Aging and Mental Health, 18, 879-888. doi:

10.1080/13607863.2014.896865

As people grow older, identity development in later life becomes a more and more

relevant topic. Studying processes that hinder or promote identity development in

later life is of importance. Within this broader field, there has been a growing

interest in narrative foreclosure. Our goal was to develop a short, reliable and easy-

to-use instrument measuring narrative foreclosure and to validate this instrument in

two samples. The narrative foreclosure scale (NFS) was validated in two studies

with a sample of middle-aged adults (n = 319) and a sample with older adults (n =

174). Several analyses were conducted to assess the psychometric properties, the

factor-structure and incremental validity of the scale. Confirmatory factor analyses

generally showed an acceptable fit of the two-factor (NF-Future and NF-Past) model

to the data in both samples. Both factors of the NFS demonstrated adequate to

good internal consistency, with alpha coefficients ranging from .79 for NF-Past in

study 2 to .88 for NF-Future in study 1. Construct validity was good as shown by

moderate to large correlations to related constructs. The scale adds a unique

portion of explained variance to positive mental health, thereby showing the

incremental validity of the NFS. A reliable scale is now available that allows to study

Page 22: Nieuwsbrief Narratief Netwerk Nederland · Reliëf greep de gelegenheid aan om twee nieuwe publicaties te presenteren in ... teruggevonden knipsels en artikeltjes, fragmenten uit

Narratief Netwerk Nederland (NNN) Pagina 22 van 24 Nieuwsbrief Nummer 7 – Oktober 2014

the premature hindering of identity development in older populations. The use of

the NFS as a process measure in studies on the effectiveness of interventions

aiming at meaning making and identity development, such as life-review therapy

and narrative therapy, is also recommended.

Korte, J., Drossaert, C. H. C., Westerhof, G. J., & Bohlmeijer, E. T. (2014).

Life-review in groups? An explorative analysis of social processes that

facilitate or hinder the effectiveness of life-review. Aging and Mental

Health, 18, 376-384. doi:10.1080/13607863.2013.837140

Life review can be implemented within a group as well as on an individual level.

There have been few discussions about which the format is most effective. This

study investigates the social aspects of a life-review group intervention from the

perspective of the client within the context of a large, randomized controlled trial.

This was an exploratory study using a qualitative methodology. We conducted semi-

structured interviews to explore how participants felt about the benefits and barriers

of receiving life review in a group. Transcripts of the interviews were analyzed using

inductive analysis. The social processes of life review in a group included

experiencing a sense of belonging, feeling accepted, finding good company,

disclosing oneself, learning to express oneself, finding recognition, realizing that

others have problems too, being more successful at coping than others, learning

from others, and being able to help others. Negative processes were less often

mentioned and included having difficulties with sharing in a group, finding no

recognition, and anxiety caused by the prospect of finding no recognition. These

social processes can be divided into three categories: first, having a good

atmosphere in the group; second, disclosure to peers; and third, relating to others.

Our results reveal a variety of social processes that may facilitate the effects of life-

review therapy. Future research, however, is needed to further examine the

importance of these social processes and their effects on depression.

Westerhof, G. J., & Bohlmeijer, E. T. (2014). Celebrating fifty years of

research and applications in reminiscence and life review: State of the art

and new directions. Journal of Aging Studies, 29, 107-114. doi:

10.1016/j.aging.2014.02.003

Fifty years ago, psychiatrist Robert Butler (1963) published an influential article on

the recollection and evaluation of personal memories in later life. We discuss the

major insights and applications in psychological gerontology that were inspired by

Butler. Reminiscence and life review serve to create bonds between people, to cope

with important life events, and to attribute meaning to life. We discuss a heuristic

Page 23: Nieuwsbrief Narratief Netwerk Nederland · Reliëf greep de gelegenheid aan om twee nieuwe publicaties te presenteren in ... teruggevonden knipsels en artikeltjes, fragmenten uit

Narratief Netwerk Nederland (NNN) Pagina 23 van 24 Nieuwsbrief Nummer 7 – Oktober 2014

framework that relates reminiscence and life review to individual and contextual

characteristics as well as to psychological resources and mental health and well-

being. The increasing evidence is discussed that different types of interventions can

effectively promote mental health and well-being in later life. We propose that

processes of reminiscence and life review need further study. This can partly be

achieved within the current research tradition by longitudinal studies and good trials

that also address the processes accounting for effects of interventions. Synergy with

psychological studies on autobiographical remembering and life stories will provide

further innovation in the field, as these studies provide new methods and evidence

of processes linked to the recollection and evaluation of personal memories.

Westerhof, G. J., Vuuren, M. van., Brummans, B., & Custers, A. F. J.

(2014). A Buberian approach to the co-construction of relationships

between professional caregivers and residents in nursing homes.

Gerontologist, 54, 354-362. doi: 10.1093/geront/gnt064

This article demonstrates the value of a Buberian approach to relationships between

professional caregivers and residents in nursing homes. Extant research on

relationships between professional caregivers and residents typically distinguishes

between task-centered and person-centered communication yet tends to privilege

either the perspective of professionals or residents. To address this issue, we

develop an approach that addresses the co-construction of I-It and I-Thou

relationships, based on Martin Buber's social existentialist philosophy. In turn, we

show the merit of this approach by using it to analyze interactional data from an

observational study on morning care in Dutch nursing homes. As these examples

illustrate, our analytical perspective is useful because it highlights how different

caregiver-resident relationships are co-created and unfold over time. Thus, by

revealing how these relationships are worked out in everyday interactions through

subtle shifts between task-centered and person-centered communicative practices,

this article offers important insights for improving the quality of care in nursing

homes.

Page 24: Nieuwsbrief Narratief Netwerk Nederland · Reliëf greep de gelegenheid aan om twee nieuwe publicaties te presenteren in ... teruggevonden knipsels en artikeltjes, fragmenten uit

Narratief Netwerk Nederland (NNN) Pagina 24 van 24 Nieuwsbrief Nummer 7 – Oktober 2014

Aan- of afmelden voor de nieuwsbrief?

Deze nieuwsbrief verschijnt twee keer per jaar en is via de website van het

levensverhalenlab (www.levensverhalenlab.nl) van de Universiteit Twente en Orléon

(www.campusorleon.nl) te raadplegen. Via de LinkedIngroep Dutch Network for

Narrative research (Nederlands Netwerk Narratief onderzoek) wordt een notificatie

geplaatst van elke nieuwe uitgave van de nieuwsbrief. Tevens ontvangen

geïnteresseerden op verzoek de nieuwsbrief per mail.

Mocht u zich willen aanmelden voor de emailverzending van deze nieuwsbrief, dan

kunt u zich aanmelden door een mail te sturen naar [email protected] met

daarin het woord ‘AANMELDING’ in de onderwerp regel van uw mail.

Mocht u deze nieuwsbrief niet meer willen ontvangen dan kunt u naar hetzelfde

adres mailen, maar dan met het woord ‘AFMELDING’ in de onderwerp regel.

Voor meer informatie over het Narratief Netwerk Nederland kunt u zich wenden tot

(en aanmelden op!) de LinkedIn groep: Dutch Network for Narrative research

(Nederlands Netwerk Narratief onderzoek).

©Narratief Netwerk Nederland

Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze nieuwsbrief mag worden verveelvoudigd, opgeslagen in een

geautomatiseerd gegevensbestand en/of openbaar gemaakt in enige vorm of op enige wijze, hetzij

elektronisch, mechanisch, door fotokopieën, opnamen of op enige andere manier zonder voorafgaande

schriftelijke toestemming van de uitgever van deze nieuwsbrief.