1

RedactioneelVoor u ligt het drieendertigste nummer van de nieuwsbrief. Een nummer met goed en minder goed nieuws.Tot die laatste categorie behoort het verhaal over de tweedehandsmarkt. Ook mensen die niet echt arm zijnkopen daar nu hun kleren: een gevolg van de maar voortdurende blokkade. Een ander triest verhaal betreftde overstroming van december vorig jaar waardoor vooral mensen in het vluchtelingenkamp in Jabalyazwaar werden getroffen. Wij hebben direct onze inzamelingsactie opgestart en een mooie opbrengst (€5000,­) naar de PMRS kunnen sturen. Ook aandacht voor een gezamenlijk verklaring van viermensenrechtenorganisaties voor het wrede regime voor Palestijnen in Israelische gevangenissen. Maar eris ook goed nieuws bijvoorbeeld over de BDS (boycot, desinvesteren, sancties) beweging die eindelijk dewind in de zeilen krijgt. Waar de politiek het laat afweten kiest een deel van het bedrijfsleven voor hetterugtrekken van investeringen i.h.k. van maatschappelijk verantwoord ondernemen. Verder een interviewmet onze collega Johan Feitsma n.a.v de publicatie van zijn boek over zijn jarenlange betrokkenheid bij destrijd van Palestijnse boeren. Zijn boek zal worden gepresenteerd op 24 mei. En naar aanleiding van deEuropese verkiezingen een debat op 12 mei in het Groninger Forum over de vraag wat de rol van Europakan en moet zijn in het conflikt tussen Israel en Palestina en de bespreking van het boek Europa, Israël ende Palestijnen van Bilal Benyaich. En de terugkeer van de column van onze oud voorzitter Jan Keulen overhet gas van Gaza.

Dit is een uitgave van Stichting Groningen­Jabalya, Coehoornsingel 87, 9711 BR Groningen

Arm en rijk zoeken op de tweedehandsmarkten in GazaDe tweedehands kledingmarkten in Gaza zijn druk. Een groot deel van de mensen aarzelt nietmeer om gedragen kleding te kopen. Niet alleen het arme deel van de bevolking, maariedereen is op zoek naar internationale merken tegen lage prijzen. De markten voortweedehands goederen in Jabalya zijn daardoor de laatste tijd sterk gegroeid. Detweedehands kleding wordt ingevoerd uit Israël en is geschikt voor mensen met lageinkomens.De zestigjarige Abu Hazim aarzelt niet om zijn klerentweedehands te kopen, omdat hij nieuwe klerengewoon niet meer kan betalen. Vooral met feesten envoor school koopt hij voor zijn vijf zonen aan aantalshirts en broeken voor een bedrag van maximaal 50shekel (ongeveer 10 euro).

Abu Hazim werkte als bouwvakker in de bezettegebieden tot de opstand (intifadah) van 2000.Sindsdien kan hij er niet meer werken vanwege‘veiligheidsredenen.’ Sindsdien is hij verkoper vanbonen en lupine (de bonen van deze plant gelden alserg goedkoop voedsel) met een eigen karretje.

Vervolg op pg. 2

Nieuwsbrief 33mei 2014

2

Vervolg van pg. 1

Kledingverkoper Ahmed vult aan: “De tweedehandsmarkt is uitgegroeid tot een toevluchtsoord voor veelmensen in Gaza omdat de prijzen steeds stijgen.Armen en mensen met bescheiden inkomens kopenhier een groot aantal stuks kleding voor een prijswaarvoor je normaal slechts één nieuw kledingstukkunt kopen. Merkkleding kost hier tussen de vijf envijftien dollar. De balen die we binnenkrijgen, wordengescheiden in twee soorten. Het eerste soort gaatnaar de marktkraampjes waar het voor spotprijzenwordt verkocht, en het tweede gaat naar winkels. Datis ook gedragen kleding, maar van modellen eninternationale merken die acceptabel zijn voor meerklanten.”Ahmed vertelt dat klanten uit alle klassen op zoekzijn naar wereldmerken.Zijn medewerker Abu Khalied: “Men kijkt op demarkten uit naar merken uit Europa en Amerika,omdat die tweedehands nog vaak veel beter is dannieuwe kleding die uit China komt. We bieden dekleding pas aan, nadat die is schoongemaakt engewassen, en we die in de zon hebben laten liggen.Dit omdat we bang zijn voor ziektes.”Een student: “Ik zoek naar sportschoenen van eengoed merk maar tegen een lage prijs. Ik koop ze hiersoms voor 40 shekel, terwijl ze in de winkel vijf keerzo duur zijn.”Hassan: “Het is volkomen normaal om meubels of

elektrische apparaten tweedehands te kopen. Duswaarom kleding niet? Ik ging onlangs naar eenfamilie­uitstapje in kleding van de tweedehandsmarkt, maar niemand van mijn kinderen merkte het,

doordat ik er goed en elegantuitzag.”Op de tweedehands markt gaathet niet alleen om kleding maarook om meubels, huishoudelijkeen elektrische apparaten enmobiele telefoons. Demarktkooplui hebben alleen welte maken met intimidatie doorgemeentelijkeveiligheidstroepen, die willenvoorkomen dat de markt zich teveel uitbreidt.Door: Uthman HananVertaling: Marco in ‘t Veldt

3

Is nu het bedrijfsleven aan zet?Eind vorig jaar/begin dit jaar blies de Israëlische regering hoog van de toren. Nadat eerstpensioenfonds PGGM zijn investeringen uit vijf Israëlische banken had teruggetrokken,stapte vervolgens waterbedrijf Vitens uit een samenwerkingsovereenkomst met hetIsraëlische bedrijf Mekorot.

