Muziekauteursrecht: Vriend of Vijand van de dance-DJ?

pArty AlarM!

Muziekauteursrecht: Vriend of Vijand van de DJ anno 2011?

Sander A.E. Petit Studentnummer 0414638

[email protected]

Party Alarm! Muziekauteursrecht: Vriend of Vijand van de DJ anno 2011?

Sander A.E. Petit - 0414638 ii

PARTY ALARM! Muziekauteursrecht: Vriend of Vijand van de DJ Anno 2011?

EenscriptieterverkrijgingvanhetmasterdiplomaOndernemingsrechtaandeUniversiteitLeiden

OnderbegeleidingvanMr.Dr.A.Tsoutsanis.

Vrijdag2september2011SanderA.E.PetitStudentnummer0414638Kaiserstraat24d2311GRLeiden+31648738927s.a.e.petit@umail.leidenuniv.nl

CC2011Ditwerkmag gekopieerd, verspreid endoorgegevenworden. Tevensmogen er afgeleidewerkenvanwordengemaakt,zolangermaarnaamsvermeldingplaatsvind.http://creativecommons.org/licenses/by/3.0/nl/


Sander A.E. Petit - 0414638 iii

Voorwoord Voor u ligt een scriptie die ikmet trots aan u presenteer enwaarinmijn twee grootsteinteressegebieden–namelijkhetrechtendemuziek–eensymbiosevormen.OmdatikzelfactiefbenalsDJ,wasdekeuzevooreenscriptieoverdezeonderwerpensnelgemaakt.Eenonderzoekisandersalsjeerjezielenzaligheidinkuntleggenenjestandpuntennietalleenkunt ondersteunen met juridische argumenten, maar ook met gevoel en oog voor depraktijk.Metveelgenoegenhebikdanookaandezescriptiegewerkt.Naast een vergaande interesse voor de muziek en het recht, heb ik deze scriptie ookgeschreven met het oog op de aankomende verschuivingen op het gebied van hetintellectuele eigendom in Europa. Met de bedoeling iets te kunnen bijdragen aan hetauteursrechtelijkdebat,hebikeeninzichtproberenteverschaffenvanuithetoogpuntvandedance‐DJanno2011.Hiermeehoopikeenwaardevolleinputtekunnenleverenaandetoekomstvandemuziekenhetrecht.WaaromeenuitgaveondereenCreativeCommons licentie? Ikhoopdatanderen ietsaandezescriptiehebben.Watzijuitditwerkookmogenovernemenofafleidenenvoorwelkdoel danook, hopelijkdraagthet iets bij aandeproblematiek enhetdebatwaaroverditschrijven gaat. Ook ik heb teneinde u ditwerk te kunnen presenteren gekeken vanaf deschoudersvananderenenhebinsommigegevallenhunideeëngebruiktomtotmijneigenconclusiestekomen.Datdezescriptienuvooruligt,dankikonderandereaandehulp,steunenvisiesdieikhebmogen ontvangen. Allereerst wil ik daarom Alexander Tsoutsanis bedanken voor debegeleiding van deze scriptie en de intellectuele uitdaging waar ik voor werd gesteld.Daarnaastwilikmijnmoederbedanken,nietalleenvoordekritischebeschouwingen,maarvoor alles, Floor voorde verhelderendeboswandelingen,Bjorn Schipper, vanwie ik veelheb mogen leren over de auteursrechtelijke dance‐ en DJ‐praktijk en tijdens mijnstudentstagebijBousieAdvocaten,altijdbereidwasomeventesparrenovermijnscriptie‐onderwerp. Tot slot, Daniëlle, Ton en Jemi, dank voor alle hulp en steun in de afgelopenmaanden.SanderPetitLeiden,vrijdag2september2011

Afbeelding1:http://www.vinylsearcher.com/wallpaper/3D‐graphics_Dj_Tools_013559_.jpg


Sander A.E. Petit - 0414638 iv

Samenvatting Descriptie‘PartyAlarm!Muziekauteursrecht:VriendofVijandvandeDJanno2011?’gaatoverdepositievandeDJinhetauteurs‐ennaburigerechtenoverhetdraagvlakvoorhettoestemmingstraject voor hergebruik van beschermde muziekwerken. Vanwege hetmaatschappelijke‐,culturele‐eneconomischebelangvandanceenDJ’sinNederlandenmetde beoogde auteursrechtelijke veranderingen vanuit Europa op komst, wordt hetwetskaderaaneenpraktijktoetsonderworpen.Kortgezegd,komthetprobleemeropneerdatDJ’svaakmuziekwerkenvananderenillegaalexploiteren.Datwilzeggen,zij samplenenremixenbeschermdemuziekenbrengendezeuit onder eigen naam, zonder dat zij daarvoor toestemming hebben verkregen van derechthebbendenopdiemuziek.Een ander probleem dat voortvloeit uit het huidige wettenstelsel, is het gebrek aan eenonderscheid tussen commercieel en creatief, niet‐commercieel hergebruik vanmuziekwerken.Devolgendehoofdvraagstaatcentraalindezescriptie:Opwelkemanierkanbijde‘dance‐DJanno2011’hetdraagvlakwordenvergroot,voorhet toestemmingstraject dat moet worden doorlopen, voorafgaand aan rechtmatighergebruik van beschermde muziekwerken, teneinde de illegale exploitatie van diewerkentegentegaan?Dedeelvragendietotbeantwoordingvandehoofdvraagleidenzijn:

• Welkewettelijkeregelingenophetgebiedvanauteurs‐ennaburigrechtzijninNederlandvantoepassingopdewerkzaamhedenvandedance‐DJanno2011?

• WatzijndebelangenvandanceenDJ’sinNederland?• Waaromdienthetdraagvlakvoordittoestemmingstrajecttewordenvergroot?

Om inzicht te verkrijgen in dematerie is literatuur‐ en jurisprudentieonderzoek gedaan.Naast mijn eigen praktijkkennis als (amateur) DJ, heb ik een enquête gehouden onderNederlandsediscjockeysenandereactorenindedance‐scene.Tevensisdoormijeenstagegelopen bij Bousie Advocaten te Amsterdam, teneindemeer inzicht vanuit de juridischepraktijktekrijgen.Deeindconclusievandescriptieluidt:OmdeillegaleexploitatievanmuziekwerkendoorDJ’s tegen te gaan, dient de legitimiteit van toestemmingstraject, dat moet wordendoorlopen, voorafgaand aan het hergebruik van beschermde muziekwerken, te wordenvergroot.


Sander A.E. Petit - 0414638 v

Inhoudsopgave

1. INLEIDING ......................................................................... 1 1.1. WERKWIJZE......................................................................................................................................................................21.2. STRUCTUUR......................................................................................................................................................................2

2. ONDERZOEKSOPZET ..................................................... 3 2.1. HOOFDVRAAG..................................................................................................................................................................32.2. DEELVRAGEN....................................................................................................................................................................32.3. DOEL.................................................................................................................................................................................42.4. AFBAKENING.....................................................................................................................................................................4

3. DE DRIEHOEK VAN BELANGEN ..................................... 6 3.1. ECONOMISCHBELANG.....................................................................................................................................................63.2. CULTUREELBELANG.........................................................................................................................................................73.3. MAATSCHAPPELIJKBELANG.............................................................................................................................................7

4. DE WERELD DRAAIT DANCE .......................................... 9 4.1. DEOPKOMSTVANDANCE................................................................................................................................................94.2. DANCEINNEDERLAND...................................................................................................................................................124.1. DEDJANNO2011........................................................................................................................................................13

5. JURIDISCH KADER ........................................................ 14 5.1. HETAUTEURSRECHT.......................................................................................................................................................145.1.1. Decreatievannieuwwerk...............................................................................................................................155.1.2. Sampling..................................................................................................................................................................155.1.3. Remixen....................................................................................................................................................................185.1.4. HetdraaienvanDJ‐sets.....................................................................................................................................19

5.2. HETNABURIGERECHT....................................................................................................................................................205.3. TOESTEMMINGSVEREISTE..............................................................................................................................................21

6. PROBLEMATIEK ............................................................ 22 6.1. GEBREKAANDRAAGVLAKVOORHETTOESTEMMINGSTRAJECT...................................................................................226.1.1. Oorzaak1:Verstoringvandeauteursrechtelijkebalans...................................................................236.1.2. Oorzaak2:Invullingenuitwerkingvanhettoestemmingstraject.................................................246.1.3. Oorzaak3:Territoriaalbeperktelicenties...............................................................................................256.1.4. Oorzaak4:InefficiëntehandhavingophetInternet............................................................................266.1.5. Gevolg:Werkenverdwijnenindeillegaliteit..........................................................................................27

6.2. GEBREKAANONDERSCHEIDNAARDEAARDVANHETHERGEBRUIK............................................................................286.2.1. Oorzaak1:GebrekaaninzichtvoordewerkzaamhedenvandeDJanno2011.......................296.2.2. Oorzaak2:Gebrekaaneenadequatebeperkingophetauteursrecht.........................................306.2.3. Gevolg:Beperkingvancreatieveinnovatieenverkleiningcultureelaanbod...........................31

7. AANBEVELINGEN ......................................................... 33 7.1. ONDERSCHEIDNAARDEAARDVANHETHERGEBRUIK.................................................................................................337.2. AANBEVELINGTENAANZIENVANNIET‐COMMERCIEEL,ALTHANSCREATIEFHERGEBRUIK........................................337.2.1. Fairuse.....................................................................................................................................................................347.2.2. MeerinzichtindewerkzaamhedenvandeDJanno2011.................................................................407.2.3. Resultaten:..............................................................................................................................................................41

7.3. AANBEVELINGENTENAANZIENVANCOMMERCIEELHERGEBRUIK..............................................................................42


Sander A.E. Petit - 0414638 vi

7.3.1. One‐stop‐shopvoorhetclearingsproces....................................................................................................427.3.2. Concentratievanrechtenbeheer...................................................................................................................447.3.3. Verlagingvandelicentievergoedingen......................................................................................................447.3.4. Opheffingvanterritorialelicenties..............................................................................................................457.3.5. Resultaten:..............................................................................................................................................................45

7.4. OVERIGEINITIATIEVEN...................................................................................................................................................468. CONCLUSIES EN AANBEVELINGEN ............................ 48

8.1. ERISWEINIGDRAAGVLAKVOORDEINVULLINGVANHETHUIDIGESYSTEEM.............................................................508.2. ERISEENGEBREKAANRELEVANTEBEPERKINGSGRONDENOPHETAUTEURSRECHT..................................................54RESULTAATSCRIPTIE...................................................................................................................................................................58VOORGESTELDVERVOLGONDERZOEK........................................................................................................................................58

BIBLIOGRAFIE ..................................................................... A LITERATUUR...................................................................................................................................................................................AJURISPRUDENTIE............................................................................................................................................................................OONDERZOEKEN,RAPPORTENENJAARVERSLAGEN......................................................................................................................PDOCUMENTAIRES...........................................................................................................................................................................SAFBEELDINGEN..............................................................................................................................................................................T

BIJLAGE ................................................................................ I ENQUÊTE........................................................................................................................................................................................IResultaten................................................................................................................................................................................IIIConclusie...................................................................................................................................................................................IX


Sander A.E. Petit - 0414638 vii

Lijst van afkortingen AA ArsAequiADE AmsterdamDanceEventAMI Tijdschriftvoorauteurs‐,media‐&informatierechtAw AuteurswetBC BernerConventieBREIN BeschermingRechtenEntertainmentIndustrieNederlandBuma BureauvoorMuziek‐AuteursrechtenBW BurgerlijkWetboekCbo CollectievebeheersorganisatieCBP CollegevoorBeschermingvanPersoonsgegevensCC CreativeCommonsCD CompactDiscCEDAR CentrumvoorDienstverleningAuteurs‐enaanverwanteRechtenCvR ConventievanRomeCvTA CollegevanToezichtAuteursrechtenDJ DiscjockeyDMCA DigitalMillenniumCopyrightActDPI DeepPacketInspectionDRM DigitalRightsManagementDSB DisputeSettlementBodyEC EuropeseCommissieECRi ErasmusCompetition&RegulationInstituteEHRM EuropeesHofvoordeRechtenvandeMensEU EuropeseUnieHR HogeRaadHvJEG HofvanJustitievandeEuropeseGemeenschappenIE IntellectueleEigendomIER IntellectueleEigendom&ReclamerechtIViR InstituutvoorInformatierechtLJN LandelijkJurisprudentieNummerLP LangspeelplaatNIPO NederlandsInstituutvoorPubliekeOpinieNJ NederlandseJurisprudentieNJB NederlandsJuristenBladNORMA StichtingNaburigeRechtenOrganisatievoorMusicienActeursNVPI NederlandseVerenigingvanProducentenenImporteursvanbeeld‐en

geluidsdragers


Sander A.E. Petit - 0414638 viii

Pma PostmortemauctorisRb RechtbankRRKC RotterdamseRaadvoorKunstenCultuurSENA StichtingterExploitatievanNaburigeRechtenSEOR ErasmusSchoolofEconomicsSTEMRA Stichting ter Exploitatie van Mechanische Reproductierechten voor

AuteursTNO OrganisatievoorToegepastNatuurwetenschappelijkOnderzoekTRIPs Trade‐RelatedAspectsofIntellectualPropertyRightsUAC UniverseleAuteursrechtenConventieVJ VideojockeyVoi©e VerenigingvanOrganisatiesdieIntellectueelEigendomExploiterenVzr VoorzieningenrechterWODC WetenschappelijkOnderzoek‐enDocumentatiecentrumWBP WetBeschermingPersoonsgegevensWIPO WorldIntellectualPropertyOrganisationWNR WetopdeNaburigeRechtenWPPT WIPOPerformancesPhongramsTreatyWTO WorldTradeOrganisation


Sander A.E. Petit - 0414638 1

1. Inleiding De legitimiteit van het muziekauteursrecht staat onder druk.1Door de technologischeinnovatieendecultureleveranderingeninhetdigitaletijdperk,staandegebruikersenderechthebbendenvanmuziekwerkenvaaklijnrechttegenoverelkaar.Doorallerleivormenvanhergebruik, leverenDJ’seenbelangrijkebijdrageaandecultuurdiewereldwijdbekendstaatalsde‘readandwritecultureinasharingeconomy’,kortwegde ‘remix‐cultuur’.2Dit is een interactieve cultuur, die gebaseerd is op hergebruiken,opnieuw rangschikken en delen van informatie op het Internet. In die zin is de(muziek)cultuur tegenwoordig een vorm van ‘circulair entertainment’: Consumentenwordengebruikersengebruikersverandereninparticipanten.3Dit klinkt allemaal prachtig, maar rechthebbenden zien daarbij hun rechten met voetengetreden; illegaleuploads,plagiaatenonrechtmatiguitgegevenwerkzijnaandeordevandedag.De positie van de DJ is hierbij paradoxaal; hij4is zowel ‘rechthebbende’ op zijn creaties,uitvoeringen en opnamen, als ‘gebruiker’ vanhet beschermdewerk van anderen.Om totzijn werkzaamheden te kunnen komen, heeft hij een bepaalde creatieve vrijheid nodig.Maar, wanneer de wet hem veel ruimte biedt om de werken van anderen te gebruiken,houdtditookindatanderenditopgrondvandieregelingenmetzijnwerkmogendoen.Díe positie en het belang van dancemuziek in Nederland,maken het interessant om hetauteursrechtelijkkaderaaneenpraktijktoetsteonderwerpen.ZekernuvanuitEuropaeengolfauteursrecht‘verbeterende’initiatievenonzekantopkomt.DeDigitaleAgendavandeEuropeseCommissiebeweegtdepennen inNederland.Op11april2011stuurdeStaatssecretarisTeevenvanVeiligheiden Justitiedespeerpuntenbrief‘Auteursrecht20©20’aandeTweedeKamer.Hiermeeopendehijhetpolitiekedebatoverde herbezinning van bestaande regelingen die door culturele‐ en technologische

1Onderhetmuziekauteursrechtwordtindezescriptieverstaan,hetauteurs‐ennaburigerechtmetbetrekkingtotmuziekwerken.2L.Lessig,Remix:MakingArtandCommerceThriveintheHybridEconomy,Londen:NewPinguinPress2009,p.28.3DezetermisafkomstiguiteenpersberichtvantelecomontwikkelaarNokia,‘Nokiapredicts25%ofentertainmentby 2012 will be created and consumed within peer communities’, 3 december 2007,<http://press.nokia.com/2007/12/03/nokia‐predicts‐25‐of‐entertainment‐by‐2012‐will‐be‐created‐and‐consumed‐within‐peer‐communities/> en M. Kloos, ‘Boekrecensie: Bastard Culture!’, 15 augustus 2011,<http://www.frankwatching.com/archive/2011/08/15/boekrecensie‐bastard‐culture/>.4Waarindezescriptie“hij”of“hem”staat,kannatuurlijkook“zij”of“haar”wordengelezen.



ontwikkelingen onder druk zijn gezet. Die herbezinning moet leiden tot economischevooruitgang,cultureleverbredingencreatieveinnovatie.5Onder ‘creatieve innovatie’ wordt verstaan het aanwenden van de basiselementen vancreativiteit–kopiëren,transformerenencombineren–omtot ‘nieuwe’ontwikkelingentekomen.6

1.1. WerkwijzeOm inzicht te verkrijgen in de materie heb ik literatuur‐ en jurisprudentieonderzoekgedaan, interviews afgenomenen een enquête gehoudenonder Nederlandsediscjockeysuit dedance‐scene. Tevens is doormij een studentstage gelopenbij BousieAdvocaten teAmsterdam,eenniche‐kantoorophetgebiedvanIntellectueleEigendom.

1.2. Structuur

• In dit hoofdstuk wordt een korte schets van de spanningen in de dance‐sectorgemaaktdiehetauteurs‐enhetnaburigerechtinhetdigitaletijdperkmeebrengen.Daarnaaststaanerkortdewerkwijzeendestructuurbeschreven.

• Hetvolgendehoofdstukzaldeonderzoeksopzetbehandelen.Hieruitvloeitvoortwatdehoofd‐endeelvragenzijnenvanuitwelkeoptiekhetonderzoekisgedaan.

• Het derde hoofdstuk bespreekt verschillende belangen van de DJ als consument,gebruikerenrechthebbende.Dithoofdstukbeschrijfthetbeoordelingskader.

• Vervolgens schetst het vierde hoofdstuk het ontstaan van discjockeys endancemuziek en het economisch‐, culturele‐ en maatschappelijke belang van dedance‐sectorinNederland.

• Inhet vijfdehoofdstukwordendeAuteurswet endeWetopdeNaburigeRechtenuiteengezet,voorzoverzijnvantoepassingzijnopdewerkzaamhedenvandeDJ.

• Daarnakomtinhetzesdehoofdstukdeproblematiekaanbod,dievoortvloeituitdewet en de praktijk. Vervolgens worden de oorzaken en de gevolgen daarvanbesproken.

• Het zevende hoofdstuk geeft een aantal aanbevelingen ter verbetering van desituatie.

• Totslotwordtinhetachtsteenlaatstehoofdstukafgeslotenmeteenconclusievanhetgeheel.

5 F. Teeven, Staatssecretaris van Veiligheid en Justitie, mede namens de Minister van Economische Zaken,Landbouw en Innovatie en de Staatssecretaris van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap, ‘SpeerpuntenbriefAuteursrecht 20©20’, 11 april 2011, <http://www.rijksoverheid.nl/bestanden/documenten‐en‐publicaties/brieven/2011/04/11/speerpuntenbrief‐auteursrecht‐20‐20/5692923‐tk‐def‐2.pdf>.6K.Ferguson, ‘Everything isaRemix.Part3:TheElementsofCreativity’ (documentaire),VerenigdeStaten2011,<http://vimeo.com/25380454>.



