Natuur- en Vogelwacht “De Alblasserwaard” ONZE WAARD · 23-10 Speuren naar de herfst, zie blz....

ONZE WAARD

Natuur- en Vogelwacht“De Alblasserwaard”

HERFST 2019 www.nvwa.eu

1969 2019

50 jaar NVWA

Van de voorzitter

Beste mensen,

We zijn inmiddels over de helft van het jubileumjaar. Een jaar waarin we stilstaan bij het bestaan van Na-tuur- en Vogelwacht De Alblasserwaard in de periode 1969-2019.

We hebben in dit kalenderjaar al twee ledenvergade-ringen achter de rug. In het voorjaar de gebruikelijke ledenvergadering zoals we dat al decennia doen en op 11 september de tweede. Dit was een ingelaste verga-dering waarin het bestuur de leden toestemming vroeg om een weiland aan de Geerweg te Bleskensgraaf te mogen kopen. Graag neem ik u mee in de afwegingen die het bestuur heeft gemaakt bij dit voorstel. Onze ver-eniging is spaarzaam en hardwerkend en daardoor zijn we niet onbemiddeld. We hebben wat geld op de bank staan, maar dat is het bekende appeltje voor de dorst. We zien echter dat we al een jaar of tien geen gebruik hebben gemaakt van dit buffertje. Het bedrag op een bankrekening plaatsen heeft geen zin, daar wordt het alleen maar minder waard. Daarom willen we de kans pakken om een stukje land naast de vogelplas aan de Geerweg en nabij de Donkse Laagten te kopen. Het stukje grond ligt strategisch, het is een mooie plek om naar vogels te kijken en het ligt naast een Natura 2000 gebied. Kortom, uitermate geschikt voor een duurzame natuurbestemming. We zijn blij dat de vereniging kan bijdragen aan het mooie gebied waar we wonen en werken. Het is een geschenk dat we zo’n mooi werk-gebied hebben. We mogen er op passen, dat is een opgave en tegelijkertijd een gave.

Het bestuur is voornemens om in 2019 nog een derde ledenvergadering uit te schrijven. Maandag 25 no-vember aanstaande is het precies 50 jaar geleden dat de vereniging werd opgericht. We zijn van plan alle leden (en gasten) uit te nodigen op die 25ste november in ons Streeknatuurcentrum. Dat zal een bijzondere ledenvergadering worden. Een avond om stil te staan bij het verleden, we zullen daar een boekje over open doen, maar we willen ook willen we vooruitkijken. Daarnaast willen we graag cadeautjes uitdelen, omdat we jarig zijn en zelf al veel hebben; het is beter om te geven dan te ontvangen. We gaan er ook vanuit dat de notaris langs zal komen om de aankoop van het wei-land officieel te kunnen regelen.

Kortom, het zou weleens een mooie (gedenkwaardige) avond kunnen worden, zo eentje waarvan ze bij een toekomstig jubileum zeggen, dat was me toch wat. Op

deze avond zal bijvoorbeeld de naam van het bosper-ceel bekend worden gemaakt. Naar aanleiding van de vorige uitgave van Onze Waard zijn diverse namen aangeleverd. Het bestuur zal de gekozen naam toelich-ten.

Er is in de afgelopen maanden veel werk verricht door onze vrijwilligers onder leiding van Wim Hoogkamer. Onderhoud aan bomen, planten, sloten en paden. Exo-ten zijn aangepakt. Een wandelroute over het terrein is aangelegd, oude opstallen zijn verwijderd en een nieu-we plek voor educatie is gerealiseerd. Een compliment aan alle vrijwilligers is zeer op z’n plaats!

Tot slot is in de eerste ledenvergadering afscheid ge-nomen van een aantal bestuursleden. We zijn blij dat in de tweede vergadering Pieter Bieren tot het bestuur is toegetreden. We hebben ook nog een aspirant be-stuurslid die stage loopt en volgend voorjaar graag officieel wil toetreden - en dan is er nog één vacature. Aanmelden kan bij het bestuur en we hopen in 2020 weer compleet te zijn. Het is een onbetaalde functie, maar een bestuurslidmaatschap is leuk, nuttig, leer-zaam en onbetaalbaar. Het is een taak binnen de ver-eniging die meer energie oplevert dan kost.

Graag tot maandag 25 november!

Sjoerd [email protected]

INLEVERDATA KOPIJWinternummer 1 december 2019

Voorjaarsnummer 1 maart 2020

Zomernummer 1 juni 2020

Herfstnummer 1 september 2020

INHOUD HERFST 2019

NVWA ONLINEWebsite www.nvwa.eu

Mail [email protected]

Facebook www.facebook.com/NVWAlblasserwaard

Twitter @deNVWA

BESTUUR

Voorzitter Sjoerd Veerman Alblasserdam [email protected] Pieter Bieren Arkel [email protected] Sjoerd Swierstra Bleskensgraaf [email protected] Wim Hoogkamer Papendrecht 078-6154464Bestuurslid Jacques Verhagen Nieuw-Lekkerland [email protected] vacature Bestuurslid vacature Bestuurslid Nel Welschen Dordrecht 078-6172348

CONTRIBUTIESLedenadministratie Elly HoogkamerPostbus 171 3350 AD [email protected]

IBAN NL60INGB 0001 9974 31Volwassenen per kalenderjaar 17,50Jeugdleden tot 18 jaar 7,50IVN-lidmaatschap extra 9,50‘Het Vogeljaar’ bestaand abonnement 13,00

COLOFONSecretariaat Postbus 171 3350 AD Papendrecht

IBAN NL85RABO 0113 0630 83t.n.v. Natuur- en Vogelwacht “De Alblasserwaard”

NATUUR- EN VOGELWACHT“DE ALBLASSERWAARD”

De vereniging is opgericht op 25 november 1969 en ingeschreven bij de Kamer van Koophandel te Rot-terdam op 5 januari 1979 onder nummer 40321641. Artikelen blijven voor verantwoording van de auteurs. Overname is toegestaan, mits met bronvermelding.

RedactieBram van Vliet, Anja Hagen en Dick [email protected]

Opmaak en drukkerij Vanderperk GroepOplage 750

Tekening voorkant Oesterzwam Piet van MeerkerkFoto achterkant Janny Kleijn

3 Van de voorzitter Prikbord4 De bezige bij Onterecht schuld bouwstop5 NVWA 50 jaar Geen paapje7 Wandelingen Kinderactiviteiten

7 Uit de oude doos 8 Zomersnoei 9 Fotocollage10 Weidevogelvoorjaar 201912 Planten- en insectenwerkgroep14 Diersporen in educatieve tuin15 4 soorten uilen16 Tweede kans voor bosuilen

18 Steenuil benut tweede kans20 Puzzel kronkelwoordzoeker23 Activiteiten en werkgroepen

PRIKBORD

28-09 Najaarsbijeenkomst PIWG, zie blz. 12

12-10 Najaarswandeling, zie blz. 6

23-10 Speuren naar de herfst, zie blz. 6

26-10 Nacht van de nacht, zie blz. 6

25-11 Jubileumavond, zie blz. 5

03-01 Uilen en braakballen, zie blz. 6

25-01 Nationale tuinvogeltelling, zie blz. 6

Herfst 2019 blz. 3Herfst 2019 blz. 2

Bezig zijn in de natuur en je er verantwoordelijk voor voelen. Zo was Lenie. Heerlijk buiten aan het werk om de tuin voor het terras van de NVWA te onderhouden.De tuin veranderde ieder jaar vanzelf en ook dit jaar, maar helaas zonder de goede zorg van Lenie Korteweg. Op Goede Vrijdag heeft Lenie een fietsongeluk gehad, waarna zij een week in coma in het ziekenhuis heeft gelegen. Daarna leek het beter te gaan. Ze ging voor revalidatie naar Waerthove in Sliedrecht, waar zij helaas op 11 juni 2019 toch is overleden.