Alle registers werden opengetrokken: deNederlandse ambassadeur werd op het matjegeroepen, en de Israëlische vijfde colonne in deTweede Kamer (ChristenUnie, PVV) en in desamenleving (Christenen voor Israël) werdgemobiliseerd. Minister en bedrijven waren hierdoorwel zó geïmponeerd dat de desbetreffende bedrijvenzeiden dat ze hun besluit op basis van hetregeringsbeleid hadden genomen, maarTimmermans zei dat het toch echt eenbeslissing van de bedrijven zelf was. En hetABP verklaarde zich niet te zullen terugtrekken(maar ja, hetABPinvesteerdevorig jaar ookmeer in dekernwapenindustrie; hoemaatschappelijkbetrokken isdat?).Anderzijds zeide Israëlische vredesactivist NoamSheizaf op een bijeenkomst vanEen Ander Joods Geluid dat deterugtrekking van PGGM uitIsraëlische banken meer betekentheeft voor het vredesproces dantwintig jaar Amerikaansebemiddeling.Vanwaar al die ophef over het feit dat bedrijvengewoon uitvoerden wat ze als beleid op papierhadden gezet (hooguit kun je je afvragen waarom zenu pas tot die stap kwamen)?BDS (Boycot, Desinvestering en Sancties)Vanaf 9 juli 2005 (precies een jaar nadat hetInternationaal Gerechtshof te Den Haag de uitspraakdeed over ‘de Muur’ en de kolonisatie) is er onder dePalestijnse bevolking een beweging voor geweldloosverzet gevormd die in binnen­ en buitenland oproept

tot het boycotten van Israëlische en internationalebedrijven die profiteren van de bezetting. Dezebeweging pleit niet alleen voor een boycot, maar ookvoor desinvesteringen en sancties totdat Israël debezetting opgeeft en andere Palestijnse rechten,zoals terugkeer van vluchtelingen en toepassing vanhet non­discriminatiebeginsel, realiseert.

De achtergrondvan dit initatiefwas dat de inde akkoordenvan Oslo (1993)overeengekomen tweestaten­oplossingvolledig op een

dood spoorzat. Israëlkon zichallespermitterenom eenoplossingniet alleenteblokkeren,maar zelfs

verder van huis te brengen,zonder dat de internationalegemeenschap een vingeruitstak. Op de bezette

Westelijke Jordaanoever is het aantalnederzettingen en haar bewoners – kolonisten ­ deafgelopen jaren sterk opgelopen tot ruim 600.000,allen illegaal. In feite is daarmee eentweestatenoplossing uitgesloten. De reactie van hetWesten: de Israëlische samenwerkings­programma’s met de VS (o.a. militairesamenwerking en wapenhulp) en de EU(economische samenwerking) werden zelfsuitgebreid.

Vervolg op pg. 4

4

De BDS­beweging greep terug op het in de anti­apartheidsstrijd beproefde middel van internationaleboycot. Vanuit Zuid­Afrikaanse hoek is er dan ookveel steun: o.a. de vakbeweging COSATU en hetANC spraken zich ondubbelzinnig uit voor zo’nboycot. De Universiteit van Johannesburg verbrakde banden met de Ben Gurion Universiteit. Ookelders in de wereld werden door kerken,onderwijsinstellingen, politieke lichamen,pensioenfondsen, etc. stappen gezet.De focus lag wel op producten uit, en bedrijven eninvesteringen in de nederzettingen. Veolia bijv. liepveel orders mis als gevolgvan zijn betrokkenheid bijde bezettingspolitiek vanIsraël. Ookbeveiligingsbedrijf G4Sverloor veel klanten. Eenbelangrijke oorzaak voorhet faillissement vanAgrexco was deinternationale campagnedie tegen deze Israëlischeexporteur vanlandbouwproductengevoerd werd.In Nederland was hetlange tijd moeilijk om iets te bereiken, afgezien vanindividuele consumentenboycots. De ASN was eenvoorloper met het terugtrekken van huninvesteringen in Veolia. Jantje Beton weigerdeverder nog sponsorgeld van G4S te accepteren.Discussies binnen vakbond ABVAKABO leiddenertoe dat hun vertegenwoordigers deze discussie inde pensioenfondsen PGGM en ABF inbrachten ombedrijven die profiteren van de bezetting voortaan uitte sluiten. Daarmee had je het grotendeels welgehad.StroomversnellingMet name op het terrein van desinvesteren uitbedrijven, die betrokken zijn bij de Israëlischebezettingspolitiek, komt er de laatste tijd schot in.Dat Veolia in de regio Den Haag en de regio Utrechtvoor openbaar vervoer investeringen werdgepasseerd was mede het gevolg van de BDS­oproep (in Groningen kwam Veolia niet aan bodomdat het hele regiotramproject werd afgeblazen).En de akties van het recent opgerichte DocP had al

snel tot effect dat een aantal supermarkten bekendmaakte geen producten uit de nederzettingen meerin hun assortiment of in hun huismerkartikelen op tenemen. DocP heeft nu als speerpunten hetbeveiligingsbedrijf G4S en Mehadrin, een Israëlischegroothandel en exporteur van fruit entuinbouwproducten.( http://www.docp.nl/home­2­2/).Royal Haskoning trok zich terug uit eenafvalwaterzuiveringsproject in Oost Jeruzalem (bezetgebied). Recent kwamen daar PGGM en Vitens bij,en dan hebben we het alleen over de Nederlandsesituatie. Internationaal ging het gewoon door en

ongeveer tegelijkertijdmet PPGM maakten eenNoors en eenLuxemburgspensioenfonds bekendzich terug te trekken uitIsraëlische banken.MVO is ook geenschending vaninternationaal recht(Organisaties voor)maatschappelijk beleggenen de publieke opinieroepen steeds harder datbedrijven die

maatschappelijk verantwoord ondernemen alsuitgangspunt nemen hun uitgangspunten waarmoeten maken. Dat geldt voor dearbeidsomstandigheden in de textielindustrie inBangladesh, maar ook steeds uitdrukkelijker voor deschending van mensenrechten en het internationaalrecht in de bezette gebieden. Een bedrijf als PGGMinvesteert in meer bedrijven die betrokken zijn bij debezetting en heeft aangegeven dat ze gewoondoorgaan met de discussie met die bedrijven. Deuitkomst kan dan alleen maar zijn dat of debetrokkenheid bij de bezetting van hetdesbetreffende bedrijf wordt beëindigd, of dat PPGMzijn investeringen eruit terugtrekt.Gezien de reacties van de Israëlische regering wordteen achilleshiel geraakt. Nu politieke druk van de VSen de EU niet van de grond komt lijkt hetbedrijfsleven de meest geëigende maatschappelijkespeler om een rechtvaardige vrede af te dwingen.Bert Giskes