2. Onderzoeksopzet

2.1. HoofdvraagVanwegehetmaatschappelijke‐, culturele‐eneconomischebelangvandedance‐sector inNederland en het actuele debat in de (Europese) politiek over de herbezinning vanbepaalde regelingen uit het auteurs‐ en het naburige recht, staat in deze scriptie devolgendevraagcentraal:

• Opwelkemanierkanbijde‘DJanno2011’hetdraagvlakwordenvergroot,voorhet toestemmingstraject dat moet worden doorlopen, voorafgaand aanrechtmatig hergebruik van beschermde muziekwerken, teneinde de illegaleexploitatievandiewerkentegentegaan?

2.2. Deelvragen

Devolgendedeelvragendragenbijaandebeantwoordingvandehoofdvraag:

• Welkewettelijkeregelingenophetgebiedvanauteurs‐ennaburigrechtzijninNederlandvantoepassingopdewerkzaamhedenvandezeDJ?

Omeenbeeldtekunnenschetsenvande,voordezeDJ,toepasselijkewettelijkeregelingenop het gebied van het auteurs‐ en naburige recht in Nederland, worden zijnwerkzaamhedenuiteengezet.

• WatzijndebelangenvandanceenDJ’sinNederland?Dezedeelvraagbouwtvoortopdevorigeenzalverklarenwaaromhetbelangrijkisdatdelegitimiteit voor het toestemmingstraject wordt hersteld en er een goede balans wordtgevondentussendebeschermingtegenillegaleexploitatievanmuziekwerkendoorDJ’senhuncreatieveontwikkeling.

• Waaromdienthetdraagvlakvoordittoestemmingstrajecttewordenvergroot?Het beantwoorden van deze laatste deelvraag laat zien welke problemen er ontstaanwanneer het auteurs‐ en nabuurrechtelijk toestemmingsvereiste geen legitimiteit heeftonderDJ’s.



2.3. DoelDoor het beantwoorden van de hoofd‐ en deelvragen wordt het doel van deze scriptiebereikt:hetonderzoekenofdeuitwerkingvanhet toestemmingsvereistevoorhergebruikvanbeschermdemuziekwerkenaansluitopdepraktijk.Ditverschafteenkaderwaarbinneneen standpuntkanworden ingenomenoverhoe illegale exploitatie vandezewerkenkanwordentegengegaan.

2.4. AfbakeningTerafbakeningvanhetprobleemdienteenonderscheidgemaakttewordenindematevanbekendheidvandeDJ.DezeerkleinebovenlaagvanDJ’salsTiëstoenArminvanBuurenvormende‘A‐klasse’.Zijbehorentotdewereldwijdetop.Declassificatie‘top‐DJ’komtvoortvanuiteeneconomischoogpunt.DezeDJ’sgenererenrelatiefgeziendegrootsteomzet.De‘B‐klasse’bestaatuitDJ’sdieinternationaalopereren,maarniettotdealgemenetopvanmuzikantenbehoren.DJ’sdie‘slechts’nationalebekendheidgenietenvalleninde‘C‐klasse’.De‘D‐klasse’isbestemdvoorregionaalbekendeDJ’s.TotslotbehorendeoverigeDJ’s,vanamateurtotdebraderie‐DJtotde ‘E‐klasse’.HetzalgeenuitlegbehoevendatdeB‐totenmetdeE‐klasseverrewegdegrootstegroepvormt.De internationale top‐DJ’s hebben relatief gezien minder last van de invulling van hettoestemmingssysteemdandegrotemiddengroep.Datheeftenkeleredenen:Ten eerste is het zo, dat muzikanten hun werk graag laten remixen door top‐DJ’s. Debekendheid van deze DJ’s zorgt ervoor dat de toestemming van rechthebbenden voorhergebruikefficiëntisgeregeldencommercieelsuccesbijnagegarandeerdis.Ten tweede behoort de muziek van de A‐klasse DJ’s tot de hedendaagse ‘mainstream’popmuziek.Zijhebbendefinanciëlemiddelenomtoestemmingtekrijgenvoorhergebruikvanmuziekwerken.De B‐ tot en met E‐klasse zal, zelfs als zij dit kunnen dragen, deze investering niet aankunnenofwillengaan.7Eveneens heeft deA‐klasse genoeg financiëlemiddelen ombijvoorbeeld een orkest in tevliegenensamentewerkenmetbekendecomponisten.87Zo investeerdeArminvanBuuren€200.000,‐ inzijn laatstealbum‘Mirage’.KleinereDJ’shebbenvaakeenveelkleiner kapitaal om mee te werken. I. Griffioen, ‘Armin van Buuren en Buma nemen GroenLinks in deauteursrechtelijktang.ADE‐discussie:veelverwijtenenonbegrip,weinigtotgeenoplossingen’,22oktober2010,<http://3voor12.vpro.nl/artikelen/artikel/44083532>.



Degrotemiddengroepgaatanders tewerk.Zij luisterennaareenmuziekwerkennemendaaruitdedelendiezij interessantvinden,bewerkendezeenverwerkenze ineennieuwmuziekstuk.OfdenootwordtingespeelddoorhetLondonSymphonyOrchestraofdateennootuiteenreedsbestaandwerkkomt,heteffectishetzelfde,maarhetkostenplaatjeendetijddieeroverheenvoordattoestemmingverkregeniszijnanders.Ten vierde is het voor de top‐DJ’s geen optie om geen toestemming te vragen voor hetgebruik van het werk van anderen. Dat leidt tot vervelende rechtszaken over vermeendplagiaatofanderonrechtmatiggebruikenisdaarmeeslechtvoorhunimago.9DezescriptiezalhetprobleembehandelenvanuithetoogpuntvandeB‐totenmetE‐klasseDJ. Zij vertegenwoordigen het grootste deel van de DJ‐gemeenschap en ondervinden hetmeestehindervanhettoestemmingstraject.

8ZoalsArminvanBuurendeedbijdetotstandkomingvan‘Mirage’,A.deVrieze,‘ArminvanBuuren:“GroenLinkskraamt onzin uit”. DJ/producer reageert op rapport Gallo’, 24 september 2010,<http://3voor12.vpro.nl/artikelen/artikel/43990451>.9DJTiëstovorderdeinRechtbankBreda4mei2011,LJN:BQ3393,IEPT20110504,r.o.3.19(DeJong/DJTiësto)danookschadevergoeding,maarkreegdezeniettoegewezen,omdatdeberichtgevingrondomdezaaktemildwasenhijvoldoendegelegenheidheeftgekregenomindemediazijnvisieophetgeheeltegeven,r.o.3.20.



3. De driehoek van belangen Het auteursrechtelijk spanningsvlak in de dance‐sector kent verschillende spelers metverschillende belangen: Enerzijds zijn er de rechthebbenden op muziekwerken. Zijverdienengeldaandeexploitatievanhunrechten.Anderzijdszijnerdegebruikersvandemuziekwerkenwaaropdierechtenberustenentotslotiserdeconsument,diegebaatisbijzoveelmogelijkbeschikbaremuziekendieintoenemendematedemarktbepaalt.De positie van de DJ is meerzijdig, omdat hij tot elk van deze partijen behoort en dusmeerderebelangenheeft.Vanwegedezesamenloopvanpositiesenhetmaatschappelijke‐,culturele‐eneconomischebelangvandancemuziekinNederland,ishetinteressantomdesituatievandeDJinditspanningsvlaktebekijkenentebezienhoedebalanshetbestekanwordenbehouden.

3.1. EconomischbelangDeDJ,alsrechthebbendeopzijncreatiesenprestaties,heefteeneconomischbelangbijeengoedebeschermingvanzijnexclusieverechten.Ditgeeftdehemdemogelijkheidomeenvergoedingtevragenvoorgebruikvanzijnwerk.Het economisch belang van het auteursrecht heeft eveneens zijn weerslag opmuziekmaatschappijen die auteursrechten opkopen en deze exploiteren met het oog opwinst.Ookzijzijngebaatbijeenstevigerechtsbescherming.Auteursrechtenzijnvoorheneeninvesteringdiezewillenterugverdienen.Demaatschappijenverenigenzichdaaromineenauteursrechtenlobby,diezichalscollectiefschrapzettegenaantastingvanhunrechten,inwelkevormdanook.10De gebruikers inde remix‐cultuur vormeneenbedreiging voordeze exploitanten, omdatparticulieren zoals DJ’s, middels het Internet zelf werken verspreiden.11Deze exploitatiewasvoorheenalleenweggelegdvoordeindustriëleplatenmaatschappijen.12

10N.W.Mulder,‘KuntumijdewegnaarNiemandslandvertellen,meneer?’,AMI1998,nummer1,p.1.11R. Peer II, ‘SWOTTING BYTES: A Publisher’s Pragmatic Perspective on Digital Distribution’, in: J. Turton en E.Lavaux,LegalandCommercialEffectofDigitisationontheMusicIndustry.ReportspresentedatthemeetingoftheInternationalAssociationofEntertainmentLawyers,MIDEM2000,Cannes,Apeldoorn:Maklu2000,p.146.12 Ook wel de ‘Big Five’ genoemd. Dialogic en Stichting voor Economisch Onderzoek der Universiteit vanAmsterdam, inopdrachtvanhetMinisterievanEconomischeZaken,Auteursrecht,economische lustof last?Eenempirische studie naar de economische effecten van het auteursrecht in het Nederlandse multimediacluster,september2003,p.47.



3.2. Cultureelbelang‘Cultuur’heefttweebetekenissen.Heteerstebegripvan‘cultuur’ziettoeopdenormenenwaardenbinneneenbepaaldegroepofsamenleving.Binnenderemix‐cultuurbepalendezenormen en waarden, de voorwaarden en de grenzen van het creatief hergebruik en hetdelenvaninformatiemetanderen.Hetdelenhiervandient,volgenshetgedachtegoedvanderemix‐cultuur,voorniet‐commercieelgebruikvrijtezijn,omdateropdiemanierzoveelmogelijk werk beschikbaar is om kennis van te nemen. Werken mogen alleen creatiefwordenhergebruikt,wanneerditnietleidttotplagiaat.Hettweedebegripziettoeopdeomvangeninhoudvandemuziekcultuur.DeDJ heeft aldus een cultureel belangbij het auteursrecht.Dit recht zorgt ervoor dat ermuziekwerken beschikbaar komen. Als er geenwettelijke bescherming zou zijn, zou hetvoorartiestenweinig‘zin’hebbenomorigineelwerkuittegeven.Iedereenkandanimmersdecreatieskopiërenofnabootsen.Aan de andere kant heeft hij een cultureel belang bij vrijheid ten aanzien van het recht,omdathijzichzocreatiefkanontwikkelen.Hetrechtiseromtebeschermenéntestimuleren.13Dezetweefunctiestezamenwordenhetdemocratischparadigmavanhetauteursrechtgenoemd.14

3.3. MaatschappelijkbelangTot slot zorgt een balans tussen het economisch‐ en het cultureel belang ervoor dat deconsumentzoveelmogelijkvandancekangenieten.15Hoegroterhetbereikvandemuziek,hoemeerinkomstenhetzalgenereren.Het istevensvanmaatschappelijkbelangdatDJ’serkenningkrijgenvoorhunwerk.16Eenververwileen‘schilder’genoemdworden,eenDJeen‘uitvoerendkunstenaar’,‘artiest’danwel ‘maker’. Een met de werkelijkheid corresponderende juridische status heeft eenstimulerendefunctieenvergrootdelegitimiteitvanhetrecht.

13J.C. Ginsburg, ‘The Concept of Authorship in Comparative Copyright Law’, Columbia Law School, Public LawResearchPaperNo.03‐51,10januari2003,p.3.14N.WeinstockNetanel,‘CopyrightandaDemocraticCivilSociety’,YaleLawJournal1996,nr.106,p.283.15Hetauteursrechtheefttotdoeleenevenwichttebehoudentussenbeschermingvanrechtenendetoegangtotdeinformatiewaaropdierechtenberusten,aldusdeconsideransvanhetWIPO‐Auteursrechtenverdrag.16G.deMeyerenA.Trappeniers,Lexiconvandemuziekindustrie.Werkingenvaktermen,Leuven:UitgeverijAcco2007.



Waarderingisdebelangrijkstedrijfveervoorcreatievemensen.WanneerDJ’svolledigtothunrechtkomen,doorzichbijvoorbeeldartistiektekunnenontplooien,danzullenzijookmeerwerkenproduceren.17

17D.H.Pink,Drive:TheSurprisingTruthaboutWhatMotivatesUs,PinguinGroup:NewYork2011,p.10.



4. De Wereld Draait Dance DanceenDJ’salsculturelefenomenenhebbengroteontwikkelingdoorgemaakt.InmiddelsisdancehetgrootstemuzikaleexportproductvanonslandenstaatdesterrenstatusvaneenDJ gelijk aan die van een rockster. Dance is niet alleen in hetWesten, maar wereldwijdrazendpopulair.

4.1. Deopkomstvandance‘Dance’ is een verzamelnaam voor ritmische muziek waarvan de basis grotendeels doormiddelvanelektronischemuziekinstrumententotstandkomt.Destromingkentvelesub‐genres,zoalselectro,minimal, techno,entrance.Voordeduidelijkheidwordendezeallenonderhetbegrip ‘dance’geplaatst.Dancemuziekvindtzijnoorsprong inheteindevandejaren ’70 in Amerika. In Europa heeft dit genre pas eind jaren ’80 een enorme groeidoorgemaakt.“Housemusicwasarevolutionforthemusic,butalsoinawaysocially,becauseitopenedlotsofpeople’sminds.[…]Thisisthestrengthofamusicthatwasnotcreatedasaformatorwiththehelpofrecordcompanies.”18Hetgenre‘dance’,ookwel ‘house’genoemd,werdgrootdoordebelevingdiedezemuziekmetzichmeebracht.19Doordeverbintenisdiemensendaardoormetelkaarvoelenisdanceeencollectieveuitingsvormbijuitstek.Ditisterugtezienindeexponentiëletoenamevangrootschaligedancefeesten.20Danceonderscheid zichdaarmeevanmuziekgenreswaarbijhetluisterennaardemuziekvooropstaatenervooralsprakeisvanindividueleenpassievebeleving,zoalsbijklassiekemuziek,bijaanrap,waarbijhetgaatomdepakkendetekstvaneennummer.21Doorhetgebruikvandigitaletechnologieenmoderneinstrumentenwordtdancegezienalsdemeestinnovatievemuzieksector.22Daarnaast werd dancemuziek steeds interactiever.23Muziekwerken werden vroeger invaste vorm (bijvoorbeeldopLPof CD) gekocht.Kopiëren enbewerkengingdestijdsniet

18 Aldus tweevoudig Grammy winnaar, DJ David Guetta, in een interview tijdens MIDEM 2011,<http://blog.midem.com/2011/01/liveblog‐david‐guetta‐talks‐digital‐music‐and‐social‐media/>.19T.Souvignier,TheWorldofDJ’sandtheTurntableCulture,Milwaukee:HallLeonardCorporation2003,p.134.20Deloitte,Technology,Media&TelecommunicationsPredictions2011,p.30.21H.C. Rietveld, ‘This is our house: house music, cultural spaces, and technologies’, Populair Cultural Studies,volume13,Londen:Ashgate1998,p.48.22In tegenstelling tot de ‘klassieke’ instrumenten, Y. Benkler, The wealth of networks: How social productiontransformsmarketsandfreedom,NewHaven:YalePress2006,p.461.



zomaar,daarwasveelkennisendureapparatuurvoornodig.Inmiddelsisdieinspanningvereenvoudigdtoteen‘muisklik’,waardoorsteedsmeermensenzelfgingenDJ‐en.24Dancewerd zo een muziekgenre dat door een brede groep mensen beluisterd én beoefendwordt.25InternetisinmiddelshétmediumgewordenwaardooreenDJmuziekkanverkrijgenenzelfzijneigenwerkverspreiden.

23A.Leyshone.a.,‘OnthereproductionofthemusiceconomyaftertheInternet’,Media,Culture&Society2005,volume27(2),p.183.24R.A.PetersonenN.Anand, ‘Theproductionofculturalperspective’,AnnualReviewofSociology2004,volume30,p.311.25D.Hesmondalgh,‘Britishdancemusicindustry:Acasestudyofindependantculturalproduction’,BritishJournalofSociology1997,volume49,p.234.



Afbeelding2:InhetbovenstedeelvandefotoisdeaanblikvanbuitenaftezienvaneenoptredenvanhetFranseDJ‐duoDaftPunkinNewYorkop9augustus2007.HetisduidelijkdatdeDJ’scentraalstaantijdenshetoptredenInhetonderstedeel ishetDJ‐instrumentariumexclusief laptopstezien.Doormiddelvandit instrumentariumwordenbestaandemuziekwerkenbewerktenlivetoteencoherentgeheelgesmeed.EenDJ‐setkanveelmeerzijn dan een paar in elkaar overgelopen nummers en een simpele verzameling van muziek. Bron:http://thefoxisblack.com/2007/12/02/daft‐punks‐secret‐set‐up.



4.2. DanceinNederlandDancemuziekzetteinNederlanddefinitiefvoetaanwaltoeninheteindvandejaren‘80declubs ‘RoXY’ en ‘IT’ werden geopend in Amsterdam. Uit het KPMG‐onderzoek ‘Dance inNederland’ is gebleken dat dance in 2002 in Nederland een bereik had van 4,6 miljoenpersonen.Ditbereikisgespreidovereenrelatiefbredeleeftijdsgroep.26Danceisdaarnaasteenzeer,zonietdemeestmulticulturelemuziekstroming.Geconcludeerd kan worden dat de dance‐sector van groot maatschappelijk‐ en cultureelbelangis.Daarnaastheeftdanceeenaanzienlijk economischbelang.UithetKPMG‐onderzoekblijktdatdanceinonslandeendirectaanwijsbarefinanciëlestromingvanbijna500miljoeneurogenereert en in ongeveer 11.000 arbeidsplaatsen voorziet. 27 Er zijn daarna geenvergelijkbareonderzoekenmeer geweest,maar in een rapport vandeRotterdamseRaadvoor Kunst en Cultuur uit 2010wordt gesteld dat deze cijfers door de sterke groei vandancemogelijkverdubbeldzijn.28Economische spin‐offs, zoals toerisme en een vergroot horecabezoek, zijn hierbij nietingecalculeerd.29Deze bijdrage mag echter niet worden onderschat; Nederland kent eenrijk aanbod aan festivals, waar veel mensen uit omringende landen op af komen. Hetjaarlijkse Amsterdam Dance Event (ADE) is uitgegroeid tot de grootste en belangrijksteconferentieophetgebiedvanelektronischemuziekindewereld.Afgelopenjaarbezochten115.000mensenuit46verschillendelandenhetevenement.TijdenshetADEtradener700artiestenop,in44verschillendelocaties.30Naastditevenement,vindengedurendedehelezomerelkweekendmeerderedancefestivalsplaats.Deinternationalefocusvandedance‐sectorlaatzichookzienindeexportvanmuziek.In2009 bestond 40% van de naar het buitenland geëxporteerde muziek uit dance‐gerelateerdewerken.Dertigmiljoeneurokomtvoortuitauteurs‐ennaburigerechtenendeexploitatiedaarvan.31HetDJ’en gaatNederlanders goed af. In de lijst vanbesteDJ’s vandewereld, uitgegevendoor het toonaangevende blad ‘DJ Mag’, staan in 2010 in de Top 10 drie Nederlanders.

