News nr - CHIREC€¦ · CCI is overigens één van de 3 Belgische centra die werden geselecteerd...

Het dossier in deze News van het ChirecCancer Institute gaat over kanker vande gynaecologische organen, en vooralover precancereuze letsels. De laatstedecennia werd veel onderzoek verrichtom de mechanismen van het ontstaanvan kanker te ontrafelen, demechanismen die een rol spelen bij detransformatie van een normale cel toteen kankercel en bij de proliferatie vandie getransformeerde cellen dieuitmondt in een gemetastaseerdekanker. Dankzij die kennis hebbenonderzoekers nieuwe behandelingenkunnen ontwikkelen die specifiekgericht zijn op die mechanismen.Die nieuwe gerichte geneesmiddelenworden sinds kort gegeven tervervanging van of in aanvulling opchemotherapie. Aangezien het eengerichtere behandeling betreft, zal diein principe efficiënter en minder toxischzijn dan chemotherapie. Op het einde van deze News geven weeen voorbeeld van die nieuwe gerichtegeneesmiddelen in de rubriek over debehandeling van ovariumkanker.(Vervolg op pagina 2)

VAN DE REDACTIE

News nr.8Maart 2011

Photo Sh

utterstock©

SAMENTEGEN

PRECANCEREUZELETSELS

IN DE

GYNAECOLOGIE

WIST U DAT …• vrouwen vaak kanker ontwikkelen: een

kwart van de vrouwen krijgt kanker voorde leeftijd van 75 jaar.

• kanker bij vrouwen hoofdzakelijk optreedtbij ouderen: 62% van de kankergezwellenbij vrouwen ouder dan 60 jaar.

• borstkanker de frequentste kanker bijvrouwen is (meer dan een derde van degevallen).

• in België jaarlijks 11.000 vrouwen stervenaan kanker.

• de incidentie van borstkanker en deincidentie van hoofd-en-halskanker bij

Belgische vrouwen bij de hoogste zijn inEuropa.

• er in België jaarlijks 3.200 nieuwe gevallenvan gynaecologische kanker wordengediagnosticeerd.

• endometriumkanker de frequentstegynaecologische kanker is (1.350 nieuwegevallen per jaar in België).

• ovariumkanker de belangrijkste oorzaakvan sterfte aan gynaecologische kanker is.

• baarmoederhalskanker veroorzaakt wordtdoor het papillomavirus en dat er vaccinsbestaan tegen dat virus.

79689•CRC_CI-news8-NL_NL 06/03/12 17:11 Page1

prévention formation

rôle du gén

TECHNIQUES INNOVANTES

transparenceconcept architectural

qualité de vie

collaborations

CONFIANCE

confo

hartelijk onthaal

LEVENSKWALITEIT samenwerking

screening

coaching

human relationship

VAN DE REDACTIE

Shutterstock©

De “O de eer met d multid

Een ja borstk aanta borstk steeds

De ca voor d tijd en Leopo evalua

De “O behan

Ze we Terka 200 a preve vrouw

Gezie konijn gynae uitgew

Preca vagin oorza

Er we plaats ervan

SAMEN TEGEN PRECANCEREUZE LETSELS IN DE G

Dankzij een beter inzicht in de mechanismen die een rol spelen bij de transformatie van een normale cel tot een kankercel,hebben we ook geleerd dat die transformatie niet in één keer gebeurt, maar meerdere opeenvolgende stappen omvat waarbijeen normale cel progressief wordt omgevormd tot een kankercel: een normale cel begint zich sterker te vermenigvuldigen enwordt daarna “onsterfelijk” door het uitvallen van de mechanismen die de celdeling controleren. Een “normale” situatie evolueertdus progressief naar een “precancereuze” toestand en vervolgens tot “kanker” en “metastasen”. Elk van stappen is het gevolg vanveranderingen (“mutaties”) in het genoom van de cel (DNA, genetisch materiaal). Dat leidt dus tot een ophoping van dergelijkemutaties. Je mag dus stellen dat kanker een genetische aandoening is. Kanker is trouwens de frequentste genetische aandoening.Maar dat betekent daarom nog niet dat kanker erfelijk is. Slechts een klein percentage van de kankergezwellen is erfelijk.

Als we een precancereuze toestand kunnen opsporen, kunnen we handelen nog voor er evolutie naar kanker is. We kunnen dusvroeger ingrijpen in het ziekteproces, in een stadium waarin de patiënt gemakkelijker en efficiënter kan worden genezen. Webevinden ons dan op de kruising tussen preventie en opsporing.

In dit nummer en op de laatste ontmoetingen van het CCI in het Terkamerenbos worden precancereuze aandoeningen van degynaecologische organen besproken. Hoewel we de mechanismen tot op moleculair niveau hebben kunnen analyseren, zijn deoorzaken ervan echter nog grotendeels onbekend, op enkele uitzonderingen na. Zo weten we dat het papillomavirus cellulaireafwijkingen veroorzaakt die kunnen uitmonden in een transformatie van de baarmoederhalscellen. Er werden dan ook vaccinsontwikkeld tegen het papillomavirus, met succes.

Prof. Thierry VeluMedisch oncoloogDirecteur van het

Chirec Cancer Institute

Dr Jean-Pierre ClaesGynaecopelviene oncologische chirurgie

Coördinator van de kliniek voorgynaecopelviene oncologische chirurgie


OBJECTIF D’EXCELLENCEmise aux normes

rôle du généraliste dépistage

qualité des soins

thérapies ciblées

vie

qualité d’accueil

coordinationconformering

innovatie

internationale aanbevelingen

WALITEIT MULTIDISCIPLINARITEIT early diagnosis

LIVE VAN DE ONTMOETINGEN VAN HET CCI

Shutterstock©

De “Ontmoetingen” van het Chirec Cancer Institute (CCI) hebben als doelde eerstelijnsartsen (huisartsen en specialisten) nauwer in contact te brengenmet de gespecialiseerde teams van het Chirec, met het oog op een optimale,multidisciplinaire aanpak van de patiënten.

Een jaar geleden hebben we de eerste “Ontmoetingen” georganiseerd, die aanborstkanker gewijd waren. Dat is een groot succes geweest dankzij het hogeaantal deelnemers en de kwaliteit van de presentaties. Sindsdien kent deborstkliniek van Chirec almaar meer succes en wordt haar knowhow opsteeds grotere schaal verspreid.

De campus van Cavell en die van Sare beschikken over een specifieke ruimtevoor de borstkliniek, zodat kan worden gewerkt in een eenheid van plaats,tijd en actie. In het ziekenhuis van Braine l’Alleud -Waterloo en het ParkLeopold Ziekenhuis zijn korte circuits ontwikkeld voor een volledige, snelleevaluatie en het starten van de behandeling.

De “Ontmoetingen” van 8 oktober 2011 gingen over de opsporing en debehandeling van precancereuze letsels in de gynaecologie.

Ze werden opnieuw georganiseerd in het aangename kader van hetTerkamerenbos. Het werd een regenachtige maar leerrijke dag. Meer dan200 artsen volgden de debatten over dat brede onderwerp en over depreventie van invasieve kanker (goed voor 10% van de kankersterfte bijvrouwen).