Vervolg van pg. 3

5

Gezamenlijke verklaring vier mensenrechten organisaties:Israël moet internationale oproep over het respecteren van de rechtenvan Palestijnen in Israëlische gevangenissen ter harte nemen.Op 17 april 2014 herdenken Palestijnen over de hele wereld de Dag van de Gevangenen als uiting van solidariteit metde duizenden Palestijnse gevangenen in Israëlische gevangenschap. Ter gelegenheid van deze belangrijke dagroepen de vier mensenrechtenorganisaties Adalah, Al Mezan, Physicians for Human Rights­Israel en het PublicCommittee against Torture in Israel in een gezamenlijke verklaring de internationale gemeenschap op om er bij Israëlop aan te dringen om zich te houden aan de rechten die gevangenen moet beschermen in gevangenschap.Sinds 1967 heeft Israël meer dan 800.000 Palestijnen gevangen gehouden met als doel controle te houden over (debevolking van) de bezette gebieden. Op dit moment worden volgens mensenrechten organisatie Addameer meer dan5200 Palestijnen, inclusief vrouwen en kinderen, gevangenen van voor de Oslo akkoorden (1993) en gekozenparlementariërs gevangen gehouden in Israël in strijd met de vierde Geneefse conventie.Israëls schending van de rechten van de gevangenen gaat gepaard met administratieve gevangenschap zonderaanklacht of proces, ingrijpende beperkingen van familiebezoek, toegang tot medische zorg, onafhankelijke artsen entoegang tot onderwijs,cCollectieve straffen zoals eenzame opsluiting en gedwongen lichamelijke onderzoeken,gewelddadig nachtelijk celbezoek en andere wrede en vernederende behandelingen. Naast deze bestaande praktijkenis Israël bovendien bezig met de invoering van nieuwe wetten die de rechten van gevangenen nog verder zal inperken.De Dag van de gevangenen staat dit jaar in het teken van toenemende internationale kritiek op deze praktijken. Inmaart van dit jaar hebben leden van het Europees parlement een fact­finding missie uitgevoerd naar deomstandigheden in Israëlische gevangenissen voor Palestijnen. De missie werd uitgevoerd als uitvloeisel van eenresolutie van het Europees parlement aangenomen in maart 2013 na het overlijden in Israëlische gevangenschap vanArafat Jaradat. Uit een onderzoek, uitgevoerd door een internationaal gezaghebbend patholoog­anatoom, bleek datJaradat was overleden als gevolg van martelingen en niet een natuurlijke dood was gestorven zoals Israël beweerde.De Europese Unie publiceerde ook een rapportage in maart van dit jaar waarin het klachten over het gebruik vanmartelmethoden aan de kaak stelde en ook het gebrek aan onderzoek naar de klachten door Israël. Ook sprak de EUzijn zorg uit over het gebruik van administratieve detentie en benadrukte het belang van de implementatie van deaanbevelingen van de Turkel Commissie betreffende de verantwoording door Israëlische veiligheidsdiensten.In juni 2013 publiceerde de VN Commissie voor de Rechten van het Kind harde conclusies over de behandeling vanPalestijnse kinderen door de Israëlische autoriteiten. Het gaat daarbij om arrestaties van minderjarigen, nachtelijkeinvallen in Palestijnse huizen, het verbieden van familiebezoek tijdens gevangenschap, het gebruik van eenzameopsluiting als strafmaatregel tegen kinderen en fysiek en psychologisch geweld door politie en andereveiligheidsdiensten.De organisaties roepen de internationale gemeenschap op om van Israël te eisen dat zij de bovenstaande klachtenserieus neemt en de achteruitgang van de mensenrechten van Palestijnse gevangenen aanpakken en stoppen met deschendingen van internationaal recht.Ondertekenende organisaties:

Adalah ­ The Legal Center for Arab Minority Rights in IsraelAl Mezan Center for Human RightsPhysicians for Human Rights­Israel (PHR­I)Public Committee Against Torture in Israel (PCATI)

6

De ramp na de rampSoms lijkt een ramp op het eerste gezicht mee te vallen, maar blijkt de ernst ervan pas alsde gevolgen na enkele weken duidelijk worden. Dat lijkt ook het geval voor de acht dagendurende winter storm Alexa die de Gazastrook vanaf 10 december vorig jaar teisterde engrote overstromingen veroorzaakte, onder andere in het Jabalya vluchtelingenkamp.Toen ik een rondgang maakte door de volledigoverstroomde buurten en vooral in het Al­Nafaq ''Tunnel'' gebied aan de zuidgrens van hetvluchtelingenkamp was ik echt geschokt. Dezemensen zaten niet te wachten op een extra rampbovenop de al bestaande ellende en armoede.Ik sprak met geograaf Ahamed Nafez over dezeramp. '' Al­Nafaq ligt 20 meter lager dan hetomliggende gebied en door de zware dagenlangeregenval is al het regenwater uit de omgeving naardit gebied gestroomd,” zo verklaart Ahamed Nafez.“Dit gedeelte is volledig overstroomd. Op sommigeplaatsen stond het water 5 meter hoog. Alleen dedaken staken nog net boven het water uit. Mensenkonden zich ternauwernood redden. Het leek welalsof een grote dam het plotseling had begevenzoveel water stroomde in korte tijd het gebied in” zeiSami Tawil, een 55­jarige vluchteling die zichmengde in ons gesprek.

