Nieuwsblad van hospice Heuvelrughet huis van de tijd

Pagina 12

De hemel op een kier...

Onderdeel van warande

editie 13, voorjaar 2017

Pagina 3

Kennismaking met E. Schotveld

Pagina 10

Een drieluik

2

Nieuwigheden

Een nieuw (voor)jaar, nieuwe plannen en bestaande plannen waarvan de uitvoer dichterbij komt.

Met het begin van de lente ontstaat er een soort energie; de ramen worden opengezet, een frisse wind blaast letter­lijk naar binnen.

Die frisse wind blaast ook door ons team. De laatste maanden zijn drie nieuwe verpleegkundigen gestart en een nieuwe coördinator vrijwilligers. Nieuwe mensen in het team bete­kent nieuwe ideeën en een frisse blik op bepaalde zaken. “Waarom wordt dit op deze manier gedaan?” We komen gelukkig niet weg met een antwoord als “Dat doen we hier altijd zo”. Zo’n opmerking inspireert tot nadenken en discussiëren over ons werk. Dat zet ons telkens weer op scherp, zodat we één doel met onze werkwijzen bewerk­stelligen, namelijk het centraal stellen van onze gasten.

Ook moeten we ons open blijven stellen voor vragen die op ons afkomen, zoals bijvoorbeeld bij een gast die onbe­grepen gedrag vertoont. Wat betekent dit voor het leveren van zorg? Op welke wijze is onze benadering het meest pas­send? Hoe kunnen we de vrijwilligers hierin ondersteunen? Een scholingsavond met als thema ”Onbegrepen gedrag” is uitermate doeltreffend om op deze vragen in te spelen. Tevens kan de opgedane kennis direct worden toegepast in de praktijk.

In het vorige Nieuwsblad werd aangekondigd dat 2017 een jaar zal worden van voorbereiding op de herhuisvesting van het hospice binnen locatie Bovenwegen. Een onderdeel van de voorbereiding is het verkrijgen van voldoende financiële middelen voor verbouw en inrichting. Een fantastische aftrap is gegeven tijdens een benefietconcert van Rémy van Kesteren. Daarnaast zitten we met een architect aan tafel om vorm te geven aan de wensen voor onze nieuwe woon­plek, waarbij kritisch wordt bekeken wat van de huidige inventaris verhuisbaar en bruikbaar is in de nieuwe locatie. Op die manier wordt een duidelijk beeld van benodigd­heden geschetst, waarmee we instanties en organisaties voor fondsen kunnen benaderen. De werkgroep fondsen­werving is druk bezig met het voorbereiden van sportieve activiteiten in de komende periode. Zo is er van alles in beweging voor hospice Heuvelrug!

Over een aantal van de genoemde onderwerpen kunt u lezen in deze voorjaarseditie van ons Nieuwsblad. Ik wens u veel leesplezier.

Wilma Verkerk­Veldhuizen, teammanager hospice Heuvelrug

Colofon

Nieuwsblad hospice Heuvelrug is een uitgave van de Stichting Vrienden Hospice Heuvelrug en verschijnt in de regel tweemaal per jaar.

Hospice Heuvelrug is een kleinschalig gasten­huis, waar liefdevolle zorg wordt geboden aan mensen in de laatste fase van het leven. Hospice Heuvelrug is onderdeel van Warande.

Hospice HeuvelrugArnhemse Bovenweg 803708 AH ZeistTelefoon: 030 698 42 80Fax: 030 698 42 88E­mail: info@hospice­heuvelrug.nlWebsite: www.hospice­heuvelrug.nl

Redactie NieuwsbladTineke Cremer, Lena Dekker, Mauk van Heemstra, Maria Hoefnagels, Ank Lindhout, Renée van der Maesen (eindredactie)

VormgevingSjors van Elst

DrukVandenberg / printmedia, Maarn

Fotografie Floran van Poecke, Hans­Peter van Velthoven

Redactie adres

Postbus 9553700 AZ ZeistE­mail redactie@hospice­heuvelrug.nl

Bestuur Stichting Vrienden Hospice HeuvelrugHenk Vermeulen (voorzitter), Sjennie Winters(secretaris), Sipke Dijkstra (penningmeester),Danielle Swart (fondsenwerver), Meike van der Burgh­Smit (lid)

BankING: NL67 INGB 0007 33 36 63 ten name van Vrienden Hospice Heuvelrug

RABO: NL07 RABO 0395 2338 01ten name van Vrienden Hospice Heuvelrug

2

Voor wijzigingen en aanmelden nieuwe donateurs

3

Ze vindt het hospice een fijne plek om te werken, binnen een betrokken en gemotiveerd team van medewerkers en vrijwilligers. De laatste levensfase is heel intens; het is bijzonder om deze fase met de gast dichtbij te mogen meemaken en een bijdrage te kunnen leveren tijdens het stervensproces.

De oorspronkelijke studie die Emma koos, is heel anders. Ze studeerde in Wageningen tropische plantenteelt, met afstudeervakken in de richting biologische landbouw en voorlichtingskunde. Daar­na werkte ze een tijdlang in de biologische sector, o.a. in Lelystad. Met haar partner en zoontje verhuis­de ze voor drie jaar naar Spanje. Daar wierp ze zich op allerhande klussen, was huisvrouw en moeder en leerde Spaans. Haar tweede kind werd in Barcelona geboren. Terug in Nederland ging ze werken voor de Vereniging voor Biologisch Dynamische Landbouw in Driebergen; het coördineren van projecten en de coaching trajecten voor boeren. Na twee jaar reali­seerde ze zich dat ze het bedenken en uitvoeren van projecten op kantoor niet tot haar pensionering wilde doen. Ze miste het contact met mensen.

De zorg voor en opvoeding van haar kinderen waren voor een belangrijk deel aanleiding dat ze zich ging interesseren in zingeving in een steeds meer seculie­re tijd. De behoefte aan een andere invulling van haar werk en haar interesse in zingeving leidde ertoe dat ze opnieuw ging studeren. Zodoende rondde ze in 2013 haar studie af aan de Universiteit voor Humanistiek te Utrecht, in de richting Geestelijke Begeleiding. Daar komen onderwerpen als zingevingskaders, identitei­ten, humanisme en levensbeschouwing aan de orde. Al tijdens de studie was zij vooral geïnteresseerd in het werkveld zorg. De confrontatie met een ernstige ziekte of terminale levensfase roept vaak zingevings­vragen op. Door haar stages in de ouderenzorg en in een ziekenhuis ging zij zich richten op de pallia­tieve zorg. Na haar afstuderen werkte ze in hospice Wageningen­Renkum, eerst als zorgvrijwilliger en later nog twee jaar als geestelijk verzorger.

Momenteel is Emma twee dagdelen per week aanwezig in hospice Heuvelrug. Met iedere nieuwe gast voert ze een gesprek, waaruit snel blijkt of er behoefte is aan frequent contact. Dit hoeft niet altijd in de vorm van een gesprek te zijn, maar kan soms ook door een gedicht of een gebed, naar muziek te luisteren of alleen aanraking en er zijn. Dat is voor iedere gast weer anders.

In de laatste levens­fase kunnen allerlei gevoelens en vragen opkomen. Het kan een steun zijn als de gees­telijk verzorger helpt om deze gedachten en gevoelens op een rijtje te zetten, waardoor het evenwicht kan wor­den hervonden. Het is mooi als iemand zijn of haar eigen krachtbron­nen kan benoemen en daaruit kan putten.