Gezien het regenweer zijn de bootjes aan de kade gebleven en zijn dekonijnen in hun holen op het Robinsoneiland blijven zitten. De kliniek voorgynaecopelviene oncologie had evenwel een zeer interessant programmauitgewerkt.

Precancereuze letsels kunnen zich ontwikkelen in het perineum, de vulva, devagina, de baarmoederhals, de baarmoeder en de ovaria. Er zijn tal vanoorzaken: virale, hormonale, genetische en andere.

Er werd gesproken over de opsporing van die letsels, de preventie en deplaats van vaccinatie tegen HPV, de impact van die letsels en de behandelingervan op het dagelijkse leven, de vruchtbaarheid en zwangerschap.

Gynaecologische kanker leent zich goed voor screening omdat de kankervaak wordt voorafgegaan door precancereuze letsels. Om die te herkennen,moeten we:

• horen en luisteren: last, jeuk, pijn … vooral als die klachten chronisch zijnen niet of niet goed reageren op de behandeling

• kijken en zien: rode, witte, sclereuze, nodulaire letsels, persisterende“wondjes” …

• zonder aarzelen een biopsie uitvoeren: er worden nog te veel patiënten nietgescreend. De huisarts kan de screening verbeteren door vaker eenuitstrijkje af te nemen. Het uitstrijkje moet correct worden geïnterpreteerd,zonder te dramatiseren, vooral bij zeer jonge patiënten of tijdens dezwangerschap.

• de plaats van het HPV-vaccin: de artsen spelen een cruciale rol voor hetwelslagen van de vaccinatiecampagnes

• metrorragie moeten worden onderzocht en een massa in het bekken moetaltijd correct worden geïdentificeerd

De kliniek voor gynaecopelviene oncologie van het CCI bestaat sinds 2007en streeft naar een optimale, humane, multidisciplinaire aanpak op maatvan de patiënte. Alle betrokkenen hebben het kwaliteitscharter van het CCIgetekend, wat borg staat voor de beste zorg in alle transparantie.

De stichting Care van het Chirec ondersteunt het onderzoek in de oncologieen financiert een gerandomiseerde studie bij ovariumkanker (ov-hipec). HetCCI is overigens één van de 3 Belgische centra die werden geselecteerd omeen nieuwe klasse van geneesmiddelen te evalueren (gemetastaseerdeovariumkanker).

De “Ontmoetingen” van het CCI waren in de eerste plaats gewijd aan vrouwendie zowel lichamelijk als psychisch lijden. We doen er alles aan om hen zogoed mogelijk te helpen.

Prof. Thierry VeluMedisch oncoloog

Directeur van het Chirec Cancer Institute

Dr Jean-Pierre ClaesGynaecopelviene oncologische chirurgie

Coördinator van de kliniek voor gynaecopelviene oncologische chirurgie

IN DE GYNAECOLOGIE

cel, rbij

en eert

van ijke

ing.

dus We

de de

aire cins


De fi van niet- kan Om d geve Zow besli om o De a rol. Z moe vacc

Vulvakanker is een zeldzame en weinig bekendeaandoening, die vaak laat wordt gediagnosticeerd.De frequentie van vulvakanker neemt echterduizelingwekkend toe, waardoor er aan deopsporing en behandeling ook almaar meeraandacht wordt besteed.

Vulvakanker ontstaat op twee soorten terreinen:• na een infectie met het humane papillomavirus(dat baarmoederhalskanker veroorzaakt)

• in het kader van lichen sclerosus, eenhuidaandoening van de vulva.

Dat verklaart waarom de diagnose meestal wordtgesteld door een dermatoloog, een gynaecoloogof de huisarts.Het frequentste symptoom is een chronische jeukdie niet verbetert met een correct uitgevoerde

behandeling. Jeuk komt echter ook voor bijandere aandoeningen van de vulva. In geval vantwijfel en zeker als het gaat om een risicopatiënte,moet een stukje weefsel worden afgenomen(biopsie) voor microscopisch onderzoek. De biopsiekan gemakkelijk in de praktijkruimte van de artsworden uitgevoerd onder plaatselijke verdoving.Het is een lichte ingreep, die levens kan redden. Ingeval van twijfel mag je dus niet aarzelen om eenbiopsie uit te voeren.

Ong hee freq en 1

25 % gew

Een uite

BEHANDELING VAN PRECANCEREUZE LETSELS VAN DE VULVA

Apparaatje voor een PUNCH-biopsie van 4mmdie wordt uitgevoerd na lokale verdoving metxylocaïne. De biopsie wordt uitgevoerd als ertwijfel is over de diagnose van een letsel in devulva, en zeker bij risicopatiënten.

Dr. Sonia LejeuneGynaecopelviene oncologische chirurgie


Precancereuze letsels van het perineum omvattenVIN (Vulvar intraepithelial neoplasia), AIN (analintraepithelial neoplasia) en PIN (penileintraepithealial neoplasia). Die letsels kunnenevolueren naar een invasief spinocellulaircarcinoom.We onderscheiden 2 types intra-epithelialeneoplasie: door HPV verwekte en niet door HPVverwekte. Die laatste zijn te wijten aan eenchronische inflammatoire huidaandoening zoalseen lichen sclerosus.Het type VIN bepaalt het daarmee samenhangendetype spinocellulair carcinoom (basaloïd,condylomateus, klassiek of wratachtig). Diediagnose wordt gesteld met een biopsie.

Een HPV-infectie van de uitwendigegeslachtsdelen veroorzaakt condylomata. 90%van de condylomata wordt veroorzaakt door HPV6of 11. Het is dus een goedaardige infectie, maarongeveer 20% van de patiënten vertoont tevenseen infectie met een oncogeen HPV.Lichen sclerosus is een chronische inflammatoirehuidaandoening die vooral de uitwendigegeslachtsdelen treft in de vorm vanparelmoerachtige vlekken, soms met watbloedverlies. Een lichen sclerosus kan uitmondenin een verdwijnen van de reliëfstructuren(verdwijnen van de kleine schaamlippen,

omkapseling van de clitoris), atrofie van hetslijmvlies en soms een mediane versmelting vande kleine schaamlippen. Het risico op kankerbedraagt ongeveer 5%, maar zou groter zijn bijpatiënten die niet goed reageren op eenbehandeling met corticoïden.

De klinische presentatie van een VIN kan variëren:ziekte van Bowen, erytroplasie van Queyrat enbowenoïde papulose.Een erytroplasie van Queyrat uit zich in één ofmeer erythemateuze maculae met duidelijkeranden die niet spontaan genezen.De ziekte van Bowen treedt vooral op bijpostmenopauzale vrouwen en uit zich in eensolitair, geïnfiltreerd, leukoplastisch en/oferytroplastisch letsel, dat soms keratotisch ofgepigmenteerd is. Bowenoïde papulose treedt vooral op bij jongemeisjes. Het betreft multipele, multifocalepolymorfe papels (vlak of wratachtig oppervlak,roze, wit of bruin van kleur).

Die 3 klinische beelden worden veroorzaakt dooreenzelfde histologisch beeld, maar de prognoseen dus ook de behandeling verschillen sterk. Eenbowenoïde papulose evolueert traag en is weiniginvasief. De ziekte van Bowen, vooral in het kadervan een lichen sclerosus en zonder behandeling,

evolueert sneller naar een spinocellulair carcinoom.Een erytroplasie van Queyrat evolueert in 10-33%van de gevallen tot kanker. De frequentie vanHPV-positieve VIN stijgt, maar in Europa treedteen spinocellulair carcinoom van de vulva in 70%van de gevallen op in het kader van een lichensclerosus.