Het kostte de autoriteiten 15 dagen voordat al hetregenwater gemengd met riool­ en afvalwater uit hetAl­Nafaq gebied was weggepompt. Pas toen washet mogelijk om het gebied in te gaan en de schadeop te nemen. Werkelijk, het was vreselijk. Murenzaten onder de schimmel en de stank van vochtoverheerste alles. Alle spullen in de huizen warenbeschadigd en overdag drong in de huizennauwelijks licht door.Hele families, waaronder vrouwen, kinderen enoudere mensen, verzamelden zich op straat. Hetleek wel alsof er zich geesten in de huizen bevondendie de bewoners ervan weerhielden hun huizen tebetreden.In de smalle paadjes tussen de huizen bevond zichnog het resterende water. Alles was koud en de geurvan ziekte hing in het gebied.Tientallen huizen zijn onbewoonbaar. Veel familiesdie tijdens de overstroming bescherming zochten in

7

scholen hebben bij terugkeer tenten opgezet ofhebben hutten gemaakt van golfplaten. Veel mensenscharen zich rond open vuren tegen de kou.Um Salem, een oudere vrouw, zegt dat haar familiealles kwijt is. ‘’Al onze bezittingen zijn onherstelbaarbeschadigd door het water. We hebben geenbeddengoed, kleding en meubels, helemaal niets.We hebben niet eens een plaats om te slapen. Watkunnen we doen? U ziet, er is niets meer’’ zegt UmSalem.Dit is slechts één voorbeeld van de ellende. Er zijnveel meer voorbeelden. Zoals die van de 21­jarigevluchtelinge Ahlam Hathat. Zij was net twee wekenvoor de overstromingen getrouwd met haar neef. Zijwoont bij haar grootmoeder omdat haar oudersgescheiden zijn.Haar grootouders hadden besloten om hun kleinekapitaaltje, bestemd voor hun eigen begrafenis, tebesteden aan de trouwerij van hun kleinkinderen Alien Ahlam.Twee weken later hebben ze niets meer. ‘’Ik hebgeen tijd gehad om mij gelukkig te voelen. Alles isweg, de slaapkamer, mijn kleren, mijn sieraden,alles. Ik voel geen trots meer’’ zegt Ahlam metverdrietige stem.‘’Wij zijn arme mensen. We hebben geen plaatsmeer om te wonen. U kunt het zelf zien. Ons huis is

te vuil om in te kunnen wonen. We doen een beroepop iedereen die ons zou kunnen helpen’’ zegt degrootmoeder terwijl ze de tranen uit de ogen vanhaar kleindochter veegt.Terwijl ze dit zei keek ze mij recht in de ogen, maarik kon geen woorden vinden om uit te spreken.Er zijn veel maatschappelijke organisaties die dezemensen te hulp zijn geschoten met voedsel,beddengoed en andere goederen. Maar er is veel teweinig om de nood van de getroffenen te lenigen.Het enige dat ik kan zeggen is dat dit slechts éénvan de vele vergelijkbare verhalen is in het getroffengebied.Youssef A. Ghaben

Opbrengst inzamelingsactiewatersnood in Jabalya € 5000,­

Afgelopen winter werd Jabalya getroffen door grote overstromingen als gevolg vanongekende, vier dagen durende, winterse stortregens. Grote delen van de stad kwamenonder water te staan. In het vluchtelingenkamp kwam het water op sommige plekkenzelfs tot 1 á 2 m hoog te staan. Tienduizenden mensen moesten hun huis verlaten.Omdat de stad Groningen al jarenlang een band met de stad Jabalya heeft, hield deStichting Groningen­Jabalya een inzamelingsactie voor (medische) hulp aan deslachtoffers van de waternood.Deze actie is inmiddels afgerond en heeft een bedrag van € 5000,­ opgebracht.Het water is gezakt, de doden zijn begraven, de gewonden zijn verzorgd. Maar de schadeis nog groot (zie artikel in deze Nieuwsbrief).

De Stichting Groningen­Jabalya blijft steunen en giften blijven welkom opbankrekeningnummer 6687678 t.n.v. de Stichting Groningen­Jabalya.

8

Een boer met een missieJohan Feitsma maakte deel uit van de handelsmissie van premier Rutte en ministerTimmermans, die eind vorig jaar naar Israël en Palestina ging. “Wat me het meest trof, is dehoop.”Bijna had hij hier niet meer gezeten: slachtoffer vaneen bomaanslag. Johan Feitsma doet er nuchterover. “Die bom was niet voor mij bedoeld, maar ikwas wel net in de buurt.”In de buurt waren niet alleen een hoge Hamas­ambtenaar maar ook een jonge bouwvakker en eenmoeder met kind. Die werden gedood door de bom.Afzender: Israël.Johan: “Misschien had die Hamas­man wel iets opzijn geweten, maar zo’n bouwvakker? Een moederen kind?” Johan kwam met de schrik vrij en met eenstukje metaal in zijn rug, dat later werd verwijderddoor een Palestijnse arts.nHad de Israëlische bommengooier zijn dodelijkewapen tien meter verderop geworpen, dan was ereen vriendelijke oude Nederlandse man van 74 jaaromgekomen. Zo’n man waarvan je meteen ziet ‘dieheeft het goede met de mensheid voor.’ Maar hoekomt een Groningse boer terecht in een conflict datde wereld al vijfenzestig jaar gegijzeld houdt?Johan: “Mijn dochter werkte ooit een tijdje voor deVN in Jeruzalem en vroeg mij om ook te komen. Ikvroeg haar of ik mij als gewone akkerbouwer welkon aanmelden. ‘Natuurlijk, papa,’ antwoordde ze,‘en dan kun je mooi bij mij koffiedrinken.”Zo kwam Feitsma via United Civilians for Peace(UPC) in een wereld terecht waar hij als gelovig