In het contact met gasten en familie werkt Emma nauw en plezierig samen met Christiane Voit, de familie ondersteuner. Samen organiseren zij de herdenkingsbijeenkomsten en een cursusavond voor nieuwe vrijwilligers. Daarnaast wil Emma zich onder andere gaan richten op het vernieuwen van het gebedenboekje en het aanvullen van de gedichten.

Het tuinieren en haar landbouwachtergrond leeft Emma uit in haar moes­ en bloementuin. Samen met haar partner en hun twee tieners, kan ze zich daar helemaal ontspannen tijdens een zomerse picknick of barbecue. Verder gaat ze graag paardrijden en lekker wandelen met de hond.

Renée van der Maesen, zorgvrijwilliger

Kennismaking met Emma Schotveld

Intussen is het gezicht van Emma Schotveld alweer vertrouwd binnen de muren van hospice Heuvelrug. In augustus 2016 volgde zij Corrie Vis op als geestelijk verzorger.

4

Henk Vermeulen bleek daar­toe bereid. Henk is al en­kele jaren bestuurslid van Stichting Vrienden Hospice

Heuvelrug (SVHH). Hij is een waardevolle aanwinst voor het bestuur gezien zijn financiële achtergrond.

Vol vertrouwen laat ik een stevig ingewerkt bestuur achter om met Warande in gesprek te blijven over de nieuwe huisvesting. Na vele jaren van onzeker­heid gaat het er nu toch echt van komen. Dat vraagt hernieuwde insteek en energie, ook van het bestuur, om juist op deze momenten extra fondsen aan te trekken gebaseerd op concrete huisvestingswensen,

Mijn financiële achtergrond was de aanvulling binnen het bestuur die Mauk zocht. Lange tijd geleden heb ik een deel van mijn sabbatical ingevuld door als vrijwilli­ger te werken in een hospice. Mede door deze mooie ervaring heb ik de bestuursfunctie graag aanvaard. Nu Mauk zijn functie als voorzitter heeft neergelegd en ik het stokje van hem heb overgenomen, maak ik van de gelegenheid gebruik om Mauk te bedanken voor zijn inzet en grote betrokkenheid bij hospice Heuvelrug.

Ik vind het belangrijk dat gasten die tijdens het verblijf in ons hospice afscheid gaan nemen van het leven en van partners, kinderen en vrienden, deze laatste peri­ode met veel zorg en liefde worden omringd. Ik ben zeer onder de indruk van onze medewerkers en vrijwil­ligers die samen hoogstaande kwalitatieve zorg garan­deren. Kwaliteit houdt ook in om er op een liefdevolle en persoonlijke manier te zijn voor onze gasten en hun naasten tijdens het verblijf in het hospice.

De SVHH heeft tot doel het verblijf in het hospice te ondersteunen door geld in te zamelen. Met deze

die de komende periode moeten worden gereali­seerd. Graag dank ik een ieder voor de samen werking om onze dierbare en belangrijke hospicezorg geïn­spireerd en energiek voort te zetten. Steeds bleef ik onder de indruk van hoe het verpleegkundig team en vrijwilligers zich blijvend inzetten, leidend tot warme, liefdevolle zorg en begeleiding van onze gasten in hun laatste levensfase, alsook voor hun familie en naasten.

Moge dat nog lang zo voortduren!

Mauk van Heemstra, oud­voorzitterStichting Vrienden Hospice Heuvelrug

extra financiële middelen kunnen investeringen worden bekostigd die niet door de reguliere financiering worden vergoed. Op dit moment zijn de plannen om het hospice in een nieuwe locatie onder te brengen in een vergevorderd stadium. De SVHH wil de komende twee jaar de nodige activiteiten organiseren om extra financiële middelen in te zamelen. Het is de bedoeling om met deze reserves de nieuwe huisvesting van allerhande gewenste voor­zieningen te voorzien, waarmee de zorg voor onze gasten alsmede voor hun naasten geoptimaliseerd kan worden. U zult hierover meer lezen in de najaars­editie van het Nieuwsblad.

Via het Nieuwsblad en de website kunt u op de hoogte blijven van de diverse activiteiten. Wilt u ons steunen met een financiële bijdrage, of meedoen aan een project? Donateur worden? Het hospice is een grote vriendengroep meer dan waard!

Henk Vermeulen, voorzitterStichting Vrienden Hospice Heuvelrug

Afscheid

Na zes jaar voorzitterschap vond ik het tijd om het stokje over te dragen aan een opvolger.

Het stokje wordt overgenomen

Ongeveer drie jaar geleden informeerde voorzitter Mauk van Heemstra mij over een vacature binnen het bestuur van de Stichting Vrienden Hospice Heuvelrug (SVHH).

5

Iedere zaterdagmiddag bakte mijn moeder namelijk iets lekkers voor het weekend. Nu ik erover nadenk proef ik direct de sfeer bij bijvoorbeeld zelfgebakken speculaas. Gezelligheid, warmte en verlangen. Geu­ren blijken bijna altijd te worden opgeslagen in ons langetermijngeheugen en geassocieerd met bepaal­de emoties.

Hoe dan ook, onze kookvrijwilligers hadden weer wat lekkers gemaakt. Deze applecrumble taartjes en al het andere, zouden dus ook bij onze gasten heel wat los kunnen maken!

Mijn gedachten gaan naar een gast die een poosje geleden in ons hospice verbleef. Door intense ver­moeidheid had ze helemaal geen eetlust meer en was daar erg teleurgesteld over. Vroeger kon ze zo genieten van rode kool met stoofvlees dat een hele dag had staan pruttelen op het gasfornuis. De mix van zoete en kruidige geuren associeerde ze met haar fijne veilige kinderjaren. Met deze informatie bereidden onze koks verse rode kool en stoofvlees voor haar. Ze kreeg niet meer dan de inhoud van een eierdopje geserveerd. Met een lepeltje schoof ze het eten zachtjes heen en weer. Ze at niets, maar de heerlijke geur stilde de honger naar haar jeugd.

Geuren kunnen ook als ongewenst en onprettig ervaren worden. In het hospice komt er soms een zweem van organische luchtjes voorbij. Dat is heel natuurlijk, maar we ruiken het liever niet in de alge­mene ruimtes. Om de lucht te zuiveren kunnen we gebruik maken van aromazorg. Er worden dan enkele druppels etherische olie met een deel water in een glazen ‘Chi’ bol verdampt. Deze olie kan ook op een verwarmd schaaltje gedruppeld worden.

Aromazorg is binnen ons hospice een belangrijke aanvullende zorgvorm en wordt gekenmerkt door de behandeling met geuren. Het is een vorm van kruidengeneeskunde, gebaseerd op het gebruik van etherische olie van kruiden, bloemen en andere plantendelen. Afhankelijk van het gewenste effect,

om bijvoorbeeld jeuk of misselijkheid te verhelpen, worden er bepaalde etherische oliën ingezet. De olie wordt op de huid aangebracht. Met een hand­ of voetmassage wordt er vaak voor de ontspannende massageolie met lavendel gekozen. De combinatie van de warme aanraking, de rust en een prettige geur zijn weldadig voor het slapen gaan.

Een emotie gekoppeld aan een geur, doet me denken aan Corrie. Haar ochtendzorg moest op een gegeven moment in fases gebeuren. Het werd te vermoeiend en dat riep weer veel verdriet op. Ze vertelde me hoe moeilijk ze het vond om afhankelijk te zijn. Tijdens haar huwelijk was ze altijd zeer zelfstandig geweest. Zij was de spil van het gezin.