26KPMG‐onderzoek in opdracht van ID&T, ‘Dance in Nederland. De betekenis en impact van dance op deNederlandseeconomieenmaatschappij:eenverkenning’,7oktober2002,p.i.27KPMG2002,p.iii.28RapportvandeRotterdamseRaadvoorKunstenCultuur, ‘Dance‐enclubsectorRotterdam’,oktober2010,p.22.29KPMG2002,p.iii.30<http://www.amsterdam‐dance‐event.nl/about‐ade>.31Perfect&More‐onderzoekinopdrachtvanBumaCultuur,‘ExportwaardevandeNederlandsepopulairemuziek2009’,15januari2011,p.3.



ArminvanBuurenop1,Tiëstoop3enFerryCorstenopnummer9.Op12,17,19en21,37,73, 88, 91 en 97 staan ook Nederlanders.32Daarnaast voert de Nederlandse dance‐DJ‘Afrojack’ momenteel de Amerikaanse hitlijst aan33en ontving hij recent een GrammyAward voor zijn productie‐ en remixwerk.34De ‘Dutch Masters’ weten de wereld invervoeringtebrengen.

4.1. DeDJanno2011De term ‘discjockey’ is in1935 inAmerikaontstaan.35Eendiscjockeywasdepersoondiemuziekwerken selecteerde en deze liet horen aan zijn (radio)publiek, voorzien van eenaankondigingencommentaar.TechnischgezienzijnhetinstrumentariumendewerkwijzevandeDJdoordejarenheenflinkveranderd.Met‘deDJ’wordtindezescriptiebedoelddedance‐DJ,diezichbezighoudtmetdraaienvan(elektronische)muziek inclubsenopdancefestivals.Daarnaast creëertenproduceerthijzelfmuziekwerken.DeDJanno2011iseenartiestdie(overwegend)onafhankelijktewerkgaat.Hijiseenbelangrijkeaanjagervancultuurenspeelteengroterolbijdeverspreidingvannieuweenhethergebruikvanoudemuziek.Over het algemeen brengen de B‐ en C‐klasse DJ’s 36 hun werken uit bij kleinemuziekuitgeverijen.Dezezogeheten‘labels’staanechteringeenverhoudingtotde‘BigFive’–Universal,EMI,Sony,WarnerenBMG–dieinNederlandbijna75%vandemuziekmarktinhandenhebben.37Dekleinereplatenlabels vanDJ’s oefenenminder invloeduit ophunartiesten,dandatdegroteindustriëlepartijendatdoen.D‐ enE‐klasseDJ’sbrengenvaak zelfstandigmuziekwerkenuit, dus zonderhulpvaneenplatenlabel.38

32<http://www.djmag.com/top100>.33PitbullfeaturingNe‐Yo,Afrojack&Nayer–GiveMeEverything,<http://www.billboard.com/#/charts/hot‐100>.34<http://www.grammy.com/nominees?year=2010&genre=30>.35<http://www.wiredforsound‐dj.com/History.php>.36Zie§2.4.Afbakening.37Dialogic&SEO2003,p.47.Wereldwijdisdatpercentagerondde80%.ZieookJ.D.Straubhaar,R.LaRose,L.D.Davenport,Media Now: UnderstandingMedia, Culture and Technology,Wadsworth: Cengage Learning 2011, p.141.38ZieenquêteinBijlage,IX.



5. Juridisch kader

5.1. HetauteursrechtHetrechtopeigendomisvastgelegd inartikel1vanhetEersteProtocolbijhetEuropeesVerdragvoordeRechtenvandeMensendeFundamenteleVrijheden(EPEVRM).HetEuropeesHofvoordeRechtenvandeMens(EHRM)heeftbepaalddatdebeschermingvan het intellectueel eigendom ook onder dit artikel valt.39Intellectuele eigendomwordtdaarnaastbeschermddoorartikel17 lid2vanhetHandvestvandeGrondrechtenvandeEuropeseUnie.Het intellectueeleigendomsrechtomvatonderanderehetauteursrecht.Op internationaalniveau zijn er een aantal verdragen van toepassing op de Nederlandse inrichting enhandhavingvanauteursrecht.Debelangrijkstedaarvan isdeRichtlijnAuteursrecht indeInformatiemaatschappij (Auteursrechtrichtlijn). 40 Deze richtlijn beoogt een vergaandeharmonisatie41vanhetmateriëleauteursrechtinEuropatebewerkstelligen.In Nederland is aan implementatie van de Richtlijn voldaan door middel van de‘Aanpassingswet Auteurswet 1912, enz. (uitvoering richtlijn auteursrecht en naburigerechtenindeinformatiemaatschappij)’ofweldeAuteurswet(Aw).Auteursrecht is in gevolge van artikel 1 Aw het exclusieve recht van de maker of derechthebbende om een ‘werk’ openbaar te maken en te verveelvoudigen. Deze rechtensamenwordende‘exploitatierechten’genoemd.Het exploitatierecht vervult de productieve functie van het auteursrecht.42Tegenover deproductieve functie staat de functie die moet zorgen voor de stimulans van nieuwecreatieveuitingenendemogelijkheidtotkennisnamedaarvan.Deproductieve‐enstimulerendefunctietezamenwordenaangeduidalshetdemocratischparadigma van het auteursrecht. 43 Enerzijds ziet de wet toe de rechten vanrechthebbenden,anderzijdsgeefthetdegrenzenaanvoordegebruikersvandiewerken.4439EHRM11oktober2005,zaaknummer73049/01,IER2006/2,p.20,r.o.43(Anheuser–Busch/Portugal).Andersvanmening:W.Sakulin,‘Géén“rechtopprestatiebescherming”wélmogelijkheidvoorbetereafweging’,IER2006‐3,nr.36,p.119.40PbEG2001L167/10,<http://www.ivir.nl/dossier/ARCHIEF/auteursrechtrichtlijn/dossier.html>.41 Zoals werd voorgesteld in het Bangemann‐rapport (1994) dat in opdracht van de Europese Raad deinnovatiemogelijkheden voor Europa onderzocht in het digitale tijdperk<http://ec.europa.eu/archives/ISPO/backg/bangemann.html>.42N.WeinstockNetanel,‘CopyrightandaDemocraticCivilSociety’,YaleLawJournal1996,nr.106,p.283.43WeinstockNetanel1996,p.283.44J.HSpoor,D.W.F.VerkadeenD.J.G.Visser,Auteursrecht.Auteursrecht,naburigerechtenenDatabankenrecht,Deventer:Kluwer2005,p.10.



5.1.1. DecreatievannieuwwerkMuziekstukkenkunnenopgrondvanartikel10lid1Awonderhetbegrip‘werk’vallen.Hiervoorisvereistdatzeeen voldoende ‘eigen, oorspronkelijk karakter bezittenenhet persoonlijk stempel vandemakerdragen’.45Deoorspronkelijkheidseis houdt in dat hetmoet gaan om‘materiaal dat oorspronkelijk is in die zin dat het gaatom een eigen intellectuele schepping van de auteur’.46Alleswateenvormheeftdatzobanaaloftriviaalis,datdeze niet wordt geacht voort te komen uit enigecreatieveinspanning,valtdaariniedergevalbuiten.47Voor het vereiste van een ‘persoonlijk stempel van demaker’wordtalscriteriumgehanteerddathetnietvoorde hand mag liggen, dat iemand tot precies hetzelfdewerkhadkunnenkomen.48Onder‘openbaarmaken’valtdebekendmakingvanhetwerk aan het publiek door middel het uitgeven,publicerenenverspreidenvanhetwerk,bijvoorbeelddooropeeninternetforumeenlinkteplaatsennaareen(tedownloaden)bestand.49Onder‘verveelvoudigen’valthetmakenvanéénofmeerstoffelijkeexemplarenwaarinhetwerkisbelichaamd.50HetvastleggenvanhetmuziekwerkopbijvoorbeeldMP3,valtonderhetbegrip‘verveelvoudigen’(artikel14Aw).

5.1.2. SamplingDigitaletechnologieheeftveelinvloedophetmakenentengehorebrengenvanmuziek.Deuniverselebinairecodevancomputerbestandeniseenvoudigteontledenentebewerken.Tijdenshetdraaienvan sets enhetproducerenvannieuwemuziekwerkenmaakt eenDJonder andere gebruik van ‘samples’. De DJ speelt samples zelf in op een (elektronisch)

45HR4januari1991,NJ1991,608,r.o.3.4(VanDale/Romme).46HvJEG16 juli2009,C‐5/08,r.o.37(Infopaq),m.nt.D.J.G.Visser, ‘Endstra ingehaalddoor Infopaq, IEF8070enH.M.H.Speyart, ‘Infopaq:hetwerkbegripgeharmoniseerd?’,NtErdecember2009,nr.10ennootK.J.KoelmaninAMI2009,p.198.47HofAmsterdam8februari2007,LJN:AZ8071,r.o.4.5.1.(Endstratapes).48HR16juni2006,NJ2006,585,r.o.3.4.2(Kecofa/Lancome).49Of een bestand direct op een server te plaatsen. Dit valt onder illegaal uploaden. ‘Illegaal downloaden’ is,ondanks dat het vaak in de volksmond gebruikt wordt, incorrect. Immers, de rechter heeft besloten datdownloaden uit illegale bron is toegestaan: Hof Den Haag, 15 november 2010, LJN: BO3982, r.o. 7.14(ACI/Thuiskopie)enHofDenHaag15november2010,LJN:BO3980,r.o.5.16(FTD/Eyeworks).50VanderKooijenMulder2007,p.88.

Afbeelding 3: Audioproductie van DJArtistic RAW. Bron:http://lockerz.com/s/107021199.



instrument of maakt gebruik van reeds opgenomen, kant‐en‐klare samplepakketten.Daarnaastabstraheerthijsamplesuitbestaandemuziekwerken.Hetwerkenmetdeze(zelfingespeelde)fragmentenwordt‘sampling’genoemd.Detechniekverrijkt op die manier de mogelijkheden voor DJ’s om voort te kunnen bouwen op deculturele bouwstenen van anderen. Sampling vormt een essentieel onderdeel van dehedendaagsepopulairemuziekcultuur.51Bijdeuiteenzettingvanhetfenomeen‘sampling’wordterindezescriptievanuitgegaandatde structuur vanhetoorspronkelijke,gehele nummerniet (herkenbaar) terugkomt inhetnieuwewerk.52DeDJwileennieuweneigenwerkcreëren,waarindesampleslechtseentoevoegend element is.53Sampling onderscheid zich daarmee van plagiaat of nabootsing,waarbijsprakeisvan‘klankjatten’54.Of een sample beschermd is dient te worden bezien aan de hand van kwalitatieve énkwantitatieve kenmerken.55Het is niet zo datwanneer een sample korter duurt dan vijfseconden of maar een paar noten bevat, de sample niet beschermd is en deze zondervoorafgaandetoestemmingvanderechthebbendegebruiktmagworden.56Een(sound)sampleisbeschermd,wanneerdezelanggenoegisomeenoorspronkelijkeenmuziekauteursrechtelijkbeschermdeklanktereproduceren.57Bijhelekortesampleszalditniethetgevalzijn;eenenkeleC‐nootisnietauteursrechtelijktebeschermen,omdatdezedeauteursrechtelijkwerktoetsnietdoorstaat.Voor gebruik van een samplemoet toestemmingworden gevraagdwanneer dezewordtgebruiktineenverveelvoudiging–aldannietingewijzigdevorm–vanhetoorspronkelijkewerk(artikel1jo13Aw).Althans,voorzoverdeoorspronkelijkecompositieeen‘werk’isin

51M. Koedooder, ‘Recycling in depopulairemuziek.De juridische implicaties van sound sampling’, IER 1994, p.131,zieookdeinteressanteuiteenzettingvanRuttenoverhetbegripendeopkomstvan‘populairemuziek’inP.Rutten,HitmuziekinNederland:1960–1985,Amsterdam:OttoCramwinckelUitgever1991,p.27–33.52Wanneerdezestructuurwélsignificantterugkomtinhetnieuwewerkenwanneerdaarvoorgeentoestemmingisgevraagd,dan isersprakevan inbreuk:HofAmsterdam1februari1996,AMI1996,112(IWannaBeLovedByYou).53Y.Vinckx,‘Samplesgaaneeneigenlevenleiden’,NRCHandelsblad,26juni2009,CultureelSupplement,p.6.54Deze term is ontleend aan M.T.M. Koedooder en P.B. Hugenholtz, ‘Klankjatten. Juridische aspecten vansoundsampling’,NJB1987,p.1511–1515.55Eensampledievaakterugkomt,zoalsin‘PasstheMic’vandeBeastieBoys(zie§3.3.2.4.)kanopgrondvanVzr.Rechtbank’s‐Gravenhage20maart2002,AMI2002,nr.18,p.156,m.nt.D.J.G.Visser(DeJong/Zeeman)wordengeachtprominenttezijngebruikt.56B.J.M. Schipper, ‘De kunst van het clearen. Het verkrijgen van toestemming voor het gebruik van samples’,Muziekwereld2007,nr.4,p.39.57 Spoor, Verkade en Visser 2005, p. 118. Zie ook: S. Kökbugur, ‘Soundsampling: artistieke creativiteit ofmaatschappelijkprobleem?’,AA1994,nr.3,p.556



dezinvandeAuteurswetenerindesamplebeschermdeeigenschappenvandatwerkzijnovergenomen.58In 2009 maakte de Nederlandse techno‐DJ Joris Voorn voor de CD‐serie ‘Balance’ eendubbelalbum dat bestaat uit twee CD’s waarop hij in 28 nummers 102 individuelemuziekwerkenremixtensamplet.59ZijninstrumentariumbestaatuiteenPCoflaptopmetdaarophetsoftwareprogrammaAbleton60,eensynthesizer,eenmidi‐controller61.In een interview met Voorn wordt door Beemsterboer de sample‐werkwijze van dekunstenaaruiteengezet:“Voorn laat zien hoe de compositie van het album eruit ziet in [het computerprogramma]Ableton:eenhaasteindelozerijgekleurdebalkjesdiehorizontaaloverzijnschermlopen.Elkbalkjestaatvooreenmuziekfragment. […]Opsommigemomenten indecompositiezijnwelzeven elementen tegelijk te horen. […] Van een aantal nummers heeft hij de compositiehelemaal veranderd. Hij laat Faces in the Water van Poni Hoax horen, een melancholischpianoliedje. […] Hij laat laagje voor laagje horen wat hij toevoegde: eerst de melodie vanRobert Babicz’ Dark Flower die Voorn heeft geremixt. Een muisklik later klinkt ook desynthesizermelodiediehijzelfheeftingespeeld.“Zokrijgthetliedjenogmeerkleur”,zegthij.“Enhetillustreertdedieptevandecompositie.”62Beemsterboervervolgt:“Nahetselecteren,knippenenplakkenvannummerswarendecompositiesnognietaf.[…]“Ikwildeeenzoweidsenwarmmogelijkgeluid”,zegtVoorn.Omzijnwoordenteillustrerenlaathij een saxofoonsolovandertig secondenhoren,dieergensopde tweedemix staat. “Zondereffectenklinktdezevrijsaai”,zegthij.Alshijdesolonogeenkeerlaathoren,numeteffecten,lijkthetgeluidoveralvandaantekomen,alsofjeerinverdrinkt.”6358J.H. Spoor, D.W.F. Verkade en D.J.G. Visser, Auteursrecht, naburige rechten en databankenrecht, 3e druk,Deventer:Kluwer2005,p.158.DeNederlandseleerisdaarmeeminderstrengdanbijvoorbeelddeBritseleer,dieal van inbreukmakende verveelvoudiging spreekt als een ‘substantieel deel’ van een beschermd werk isovergenomen,P.B.Hugenholtz,‘GezamelijkenootonderHofvanJustitievandeEuropeseGemeenschappen16juli2009 (Infopaq),NJ2011,288;Hofvan JustitievandeEuropeseUnie22november2010 (BSA),NJ2011,289’,NJ2011,p.2892.59JorisVoorn,Balance014,EQRecordings,Australië:7 februari2009,dubbel‐CD. JorisVoornbehoort totdeB‐klasseDJ’s:hijdraaitoverdehelewereld,maarbehoortniettotdeA‐klasse.60<http://www.ableton.com/suite‐8>.61Een midi‐controller is een apparaat waar digitale geluiden of ‐samples in opgeslagen kunnen worden envervolgens mee kunnen worden afgespeeld. Voorbeeld:<http://www.floridamusicco.com/proddetail~prod~apc40.htm>.62Beemsterboer2009,p.8.63T.Beemsterboer,‘Eenweids,warmgeluidwaarinjeverdrinkt.DancediscjockeyenproducerJorisVoornmaakteuit102individueletrackstweecomposities’,NRCHandelsblad,22juni2009,p.8.



Afbeelding 4: DJ‐softwareprogramma Fruity Loops. Dit overzicht toont één audioproductie. Bron: http://free‐loops.com/images/fruity_loops8.jpg.

5.1.3. RemixenNaast de creatie van nieuwemuziekwerken, bewerkt deDJ ook bestaande nummers. Ditworden‘remixing’genoemd.Remixingonderscheidzichvansampling;bijsamplingwordteenkleindeeluiteenanderwerk,alselementgebruiktineennieuwecreatie.Bijeenremixwordteenmuziekwerkalsbasis genomen en vervolgens bewerkt, zonder dat de karakteristieke kern veranderd: erwordenslechtsnaardesmaakvandeDJelementenvervangen,bewerktentoegevoegd64.In

64 Een bekend en recent voorbeeld is ‘We Speak No Americano’ van Yolande Be Cool & DCUP (2010),<http://www.youtube.com/watch?v=7E9Ed9DUQoQ&feature=fvst>. Het nummer is een remake van ‘Tu Vu Fal’Americano’vanRenatoCarosone(1956),<http://www.youtube.com/watch?v=aM4PHnGD4BE>.



de remix is het oorspronkelijke compositie van het gehele werk terug te vinden, bijsamplingisditniethetgeval.Als een DJ een bestaand nummer bewerkt, maar die bewerking ligt niet zo ver van hetorigineel af dat er sprake is van een nieuw werk, dan valt deze bewerking onder eenverveelvoudigingingewijzigdevormexartikel13Aw.Wanneer de DJ een bestaandmuziekwerk remixt kan op grond van artikel 10 lid 2 Aw,onverminderdhet auteursrecht ophet oorspronkelijkewerk, een zelfstandig recht opderemixontstaan.Ditwordthet‘bewerkersauteursrecht’genoemd.Staatdebewerkingzoveraf van het origineel dat er met de nieuwe creatie wordt voldaan aan de ‘werktoets’ uitartikel1Aw,danisergeensprakevanverveelvoudiging,maarvancreatievaneennieuwmuziekwerkindezinvanartikel1jo10lid1Aw.Hierbijdienttevenstewordengekekennaardetotaalindrukdiedegeremixteversieachterlaat.Wanneerdezevoldoendeverschiltvanhetoriginelewerk,danisergeensprakevaninbreuk.65Debeschermingvoordemakerduurt,opgrondvanartikel37Aw,totzeventigjaarnazijndood,terekenenvande1ejanuarivanhetjaar,volgendeopzijnsterfjaar.