Lenie heeft in 2005 de natuurcursus bij de NVWA ge-volgd en werd op vele gebieden actief. Gestart bij de jeugdclub op zaterdag en kinderfeestjes op woensdag, sloot Lenie zich ook bij de scholenwerkgroep aan. In 2010 heeft zij samen met vriendin Greet de tuin rondom het Streeknatuurcentrum onder handen genomen. Het zag er daarna piekfijn uit.Lenie was zeer actief en vaak bezig. Roeien, schilderen (zie afbeelding), reizen en dit alles in combinatie met de natuur. Als schoolgids was zij zeer kundig en ook heel streng. Gewoon volgens de regels, zoals het hoort. Je wist met Lenie waar je aan toe was. Ze ‘bewaakte’ de kast waar de spullen voor de schooleducatie waren op-geslagen. Iedere vergadering kregen we te horen dat we de kast wel netjes moesten houden. Fijn dat dit zo goed in de gaten gehouden werd.Eén keer per jaar hebben we soep, broodjes en lekkers tijdens de vergadering en Lenie zorgde al jaren voor een heerlijke salade. Zo ook afgelopen maart en toen was Lenie de dressing vergeten. Wij dachten het zonder dressing te doen, maar zo accuraat als Lenie is, ging ze naar huis om de dressing te halen. Het maakte de sa-lade inderdaad veel lekkerder.

Op de scholen gaat het er tegenwoordig iets anders aan toe dan vroeger en dat was voor Lenie af en toe een uitdaging om daar mee om te gaan. Maar vaak lukte dit beter dan ze dacht en werden het gezellige schoolbe-zoeken. Vogels waren haar lievelingsonderwerp, daar kon ze helemaal in opgaan.Tijdens het tuinieren kon ze ook erg genieten van het geluid van de Wielewaal of het aan- en af vliegen van de Gekraagde roodstaart naar de nestkast op het terrein van de NVWA. Deze ervaringen maakten de frustra-tie over het alsmaar oprukkende zevenblad weer een beetje goed.Lenie wist van aanpakken, want als je een kruiwagen vol groen zag en Lenie niet kon vinden, dan wist je zeker dat Lenie daarachter hard aan het werk was. Ondanks haar reumatische handen bleef ze doorgaan, omdat het goed was voor onder andere de vlinders en de bijen. Omdat het steeds slechter gaat met de bijen zouden Lenie en Nel een nieuw programma gaan ma-ken voor de scholen, zodat de jeugd wist wat er gedaan moest worden om de wilde bij te behouden. Helaas kan zij dit programma niet meer afmaken. Maar Lenie, wij zullen er zeker een mooi programma van maken: In jouw herinnering!

In Nieuw-Lekkerland heeft de omgevingsdienst Zuid-Holland Zuid, vanwege de aanwezigheid van de rug-streeppad (wettelijk beschermde diersoort), het woning-bouwproject Nuova Venezia stilgelegd. In het AD van 28 augustus vermeldt de bouwer dat hij contact heeft gehad met de NVWA. Er is in 2019 geen contact geweest over ecologie met de aannemer, wel met de ecoloog die door hem is ingehuurd. Het advies van de ecoloog aan de aannemer is duidelijk. De eco-

loog adviseert om ontheffing aan te vragen voor de rug-streeppad en om mitigerende maatregelen te treffen. De aannemer heeft het advies van zijn eigen ecologisch ad-viseur voor wat betreft de rugstreeppad niet uitgevoerd. Je kunt de ‘Natuur- en Vogelwacht De Alblasserwaard’ voor het stilleggen van de bouw niet de schuld geven.De mensen die een woning hebben gekocht zijn nu he-laas de dupe.

De bezige bij!

door Mirjam Vermeij

Natuur- en Vogelwacht onterecht de schuld voor bouwstop

door Jacques Verhagen

GEEN PAAPJE

Oplettende lezers zullen het ongetwijfeld op-gemerkt hebben: de vogel op de voorkant van het vorige nummer van Onze Waard was geen Paapje. Maar wat dan wel? Wie niet zo thuis is in de vogelwereld, heeft wel even moeten puz-zelen; het is een jonge Kwak. De Kwak hoort bij de reigerachtigen en wordt in de Alblasserwaard weinig gezien. Elk jaar wordt deze vogel wel waargenomen, maar omdat hij zo bijzonder is, komen er dan ook direct veel vogelaars op af.Een volwassen Kwak ziet er heel anders uit, zie de foto. Met excuses aan de maker, Piet van Meerkerk.De redactie

Speciale avond op maandag 25 november 2019 Al 50 jaar geleden, 25 november 1969, was het start-punt van de Natuur- en Vogelwacht De Alblasserwaard. In de afgelopen 50 jaar is er veel gepasseerd. De ver-eniging heeft diverse activiteiten ontplooid en was en is daarmee een vereniging voor jong en oud. Dit jaar heb-ben we diverse jubileumactiviteiten. Leden betalen dit jaar geen contributie, er zijn waardebonnetjes waarmee men gratis een lezing kan bijwonen, in april was er een ledendag met extra tintje. In het logo van de vereniging staat de kievit centraal. Deze weidevogel verdient alle aandacht. Die hebben we ook gegeven door middel van een bordspel waarin de kievit de hoofdrol speelt. Dit spel is getekend door Bram van Vliet en is te koop in het Streeknatuurcentrum. Bezoekende schooljeugd krijgt een boekenlegger met kievitsymbool cadeau. Ook is er een rugzak wandeling over deze weidevogel waarmee ouders en kinderen op pad kunnen gaan. De rugzak met alle materialen en opdrachten kan gehuurd worden in het Streek natuurcentrum. Één rugzak heeft voldoende materiaal voor vijf kinderen. Een paar jaar voor het jubileum is al gestart met de voorbereiding door het afnemen van interviews bij diverse oud(leden).Hiermee hebben we een beeld gekregen van ontstaan en groei van de Natuur en Vogelwacht. Deze informatie wordt nu verzameld, aangevuld met artikelen van des-kundigen op het gebied van flora en fauna en ten slotte verwerkt tot een jubileumuitgave. Deze jubileumuitgave willen we presenteren tijdens de jubileumavond. Op die avond zullen enkele filmbeelden worden vertoond over de bouw van het Streeknatuurcentrum. Eventueel

ook nog opnames van een gesprek dat heeft plaats-gevonden tussen een paar leden van het eerste uur.Kortom een gezellige en feestelijke avond waarbij ieder-een van harte welkom is in ons Streeknatuurcentrum.Maandagavond 25 november 2019, 19.30 uur.Van te voren aanmelden, stellen we op prijs: [email protected]

Natuur- en vogelwacht De Alblasserwaard 50 jaar

door Nel Welschen (waarnemend)-secretaris NVWA)

Kramsvogel, foto Jan Trapman


Uit de oude doos

Dit keer een verslag uit de 4e jaargang, nr. 4, januari 1973.