Ik besloot, in overleg, die ochtend toch een ‘extra fase’ aan de zorg toe te voegen. In de kast stond een flinke pot geparfumeerde bodycrème van Rituals. Haar favoriete, gekregen van één van haar schoon­dochters. Corrie’s zwakke lichaam smeerde ik zacht­jes in met de verzorgende crème. Het was intensief, maar uiterst waardevol. Ze straalde en vond het een groot cadeau! De geur deed haar denken aan de tijd dat ze nog bruiste van energie.

Rituals Mei Dao was de hele dag overtuigend aan­wezig in haar kamer. Het bezoek had er ‘s middags nog een vleugje van meegekregen, zo vertelden haar schoondochters mij de volgende ochtend. Corrie overleed ‘s morgens vroeg in het bijzijn van haar man. De laatste zorg van Corrie werd grotendeels door beide schoondochters gedaan. Corrie werd door hen uiterst secuur en liefdevol ingewreven met de rijke aromatische bodycrème. Wat een mooi gebaar! De herkenbare geur kan hopelijk troost bieden aan hen die haar nabij waren.

Mijn handen ruiken die hele dag naar Rituals Mei Dao. Een herinnering beklijft.

Claire van Spanje, verpleegkundige

In geuren en kleuren…

De schuifdeur van de keuken kan de heerlijke baklucht niet meer binnen houden. Door het hele hospice slingert een geurspoor van ovenverse applecrumble. Het zachte kruimeldeeg met stukjes appel roept herinneringen op aan vroeger.

Columnvan Claire

6

“ Een valse noot zingen is onbelangrijk, maar zingen zonder passie is onvergeeflijk” Ludwig von Beethoven

Bovenstaand citaat had voor het hospicekoor bedacht kunnen zijn.

‘Er zijn’ voor de gasten en hun familie is de kern waar het in de laatste levensfase van de gast in het hospice om draait. Aan dit ‘er zijn’ kun je op veel manieren invulling geven, zingen is daar een mooi voorbeeld van. In najaar 2012 kwam Wilma Sikkens, vrijwilliger in hospice Heuvelrug, met een bijzonder plan: “Hoe mooi zou het zijn om op kerstochtend met een aantal mensen te zingen voor de gasten”. En zo werd een nieuwe vorm van ’er zijn’ geboren. Een kleine groep ‘amateurzangeressen’­ met meer of minder koor­ervaring ­ omarmde dit initiatief. Tijdens enkele bij­eenkomsten werd een kerstrepertoire samengesteld, werd er enthousiast gerepeteerd en vond op kerstoch­tend 2012, om 8.00 uur, het eerste optreden plaats. Een hartverwarmend begin van de Kerst voor ons allen: gasten, aanwezig personeel en zangeressen.

De daarop volgende jaren wordt de kerstzang een niet meer weg te denken ‘er zijn’ item in het hos­pice. Zingend op de gang, begeleid door lierklanken, kamerdeuren open of gasten in bed, soms in rolstoel op de gang. Een enkele keer zijn ook familieleden van de gasten aanwezig. Samenzijn met ruimte voor emoties. Ook op de aangrenzende zorgafdeling van Heerewegen is onze kerstzang traditie geworden, weliswaar in een wat andere sfeer, maar zeker zo waar­devol. Er zijn meer momenten in het jaar om er met onze zang voor het hospice te zijn. We zingen ook op de herdenkingsavonden voor nabestaanden van overleden gasten en op bijeenkomsten/feestjes voor medewerkers van het hospice.

Ons enthousiasme blijft onverminderd groot, maar een koor zonder dirigent is als een schip zonder kapitein. Alyde Touwen, professioneel dirigent, biedt zich als vrijwilliger aan om het koor te leiden. Zo gaat, na haar komst, 5 januari 2015 de geschie­denis in als oprichtingsdatum van ‘het hospice­koor’. Onder haar vakkundige en bezielende leiding verandert het enthousiaste amateurgroepje in een echt koor met inmiddels 12 leden. Tijdens de repe­tities op een aantal maandagmiddagen voorafgaand aan een optreden wordt er hard en serieus geoefend, maar zeker ook veel gelachen. Het repertoire wordt geleidelijk uitgebreid, met als laatste toevoeging het officiële hospicegedicht ‘Het huis van de tijd’ van Jos van Hest, prachtig van melodie voorzien door Alyde en 3­stemmig getoonzet door een muzikale kennis, Jasper Witteveen. De tijd van één­ of hoog­uit tweestemmig zingen is voorbij. De dirigent en de koorleden gaan grotere uitdagingen aan. En wat is er mooier dan als afsluiting van iedere repetitie bij gasten op de kamer te zingen, want daar doen we het voor.

Met passie zingen in het hospice, het is en blijft bijzonder.

Namens het hospicekoor,Lia Prein, zorgvrijwilliger

Een donateur schrijft...Bewust heb ik gekozen om donateur van hospice Heuvelrug te worden.Het is bijzonder om in onze omgeving een ‘Huis van de tijd’ te hebben.

Een huis waarin tijd uitgedrukt wordt in deskundige en liefdevolle verzorging. Een huis waar de tijd stil mag staan, letterlijk en figuurlijk.

Dat kan alleen ervaren worden op een plek waar mensen aanwezig zijn die zeggen en doen: “Ik wil er voor u zijn, nu en wanneer uw tijd voorbij gaat.”

Een huis, waar ik mijn geliefden en mijzelf aan durf toe te vertrouwen.

AW

7

In het hospice proberen we het mensen die ziek zijn en niet meer zo lang te leven hebben, zoveel mogelijk naar de zin te maken. Met het hele team bieden we onze gasten een goede verzorging, comfort en een prettige sfeer. En ja. Er wordt bij ons ook veel gelachen. Het mooie van dit werk is, dat ik hier kwam om iets voor anderen te doen. In de praktijk blijkt echter dat ik er zelf óók geluk­kig van word. Door onze gasten, die haast alles al hebben moeten loslaten, leer ik pas wat de echte waarden in het leven zijn.

Voor mij is schilderen heel belangrijk. Ik heb al­tijd graag getekend en ben een jaar of 15 geleden begonnen met schilderen. Ik hoop dat mijn schilderijen een optimistische, vrolijke kijk op de we­reld uitstralen. Dat probeer ik te bereiken door kleur,

onderwerp en soms een vleugje humor. Ik wil dat men er met plezier naar kijkt. Binnen het hospice is een kunstcommissie actief, die de openbare ruimtes van het hospice inricht met wisselende exposities.

Toen die kunstcommissie hoorde dat schilderen mijn passie is, werd mij gevraagd ook een keer te exposeren. En dat deed ik graag. Ik vind het heerlijk om nu door de gang van het hospice te lopen en de vertrouwde afbeeldingen te zien hangen op deze plek waar ik me zo thuis voel. En mijn wens komt uit, want ik krijg veel positieve reacties en zie onze gasten, bezoekers en collega’s naar mijn schilderijen kijken en glimlachen.

Nelleke Kuijpers, zorgvrijwilliger

Een zorgvrijwilliger exposeert in het hospice

Bijna 11 jaar geleden ging ik als vrijwilliger werken in hospice Heuvelrug. Ik hoopte hier iets te kunnen betekenen voor mijn medemens.