5.1.4. HetdraaienvanDJ‐setsDe nummers die een DJ tijdens een optreden (of opname) draait worden allen tezamengenomen een ‘set’ genoemd. De duur van een gemiddelde ‘set’ van de DJ tijdens eenoptredenisongeveertweeuur.IndietijddraaitdeDJzo’nveertigmuziekwerken.Hierbijgebruikt hij grotendeelsmuziekwerken van anderen,maar ookwerken die hij zelf heeftgeproduceerd.66Dezemuziekwerken en elementenwordenmiddels DJ‐apparatuur in elkaar over gemixt,waarbijdeDJpersoonlijke,creatievekeuzesmaakttenaanzienvandeselectieenschikkingvan de werken. De DJ bewerkt de ‘beat’ vaak ter plaatse, door daaraan instrumentalesamples en bijvoorbeeld vocalen toe te voegen of het tempo van het nummer te aan tepassen.6765HR29november2002,IER2003/17,p.93,r.o.3.5(UnaVoceParticolare)enwaarovereenzeerlezenswaardigeuiteenzettinginD.J.G.Visser,HetABCvaniedereIE‐inbreuk,oratieUniversiteitLeiden,6februari2004,DenHaag:BoomJuridischeUitgevers2004,p.13.66 B.H.M. Schipper, ‘Leuker kunnen ze het niet draaien. DJ’s als motor van de culturele infrastructuur’,Muziekwereld2006,nr.1,p.1867B.H.M.Schipper,‘Draaiwerkinuitvoering,IntellectueleeigendomophetwerkvanDJ’s’,Muziekwereld2004,nr.4,p.45.



Schipperomschrijftditmetverve:“Deze seriemix is te beschouwen als een muzikaal schilderij, waarbij de daarin gedraaideafzonderlijke muziekwerken en het technische DJ‐instrumentarium dienen als kleurenrespectievelijkhetpallet.Hetmengenvanbestaandekleurendoetnieuwekleurenontstaan.”68Voordathetsample‐tijdperkhaarintrededeed,bestondhetdraaienvaneenDJ‐setuithetachterelkaar,inelkaaroverlatenlopenvanmuziekwerken.InmiddelssmeeddeDJtijdenshet draaien van een DJ‐set een coherent geheel, waarbij alle nummers en toegevoegdeelementen inelkaarovervloeien.NummerA looptnietmeer ‘gewoon’over innummerB,maarwordtgespeeldopdeondergrondvannummerC,meteensampleuitnummerD.DebouwstenenvandeDJ‐setkunnennietmeerlosvanelkaarwordengezien. EenDJbrengtniet alleen door hem geselecteerde, gerangschikte en creatief bewerkte afzonderlijkenummerstengehore,hijvermengtdezetoteengeheel.Met Schipper ben ik van mening dat op grond van deze inspanningen de DJ eenverzamelaarsauteursrechtopzijnsetkanverkrijgeningevolgevanartikel5jo10lid1sub2Aw.69

Afbeelding5:DJRichieHawtinaanhetwerkophetNocturnalMusicFestivalinLosAngeles(2008).Hawtinwordtgezien als een pionier op het gebied van dancemuziek en is één van de bekendste techno‐DJ’s. Bron:http://www.flickr.com/photos/caesarsebastian/2860323141/.

5.2. HetnaburigerechtNietalleende‘makers’vanwerkenwordenbeschermdviahetintellectueleeigendom.Doorde toekenning van een aan het auteursrecht verwante recht, wordt de bijdrage vanuitvoerend kunstenaars en producenten aan de realisatie van het oorspronkelijke werk68B.H.M.Schipper,‘Draaiwerkinuitvoering,IntellectueleeigendomophetwerkvanDJ’s’,Muziekwereld2004,nr.4,p.44.69Schipper2004,p.44.



erkend. Met hun inbreng wordt een culturele en economische waarde aan het werktoegevoegd.70TijdensdeConventievanRomein1961ennaaraanleidingvanhetFonogrammenverdraguit 1971 zijn een aantal regels vastgesteld voor de bescherming deze prestaties eninvesteringen.InNederlandheeftdituiteindelijktotdeWetopdeNaburigeRechten(WNR)van1993geleid.71DJ’swordenbeschermdopgrondvanartikel1subaWNRwanneerzijmuziekwerkenopeigen, creatievewijze totuitvoeringbrengen.Erontstaateenrechtopde ‘vertolking’vanhet werk. Dit recht valt uiteen in exploitatierechten (artikel 2 lid 1 WNR) envergoedingsrechten(artikel2lid1en6WNR).Op grondvan artikel 1 subdWNRwordenDJ’s beschermdals ‘fonogrammenproducent’,wanneerzijwerkenopnemenenvastleggen.HetnaburigerechtgeeftdeDJopgrondvanartikel 2 WNR het alleenrecht deze opnames te maken, te verveelvoudigen en teverspreiden.Derechtenvanhetauteurs‐ennaburigerechtzullenbijdeDJvaaknaastelkaarbestaan.Wanneer een DJ bijvoorbeeld een ‘zelfgeschreven’ en zelf opgenomen auteursrechtelijkbeschermdwerkdraait, is hij naast ‘maker’, ook ‘fonogrammenproducent’ én ‘uitvoerendkunstenaar’.

5.3. ToestemmingsvereisteDe exploitatierechten kunnen in gevolge van artikel 2 Aw en artikel 9 WNR geheel ofgedeeltelijk worden overgedragen. In plaats van overdracht kan er ook alleen eentoestemmingworden gegeven voor verveelvoudiging en/of exploitatie van het werk. Ditkandoormiddelvaneenlicentie.LicentieswordennietbeheerstdoordeAuteurswet,maardoorhetovereenkomstenrechtenkunnendaardoorvormvrijgeschieden.72WanneereenDJeenwerkvaneenanderwilsamplenofremixen,dandienthijtoestemmingtevragenaanallebijdatmuziekwerkbetrokkenrechthebbenden.ErvanuitgaandedatdeDJzijncreatiebuitenhuislijkekringopenbaart,wordtdeuitzonderingvanartikel12lid4Awbuitenbeschouwinggelaten.Uitzonderingengenoemdinartikelen15–16aAwzijnopdewerkzaamhedenvandeDJnietvantoepassing.73

70Rutten&VanBockxmeer2003,p.17.71D.J.G.Visser,‘VanJamesLasttotBerdienStenberg,tienjaarWNRinvogelvlucht’,AMI2003,nr.6,p.189–192.72Spoor,VerkadeenVisser2005,p.436.Eenoverdrachtvaneen licentiedient in tegenstelling totdeverleningvaneenlicentie,overeenkomstigartikel3:94BWtegeschieden,dusmiddelseendaartoebestemdeakte.73Zie§6.2.Gebrekaanrelevantewettelijkebeperkingsgronden.



6. Problematiek In de vorige hoofdstukken zijn het speelveld en de spelers besproken en is de vantoepassingzijndewet‐enregelgevinguiteengezet. Indithoofdstukwordendeproblemenbehandeld die voortvloeien uit die wetspraktijk, met betrekking tot het vragen vantoestemmingvoorhergebruikvanbeschermdemuziekwerkendoorDJ’s.DJ’ssamplenenremixenvaakbeschermdemuziekwerkenenbrengendezeuitondereigennaam, zonder dat zij daarvoor toestemming hebben verkregen van de rechthebbenden.Dezeillegaleexploitatieisproblematisch,omdatrechthebbendenzobelangrijkeinkomstenmislopenenerminderlegaalmuzikaalaanbodbeschikbaaris.

6.1. GebrekaandraagvlakvoorhettoestemmingstrajectNaaraanleidingvanhet‘DJenProducersDebat’tijdenshetAmsterdamDanceEvent(ADE)in2007schrijftSchipper:“DJenproducerPeterGelderblom–ondermeerbekendvanzijnhitplaat“WaitingFor”[…]–verteldedathetmeerdaneenjaarheeftgeduurdalvorenshijhetvolledigegroenelichtkreegvoor het commercieel uitbrengen van de genoemde hitplaat. Het eigenaardige is nu dat“WaitingFor”–ondankshetfeitdatdeclearingnognietvolledighadplaatsgevonden–indetussentijd op binnen‐ en buitenlandse dansvloeren tóch heeft kunnen uitgroeien tot eenvolwaardigedanskraker,enwelviaDJ’sdieinhunsetsallerleiremixenvan“WaitingFor”indevormvanzogehetenwhitelabelsofillegalebootlegsgebruikten.”74‘Bootlegs’ vormen voor veel DJ’s een populair promotiemiddel. Ze zijn exclusief enkarakteristiekvoorde‘sound’vaneenbepaaldeDJ.

Afbeelding6:Status‐updateopTwittervandeNederlandseDJFunkD,een(B/C‐klasse)DJdiezijnbekendheidvooreengrootdeelaanbootlegsheefttedanken.DJ’sschromennietomhunillegalewerkzaamhedenaandewereldkenbaartemaken.AlledeelnemersaanhetADE‐debat,DJ’sénproducers,zijnheterovereensdathetvragenvan toestemming voorafgaand aan (her)gebruik van beschermde muziekwerken een

74Schipper2007,p.40.



rechtvaardiguitvloeiselisvanhetintellectueleeigendom.Maar,deinvullingenuitwerkingvandittrajectstaandestemeerterdiscussie.75Unaniemkwamtevensnaarvorendathetverkrijgenvantoestemmingvoor(commercieel)gebruikvansamplesenbeschermdemuziekwerkeneeningewikkeld,moeizaam,langdurigenkostbaarprocesis.

6.1.1. Oorzaak1:VerstoringvandeauteursrechtelijkebalansHet auteursrecht is in de afgelopen jaren enorm gekapitaliseerd. Met name heteconomischebelangvanhetauteursrechtheefteenlobbytotstandgebracht,bestaandeuitdeindustriëleexploitantenvanmuziek,zoalsgrotemuziekuitgeverijen.Derechthebbendeisvaaknietlangerdemaker,maardeexploitantdiederechtenvandeauteurheeftgekocht.Ditheefttoteenintensiveringvandehandhavingoprechtengeleidenzijnrechthebbendenengebruikerssteedsverdertegenoverelkaarkomentestaan.76De auteursrechtenlobby heeft ervoor gezorgd dat de bescherming van het auteursrecht,steeds verder werd uitgebreid. Zo is de beschermingsduur opgerekt naar inmiddelszeventig jaar na de dood van de maker. De beschermingsfunctie overstemt destimuleringsfunctievanhetauteursrecht:

Afbeelding7:Bron:http://mimiandeunice.com/2011/02/23/incentive‐to‐create‐ii/.

Duur van het rechtsbescherming is van negatieve invloed op de legitimiteit van hetauteursrecht,omdatditvaakgehandhaafdwordtdoorindustriëlepartijenenvoorwerkendie noch geëxploiteerd worden, noch een commerciële waarde hebben die, naar mijnmening,eendergelijke(rigide)beschermingrechtvaardigt.In 2003 werd door Akerlof, Hahn en Litan onderzocht of de verlenging van deauteursrechtelijke beschermingsduur op bestaande en toekomstigewerken een toename

75Schipper2007,p.40.76N.W.Mulder,‘KuntumijdewegnaarNiemandslandvertellen,meneer?’,AMI1998,nr.1,p.1.



vancreativiteittotgevolgheeftenofdieverlenginginhetbelangisvandemaatschappij.77Uit het onderzoeksrapport blijkt echter dat dit middels een economische analyse nietaantoonbaar is. Zodra werken hun commerciële waarde verliezen, maar nog steedsbeschermdworden,blijvenzijopnuttelozewijzeaanhetpubliekedomeinonttrokken.78

6.1.2. Oorzaak2:InvullingenuitwerkingvanhettoestemmingstrajectDe intensiveringvandehandhavingenheteconomischbelangvanhetauteursrecht latenzich zien in de invulling ende uitwerking vanhet toestemmingstraject datmoetwordendoorlopen,wanneereenDJ–oprechtmatigewijze–gebruikwilmakenvanhetbeschermdewerkvaneenander.Erisbijmuzieknamelijkvaaksprakevan‘fragmentatievanrechtenbeheer’:Derechtenopeen muziekwerk berusten bij veel verschillende partijen. 79 Voor het verkrijgen vantoestemming voor een remix of gebruik van een sample, kan het zijn dat afzonderlijktoestemming moet worden gevraagd aan de schrijver van een tekst, de componist, deproducent en de uitvoerend artiest. In het geval dat de maker zijn rechten heeftovergedragen aan een uitgever, dient ook aan deze uitgever toestemming te wordengevraagd. Vanwege de territoriale licenties kunnen er ook nog buitenlandse‘onderuitgevers’zijn.80VoorwatbetrefthetexploiterenvaneenwerkvaneenmakerdiebijBuma/Stemraisaangesloten,moetookaanBuma/Stemratoestemmingwordengevraagd.Wathetextralastigmaakt,isdatnietaltijdbekendiswiederechthebbendenprecieszijn,omdat artiesten bijvoorbeeld onder een alias muziek uitbrengen en omdat bij digitalemuziekgeenalbumboekjezit,waarinallerechthebbendenstaanopgesomd.De onderhandelingen kunnen maanden duren, zonder zekerheid dat uiteindelijktoestemmingwordtverleend.Álsereenmaaltoestemmingwordtverleend,danklevenaandie licenties vaakvergaandevoorwaarden, zoals eenoverdracht van50%(tot somszelfs100%)vanderoyaltyrechten.81Tevenswordenervaakexcessiefhogelicentievergoedingengevraagd.82Hetiseconomisch

77G.A. Akerlof, R. Hahn en R.E. Litan, ‘The Copyright Term Extension Act of 1998: An Economic Analysis’, AEIBrookingsjointcenterforregulatorystudies2002,AppendixA.78Akerlof,HanhenLitanp.3.79 D. Doeland, ‘Fragmentatie van rechtenbeheer helpt niet’, 10 januari 2011,<http://denisdoeland.com/column/fragmentatie‐van‐rechtenbeheer‐helpt‐niet/>.80Schipper2007,p.38.DitwordtgezienalseenbelemmeringvoordeharmonisatieenefficiëntievandeEuropesemarkt,Dialogic&SEO2003,p.5.81 R. van den Boogaard, ‘De tirannie van het auteursrecht’, 20 mei 2008,<http://www.frankwatching.com/archive/2008/05/20/de‐tirannie‐van‐het‐auteursrecht/>.82Teeven2011,p.6.



geziennietefficiëntomlicentiesvoorhetgebruikvanouderewerkentegentehogeprijzenaantebieden.Erisindedigitalemuziekbranchenamelijknauwelijkseen‘longtail‐effect’,zo blijkt uit een studie van de MCPS‐PRS (de Britse Buma/Stemra). Dit begrip wordtgebruikt om eenmarkt te beschrijvenwaarin een groot aanbod van ouderewerken, datslechts een klein publiek dient, meer oplevert dan de actuele hits op zich.83De digitalemuziekverkoopdraaitvoor80%op23%vantotalemuziekaanbod.84Deconclusiekanwordengetrokkendatdeeconomischewaardevanmuziekwerkenmetdetijd snel afneemt. Dit werkt naar verwachting ook door in de licentievergoedingen. Eenlicentiewordteenvoudigwegnietmeergekochtwanneerdeprijstehoogis,metnadeligegevolgen bij alle partijen: Erworden voor de rechthebbende geen inkomsten verkregen,DJ’skunnenhetwerknietlegaalaanbiedenendaarisookdeconsumentdedupevan.DJ’slopendaarnaastkansopeeninbreukclaim,alszijhetwerkillegaalexploiteren.Omdat er geen onderscheid wordt gemaakt tussen commercieel en niet‐commercieelgebruik,dientalhethergebruikvandeDJdoordetoestemmingssluistegaan.Vanwegedevoorwaardendiewordengesteldvoordeverkrijgingvandietoestemming,hakenDJ’safdiehet werk op niet‐commerciëlewijze, creatief willen hergebruiken. Zij willen zich creatiefkunnenuiten,zonderdaareendirectevergoedingvoorteontvangenenvindenhetdaaromniet reëel om zelf een zwaar belaste licentie te kopen.85 Door de ‘tirannie van hetauteursrecht’ en de gang van zaken rondom het toestemmingstraject, worden DJ’s zoonevenrediginhuncreativiteitbeperkt.86

6.1.3. Oorzaak3:TerritoriaalbeperktelicentiesNaasthettoestemmingstraject,zorgtdeterritorialelicentieringvanmuziekwerkenervoordathetdraagvlakvoorhetvragenvantoestemmingafneemt.87WanneerdeDJeenremixofeennummermetdaarineenverwerktesampleinheelEuropauitwilbrengen,danmoethijvoorallezevenentwintiglandeneenapartelicentieregelen.Dezepraktijkisduidelijknietmeertoegespitstophetdigitaletijdperk,waarinkunstgeengrenzenkent.88

83C.Anderson,‘TheLongTail’,WiredMagazine,oktober2004,nr.12,p.10.84W.PageenE.Garland,TheLongTailofP2P,MCPS‐PRSEconomicInsight,nr.14,14mei2009,p.2.Zieook:A.Elberse,ShouldYouInvestInTheLongTail?,HarvardBusinessReview86,nr.7/8,juli2008,p.88.85ZieenquêteinBijlage,p.IV.86VandenBoogaard2008.87 Europese Commissie, ‘Revamping intellectual property. Rights in the European Union’, p. 6 – 7,<http://ec.europa.eu/internal_market/copyright/docs/ipr_strategy/booklet_en.pdf>.88 N. Kroes, ‘A digital world of opportunities’, speech voor op Forum d’Avignon, november 2010,<http://ec.europa.eu/information_society/newsroom/cf/itemdetail.cfm?item_id=6418&language=default>.



Territorialebeperkte licenties zijn opdriemanierennadelig: ten eerste is er een smallermuzikaalaanbod,omdatmuziekmindersneloverdelandsgrenzenwordtuitgebracht.Hetregelen van meerdere licenties brengt investeringsrisico met zich mee. De DJ wordt zobeperktinzijncreativiteitomdatermindermuzikalebouwstenenbeschikbaarzijn.Ten tweede zijndebouwstenendie beschikbaar zijn, vaak inminderemate toegankelijk:Hetillegaleaanboddátbeschikbaarkomtstaatwel‘ergens’ophetInternet,maarhetwordtmoeilijker gevonden dan wanneer het in een gerenommeerde muziekwebshop als deiTunesStorezouwordenaangeboden.Tenderdeisermindergeldteverdienenaanmuziek,omdathetmarktbereikkleineris.

6.1.4. Oorzaak4:InefficiëntehandhavingophetInternetDewetlaateenzwakkeplekziendiedoorhetdigitaletijdperkendedance‐cultuurwordtblootgelegd:hetkopieer‐ enverspreidingsgemakvannieuweenbewerktemuziekophetInternet:“Datistoch,meerdaninanderemuziekgenres,deplekwaarzichveelafspeeltenwaarveelinformatiewordt uitgewisseld. Dance is van zichzelf ook sneller, vluchtiger: het zijn trácks,geenliedjes,hetisdeultiemegebruiksmuziek.”89Of dit gebruik legaal gebeurt ismoeilijk te controleren zonder een vergaande inbreuk temakenopdeprivacyvan internetgebruikers indezinvanartikel8EVRM.Eennoodzaakvoor die inbreuk lijkt in Nederland niet te bestaan.90Publieke gebruikers zullen vanhandhavingworden ontzien,waardoor het voorgestelde beleid geen effect heeft voor de‘uploadende’DJ.91Of voorgestelde oplossingen zoals het downloadverbod en Digital Rights Management(kopieerbeperkingexartikelen29aen29bAw)dehandhavingdaadwerkelijkverbeterenvormteengrootpuntvandiscussie.92

89DJFeddeleGrand(B‐klasse)ineeninterviewinBSMagazine,J.Haagma,‘FeddeleGrand,DonDiabloenArminvan Buuren over de wereldwijde impact van het Amsterdam Dance Event’, BS Magazine, oktober‐november‐december2009,p.15.90 D.J.G. Visser, ‘De Speerpunten van Teeven’, 12 april 2011, B9 9549,<http://www.tvie.nl/?//D.J.G.+Visser%2C+De+Speerpunten+van+Teeven%2C+IEF+9547%2C+12+april+2011/>.91Binnen Europa hebben alleen Frankrijk en Groot Brittannië een zogenaamde ‘three strikes’ regeling, die hettoestaatomhetinternetverkeervangebruikerstefilterenopillegaleinhoud.Uitverschillendeonderzoekenblijktdateendownloadverboddemuziekindustrieniet zalhelpen, zieMultiscope‐onderzoek inopdrachtvanStichtingCopyrightenNieuweMedia,Rapportonderzoekdownloadverbod,1maart2010,p.1eninternetproviderXS4ALL,Standpunt XS4ALL over filteren op last van justitie – een reactie op enkele aanbevelingen van de CommissieGerkens,12maart2010,p.32.92Zie hierover P.B. Hugenholtz, ‘De toekomst van het auteursrecht: DRMmet een vriendelijk gezicht?’, lezinggehouden tijdens symposium ‘De toekomst van het auteursrecht’, Amsterdam 15 oktober 2004 en Chr. A.



