WEGWIJZER 7

Neem de tijd om te spelen en te rustenLAAT UITPUTTING ALS STATUSSYMBOOL EN PRODUCTI-

VITEIT ALS MAATSTAF VOOR EIGENWAARDE LOS

Tijdens de interviews die ik hield voor mijn onderzoek voelde ik mevan tijd tot tijd net een wezen van een andere planeet: alsof ik de ge-woonten en gebruiken van mensen met een totaal ander leven danikzelf probeerde te begrijpen. Er waren geregeld ongemakkelijke mo-menten, waarop ik moeite had om te begrijpen wat zij - mensen meteen bezield leven - deden en waarom. Soms liep ik tegen conceptenaan die me zo vreemd waren dat ik niet eens de woorden kon vindenom ze te benoemen. Ik zal je een voorbeeld geven.

Ik herinner me nog dat ik tegen een van mijn collega's zei: 'Diebezielde mensen besteden nogal wat tijd aan maar een beetje rond-klooien.' Ze lachte en vroeg: 'Rondklooien? Hoe dan?'

Ik haalde mijn schouders op: 'Ik weet niet. Ze maken plezier en ...Ik weet niet hoe je het moet noemen. Ze lummelen maar wat en doenleuke dingen.'

Ze keek me verward aan. 'Wat voor leuke dingen? Hobby's? Mu-ziek? Sport?'

'Ja,' antwoordde ik, 'zoiets, maar dan minder georganiseerd. Ikmoet het nog verder uitzoeken.'

Als ik nu op dat gesprek terugkijk, denk ik: hoe is het mogelijk datik niet wist wat ik zag? Stond ik persoonlijk zo ver van dat concept afdat ik het niet kon herkennen?

Het was spelen! Spelen is een essentieel onderdeel van een bezieldleven!

• 127 •

Ik kwam tot dit inzicht doordat ik naar mijn kinderen keek en bijhen hetzelfde speelse gedrag zag dat werd beschreven door de mannenen vrouwen die ik interviewde. Die lui spelen.

Mijn onderzoek naar hoe volwassenen spelen ging niet bepaaldvlekkeloos van start. Ik kwam er namelijk al snel achter dat je erg moetoppassen met de zoektermen die je gebruikt. Ken je het spelletjeWhac-a-Mole, waarbij je mollen moet terugmeppen in hun holletje?Nou, zo hard was ik bezig met porno pop-ups weg te klikken toen ikhad gegoogeld op adult play.

Nadat ik daar weer een beetje van was bijgekomen, vond ik geluk-kig het onderzoek van Stuart Brown, psychiater, klinisch onderzoekeren oprichter van het National Instirute for Play. Hij heeft ook eengeweldig boek geschreven, getiteld Play: How It Shapes tbe Brain,Opens the Imagination, and Invigorates the Soul. 1

Op basis van zijn eigen onderzoek en de nieuwste inzichten uit debiologie, psychologie en neurologie legt Brown uit dat spelen onsbrein vormt, ons helpt empathie te ontwikkelen, helpt bij het omgaanmet complexe sociale groepen, en de kern vormt van creativiteit eninnovatie.

Mocht je je afvragen waarom spelen en rusten samen in de titel vandit hoofdstuk staan, dan kan ik je vertellen dat dat is omdat ik doorme te verdiepen in het onderzoek naar spelen ben gaan begrijpen datspelen netzo belangrijk voor onze gezondheid is als rusten.

Als je net zo in elkaar zit als ik, wil je nu vast graag weten watspelen precies is. Brown noemt zeven kenmerken van spelen, en heteerste daarvan is dat spelen ogenschijnlijk doelloos is. Met anderewoorden, we spelen om het spelen. We doen het omdat we het leukvinden en graag doen.

En daar komt mijn onderzoek naar schaamte en eigenwaarde weerom de hoek kijken. In onze huidige cultuur - waarin onze waarde alsmens vaak wordt gekoppeld aan ons banksaldo, en onze eigenwaardesamenhangt met onze productiviteit - besteden we nog zelden tijd aandoelloze bezigheden. Het is zelfs zo erg dat alleen al de gedachte eraaneen paniekaanval kan oproepen.

We hebben zoveel te doen en hebben zo weinig tijd dat het ideetijd te besteden aan iets wat niet op ons todolijstje staat ons stress

oplevert. We hebben onszelf ervan overtuigd dat spelen een verspillingvan kostbare tijd is. We hebben onszelf er zelfs van overtuigd dat sla-pen vreselijke tijdverspilling is.