Voor u gelezen

Dit keer heb ik voor deze rubriek geen boek gelezen, maar het eenmalig verschenen glossyblad van Katja Schuurman met als titel DOOD.

Dood, het onderwerp dat in een hospice veel aan bod komt. Talrijke verhalen komen in dit blad voor met prachtige foto’s. Indrukwekken­de verhalen, waar je in gedachten bij stil blijft staan. Belevenissen, die je aan het denken zetten over hoe zou ik het ondergaan? Inzichten uit verschillende godsdiensten worden besproken. Interviews met be­kende Nederlanders zijn interessant om te lezen. Personen van steeds 10 jaar ouder ­ met foto ­ vertellen hun levensverhaal. Pak het blad van de plank in het hospice, blader het door en lees een van de bijzondere artikelen. Joke Lubach,vrijwilliger hospice-bibliotheek

8

VerpleegprocesDit proces begint met de aanmelding van een gast bij het hospice. Algemene informatie wordt gevraagd, daarnaast worden vragen gesteld over de medische situatie en worden verpleegkundige aandachts­punten in kaart gebracht. Deze inventarisatie wordt een verpleegkundige anamnese genoemd (niet te verwarren met de medische anamnese, die door de arts wordt afgenomen). In de verpleegkundige anamnese wordt aandacht geschonken aan onder­werpen op lichamelijk en psychisch gebied, maar er wordt ook gevraagd naar hobby’s, familiestamboom en wensen voor de laatste levensfase. Dit is niet een willekeurige vragenlijst maar deze hangt samen met de methode van werken die we in het hospice gebrui­ken. Dit voortdurende proces vormt de kern van de verpleegkundige zorg. Het wordt niet voor niets ver­pleegkunde genoemd. Het is een vak dat je uitoefent volgens een afgesproken methode, gespecialiseerd op jouw doelgroep van zorgvragers, in samenwer­king met verschillende behandelaars en op basis van zoveel mogelijk internationaal wetenschappelijk bewijs en landelijke wetgeving.

Methode Besluitvorming in de Palliatieve FaseIn de palliatieve zorg gebruiken we de methode Besluitvorming in de Palliatieve Fase. Met deze werkwijze brengen we continu de situatie van de gast in kaart op verschillende gebieden: lichame­lijk, psychisch, sociaal (sociaal netwerk, cultuur) en existentieel (zingeving/levensvragen). Door de gast, naasten, verpleging, arts en overige behan­delaars worden prioriteiten gesteld: waar liggen de belangrijkste problemen op dit moment en wat zijn daarvan de (mogelijke) oorzaken. Zijn er extra gesprekken nodig of is een bloedonderzoek wenselijk. Wat willen we met elkaar bereiken en wat of wie is daarvoor nodig. In het hospice worden daarbij meetinstrumenten gebruikt zoals observa­tielijsten en een symptoomdagboek om te kunnen meten hoe de situatie is. Ook wordt gekeken of er extra begeleiding nodig is voor de gast en/of familie door bijvoorbeeld de fysiotherapeut, geestelijk verzorger of beeldend begeleider. Meer­dere malen per dag wordt gerapporteerd in het dossier over de belangrijkste verpleegkundige aandachtspunten. Tweewekelijks wordt de stand van zaken uitgebreider besproken in een overleg waarin meerdere zorgverleners samenkomen. Dit heet een multidisciplinair overleg.

Onderdelen dossierHet dossier bevat het officiële zorgcontract met de gast, gegevens over contactpersonen en een over­dracht van de thuiszorg of het ziekenhuis. Daarnaast is er een medisch deel waarin de arts het medisch beleid noteert en wettelijke formulieren tekent. Onze geestelijk verzorger, familie ondersteuner en beel­dend begeleider noteren hun bijzonderheden in hun deel van het dossier. Voor de zorgverzekeraar moet per activiteit genoteerd worden hoeveel minuten de verpleegkundige er aan besteed heeft (het zogenaamde tijdschrijven). Een administratieve last waar we niet onder uit komen. Het belangrijkste deel van het dossier vormt de uitwerking van het hiervoor genoemde verpleegproces. Dit gebeurt niet alleen in de rapportage door de dag­ avond­ en nachtdienst. Er zijn ook aparte formulieren voor het uitwerken van de belangrijkste verpleegkundige

Het verpleegkundig dossier in hospice Heuvelrug

In het verpleegkundig dossier worden de verpleegkundige zorg en het medische beleid beschreven, om het verpleegproces van de gast nauwkeurig vast te leggen.

9

aandachtspunten. Op deze manier weet iedereen wie of wat extra zorg behoeft. Meetformulieren vormen daarom ook een onderdeel van het dossier. Sommige worden standaard een paar keer per week nagelopen zoals bijvoorbeeld het onderzoeken van de mond van de gast om mondinfecties te voorkomen. Andere worden meerdere malen per dag gebruikt als daar reden voor is, bijvoorbeeld als iemand pijn heeft. Tenslotte wordt informatie genoteerd over eventuele wensen en praktische zaken rondom de laatste zorg en uitvaart.

Dossiervoerders en Werkgroep verpleeg-kundig dossierVerzorgenden, verpleegkundigen en student­ verpleegkundigen schrijven in het dossier, maar ook de vaste andere zorgverleners van het hospice zoals de arts, geestelijk verzorger, familie ondersteuner en beeldend begeleider. Op verzoek ook de ergo­ of fysiotherapeut, soms de eigen geestelijk verzor­ger of de diëtist. Juridisch is vastgesteld wie inzage heeft in het dossier. In verband met de privacy van de gast worden de dossiers in een afgesloten ruimte bewaard.

De Werkgroep verpleegkundig dossier houdt zich bezig met het actueel houden en verbeteren van formulieren en het helpen toezien op de correcte weergave van het verpleegproces. Daarbij wordt continu gekeken naar de richtlijnen en adviezen voor dossiervoering en verpleegkundige zorg zoals die zijn opgesteld door de beroepsgroep, de overheid, de zorgverzekeraars, de eigen instelling (Warande) en bij audits om bijvoorbeeld een keurmerk te behouden. Binnen veel afdelingen in Warande wordt al gewerkt met een digitaal verpleegdossier dat is gericht op de ouderenzorg. De uitdaging wordt om straks de hospice­specifieke palliatieve zorg daarin onder te brengen.

Marieke Korstanje, verpleegkundigeNamens de Werkgroep verpleegkundig dossier

Een idee werd geboren

In het voorjaar van 2016 hield Wilma Verkerk een presentatie over hospice Heuvelrug bij de Rotary Club Zeist. Daarbij bevond ik mij onder haar gehoor.

Zij vertelde onder meer over een initiatief waarbij creatieve activiteiten worden aangeboden aan de gasten. Het was een heel enthou­siast verhaal. Na afloop informeerde ik of er op muzikaal gebied iets te doen was en dat bleek niet het geval te zijn.

Een idee werd geboren!In verband met een aanstaande verhuizing zocht ik al een poosje naar een tijdelijke plek voor mijn vleugel. Er moest een aantal maanden worden over­brugd tot het moment van oplevering van ons nieuwe appartement. Zou het een idee zijn om de vleugel tijdens deze periode in de huiskamer van het hospice te plaatsen en zodoende de huiselijke sfeer te bena­drukken? Dat bleek een uitstekend idee te zijn!