Vertrekpunt: Ons Streeknatuurcentrum Alblasserwaard is de verbinding tussen de Randstad en het ‘GROE-NE HART’. In het jonge Alblasserbos ligt een oud moerasbosje en is één van de weinige binnendijkse grien-den aanwezig. In de educatieve tuin is een aantal landschapselementen, die kenmerkend zijn voor onze Waard. U kunt met ons, al speurende, planten, zoogdieren, vogels, amfibieën en insecten ontdekken. Op onderstaande dagen hopen wij u te ontmoeten:

Datum Wandeling Aanvang Uw gids Telefoon:

12/10 Najaarswandeling 13.30Miriam VermeijMarionnel Meijer

0184-412618

26/10 Nacht van de nacht 18.30 Zie website en streekbladen

Alblasserwaard Wandelingen 2019

Datum Activiteit Tijd Wat gaan we doen?

06/05/2015

Kriebelbeestjes

10.00- 12.00 uur

Iedereen denkt dat insecten enge beesten zijn, maar zijn ze dat ook? Ga op zoek naar al deze kleine beestjes en kom er achter dat de meeste insecten heel erg goed werk voor ons verrichten.

13/08/2015

Waterbeestjes

10.00- 12.00 uur

Wat blijft het toch heerlijk dat scheppen in het water met een net. Maar nog mooier wordt het als er allerlei verschillende dieren in dat slootwater zitten. Verbaasd zijn we meestal wanneer we de buit bekijken in het grote aquarium.

22/10/2015

Speuren naar sporen in het bos

10.00- 12.00 uur

Herfst in het bos: vallende bladeren, paddenstoelen, spinnenwebben. Ja, en wat nog meer… Er valt echt nog veel meer te ontdekken tijdens de herfstwandeling en na afloop maak je nog een natuurschilderijtje.

29/12/2015

Uilen en braakballen

10.00- 12.00 uur

Een uilen- en braakballenochtend? Uilen eten onder andere muizen maar kunnen deze niet helemaal verteren. Ze spugen de resten uit in de vorm van braakballen. Deze ochtend laten we diverse (opgezette) uilen zien en vertellen over hun eet- en leef gewoonten .Daarna gaan de kinderen zelf de braakballen uitpluizen. Misschien komen we er dan achter wat de uil gegeten heeft.

Waar? : Streeknatuurcentrum - Matenaweg 1 – 3356 LS Papendrecht. 0184-412618 Informatie: www.nvwa.eu Voor alle activiteiten kunt u zich aanmelden via [email protected] Kosten : 2,50 euro per kind, dit is inclusief een consumptie.

Alblasserwaard kinderactiviteiten 2015 v

Deze activiteiten vinden plaats in de schoolvakanties.

Verzamelen bij het Streeknatuurcentrum, Matenaweg 1 te Papendrecht. Informatie: www.nvwa.eu en de lokale kranten. Voor alle wandelingen willen wij graag dat u zich aanmeldt via [email protected].

Alblasserwaard kinderactiviteiten 2019Deze activiteiten vinden plaats in de schoolvakanties.

De activiteiten vinden plaats van 10.00-12.00 uur in het Streeknatuurcentrum aan de Matenaweg 1 te Papendrecht. 0184-41 26 18. Voor alle activiteiten, moet u zich met naam en leeftijd kind(eren) aanmelden via [email protected] Kosten: € 2,50 per kind, dit is inclusief een consumptie. Informatie: www.nvwa.eu

Datum Wandeling Wat gaan we doen?

Datum Activiteit Tijd Wat gaan we doen?

06/05/2015

Kriebelbeestjes

10.00- 12.00 uur

Iedereen denkt dat insecten enge beesten zijn, maar zijn ze dat ook? Ga op zoek naar al deze kleine beestjes en kom er achter dat de meeste insecten heel erg goed werk voor ons verrichten.

13/08/2015

Waterbeestjes

10.00- 12.00 uur

Wat blijft het toch heerlijk dat scheppen in het water met een net. Maar nog mooier wordt het als er allerlei verschillende dieren in dat slootwater zitten. Verbaasd zijn we meestal wanneer we de buit bekijken in het grote aquarium.

22/10/2015

Speuren naar sporen in het bos

10.00- 12.00 uur

Herfst in het bos: vallende bladeren, paddenstoelen, spinnenwebben. Ja, en wat nog meer… Er valt echt nog veel meer te ontdekken tijdens de herfstwandeling en na afloop maak je nog een natuurschilderijtje.

29/12/2015


10.00- 12.00 uur

Een uilen- en braakballenochtend? Uilen eten onder andere muizen maar kunnen deze niet helemaal verteren. Ze spugen de resten uit in de vorm van braakballen. Deze ochtend laten we diverse (opgezette) uilen zien en vertellen over hun eet- en leef gewoonten .Daarna gaan de kinderen zelf de braakballen uitpluizen. Misschien komen we er dan achter wat de uil gegeten heeft.

Waar? : Streeknatuurcentrum - Matenaweg 1 – 3356 LS Papendrecht. 0184-412618 Informatie: www.nvwa.eu Voor alle activiteiten kunt u zich aanmelden via [email protected] Kosten : 2,50 euro per kind, dit is inclusief een consumptie.

Alblasserwaard kinderactiviteiten 2015 v

Deze activiteiten vinden plaats in de schoolvakanties.

23-10-2019woensdag

Speuren naar de herfst in het bos

Herfst in het bos: vallende bladeren, paddenstoelen, spinnenwebben. Ja, en wat nog meer…… Er valt echt nog veel meer te ontdekken tijdens de herfstwandeling en na afloop maak je nog een natuurschilderijtje.

03-01-2020vrijdag


Een uilen- en braakballenochtend? Uilen eten onder andere muizen maar kunnen deze niet helemaal verteren. Ze spugen de resten uit in de vorm van braakballen. Deze ochtend laten we diverse (opgezette) uilen zien en vertellen over hun eet- en leefgewoonten. Daarna gaan de kinderen zelf de braakballen uitpluizen. Misschien komen we er dan achter wat de uil gege-ten heeft..

01-2020zaterdag10-15.00

Nationale Tuinvogeltelling

In de tuin van het Streeknatuurcentrum worden de vogels verwend met strooivoer, vetbollen en appels. Vanuit de kinderhoek kunnen vogels goed geobserveerd worden. Doe mee met de Nationale Tuinvogeltelling en kom zelf een half uur tellen.Houd voor exacte datum de website en huis aan huis bladen in de gaten.


Zomersnoei met tropische temperaturen

Tekst en foto’s Nik Blom, coördinator van de Knotploeg

Knotploeg De Kievit is deze zomer weer volop bezig met de zomersnoei. Tijdens de winterknot zijn de wilgen van hun zware pruiken ontdaan. In de lente komen er weer nieuwe takken aan de wilgen en dit wordt dan weer een stevige pruik, want overal komen nieuwe scheuten op. Een wilde boel, maar door middel van de zomersnoei wordt er weer model in de knotwilg gebracht. Alle loten op de stam worden er afgesnoeid en de bovenste tak-ken worden in een soort tulpmodel gesnoeid. Dit jaar zit-ten er verschrikkelijk veel takken op de bomen. Dit houdt is dat er enorm veel snoeisel moet worden verwijderd. Op ons lijstje staan circa 1000 knotwilgen die wij langs diverse wegen in de Alblasserwaard moeten snoeien.