Conclusie: elk chronisch leukoplastisch,erytroleukoplastisch, keratotisch of geülcereerdletsel van het perineum moet klinisch enhistologisch worden onderzocht, zodat degeschikte behandeling kan worden gegeven enevolutie naar kanker kan worden voorkomen.

Dr. Dominique Waroquier, Dermatologie

DIFFERENTIËLE DIAGNOSE VAN PRECANCEREUZE LETSELS VAN HET PERINEUM


De figuur toont de piek van contact met HPV (GW), de piek van ontwikkelingvan cervixdysplasie (CIN) en de piek van optreden van invasieve kanker bijniet-gevaccineerde vrouwen. We moeten dus vaccineren voor er contactkan zijn met HPV en dus voor het begin van die curve.Om de werkzaamheid van de vaccins te verhogen, moeten we ze preventiefgeven en dus bij voorkeur voor elk mogelijk contact met het virus.Zowel in het noorden als in het zuiden van het land hebben de overhedenbeslist om jonge meisjes op school te vaccineren. Dat is de beste methodeom op korte tijd een optimale vaccinale dekking te verkrijgen.De artsen (huisartsen, kinderartsen en gynaecologen) spelen dus een crucialerol. Zij moeten erover spreken met jonge meisjes of met hun ouders, zemoeten hen geruststellen en hen overtuigen van het belang van dievaccinatiecampagnes.

Parallel met die campagne gericht op jonge meisjes, werd in bepaaldestudies aangetoond dat er nog andere potentiële doelgroepen zijn, namelijk:• patiënten met een negatief uitstrijkje die hun leven veranderen,• patiënten met een dysplasie die na behandeling genezen is,•en eventueel jonge mannenIk kan u dus alleen maar aanmoedigen om de dialoog aan te gaan metpatiënten die aarzelen, om de hele doelgroep te informeren en ze proberente overtuigen om zich te laten vaccineren.

Ongeveer 75% van de vrouwen van 16-26 jaarheeft nog geen contact gehad met defrequentste vier HPV-stammen, HPV 6/11/16en 18.

25 % van die vrouwen is echter wel al in contactgeweest met minstens één van die stammen

Een klein schema zegt meer dan een langeuiteenzetting

LVA

HPV-VACCINATIE

4mm met

s er n de

Mean Age: 20-25HPV 6/11: 90%

Mean Age: 35-40HPV 6/11/16/18: 60-70%

Mean Age: 51HPV 16/18: 70-80%

Shutterstock©

Dr. Jean-Frédéric LimboschGynaecopelviene oncologische chirurgie

IN DE GYNAECOLOGIE

noom. 0-33% e van

treedt n 70% ichen

stisch, ereerd

ch en at de

en en en.

quier, ologie

UM



rôle du gén



qualité de vie

collaborations

CONFIANCE

confo

hartelijk onthaal


screening

coaching

human relationship

• Ge vlo kie

De k werkz snel e weini voor contr dan m vele ontst bove aanv voora hoog

Bij ee mind prob wat d goed techn opge onde en ve

In gr aang epith een c een k cytolo die te word het

Het Pap scre baa In d vloe aflez


De terminologie “CIN ”, (Cervical Intraepithelial Neoplasia) werd in de Franstalige landen geleidelijk vervangen door de term “ dysplasie ”,om angst bij de patiënten bij het horen van de term “ neoplasie ” en overbehandeling door bepaalde artsen te vermijden.

De dysplasie bij cervixbiopsie wordt in drie graden van ernst ingedeeld. Samengevat:• Lichte dysplasie = CIN1Atypische cellulaire afwijkingen in het onderste derde van het epitheel. Vaak zijn er tekenen van HPV-infectie (koïlocyten: gevacuoliseerde cellen met grote kernen).

• Matige dysplasie = CIN2Stemt overeen met cellulaire atypieën in de onderste twee derde van het epitheel.

• Ernstige dysplasie = CIN3 Carcinoma in situ: stemt overeen met cellulaire afwijkingen in het hele epitheel.

Bij afwijkingen bij cytologisch onderzoek (= screeninguitstrijkje) worden doorgaans de volgende termen gebruikt:

• LSIL (Low-grade Squamous Intraepithelial Lesion) : stemt meestal overeen met letsels van lichte dysplasie CIN1 bij biopsie. In 15 tot 30% van de gevallen kunnen echter ernstigere letsels worden teruggevonden.

• HSIL (High-grade Squamous Intraepithelial Lesion) stemt bij biopsie overeen met ofwel een matige (CIN2), ofwel een ernstige CIN3 dysplasie.

TERMINOLOGIE VAN PRECANCEREUZE LETSELS VAN DE BAARMOEDERHALS

Shutterstock©




qualité des soins

thérapies ciblées

vie



innovatie



Er zijn verschillendeterugbetalingsvormen:1) een screeninguitstrijkje als er atypische

cellen ("ASC-US, ASC-H, AGC-ecc NOS ofAGC-ecc, favor neoplasia") werdenteruggevonden en bevestigd bij dubbelelezing,

2) een controle- of follow-upuitstrijkje als ervoordien atypische cellen werdenbeschreven ("ASC-US; ASC-H, AGC-eccNOS of AGC-ecc, favor neoplasia")

3) bij de follow-up van de behandeling vaneen hooggradige intra-epithelialebaarmoederhalskanker (CIN2, CIN3 enAIS-ecc) als de cytologie van debaarmoederhals momenteel negatief is.

• Gewoon uitstrijkje, uitstrijkje invloeibare fase (één laag)”: welkkiezen, welke voor- en nadelen?

De klassieke uitstrijkjes hebben hunwerkzaamheid duidelijk bewezen. Ze gevensnel een resultaat, zijn goedkoop, en er isweinig materiaal en technische apparatuurvoor nodig. Het percentage niet-contributieve uitstrijkjes is echter hogerdan met de eenlagige techniek gezien devele artefacten (fixatie, bloed,ontsteking …). Een gewoon uitstrijkje biedtbovendien niet de mogelijkheid omaanvullende onderzoeken uit te voeren,vooral opsporing en typering vanhoogrisico-HPV.

Bij eenlagige uitstrijkjes liggen de cellenminder op elkaar, waardoor er minderproblemen zijn van fixatie en artefacten,wat de specificiteit van het onderzoek tengoede komt. Bovendien kunnen met dietechniek ook hoogrisico-HPV-types wordenopgespoord na het morfologischeonderzoek. Deze techniek is echter duurderen vergt een uitgebreide infrastructuur.

In grote meta-analyses werd ondertussenaangetoond dat er niet meer hooggradigeepitheelletsels worden gedetecteerd meteen cytologie in vloeibaar midden dan meteen klassiek uitstrijkje. Het voordeel vancytologie in een vloeibaar midden is dat metdie techniek de fixatie en het uitstrijkenworden gestandaardiseerd. Daardoor kanhet uitstrijkje met een computer

(beeldanalysator) worden afgelezen, wat degevoeligheid van het onderzoek zouverhogen. De techniek levert ook een reservevan materiaal die nodig is voor aanvullendetechnieken om HPV-virussen op te sporen.

