27/09/2016

1

Dominique Vandijck

Naar een dynamisch integraalVlaams kwaliteitsbeleid

@ZorgnetIcuro

#Q&

S

Gezondheidszorg vroeger

©Vandijck

27/09/2016

2

Gezondheidszorg vandaag… en (over)morgen

©Vandijck

Hoge tevredenheid

Stevig aanbod

Kwaliteit

Opleiding

Toegankelijkheid

Solidariteit

©Vandijck

27/09/2016

3

Maar, ook zorgen!

(gezondheids)economischorganisatorisch (patiëntveiligheid)

meer doen met minder middelen

onveiligheid… in een zorgzame context

‘paradox’

©Vandijck

Kwaliteit verbeteren?

We scoren minder goed in internationale studies (‘perceptie’ vs. ‘werkelijkheid’)

Prestaties van ons zorgsysteem in OECD landen …

… België op 20ste plaats

MRSA prevalentie in Europa …

… België op 15de plaats

etc.

©Vandijck

27/09/2016

4

Kwaliteitsvolle zorg

efficiënt

patiëntgericht

veilig

tijdig

toegankelijk

continue

&“de mate waarin de geleverde zorg

voor individuen en voor de

gemeenschap overeenkomt met de

gewenste zorgresultaten en in

overeenstemming is met de actuele

professionele kennis en inzichten”

geïntegreerd

S(Institute of Medicine, 2000)

©Vandijck

De feiten spreken voor zich …

bij 40% van patiënten sprake van te veel, te weinig of verkeerde zorg …

… 20% van de diagnostische verrichtingen en behandelingen onnodig …

… 10%(-15%) van alle gehospitaliseerden loopt schade op, waarvan helft vermijdbaar …

… is lang niet alle zorg effectief (20% is evidence-based) …

… wordt zorg slechts voor de helft gegeven volgens de state of the art …

… bevat ¼ van alle geneesmiddelenvoorschriften fouten …

… zit er veel verspilling in het systeem (30-40%) …

… worden patiënten nog te weinig betrokken bij hun behandeling …

… is er nog steeds grote variatie in aanpak en resultaten van zorg

McGlynn E, et al. The quality of health care delivered to adults in the United States. NEJM 2003;348:2635-45Amalberti R, et al. Five system barriers to achieving ultrasafe health care. Arch Intern Med 2005;142:756-64

Zegers M, et al. Adverse events and potentially preventiable deaths in Dutch hospitals. Qual Saf Health Care 2009;18:297-302Vrijens F, et al. Performantie van het Belgisch gezondheidszorgsysteem. KCE 2016. rapport 259A.©Vandijck

27/09/2016

5

Best mogelijke zorg… niet vanzelfsprekend

Wij die in de gezondheidszorg werkenzijn verantwoordelijk voor

deze resultaten

Best mogelijke zorg… niet vanzelfsprekend

©Vandijck

Maar ook beleidsmakers verantwoordelijk

“Let’s blamethe others”

©Vandijck

27/09/2016

6

Besteden van middelen

Michael L Millenson

“Als meer zorg niet beter is, wat ishet dan wel?”

Millenson: “Het gaat om verbeteringvan zorg”

©Vandijck

De grondleggers van patiëntveiligheid

Bij alle menselijke handelingen, maar ook bij niet handelen

Veiligheid van de zorg komt geleidelijk (gelukkig)steedsmeer onder de aandacht

James ReasonHuman Error, 1990

Lucian LeapeError in Medicine, 1994

©Vandijck

27/09/2016

7

De ontnuchtering in 1999

“social-profit 9/11”©Vandijck

Hoe kunnen we dekwaliteit van de

zorgsectorwaarborgen?

Elke innovatie start met een vraag

©Vandijck

27/09/2016

8

Evolutie naar een geïntegreerde benadering

©Vandijck

… in de algemeneziekenhuizen

Q&S …

©Vandijck

27/09/2016

9

Een proactief en samenhangend kader

Inspectie

Proces- en uitkomstindicatoren

Accreditatie

©Vandijck

Ziekenhuisbrede accreditatie

Externe controle door externe organisatie

Hele ziekenhuis gemobiliseerd om na te denken over kwaliteiten de positie van de patiënt

In België twee spelers op de markt: JCI en NIAZ

Inspec-tie

Indicatoren

Accre-ditatie

25 ZH (geen reva’s) kozen voor JCI, 33 voor NIAZ (2.4 norm, merendeel Q-mentum)

4 NIAZ: Jessa ziekenhuis Hasselt, St-Lucas Brugge, AZ Oudenaarde, UZ Gent5 JCI: UZ Leuven, AZ Groeninge, Jan Yperman, AZ St-Blasius, UZ Antwerpen