Naast het wilgen knotten is ook een deel van de knot-ploeg in het Alblasserbos bezig om een bouwwerk te maken op ons terrein voor educatieve doeleinden. Het blijkt dat ons terrein in het bos een enorme schoon-maakbeurt heeft ondergaan. Daar wordt onder leiding van Wim Hoogkamer een onderkomen gemaakt waar t.z.t de jeugd kan worden ontvangen. Het blijkt dat knot-ters dus ook enorm goed met hamer, zaag, schroeven

en zaagtafel overweg kunnen. Wij zien de officiële ope-ning met spanning tegemoet.

Op dit moment zijn wij hard aan het werk om de lange Tiendweg in Nieuw-Lekkerland te snoeien. Dat is een hele grote klus. De kade is wel geasfalteerd, maar erg smal, want het is een fietspad. De afvoer van het snoei-sel is een enorme opgave, want de aanhangwagen moet met handkracht over de kade worden geduwd. Niet alle bruggetjes zijn breed genoeg om er met de aan-hangwagen overheen te rijden en de tijd dringt. Na de Tiendweg volgt alleen nog de Blokweersekade. Voorts is een groep bezig de griendbosjes in de Oostpolder in Papendrecht te maaien. Tja, en over enkele maanden rollen we dan weer in de winterknot. Ik ben enorm trots op de knotters, want zij leveren prima werk af. Zij verdie-nen een pluim voor hun inzet.

Wij kunnen altijd nieuwe knotters gebruiken. Als U zin heeft om de ploeg te versterken, dan bent U van harte welkom.

Fotocollage herfst

Foto’s Jan Trapman

NaVoor

Goudhaantje

Biesbosch

Oranjerode stropharia

Veenmosvuurzwammetje

Bladskelet

Grote zilverreiger


Het weidevogelvoorjaar 2019

Door Jan Andeweg, foto’s Gradus Wielders

BoerenlandvogelmonitorIn totaal werden door 46 actieve vrijwilligers bij 71 be-drijven in de Alblasserwaard in totaal 1676 gevonden nesten ingevoerd in de Boerenlandvogelmonitor. Door drie van hen werden op elf bedrijven de gedragswaar-nemingen van weidevogels per datum genoteerd en ingevoerd in de Boerenlandvogelmonitor. Deze ge-dragswaarnemingen worden vaak aangeduid met Quick Beheer Monitoring (QBM). Vogelgedrag en vogels met jongen kunnen met QBM eenvoudig, op afstand en snel per perceel worden genoteerd. En zonder percelen in de rustperiode te betreden.

PlasdrastellingenOp kansrijke plasdraspercelen zijn, in samenwerking met de vogelwerkgroep, regelmatig tellingen uitgevoerd in de polders Oud-Alblas NZ, Ottoland NZ en Den Beemd. De telgegevens zijn gedeeld met het collectief Alblasserwaard & Vijfheerenlanden.

Legsels per soortVan 15 vogelsoorten werden 1676 nesten gevonden.Weidevogels: Kievit 1004 nesten, Grutto 348 nesten, Scholekster 119 nesten, Tureluur 95 nesten, Slobeend

10 nesten, Krakeend 9 nesten, Kuifeend 6 nesten, Klei-ne plevier 3 nesten en Graspieper 1 nest.Overige soorten: Wilde eend 40 nesten, Canadese gans 6 nesten, Grauwe gans 6 nesten, Nijlgans 3 nesten, Meerkoet 25 nesten en Fuut 1 nest.

VerliesoorzakenVan 1514 nesten werd de afloop bekend. 1259 nesten (83,2%) zijn uitgekomen en 255 nesten (16,8%) niet. 178 nesten (11,8%) gingen verloren door predatie. 46 nesten (3%) werden verlaten. 10 nesten (0,7%) gingen verloren door werkzaamheden. Van 11 nesten (0,7%) bleef de verliesoorzaak onbekend, mogelijk predatie. 3 nesten (0,3%) gingen verloren door beweiding en 5 nes-ten (0,3%) gingen verloren door overige oorzaken. De predatie bleek dit jaar, vergeleken met 2018, gehalveerd te zijn.

Predatie7 nesten werden gepredeerd door vliegende predatoren zoals Zwarte Kraai.4 nesten werden met zekerheid gepredeerd door Vos.4 nesten werden gepredeerd door Wezel/Hermelijn.1 nest werd gepredeerd door overige dieren.

162 nesten werden gepredeerd zonder registratie van de soort predator.

Predatie Vos Meldingen van de aanwezigheid van en predatie door, vermoedelijk, een Vos werden ontvangen uit de polders Arkel, Bleskensgraaf, Den Beemd, Grotewaard, Lan-gerak, Middelbroek, Muisbroek, Oud-Alblas, Peursum, Streefkerk en Wijngaarden. De geconstateerde predatie was tijdelijk hoog, maar daalde daarna weer tot normaal niveau. Waardoor predatie door een marterachtige niet kan worden uitgesloten.

Bescherming van nestenVan 909 nesten (2018: 733 nesten) is de bescherming genoteerd. Van 791 nesten (2018: 637 nesten) is de afloop bekend. Uit: 715 nesten (90,4%) Niet uit: 76 nes-ten (9,6%). Verliesoorzaken: predatie 53 nesten (6,7%), verlaten 13 nesten (1,6%), onbekende oorzaak en ove-rig elk 1 nest (0,1%), werkzaamheden 8 nesten (1%). Bescherming van nesten loont nog steeds, zo blijkt uit de cijfers.

Bescherming opgroeiende weide- en akkervogelkui-kensDe bedreigingen van de opgroeiende weide- en ak-kervogelkuikens waren in 2019 weer legio. Half maart liep op een klein aantal bedrijven overdag het melkvee al buiten. Door gunstig en groeizaam weer begon het maaien van het grasland al rond half april. Eind maart en begin april zagen we op een aantal bedrijven op alle percelen de ongewenste kruiden volvelds met herbici-den bestreden worden. De talrijke werkzaamheden op de maïsakkers in april en enkele regendagen aan het einde van de maand zorgde voor een zeer hoge sterfte van de vroege kievitskuikens. Het volvelds bestrijden van de ongewenste kruiden op de maisakkers, na het in-zaaien van de mais, reduceerde de kansen van de tallo-ze opgroeiende kievitskuikens in juni in zeer hoge mate. Door maatwerk in de maaimaanden mei en juni bleef op een, relatief klein, aantal bedrijven de opgroeibiotoop voor met name de gruttokuikens intact. Er waren lokaal

gelukkig kleine succesjes. Hulde voor de vrijwilligers en de boeren die daarbij betrokken waren. Het zeer geringe aantal weide- en akkervogelkuikens dat we ook in 2019 succesvol hebben zien opgroeien stemt ons niet vrolijk. Het ontbreken van een kruidenrijke en dus insectenrijke weide- en akkervogelbiotoop maakt succesvol weide-vogelbeheer tot een utopie. De toename van het aantal plasdraspercelen is publicitair een leuke opsteker. Maar het ontbreken van een kruidenrijke opgroeibiotoop is en blijft funest voor de succesvolle reproductie van onze geliefde weide- en akkervogels.

Kruidenarme maisakker na inzaaienNest Wilde eend, beschermd tegen vee Onbewerkte kruidenrijke maisakkerKievitskuiken op doodgespoten maisakker

Wakende grutto

Maïs zaaien


Planten- en insectenwerkgroep

Tekst en foto’s Bram van Vliet

Aan het einde van de zomer gaan planten en insecten in winterrust. Alleen mossen leven dan juist op en daarom starten in oktober de mossenavonden in het Streekna-tuurcentrum weer. Meestal op woensdagavond, informa-tie hierover is verkrijgbaar bij de coördinator. Ook als je een keer een kijkje in de mossenwereld wilt nemen, kun je een avondje komen. Het verplicht tot niets en er gaat een wereld voor je open.