• Wijziging van de nomenclatuurvan pathologische ontleedkundein 2009

Sinds juni 2009 wordt eenbaarmoederhalsuitstrijkje voor opsporingvan tumorale cellen nog maar om de tweejaar door het RIZIV terugbetaald.Wel werden nieuwe items toegevoegd aande nieuwe nomenclatuur: zogenaamdeuitstrijkjes voor “diagnostische oftherapeutische follow-up” en demogelijkheid van “dubbele lezing’. Eenuitstrijkje voor dubbele lezing is eenscreeninguitstrijkje waarvoor de patholoogeen tweede advies vraagt aan een collegaom de specificiteit van de diagnose teverhogen.Een controle-uitstrijkje ( diagnostische oftherapeutische follow-up bij vroegereafwijkingen) mag tweemaal per jaar wordenaangerekend tot het resultaat negatief isgeworden.

Hoogrisico-HPV-types moeten wordenopgezocht en getypeerd in een laboratoriumdat volgens de ISO 15189-norm isgeaccrediteerd voor die analyse.

Het baarmoederhalsuitstrijkje, dat in 1928 werd ontwikkeld doorPapanicolaou en dat in de jaren veertig werd opgenomen bij descreeningcampagnes, heeft de incidentie en de sterfte aanbaarmoederhalskanker sterk verlaagd.In de jaren tachtig en negentig werden de zogenaamde “uitstrijkjes invloeibare fase” (één enkele laag) ontwikkeld. Met die techniek kan deaflezing automatisch gebeuren door een computer.

OPSPORING VAN BAARMOEDERHALSKANKER: HET BAARMOEDERHALSUITSTRIJKJE

Klassiek uitstrijkje

Uitstrijkje in vloeibare fase, in één laag

IN DE GYNAECOLOGIE

ie ”,

S

Shutterstock©


Zoals vermeld in de nomenclatuur, moet er een advies voorbehandeling worden geformuleerd in het verslag van hetpathologisch-anatomisch onderzoek. In een poging om dieaanbevelingen te harmoniseren heeft de Belgische Vereniging voorKlinische Cytologie in 2009 richtlijnen gepubliceerd. Die zijn

gebaseerd op de richtlijnen die al in de literatuur waren gepubliceerdvoor de behandeling van patiënten met atypieën bij eenbaarmoederhalsuitstrijkje, maar werden aangepast aan de Belgischemedische praktijk

Dr. Anne MathieuGynaecopelvienepathologie

Source IN

CA – w

ww.e-can

cer.fr

HET VERSLAG VAN DE PATHOLOOG-ANATOOM BEGRIJPEN

ASCUS ASCUS

ASCH ASCH

LSIL LSIL

HSIL HSIL


H

• de vl

• de • de • in ty

• ee

Kwa Een de j exoc er g mon en m arte wor vold

De c De

“nie

onts

path

Cand


ceerd een

ische

thieuologie

PEN

IN DE GYNAECOLOGIE

HET VERSLAG VAN DE PATHOLOOG-ANATOOM BEGRIJPEN

Het verslag van het pathologisch-anatomischonderzoek van een baarmoederhalsuitstrijkje geeftinformatie over:

• de aard van het specimen: klassiek uitstrijkje of invloeibare fase (“eenlagig”)

• de kwaliteit van het monster• de cytopathologische diagnose• in voorkomend geval het resultaat van opsporing entypering van hoogrisico-HPV

• een advies voor de behandeling

Kwaliteit van het monsterEen geschikt monster is een monster afgenomen ter hoogte vande junctie tussen de exo- en de endocervix met aanwezigheid vanexocervicale malpighiaanse cellen en endocervicale kliercellen. Alser geen endocervicale cellen zijn, betekent dat echter niet dat hetmonster niet goed is. Het uitstrijkje moet voldoende cellen bevattenen moet worden uitgestreken en gefixeerd met een minimum aanartefacten. Dan kunnen eventuele cellulaire atypieën optimaalworden geïnterpreteerd. Als een monster niet aan die criteriavoldoet, is het uitstrijkje beperkt of niet te interpreteren.

De cytopathologische diagnoseDe meeste uitstrijkjes vertonen geen letsels of zogenaamde

“niet-neoplastische” atypieën, bijvoorbeeld atypieën als gevolg van

ontstekingsverschijnselen (al dan niet met aantonen van de

pathogene kiem), atrofie of een spiraaltje.

De afwijkingen betreffen vooral de malpighiaanse cellen van de

exocervix en komen hoofdzakelijk overeen met ASC-US, ASC-H,

LSIL en HSIL (zie figuur)

• ASCUS ("Atypical Squamous Cells of Undertermined Significance")

zijn cytologische afwijkingen die worden gekenmerkt door grotere

kernen, een discrete stijging van de kern-cytoplasmaverhouding

en een licht onregelmatige chromatine. In 50% van de gevallen

is er een hoogrisico-HPV aanwezig. In 10-20% van de gevallen

wordt bij biopsie een hooggradig letsel (CIN2 - CIN3) gevonden.

• ASCH ("Atypical Squamous Cells cannot exclude HSIL) zijn hoopjes

kleinere cellen met een toename van de

kern-cytoplasmaverhouding. Die atypieën zijn kwalitatief of

kwantitatief echter onvoldoende om een definitieve cytologische

diagnose van hooggradig letsel te stellen. In 25-90% van de

biopten wordt een hooggradig letsel gevonden.

• Een LSIL (Low-Grade Squamous Intraepithelial Lesion, laaggradige

intra-epitheliale afwijking) vertoont kenmerkende atypische

cellen, koilocyten genaamd. Een LSIL stemt overeen met een letsel

van lichte dysplasie bij biopsie. Als er bij cytologisch onderzoek een

laaggradig letsel wordt vastgesteld, zal in 15-30% van de gevallen

bij biopsie echter een hooggradig letsel worden gediagnosticeerd.

• Een HSIL (High-Grade Squamous Intraepithelial Lesion,

hooggradige intra-epitheliale afwijking) wordt gekenmerkt door

kleine cellen met onregelmatige kernen met veel chromatine en

een omkering van de kern-cytoplasmaverhouding.

Candida Gardnerella



rôle du gén



qualité de vie

collaborations

CONFIANCE

confo

hartelijk onthaal


screening

coaching

human relationship


WAT DOEN WE ALS HET BAARMOEDERHALSUITSTRIJKJE ABNORMAAL IS?

Om dat te begrijpen, moeten wehet natuurlijke verloop van eenHPV-infectie kennen. EenHPV-infectie is een frequente,asymptomatische, virale seksueeloverdraagbare aandoening, diegemiddeld 6-14 maanden duurten in 90% van de gevallenregresseert.

Een persisterende HPV-infectieveroorzaakt in 20% van degevallen laaggradige letsels (diemeestal ook zonder behandelinggenezen, vooral bij jongevrouwen).

Alleen een persisterende infectiemet een potentieel oncogeen of“hoogrisicovirus” is eenrisicofactor.

De diagnose kan op vier manierenworden gesteld: colposcopie,gerichte baarmoederhalsbiopsie,endocervicale curettage enHPV-detectietechnieken.