christen al veel van wist. Maar heel veel wist hij ookniet, en wat hij daarvan leerde tijdens zijn verblijf inJeruzalem, deed hem de ogen open gaan. Sindstwaalf jaar is hij vredesactivist. In zijn tuin wapperentwee vlaggen naast elkaar in vrede, waar men dieelders nooit zo zal zien.Johan: “Als christen dacht ik aan de Israëliërs als‘het volk van God.’ Maar toen ik daar zag hoe ze metde Palestijnen omgingen dacht ik ‘ja, maar dit kantoch niet!’ Ik ben er toen drie maanden geweest, enin het totaal zes keer:vijf keer op de West Bank enéén keer in Gaza. Als gewone boer krijg ikgemakkelijk contact met lokale boeren. Wat me trof:ze zijn zo vriendelijk en hebben nog steeds hoop.Hoop dat het vrede wordt. Heel anders dan in Israël.Dat is gewoon een Westers land. In de bus zittenmensen koud en zwijgend te kijken. Die Palestijnenontvingen me heel warm en hartelijk. Ja, ergebeuren daar natuurlijk ook vreselijke dingen, hetzijn geen heiligen, maar ik ben overal bijzondervriendelijk ontvangen.”Tijdens zijn laatste reis had Johan hoog gezelschap:de premier en de minister. Feitsma: “Ik nam deel aande voorbereidingen van de handelsmissie en werdvervolgens gevraagd zelf ook mee te gaan. Datdeed ik toen als zakenman in pootaardappelen. Metname Gaza is daar een erg goed gebied voor.Tijdens de reis heb ik de premier en Timmermanstrouwens nauwelijks gezien. Er waren verschillendeprogramma’s. Ja, er was het incident dat Rutte eenscanner wilde aanbieden aan Israël. Officieel latende Israëlisch namelijk haast geen vrachtwagensdoor de grens om veiligheidsredenen. Met dieNederlandse scanner zouden ze snel kunnen zien ofvrachtwagens wapens of dergelijke smokkelden.Daardoor zou de im­ en export van de Palestijnenwat normaler kunnen worden. Maar dat is natuurlijkhelemaal niet de bedoeling van Israël! Die willen dePalestijnse economie zoveel mogelijk afknijpen.”Als vredesactivist deden Feitsma en zijn vrouwAafke op eerdere reizen ook mee aan acties omolijfbomen te planten. Niet alleen omdat de Israëli’sdie omhakken. Johan: “De Palestijnse boeren wonen

9

niet op boerderijen maar in dorpen, vrij ver van hunland. De slechtste stukken grond bebouwen ze vaakniet meer. Officieel vervalt grond na drie jaar aan destaat Israël, als die niet bebouwd wordt. Daarnaastzijn er ook vaak acties van kolonisten die stukkengrond inpikken. Die zetten daar stiekem een hekomheen en bewaken dat. Als de Palestijnen hungrond komen terugeisen, deinzen de kolonisten nietterug voor geweld. Vandaar dat we grond proberente behouden voor de Palestijnen door daarolijfbomen op te planten. En daarmee geven we demensen ook hoop, het gevoel dat de wereld hen nietvergeten is.”Thuis in zijn eigen kring moet Feitsma zich vaakverdedigen. Hij is ‘voor de Palestijnen.’Johan: “Dat is helemaal niet zo. Ik heb een missie: ikben voor de vrede. Voor het bouwen van bruggen.Daarom hangen die twee vlaggen ook in mijn tuin. Ikdenk dat er één staat moet komen met gelijkerechten voor iedereen. Palestijnen hebben eenslechte naam door de terreuraanslagen uit hetverleden. Maar valt het u niet op dat die aanslagener helemaal niet meer zijn? Het hek tussen Israël ende West Bank is nog lang niet af. Als je aanslagenwilt plegen, kun je daar zo over. Nee, het is zo datde meeste Palestijnen er van overtuigd zijn geraaktdat er meer te bereiken valt met geweldloos verzet.Israël is bijvoorbeeld als de doods voor eeneconomische boycot. Andersom houdt het geweldnog niet op, hoor. Ik lees net weer een stuk dat ereen nieuw huis met kolonisten in Hebron komt. Daarwonen dat zo’n 800 kolonisten, omgeven door 2000

Israëlische soldaten.Ondertussen merk ik dat de houding in Nederlandook wel aan het veranderen is. Ja, zelfs in mijneigen familie heb ik na twaalf jaar nog mensen diehet helemaal niet met me eens zijn, maar inNederland als geheel, wordt er in krantenbijvoorbeeld steeds eerlijker geschreven over desituatie daar.Wat mij altijd weer inspireert is de hoop van dePalestijnen zelf. Nederlanders zeggen wel eens ‘jeverandert er toch niets aan,’ maar dan zeg ik‘nietsdoen helpt helemaal niet.’ Ik zie die helesituatie daar trouwens niet als een conflict maar alseen probleem. In Zuid­Afrika vocht je ook niet tegenblank of zwart, nee, het probleem was de Apartheid.Hier is het probleem dat de Palestijnse bevolking als65 jaar door de staat Israël wordt onderdrukt. Steedsmeer Israëliërs zien dat ook wel en willenverandering. Tijdens de afgelopen missie heb ik

gesproken met Palestijnse enIsraëlische boeren, die willen wel.Die zien ook wel dat het zo nietlanger kan. Alleen mensen alsNetanyahu – ik heb nogaangezeten tijdens een banketmet hem, hij moest eens weten –willen dat niet. En de kolonisten.Die hebben onevenredig veelinvloed in het leger, omdat ze veelkinderen hebben. Maar ik denkaltijd maar: tot ’89 had ik nooitgedacht dat de Berlijnse muur zouvallen, dus je weet maar nooit water in het Midden­Oosten nog eensgebeurt.”Marco in’t Veldt