De najaarsbijeenkomst is op woensdag 25 september. Dan worden de plannen voor het komende half jaar be-sproken, daardoor valt er over komende activiteiten nu niets te melden.

In dit jaar zijn door de PIWG twee vierkante kilometers in een aantal bezoeken zo volledig mogelijk geïnventa-riseerd.Het ene hok lag in Sliedrecht vlakbij Baanhoek (111-427). Dit is voor een groot deel industrieterrein met ook een stukje polder. We troffen er 211 soorten aan, waaruit blijkt dat industrieterreinen plaatsen zijn waar nog best heel wat te zien en ontdekken valt. De meest bijzondere vondst was het Kaal Breukkruid.Het andere kilometerhok lag in Papendrecht rond de Johannahaven en Koolhaven (108-426), grotendeels bedrijventerrein, maar ook rivieroever en woonwijk. Zo’n gevarieerd kilometerhok levert meestal veel soorten op, dit keer 209. Daarbij waren ook heel wat bijzonderhe-den: Blauw walstro, Hopwarkruid, Klein glaskruid, Mot-tenkruid en Eenjarige hardbloem. Hopwarkruid is een parasiet, die volledig afhankelijk is van de plant, waarop hij parasiteert. Dat kan Hop zijn, maar in dit geval waren het bramen.We troffen er ook drie fijnstraalsoorten aan: de Canade-se, de Hoge en de Ruige fijnstraal. Ze stonden vlak bij elkaar, zodat we de verschillen mooi konden bekijken.

Verder zijn er nog vijf kilometerhokken voor het Nieuwe strepen geïnventariseerd. Bij het Nieuwe strepen wordt een hok, door twee personen (of groepen) twee keer bekeken, onafhankelijk van elkaar.Een overzicht van de resultaten:

Er is steeds een flink verschil in het aantal gevonden soorten. Dit heeft verschillende oorzaken. Het tijdstip van inventariseren: heeft de inventarisatie vroeg in het jaar plaatsgevonden, of midden in de zomer. Het aantal uren dat gekeken is, want hoe langer je zoekt, hoe meer je vindt. Al wordt er wel aangegeven hoeveel uur je moet besteden, bijvoorbeeld 4-8 uur. Ook de deskundigheid van de inventariseerder speelt een rol, geoefende waarnemers zien meer dan minder geoefende.

Als we hok 118-430 wat beter bekijken, dan zien we het volgende: het is een puur agrarisch hok met vier boer-derijen en een paar ruilverkavelingswegen. Er is dus weinig variatie in de biotopen en dat er bij elkaar toch nog 181 soorten gevonden zijn, valt daarom mee.

De eerste bezoeker (PIWG) heeft 52 soorten minder gezien dan de tweede. Oorzaak kan zijn dat de eerste inventarisatie vrij vroeg in het jaar plaatsvond (mei), waardoor planten die later in het seizoen komen, gemist zijn. Het tweede bezoek was in juli. En misschien heeft de tweede bezoeker meer uren besteed aan het inven-tariseren.Als bijzondere soorten in dit hok kunnen Veelkleurig ver-geetmenietje en Groot blaasjeskruid genoemd worden. De laatste soort - een vleesetende plant -wordt de laat-ste jaren vaker in de Alblasserwaard gesignaleerd.

Ook als je denkt een hok goed bekeken te hebben, mis je soorten. Als je beseft dat een vierkante kilometer uit 1.000.000 vierkante meters bestaat, is het duidelijk dat je in de loop van een jaar heel veel tijd moet investeren om alle soorten te vinden en zelfs dan zul je nog soor-ten missen.

Alle gegevens worden doorgegeven aan Floron. Deze stichting coördineert het onderzoek naar de verspreiding van wilde planten in Nederland. Met inventarisatiepro-jecten probeert Floron antwoord te krijgen op de vragen: Waar komen de planten voor? Hoeveel zijn het er? Gaan ze voor- of achteruit?

Nr. hok Locatie

107-430 bij Oud-Alblas 156 182 225118-430 polder bij De Put 111 163 181117-434 polder bij de Kikker 144 115 186

120-433polder west van

Slingelandse plasjes128 117 182

119-435 polder bij Achterland 111 * *

bezoekdoorPIWG

bezoekdoor derde

totaal aantal

soorten

soorten alleen gezien door eerste bezoeker

soorten gezien door beide bezoekers

soorten alleen gezien door tweede bezoeker

18 93 70

* nog geen gegevens bekend

Een bijzondere waarneming

Tekst en foto’s Leen den Ouden

Toen ik deze week voor het gemeentehuis in Papen-drecht eens naar de plantsoenen keek zag ik een Veldwesp!Er zijn slechts twee soorten in Nederland. De Berg-veldwesp in Zuid Limburg en de Franse Veldwesp, die ook vooral in Zuid Limburg en daarnaast in de buurt van Arnhem voorkomt.Het kan haast niet anders, dan dat dit de Franse Veldwesp is. De foto’s zijn niet groot en op de gok ge-nomen, maar toch leuk, want het is een unieke soort!

Hopwarkruid

Hopwarkruid

Klein graskruid


Diersporen in de educatieve tuin

Door Nel Welschen

Over het algemeen zijn we ons niet zo bewust van het grote aantal dieren waarmee wij onze omgeving delen. Toch kunnen we hun aanwezigheid wel waarnemen en iets van hun levenswijze gaan begrijpen. Want geen dier kan leven en zich bewegen zonder een spoor achter te laten.

Een nazomerse dag in de tuin levert al veel sporen op. Door periodes met hoge temperaturen die afgewisseld worden met regen, groeien alle planten uitbundig. Heel veel groen. Ook de ‘niet gewenste’ planten doen mee aan de concurrentiestrijd om het beste plekje in de tuin. Dit houdt in dat zij soms andere planten gaan overheer-sen. Om alles in goede banen te leiden, is tuinieren (ingrijpen) af en toe nodig. Geen vervelende bezigheid. Vooral niet wanneer in de lucht de buizerd ‘miauwend’ roept en een roodborst even nieuwsgierig komt kijken. Met je neus dicht bij de grond, ontdek je al gauw sporen van dieren. Een per ongeluk omgewoeld mierennest bijvoorbeeld. De witte eitjes komen tevoorschijn en alle mieren doen ijverig hun best om die eitjes weer te ver-slepen naar een veilige plek. Mooi om te zien. Jammer mieren, dit was niet de bedoeling. Je aanwezigheid is wel opgemerkt. Een stukje verder valt een klein gaatje in de grond op. Het is het holletje van de woelmuis. Woel-muizen hebben een vrij gedrongen bouw, korte staart en oren die verscholen zijn in hun vacht. Ze graven uitge-breide gangenstelsels, verblijven grotendeels onder de grond en gaan ’s nachts op zoek naar voedsel. Je ziet ze vrij zelden overdag. Tijdens het jaarlijkse muizenon-derzoek in de tuin, vangen we veel rosse woelmuizen en soms een enkele veldmuis. Nu dus ook ontdekt dankzij hun muizenholletje.