Source IN

CA – w

ww.e-can

cer.fr

In geval van een abnormaaluitstrijkje maken we eenonderscheid tussen::

• atypieën van demalpighiaanse cellen - waarvan de betekenis nietduidelijk is

- waarbij een hooggradigi n t r a - e p i t h e l i a a lmalpighiaans letsel niet kanworden uitgesloten

• de kliercellen- laaggradige letsels (LSIL)- hooggradige letsels (HSIL)


Source IN

CA – w

ww.e-can

cer.fr



qualité des soins

thérapies ciblées

vie



innovatie



IN DE GYNAECOLOGIE

IS? WAT DOEN WE ALS HET BAARMOEDERHALSUITSTRIJKJE ABNORMAAL IS?

n we een

Een ente,

sueel , die

uurt allen

ectie de

(die eling onge

ectie en of

een

eren opie, psie,

en

De baarmoederhals moet dangrondig worden geobserveerd (ermoet dus een colposcopie wordenuitgevoerd) om het letsel telokaliseren.

Daarna moet het letsel wordengeobjectiveerd. Als het eenhooggradig letsel (met risico)betreft, moeten monsters wordenafgenomen (biopsie, curettage …)om een diagnose te kunnen stellen(het zijn immers de echteprecancereuze letsels van debaarmoederhals die moetenworden behandeld). In geval vaneen laaggradig letsel daarentegenvolstaat een controle na 6-12maanden (aangezien de meeste vandie letsels regresseren).

Het beleid hangt dus af van denatuurlijke evolutie van de infectie.

Dr. Marc Arens, Gynaecopelviene oncologische chirurgie

Shutterstock©

maal een

niet

adiga a l

kan


Naargelang van de klinische situatie zijn er3 mogelijkheden bij dysplasie van debaarmoederhals:follow-up, destructie (CO2-laservaporisatie,cryotherapie of elektrocauterisatie) en totslot excisie door conisatie (klassieke, laser,elektrische bistouri) of met eendiathermische lus. Medische behandelingenzoals lokale applicatie van cidofovir wordennog onderzocht.

Lichte dysplasie en ASC-US:Slechts 12% zal evolueren naar een CIN2of 3- Indien cytologie = ASC-US of LowSIL enbevestigd door biopsies = CIN1

> gevolgd door cytologie na 6 maandentot normalisering en HPV-typering na12 maanden.

Na 2 cyto [-] of HPV [-] ⇒ normalefollow-upAls lichte dysplasie persisteert na 2-3 jaarfollow-up, is een destructie of excisiegeïndiceerd om de angst van de patiëntenen therapeutische escape te verminderen.

- Indien cytologie = HighSIL of AGG maarbiopsies = CIN1

> DESTRUCTIE of bij voorkeur EXCISIEwant in 70% van de gevallen wordteen CIN2/3 gevonden

Matige (CIN2) of ernstige dysplasie (CIN3)50% van de CIN2 zal regresseren en 20%van de CIN3 zal evolueren naar eenmicro-invasieve kanker> EXCISIE aanbevolen

Speciale gevallen:- adolescenten (< 20 jaar): een hoogpercentage van de CIN1 en zelfs van deCIN2 zal regresseren

> bewaking aanbevolen indien follow-upmogelijk

- indien invasie van de conisatiemarges:

> meestal bewaking, maar nieuwe ingreepindien invasie van de exo- en deendocervix

Dr Jean VankerkemGynaecopelviene oncologische chirurgie

Wanneer en hoe?

BEHANDELING VAN DYSPLASIE VAN DE BAARMOEDERHALS:


Preca veroo maar word Patië op v bloed prem word zwan

De ev met besta verlie en g antec Soms word gynae moet afgen cultu duide

Met echog het k verkl gevo

De oo mees adeno endo (spira antit moge oorza

Shutterstock©


hoog

an de

w-up

es:

greep n de

erkem rurgie

oe?

LS: EVALUATIE VAN MENOMETRORRAGIEËN NA DE LEEFTIJD VAN 40 JAAR

IN DE GYNAECOLOGIE

Precancereuze gynaecologische letselsveroorzaken weinig menometrorragieën,maar bij dergelijke symptomen moet tochworden gedacht aan endometriumkanker.Patiënten met menometrorragieën komenop visite omdat ze ongerust zijn (veelbloedverlies, bang voor kanker). Bijpremenopauzale patiënten moet ook altijdworden gedacht aan de mogelijkheid vanzwangerschap.

De evaluatie van menometrorragieën begintmet een volledige anamnese: hoelangbestaat het bloedverlies al? Hoeveel bloedverliest de patiënte? Wat zijn haar algemeneen gynaecologische en verloskundigeantecedenten? Soms kan de oorzaak van de bloedingworden achterhaald met een eenvoudiggynaecologisch onderzoek. Indien mogelijkmoeten de vereiste monsters wordenafgenomen: baarmoederhalsuitstrijkje,culturen, afname met een pincet indienduidelijke tumor …

Met een intravaginale en abdominaleechografie, het natuurlijke verlengstuk vanhet klinisch onderzoek, kan meestal eenverklaring voor het bloedverlies wordengevonden.

De oorzaken van menometrorragieën zijnmeestal organisch (myoom, poliep,adenomyose, hypertrofie of atrofie van hetendometrium, kanker …) of iatrogeen(spiraaltje, progestativa, anticoagulantia enantitrombotica). Functionele oorzakenmogen pas worden overwogen als andereoorzaken zijn uitgesloten.

Aanvullende onderzoeken die nuttig zijn omeen differentiële diagnose te stellen, zijn:• bloedonderzoeken (hormonalebepalingen, hematologisch onderzoek,ferritine, stollingstests, HCG …

• speciale echografische onderzoeken zoalsdoppler-echografie, hydrosonografie

• diagnostische hysteroscopie, bij voorkeurin een vloeibaar midden

• endometriumbiopsie (pipelle de Cornier,curette van Novak)

• MRI in geselecteerde indicaties.

Een hysterografie wordt nagenoeg niet meeruitgevoerd in die indicatie, ook al blijft hetonderzoek relevant. Een CT-scan van hetbekken geeft vaak minder informatie daneen MRI, maar blijft nuttig bij de stadiëringen om eventuele aangetaste lymfeklierenop te sporen. Curettage met biopsie enhemostase kan de enige diagnostischetechniek zijn die mogelijk is in geval vanzeer overvloedige bloedingen.

Dr Patrick COLARTGynaecopelviene en borstchirurgie

Shutterstock©



rôle du gén



qualité de vie

collaborations

CONFIANCE

confo

hartelijk onthaal


screening

coaching

human relationship

PRECANCEREUZE LETSELS VAN HET ENDOMETRIUM EN DE OVARIA: ACTUELE GEGEVENS

Dr. Jean LecartGynaecopelviene oncologische chirurgie


In het midden van de afbeelding bevindt zich een haard intraepitheliale neoplasie van het endometrium.

Incidentie van endometriale intraepitheliale neoplasie (EIN), endometriumcarcinoom (carcinoma) engoedaardige letsels (benign) volgens de leeftijd.