Zodoende had ik het voorrecht om in de maanden mei tot en met december 2016 enkele keren per week te komen spelen op mijn vleugel in die huis­kamer. Tijdens mijn speeluurtjes kwamen meestal één of meerdere gasten van het hospice luisteren, soms met hun bezoekers. Tevens heb ik het hospice­ vrijwilligerskoor een keer mogen begeleiden tijdens een repetitie. De afspraak was dat andere bezoekers ook gebruik mochten maken van het instrument wanneer ze daartoe capabel waren. Vrolijke noten dwarrelden met regelmaat over de hospicegang.

Het was merkbaar dat mijn vleugel een gevoel van verbinding op het hospice bewerkstelligde en ik ging er dan ook graag naar toe om muziek te maken.

Met enkele gasten heb ik gesprekken kunnen voeren na het spelen, waardoor er bij mij meer begrip is ontstaan over hoe belangrijk de functie is van het hospice in onze samenleving. Waar mogelijk geef ik die ervaring dan ook graag door.

Wim Vermaak9

10

De kamer van Jacqueline is haar tweede huis geworden en straalt gezelligheid en intimiteit uit. Het jongste kleinkind Inèz wordt door haar ouders mee­genomen en in het zicht van oma in bad gedaan. Inèz heeft zo’n flink stemgeluid, dat het soms op de gang te horen is. Theo is vaak aanwezig en eet steevast een hapje mee. Ondanks haar ziekte is Jacqueline altijd opgewekt, haar aangename karakter en de prettige sfeer op haar kamer maken het voor verpleegkun­digen en vrijwilligers vanzelfsprekend om bij haar binnen te lopen voor een praatje of om een drankje aan te reiken. Of om even bij haar te zitten.

De redactie van het Nieuwsblad heeft de familie gevraagd hun ervaringen in het hospice te delen. In onderstaand drieluik leest u de bijdragen van Theo, Tabitha en van Jacqueline zelf, het laatste opgete­kend door Tineke Cremer, lid van de redactie. Een indrukwekkende bijdrage van een bijzondere familie.

Mijn keuzeOp oudejaarsdag 2015 werd ik geopereerd aan een hersentumor. Op het eerste gezicht leek alles goed te zijn gegaan, maar uiteindelijk bleek de uitslag toch niet goed. Er volgde een intensieve periode van drie maanden bestralingen en chemo’s. Die hielpen niet voldoende en op enig moment heb ik toen gezegd niet nogmaals een nieuwe serie behandelingen te willen starten. Ik werd er te ziek van.

De keuze werd óf een verblijf in een verpleeghuis óf in een hospice. Het voelde als keuze tussen twee kwaden, want thuis was ook geen optie. Samen met mijn man Theo hebben we besproken wat de moge­lijkheden en de onmogelijkheden waren, maar de uit­eindelijke keuze liet hij aan mij over. Hij kent me goed en wist, dat ik toch precies weet wat ik wel en niet wil. Het ontroert me nog steeds, toen Theo zei dat alleen de allerbeste zorg die er bestaat, goed genoeg was voor mij. Ik koos het hospice.

En die beste zorg krijg ik nu. We moesten nog wel eerst de kinderen overtuigen, dat het hospice echt de beste keuze was. Aanvanke­lijk wilden ze er niet aan. Ze vonden ‘hospice’ zo definitief klinken, maar uiteindelijk zijn ze er toch in mee gegaan.

Natuurlijk ben ik verdrietig en heb ik veel gehuild, maar ik was en ben niet boos of opstandig. Theo komt elke dag, aan het einde van de middag. Hij eet dan ook mee. Dat hij kan mee eten is een groot goed en wordt door ons erg gewaardeerd. We lezen wat, we praten wat, Theo werkt zijn website (www.theowegman.nl) bij, kortom we genieten van de momenten, die we nog met elkaar hebben.

Jacqueline Wegman­Boom

Een drieluik

In oktober 2016 betrekt Jacqueline Wegman kamer vier van het hospice. En met Jacqueline haar hele familie, die bestaat uit haar man Theo, haar vijf kinderen Tabitha, Mirjam, Hanna, Cassander, Lydia, en aanhang én haar tien kleinkinderen.

Ook al heeft ze dat nog nooit gedaan, het lijkt Jacqueline wel wat om te schilderen. Ze houdt van vlinders en harten. Ja, de volgende keer wil ze graag een vlinder schilderen! Jacqueline kan alleen haar rechterhand gebruiken. Via het opklapbare bedtafeltje kan zij er goed bij en kan ze goed zien wat ze doet. Ze kiest de kleur en ik geef telkens de in de verf gedoopte penseel aan. De rechterkant van het papier ziet ze goed, soms draaien we het vel een halve slag om ook de andere helft aandacht te geven. Lastige details geef ik dun aan, zodat Jacqueline wat houvast heeft. Ze geniet enorm van de kleuren, de vlinder en de bloem die zij op het vel laat ontstaan. Aan het eind signeert ze vol trots haar werk.

Pien Pedroli, beeldend begeleider

11

DrempelToen ik hoorde dat mijn moeder naar een hospice moest vond ik dat een vreselijk bericht. Een hospice, daar hoort ze nog niet, daar ga je dood, mijn moeder is daar nog lang niet ziek genoeg voor...Samen met mijn zusje ben ik schoorvoetend gaan kijken waar mijn moeder terecht zou komen. Wat zul­len we daar aantreffen? Hangt er geen doodse sfeer? De drempel was erg hoog... We kregen een rondleiding en er werd ruim de tijd genomen om met ons te praten en wat onrust weg te nemen. Gelukkig is het hospice niet wat we er van verwacht hadden. Het is een hele fijne plek gewor­den waar ontzettend goed voor onze moeder wordt gezorgd.Als ik nu de drempel over stap is deze niet meer zo hoog, maar toch stap ik nog altijd een beetje aarzelend binnen. Wat tref ik aan, hoe zou het van­daag met mama gaan?!? Gelukkig zijn er dan altijd weer lieve mensen aanwezig die even om het hoekje van de deur komen kijken of die je een kopje koffie aanbieden.

Tabitha

Mijn ervaring met het hospice in ZeistHet hospice, ja, ik had er wel eens van gehoord. Dat zo’n instelling te maken heeft met terminale patiënten. Verder kon ik me er tot nog toe weinig bij voorstellen. Maar dat is veranderd. Mijn echtgenote Jacqueline is hier opgenomen en ik ga elke dag naar haar toe. Ik beken dat het best even wennen was in het begin. Zo’n hospice is niet te vergelijken met een ziekenhuis of een verpleeghuis. En wat het dan wel is, daar was ik naar op zoek. Ik dacht bijvoorbeeld in ‘mijn naïviteit’ dat er wel een bedrukte sfeer zou zijn vanwege de situatie waarin de gasten verkeren.