De langs het pad groeiende elzenstruiken hebben bla-deren met opvallend veel gaatjes. Aangevreten door

insecten. In dit geval blijkt het Elzenhaantje de veroorza-ker. Dit 6 tot 7 mm lange kevertje heeft een blauwzwarte kleur met een mooie glans. De larven zijn zwart en heb-ben twee rijen behaarde wratten. Het is het belangrijkste bladetende insect op de Zwarte els. De kever komt ook voor op populier, Hazelaar en Wilg. Incidenteel wordt het dier ook wel op fruitbomen gezien. De kevers van het Elzenhaantje overwinteren in de bodem onder bladeren en afgestorven plantenresten. Van april tot juni komen ze voor op de bladeren van vooral de els. Hierin worden ronde tot langwerpige gaten gevreten. Ze kunnen enor-me schade aanrichten. Vogels zijn hun natuurlijke vijan-den. De vrouwtjes leggen tot 900 oranje eitjes, die aan de onderkant van het blad worden afgezet. Uit de eitjes komen na 5 tot 14 dagen olijfgroene later zwart worden-de keverlarven, die zich na drie weken, vanaf juli, op de grond onder afgestorven plantenresten gaan verpoppen. Na 8 tot 11 dagen komt de nieuwe generatie kevertjes uit de poppen. Vooral in het voorjaar kun je in de tuin een invasie van deze haantjes op de els tegen komen.

Om te zorgen voor een goede kringloop in de tuin wor-den alle afgeknipte plantenresten of verwijderde planten naar de composthoop gebracht. Langs de route naar deze plek ligt het hooilandje. Daar is weer iets dat op-valt. Er loopt een smal pad door de begroeiing. Geen spoor van mensen. Het is een zogenaamde wissel, een loopspoor achtergelaten door zoogdieren. In het Alblas-serbos leven reeën . Een enkele keer bezoekt een Ree de educatieve tuin. Het zou dus een spoor van een Ree kunnen zijn. Een andere mogelijkheid is dat de Vos in de tuin zijn ronde heeft gelopen. Een Vos laat ook zijn uitwerpselen achter. Kleine zwart/grijze uitwerpselen die puntig uitlopen. Meestal bevatten ze haren (van muizen en konijnen) of insectenschildjes. In het najaar als de bessen en andere vruchten rijp zijn, bevatten hun

uitwerpselen veel pitten. De vorm en afmeting van de uitwerpselen kan variëren. Een aantal weken achtereen lagen in de tuin op steeds dezelfde plekken wat uitwerp-selen die, qua vorm en samenstelling, kunnen voldoen aan die van een Vos. Om dit met zekerheid vast te stel-len, is het goed om een deskundige te raadplegen. Uit-

sluitsel daarover is er nog niet. Dus is het belangrijk om de komende weken alert te blijven op uitwerpselsporen.

Na een middag in de tuin is me duidelijk dat ik er niet alleen ben. En als ik achterom kijk, is ook een spoor van menselijk handelen te zien.

Vier soorten uilen

Door Ad Kooij, foto’s Ad Schoonderwoerd

Afgelopen seizoen hebben we voor het eerst in één jaar vier soorten uilen van een ring kunnen voorzien.Jaarlijks ringen we wel Steenuilen en Kerkuilen maar dit jaar hebben we ook Bosuilen en Ransuilen geringd.

De Bosuilen komen van de Vogelklas Karel Schot, een vogelasiel in Rotterdam. De vogels waren om diverse oorzaken daar binnengebracht en men zocht een ‘lo-slaat’ locatie (zie hierover het artikel van Pieter Klootse-ma in dit nummer).

De Steenuilen kenden dit jaar een goed broedseizoen. Een mooi voorjaar en veel muizen. Je groeit daar wat beter van dan op een dieet van regenwormen.Totaal ringden we 24 pullen en twee adulte vogels.

Kerkuilen waren dit jaar in topconditie, veel broedparen en grote legsels. Alleen de extreme hitte was een groot probleem in ver-

schillende kasten, nogal wat jonge vogels overleefden deze temperatuur niet. Het aantal geringde jongen bedraagt maar liefst 138 stuks (stand per 1 september).

De Ransuilen zijn een verhaal op zich. Bij de tuinburen broedt sinds een enkel jaar een paartje Ransuilen. De buren genieten in de avondschemer van de uitgevlogen jonge vogels, ook leuk voor de visite. Het nest bevindt zich in een hoge wilg en voor een ringer op leeftijd niet (meer) te bereiken.Tot onze verbazing kwam de buurman van de andere zijde van de tuin met het verhaal dat er in de haag, boom en struikvormers, een oud eksternest zat waar een uil af vloog. Controle bewees dat het om een nest met drie kleine pullen van de Ransuil ging. Hemelsbreed op nog geen 300 m van het andere nest. Na enkele we-ken zijn ze geringd en later regelmatig in de omgeving waargenomen.

SteenuilBosuil Kerkuilen Ransuil

wissel in hooilandjevraatsporen blad uitwerpselen

muizenhol miereneitjes


Tweede kans voor een vijftal Bosuilen

Tekst en foto’s Pieter Klootsema, Steenuilwerkgroep NVWA

Paddestoelen

Na het succes van de Steenuil van Karel Schot kwam een week geleden van de Vogelklas het verzoek of we ook Bosuilen (Strix aluco’s) konden uitzetten in de Alblasserwaard en zolang het uilen betreft zijn we als Steenuilenwerkgroep graag bereid hier vrije tijd in te steken. De kleine aarzeling voor ik ja zei heeft te ma-ken met de positie van de Bosuil als protector in de vogelwereld. Als nachtjager op muizen en vogels komt hij dus ook zijn kleinere broer de Steenuil tegen die hij beschouwt als een lekker tussendoortje. Voor de Steen-uilwerkgroep is het dus zo’n beetje heulen met de vijand. Maar lang duurde deze tweestrijd niet, want natuurlijk heeft ieder leven recht op een gelijke kans, zo ook deze Bosuilen. We mochten zelf kiezen waar we deze jonge vogels zouden uitzetten en daardoor konden we de kans verkleinen dat een Steenuil slachtoffer zou worden. Dit omdat we in de loop van jaren aardig kijk hebben gekre-gen op waar in Alblasserwaard de Steenuilen broeden en waar niet.

Op een vroege en winderige zaterdagochtend stonden we (Ad, Jan en ik) voor het hek van de Karel Schot Vogelklas om het vijftal op te halen voor hun grote avon-tuur als vrije Bosuil. Deze Bosuilen kwamen uit diverse nesten en zijn als jonge vogel bij de Vogelklas binnenge-bracht. Vermoedelijk waren deze gebracht door mensen

die de jongen op de grond vonden en dachten dat deze hulp nodig hadden. In de meeste gevallen is het beter deze vogels rustig te laten zitten, omdat ze toch nog door hun ouders worden gevoerd. Een broer en zusje kwamen uit één nest in Ridderkerk en waren al geringd en de drie anderen vanuit verschillende nestlocaties. Deze drie moesten door Ad nog worden geringd en de vleugellengte moest nog op papier worden vastgelegd, alvorens ze aan de vrije vlucht konden beginnen. Ze werden gewogen door de vrijwilligers van de Vogelklas waarna Ad zijn ringen kon zetten. Tijdens het ringen ging wat bloed verloren, want één van de uilen vond het nodig zijn in vrijheidsteller even te verwonden en er moest wat alcohol aan te pas komen voor de ontsmet-ting. Tijdens het ringen moet altijd goed worden gekeken of de vogel niet al van een ring is voorzien en ook hier ging het door verkeerde informatie bijna fout, maar door een oplettende Ad ging het net goed. Een dubbele ring zou zeker in de toekomst weleens flinke administratieve vraagtekens kunnen opleveren. Nadat het nodige werk was gedaan ging iedere Bosuil in zijn kartonnen verblijf om even bij te komen van dat wegen, meten en ringen.