Precancereuze letsels van hetendometrium

Die letsels worden EIN (EndometrialIntraepithelial Neoplasia) en EIC (EndometrialIntraepithelial Carcinoma) genoemd.Endometriumkanker ontstaat in 80% van degevallen uit een EIN. In tegenstelling tot eenEIC correleert een EIN met de blootstellingaan oestrogenen. He belangrijkste symptoomis metrorragie. Een abnormale verdikking vanhet baarmoederslijmvlies bij echografie moetdoen denken aan een EIN, maar de diagnosewordt gesteld met een endometriumbiopsie.De beste behandeling is chirurgie(hysterectomie of resectie), maar bijpremenopauzale vrouwen met kinderwenskan een medische behandeling(megestrolacetaat, Mirena) wordenvoorgesteld.

Precancereuze letsels van deovaria of borderlinetumoren

Dat zijn tumoren met een laag kwaadaardigpotentieel die gekenmerkt worden door eenatypische proliferatie van het epitheel zonderinvasie in het stroma. Ze hebben een goedeprognose (10 jaarsoverleving 90%). Ze zijn echter moeilijk te diagnosticerenomdat ze weinig symptomen veroorzakenen vaak wordt de diagnose toevallig gesteldtijdens een laparoscopie (eierstokcyste, pijn,steriliteit …).

Anato Orgaa TOPOG een o tumo ovariu Die tu vanuit mesot

Preth Bij ee we ee het CA CT-sca bekke karakt evalueEen p geconBeide voork eiersto

Histo Borde gedef ovariu

1. 2. 3. 4.

Perito voorz subme dan n

Borde > Se

- pr de ge Se




qualité des soins

thérapies ciblées

vie



innovatie



RIA: ENS

IN DE GYNAECOLOGIE

rium.

ma) en

Anatomie Orgaan: de ovaria (en het buikvlies). TOPOGRAFIE: in 80% van de gevallen is er alleeneen ovariumkanker. Soms (20%) vinden wetumoren geïsoleerd of samen met eenovariumkanker terug in de buikholte en het bekken.Die tumoren zijn het gevolg van een uitzaaiingvanuit de primaire tumor of van een extraovariëlemesotheliale metaplasie.

Pretherapeutisch beleidBij een verdachte massa van de adnexa voerenwe een intravaginale echografie uit en bepalen wehet CA125. Eventueel kunnen een PDI-doppler, eenCT-scan van het abdomen en een MRI van hetbekken worden aangevraagd om de tumor tekarakteriseren en de abdominale uitbreiding teevalueren.Een punctiebiopsie onder echografie is formeelgecontra-indiceerd.Beide ovaria moeten worden onderzocht en invoorkomend geval moet ook de heterolateraleeierstok worden behandeld.

Histologie en stagingBorderlineovariumkanker wordt histologischgedefinieerd door de aard van de primaireovariumkanker en wordt gekenmerkt door:

1. aanwezigheid van kernatypieën2. een meerlagig, bourgeonnerend epitheel3. een hogere mitoseactiviteit4. geen duidelijke invasie in het stroma

Peritoneale implantaten moeten correct envoorzichtig worden afgenomen (metsubmesotheliaal weefsel) om na te gaan of er aldan niet tumorinvasie is.

Borderline tumoren worden ingedeeld in:> Sereuze tumoren 55%:

- primaire tumoren: bilateraal in 28-50% vande gevallen en zaaien in 16-46% van degevallen uit in de vorm van implantaten.Sereuze tumoren kunnen een micro-invasieve

component omvatten met invasie van minderdan 3 mm in de papillaire assen over minderdan 10 mm².

- peritoneale implantaten: die implantaten zijninvasief in 1/8 gevallen. Invasieve implantatenhebben niet zo’n slechte prognose als invasieveimplantaten van een invasieve ovariumkanker,maar moeten worden beschouwd als eenborderlinestadium 3 en moeten als dusdanigworden behandeld.

> Mucineuze tumoren 40%: zijn bilateraal in 3-8% van de gevallenBij histologisch en immunohistochemischonderzoek maken we een onderscheid tussen- intestinale mucineuze tumoren- Mülleriaanse mucineuze tumoren > invasieveimplantaten in 20% van de gevallen

Het peritoneale pseudomyxoom is een specialeklinische entiteit. Doorgaans wordt aangenomendat het gaat om een primaire tumor van deappendix met uitbreiding naar het ovarium enproductie van veel gelatineuze ascites.

> Andere origine (5%)- heldere cellen- endometrioïden- Brenner- gemengde epitheliale

De stadiëring is dezelfde als bij invasieveovariumkanker.

Prognostische factoren:- het stadium (I, II, III)- het type implantaten:

• “invasieve” 25% evolutie naar invasievekanker

• “niet-invasieve” 4 % volutie naar invasievekanker

- aanwezigheid van een peritoneaalpseudomyxoom (50% sterfte na 10 jaar)

- het type chirurgische behandeling metcorrecte stadiëringcystectomie < adnexectomie = hysterectomie + bilaterale ovariëctomie

- het tumorresidu- de ploïdie

Lymfekliermetastasen, de leeftijd, het histologischetype en micro-invasie van het stroma in de primairetumor blijken daarentegen geen statistisch significanteinvloed te hebben op de prognose.

BehandelingChirurgieDe stadiëring gebeurt chirurgisch. Net zoals bij eeninvasieve ovariumkanker moeten de hele buikholteen het bekken worden geëxploreerd. Elk verdachtletsel moet volledig worden weggesneden. Er wordtsystematisch een omentectomie uitgevoerd.

Een peroperatief onderzoek van de primaire tumorwordt aangeraden, maar daarbij moet rekeningworden gehouden met de beperkingen van datonderzoek. In geval van een mucineuze tumor moeteen appendectomie worden uitgevoerd.De chirurgische exploratie en behandeling kunnenvia laparoscopie gebeuren. Als bij peroperatiefonderzoek blijkt dat het om een invasieve kankergaat, moet worden overgegaan tot een medianelaparotomie (en dat moet op voorhand met depatiënte worden besproken).In geval van kinderwens kan een conservatievebehandeling worden overwogen (unilateraleadnexectomie of cystectomie met gezonde marges).De andere eierstok moet grondig worden onderzocht,vooral als het echografische beeld verdacht is.In geval van chemotherapie bij een jonge vrouw metpositieve implantaten kan cryopreservatie van hetovarium worden overwogen.Er wordt niet stelselmatig een tweede operatieuitgevoerd als de diagnose achteraf wordt gesteld,maar dat kan worden besproken met de patiënte,rekening houdende met de prognostische factoren.

ChemotherapieBij zuivere borderlinetumoren is het niet bewezendat chemotherapie invloed heeft op de totaleoverleving of de recidiefvrije overleving.Chemotherapie is alleen geïndiceerd als er invasieveimplantaten zijn.

BewakingDe patiënte moet goed worden gevolgd (klinisch,laboratoriumonderzoeken en echografie). In gevalvan een conservatieve behandeling of ongunstigeprognostische factoren is een nog striktere enfrequentere follow-up vereist (het eerste jaar omde 3 maanden, daarna om de 6 maandengedurende 2 jaar en vervolgens jaarlijks).

Specifiek probleem: inductie van ovulatie in gevalvan conservatieve behandelingOp basis van de lopende studies kan stimulatie instadium II en III op dit moment niet wordenaanbevolen, maar ook niet worden verboden. Instadium I daarentegen is stimulatie van de ovarianiet gecontra-indiceerd. De stimulatie moet echterzo kort mogelijk worden gehouden.