Dehandhavingvanauteurs‐ennaburigerechtenophetInternetisproblematischvanwegedeanonimiteitopengroottevandatmedium.Op30juni2010warenerwereldwijdbijnatweemiljardinternetgebruikers93enongeveer14miljardwebsites.94Een inbreukmakende gebruiker kan in Nederland moeilijk worden aangepakt; deeffectiviteitvandehandhavingopInternetstaathierdooronderdruk.95

6.1.5. Gevolg:WerkenverdwijnenindeillegaliteitVoorwatbetreftcommercieelhergebruikvanmuziekzijndemeesteDJ’sweldegelijkbereidte betalen, zolang het gekochte werk actueel, exclusief en van goede kwaliteit is en devergoedingnietteduur,zoblijktuitonderzoekvanNielsen.96Is het legale aanbod niet aantrekkelijk genoeg, dan zoeken DJ’s hun toevlucht in deillegaliteit.Zobesparenzetijd,geldenmoeiteendekansdatzijbestraftwordenisminiem:hetonrechtmatigeweegtoptegenhetrechtmatige.97Twee jaar na het uitkomen van het eerder aangehaalde mix‐album ‘Balance 014’, bliktVoornterugophettotstandkomingsproces:“Het was niet mogelijk om hem [het album] legaal digitaal aan te bieden. Je moet jevoorstellen:erstaanhonderdtracksop.Hetisonmogelijkomdieallemaalteclearen.”98Het strikt volgen vandewettelijke regelingen zou er toehebben geleiddat eenwerk alsBalance014vanJorisVoornnietwasuitgebracht.99Ditzoueengemiszijn,omdathetalbumeen innovatieve manier van muziek maken aan het publiek introduceerde: een zeercreatieve,vergaandevormvansampling.‘Balance 014’ werd daarom ‘underground’ uitgebracht en is daar uitgegroeid tot wat nuAlberdingk Thijm ‘Downloadverbod: back to the future’, 26 april 2011,<http://njblog.nl/2011/04/26/downloadverbod‐back‐to‐the‐future/>.93Gemetenop30juni2010,via<http://www.internetworldstats.com/stats.htm>.94Gemetenop1september2011,via:<http://www.worldwidewebsize.com/>.95Teeven2011,p.3.Ditheeftondermeertemakenmetnieuwevormenvaninformatieverspreidingals‘Peer‐2‐Peer’netwerken,gebruikerscommunitiesenbijvoorbeelddeopkomstvan‘darknets’,welkevrijhavenslijkentezijnvoorbestandsdeling.96 <http://www.midem.com/en/forms/whitepapers/digital‐music‐willingness‐to‐pay‐for‐music/>. Tot eenzelfdeconclusiekwamenHuygene.a.in‘Upsanddowns.Economischeenculturelegevolgenvanfilesharingvoormuziek,filmengames’,2009‐02,TNO‐rapport34782,p.3. Zieook:B.W.SchermerenM.Wubben, ‘Feitenom tedelen.DigitaleContentindustrieinNederland’,Considerati‐onderzoekmei2011,p.109.97ZieenquêteinBijlage,p.X.98A. de Vrieze, ‘Joris Voorn: “De prijs van muziek moet op z’n minst gehalveerd worden”’, 21 juni 2011,<http://3voor12.vpro.nl/artikelen/artikel/44865622>.99 R. van den Boogaard, ‘De tirannie van het auteursrecht’, 20 mei 2008,<http://www.frankwatching.com/archive/2008/05/20/de‐tirannie‐van‐het‐auteursrecht/>



wordtgezienalséénvandebelangrijkstewerkenindedance‐geschiedenis.100Een ander nadeel van het langdurige toestemmingstraject, is dat de hit‐potentie van eennummerafneemt.UithetvoorbeeldvanGelderblomin§6.1.komtnaarvorendatdebootleginspeeldeopdeactuelestandvandemuziekenmededaardooreenhitwerd.Debootlegkonnietvialegalekanalenverkochtworden,waardoorergeendirect inkomenmeewerdverworven.Het probleem van illegale exploitatie kent naast economische‐ en culturele‐, ookmaatschappelijkeaspecten. Inde21eeeuwwordtdemensvoortgedrevendooreendiepewil vanautonomie endemogelijkhedenom te lerenennieuwedingen te creëren.101DJ’swillenzichhoedanookcreatiefblijvenuitenenontwikkelingen.102Wanneerdegangvanzaken met betrekking tot het verkrijgen van toestemming geen draagvlak heeft en dehandhavingtegeninbreukisnieteffectief,danwordtersimpelweggeentoestemmingmeergevraagdvoorhergebruik.103Opdiemanierwordtonrechtmatigheidde‘norm’.104

6.2. GebrekaanonderscheidnaardeaardvanhethergebruikEenandereoorzaakvanhetgebrekaandraagvlakvoorhettoestemmingstrajectisontstaanomdatdewetgevergeenonderscheidmaaktnaardeaardvanhethergebruik.Omeenbalanstevindentussendebeschermingvanwerkenendestimulanstothetmakenvannieuwecreatieswordthetauteursrechtopenkelepuntenbeperkt.Diebeperkingenophetauteursrechtzijntevindeninartikelen15totenmet25avandeAuteurswet.Alsauteursteweinigbeschermingkrijgen,danzullenzijminder(legaal)werkproduceren.Teveelbeschermingwordtookniet juistgeacht,voortbouwenopandermanswerkofhetontwikkelenendoorzettenvaneenculturelestroming isdanonmogelijk.105VoordeDJ isditlaatstehetgeval.

100 Review en inhoudsopgave (tracklist) van Balance 014, <http://www.residentadvisor.net/review‐view.aspx?id=5988>.101D.H.Pink,Drive:TheSurprisingTruthaboutWhatMotivatesUs,PinguinGroup:NewYork2011,p.10.102Dialogic&SEO2003,p.176.103B.W. Schermer en M. Wubben, ‘Feiten om te delen. Digitale Contentindustrie in Nederland’, Considerati‐onderzoekmei2011,p.109.104ZieenquêteinBijlage,p.IX.105A.Engelfriet,Blogdialoog:‘Hoebewarenwedebalans(toekomstvanhetauteursrecht)’,30oktober2010,viahttp://blog.iusmentis.com/tag/driestappentoets.



6.2.1. Oorzaak1:GebrekaaninzichtvoordewerkzaamhedenvandeDJanno2011DeklooftussenDJenwetgeverwerdin2006pijnlijkzichtbaar:dance‐DJ’swerdenophetgebied van loon‐ en omzetbelasting niet als volwaardige artiesten aangemerkt, omdat zijnietszeidentijdenseenoptreden.106Anno2011isdeDJinmiddelsfiscaalerkendalsleveranciervaneen‘cultureleprestatie’,alsartiest dus.107Hoewel, onlangs verbood de gemeente Amsterdam in Stadsdeel CentrumtijdensKoninginnenacht ‘mechanischemuziek’enDJ’swegens ‘gebrekaan interactie’methetpubliek.DJ’szoudengeen‘levende’muziekmaken.108WeblogGeenStijlslaatdespijkeropzijnkop:“Dance‐muziek'dood'noemenenzonderinteractie,danbenjeechteenmuzikalegnoe.”109De DJ wordt nog te vaak alleen als ‘uitvoerend kunstenaar’ en ‘gebruiker’ vanmuziekwerken gezien, terwijl hij bij een grotemate van eigen input ook als ‘maker’ kanworden bestempeld, zo stelt Schipper. De scheidslijn is dun, maar wel beter te bepalenwanneererinzichtisindewerkwijzevandeDJ.Wanneer DJ’s geen passende erkenning krijgen voor hun werk, kan dat leiden totvervreemding van hun creatieve prestaties. Hierdoor wordt de balans verstoord tussenvrijheidenbescherming,omdathetiederdanvrijstaattedoenenlatenmethetwerkvandeDJ.Hetgevolgdaarvanisdathethuidigeauteursrechtelijkbeschermingssysteemwordttegengewerkt.DJ’skrijgendaardoornietde‘beloning’diezijverdienenvoorhuncreatieveinspanningen.Hierdoorkandekwaliteitvandewerkendalen.Eenconcessieopkwaliteitzal leidentoteenmarktwaarinrelatief ‘veel’wordtverdiend,met ‘weinig’.Ditheeftweerculturele‐eneconomischeverschralingtotgevolg.Een‘juiste’juridischeerkenningisessentieelvoorhetfunctionerenvandeculturelesector.De juisteerkenningzorgtvoordemogelijkheidvanhetopbouwenvaneenreputatie.Een

106 B.H.M. Schipper, ‘Leuker kunnen ze het niet draaien. DJ’s als motor van de culturele infrastructuur’,Muziekwereld2006,nr.1,p.18.ZieenquêteinBijlage,p.IV.107 Hof ’s‐Gravenhage 11 september 2003, nr. 2002/01390, Infobulletin 2003/967, Directoraat‐GeneraalBelastingdienst, brief vanMinister ZalmvanFinanciën van27november2006aandeVoorzitter vandeTweedeKamerderStaten‐Generaal,kenmerkDGB2006‐05912.108<http://www.geenstijl.nl/archives/images/stadsdeelkrantcentrum.html>.109 J. Quid, ‘Amsterdam discrimineert Dance‐liefhebbers’, 28 april 2011,<http://www.geenstijl.nl/mt/archieven/2011/04/amsterdam_discrimineert_dancel.html>. GeenStijl levert voorwatbetrefthetvermeendegebrekaaninteractiebezienswaardigtegenbewijsmiddelsdelinknaaroptredenvandeelektronischekunstenaarsNobodyBeatsTheDrum:<http://www.youtube.com/watch?v=K8L2tbI2KjY>.



reputatie zorgtvoormeerboekingenenproducties.Hierdoorwordthetoeuvrevergroot,waarbijweerauteurs‐ennaburigerechtenontstaan.Indiezinleidterkenningvanhetwerkvan de DJ tot een culturele verruiming en leidt die culturele verruiming weer toteconomischvoordeel.

6.2.2. Oorzaak2:GebrekaaneenadequatebeperkingophetauteursrechtHet ontbreekt in de Auteurswet en de Wet op de Naburige Rechten aan een adequatebeperkingtenaanzienvancreatiefhergebruikdoorDJ’s.Vanoriginehaddendezewettentemaken met materiële restricties die bijvoorbeeld de totstandkoming en deverveelvoudigingvaneenwerkmetzichmeebracht.Diedrempelisinhetdigitaletijdperkverdwenen.Remixingensamplinghorenonomstotelijkbijonzehuidigemuziekcultuur.Hierdoor staat het huidige beperkingsstelsel onder druk. De beperkingen zijn namelijkgeformuleerd naar een specifiek doel. De doelen die in Auteurswet staan omschrevenworden geacht het algemeen belang te dienen. Dit algemeen belang dient tegen hetauteursrechtelijkbelangtewordenafgewogen.Wanneergeconcludeerdwordtdathetnietrechtvaardigisomineenbepaaldgevalauteursrechtentehandhaven,kanditrechtwordenbeperkt. Met de tijd verschuift echter het ‘algemeen belang’, waardoor de huidigebeperkingsgrondenonderdrukkomentestaan.Voor de DJ houdt dit in, dat zijn werkzaamheden, commercieel of niet, altijd aantoestemming van de rechthebbende zijn onderworpen. Voor commercieel hergebruik vaneenwerk isdit totopzekerehoogte terecht:Rechthebbendenhebbeneenexclusief rechthebbenopinkomstenuitwerk.Maar,hetontbrekenvaneenbeperkingsgrondvoor(niet‐commercieel)creatiefhergebruikdoorDJ’sgeeftblijkvaneengebrekkigoogopdepraktijk.Juist door dat creatieve hergebruik bloeit onze digitale cultuur. Deze ontwikkelingtegenwerkenzorgtervoordatdelegitimiteitvanhetauteurs‐ennaburigerechtafneemt.Enerzijds wordt erkend dat creatief hergebruik een belangrijke bijdrage levert aan decultuur, maar anderzijds is er geen beperkingsgrond die dit mogelijk maakt, zondertoestemmingvanderechthebbenden:DoordezediscrepantievaltdeDJ tussendewalenhet schip. DJ’s die muziek van anderen, zonder toestemming van de rechthebbenden,gebruiken inwelkevormdanook,handelen in strijdmetdewet.Kunstwordtgezienalspiraterij.DeAuteurswetendeWetopdeNaburigeRechtenzijndaarmeeduidelijkhundoelvoorbijgeschoten.110110Watoverigenspreciesonderhet‘doel’vanhetauteurs‐ennaburigerechtdienttewordenaangemerktisnietgeheelduidelijk,maarbescherming(HR22juni1990,NJ1991,268,r.o.3.2.,AMI1990,nr.9,p.202(ZienderogenKunst)) en stimulans vallen erwel onder, F.W. Grosheide,Auteursrecht opmaat, dissertatie Utrecht, Deventer:Kluwer1968,p.128.



Dehuidigebeperkingsgrondengetoetst:CitaatrechtSampling en remixing valt namelijk niet onder de wettelijke beperkingsgrond van het‘citaatrecht’.Artikel15Awsteltnamelijkdeeis,dathetwerkmoetwordengebruiktineenaankondiging, polemiek of wetenschappelijke verhandeling of voor een uiting met eenvergelijkbaar doel. Het gebruik van een muziekwerk in bijvoorbeeld een bewerkteverveelvoudiging daarvan, valt hier niet onder en dus is de citaat‐exceptie niet vantoepassing.IncidenteleverwerkingDebeperkingsgrondvan‘incidenteleverwerking’isomschreveninartikel18aAw.111IndeMemorievanToelichtingbijditwetsartikelwordtmetbetrekkingtotsamplinggesteld:“Het gebruik van bepaalde, weloverwogen gekozen geluidsfragmenten in een nieuwmuziekwerk(sampling),hoewelvanbescheidenomvang,zalnietzijntoegestaangeletophetfeit dat het gebruik plaatsvindt met het oogmerk van integratie in en vergroting van dewaardevanhetnieuwemuziekwerk. Inkwalitatieve zin is ernamelijkgeen sprakevaneenverwerkingvanondergeschiktebetekenis.”112Onderdehuidigeregelingvaltsoundsamplingdusnietonderincidenteleverwerkingomdateengebruiktfragmentwordtgeachtietstoetevoegenaanhetnieuwewerk,zelfswanneerdesamplemaarsporadischwordtgebruikt.

6.2.3. Gevolg:BeperkingvancreatieveinnovatieenverkleiningcultureelaanbodDoor deze impasse ontstaat ongerechtvaardigde ongelijkheid tussen ‘traditionele’ en‘moderne’kunstenaars.Zoishetparodie‐artiestenopgrondvanartikel18bAwtoegestaanom, onder bepaalde voorwaarden, het werk van een ander op humoristische wijze tehergebruiken.Naasteenmaatschappijkritischdoel,dientdittochookvooralhetvermaak.Voor de DJ als moderne kunstenaar, is er (nog) geen ruimte voor niet‐commerciële,creatieve uitingsvormen. Er is daardoor minder ruimte voor innovatie en cultureleverrijkingindemuziekbranche.Door de beperkte blik op de werkzaamheden van de DJ en de remix‐cultuur, kan dewetgevergeenevenwichtigeafwegingmaken tussendebelangenvan rechthebbendenen111Artikel18aAwisgebaseerdopartikel5lid3subivandeAuteursrechtenrichtlijn(2001/29/EG).112KamerstukkenII,vergaderjaar2002‐2003,nr.28482,nr.3,p.52.



de vrijheid en stimulering van gebruikers. De wet sluit hier niet aan bij de praktijk,waardoorhetdraagvlakvoorhetauteurs‐ennaburigerechtafneemt.Ditheeftopzijnbeurttotgevolgdatwerkenillegaalgeëxploiteerdworden,metallereedsaangehaaldemaatschappelijke‐,culturele‐eneconomischenadelenvandien.



7. Aanbevelingen Inhetvorigehoofdstukisaanbodgekomenwelkeproblemenhetmuziekauteursrechtkent,voorwatbetrefthethergebruikvanbeschermdemuziekwerkendoorDJ’s.Indithoofdstukzullenaanbevelingenwordengedaandieleidentoteenvergrotingvandelegitimiteit van het toestemmingstraject voor hergebruik door DJ’s. Het gebrek aandraagvlakleidtmomenteeltoteengrotehoeveelheidillegaalgeëxploiteerdwerk.Ditdoelwordtbereiktdoorhettoestemmingstrajecttereguleren,endoordeherbezinningvanbestaande,ofdeinvoeringvannieuwewetten.

7.1. OnderscheidnaardeaardvanhethergebruikEeneersteaanbevelingomhetdraagvlakvoorhettoestemmingstrajecttevergroten,ishetcreërenvaneenonderscheidnaarde aardvanhethergebruik.Doordeopkomst vanhetInternet, de technologisch voortuitgang en het ontstaan van de remix‐cultuur zijncreativiteit en het uiten daarvan in een stroomversnelling geraakt. Hierdoor zijn debestaandeauteursrechtbeperkingenonderdruktekomenstaan,zie§6.2.2.Onder ‘commercieel’ hergebruikwordt verstaande exploitatie vanmuziekwaarvoor eenvergoedingwordtgevraagd.Onder‘niet‐commercieel’hergebruikwordtdeexploitatievanbijvoorbeeld zelfgemaakte remixen van bestaande muziekwerken verstaan, wanneer ervoorkennisnamevandatwerkgeenvergoedingwordtgevraagd.