Maar het tegendeel is waar. Het hospice kent een heel prettige ambiance. De verpleegkundigen zijn zeer bekwame en opgeruimde mensen en alle vrij­willigers zijn op professionele wijze betrokken bij de gasten. Jacqueline ervaart het als ‘een warm bad’,

waarin ze terecht is gekomen. Met alle vragen die we hebben kunnen we terecht bij de verpleging, die met veel geduld ons steeds te woord staat. Jacqueline kan ‘bellen’ als ze wat nodig heeft, zelfs midden in de nacht en in no time staat er iemand in haar ka­mer om te vragen wat er is. Zoiets had ik nog nooit meegemaakt. Ik wist niet dat er ergens zo’n goede verzorging in ons land bestaat. Heel bijzonder is het, dat de vrijwilligers elke dag zelf koken, waardoor je het gevoel hebt ‘thuis’ te zijn. Ook de koffie is heer­lijk, die we zelf kunnen halen in de keuken, of die op de kamer wordt gebracht. De iPad en de telefoon worden zelfs opgeladen en als Jacqueline naar mu­ziek wil luisteren, wordt er op de iPad iets opgezocht. Met veel vreugde ga ik elke dag voor of na mijn werk naar Jacqueline toe en geniet ik intens van de rust op haar kamer, die voor haar een tweede huis is gewor­den. Het allerbelangrijkste vind ik wel, dat de zorg uit handen is genomen en er alle tijd is om met elkaar in gesprek te zijn. Zonder overdrijving overheerst bij ons een diepe bewondering voor de liefdevolle zorg in hospice Heuvelrug. Theo Wegman

Jacqueline Wegman­Boom is op 23 januari 2017 in het hospice overleden. Haar vier dochters hebben, in aanwezigheid van hun vader en hun broer, samen met de verpleegkundige, vol liefde en betrokkenheid de laatste zorg aan hun moeder gegeven.

12

Zo wordt verhaald van Orpheus, die speelde op de lier. Zijn spel had scheppende kracht: rotsen en rivieren werden

betoverd. Ook Apollo, de god van de zon, licht en schoonheid, speelde op de lier. We vinden afbeeldin­gen van hen op oude antieke vazen. De lier, waarop in het hospice muziek wordt gemaakt, is een nieuw, nog jong instrument geïnspireerd op de lier uit vroeger tijd. Met deze beelden introduceer ik meestal de lier aan de gasten, omdat het een vrij onbekend instrument is. Als eenmaal de muziek klinkt op de lier met haar fijne, heldere en zachte klank, is er één en al betovering. Nog steeds heeft muziek magische kracht: opeens kan men helemaal terug in de tijd zijn, een bepaalde herinnering wordt opgeroepen en staat levend voor de geest. Muziek ontroert en schept beweging, maakt los, kan verdrietig maken, maar ook vrolijke uitbundigheid geven.

Aan de gast zeg ik dat ik muziek mag maken en het is aan hem of haar of dat op prijs gesteld wordt. Aan het bed gezeten klinkt de lier en opent het hart met haar bijzondere klank: een ‘andere’ wereld wordt dichter­bij gehaald, even verdwijnt het ziekbed. Zo ontstond bij een gast de herinnering aan zijn schooltijd, toen hij op het kerkkoor gregoriaans zong, wat hij prachtig vond. Hij vond het echt jammer dat in de kerk geen gregoriaans meer wordt gezongen. Gelukkig heb ik een boek met allerlei muziek. Zo konden we samen het Kyrie­eleison spelen en zingen. Hij zong met war­me overgave en dankbaarheid dat dit kon, zomaar in het hospice. Met vreugde keek hij elke keer weer uit naar het muziekmoment.

Zo spelend aan het bed ontstaat een sfeer van verstil­ling, van intensief luisteren en bij jezelf komen. Een nog vrij jonge man was een echte muziekliefhebber. Hij praatte er veel over, had veel CD’s en vrijwel elk

moment luisterde hij naar zijn muziek. Als je bij hem op de kamer kwam, hield hij niet op met praten. Hij wilde ook wel eens lierspel horen en was nieuws­gierig. Intensief luisterde hij naar een eenvoudig muziekstukje. Na een diepe stilte zei hij: ”Nu pas heb ik muziek ècht gehoord”. Fijn dat hij zo’n ervaring heeft kunnen hebben.

Ontroerende momenten onstaan. Zo barstte tijdens het lierspel een gast in tranen uit, een onbedaar­lijk snikken. Ze maakte een beweging van onmacht met haar hand. “Laat maar gaan”zei ik en speelde zachtjes door. De dagen daarna hoorde ik van de geestelijk verzorger dat dit loskomen van verdriet een doorbraak voor haar betekende.

Een oude dame lag nogal stil en verstijfd in haar bed. Zij maakte een eenzame indruk. Ik vroeg haar of zij verbonden was met een kerk en in haar leven misschien psalmen gezongen had aldaar en bood haar aan op de lier een psalm voor haar te zingen. Op een gegeven moment zong ze luid uit volle borst mee, met krachtige stem en een diepe ernst. De hele kamer veranderde als het ware met haar mee. Niet lang daarna stierf zij.

Muziek tilt het leven even op. De liertoon tovert en maakt los. Bij een gast, die stervende was, vond de familie het fijn stil naar het lierspel te luisteren. Zo kwam het, dat het loskomen van het lichaam tijdens het lierspelen gebeurde, wat voor de aanwezige familie een intens en dankbaar moment was.

“De lier schept reinheid en maakt schoon” zei iemand. Even valt alle zwaarte, pijn e.d. weg en opent zich voor de één de hemel, voor de ander ontstaat een stukje hemel op aarde.

Bernadette de la Houssaye ­ van Rooijen,zorgvrijwilliger

Iedere donderdagavond speel ik lier in het hospice

De hemel op een kier...

In heel oude tijden en culturen was de mens verbonden met een wereld van goden en hun kwaliteiten, zo ook in de griekse oudheid. Vele sagen en verhalen vertellen ervan.

12

13

In haar openingswoord gaf Wilma Verkerk (team­manager) aan dat de maatschappij in al haar geledin­gen steeds meer te maken krijgt met ‘onbegrepen gedrag’. In haar beleving mag de avond dan ook als geslaagd worden beschouwd als er bij ons meer begrip en compassie ontstaat, dat zich dan weer vertaalt in de omgang met de gasten.

Anne van Oorsouw en Cisca Zwiep, beiden werkzaam als psycholoog bij het Warande Behandelcentrum, hielden een presentatie over dit onderwerp.

Wat verstaan we onder ‘onbegrepen gedrag’? Het is een nieuwe term voor probleemgedrag. Probleemge­drag heeft een negatieve lading, terwijl ‘onbegrepen gedrag’ interactie veronderstelt. Voorbeelden hier­van zijn: afwerend en ontremd gedrag, dwangmatig en claimend gedrag, agitatie, agressie, decorum­verlies, onrust, angst, depressie, prikkelbaarheid, omkering dag­ en nachtritme, delier, et cetera.

‘Onbegrepen gedrag’ wordt als volgt gedefinieerd: het gedrag van iemand dat belastend of risicovol is voor de persoon en/of zijn/haar naasten. Gedrag dat als moeilijk hanteerbaar wordt ervaren. Om dit gedrag beter te kunnen begrijpen wordt er een stappenplan opgesteld dat uit meerdere onderdelen bestaat:1. signaleren2. analyseren, begrijpen van het gedrag en de oor­

zaak proberen te achterhalen3. doel en beleid bepalen samen met arts/psycho­

loog en familie/naasten4. oorzaak aanpakken en behandelen5. evalueren

Er zijn allerlei mogelijkheden om de gast op een andere manier tegemoet te treden, waarbij je je­zelf nog meer dient af te stemmen op de persoon. Voorbeelden hiervan zijn: het creëren van een veili­ge en fijne omgeving, het aanbieden van plezierige activiteiten, het aanhouden van een langzaam tempo en het vertonen van voorspelbaar gedrag,

geen dwang of overmacht uitoefenen, de juiste prikkel op het juiste moment geven, een gevoel van thuis zijn geven en een herkenbare omgeving scheppen.