BORDERLINE EPITHELIALE OVARIUMKANKER

Dr. Bruno VAN DER MEERSCHGynaecopelviene oncologische chirurgie

Shutterstock©



BEELDVORMING BIJ LETSELS VAN DE ADNEXA

Letsels van de adnexa zijn meestal ovariëleletsels, maar er zijn nog andere mogelijkeoorzaken (zie tabel 1). Beeldvorming isbelangrijk om dergelijke letsels te detecterenen te karakteriseren. Eerst wordt eendoppler-echografie uitgevoerd (van hetbekken en endovaginaal). Daarmee kunnenal heel wat vragen worden beantwoord (ziedia 6). De echografische beelden zijn somsechter onvoldoende specifiek. Zo kunnencystische letsels meerdere oorzaken hebben(zie dia 7).

Het beste tweedelijnsonderzoek in degynaecologie is een MRI. De T1- enT2-gewogen beelden visualiseren goed dehele anatomie van het kleine bekken enmaken het ook mogelijk om het weefsel vaneventuele afwijkingen te karakteriseren. Ingeval van een cystisch letsel kan eenechografie hooguit wijzen op een “echogene”vloeistof. Met een MRI daarentegen kan eenonderscheid worden gemaakt tussen gewoonvocht (cystadenoom of functionele cyste),etter (tubo-ovarieel abces), bloed(endometrioom), vet (dermoïdcyste) …

Dankzij recente technische vernieuwingenkrijgt het onderzoek almaar meer“histologische” allures. Met diffusiesequentieskan de cellulaire dichtheid in vaste letsels worden geëvalueerd en metperfusiesequenties (na injectie vancontraststof) kunnen de mate en dekenmerken van de tumorale vascularisatieworden geëvalueerd. Door al die elementente integreren, kunnen we zo doorgaansuitmaken of een letsel al dan niet uitgaat vaneen ovarium, of het goedaardig, kwaadaardigof twijfelachtig en mogelijk preneoplastisch is.MRI is dus zeer nuttig voor de chirurg.

Een CT-scan op zich heeft weinig zin bij hetdiagnosticeren van letsels van de adnexa. Nainjectie van contraststof en zo mogelijkgekoppeld aan een PET-scan is het echter eenreferentieonderzoek bij de staging vanbewezen kankerletsels.

Sources : Bazot et a

l, JFR 20

10So

urces : Bazot et a

l, JFR 20

10

Afbeelding 1 het pelviene en endovaginale echo-doppleronderzoek blijft een belangrijk hulpmiddel bijde differentiële diagnose van letsels van de adnexa.A1 en A2: patiënte A; A1: axiaal zicht met een beeld dat kan doen denken aan een cyste; A2: sagittaal zichtwaaruit blijkt dat het beeld op A1 eigenlijk de salpinx (eileider) is.B1 en B2: patiënte B; B1: axiaal zicht met een beeld dat kan doen denken aan een cyste; B2: bij manuele compressievan het abdomen blijkt dat het gaat om een peritoneale pseudocyste.

Afbeel of tw een p• a (a

aa • c (ax

di• d (f

(st w

Op ba weinig maar De uit activit

Afbeelding 2: hoewel de echografie een zeer belangrijke rol speelt, is dat onderzoek soms niet specifiekgenoeg. Vandaar het belang van aanvullende technieken en met name de MRI-scan. De volgende letselszien er echografisch uit als een cyste, maar zijn in werkelijkheid een hemorragische luteale cyste (patiënteA), een dermoïdcyste (patiënte B), een sereus cystadenoom (patiënte C) en de eileider (patiënte D).


Dr. Salah OuertaniRadiologie

IN DE GYNAECOLOGIE

EXA BEELDVORMING BIJ LETSELS VAN DE ADNEXA

ariële elijke

ng is teren

een n het

nnen d (zie soms

nnen ebben

n de - en ed de

en en el van

en. In een

gene” n een

woon yste), bloed

ngen meer

enties vaste

met van

n de isatie

enten gaans

at van ardig

sch is.

ij het xa. Na

gelijk er een

van

Sources : Bazot et a

l, JFR 20

10

Shutterstock©

Afbeelding 3: met een MRI-scan kan worden nagegaan of een letsel van de eileider goedaardig, maligneof twijfelachtig is, zoals blijkt uit deze afbeelding van de evaluatie van een letsel van de eileider bijeen patiënte• a (axiaal of horizontaal zicht) en b (frontaal of coronaal zicht): T2-gewogen: de intermediaire

aankleuring van de tumor van het linkerovarium (Ga) wijst op een vast letsel.• c (axiaal zicht): diffusiebeeld: het donkere uitzicht van het letsel wijst op een hoge cellulariteit (lage

diffusiecoëfficiënt).• d (frontaal zicht na contrast, T1-gewogen), en e: perfusiestudie: de aankleuring van de tumor

(stippellijn) wordt vergeleken met die van het myometrum (volle lijn); het gaat om een type 2, watwijst op een “borderlinegedrag”.

Op basis van onze diagnostische algoritmen zijn de twee diagnostische hypothesen uiteindelijk eenweinig agressieve tumor van de granulosa (meestal maligne) of een cellulair fibroom (meestal goedaardigmaar te volgen want kan degenereren). Chirurgische exploratie is aanbevolen.De uiteindelijke histologische diagnose is een tumor van de granulosa, maar met een lage mitotischeactiviteit.

Differentiële diagnose van letsels vande adnexa

1. Massa van het ovarium:– primaire tumor (epitheliale tumor,germinale tumor,geslachtsstreng/stroma)

– metastasen (6-7%) – endometriomen – infecties (tubo-ovarieel abces)

2. Andere massa:– salpinx / aandoening van de eileider – gesteelde subserosale myomen,parasietmyomen …

– paraovariële cysten– andere (radiculaire cysten, kanaal vanGartner …)



rôle du gén



qualité de vie

collaborations

CONFIANCE

confo

hartelijk onthaal


screening

coaching

human relationship

1. De vulva• Dysplasie van de vulva kan regresseren tijdens de zwangerschap en mag alleen postpartum worden behandeld.

• Condylomata moeten worden behandeld zodra ze tijdens de zwangerschap verschijnen(elektrocoagulatie, laser en/of Aldara®). Ze zijn geen contra-indicatie voor een bevallingvia natuurlijke weg.

2. De baarmoederhals• Een ernstige dysplasie hoeft in principe niet tijdens de zwangerschap te wordenbehandeld, maar meteen na de bevalling. Tijdens de zwangerschap is eencolposcopische bewaking +/- biopsies van die letsels noodzakelijk om infiltratieuit te sluiten.

• Wat de chirurgische behandeling betreft, moet bij vrouwen van vruchtbare leeftijdde voorkeur worden gegeven aan conservatieve technieken (bijv. Lletz)

3. Het endometrium• Bij vrouwen die nog een kinderwens hebben, moeten precancereuze letsels conservatiefworden behandeld. Zodra ze geen kinderwens meer hebben, wordt een hysterectomieaanbevolen gezien het risico op degeneratie, dat wordt geraamd op 30%.

4. De ovaria• De ovaria vertegenwoordigen het “vruchtbaarheidspotentieel” van de vrouw. Daarommoeten borderline letsels conservatief worden behandeld.

• Denken aan cryopreservatie van de ovaria. Dat is een veelbelovende techniek omde vruchtbaarheid van vrouwen te vrijwaren.