7.2. Aanbevelingtenaanzienvanniet‐commercieel,althanscreatiefhergebruik

“Ifcopyrightlawsdonotderivetheirauthorityfromhumancreativity,butinsteadseekmerelyto compensate investment, then the scope of protection should be rethought and perhapsreduced.”113Omdatmomenteel voor ál het hergebruik toestemmingmoet worden gevraagd en deze,zoalsuiteengezetin§6.1.slechtsmoeizaamwordtverkregen,wordtdeniet‐commerciële,creatievekunstenaaronevenrediginzijnbeperktenwordtinnovatietegengegaan.Erdientdaarom ten behoeve van de informatievrijheid ex artikel 10 EVMR, een onderscheid

113Ginsburg2003,p.3.



gemaakttewordentussen‘commercieel’en‘niet‐commercieel,althanscreatief’hergebruikvanbeschermde(muziek)werken.Deauteursrechtelijkebalansvraagtomdezeaanpassingvandewet.Niet‐commercieelgebruikkanuiteindelijkwel leiden totcommerciëleexploitatie,doordatbijvoorbeeldniet‐commerciëleremixenvia internetforapubliciteitvooreenDJgenereren.“Daar pluk je op een andere manier de vruchten van, want op die manier kom je aanopdrachten voor remixen, producties voor andere acts, en dergelijke” zegt DJ Don DiablotijdenseeninterviewvoorBSMagazine.114Rechthebbendenhebbenookbaatbijditcreatievehergebruik.Hunoude,oorspronkelijkewerkwordtweeronderdeaandachtgebrachtbijeennieuwpubliek,omdatereenremixvanisgemaaktofdatdelenervanalssampleterugkomenineennieuwwerk.Dezeaandachtkan leiden tot nieuwe inkomsten, doordatmensenhet oudewerk ‘aanschaffen’ of omdatDJ’s commerciële potentie zien in een remix of sample en over een licentie willenonderhandelen.

7.2.1. FairuseHetinvoerenvaneen‘fairuseexceptie’indeAuteurswetnaarAmerikaansmodel115,zoalsvoorgesteld in de speerpuntenbrief van Teeven, voorziet DJ’s, onder bepaaldevoorwaarden, in de mogelijkheid tot creatief hergebruik, zonder dat zij daarvoortoestemminghoeven te vragen aande rechthebbenden.116De voorgestelde exceptieheefttot doelmeer flexibiliteit te brengen in het auteursrecht, het vertrouwen in dat recht tevergrotenencreativiteiteninnovatietebevorderen.117Hetauteursrechtkan,naarmijnmening,wordenbeperktopgrondvanfairuse,wanneerdit‘eerlijke gebruik’ eenbelangrijkmaatschappelijkbelangdient, zoals informatievrijheid exartikel10EVRMendehandhavingvanhetauteursrechteenontoelaatbare inperkingvandievrijheidmetzichmeebrengt.118

114J.Haagma,‘FeddeleGrand,DonDiabloenArminvanBuurenoverdewereldwijdeimpactvanhetAmsterdamDanceEvent’,BSMagazine,oktober‐november‐december2009,p.15.115 United States Copyright Act van 1976, titel 17, sectie 107,<http://fairuse.stanford.edu/Copyright_and_Fair_Use_Overview/chapter9/9‐a.html>.116Teeven2011,p.13.117Teeven2011,p.12enVisser2011,p.3.118 Hof ’s‐Gravenhage 4 september 2003, NJ 2003, 664, r.o. 8.4. en HR 16 december 2005, LJN: AT2056(Scientology/XS4ALL).Anders:M.deCockBuning,‘Auteursrechteninformatievrijheid:overdebeperktetoepassingvanartikel10EVRM’,Mediaforum2005,nr.4,p.157.



Hetvoordeelvanfairusebovendehuidigebeperkingsgrondenligtinhetopenkaraktervande exceptie. Het systeem is daardoor klaar voor de toekomst.119 Vanwege de snelletechnologische en culturele veranderingen zijn gesloten beperkingen met een specifiekdoel,niethoudbaar.Fairuseisditwel,omdatgebruikistoegestaanzolanghet‘eerlijk’isendatmoetpergevalenvantijdtottijdwordengetoetst.Ofersprakeis‘fair’gebruikwordtbezienvanuitdevolgendeperspectieven:

1. Het karakter en het doel van het gebruik en de vraag of er sprake is vancommercieelgebruikofvoorniet‐commercieelgebruik;

‘Transformatief’ of ‘creatief’ gebruik onderscheidt zich van ‘reproductief’ gebruik. Bij heteerste begrip wordt er wezenlijke waarde aan het nieuwe werk toegevoegd. Dezetoevoeging dient ervoor te zorgen dat het werk op een andere wijze gebruikt wordt,bijvoorbeeld het gebruik van een sample van een saxofoon in een dance‐nummer. Hettweedebegripziet slechts toeopeen reproductievanhetorigineel, zoalseen ‘cover’ vaneennummer.Erdientwelrekeningtewordengehoudenmetmatevancommercieelgebruik,maarnietálhet commerciëlegebruikwordt indeAmerikaanse fairusebepalinguitgesloten.Dematevantransformatieenhetkwantitatieveaspectvanhetgebruikzijnbelangrijkerdandematevancommercieelgebruik.Wordthetcultureleaanbodbrederenrijker,danzalcommercieelgebruik eerder zijn toegestaan.120Is er sprake van nabootsing of aanhaken, dan is eenberoepopfairuseuitgesloten.Eenandereredenom‘commercieelgebruik’niethelemaal letterlijktenemen, isvanwegede interpretatie van dit begrip in Nederland. Zo hanteert Buma/Stemra het criterium‘gebruikdoorfor‐profitinstellingenofhetaanbiedenineencommerciëleomgeving’.121Hetaanbieden van een werk op een website, waarop een commerciële banner (of anderereclame)staat,valtonderdergelijkcommercieelgebruik.Nuishetzodatdemeeste(gratistoegankelijke)websites zichzelf in levenhouden, door commerciële advertenties en is erdusmeestalsprakevan‘commercieelgebruik’.In mijn optiek is een beter te hanteren criterium, of er lidmaatschapsgeld betaaldmoetwordenvoordetoegangtotdewebsiteofdatervoorhetwerkzelfbetaaldmoetworden.

119USCopyright,FairUse<http://www.copyright.gov/fls/fl102.html>.ZieJ.I.Krikke,‘Auteursrechtopmaat’,AMI1995,nr.6,p.103.120UnitedStatesSupremeCourt7maart1994,510U.S.569(Campbell/Acuff‐Rose).121 <http://www.bumastemra.nl/nl‐NL/MuziekrechtenVastleggen/Pilot+Creative+Commons/> en<http://creativecommons.nl/activiteiten/cc‐nlbuma‐pilot‐frequently‐asked‐questions/>.



Ditkan indevormgebeurenwaarbijeropadvertentiesgekliktmoetworden,voordatertoegangistothetmuziekbestand.Staat het de consument vrij om gratis kennis te nemen van het bestand, dan is er geensprakevancommercieelgebruik,ookalishetbestandtedownloadenineen‘commerciële’omgeving. Het gebruik dient dus van de omgeving teworden onderscheiden. De eis van‘niet‐commercieel’schrappenenalleenkijkenofhetgebruik‘fair’is,verdientaanbeveling.

2. Deaard,bekendheidenoriginaliteitvanhetbeschermdewerk;Het samplen of remixen van zeer onderscheidende en bekende werken, wordt hierbijminder snel toegestaan op grond van fair use, dan wanneer dit bij een ‘gewoon’ werkgebeurt. De openende gitaar‐rif en de tekst “I can’t get no satisfaction” uit het nummer‘Satisfaction’ vandeRollingStonesovernemen in eennieuwnummervaltnietonder fairuse,omdathetgebruikaanhaaktbijdebekendheidvanhetoriginelewerk.

3. De omvang en het belang van het gebruikte deel ten opzichte van hetbeschermdewerkalsgeheel;

Een voorbeeld ter verduidelijking is het nummer ‘Feel Like Doing’ van de Nederlandsetechno‐DJ en –producer David Labeij.122Labeij gebruikt in dit nummer (vanaf 1:16) eendrie seconden durende sample van de stem van popzangeres Britney Spears uit haarnummer ‘I’mASlave4U’(0:10–0:13)123.DestructuurvanhetpopnummervanSpearsisgeenszinstebekenneninhettechno‐nummervanLabeij.DedoorLabeijgebruiktesamplebevat (alleen)de woorden “andIneedtodo,whatIfeellikedoing”.DezetekstkomtinhetnummervanSpearsmaaréénkeervoor.InhetnummervanLabeijkomtdeteksttweeëndertigkeervoor.FeelLikeDoingduurt6:40,waarvan1:36destemvanSpearstehorenis.Nietopzichzelfstaand,maartelkensmeteenonderliggendebeatvanLabeij.HetgrootstedeelvanhetnummeriszonderdestemvanSpearstehoren.DesamplevanSpearsmaaktdaarmeeinmijnoptiekgeendeeluitvandebasisvormgevingvande‘geluidscollage’vanLabeij.124Hetiseenduidelijkvoorbeeldvaneensampledieietstoevoegtaaneennieuwnummer,maarabsoluutnietdragendis.

122Tebeluisterenop<http://soundcloud.com/fernando‐miller/david‐labeij‐feel‐like‐doing>.123Te beluisteren op <http://www.youtube.com/watch?v=Mzybwwf2HoQ>. Naar aanleiding van een interviewmetLabeijblijktdathijzelfopeenschaalvan1tot10,desampleeenwaardevan3toekentinvergelijkingmetderestvandebeatsvanhetnummer.124Wanneer een auteursrechtelijke beschermd werk wel een deel uitmaakt van de basisvormgeving van eencollage,daniser,ingevolgevanHofArnhem20januari2009,LJN:BH4145,r.o.4.4.,geensprakevanincidenteleverwerkingexartikel18aAw.



InNederlandisdoordeRechtbankHaarlembepaalddatsamplingonrechtmatigiswanneer‘sprakeisvanoneerlijkeconcurrentiedoorhetdisproportioneelprofiterenvanandermansprestaties’.125Hiervanzalbij eenherkenbareendragendesampleeerder sprakezijn,danbijeen‘toevoegende’samplediedewaardevanhetwerknietwezenlijkvergroot.Eenvoorbeeldwaarbijerwelsprakeisvaneendragendesample:inhetnummer‘PassTheMic’vandeBeastieBoyswordteenzessecondedurendesampleuithetnummer‘Choir’vanJamesNewtonveertigmaalherhaald.Hetvormttevensdeondergrondofwelde‘beat’vanPass The Mic. De Beastie Boys hebben vervolgens een tekst aan die beat toegevoegd.DaarmeeheeftdesamplevanNewtoneendragendkarakterenishetnietondergeschikt.126

4. Heteffectvanhetgebruikopde(mogelijke)afzetmarktofvoordewaardevanhetbeschermdewerk.

Alshetoriginelewerkdoorhetgebruikvaneenandereendeelvanzijn(mogelijke)marktdreigt te verliezen, zal het gebruik van datwerkminder snel ‘fair’ zijn. DeUnited StatesSupreme Court achtte het niet aannemelijk dat iemand die een ballad wil uitzoeken,thuiskomtmetrapmuziek.127Bijdetoetsingvanditcriteriumkangekekenwordennaardetotaalindrukkenvanbeidenummers.128Hierbijdientooktewordengeletopdeindemarktaanwezige aanbod, eerdere uitvoeringen van een nummer en of het gebruikte werkinmiddelstothetpubliekedomeinbehoort.129PraktischeimplicatieOf de fair use exceptie in de Nederlandse Auteurswet kan worden ingevoerd dient teworden bezien aan de hand van de drie‐stappentoets. De drie‐stappentoets vormt hetbeginpuntvoorallemogelijkebeperkingenophetauteursrecht.Detoetsisoorspronkelijkafkomstiguitartikel9lid2vandeBernerConventieenisookopgenomeninartikel5lid5van de Auteursrechtrichtlijn. De drie‐stappentoets is niet als zodanig opgenomen in deNederlandseAuteurswet,maardeNederlandsebeperkingendienenweltevoldoenaanhetinternationalekader.

125RechtbankHaarlem13oktober1989,BIE1991,nr.6,p.20,r.o.3.7(RideonTime/LoveSensation).126In US Court of Appeals for the Ninth Circuit, 4 november 2003, zaaknummer 388 D.3d 1189 (Newton vsDiamond).127Overdeberoemdezaak tussenRoyOrbinsonende rapgroep2LiveCrew.LaatstgenoemdengebruikteneensamplevanOrbinson’s‘PrettyWoman’ ineenparodie.Ditgebruikwerdtoegestaanonderfairuse.UnitedStatesSupremeCourt7maart1994,510U.S.569(Campbell/Acuff‐Rose).128HR29november2002,IER2003/17,p.93,r.o.3.5(UnaVoceParticolare).129RechtbankBredaop4mei2011,LJN:BQ3393,IEPT20110504(DeJong/DJTiësto).



De uitspraak van het Dispute Settlement Body (DSB)130van 27 juli 2000 over de drie‐stappentoets van artikel 13 TRIPs zorgt ervoor dat de fair use beperking op hetauteursrechtaanvolgendeeisenmoestenvoldoen(1–3):131

1. Beperkingen en restricties mogen slechts in bepaalde bijzondere gevallenwordentoegepast;

Hetdoelhoeftniettelkensexpliciettewordenomschreven,maardienttevallenondereendoordewetgevergedefinieerdeuitzonderingsgrond,zoalshet ‘hetciterenuiteenwerkineenaankondiging’(artikel15aAw).Daarnaastmoeterietsbijzonderszijnaanhetgebruikvoor dit doel. Hiervan zal bijvoorbeeld sprake zijn wanneer dit zo door de overheid isbepaaldofwanneerersprakeisvaneenuitzonderlijkeomstandigheid.132Een doel van een fair use exceptie ismeer flexibiliteit brengen in demanierwaarop hetauteursrechtomgaatmetsnelletechnologischeveranderingenophetInternet.133Daarnaastmoet de exceptie een stimulans zijn voor creativiteit en innovatie, zonder dat daarbij debelangenvanrechthebbendenonevenredigwordengeschonden.134Aandeeerstestapisdusvoldaan.

2. Mitsdaarbijgeenafbreukwordtgedaanaandenormaleexploitatievanwerkenofandermateriaal;

Onder ‘normale exploitatie’ verstaat het DSB de actuele exploitatiepraktijk,maar ook dedoordebeperkingaande rechthebbendeontnomenpotentiële (deel)marktenmoetenalsexploitatiemogelijkheidwordenmeegewogen.135Wanneer echter een rechthebbende een nieuwe manier bedenkt om zijn werk teexploiteren,dandienendewettelijkeuitzonderingendaarvoortewijken.136Doordekomstvandeeenvoudigebewerkings‐enverspreidingsmogelijkhedenvoormuziekwerkenishet‘normaalgebruik’aanveranderingonderhevig.137

130DitishetorgaandatbelastismetdebeoordelingvangeschillenvandeWereldhandelsorganisatie.131DSB27juli2000,zaakDS160(UnitedStates–Section110(5)oftheUSCopyrightAct).132S.Ricketson,TheBerneConventionfortheprotectionofliteraryandartisticworks:1886–1906,London1987,p. 482 enH. Cohen Jehoram,Wie is bang voor de driestappentoets in deAuteursrichtlijn?, (Dommering‐bundel)Amsterdam:OttoCramwinckelUitgevers2008,p.60.133Teeven2011,p.13.134Teeven2011,p.2–3.135Hugenholtz2000,p.203.Anders:Ricketson1987,p.10.136Hugenholtz2000,p.198.137RapportvanhetDSBvan27juli2000,paragraaf6,nr.187.



Wanneer het niet aannemelijk is dat een rechthebbende geld kan verdienen met eenbepaalde vorm van exploitatie, dan valt dergelijk gebruik onder de beperkingsgrond.138Doordeeerstefairusetoets,isaandetweedestapvoldaan.

3. Dewettigebelangenvanderechthebbendenietonredelijkwordengeschaad.Indebepalingdatergeenonredelijkeschadegeledenmagwordendoordebeperkingvanhet auteursrecht speelt vooral het economische schadebegrip een grote rol.Hierbij dientgekekentewordennaareventuelemarktsubstitutie.Onderde fairuseexceptiemaghetgebruikevenmin totmarktsubstitutieofmarktverliesleiden.Hiermeewordtookaandederdeenlaatstetoetsvoldaan.Vanpraktischbelang ishet feitdatopgrondvanartikel10vandeBernerConventiehetverdragspartijen toegestaan is om een fair use uitzondering in hun nationale wet op tenemen.VissernoemtinzijnreactieopdespeerpuntenbriefvandeTeeveneenaantalalternatievemogelijkhedenomhetvertrouwen indeAuteurswet tevergroten, zoalseenrechtstreekseafweging tussen het ‘grondrecht op informatievrijheid en kunstnijverheid’ (artikel 10EVRM)enhetauteursrechtendemogelijkheidomcreatiefhergebruiktoetestaandooreenberoepopde leerstukkenvanmisbruikvanmachtspositie enmisbruikvan recht (artikel3:13BW).139Fair use heeft mijns inziens de voorkeur omdat, kort gezegd, een afweging vangrondrechten tot langslepende procedures kan leiden. Procedures op grond vanmachtsmisbruikzijnachteraf,hetkwaadisdanalgeschied.Defairuseexceptieverdientnaarmijnmening,eveneensaanbevelingbovenhetoprekkenvanartikelen15en18aAw,omdatdieartikeleneeneigen,specifiekeenterechtbegrensdebeperkingophetauteursrechtbieden.140

138K.J.Koelman,‘Denationaledriestappentoets’,AMI2003,nr.1,p.7.139HR24mei1968,NJ1968,252,m.nt.GJS(Buma/Brinkmann)enVisser2011,p.3.Anders:Krikke1995,p.107,waarKrikkeeenuitvoerigeuiteenzettinggeeftvanacademischediscussieoverfairuseendebeperkendewerkingvanredelijkheidenbillijkheid.140Anders:Visser2011,p.3.



7.2.2. MeerinzichtindewerkzaamhedenvandeDJanno2011HetisvanbelangdatdewetgevermeerinzichtkrijgtindewerkzaamhedenvandeDJanno2011.DJ’smoetenhun stem latenhorendoorbijvoorbeeldeenbelangenverenigingop terichtenendeeltenemenaan(publieke)debattenoverdetoekomstvanhetauteursrecht.141Eengroterinzichtindeimmergroeiendedance‐scenemaakthetmakkelijkeromhetbeleidaftestemmenop‘waterspeelt’enwanneergebruik‘fair’is.142Deontwikkelingenenvisiesdiebesprokenwordenopinternationaledance‐gerelateerdecongressenalshetAmsterdamDanceEvent,dienenonderspecifiekeaandachtvanbeleidsmakerstekomen.Voor veel DJ’s is het intellectuele eigendom een ver‐van‐mijn‐bed‐show.143 Voor veelbeleidsmakers is hetwerk van deDJ onbekend terrein.Wanneer beide partijen een stapnaar elkaar toe doen, kan er maatschappelijke, culturele en economische winst geboektworden.Zokandooreenruimereinterpretatievanhetbegrip‘muziekwerk’uitartikel1jo10lid1sub 5 Aw, volgens Schipper de DJ‐set in zijn geheel worden aangemerkt als eenauteursrechtelijkbeschermdwerk.Hiervoordientdesetaandewerktoetstevoldoen.144DesetalsgeheelkanvolgensSchipperwordenaangemerktalseenimmateriëlescheppingvandeDJ:hetiseenplanmetalsdoelmensenaantezettentothetgenietenvanzijnmuziek,hetdraaien van zo’n set is de uiting vandat plan.145Deze schepping komt tot uitingdoordecreatieveinspanningvandeDJvoorwatbetrefthetselecteren,rangschikkenenterplaatsebewerkenvanonderliggendemuziekwerken.146Eeneigen,oorspronkelijkkaraktermetdestempelvandemakerzalblijkenuitdematevanbewerking van de onderliggendemuziekwerken in de set. De set als geheel kán daaromorigineelzijn.Eensetkandaarnaastonderscheidendvermogenbezittenenis(bijna)nooitgeenkopiezijnvaneenreedsbestaandwerk.147

141DeBelangenVerenigingDance(BVD)heeftenigetijdbestaan,maarisinmiddelsinactief.InBelgiëbestaateenbelangenvereniging genaamd ‘FOCUS’. De vereniging ontleend haar bestaansrecht voor een groot deel aan deBelgische DJ‐licentie, een vergoeding voor kopiëren en gebruiken van originele werken.<http://www.sabam.be/nl/getpage.php?i=335>.142Hetonderzoeksrapport‘Waterspeelt’isnamelijknietrepresentatiefvoordedance‐sceneenDJ’s.143ZieenquêteinBijlage,p.IV.144Zie§5.1.1.145B.H.M.Schipper,‘Draaikunstofverdraaidekunst?Dedj‐setalsobjectvanhetauteursrecht’,AA2002,nr.3,p.144.146HierdoorisvoldaanaanhetvereistedathetHofAmsterdamsteldeop8februari2007,LJN:AZ8071,r.o.4.5.1.(Endstratapes).147HR16juni2006,NJ2006,585,r.o.3.4.2(Kecofa/Lancome).



