Evaluatiewijzer  didactisch  coachen  in  de  les,  versie  1.0,  juli  2016       1  

Evaluatiewijzer  didactisch  coachen    Versie  1.1,  juli  2016    Voor  u  ligt  de  evaluatiewijzer  didactisch  coachen  in  de  lesgebonden  situatie.  Deze  evaluatie  is  ontwikkeld  in  opdracht  van  het  project  Leerling2020,  leerlab  ‘Docent  als  didactische  coach:  hoe  ziet  de  veranderende  rol  van  de  docent  als  didactische  coach  er  uit.’      Naast  deze  evaluatiewijzer  is  een  procesbeschrijving  ontwikkeld  waarin  een  procesmodel  is  opgenomen  van  de  wijze  waarop  deze  evaluatiewijzer  in  de  school  ingezet  en  geïmplementeerd  kan  worden.  De  evaluatiewijzer  beschrijft  het  gewenste  gedrag  van  de  coach.  De  streefdoelen  zijn  uitgeschreven  (op  niveau).  Bij  vaardigheden  die  boven  of  onder  niveau  worden  gewaardeerd  moet  de  argumentatie  daarvan  worden  beschreven.  Als  een  indicator  onder  niveau  wordt  gescoord  ligt  de  regie  op  dat  punt  te  veel  bij  de  docent.  Er  is  sprake  van  een  score  boven  niveau  wanneer  de  leerling  de  regie  over  het  eigen  leerproces  op  doeltreffende  wijze  in  eigen  handen  neemt.  Indeling  van  de  indicatoren  Bij  het  kiezen  voor  een  indeling  van  de  indicatoren  in  de  evaluatiewijzer  is  een  aantal  uitgangspunten  vastgesteld.  Ten  eerste  moet  het  gebruiksvriendelijk  zijn.  Het  is  dan  logisch  dat  het  instrument  zo  veel  mogelijk  de  opbouw  van  het  coachingsgesprek  volgt.  Daarnaast  zijn  inzichten  over  effectieve  feedback  en  formatieve  evaluatie  toegepast  voor  de  indeling  in  indicatoren.  Zo  ontstaat  de  indeling  in  de  hoofditems:    

1.   Feed  up  2.   Feedback  3.   Feed  forward  

 Feed  up  omvat  het  stellen  van  leerdoelen  met  de  leerling  in  relatie  tot  de  leerhouding  van  de  leerling.  Bij  feedback  wordt  objectief  naar  de  resultaten  gekeken  en  vindt  reflectie  plaats  op  de  toegepaste  strategieën.  Bij  feed  forward  wordt  gekeken  wat  nog  gedaan  moet  worden  om  de  leerdoelen  te  bereiken  en  welke  strategieën  de  leerling  daarbij  het  beste  kan  gebruiken.  Daar  hoort  ook  een  goede  tijdsplanning  bij.    Door  het  gehele  gesprek  spelen  ook  de  sociale  en  affectieve  vaardigheden  van  de  coach  een  grote  rol.  Die  worden  in  beeld  gebracht  in  de  het  deelgebied:    

4.   Contact  en  contract  

Evaluatiewijzer  didactisch  coachen  in  de  les,  versie  1.0,  juli  2016       2  

De  indicatoren  zijn  tot  dusver  opgesteld  om  het  didactisch  coachen  in  de  lesgebonden  situatie  te  evalueren.  De  betekent  dat  voor  de  term  ‘coach’  ook  ‘vakdocent’  kan  worden  gelezen.  In  de  lessituatie  vindt  coachen  vaker  informeel  plaats.  In  de  indicatoren  wordt  gesproken  over  de  leerling.  In  de  praktijk  kan  dit  ook  een  (kleine)  groep  leerlingen  zijn.  In  het  geval  er  behoefte  en  gelegenheid  is  om  een  individueel  coachingsgesprek  te  voeren  omvat  item  5  de  specifieke  indicatoren  voor  de  evaluatie  van  een  individueel  gesprek.  Tenslotte  biedt  een  individueel  gesprek  de  coach  de  gelegenheid  m  de  specifieke  persoonlijke  kwaliteiten  van  die  leerling  te  bespreken.  Voor  het  individuele  coachingsgesprek  zijn  twee  deelgebieden  met  indicatoren  benoemd:    