10

Chronologisch wordt het EU­beleid ten aanzien vanhet Iraëlisch­Palestijnse conflict geanalyseerd,voorafgegaan door een voorgeschiedenis van de19de eeuw tot 1948. Het conflict is immers een kindvan het 19de eeuwse Europese imperialisme enkolonialisme. Deze zin is direct een voorbeeld vande stellingen van Benyaich, stellingen die hij aan dehand van publicaties en (later) EU­tekstenonderbouwt. De ontwikkelingen in Palestina­Israëlspelen een rol bij de ontwikkeling van de EU. Deaanval van Israël op zijn Arabische buren op 5 juni1967 levert verdeelde reacties op. Engeland enNederland scharen zich openlijk achter Israël, West­Duitsland is neutraal en Frankrijk levert kritiek opIsraël. Begin 1970 ontstaat de Europese PolitiekeSamenwerking (9 landen). Zij onderschrijft deVeiligheidsraadresolutie dat Israël zich terug moettrekken uit de bezette Palestijnse gebieden, de Sinaïen de Golanhoogte.1980: de verklaring van Venetië. Benyaich stelt datEuropa, na 10 jaar EPS, hier zijn visionaire kant laatzien. Zij erkent het Palestijnse recht opzelfbeschikking, vindt dat de PLO een rol moetspelen aan de onderhandelingstafel en erkent hetrecht van alle staten, inclusief Israël, te bestaanbinnen erkende grenzen. Zij veroordeelt deIsraëlische bezetting in duidelijke termen, en ook hetunilateraal wijzigen van de status van Jeruzalem. DeVS en Israël doen de verklaring onmiddellijk af als

onaanvaardbaar. En de PLO­vertegenwoordiger inBrussel, Naima Kader, maakt de scherpe opmerkingdat de EPS niet veel verder komt danprincipeverklaringen. Europa verandert geleidelijkvan standpunt, maar de ontwikkelingen in hetMidden­Oosten gaan sneller en Europa hobbelt erachteraan.De Oslo­akkoorden zijn voor de (inmiddels) EUaanleiding harder te wernken aan een Euro­mediterraan samenwerkingsverband, waarbij allestaten die grenzen aan de Middellandse Zee,zouden worden betrokken. Eind 1995 vond destichtingsconferentie van het Euro­mediterraanPartnerschap of Barcelonaproces (EMP) plaats. Eenproces dat gehinderd werd door het conflikt Israël­Palestina.Dan volgt het hoofdstuk dat ik het interessantstevind. De associatie van de EU met Israël en met dePA. Het betreft de belangrijkste economische enpolitieke instrumenten van Europa met de tweeconflictpartijen. Wat betreft Israël is Europa debelangrijkste handelspartner. De export uit Israëlnaar de VS en Europa is ongeveer even groot, maarwat import betreft is Europa verreweg hetbelangrijkste. In 2008 importeerde Israël bijna 35%van al zijn goederen en diensten uit de EU, tegen12,5% uit de VS. Maar de conclusie aan het eindvan dit hoofdstuk is triest. Voor Israël is de EU een

Boekbespreking:Europa, Israël en de Palestijnen. Van politiek deficit naar normatieveimpasse. Bilal Benyaich. ISBN 9789054876977. € 22,95. 2010. ASP Academicand Scientific Publishers Brussel. 320 pag. Met bibliografie.

Bilal Benyaich, geboren in 1982, is politicoloog. Hij publiceertbehalve over Europa en het conflict Israël­Palestina ook over deIslam en Marokkanen in België. Dit boek is al in 2010 verschenen,maar ik ontdekte het bestaan ervan pas kortgeleden. Dat gebeurt mewel meer: Belgische publicaties, ook in het Nederlands, komenminder makkelijk op je netvlies.

11

economische reus, maar een politieke vlieg. De EUheeft nagelaten haar economische gewicht teverzilveren in politiek invloed. Ten opzichte van dePA is de EU vooral donor, met investeringen inbelangrijke instituties en organen die kunnen dienenbij de totstandkoming van een Palestijnse staat. Veelvan deze investeringen worden vernietigd doorIsraëlisch invasies in de bezette Palestijnsegebieden. Het feitelijke einde van het vredesproceshad moeten betekenen dat Israël de lasten van debezetting op zich zou nemen,zoals de Vierde Conventie vanGeneve het voorschrijft. Doorde aanhoudende EU/hulp wordtIsraël hiervan echter vrijgesteld.In dit hoofdstuk is er ookaandacht voor de herkomst vanproducten. En een taalanalysevan de verdragsteksten metIsraël die hoog opgeven vangezamenlijk gedeelde waardenen respect voor internationaalrecht en mensenrechten. Maarhet woord `bezetting` komt inde tekst niet voor.TaalgebruikSoms leest het boek watmoeilijk, vanwege dewetenschappelijkeformuleringen. Pag. 230, `Diezziet dit geopoloticised identitydiscours als problematisch,omdat het koloniale attitudesvan superioriteit reproduceertdie geworteld zijn in de constructie van eeninferieure andere en een superieur zelf`. Soms ishet, vermoed ik, een Vlaamse manier van praten.Weggooien, kan in het Nederlands `in het rondearchief doen´ genoemd worden, in het Vlaams´verticaal positioneren`.Zeven adviezenDe centrale stelling van Benyaich is dus dat Europazich in de politieke marge van het conflict blijftopstellen. Hij geeft 7 opdrachten.1. Back to the rootsHet startpunt ligt niet bij 1967. Verzoening kan pasbeginnen wanneer Israël helder en duidelijk hetonrecht erkent dat het de Palestijnse natie heeftaangedaan in 1948. Een conditio sine qua non.

2. Kleur bekennenAls Europa haar toonaangevende verklaringen vanweleer wil verzilveren, moet zij zich er uiteraard naargedragen. Het associatieverdrag met Israëlschorsen zou geen sanctie zijn, maar een logischeweigering van voordelen omwille van fundamenteleIsraëlisch schendingen van de belangrijkstebepalingen.