EenDJzalzijnsetvaneenpersoonlijkstempelvoorziendoor indesetzijnkenmerkende‘sound’ te laten horen. Het vervormen van geluid tot kille of juistwarme klanken of hetgebruikvantribal‐achtigeritmeskunnenookhet‘handelsmerk’vaneenDJzijn.Buma/Stemra en SENA erkennen de ‘set’ echter nog niet als eenwerk. DJ’s kunnen zichdaardooropbasisvanhunDJ‐setsniet inschrijvenbijde cbo’s.LaatstgenoemdenziendeDJ‐set alleen maar als verzamelwerk. Echter, door de grote vervlechting van al dieafzonderlijke (bewerkte)nummersontstaatdoor toedoenvandeDJeencoherentgeheel.Het is een weergave is van zijn creatieve keuzes en uitvoering daarvan. De set ontstijgtdaarmeedestatusvanloutereenverzamelwerk.Zoalseencollage‐artiestobjectendiehijschept in zijn geest, maar ook bestaande objecten die hem inspireren, verwerkt tot eengeheel,zodoetdeDJdatmetgeluidendievoorhemdienstdoenalsbestanddelenvanzijnset.Hetresultaatkandanookwordengezienalseengeheel,éénwerk.

7.2.3. Resultaten:Het voordeel van fair use is dat werken ‘transformatief’ gebruikt kunnen worden. Bijtransformatief gebruik wordt waarde aan het origineel toegevoegd. Hier zit ooktegelijkertijdeenzwakkeplekvanfairuse.Nietduidelijk iswat ‘waarde’ inhoudtenvoorwiedezewaardehetmeestvanbelangis?HetKabinetisechterwelvanmeningdatfairuseeenstimulansisvoordecreatievannieuwwerk.148VoordeDJalsgebruikeriseenfairuse‐exceptiepositief.Hijkanzozijnzelfgemaaktwerkof‘UserGeneratedContent’(UGC)terpromotievanzichzelfaanbieden.Zolanghijditgebruik‘fair’houdt,danisditgebruikzondertoestemmingvanderechthebbendetoegestaan.149Ermoet dan in het nieuwewerkwel sprake zijn van een eigen karakter en eenpersoonlijkstempelvandeDJ.ZodradeDJechterwelinditeconomischenauteursrechtelijkbelangvanderechthebbendetreedt,dankanlaatstgenoemdedaartegenoptreden,hetwerkvaltdanimmersnietmeeronderfairuse.De rechter, een speciale op te richten gildecommissie of bijvoorbeeld het VCP zoudenkunnenoptredenalsbeoordelaarsofeengebruikonderdefairuseexceptievalt.TijdenshetAmsterdamDanceEventin2008werdgestelddatheterkennenvandeDJ‐setals‘werk’enhet‘verkopen’vandiesetsdedigitalemuziekverkoopuithetslopzoukunnentrekken.150Dit kent echter problemen omtrent de licentiering van onuitgegeven platen(‘white labels’), bootlegs (illegale remixen) en demo’s die in de set zijn verwerkt, maar

148Idem.Zieook:AlberdingkThijm1998,p.149.149Ofandersgezegd,wordtergeeninbreukgemaaktopderechtenvandeander.150ZieenquêteinBijlage,p.IV.



waarvan de rechthebbenden niet meer te achterhalen zijn. DJ Sander Kleinenberg steltdaarom:“Erzoueenuniverseelrechtssysteemmoetenkomen.Gelijkerechtenvoorallelandenmeteenpublishingdiedirectvanuitdebrongevoerdwordt.Erzoueen soortoverkoepelendorgaanmoeten komendat de boel vanuit een centrale plek regelt. Eenwereldwijde databasewaargebruikerstegenbetalingdj‐setskunnendownloaden.Iedereproducerdiezijntrackaanmeldtkrijgtdaneensoortpropertynummer,zodattracksaltijdteachterhalenzijn.”151AlsDJ’s zich kunnen inschrijven opbasis vanhun sets, dan zal dit eenprikkel gevenomdusdanig onderscheidend en scheppend te werk te gaan, omdat er een dergelijk rechtverkregen kan worden. De ruimte moet er zijn om op de juiste manier beschermd tewordenenomzoinkomstentevergaren.HetiseenrechtvaardigeerkenningvoordekunstvandeDJ.152

7.3. AanbevelingentenaanzienvancommercieelhergebruikBelanghebbenden zijn het erover eens dát toestemming moet worden gevraagd voorcommercieel hergebruik van de muziekwerken. 153 Vanuit die gedachte vergroten devolgende aanbevelingen het draagvlak voor de invulling en uitwerking van dattoestemmingstraject:

7.3.1. One‐stop‐shopvoorhetclearingsprocesDe Europese Commissie heeft het initiatief genomen omdewerking van het auteurs‐ ennaburigerechtteverbeteren.Zijheefthiertoeeenblauwdrukopgesteldvooreennieuwtevoerenbeleidophetgebiedvanintellectueeleigendomindedigitalewereld.154Ditbeleidmoet voor een beter evenwicht zorgen tussen bescherming van rechthebbenden enbevorderingvancreativiteiteninnovatie.Daarnaastmoeteenzogrootsmogelijketoegangtotculturelewerkenwordengeboden.155InNederlandisditinitiatiefovergenomeninde‘Auteursrecht20©20’‐strategie.Op11april2011stuurdeTeeveneenspeerpuntenbriefnaardeTweedeKamermetbetrekkingtotde151 Auteur onbekend, ADE 2008: ‘De waarde van Dance én de waarde van Vinyl’, 24 oktober 2008,<http://3voor12.vpro.nl/artikelen/artikel/40193056>.152 Verslag van het ADE 2008,<http://3voor12.vpro.nl/3voor12/festivals/news/full.jsp?portal=2534202&event=40126336&news=40193493>.153Zie§6.2.1enSchipper2007,p.40.154Persbericht EC, ‘Commissie komt met “blauwdruk” voor intellectuele‐eigendomsrechten om creativiteit eninnovatietestimuleren’,IP/11/630,Brussel24mei2011.155EuropeseCommissie,Memo/11/332/.



verbeteringvanhetauteursrecht.156IndezebriefstaaneenaantalpuntendiehetdraagvlakvoorhettoestemmingstrajectvoordeDJkunnenvergroten.TeneerstewilTeeveneenzogenaamde‘one‐stop‐shop’inhetlevenroepen,indevormvaneen digitaal loket waarbij commerciële gebruikers met licentieaanvragen en ‐onderhandelingenterechtkunnen.Het is echter niet de eerste keer dat over een dergelijk systeem wordt nagedacht.Buma/StemraheeftsamenmetCedar157in2003eenprogrammaontwikkeldwaarmeekanworden bemiddeld tussen rechthebbenden en gebruikers vanmuziek. Als een gebruikerbijvoorbeeldeenbepaaldesampleuiteenmuziekstukwilgebruiken,dankanhijviadeze‘musiclicensor’allebenodigdelicentiesbijdediversebetrokkenpartijenregelen.Daartoedient een wereldwijde database te worden gecreëerd, waarin de rechthebbenden opmuziekwerken(relatief)snelzijnterugtevinden.158Het idee heeft in 2003 echter geen gevolg gekregen, omdat producenten en exploitantennietwildenmeewerkenaaneendergelijkebemiddeling.Zijwarenopdatmomentzelfnogop zoeknaar een strategischepositie omtrentde combinatie vandigitalewerkenenhunrechten,zoblijktuitonderzoekdoorRuttenenVanBockxmeer.159Hetinvoerenvandezelicensordientnaarmijnmeningsamenvallenmetdeone‐stop‐shopzoals Teeven heeft voorgesteld. Zo wordt het verkrijgen van een exploitatie‐ en eenverveelvoudigingslicentiezoefficiëntmogelijkgemaakt.Alsdaarbij,zoalsSchipperhetnoemt,‘hardandfastrules’voorhetgebruikvansamplesendaaraan gekoppelde vergoedingen worden gemaakt, dan ontstaat een helder overzichtwaaraandeDJ,aandehandvanbijvoorbeeldde‘zwaarte’vanhetgebruik,kanaflezenwatdehoogtevandebetalenvergoedingisenwelkevoorwaardendaaraanzijnverbonden.160Er dient daarnaast een wetsbepaling te komen die toeziet op een ‘redelijke termijn’ bijlicentie‐onderhandelingen, zodat rechthebbenden het proces niet onnodig kunnentraineren.Dewetgeverkaneenveldonderzoekkunneninitiëren,waaruitmoetblijkenwatdemarkt als ‘redelijk’ acht. Binnen die termijn dienen de voorwaarden voor het gebruik

156Teeven2011,p.3.157‘Cedar’staatvoorCentrumvoorDienstverleningAuteurs‐enaanverwanteRechten.158 Auteur onbekend, ADE 2008: ‘De waarde van Dance én de waarde van Vinyl’, 24 oktober 2008,<http://3voor12.vpro.nl/artikelen/artikel/40193056>.159RuttenenVanBockxmeer2003,p.70.160Schipper 2007, p. 41. Schipper stelt hierin voor om een sample in te delen naar kwantitatieve (lengte,frequentie, omvang) en kwalitatieve (karakteristiek, herkenbaarheid, bekendheid) gronden. Naar aanleiding vandeze indelingzouaanelkecategorieeenbepaaldeprijskunnenwordengekoppeld.EenrolvoordeVCPzouhierookweggelegdkunnenzijn.



duidelijk te zijn. Een DJ weet dan binnen een bepaalde tijd waar hij aan toe is en of deproductie van een bepaald muziekwerk doorgang kan vinden. Het wachten op dietoestemming hangt vaak als “een zwaard van Damocles boven een productie” aldusSchipper.161

7.3.2. ConcentratievanrechtenbeheerOmdewerkingvanhet‘1‐loketprincipe’teversterkenzoudenerrechtenmaatschappenindezinvanartikel7A:1655BurgerlijkWetboek,kunnenwordengecreëerd,dieallerechtenrondomeenbepaaldemuzikantenzijnrepertoirebeheren.162DJ’sdieeenbepaaldnummerwillen samplen of remixen hoeven dan alleen via de licensor, aan de maatschaptoestemmingtevragen.Wanneerdemaatschapdietoestemmingverleend,danwordendeinkomstendaarvanopbasisvandedoorderechthebbendengemaakteafspraken,onderlingverdeeld.163Beidepartijenhebbenhiervoordeelbij,omdatdoorvereenvoudigingvanhetsysteem,DJ’s(vaker) om toestemming vragen en zo de oorspronkelijk rechthebbendenmeer inkomenkangenereren.

7.3.3. VerlagingvandelicentievergoedingenHet vergroten van het draagvlak voor het clearingsproces dient naar mijn mening,daarnaast te worden bewerkstelligt door de huidige prijs te verlagen, die voor het(downloaden en) gebruiken van beschermd materiaal wordt gevraagd.164Zeker nu uitonderzoekblijktdathet‘longtail‐effect’indemuziekbranchenietbestaat.165Deprijsverlagingdientvanuitdepraktijktewordeningezet,maardewetgeverkanhelpendoortoezichttehoudenopeventueelmachtsmisbruikdoorhetvragenvanexcessiefhogevergoedingen. De uitwerking van het auteursrecht zou getoetst kunnen worden aan debeperkendewerkingvanredelijkheidenbillijkheidexartikel3:12BW.166161Schipper2007,p.5.162Alsrelevantevoordeelvandemaatschapheefthiertegeldendebeperkteaansprakelijkheid163Doeland2011.164De Vrieze 2011, evenals D. Doeland, ‘Artiest 2.0: Is er einde aan het licht van de tunnel?’, 13maart 2010,<http://denisdoeland.com/column/artiest‐2‐0‐is‐er‐licht‐aan‐het‐einde‐van‐de‐tunnel‐deel‐2/>. Doeland isoprichter en generalmanager vanNederlands grootste dance‐muziekwebshopDance Tunes, zit in de ledenraadvan hetMuziekcentrumNederland en is eigenaar van DDMCA, eenmanagement, consultancy en adviesbureauvoordemuziekindustrie.165Vooreenuiteenzettingvanhetbegrip‘longtail’verwijsiknaar§6.1.2.,Page&Garland2008,p.2enDoeland2010.166Krikke1995,p.107.Anders:Ch.Gielen,Volghendehetrechteoordeelvanredene,Zwolle:TjeenkWillink1994,besprokendoorC.J.C.C.VanNispeninBIE1994,nr.8,p.276.



Zo zou bijvoorbeeld, wat Teeven noemt een op te richten ‘laagdrempeligegeschillencommissie voor tarieven’, kunnen optreden tegen het ‘bewust’ uit de cultuurhoudenvanwerken,dooronredelijkhogevergoedingenvoorgebruiktevragen.167Wateen‘redelijkeofbillijke’vergoedingis,kanbijvoorbeelddoordegeschillencommissiewordenberekenddoorgebruiktemakenvande‘Shapley‐methode’.Dezemethodekentviaeen lineaire schatting een billijke waarde toe aan een ‘object’ met meerderebelanghebbenden.168Hetprobleemvandebepaling(achteraf)wanneereenvergoedingals‘excessief’ kan worden aangemerkt, wordt hiermee ondervangen. Er kan namelijkpreventief worden opgetreden tegen licenties, die door hun hoge prijs (culturele)ontwikkelingenonevenredigtegengaan.169Marktwerking dient te worden gecombineerd met enig overheidstoezicht, om zo hetevenwicht tussen contractsvrijheid en efficiëntemarktwerking te bewaren en er voor tezorgen dat machtsmisbruik door rechthebbenden, het doel en de verbetering van hetauteursrechtnietindewegstaan.

7.3.4. OpheffingvanterritorialelicentiesDe beperking van de territoriale licentieswordt ondervangen door het vierde speerpuntvan Teeven. Dit punt ziet onder andere toe op het invoeren van een systeem voor‘grensoverschrijdende auteursrechtlicenties’.170Er hoeft dan geen aparte licentie meergevraagd te worden voor elk Europees land waarin een rechthebbende een werk wiluitbrengen.Dezemaatregelkanwordengezienalsuitwerkingvanartikel86EGVerdrag,dat het ondernemingen (in casu, bijvoorbeeld een muziekuitgever) verbiedtmachtsmisbruiktemakenalsdehandeltussenlidstatendaardoornegatiefbeïnvloedwordt.

7.3.5. Resultaten:De instelling van een one‐stop‐shop, gecombineerd met een concentratie vanrechtenbeheerendeverbeteringvandelicentievoorwaardenleidenertoedatconsumenten

167Teeven 2011, p. 5. Dit wetsvoorstel is reeds bij de Tweede Kamer aanhangig: Kamerstukken II, nr. 31 766,vergaderjaar2008–2009,14juli2009.168S. Fatima, M. Woolrich en N. Jennings, ‘A Linear Approximation Method for the Shapley Value, ArtificialIntelligenceJournal2010,172(14),p.1673–1699enoverdetoepassingopeenbillijkevergoedingvoormuziekR.Watt, ‘FairCopyrightRemuneration:TheCaseofMusicRadio’,ReviewofEconomicResearchonCopyright Issues2010,vol.7(2),p.21‐37.169Opgrondvanartikel24Mededingingsweten81–82EGVerdrag.ZieTeeven2011,p.6en Janssene.a., ‘DeWisselwerking tussen Auteursrecht en Mededingingsrecht. Rechts‐ en economisch wetenschappelijkebevindingen’,OnderzoekinopdrachtvanhetMinisterievanEconomischeZaken,mei2010,p.6.170Teeven2011,p.12.



engebruikersdaadwerkelijkgaanbetalenvoormuziek,omdatheneenredelijkalternatiefwordt geboden voor onrechtmatig handelen. Door het gemak en door de toegenomentransparantiemetbetrekkingtotdehoogtevandevergoedingen,wordthetdraagvlakvanhethuidigesysteemsubstantieelvergroot.171Hiervangaatookeenpositievewerkinguit jegensde rechthebbenden.Zij zullen ziendathunwerkenvakerlegaalgeëxploiteerdwordenendathuninkomstenstijgen.Allepartijenhebbendusbaatbijdezeverbeteringen,omdatdegebruikervanvandaag,derechthebbendevanmorgenisenomgekeerd.EenanderresultaatisdatdedrukophandhavingophetInternetzalwordenverminderd.Hetopheffenvande territoriale restrictiesheeft totgevolgdatdemogelijkhedenvanhetInternet worden benut. Werken kunnen dan zonder (territoriale) beperkingen over delandsgrenzen worden aangeboden. Er ontstaat zo een grotere muziekmarkt en daarmeeneemtookdekanstoeopeenstijgingaan inkomstenenopeen internationaledoorbraakvan een DJ. Het gebrek aan territoriale restricties maakt kunst letterlijk en figuurlijkgrenzeloos.DaarnaastkunnenDJ’suitanderelandeneenvoudigerkennisnemenvanelkaarswerk,wateen verbreding van het culturele aanbod en de gebruiksmogelijkheden van muziek totgevolg heeft. Dit werkt uiteraard ook positief voor het publiek van de DJ, zij kunnengenietenvaneennogrijkerspectrumaandansbareklanken.

7.4. OverigeinitiatievenHet gaat helaas de reikwijdte van deze scriptie te buiten om initiatieven als CreativeCommons als aanvulling op het auteurs‐ en naburige recht volledig te behandelen. Kortgezegd zijn Creative Commons, licenties die het gebruiken, hergebruiken en hetverspreidenvanwerkenflexibelereneenvoudigermaken,doordatvoorafbekendisonderwelke voorwaardenhetwerkmagworden gebruikt.Deze licenties kunnen auteursnaasthet geldendeauteurs‐ ennaburige rechthanteren.Het systeemvinddaarmeeeenbalanstusseneconomischerechtenendemocratischevrijheden.Het verdient aanbeveling een dergelijk systeemmeer onder de aandacht te brengen vanDJ’sengebruikvandelicentiestestimuleren.172Daarnaast wordt de verkorting van de duur van het auteursrecht als een mogelijkheidgezien om de legitimiteit van dat recht te vergroten. Om werken niet onnodig aan het

171ZieenquêteinBijlage,p.IV.172Zievoormeerinformatieeneenuitgebreideuitlegvandelicenties<http://www.creativecommons.nl>.



publieke domein te onttrekken, dient vanuit de Europese wetgever een cultureel‐maatschappelijkeneenrechtseconomischonderzoektewordengestartnaardeefficiëntebeschermingsduur van het auteurs‐ en naburige recht. Hierdoor kan het democratischparadigmavanhetrechtinerewordenhersteld.