5.   Individueel  gesprek  6.   Persoonlijke  kwaliteiten  

 Het  totaal  aan  indicatoren  ziet  er  schematisch  in  stappen  als  volgt  uit:  

                                   

Totaaloverzicht  opbouw  indicatoren  evaluatiewijzer  

                         

Duidelijkheid,  structuur,  veiligheid       5.  Individueel  gesprek  

                 

Spiegelen,  uitdaging,  eigenaarschap,  relatie       4.  Contact  en  Contract                  

1.  Feed  up    Leerhouding  Leerdoelen    

2.  Feedback    Feedback  Terugblik  strategieën  

3.  Feed  forward    Te  volgen  strategieën    Plannen  

Evaluatiewijzer  didactisch  coachen  in  de  les,  versie  1.0,  juli  2016       3  

Gebruik  van  indicatoren  De  evaluatiewijzer  kent  een  groot  aantal  indicatoren.  Daarnaast  zijn  er  grote  verschillen  tussen  de  participerende  scholen  in  het  leerlab  en  daarbuiten.  Het  is  dus  belangrijk  dat  scholen  het  instrument  naar  eigen  inzicht  kunnen  aanpassen  door  indicatoren  te  wijzigen,  toe  te  voegen  of  te  verwijderen.  Ook  het  ontwikkelproces  van  de  leraar  bepaalt  de  vorm  van  het  instrument.  Door  de  indeling  in  de  6  deelgebieden  kunnen  coaches  of  scholen  keuzes  maken  in  de  indicatoren  die  worden  gescoord,  afhankelijk  van  de  ontwikkeling  van  de  coach  of  de  school.      In  eerste  instantie  zal  een  breed  beeld  van  de  coachingsvaardigheden  gewenst  zijn.  Daarom  is  een  startset  van  indicatoren  samengesteld.  Deze  startset  bestaat  uit  een  beperkt  aantal  indicatoren  van  de  eerste  drie  deelgebieden:  

     

         

Startset  indicatoren  evaluatiewijzer      In  de  verdere  ontwikkeling  van  de  coach  bestaat  de  mogelijkheid  om  een  bredere  of  smallere  band  aan  indicatoren  te  gebruiken  om  een  of  meerdere  vaardigheden  te  scoren.  Zo  kan  voor  een  diepere  evaluatie  op  één  deelgebied  de  complete  set  van  de  indicatoren  van  dat  deelgebied  worden  gebruikt.  Uiteraard  zijn  ook  combiacties  van  deelgebieden  mogelijk.  Tenslotte  staat  het  scholen  vrij  om  schoolspecifieke  indicatoren  toe  te  voegen  of  een  schoolspecifieke  samenstelling  van  indicatoren  te  maken.            

1.  Feed  up    Leerhouding  Leerdoelen    

2.  Feedback    Feedback  Terugblik  strategieën  

3.  Feed  forward    Te  volgen  strategieën  Plannen    

Evaluatiewijzer  didactisch  coachen  in  de  les,  versie  1.0,  juli  2016       4  

Indicatoren  Startset  Indicatoren   Onder  niveau   Op  niveau   Boven  niveau  

Leerhouding De  coach  stelt  vragen  over  de  leerhouding  van  de  leerling

Doelen  stellen  (Feed  up)     De  coach  behandelt  de  gestelde  leerdoelen  met  de  leerling  

 

Op  weg  naar  doelen  (feedback)     De  coach  checkt  hoe  ver  de  leerling  is  op  weg  naar  alle  leerdoelen    