Van Rotterdam ging de trip naar Park Kinderdijk waar we bij de ingang van de Lekstraat de Bosuil 6.199.658 zijn vrijheid terug konden geven. Achtervolgd door boze

Koolmezen schoot hij weg op zoek naar een rustig plek-je om aan zijn vrijheid te wennen. Het tweede exemplaar 6.199.656 lieten we los in het Alblasserbos bij ingang Damsteeg en blijkbaar vond hij de kartonnen doos een juiste vervoermiddel, want hij kon er maar moeilijk af-scheid van nemen. Na wat bedenktijd koos ook hij voor de echte vrijheid. Ook nu werd er alarm geslagen door

de vogelmenigte in dit deel van het bos, nadat de uil een tak had gevonden om rustig bij te komen van de stress van de afgelopen uren. Nog drie te gaan en dus op naar de parkeerplaats van Alblasserbos Papendrecht. De laatste van het drietal 6.199.657 kreeg hier zijn vrijheid terug, wat een Vlaamse Gaai niet op prijs stelde en alle moeite deed om hem van de tak en uit zijn territorium te verjagen. De Bosuil vond dit, na wat hem de afgelopen uren was overkomen, geen reden tot nog meer stress en liet rustig de Vlaamse Gaai paniekerig om hem heen fladderen. Broer en zijn zusje 6.199.654/6.199.655 heb-ben we na de koffie en onder begeleiding van o.a. Nel en Leen losgelaten bij het NVWA gebouw waar één van de twee ook moeite had om afscheid te nemen van zijn/haar vervoermiddel, want deze was lekker donker en warm en buiten was het winderig en fris. We hadden deze dozen niet meegenomen om in te overnachten en uiteindelijk vloog ook de laatste weg met een stroom boze zangpapa’s en mama’s achter zich aan. Hopelijk valt de vrijheid van deze vijf niet tegen en krijgen ze de kans op een eigen territorium en komen we ze nog eens tegen in een uilenkast. Natuurlijk bestaat er een kans dat ook u een Bosuil op uw weg door de natuur zult tegenkomen en als deze dan vrolijk rondvliegt is dat prima. Zo niet, dan zijn wij erg benieuwd of er een ring met één van de genoemde nummers uit dit verslag om één van zijn poten zit.Voor onderzoek is het altijd een goed idee om gevonden ringen bij dode vogels te melden bij de Ringcentrale, want iedere ring is een stukje van de enorme puzzel om de vogelwereld beter te kunnen begrijpen.

Bosuil

Rode kelkzwam, foto Jan Trapman

Rode boleet, foto Jan Trapman

Geweizwam, foto Ton van Tuijl


Steenuil 3830212 benut een tweede kans

Door Pieter Klootsema, Steenuilenwerkgroep NVWA, foto’s Monique de Vrijer

Midden februari van dit jaar kreeg onze werkgroep een mail van Vogelklas Karel Schot met een verzoek of wij een gerevalideerde Steenuil konden uitzetten in de Alblasserwaard. Deze stichting is een dieren/vogel opvang in Rotterdam en één van de bekendste van ons land. Vorig jaar nog hebben de vrijwilligers van de stich-ting de vele Knobbelzwanen en eenden die getroffen waren door de olieramp in de Derde Petroleumhaven ter plaatse opgevangen en schoongemaakt. Met deze vogelvrienden wil onze werkgroep graag zaken doen en de mail gaf voldoende informatie omtrent de Steenuil. Deze was binnengebracht op 8 januari nadat hij was opgeraapt in Bleskensgraaf langs de Heulenslag met een trauma aan beide ogen. Door de goede zorgen was de uil weer geheel opgeknapt, alleen was één pupil nog wat vergroot, maar het vermoeden bestond dat dit geen belemmering zou zijn. Verder maakte de Steenuil het goed en ze dachten (na allerlei testen) dat er een goede kans aanwezig was dat het zijn leven weer kon oppak-ken.

Omdat de Steenuil uit de Alblasserwaard afkomstig was leek het hun een voordeel dat deze ook daar zijn leven weer zou oppakken en daar waren we het mee eens. Na wat overleg was ook de plaats waar we de uil zouden vrijlaten gauw gevonden; een mooie boom-gaard met steenuilkast langs de Alblas. Gewapend met een voor dit doel ontworpen STE (Steenuil Transport Eenheid = kartonnen doos met luchtgaten) meldden we ons op 23 februari om een uur of 9 bij het Afrikaan-

derplein 36. Na de aangeboden koffie werd de Steenuil wakker gemaakt en nog aan een medische onderzoek onderworpen. Het gewicht werd nogmaals vastgesteld en daarna kon het licht op groen voor een tweede kans. Tijdens het vervoer naar zijn nieuwe woonplaats langs de Alblas had de uil de mogelijkheid om even een uiltje te knappen in zijn STE, maar lang kon dit niet duren, want na een klein half uur stonden twee leden van de werkgroep (Ad en Jan) met ladder klaar bij het woonver-blijf. Nadat we elkaar nog eens diep in de ogen hadden ge-keken plaatsten we hem of haar in de kast en toen we ook het doek uit de uitvliegopening hadden verwijderd was voor deze Steenuil het vrije leven een feit.

Twee dagen later, op 25 februari, was het een rustige avond en ik had besloten wat Steenuil territoria te on-derzoeken op aanwezigheid van deze beauty’s en ik was natuurlijk benieuwd of 3830212 het weekend be-nut had om zijn nieuwe biotoop te onderzoeken of met gehaaste spoed was vertrokken. Aangekomen bij de boomgaard werd mij de weg versperd door drie heuse brandweerauto’s en bleek dat er naast de boomgaard een schuurtje was afgebrand. Ja, dit is dan wel een reden om aan je kuierlatten te trekken. Ik ging er maar vanuit dat de vogel was gevlogen en hier het einde was opgetekend in het archief voor 3830212. Dit gevoel werd nog eens verstrekt toen Ad en Jan op 6 april de nestkast op hun ronde weer leeg vonden zoals al jaren het geval was geweest.

De laatste week van april of de eerste week van mei wordt door de werkgroep gestart met de Steenuilen controleronde om te kijken of en hoeveel eieren ‘onze uilen’ aan het broedseizoen gaan toevoegen. Bij onze eerste kast zit het vrouwtje op drie eieren, wat een nor-maal gemiddelde is. We gaan op zoek naar kast num-mer twee die zich op zo’n 150 meter verderop bevindt, wat een kleine afstand mag worden genoemd, maar wat al jaren goed gaat. In de kast zit een uil zonder eieren en een tegenvaller dus, maar het is nog vroeg dus heeft het paartje genoeg tijd om wat aan hun broedseizoen te doen. Wel vreemd dat we het ringnummer niet in de nummerlijst terug kunnen vinden, maar dat zoeken we thuis wel uit. Als ik in de middag thuiskom ga ik op zoek naar dat vreemde nummer en kom er al gauw achter dat de ‘Karel Schot Steenuil’ 300 á 400 meter verderop een betere kast heeft gevonden en wel nummer twee. Zo kan het archief weer open voor 3830212 en het stel-len van vragen (zoals ‘waarom hiernaartoe en wat gaat er nu gebeuren’) staat nu ook weer open.