3. Met één stem sprekenDe Hoge Vertegenwoordigerkan, zowel in de Raad van deEU, als in de EuropeseCommissie een rol spelen, enhet wordt stilaan tijd datindividuele lidstaten opcrisismomenten leren zwijgen.4. Het spel hard spelenDe EU kampt met de angst dateen strenge houding jegens hetIsraëlisch beleid zou kunnenresulteren in een Israëlisch vetowat betreft een Europese rol inde vredesonderhandelingen.Deze angst is ongegrond. GeenEU zou immers betekenen datde EU Israël zelf laat opdraaienvoor zijn bezetting, inovereenstemming met de VierdeConventie…5. Intra/Palestijnse verzoeningpromoten

6. Kritiek op Israël is geen anti­semitisme7. Zichzelf en de VS duidelijk maken dat het menensisAl met alEen boek boordevol informatie over de samenhangtussen de geschiedenis van Europa en degeschiedenis van Israël/Palestina. Een duidelijkpleidooi. Voor liefhebbers van het onderwerp.Het levert veel aanknopingspunten voor kritischegesprekken met politieke partijen en toekomstigeEuroparlementariërs.Fennie Stavast

12

Op maandag 12 mei organiseert Het Groninger Forumsamen met Stichting Groningen­ Jabalya en Europe Directeen debat avond over ondermeer Europa en het Midden­Oosten naar aanleiding van de Europese verkiezingen.

Op 22 mei zijn er Europese verkiezingen. Wat zijn de standpunten van de diversepolitieke partijen in het conflict tussen Israel en de Palestijnen? Wat moetEuropa doen om de impasse te doorbreken? Wat kan Europa doen om hetvredesproces vlot te trekken? Een aantal Euro parlementariers gaat hierover indebat onder andere Bas Eickhout (GL) Maarten Smit (VVD) en Fenne Feenstra(SP). Midden Oosten deskundige Jan Keulen, oud voorzitter van onze stichting,zal een inleidende column uitspreken. De avond zal worden gepresenteerd doorSheila Sitalsing, journaliste bij de Volkskrant. Aanvang 20.00 uur. Hereplein 2Toegang: gratis. Kaarten kunnen worden gereserveerd aan de kassa van hetGroninger Forum, Hereplein 2.

13

De lift is klaarDe Lift in het gebouw van het Naa’ma College is klaar dankzij het geld van de gemeenteGroningen. Nu is het gebouw beter toegankelijk voor gehandicapte studenten

14

Column van Jan KeulenJan Keulen is journalist en midden Oosten deskundige en voormalig voorzitter van onze stichting.

Het gas van Gaza:fata morgana of wrange grap?Een slechte grap. Zo wordt het nu gezien: de belofte van twintig jaar geleden dat Gaza veranderdzou kunnen worden in het Hong Kong of het Singapore van het Midden­Oosten. Gaza wordt nugeassocieerd met isolatie, humanitaire crisis, hoge werkloosheid (haast 40% van deberoepsbevolking) en armoede. De haven en het vliegveld van Gaza zijn ruïnes en hetbedrijfsleven, afhankelijk van import en export, ligt grotendeels op zijn gat.De Egyptische revolutie van 2011 leek even soelaas te bieden. De tunnels tussen Egypte enGaza boden de mogelijkheid om tal van essentiële goederen te importeren en de Israëlischblokkade, die al vanaf 2006 van kracht is, te doorbreken. De afzetting van president Morsi en hetin ongenade vallen van de Egyptische Moslimbroeders in juli 2013 maakten echter een einde aande tijdelijke economische zuurstoftoevoer. De tunnels sloten weer, de Egyptische militairenherstelden de samenwerking met Israël en de blokkade werd hersteld.Het “terug­bij­af­gevoel”, toch al sterk bij degenen die het Midden­Oosten conflict jaar in jaar uitop de voet volgen, werd weer eens versterkt toen met de Israëlische viering van Pesach degrensovergang Kerem Shalom hermetisch werd gesloten en er in Gaza prompt een tekortontstond aan diesel, benzine en butagas (vooral gebruikt om te koken). Een gebrek aan dieselvertaalt zich ook in een gebrek aan stroom omdat Gaza’s enige elektriciteitscentrale dieselstookt.Die diesel wordt overigens, tegen zeer gunstige voorwaarden (lees: ver onder dewereldmarktprijs), geleverd door Qatar. Israël is niet meer dan een noodgedwongendoorvoerland; noodzakelijk omdat de havenfaciliteiten in Gaza kapotgebombardeerd zijn doordatzelfde Israël.De energiecrisis in Gaza is des te ironischer omdat in feite het gebied rijk is aan aardgas. HetPalestijns Investeringsfonds schatte de waarde van het gas onlangs op vijf miljard euro. Er zouongeveer een half miljard euro nodig zijn om het gasveld, vlak voor de kust van Gaza, teontginnen. De aanwezigheid van een grote hoeveelheid gas werd ook vastgesteld door de UnitedStates Geological Survey.Eigenlijk is Gaza dus helemaal niet zo arm: het gebied heeft een uiterst strategische ligging, eengoed opgeleide bevolking en is rijk aan gas en mogelijk ook olie.Het gas werd al in 2000 ontdekt, vlak voor het uitbreken van de tweede intifadah. Yasser Arafatvoer toen met een vissersboot naar het exploratieplatform waar een enorme gasvlam hetzichtbare bewijs was van de rijkdom beneden. “Dit gas is een gift van God voor ons volk en onzekinderen” riep Arafat uit. “Het zal een stevige fundering zijn voor onze economie, voor hetstichten van onze onafhankelijke staat met heilig Jeruzalem als haar hoofdstad”.