 

Strategieën  toepassen       De  coach  bevraagt  de  leerling  naar  gebruikte  strategieën  

 

Reflectie  op  strategieën     De  coach  laat  de  leerling  de  effectiviteit  van  de  gebruikte  strategieën  verwoorden  

 

Bijstellen  van  strategieën  (feed  forward)  

  De  coach  laat  de  leerling  de  gevolgde  strategie  bijstellen/aanscherpen  

 

Plannen De  coach  laat  de  leerling  een  planning  opstellen  om  de  leerdoelen  te  bereiken

Evaluatiewijzer  didactisch  coachen  in  de  les,  versie  1.0,  juli  2016       5  

   Indicatoren   Onder  niveau   Op  niveau   Boven  niveau  

Doelen  stellen     De  coach  behandelt  de  gestelde  leerdoelen  met  de  leerling  

 

Doelen  zijn  duidelijk     De  coach  checkt  of  alle  leerdoelen  duidelijk  zijn  voor  de  leerling.    

 

Doelen  formuleren  (van  top  down  naar  bottom  up)      

  De  coach  laat  de  leerling  de  gestelde  leerdoelen  in  eigen  woorden  formuleren.  

 

Doelen  formuleren  (bottom  up)     De  coach  stimuleert  de  leerling  zijn/haar  eigen  leerdoelen  te  formuleren.  

 

1.  Feed  up                     Leerhouding  Leerdoelen    

Evaluatiewijzer  didactisch  coachen  in  de  les,  versie  1.0,  juli  2016       6  

   Indicatoren   Onder  niveau   Op  niveau   Boven  niveau  

Leerhouding     De  coach  stelt  vragen  over  de  leerhouding  van  de  leerling  

 

Reflectie  op  leerhouding     De  coach  laat  de  leerling  de  eigen  leerhouding  verwoorden  

 

Motivatie     De  coach  vraagt  naar  de  motivatie  van  de  leerling  voor  de  besproken  leerinhoud    

 

Evaluatie     De  coach  geeft  de  leerling  feedback  over  de  leerhouding    

 

             

1.  Feed  up                     Leerhouding  Leerdoelen    

Evaluatiewijzer  didactisch  coachen  in  de  les,  versie  1.0,  juli  2016       7  

 Indicatoren   Onder  niveau   Op  niveau   Boven  niveau  

Bepalen  hoe  ver  de  leerling  is       De  coach  checkt  of  de  leerling  inzicht  in  zijn  voortgang  heeft  

 

Op  weg  naar  doelen       De  coach  checkt  hoe  ver  de  leerling  is  op  weg  naar  alle  leerdoelen  

 

Controle     De  coach  controleert  of  de  leerling  de  doelen  echt  behaald  heeft  

 

Toegepaste  Strategieën      

De  coach  bevraagt  de  leerling  naar  gebruikte  strategieën

Reflectie  op  strategieën De  coach  laat  de  leerling  de  effectiviteit  van  de  gebruikte  strategieën  verwoorden

Evaluatie  van  strategieën De  coach  geeft  de  leerling  feedback  over  de  effectiviteit  van  de  gebruikte  strategieën  

         

2.  Feedback                     Feedback  Terugblik  strategieën  

Evaluatiewijzer  didactisch  coachen  in  de  les,  versie  1.0,  juli  2016       8  

   Indicatoren   Onder  niveau   Op  niveau   Boven  niveau  

Keuzes  maken  in  strategieën     De  coach  stimuleert  de  leerling  afwegingen  te  beargumenteren  

 

Bijstellen  van  strategieën       De  coach  laat  de  leerling  de  gevolgde  strategie  bijstellen/aanscherpen  

 

Nieuwe  strategieën     Of  de  coach  leert  de  leerling  een  nieuwe  strategie  

 

Te  gebruiken  strategieën     De  coach  laat  de  leerling  de  meest  geschikte  strategieën  beschrijven  passend  bij  de  leerdoelen  