Er is werk aan de winkel! En dan maakt het niet uit of we eenmiljardenbedrijf runnen, een gezin bestieren, kunst maken, of eenopleiding doen. We moeten doorploeteren en presteren! We hebbengeen tijd om te spelen!

Brown stelt echter dat spelen onontbeerlijk is. Hij schrijft: 'Hettegengestelde van spelen is niet werken. Het tegengestelde van spelenis depressief zijn.' En hij vervolgt: 'Als we onze biologisch geprogram-meerde behoefte aan spelen respecteren, verandert dat de manierwaarop we werken volledig. We kijken weer enthousiast en fris tegenons werk aan. Spelen helpt ons met problemen om te gaan, geeft onseen gevoel van mogelijkheden, zorgt dat we beter worden in ons vak,en is een essentieel onderdeel van het creatieve proces. En het belang-rijkste is dat echt spelen, spelen op een manier die voortkomt uit onzeeigen, innerlijke behoeften en wensen, uiteindelijk de enige manier isom plezier en bevrediging in ons werk te vinden. Werken werkt op delange duur niet zonder spelen."

Het schokkende hieraan is de overeenkomst tussen onze biologi-sche behoefte aan spelen en de behoefte van ons lichaam aan rust, watook een belangrijk thema bleek te zijn in verband met bezield leven.Het lijkt erop dat we, om met hart en ziel te kunnen leven en liefheb-ben, de behoefte van ons lichaam aan herstel moeten respecteren.Toen ik me begon te verdiepen in het onderwerp rust, slaap en 'slaap-schuld' - de term voor een tekort aan slaap -, ontdekte ik dat hetongelooflijke gevolgen heeft als je niet voldoende rust krijgt.

Volgens het CDC, het Amerikaanse centrum voor ziektebestrijdingen -preventie, is onvoldoende slaap gerelateerd aan een aantal chroni-sche ziekten en aandoeningen, zoals diabetes, hartklachten, overge-wicht en depressie." Verder is bekend dat slaperigheid tijdens het au-torijden even gevaarlijk - en even vermijdbaar - is als rijden onderinvloed. Toch zien veel mensen uitputting vreemd genoeg nog altijdals een statussymbool en slaap als een luxe. Het gevolg daarvan is datwe ontzettend moe zijn. Gevaarlijk moe.

Dezelfde innerlijke kwelduivels die ons vertellen dat we het te druk

• 128 • • 129 •

hebben om te spelen en tijd te verdoen met rondklooien, fluisteren

ook:

Werk nog maar een uurtje door! Je kunt je slaap in hetweekend wel inhalen.Alleen watjes doen dutjes.Kom op, doorzetten. Je kunt het best aan.

reizen, persoonlijke salarisdoelen, streefdoelen in ons werk enzovoort.Alles had te maken met meer verdienen en meer uitgeven.

Toen we onze dromenlijst vergeleken met onze lijst voor een geluk-kig en zinvol leven, drong het tot ons door dat we de lijst van presta-ties en bezittingen alleen maar los hoefden te laten om onze dromente doen uitkomen. Als we ons niet langer uitsloofden voor de toe-komst, hadden we nu al een droomleven. De dingen waar we naartoewerkten, voegden in wezen niets aan ons leven toe.

Het is niet altijd gemakkelijk om onze lijst voor een gelukkig enzinvol leven in praktijk te brengen. Er zijn dagen waarop het de juisteweg lijkt, maar ook dagen waarop ik toch weer denk dat het allemaalveel beter zou zijn als we een mooie logeerkamer of een betere keukenhadden, als ik een praatje mocht houden op dit evenement of eenartikel mocht schrijven voor dat populaire tijdschrift.

Zelfs Ellen moest een paar dingen veranderen. Vorig jaar hebbenwe tegen haar gezegd dat we haar buitenschoolse activiteiten gingeninperken en dat ze moest kiezen tussen een aantal sporten, scouting endiverse clubjes. Eerst verzette ze zich daartegen. Ze wees ons erop datze al minder deed dan de meeste van haar vriendinnen. Dat was in-derdaad zo. Ze heeft veel vriendinnen die op twee of drie sportenzitten en daarnaast muziekles, een taalcursus en tekenlessen volgen.Die kinderen moeten 's ochtends om zes uur op en gaan 's avonds omtien uur naar bed.

We legden uit dat het 'terugsnoeien' onderdeel was van een planvoor het hele gezin. Ik had besloten parttime te gaan werken aan deuniversiteit en haar vader ging terug naar een vierdaagse werkweek. Zekeek ons aan alsof ze zich schrap zette voor slecht nieuws en vroeg: 'Iser iets mis?'