Nog een ronde na het vaststellen van een broedpoging is de ringronde om de aanwezige pullen (de uilskuikens dus) te ringen. Op 31 mei komen we, gewapend met formulieren, weegschaal, meetlat en ringen nadat we bij kast één twee pullen van een ring hebben kunnen voorzien, aan bij kast twee. Nadat we de kast dicht hebben gestopt met een doek kijk ik voorzichtig in de kast en twee ogen kijken mij aan, waarvan één met een grote pupil. “Dus niet vertrokken”, roep ik naar be-neden en pak voorzichtig de Steenuil uit de kast om het nummer te checken en inderdaad 3830212 is een vrouwtje geworden en als ik nogmaals goed kijk zie ik drie pullen van een dag of twee in de kast liggen. Ze is dus moeder geworden en heeft een puike vent aan de haal geslagen, want de kast puilt uit van de muizen. Na tellen komen we op 36 veldmuizen, 1 spitmuis en een jonge groene kikker. Zoveel muizen hebben we nog nooit in een kast gevonden en met zo’n superman moet het goed komen. De volgende controles zullen uitkomst moeten bieden.

Op 17 juni zetten we de ladder weer tegen steenuilkast nummer twee en we kunnen constateren dat alle mui-zen zijn verdwenen en de drie pullen gezond en wel verwonderd de wereld in kijken nadat ze hun ring heb-ben gekregen. Ook moeder ziet er nog steeds gezond uit, al is ze nog steeds herkenbaar aan de vergrote pu-pil. Nog even op de familiefoto en terug in de kast. Deze jongen gaan een goede toekomst tegemoet met deze ouders. We vermoeden dat we bij de laatste controle-ronde de kast wel leeg zullen aantreffen, maar hopen volgend jaar nummer 3830212 weer met een broedpo-ging terug te vinden.Steenuil Steenuil


Putter, foto Jan Trapman

Dauwdruppels, foto Jan Trapman

KRONKELWOORDZOEKER

door Dirk Visser PUZZELOnderstaande woorden kronkelen als een slang door de puzzel heen. De dikomlijnde hokjes geven de begin- of eindpositie aan. De laatste letter van het woord is tevens de beginletter van het volgende woord. De overgebleven letters vormen een woord.

AARDDISTEL GELE LIS SCHAPENZURING

AKKERKERS KARMOZIJNBES SCHIETWILG

DASLOOK LAMSOOR SELDERIJ

DEN LIDRUS SIKKELKLAVER

DWERGGRAS NACHTSILENE SINT JANSKRUID

ECHTE BITTERKRUID NOORDS WALSTRO SNAVELZEGGE

ECHTE KAMILLE OOT TAXUS

EGERIA RAAPZAAD TONGVAREN

GELE DOVENETEL RIET

E C H T G E L I E L K E T E N O N

N E B E L L E S K A L I O R A O R

I L I A I W T I K V E R N G V S D

S T T T S C E T A H C S U T O W A

C H R E A H I U P E N U X A O S L

A N K R R G N I R U Z V E N R T R

W E I U R G G E L E D O T E A A A

I D D W E C E D S U I L E S I R I

U R IJ Z O M R L E R D L E T D D R

S K N H A R IJ P A O O A L L E G E

N A B O K A D Z A R S M I K E C E

T J E O L S A A K E N A M A T H G

N I S T A K K E R R S V E L Z E G


Activiteiten en werkgroepen contactpersoon telefoon /e-mail

Advertenties ‘Onze Waard’ Door Verhagen 0184-682235

Amfibieën- en Vissenwerkgroep Bastiaan van de Wetering 06-17530641

Bibliotheek Leen den Ouden 078-6153280

Educatie en IVN-werkgroep Nel WelschenMiriam Vermeij

[email protected]

Exposities Kunst Ellie Snoeren 078-6151269

Gebouw (SNC) Wim Hoogkamer 078-6154464

Horeca-bar Evert de Groot 0184-412618 b.g.g. 06-11172903

Illustraties Piet van Meerkerk 0184-683301

Kinder-doe-hoek Nel Welschen 078-6172348

Knotploeg “De Kievit” Nik Blom 0184-652249

Ledenadministratie Elly Hoogkamer [email protected]

‘Onze Waard’ kopij Bram van Vliet [email protected]

Planologie Jacques Verhagen 0184-682235

Planten- en Insectenwerkgroep Bram van Vliet 0184-617245

Public Relations (PR) Pieter Vink [email protected]

Themagroep Heleen Roest 0184-681725

Vogelwerkgroep Pieter BierenRichard Slagboom

06-3034443106-49201029

Tuinwerkgroep Leen den Ouden 078-6153280

Weidevogelwerkgroep Jan Andeweg 0184-683119

Zoogdierenwerkgroep Nel Welschen 078-6172348

Biesbosch, foto Jan Trapman

Bij Van Vliet Sliedrecht bent u aan het juiste adres voor levering van zand, grind, mijnsteen en tuingrond. Voor verhardingen leveren wij diverse soorten granulaat. Ook kunt u bij ons uw grond, puin- en tuinafval inleveren. Bestellen via de website en telefonisch.

www.vanvliet-sliedrecht.nl

Industrieweg 27 3361 HJ SliedrechtT 0184 415 501E [email protected]

Openingstijden:maandag t/m vrijdag 7.00 uur tot 17.00 uurzaterdag 8.00 uur tot 12.00 uur.

Zand, grind of grond nodig? Directe levering los gestort of in Big-Bag.

Activiteiten & werkgroepen


Streeknatuurcentrum Alblasserwaard

‘Onze Waard’ is het vier keer per jaar verschijnende mededelingenblad vande Natuur- en Vogelwacht “De Alblasserwaard”

... al 50 jaar uw eigen natuurvereniging

De vereniging heeft ten doel:– Het in stand houden en verbeteren van de kwaliteit

van het landschap, de natuur en het milieu in de Alblasserwaard en het gezamenlijk beleven daarvan.

De vereniging tracht dit doel te bereiken door:1. Het bevorderen van het natuur- en milieubesef door

middel van educatieve activiteiten.2. Het beschermen van flora, fauna en landschap.3. De studie over de flora, fauna en landschap.4. Het meewerken aan het in stand houden van door

particulieren of organisaties, in de Alblasserwaard, verworven natuurgebieden.

5. Het waken tegen water-, bodem- en luchtverontreiniging.

6. Het toetsen van planologische voornemens en het eventueel hierop reageren door middel van gefundeerde bezwaarschriften.

Matenaweg 13356 LS PapendrechtTel. 0184-412618www.nvwa.eu

Openingstijden:In de zomervanaf 1 april t/m 30 septemberDinsdag t/m zaterdag van 10.00 - 17.00 uur In de winter:vanaf 1 oktober t/m 31 maartWoensdag van 12.00-16.00 uurZaterdag van 10.00-17.00 uurAndere dagen op afspraak

Bezoek ons op

Facebook

1969 2019

50 jaar NVWA

Natuur- en Vogelwacht “De Alblasserwaard” ONZE WAARD · 23-10 Speuren naar de herfst, zie blz....

Documents

Transcript of Natuur- en Vogelwacht “De Alblasserwaard” ONZE WAARD · 23-10 Speuren naar de herfst, zie blz....