Na een korte pauze gingen we in vijf groepjes uit­een om een ervaring uit ons werk in het hospice te bespreken aan de hand van de modellen die ons waren getoond tijdens de presentatie. Mijn groep ging aan de slag met onbegrepen ge­drag dat zich uit in voortdurend roepen en bellen, aandacht vragen, schelden en boosheid.

Oorzaken kunnen te maken hebben met hoe een per­soon zich in zijn/haar leven vóór de ziekte al manifes­teerde. De gast die mijn groep besprak, kwam in het hospice met de bedoeling en de hoop om zo snel mogelijk te sterven. Toen dat veel langer duurde dan verwacht ontstond er onvrede met de situatie, het­geen vervolgens werd geprojecteerd op de familie, de verpleegkundigen en de vrijwilligers.

Met elkaar probeerden we een behandelplan op te stellen dat resulteerde in de volgende punten: respectvol grenzen stellen, met humor benaderen, interesse tonen in de persoon, de persoonlijke belangstellingssfeer en het werkverleden, op zoek gaan naar de mens achter het gedrag en negeren van negatief gedrag.

Voor deze persoon was het af en toe wenselijk om een extra vrijwilliger in te schakelen die rust, veilig­heid en aandacht bood.

Het doel van deze avond was om ons meer bewust te worden van de uitingsvormen en achtergronden van ‘onbegrepen gedrag’ van gasten en hoe we daar beter op kunnen inspelen. De aangeboden stof was leerzaam en biedt ons handvatten die we in praktijk kunnen brengen bij ons werk in het hospice.

Lena Dekkerzorgvrijwilliger

Scholingsavond hospice met als thema ‘Onbegrepen gedrag’

Op 1 november 2016 vond de jaarlijkse scholingsavond plaats voor het hele team van het hospice.

14

Wat heeft het werk in het hospice je gebracht? Het werk in het hospice heeft mij erg veel gebracht. Als verpleegkundige heb ik genoten van de diver­siteit van families en hun verhalen. Een stukje mee mogen lopen met een familie is heel bijzonder. Ik heb veel geleerd van gasten, van families, van wijze colle­ga’s en vrijwilligers en ook van Christiane, onze fami­lie ondersteuner. Wat ik bijvoorbeeld geleerd heb is om het uit te houden bij gevoelens van onmacht bij een gast die het zwaar heeft en dan niet af te haken maar te blijven zitten. Het leven is vaak zo onvoor­spelbaar en een mens heeft er maar mee te dealen.

Daarnaast koester ik alle contacten met de vrijwilligers, de talriijke gesprekken aan de keukentafel, waarbij soms ook intieme momenten werden gedeeld. Onvergetelijk zijn ook alle tips die ik kreeg van vrijwilligers over uitjes, films, boeken, lezingen et cetera. Het hospice kan putten uit een geweldig netwerk.

Wat laat je achter?Ik heb nog niet echt het gevoel dat ik iets achter mij laat. Ik blijf betrokken bij het hospice, al hoef ik niet meer verplicht drie dagen per week van 9.00 uur tot 15.00 uur aanwezig te zijn. En natuurlijk hoop ik dat ik een goede organisatie met betrekking tot de vrij­willigersinzet achterlaat voor mijn opvolger. Dat zal nog best even lastig worden, passief toekijken hoe het ongetwijfeld anders, maar niet slechter zal gaan.

Wat ga je nu doen? Ik ga vooral genieten van de vrijheid. Ik ga mij bezig houden met fondsenwerving voor het hospice, maar

ook vaker varen met onze boot en heerlijk fietsen door ons mooie Nederland. Genieten van al onze vrienden. En wie weet wat er nog meer op mijn pad gaat komen. Werk genoeg!

Wat heeft je het meest geraakt en/of wat is je het meeste bijgebleven?Er is zo veel: een zoon wiens vader overleden was en in de rouwkamer van Heerewegen werd opgebaard. De zoon is toen ‘s morgens heel vroeg naast de kist gaan zitten, waar ook het tuingereedschap van vader stond, om nog één keer samen naar de zonsopgang te kijken. Of het geven van de laatste zorg aan een

oma, samen met haar kinderen en kleinkinde­ren, de jongste was 4 en vastbesloten te

helpen oma te verzorgen.

Veel privé verhalen van vrijwilligers:een vrijwilliger die verliefd was geworden, en van mij, zoals ze later zei, een zetje in de goede richting heeft

gekregen. Beginnende vrijwilligers, in het begin nog heel onzeker: “Wat

moet ik nou zeggen tegen die mevrouw?”. Een paar jaar later blijkt deze persoon te zijn

uitgegroeid tot een geweldige vrijwilliger.

Je houdt een nul urencontract, maar ben je ooit van plan (kook)vrijwilliger te worden, al dan niet samen met echtgenoot Jaap?Als vrijwilliger ga ik mij voorlopig bezighouden met fondsenwerving, maar het kan zo maar zijn dat ik af en toe een vrijwilligersdienstje oppak als dat nodig is. Koken met Jaap wordt het zeker niet. Dat zou waarschijnlijk niet zo goed zijn voor ons huwelijk.

Emmie Bakker

Emmie gaat en Marry komt

Emmie Bakker is sinds januari 2012 werkzaam geweest als coördinator vrijwilligers. Zij heeft dit met verve gedaan en zich altijd zeer betrokken getoond.

Tevens heeft zij lange tijd als verpleegkundige in het hospice gewerkt. Haar jarenlange ervaring en positieve inbreng op beide vlakken binnen het hospice zijn uitermate waardevol geweest voor zowel het team als de vrijwilligers. Per 1 januari 2017 is Emmie met pre­pensioen gegaan en heeft zij het stokje doorgegeven aan Marry Bootsma.

Marry staat voor de uitdaging om aan deze functie een persoonlijke invulling te geven. De organisatie Warande en het werken met vrijwilligers zijn haar niet onbekend. De redactie heeft een aantal vragen opgesteld en deze aan Emmie en Marry voorgelegd. Onderstaand kunt u lezen hoe ieder op eigen wijze haar ervaringen en verwachtingen verwoord heeft.

15

Op 2 januari van dit jaar ben ik begonnen als coör­dinator vrijwilligers van hospice Heuvelrug en van Verpleeghotel Bovenwegen. De start op deze dag voelde als een warm welkom, mijn kantoor was versierd met slingers en er hing een ballon op de deur met de tekst WELKOM. Als klap op de vuurpijl kreeg ik tijdens het koffie drinken een prachtig boeket bloemen aangeboden en Wilma Verkerk (team­manager) sprak lieve woorden aan mijn adres. Ook de naaste collega’s en vrijwilligers gaven mij echt het gevoel dat ik welkom was en bij hen terecht kon met mijn vragen. Een bijzonder moment op de eerste werkdag van het nieuwe jaar.

Vanaf half november heb ik een aan­tal dagen meegelopen met Emmie. Zij heeft mij op een heel plezierige en enthousiaste manier ingewerkt, waarbij zij mij in haar jarenlange ervaringen liet delen. Ik merk zelf al dat het mij veel positieve energie geeft om in een team te werken met zeer gemotiveerde medewerkers en vrijwilligers die met elkaar het belangrijk­ste doel voor ogen houden: onze gast in de laatste periode van zijn/haar leven zo goed mogelijke zorg en begeleiding te geven en er ook te zijn voor de naaste betrokkenen. Daarnaast worden er licht huis­houdelijke taken uitgevoerd en zes dagen per week heerlijke maaltijden gekookt. En dit alles met zóveel vrijwilligers, iedere dag van de week.