We legden uit dat we meer vrije tijd wilden. Meer tijd om gezelligbij elkaar te zijn en het rustig aan te doen. Nadat we haar haddenbezworen dat we niet ziek waren, vroeg ze opgetogen: 'Maken we danook tijd om meer tv te kijken?'

Ik zei: 'Nee, maar wel meer tijd om samen te spelen. Je vader en ikzijn dol op ons werk, maar het vraagt wel veel van ons. Ik reis veel enheb deadlines, en je vader heeft vaak oproepdienst. En jij werkt hardop school. We willen zorgen dat we allemaal genoeg vrije tijd hebben.'

Maar om eerlijk te zijn, kunnen we het helemaal niet aan. We zijn eennatie van uitgeputte en gestreste volwassenen die de dagen van hunkinderen veel te vol proppen. En in onze vrije tijd zijn we wanhopigop zoek naar geluk en zingeving. We denken dat prestaties en bezit-tingen ons gelukkig en tevreden zullen maken, maar het najagendaarvan kon juist weleens datgene zijn wat ons zo moe maakt en zobang om het rustiger aan te doen.

Als we op een bezielde manier willen leven, moeten we doelbewustde tijd nemen om te spelen en te rusten, en uitputting als statussym-bool en productiviteit als maatstaf voor eigenwaarde loslaten.

Maar het druist tegen onze cultuur in om de tijd te nemen om tespelen en te rusten. De beslissing om uitputting en productiviteit nietlanger te zien als iets om trots op te zijn, was voor Steve en mij eenlogische stap, maar het viel voor ons als gezin nog niet mee om ookdaadwerkelijk op een meer bezielde manier te leven.

Steve en ik zijn er in 2008 eens goed voor gaan zitten om een lijstte maken van dingen die heilzaam zijn voor ons gezin. We steldenonszelf in feite de vraag: 'Wat is ervoor nodig om te zorgen dat allesgoed loopt in ons gezin?' De antwoorden waar we op uitkwamenwaren onder andere: slaap, lichaamsbeweging, gezond eten, koken,vrije tijd, weekendjes weg, naar de kerk gaan, aandacht hebben voorde kinderen, grip op onze uitgaven, zinvol werk dat ons niet uitput,tijd om wat te rommelen, tijd voor familie en goede vrienden, en tijdom gewoon bij elkaar te zijn. Dat waren (en zijn) onze 'ingrediëntenvoor een gelukkig en zinvol leven' .

Vervolgens keken we naar de dromenlijst die we een paar jaar eer-der hadden opgesteld (en waar steeds meer bij kwam). Alles op die lijstdraaide om prestaties en bezittingen: een huis met meer slaapkamers,

• 130 • • 131 •

Dit klinkt misschien allemaal geweldig, maar voor mij als ouderwas het doodeng. Stel dat ik het mis heb. Stel dat het nu eenmaalnodig is om druk en uitgeput te zijn. Stel dat ze later niet naar deopleiding kan waar ze graag heen wil omdat ze geen viool speelt, geenMandarijn en Frans spreekt en niet zes sporten beoefent ...

Maar stel dat een doodgewoon en rustig leven ons gelukkig maakt.Telt dat dan niet?

Ik denk dat het antwoord hierop alleen 'jà is als het voor onszelftelt. Als voor ons vooropstaat wat wij zelf waardevol vinden, zijn spelen ontspanning belangrijk. Maar als voor ons vooropstaat wat anderemensen denken, zeggen of vinden, moeten we voor een goed gevoelvan eigenwaarde terug naar prestaties en uitputting.

Tegenwoordig kies ik voor spelen en rusten.

Nieuwe moedDruk op je dipknop en zorg voor ...

Duidelijkheid. Een van de beste dingen die we binnen ons gezin ooithebben gedaan, is een lijst opstellen met 'ingrediënten' voor een ge-lukkig en zinvol leven. Ik kan je aanbevelen om er eens rustig voor tegaan zitten om voor jezelf duidelijk te maken wat je nodig hebt omeen goed gevoel te hebben over je leven. Stel een lijst op en vergelijkdie met je lijst van alles wat je dacht nog te moeten doen en bereiken.Je zou weleens voor een verrassing kunnen komen te staan.

Inspiratie. Ik word telkens weer geïnspireerd door het onderzoek vanStuart Brown en het boek Een compleet nieuw brein: van Daniel Pink.Als je meer wilt weten over het belang van spelen en rusten, moet jedeze boeken lezen.

Positieve actie. Zeg vandaag 'nee'. Durf je eigen keuzes te maken.Streep iets van je lijst en voeg er 'dutje doen' aan co

Ho g f jij j z.Jf ni uw' rn: 'd?