©Vandijck

27/09/2016

10

Ziekenhuisbrede accreditatie – proces

JCI

gapanalyse

285 standaarden1160 meetpunten

©Vandijck

Ziekenhuisbrede accreditatie – proces

JCI

On-site survey

©Vandijck

27/09/2016

11

Ziekenhuisbrede accreditatie – proces

NIAZ

normenbundelshoofdstukkenlevelsthema’sprioriteitentoelichtingen

©Vandijck

Indicatoren

VIP2

Doel om specifieke aspecten van de kwaliteit van verstrektezorg te objectiveren en aantoonbaar te maken

- Inzicht geven in welke processen er nog verbeterpotentieel is

- Maatschappelijke verantwoording en publieke legitimeringfaciliteren

- Opportuniteiten inzake wetenschappelijk onderzoek

Inspec-tie

Indicatoren

Accre-ditatie

©Vandijck

27/09/2016

12

Indicatoren – structuur

InitiatiefnemersZorgnet-ICUROVlaamse overheidVlaamse Vereniging voor Hoofdartsen

Ondersteunende organisatiesVlaams PatiëntenplatformWet. beroepsverenigingenMutualiteitenUniversiteiten…

Start 2010, protocol 2011

OGZH-

breed

Indicatorenforum

Bureau

OGcardio

OGortho

OGonco

OGmoeder& kind

groepen:borst, rectum

QID-bestuur

OGwebsite

OGberoerte

redactieraad

WAR

TTP

©Vandijck

Indicatoren

Zeer sterk enthousiasme en engagement van de sector

Ontwikkeling via samenwerking door sector en overheid

Gebasseerd op voluntarisme, participatie en vertrouwen – alle Vlaamse ZH nemendeel!

Nieuwe ontwikkelingsgroepen

Centrale website www.zorgkwaliteit.be

©Vandijck

27/09/2016

13

Een nieuw model voor inspectie

Inspec-tie

Indicatoren

Accre-ditatie

Model Vlaamse overheid

Startpunt

- Nood voor een geïntegreerde (hernieuwde) aanpak inzake hetwerken aan kwaliteit

- ZH krijgen een erkenning voor onbepaalde duur

Doel

- Objectiveren van kwaliteit van zorg (proces)- Instrument om lokale Q-initiatieven aan te moedigen

©Vandijck

SYSTEM

Screening of hospital-wide qualitysystems

Accreditated hospitals or hospitals preparing anhospital-wide accreditation (ISQua) exempted only if in these hospitals systematic failures areobserved during compliancy checks

COMPLIANCE

Checking defined criteria (structure,process and outcome)

• Defined with professionals, sector,academics

• Legal elements (+ nuance), guidelines, EB

Is it okay right now?

Inspection by the Flemish Governement

Announced (every 4 years)

Preceded by a self assessment

Guarantees for the future?

Unannounced (at least yearly) +differentiated (care pathways)

2013-2014: surgical pathway2015: internal pathway (also emergency andcritical services, pharmacy)2016: Systeemtoezicht(geriatric/revalidation, mother-child, psychiatric pathwaysstill to come)

©Vandijck

27/09/2016

14

… in de geestelijkegezondheidszorg

Q&S …

©Vandijck

Indicatoren

Vlaams Indicatoren Project GGZ

Doel is kwaliteitsverbetering te stimuleren via het gebruik van (proces- en outcome)indicatoren

Aantoonbaar maken van kwaliteit en voorzien in maatschappelijke verantwoording

- Vlaamse overheid- Zorgnet-ICURO- Vlaamse Vereniging voor Psychiatrie- Vlaamse Verpleegunie- Federatie diensten GGZ- Federatie beschut wonen

Start 2012, protocol 2013

©Vandijck

27/09/2016

15

Indicatoren - structuur

Continuïteit en coördinatiePatiëntveiligheidPatiëntenparticipatieDepressie bij volwassenen/ouderenGedragsstoornissen bij kinderen/jongerenVlaamse Patiënt Peiling GGZ

Operationalisatie eerste set indicatoren:- Gedeelde besluitvorming- Inzetten ervaringsdeskundigen- Volledig GM-voorschrift- Suïcidepreventie- Volgen behandelingrichtlijnen- … OW

Indicatorenforum

Bureau

OW OW OW OWC&C PV PP DepressieGedrag-stoornis

©Vandijck

Accreditatie

Toenemende aandacht voor accreditatie in sector

- UPC KU Leuven (jan 2014)- PZ Broeders Alexianen Tienen

- Een aantal psychiatrische ziekenhuizen nemen concrete stappen ter voorbereiding vanaccreditatie

- Een aantal psychiatrische ziekenhuizen informeren zich

©Vandijck

27/09/2016

16

… in de ouderenzorg

Q&S …

©Vandijck

PREstatiemodel in de ZOrg Woonzorg

Referentiekader Vlaamse overheid ‘kwaliteit van leven en zorg in de woonzorgcentra’ (2013)

Verplichte registratie van data voor een aantal indicatoren

PREZO Woonzorg beschrijft de prestaties voor de cliënt en wat de medewerkers van deorganisatie kunnen doen om die prestaties daadwerkelijk te leveren. Tevens beschrijft hetmodel welke prestaties de organisatie dient te leveren, juist om de medewerkers in staatte stellen de voorliggende prestaties te leveren.