 

Plannen   De  coach  laat  de  leerling  een  planning  opstellen  om  de  leerdoelen  te  bereiken    

 

3.  Feed  forward                   Te  volgen  strategieën                           Plannen  

Evaluatiewijzer  didactisch  coachen  in  de  les,  versie  1.0,  juli  2016       9  

 Indicatoren   Onder  niveau   Op  niveau   Boven  niveau  

Spiegelen De  coach  geeft  terug  en  stelt  vragen;  de  coach  oordeelt  niet

Het  gesprek  is  uitdagend     De  coach  daagt  de  leerling  uit  door  de  leerling  uit  zijn  comfortzone  te  halen  

 

Doorvragen     De  coach  vraagt  door  (waarom?)    

Hoge  doelen     De  coach  daagt  de  leerling  uit  hogere  doelen  na  te  streven  

 

Nieuw  strategieën     De  coach  daagt  de  leerling  uit  nieuwe  strategieën  toe  te  passen  

 

Eigenaarschap     De  coach  laat  de  leerling  eigen  keuzes  maken    

 

     

4.  Contact  en  Contract                             Spiegelen  Uitdaging  Eigenaarschap  Relatie    

Evaluatiewijzer  didactisch  coachen  in  de  les,  versie  1.0,  juli  2016       10  

 Indicatoren   Onder  niveau   Op  niveau   Boven  niveau  

De  relatie  tussen  coach  en  leerling  is  goed  

  De  coach  toont  interesse  voor  de  leerling  

 

Contact     De  coach  maakt  oogcontact  met  de  leerling  

 

Luisteren     De  coach  laat  een  actieve  luisterhouding  zien  door  te  knikken,  te  hummen,  enz.  

 

Evenwaardig     De  coach  zorgt  voor  balans  in  inbreng  van  de  leerling  en  de  coach  in  het  gesprek  

 

Authentiek     De  coach  blijft  zichzelf  in  het  gesprek  

 

Evaluatie     De  coach  biedt  de  leerling  de  ruimte  het  gesprek  te  evalueren    

 

Feedback     De  coach  geeft  de  leerling  de  ruimte  feedback  naar  de  coach  te  geven  

 

   

4.  Contact  en  Contract                             Spiegelen  Uitdaging  Eigenaarschap  Relatie    

Evaluatiewijzer  didactisch  coachen  in  de  les,  versie  1.0,  juli  2016       11  

 Indicatoren   Onder  niveau   Op  niveau   Boven  niveau  

Het  gesprek  is  duidelijk     De  kaders  van  de  coachingsgesprekken  zijn  besproken  met  de  leerling    

 

Beleving     De  coach  sluit  aan  bij  het  niveau  van  de  leerling  

 

Structuur     De  coach  gebruikt  de  afgesproken  structuur  voor  het  coachingsgesprek  

 

Vastlegging     De  coach  bespreekt  met  de  leerling  wie  het  verslag  maakt  van  het  gesprek  

 

Het  gesprek  is  veilig   De  coach  stelt  de  leerling  op  zijn  gemak

                 

5.  Individueel  gesprek                 Duidelijkheid  Structuur  Veiligheid        

Evaluatiewijzer  didactisch  coachen  in  de  les,  versie  1.0,  juli  2016       12  

       

   Indicatoren   Onder  niveau   Op  niveau   Boven  niveau  

Persoonlijke  kwaliteiten     De  leerling  toont  initiatief  in  het  gesprek  

 

Verantwoordelijkheid     De  coach  laat  leerling  verantwoordelijkheid  nemen  voor    de  eigen  ontwikkeling  en  de  te  stellen  doelen  

 

Persoonlijke  doelen     De  coach  stimuleert  de  leerling  tot  persoonlijke  doelen  passend  bij  persoonlijke  kwaliteiten    

 

           

6.  Persoonlijke  kwaliteiten