Waar kom je vandaan?Ik woon sinds 1988 in het prachtige stadje IJsselstein, de plaats waar jaarlijks de grootste kerstboom van de wereld wekenlang straalt. Als ik naar het hospice rijd ga ik vanuit het polderlandschap naar de door bossen omgeven mooie plaats Zeist. Binnen een af­stand van 23 km een groot verschil. Ik ben getrouwd met Simon en wij hebben drie volwassen kinderen met partners en vier kleinkinderen, die allemaal in de directe omgeving wonen.

Wat heb je gedaan?Vanaf mijn zeventiende tot mijn vijfendertigste heb ik in de zorg gewerkt in verschillende verpleeghuizen. Toen ik midden dertig was, ben ik de opleiding maat­schappelijk werk gaan volgen en ben daarna in ver­schillende ziekenhuizen en verpleeghuizen werkzaam geweest. Voordat ik bij Warande als maatschappelijk werker begon, werkte ik in het UMCU op de long­afdeling waar ik patiënten met COPD, taaislijm­ziekte, oncologische patiënten en longtransplantatie patiënten begeleidde. De overeenkomst met de

patiëntengroepen die ik toen begeleidde en mijn nieuwe functie is dat ik veelal te maken had met mensen die ongeneeslijk ziek waren of een chroni­sche ziekte hadden.

Tot 1 februari 2016 ben ik met veel plezier werkzaam geweest als maatschappelijk werker op de Warande revalidatie afdeling. Per die datum heb ik de over­stap gemaakt naar de functie coördinator vrijwilligers en teamleider Cultuur en Welzijn in verpleeghotel Bovenwegen. De reden was dat mijn functie steeds meer een administratieve werd waardoor minder tijd

beschikbaar kwam voor gesprekken met de re­validanten en hun naasten, iets wat ik juist

het leuke vind van mijn vakgebied. In de functie van coördinator vrijwilligers zijn de gesprekken met de vrijwilligers een belangrijk aspect van mijn werk.

Wat is je drijfveer?Mijn drijfveer voor deze baan is dat ik het

bijzonder vind om met zoveel gemotiveerde vrijwilligers en medewerkers de zorg voor

de gast vorm te kunnen geven, hierbij rekening houdend met hun wensen en behoeften. Het team van onze vrijwilligers kent een groot scala aan per­soonlijkheden, die met zijn/haar (levens) ervaringen zorg verlenen op hun eigen respectvolle manier. Ik vind het fijn dat ik vanuit mijn functie als coördinator vrijwilligers een bijdrage kan leveren aan het realise­ren van goede zorg door het werven en inzetten van vrijwilligers en er voor hen te zijn.

Wat denk je te vinden in het hospice?Een plek waar een harmonieuze sfeer heerst en ik het gevoel heb dat wij met elkaar die zorg kunnen bieden aan onze gasten in hun laatste levensfase. Het ‘wij gevoel’ is iets wat ik vind in het hospice. Voor mij betekent dit het samen verantwoordelijk zijn om de goede zorg te verlenen in een heel gemoedelijke en vriendelijke sfeer.

Wat ga je doen?In eerste instantie is het van belang om iedereen te leren kennen en mij de taak van coördinator in het hospice meer eigen te maken. Van daaruit zal de agenda zich voor de komende tijd zeker vullen met onderwerpen die in het belang zijn van onze vrijwilli­gers en onze gasten. Ik sta open voor ideeën en doe dan ook een beroep op iedereen om deze met mij te delen en zo mogelijk ten uitvoer te brengen.

Marry Bootsma

1616

AfscheidZe zaten in hetzelfde schuitje. Allebei in het hospice, allebei alleen. De één al heel lang gescheiden, de ander al even geleden weduwe geworden. Hij een denker, zij een kordate vrouw met het hart op de tong en op de goede plaats en altijd vrolijk. Allebei nog heel goed bij de tijd. Beiden geïnteresseerd in anderen. Er ontstaat goed contact. Ze eten altijd met elkaar in de keuken, hebben goede gesprekken, waarderen elkaar. Als een overleden gast wordt uitgedragen staan ook zij, samen met de verpleegkun­digen en de vrijwilligers, in de gang om van de overleden gast, die ze meestal hebben leren kennen, afscheid te nemen. Dan wordt hij ernstig ziek. Hij vraagt haar bij zich, dankt haar voor alles en wenst haar toe dat ze net zo rustig sterft als hij dat gaat doen. Hij overlijdt. En bij het uitdragen van hem staat zij alleen, samen met de verpleegkun­digen en de vrijwilligers in de gang om op die manier van hem afscheid te nemen. Ze is ontroostbaar. Voor haar heeft het leven geen zin meer, zegt ze.

Hospietje

16

Harpvirtuoos Remy van Kesteren trakteerde het publiek op prachtige klassieke stukken en ook op hedendaagse, door hem zelf geschreven, muziek. Naast de klassieke harp bespeelde hij deze middag een modern draagbaar instrument waarmee hij, zoals hij zelf zegt, meer handen heeft om zijn muziek ten ge­hore te brengen. “Ik vind het wel een cool instrument”.

Remy heeft een warme band met het hospice: als middelbare scholier was hij een zomer als vrijwilli­ger werkzaam in hospice Heuvelrug. “Mijn moeder was er zorgvrijwilliger en ik wilde graag iets samen met haar doen. Eerst dacht ik, laat mij de gang maar dweilen. Binnen een paar dagen had ook ik dat bijzondere persoonlijke contact met de gasten van het hospice”. Hij gaf direct gehoor aan het verzoek om een benefietoptreden te verzorgen, waarvan de opbrengst ten goede komt aan de inrichting van de nieuwe behuizing van het hospice.

Van Kesteren wordt beschouwd als een harptalent van wereldformaat en als één van de avontuurlijk­ste harpisten van dit moment. Niet alleen variaties op muziek van klassieke componisten als Bach en Paganini kwamen op het podium voorbij, Remy bracht ook eigen composities ten gehore, waarbij hij de toehoorders uitleg gaf over de manier waarop bepaalde gebeurtenissen in zijn leven hem inspire­ren. Zo leidde een toevallige ontmoeting met een Afghaanse taxichauffeur in Londen tot het prachtige nummer ‘Refugee’. Het concert werd afgesloten met ‘Franck’, eveneens een door hemzelf geschreven nummer, waarbij hij zich niet liet afleiden door een geknapte snaar. De tijdens zijn optreden muisstille zaal barstte daarna uit in een ovationeel applaus. Zoals Mauk van Heemstra, voorzitter van Stichting Vrienden Hospice Heuvelrug, in zijn dankwoord memo­reerde: “Er gebeurde deze middag iets waar het om gaat. Muziek brengt mensen met elkaar in contact”.

Uiteindelijk kon een bedrag van € 5.805 worden toegevoegd aan het fonds voor de nieuwe inrich­ting. Naast het belangeloos optreden van Remy van Kesteren, stelde het Beauforthuis haar podium gratis ter beschikking en waren er bijdragen van Margriet Bloembinders, Wijnhandel Geutjes en Rabobank Rijn en Heuvelrug.

Ank Lindhout, kookvrijwilliger

Enthousiast publiek bij optreden Remy van Kesteren

Het was zondagmiddag 29 januari jl. genieten in de zaal van het Beauforthuis in Austerlitz.