Integraal kwaliteitsmodel, stapsgewijze implementatie- opstapniveau- instapniveau- doorgroeiniveau- excellentieniveau

©Vandijck

27/09/2016

17

PREZO - structuur

Domeinen (prestaties)

Pijlers

Voorwaarden

©Vandijck

Kwaliteit… een gezamenlijke verantwoordelijkheid

©Vandijck

27/09/2016

18

Geen gebrek aan evidentie

Er is, naast het grote belang aan voldoende en competente zorgprofessionals, geen gebrekaan evidentie om de kwaliteit te verbeteren

Permante handhygiëneSluitende identiteitscontroleVolledig medicatievoorschriftSystematische checks (operatiekwartier, IZ, …)ValpreventiePositief werkklimaat en goede samenwerking in teamGoed opgebouwd en volledig/veralgemeend gebruik dossier/EPD ikv het zorgtrajectPatiënt actief betrekken en vragen stellen stimulerenOpleiding en continue bijscholingCommunicatieAdequate bestaffing (aantal + kwalificatie)Etc.

©Vandijck

Nood aan sluitende implementatie!

CEQ I

©Vandijck

27/09/2016

19

Waarom is implementatie zo moeilijk?

Onbehaaglijk thema: onveiligheid past niet in zorgzame context van ziekenhuis

Gedragsverandering is altijd moeilijk

Onvoldoende ingebed in opleiding van zorgprofessionals

Onvoldoende opgenomen in ziekenhuisorganisatie, -wetgeving –en financiering

Onvoldoende onderzoek naar voorkomen, verbeteren, aanpakken en opvolgen

= nood aan implementatieonderzoek

Te lage bestuurlijke prioriteit

©Vandijck

Een proactief en samenhangend ‘extended’ kader

Inspectie

Proces- en uitkomstindicatoren

Accreditatie

Onderzoek

©Vandijck

27/09/2016

20

Slotbeschouwingen

Kwaliteit (en patiëntveiligheid) is bijzonder complex

Hoogkwalitatieve zorg is een terechte verwachting van patiënten en professionals

(Externe) evaluatie en openheid daarvan, een logisch gevolg

Grote nood aan een samenhangend kader voor kwaliteitsmonitoring

Meten van kwaliteit en opvolgen is niet eenvoudig en veelzijdig, maar essentieel willen wede veiligheid van zorg (verder) verbeteren

Momentum is er

©Vandijck

Slotbeschouwingen

Positieve en constructieve kwaliteitsdynamiek gaande (indicatoren, toezichtsmodel,accreditatie) in alle sectoren

(Verdere) intersectorale integratie is weliswaar nodig én noodzakelijk

Zonder professionals geen kwalitatieve zorg

Zonder beleid geen randvoorwaarden om kwalitatieve zorg te kunnen leveren

Zorg is en blijft mensenwerk!

Waar mensen werken, worden fouten gemaakt

Belangrijk is de omslag in attitude van zorgprofessionals in de omgang met incidenten

Maar ook, inzicht van bestuurders dat Q&S met alle andere aspecten van zorg verweven is

©Vandijck

27/09/2016

21

Slotbeschouwingen

Debat (te) vaak gevoerd aan de hand van slogans, vaak om andere doelstelling te bekomen

Evidence-based inzichten waar effectiviteit en veiligheid (en efficiëntie!) hand in hand gaan

Bemoedigende vaststelling dat heel wat zorginstellingen effectieve inspanningen doen omQ&S, stap voor stap, structureel en duurzaam te verbeteren

Samenwerking noodzakelijk

Nog meer inzetten op outcome indicatoren

Kost van kwaliteit (en ROI) mee in rekening nemen

Hopelijk kan dit ook anderen inspireren en stimuleren om dezelfde weg te gaan

©Vandijck

Bijzondere dank aan

Vera De TroyerKatleen ValtinPeter CosemanRoel Van de Wygaert

E: dominique.vandijck@zorgneticuro.be

Twitter: @VandijckD

“Open en samen voor kwaliteit”

@ZorgnetIcuro

#Q&

S

©Vandijck