15

Inmiddels is ontdekt dat de gasvoorraden nog groter zijn dan destijds werd aangenomen.Tegelijkertijd lijken de Palestijnen en in het bijzonder de Gazanen verder dan ooit verwijderd vaneen situatie waarin ze er ook daadwerkelijk profijt van kunnen trekken. In 2011 stond deIsraëlische regering de in de Verenigde Staten gevestigde olie­ en gasreus Nobel Energy toe hetaardgasveld voor de kust te exploiteren. Experts zijn bang dat ook het gas voor de kust van Gazaaangeboord wordt. In een rapport van de UN Economic and Social Council wordt Israël ervanbeschuldigd niet alleen de Palestijnen te verhinderen hun natuurlijke rijkdommen aan te wenden,maar ook die rijkdommen in gevaar te brengen en zelf te gebruiken.Vanuit het oogpunt van internationaal recht is dat uiteraard niet in de haak. De natuurlijkehulpbronnen van bezet gebied mogen niet gebruikt, verplaatst of verkocht worden. VN­resolutie3005 bevestigt nog eens het recht van de bevolking in bezet gebied op zijn natuurlijkerijkdommen en grondstoffen. In Israël houdt men de lippen stijf op elkaar als het over ditonderwerp gaat. De Palestijnse beschuldiging dat Tel Aviv de internationale regelgeving aan z’nlaars lapt wordt beantwoord met totale mediastilte. Het vaarverbod voor de kust van Gaza maakthet onmogelijk voor journalisten zelf polshoogte te gaan nemen.Begin dit jaar maakte het Palestijnse parlementslid Salem Salama bekend dat nu nog dichter bijde kust, op zo’n 200 tot 300 meter van het strand in Gaza, aardgas was ontdekt. In principebetekent dit dat het relatief gemakkelijk moet zijn om het te ontginnen. De gaswinning vereistechter een politiek akkoord.Het laatste wat Israël, de VS en de Europese Unie willen is dat het lokale Hamas­bestuur inGaza over aardgasbaten zou beschikken en niet meer afhankelijk zou zijn van de Israëlische“goodwill” om diesel en gas uit Qatar door te laten. Ook is er in Tel Aviv geen politieke wil dePalestijnse Autoriteit te laten delen in de opbrengsten uit haar eigen olie en gas. Net als hetdromen over Singapore en Hong Kong is al dat aardgas en mogelijk olie onder de bodem van deMiddellandse Zee eigenlijk een wrange grap.

De algemene vergadering van de VN heeftmet een grote meerderheid van stemmen op26 november vorig jaar 2014 uitgeroepen totInternationaal jaar voor de solidariteit met hetPalestijnse volk. Het VN comité inzake deuitoefening van de onvervreemdbare rechtenvan het Palestijnse volk is gevraagd omrelevante activiteiten in samenwerking metoverheden, het VN­systeem,intergouvernementele organisaties, en hetmaatschappelijk middenveld te organiseren.

16

Informatiemiddag Palestina en crowdfunding OlijfbomencampagneZaterdag 24 mei 14.30­17.00 uur, inloop vanaf 14.00 uur in het Heerenhuis, Spilsluizen 9, Groningen

Deze middag staat in de eerste plaats in het teken van fondsenwerving voor de met subsidiekorting bedreigdeOlijfbomencampagne. “Houd hoop levend – plant een olijfboom” (www.planteenolijfboom.nl) is eeninternationale actie om door middel van het planten van olijfbomen samen met Palestijnse boeren de hoop opeen goede toekomst levend te houden.Sinds 2000 heeft het Israëlische leger al honderdduizenden olijfbomen van Palestijnse boeren vernield zondercompensatie. Met deze sponsoractie worden weer bomen aangeplant. Het is een heel concreet actiemiddel,dat nu overeind gehouden moet worden. Brechtje van Bergen, coördinator van de Olijfbomencampagne inNederland, licht dit toe.Presentatoe boek Johan FeitsmaHet tweede thema van deze middag is een boekpresentatie. Johan Feitsma, landbouwer enontwikkelingsdeskundige te Grijpskerk, schreef het boek: “Olijfboom achter de Muur. Een teken van hoop”.Elders in dit nummer wordt daar aandacht aan besteed. Journalist Fokko Bosker zal hem interviewen.OlijfbomencampagneEr is ook nog een Palestijnse gast, Muhanad Qaisy uit Bethlehem, coördinator van de Olijfbomencampagne inPalestina. Hij vertelt over de dagelijkse realiteit van de bezetting voor Palestijnse boeren en boerinnen.ToegangEen vrijwillige bijdrage voor de olijfbomencampagne wordt op prijs gesteld. Neem dus een dikke portemonnaiemee, want het boek van Johan Feitsma is ook te koop(€ 15,­; ISBN 978 90 5263 399 2)De bijeenkomst wordt georganiseerd door Vrouwen in ’t ZwartGroningen en de Stichting Groningen­Jabalya. U bent van hartewelkom!P.S. Voorafgaand aan deze bijeenkomst staat Johan, net alselke twee weken, van 13.00 – 14.00 uur bij de wake vanVrouwen/mensen in ’t Zwart voor het bordes van het stadhuisop de Grote markt. U bent ook hier welkom.Bert Giskes

Ja, ik wil op de hoogte blijvenvan het Jabalya­project:Naam: _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _Adres: _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _PC+Woonplaats: _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _Telefoon: _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _Email: _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _Opsturen aan:Stichting Groningen­JabalyaCoehoornsingel 87, 9711 BR Groningen

ColofonRedactie: Bert Giskes,Pieter van Niekerken,Marco in 't VeldtHarm van der VeenMet medewerking van: Jan Keulen, Youssef A.Ghaben, Uthman Hanan,en Fennie StavastOntwerp en lay­out: Harm van der VeenPostadres: Coehoornsingel 879711 BR GroningenDe stichting is ook telefonisch te bereiken:Bert Giskes 050­5421370

info@groningen­jabalya.com