VRUCHTBAARHEID EN ZWANGERSCHAP

SAMEN TEGEN PRECANCEREUZE LETSELS IN DE GYNAECOLOGIE

Dr. Ludovic De Buijl, Gynaecopelviene oncologische chirurgie

LLETZ (Large Loop Excision of the Transformation Zone)

Op 2 verm

Afbeel

Bevac VEGF veran nieuw van b sleute zich voldo ovari de vo tumo met ascite goede Toevo klassie en ca patië voora progr bij m medi van 1




qualité des soins

thérapies ciblées

vie



innovatie



post

hijnen

alling

orden

s een tratie

eftijd

vatief

tomie

arom

k om

HAP

Buijl, rurgie

Op 29 december 2011 werden twee studies gepubliceerd in hetvermaarde medische tijdschrift the New England Journal of Medicine

(1 & 2), waarin werd aangetoond dat een gerichte behandeling metbevacizumab (Avastin) doeltreffend is bij ovariumkanker.

EEN DOELTREFFEND GERICHT GENEESMIDDEL BIJ OVARIUMKANKER

Prof. Thierry VELUMedisch oncoloog, directeur van het CCI

Afbeelding 2: Stijging van de totale overleving (OS) bij patiënten met een ovariumkanker met een hoog risicoop progressie met (rood) en zonder (blauw) behandeling met Avastin.

Afbeelding 1: A ngiogenese is essentieel voor de ontwikkeling van een tumor. De vorming van nieuwe bloedvaten(in het rood) in de tumor (grijze massa) wordt gestimuleerd door VEGF (kleine blauwe en gele moleculen).Elke tumor met een diameter van meer dan 2 mm heeft een zekere bloedtoevoer nodig om te kunnen overlevenen om te groeien. Bevacizumab (Avastin) blokkeert de VEGF en dus de angiogenese in de tumor.

Bevacizumab is een monoklonale antistof dieVEGF blokkeert. VEGF is de stof dieverantwoordelijk is voor de vorming vannieuwe bloedvaten die dienen om de tumorvan bloed te voorzien. VEGF speelt eensleutelrol bij ovariumkanker: de tumor kanzich immers maar ontwikkelen als hijvoldoende bloed krijgt. Bij patiënten metovariumkanker kon worden aangetoond datde vorming van nieuwe bloedvaten in detumor onder invloed van VEGF gepaard gaatmet tumorprogressie, ontwikkeling vanascites (vocht in de buikholte) en een mindergoede prognose.Toevoeging van bevacizumab aan eenklassieke chemotherapie met paclitaxel (Taxol)en carboplatine verhoogt de overleving vanpatiënten met ovariumkanker significant,vooral bij patiënten met een hoog risico opprogressie (zie figuur). In de GOG-0218-studiebij meer dan 1.200 patiënten steeg demediane totale overleving zonder recidiefvan 12 tot 18 maanden (HR = 0,65).

Op basis van die resultaten heeft hetEuropese Geneesmiddelenagentschapbevacizumab onlangs goedgekeurd in dieindicatie.

Die combinatie zou dus snel dereferentiebehandeling kunnen worden bijpatiënten met een gevorderde ovariumkanker.

De firma Roche heeft bij de Belgischeoverheid een aanvraag ingediend totterugbetaling van bevacizumab (Avastin) bijde behandeling van ovariumkanker.


U kunt contact met ons opnemen van maandag tot vrijdag, van 9 uur tot 17 uur.

Tel. + 32 (0)2 340 4662 - Fax + 32 (0)2 340 [email protected]

Chirec Cancer Institute NewsletterVerantwoordelijke uitgever: Prof. Thierry VELU – Chirec, Edith Cavellstraat 32 – 1180 Brussel

Hoofdredacteur: ISIS Agency – FRANKRIJKRedactiecomité: Pascale BERRYER – Multidiciplinaire groepen

www.chirec.be

Kliniek EDITH CAVELLEdith Cavellstraat 32B-1180 BRUSSELTel. + 32 2 340 40 40

Kliniek PARC LEOPOLDFroissartstraat 38B-1040 BRUSSELTel. + 32 2 287 51 11

Kliniek van de BASILIEKPangaertstraat 37-47B-1083 BRUSSELTel. + 32 2 422 42 42

Ziekenhuis BRAINE - WATERLOOWayezstraat 35B-1420 BRAINE L’ALLEUDTel. + 32 2 389 02 11

Medisch Centrum EUROPALAMBERMONT

Penseestraat 1-5 B-1030 BRUSSELTel. + 32 2 240 60 60

Kliniek SINT-ANNA SINT-RÉMI J. Graindorlaan 66B-1070 BRUSSELTel. + 32 2 556 51 11

SINDS KORT BIJ CHIREC

� Wenst u het wetenschappelijk onderzoek in het CCI te steunen?Bel ons op het nummer + 32 2 340 4662, of stuur een mail naar [email protected] stuur een brief naar het onderstaande adres.

De CARE Stichting werd in het leven geroepen terpromotie van kwaliteitsvol wetenschappelijk onderzoek in deverschillende ziekenhuizen die deel uitmaken van het CHIREC. Ze ondersteunt ook de activiteiten van CCI² bij hetwetenschappelijk onderzoek naar de bestrijding van kanker.

De stichting CARE levert een fiscaal attest voor een gift van € 40 of meer per jaar.Rekening van het Chirec Cancer Institute - Fondation care Rekeningnummer - 375-1047853-41

Mededeling : (op de overschrijving te vermelden) RECHERCHE CANCER CCI

STEUN HET WETENSCHAPPELIJK ONDERZOEK•

79689

Dynamische fototherapie: een eenvoudige en doeltreffende behandeling voor

huidletsels als gevolg van fotoveroudering.

Dynamische fototherapie is een niet-invasievetechniek voor behandeling van bepaaldeoppervlakkige precancereuze en kwaadaardigehuidletsels.Het principe stoelt op een reactie tussen licht(LED van 630 nm), de fotosensibiliserende stofen zuurstof. Na die oxidatiereactie leidt eenspecifieke celdestructie tot verdwijning van hetletsel.De belangrijkste bijwerking is een branderiggevoel, vooral op gevoelige plaatsen zoals dehoofdhuid, de oogleden en de neusranden.Na applicatie van de crème met eenfotosensibilisende stof moet de patiënt 3 uurwachten en daarna wordt de lichttherapietoegepast. De behandeling veroorzaakt eenoppervlakkige brandwonde, die moet wordenontsmet en behandeld met een cicatriserendecrème. Naargelang van de letsels en devoorgeschiedenis van de patiënt zijn één ofmeer sessies vereist.In langetermijnstudies (5 jaar) werd aangetoonddat het percentage remissie vergelijkbaar is metdat na cryotherapie, imiquimod of chirurgie.Het esthetische resultaat is echter duidelijkbeter.

LED van 630 nm die uitzendt in het rode spectrum. De behandeling duurt 8 minuten.

Emmanuelle SteelsDermatologe

Hoopjes pathologische cellen in blauw licht voor behandeling(rode fluorescentie).


News nr - CHIREC€¦ · CCI is overigens één van de 3 Belgische centra die werden geselecteerd...

Documents

Transcript of News nr - CHIREC€¦ · CCI is overigens één van de 3 Belgische centra die werden geselecteerd...