8. Conclusies en Aanbevelingen Indezescriptiestaatdevraagcentraalopwelkemanierbijde‘DJanno2011’,hetdraagvlakkan worden vergroot, voor het toestemmingstraject dat moet worden doorlopen,voorafgaand aan het rechtmatig hergebruik van beschermdemuziekwerken, teneinde deillegaleexploitatievandiewerkentegentegaan.Omditprobleemtegentegaan,dientteneerstedelegitimiteitvandattoestemmingstrajectteworden vergroot. Ten tweedemoet er een nieuwewettelijke beperkingsgrond op hetauteursrechtworden gecreëerdmet een open karakter, dus niet naar een specifiek doelzoalsdatbijdehuidigebeperkingenhetgevalis.Om deze twee doelen te bereiken dient de wetgever een onderscheid te maken tussen‘commercieel’ en ‘niet‐commercieel, althans creatief hergebruik’ van beschermdemuziekwerken.Voorwatbetreftdecommerciëleexploitatievandezewerkendientdewetgevereroptoetezien,dathettoestemmingstrajecteeninvullingenuitwerkingkrijgt,waardoorhetnalevenvandewetloont:Rechtmatiggebruikmoetopwegentegenillegaalhandelen.Aangaande het niet‐commerciële, althans creatieve hergebruik, dient de wetgever eenauteursrechtelijke beperkingsgrond in het leven te roepen, die dit hergebruik onderbepaalde voorwaarden toestaat. Via deze weg kan de DJ zich creatief ontplooien eninnovatiebevorderen,zonderdaarbijonevenrediginderechtenvananderentetreden.Watishetbelangvandance?‘Dance’ is een verzamelnaam voor ritmische muziek waarvan de basis grotendeels doormiddelvanelektronischemuziekinstrumententotstandisgekomen.InHoofdstuk4wordtdeopkomstvandanceenDJ’sbesprokenenwordteensituatieschetsvanbeidengegeveninNederlandanno2011.Dancemuziekspreekteenzeermulticulturele‐enqualeeftijduiteenlopendedoelgroepaanenheefteenaanzienlijkeeconomischeimpactoponzeeconomie.Ook is dance van groot cultureel belang. Door het gebruik van digitale technologie enmoderne instrumenten wordt dance gezien als de meest innovatieve muzieksector inNederland.



Waardraaithetom?Het auteursrechtelijk spanningsvlak in de dance‐sector kent verschillende spelers metverschillende belangen: Enerzijds zijn er de rechthebbenden. Zij verdienen geld aan deexploitatievanhunmuziekrechten.Anderzijdszijnerdegebruikersvandemuziekwerkenwaaropdierechtenberustenentotslotiserdeconsument,diegebaatisbijzoveelmogelijkbeschikbaremuziek.De positie van de DJ is meerzijdig, omdat hij tot elk van deze partijen behoort en dusmeerderebelangenheeft.Vanwegedezesamenloopvanpositiesenhetmaatschappelijke‐,culturele‐eneconomischebelangvandancemuziekinNederland,ishetinteressantomdesituatievandeDJinditspanningsvlaktebezien.Watisjuridischgezienvantoepassing?InHoofdstuk5wordthet juridischkaderuiteengezet.Het auteursrecht is hetuitsluitendrecht van de maker om zijn werk openbaar (te verspreiden) te maken en teverveelvoudigen (kopiëren), of wel te ‘exploiteren’. De bescherming op grond van hetnaburigerechtziettoeopdebeschermingvandeuitvoeringenopnamevaneenwerk.De maker of uitvoerend artiest kan anderen door middel van een licentie, toestemminggeven om zijn exploitatierechten uit te oefenen. Licenties worden niet beheerst door deAuteurswet,maardoorhetovereenkomstenrechtenkunnendaarvoorvormvrijgeschieden.WanneereenDJeenmuziekwerkwilgebruikenomtebewerkenenomtoteennieuwwerkte komen, dan heeft hij dus toestemming nodig van alle rechthebbenden op hetoorspronkelijkewerk.Erkunnenopeenbeschermdwerkvelerechthebbendenzijn,zoalsdemakerdiehetwerkgecreëerdofgeschrevenheeft,deuitvoerendartiestdieuitvoeringheeftgegevenaanhetwerkendeproducentdiehetwerkvoorheteerstheeftvastgelegd.Bijeendedance‐DJvallendezepositiesvaaksameninéénpersoon,maarbijmuzikantenuit andere genres worden de rechtsposities meestal ingenomen door verschillende(markt)partijen.Indehuidigemuziekcultuurvindtdebewerkingvanbestaandemuziekvaakplaatsdoorhetgebruikvan‘soundsamples’enhetmakenvan‘remixen’.‘Sampling’ is een techniek,waarbij door het kopiëren, transformeren en combineren vanafzonderlijke elementen een nieuw, coherent geheel wordt gecreëerd. Sampling wordtjuridisch gezien als verveelvoudiging – al dan niet in gewijzigde vorm – van hetoorspronkelijkewerk.Althans,voorzoverdeoorspronkelijkecompositieeen‘werk’isindezin van deAuteurswet en er in de sample beschermde eigenschappen van datwerk zijnovergenomen.



‘Remixing’onderscheidzichvansampling;bijsamplingwordteenkleindeeluiteenanderwerk als element gebruikt in eennieuwe creatie.Het elementwordt dan als ondergrondworden gebruikt, terwijl de andere elementen veranderen. Bij een remix wordt eenmuziekwerkalsbasis genomenenvervolgensbewerkt, zonderdatdekern veranderd: erworden‘slechts’naardesmaakvandeDJelementenvervangen,bewerktentoegevoegd.Inde remix is het oorspronkelijke compositie van het gehele werk terug te vinden, bijsamplingisditniethetgeval.

8.1. ErisweinigdraagvlakvoordeinvullingvanhethuidigesysteemInHoofdstuk6wordendeoorzakenweergegevenvoorhetgebrekaandraagvlakomtrentdegangvanzakeninhettoestemmingstraject.Ditgebrekisteneerstehetgevolgvandesterkekapitalisatievanrechtenvanintellectueleeigendom: De rechthebbenden zijn vaak nietmeer demakers van eenwerk,maar groteindustriële exploitanten, zoals muziekuitgeverijen. Dit heeft onder andere tot eenintensieve en economisch gerichte handhaving van rechten en een verlenging van debeschermingsduur geleid. De beschermingsfunctie van het auteursrecht overstemtdaardoor inmiddels de stimulerende functie, waardoor het democratisch paradigma vandatrechtwordtverstoordtengunstevanderechthebbenden.Debelangenvandepartijenzijndaardoorsteedsverdertegenoverelkaarkomentestaan.DatertoestemmingdienttewordengevraagdstaatbijDJ’s,voorwatbetreftcommercieelhergebruik,niet terdiscussie.Maar,doordebovenstaandeontwikkeling, ishetdraagvlakvoordeinvullingenuitwerkingvanhettoestemmingstrajectbijDJ’ssterkafgenomen.Dit komt onder andere omdat voor het verkrijgen van een gebruikslicentie, aan veelverschillendepartijen toestemmingmoetwordengevraagd.Wathetextra lastigmaakt, isdatnietaltijdbekendiswiedezerechthebbendenprecieszijn,omdatartiestenbijvoorbeeldondereenaliasmuziekuitbrengenofomdatbijeendigitalemuziekgeenalbumboekjezit,waarinallerechthebbendenstaanvermeld.De licentie‐onderhandelingen kunnen maanden duren, zonder zekerheid dat uiteindelijktoestemmingwordtverleend.Álsereenmaaltoestemmingwordtverleend,danklevenaandie licenties vaakvergaandevoorwaarden, zoals eenoverdracht van50%(tot somszelfs100%)vanderoyaltyrechten.



Een andere uitwerking van het gekapitaliseerde auteursrecht is dat de licenties voor hetgrootste deel van de DJ‐gemeenschap te duur zijn. De investering zelf en hetinvesteringsrisicozijnvoorhentegroot.Naasthettoestemmingstraject,zorgtdeterritorialelicentieringvanmuziekwerkenervoordathetdraagvlakvoorhetvragenvantoestemmingafneemt.WanneerdeDJeenremixofeennummermetdaarineenverwerktesampleinheelEuropauit wil brengen, dan moet hij voor dat gebruik voor alle zevenentwintig lidstaten eenaparte licentie regelen. De praktijk is hier duidelijk nietmeer toegespitst op het digitaletijdperk,waarindeverspreidingvankunstophetInternetnauwelijksgrenzenkent.Datbrengtonsbijdederdeoorzaakvanhetgebrekaandraagvlak.DoordeopkomstvanhetInternet, de vereenvoudiging van het kopiëren en bewerken vanmuziek en het ontstaanvanderemix‐cultuur,isdehandhavingvanrechtenophetInternetnietefficiënt.Hetisteneerstemoeilijkenkostbaarominbreukmakendebestandenenhun‘uploaders’opte sporen. Ten tweede is vanuit beleidsoverwegingen in Nederland kopiëren uit illegalebron toegestaan. DJ’s lijken daardoor vrij eenvoudig weg te komen met de illegaleexploitatieophetInternet.Dat er veel illegaal werk gekopieerd en verspreid wordt, komt deels voort uit eenveranderde blik op het eigendomskarakter van muziekwerken. (Dance)muziek is geenfysiekeigendommeer,maareenconsumptiegoed.Een uitvloeisel van het huidige wetssysteem is dat ál het hergebruik van de DJ door detoestemmingssluisdienttegaan.Erwordtgeenonderscheidgemaakttussen‘commercieel’en‘niet‐commercieel,althanscreatief’hergebruik.Vanwegedehogekosten,hetlangdurigeenmoeizametrajectendezwarevoorwaardendiewordengesteldaandeverkrijgingvandie toestemming,kiezenDJ’servaakvooromhunwerkófillegaalófnietmeeruittebrengen.DeterritorialebeperkingenvandelicentieszorgenerverdervoordatDJ’skiezenvooreenlicentiediegeldigisinéénland,omdatzo’nlicentieminderrisicodraagtdanbredelicentie,waarvanhetonzekerisdatdezeinvesteringwordtterugverdiend.De culturelewaarde vanmuziekwerkenwordt op dezemanier niet benut enwordt nietomgezetineconomischewaarde:Erwordenbelangrijkeinkomstenmisgelopen.Hiervan gaat ook eennegatieve consequentie uit naar deDJ als consument. Er isminderlegaal aanbod beschikbaar, wat illegaal aanbod aantrekkelijker maakt. Op een obscurewebsitezijnmuziekwerkendaarnaastmindertoegankelijkdanbijvoorbeeldbijde‘iTunesStore’,’swereldsgrootsteonlinemuziekshop.



Hoofdstuk7beschrijftdeaanbevelingentenaanzienvandevergrotingvanhetdraagvlakvoorhettoestemmingstraject.DJ’sdiegeremixteofgesampledewerkencommercieelwillenexploiteren,zijnweldegelijkbereidtebetalen,zolanghetgekochtewerkactueel,exclusiefenvangoedekwaliteit isendevergoedingvoorgebruikacceptabel.Dezebetalingsgereedheiddienttewordenbenut.Ditkandoorervoortezorgendatdewijzewaaroptoestemmingkanwordenverkregen,eencompromisistussendebeschermingvanrechthebbenden en de vrijheid van gebruikers. Hoe meer de rechthebbenden hunhandhavingintensiveren,hoemeerdeDJillegaalzalwerken.One‐stop‐shopvoorhetclearingsprocesEenuitwerkingvandiegedachte ligt teneerste inhetcreërenvaneenzogenaamde ‘one‐stop‐shop’.Ditiseendigitaalloketwaarbijcommerciëlegebruikersmetlicentieaanvragenen‐onderhandelingenterechtkunnen.Eencomputerprogrammadatallebenodigdelicentiesbijdediversebetrokkenpartijenkanregelen,maakthetgeheelnogefficiënter.Alsdaarbij‘hardandfastrules’voorhetgebruikvan samples en daaraan gekoppelde vergoedingenworden gemaakt, ontstaat een helderoverzichtwaaraandeDJ,aandehandvanbijvoorbeeldde ‘zwaarte’vanhetgebruik,kanaflezen wat ongeveer de prijs van de licentie is en welke voorwaarden daaraan zijnverbonden.Er dient daarnaast een wetsbepaling te komen die toeziet op een ‘redelijke termijn’ bijlicentie‐onderhandelingen, zodat rechthebbenden het proces niet onnodig kunnentraineren.ConcentratievanrechtenbeheerOm de werking van het ‘1‐loket principe’ te versterken zouden daarnaast eenrechtenmaatschappen in de zin van artikel 7A:1630BurgerlijkWetboek, kunnenwordengecreëerd.Inzo’nmaatschapzijndanallerechtenrondomeenbepaaldemuzikantenzijnrepertoiregebundeld.DJ’sdieeennummerwillensamplenof remixenhoevendanalleenviadelicensor,aandemaatschaptoestemmingtevragen.Deinkomstendaarvanwordenopbasisvandedoorderechthebbendengemaakteafspraken,onderlingverdeeld.Beidepartijenhebbenhiervoordeelbij,omdatdoorvereenvoudigingvanhetsysteem,DJ’stoestemming vragen (en willen betalen) voor hergebruik en dus de oorspronkelijkrechthebbendenmeerinkomengenereren.



VerlagingvandelicentievergoedingenHet vergroten van het draagvlak voor het ‘clearingsproces’ dient tevens te wordenbewerkstelligtdoordehuidigeprijs teverlagen,dievoorhet (downloadenen)gebruikenvan beschermd materiaal wordt gevraagd. Die prijsverlaging dient vanuit de praktijk teworden ingezet, maar de wetgever kan helpen door toezicht te houden op eventueelmachtsmisbruikdoorhetvragenvanexcessiefhogevergoedingen.Deuitwerkingvanhetauteursrechtzougetoetstkunnenwordenaandebeperkendewerkingvanredelijkheidenbillijkheidexartikel3:12BW.Daartoe zou, wat Teeven noemt, een op te richten ‘laagdrempelige geschillencommissievoortarieven’kunnenoptredentegenhet‘bewust’uitdecultuurhoudenvanwerken,dooronredelijkhogevergoedingenvoorgebruiktevragen.Wateen‘redelijkeofbillijke’vergoedingis,kanbijvoorbeelddoordegeschillencommissiewordenberekenddoorgebruiktemakenvande‘Shapley‐methode’.Dezemethodekentviaeen lineaire schatting een billijke waarde toe aan een ‘object’ met meerderebelanghebbenden. Het probleem van de bepaling (achteraf) wanneer een vergoeding als‘excessief’ kan worden aangemerkt, wordt hiermee ondervangen. Er kan namelijkpreventief worden opgetreden tegen licenties, die door hun hoge prijs (culturele)ontwikkelingenonevenredigtegengaan.OpheffenvandeterritorialerestrictiesDaarnaast dienende territoriale beperkingenvan licenties tewordenopgeheven, omhetauteursrecht zo in lijn te brengen met de digitale markt en de mogelijkheden van degrenzeloosheidvanhetInternettebenutten.ResultaatDe instelling van een one‐stop‐shop, gecombineerd met een concentratie vanrechtenbeheerendeverbeteringvandelicentievoorwaardenleidenertoedatconsumentenengebruikersdaadwerkelijkgaanbetalenvoormuziek,omdatheneenredelijkalternatiefwordt geboden voor onrechtmatig handelen. Door het gemak en door de toegenomentransparantiemetbetrekkingtotdehoogtevandevergoedingen,wordthetdraagvlakvanhethuidigesysteemsubstantieelvergroot.Hiervangaateenpositievewerkinguit jegensde rechthebbenden.Zij zullenziendathunwerkenvakerlegaalgeëxploiteerdwordenendathuninkomstenstijgen.Alle partijen hebben baat bij deze verbeteringen, omdat de gebruiker van vandaag, derechthebbendevanmorgenisenomgekeerd.



Hetopheffenvande territoriale restrictiesheeft totgevolgdatdemogelijkhedenvanhetgrensoverschrijdende Internet worden benut. DJ’s uit andere landen zullen eenvoudigerkennis nemen van elkaars werk, wat een verbreding van het culturele aanbod en degebruiksmogelijkhedenvanmuziektotgevolgheeft.Ditwerktuiteraardookpositiefvoorhet publiek van de DJ, zij kunnen genieten van een nog rijker spectrum aan dansbareklanken.

8.2. EriseengebrekaanrelevantebeperkingsgrondenophetauteursrechtEen tweede oorzaak van het gebrek aan draagvlak voor het toestemmingstraject isontstaan,doordatervoordedance‐DJanno2011geenadequatebeperkingenzijnophetauteursrecht.Het gebrek aan inzicht voordewerkzaamhedenvandeDJ indedigitale remix‐cultuur isontstaan door de grote kloof tussen dewet(gever) en de praktijk. Hierdoor kunnen zijnwerkzaamheden en belangen minder goed in het kader van de wet worden geplaatst.Gezienhet economischebelang vandance ende rol dieDJ’s in demaatschappij en in decultuurvervullen,leverteendergelijkhiaateenaanzienlijkegemisop.Ondanks dat de huidige wettelijke beperkingsgronden technologie‐onafhankelijk zijnopgesteld,zijnzijniettoegespitstopdewerkzaamhedenvandeDJ.Dehuidigebeperkingendienennamelijkvastomschrevenmaatschappelijkedoelen.Omdat er geen mogelijkheid bestaat voor de DJ om beschermde muziekwerken op eentransformatieve, overwegend niet‐commerciële manier te hergebruiken zondervoorafgaande toestemming van de rechthebbenden, wordt hij onevenredig in zijncreativiteitbeperkt.Door deze impasse ontstaat ongerechtvaardigde ongelijkheid tussen ‘traditionele’ en‘moderne’kunstenaars.VoordeDJalsmodernekunstenaar, iser (nog)geenruimtevoorniet‐commerciële,creatieveuitingsvormenendaardooriserminderruimtevoorinnovatieencultureleverrijking.Onzedigitalecultuurbestaat juistbijdegratievandiecreativiteit:hetkopiëren,transformerenencombinerenvaninformatielaatdedigitalecultuurbloeien.Door de beperkte blik op de werkzaamheden van de DJ en de remix‐cultuur, kan dewetgevergeenevenwichtigeafwegingmaken tussendebelangenvan rechthebbendenende vrijheid en stimulering van gebruikers. De wet sluit hier niet aan bij de praktijk,waardoorhetdraagvlakvoorhetauteurs‐ennaburigerechtverderafneemt.Ditheeftopzijnbeurtweertotgevolgdatwerkenillegaalgeëxploiteerdworden,metallereedsaangehaaldemaatschappelijke‐,culturele‐eneconomischenadelenvandien.



OnderscheidmakennaardeaardvanhethergebruikVooralhetcreatiefhergebruikdoorDJ’smoettoestemminggevraagdworden,ongeachtofditcommercieelofniet‐commercieelis.Doordat de vereisten van deze toestemming zoveel problemen met zich meebrengen,bijvoorbeelddoorterritorialebeperkte,durelicentieseneenvergaanderechtenoverdracht,wordtdit toestemmingstrajectvaaknietdoorlopenenverdwijnenwaardevollewerken indeillegaliteit.Eenoplossingdaarvooris,omhetwerkvanDJ’steonderscheidenincommercieelenniet‐commercieel hergebruik. Onder ‘commercieel’ hergebruik wordt verstaan de exploitatievan muziek waarvoor een vergoeding wordt gevraagd. Onder ‘niet‐commercieel’hergebruik wordt de exploitatie van bijvoorbeeld zelfgemaakte remixen van bestaandemuziekwerkenverstaan,wanneerervoorkennisnamevandatwerkgeenvergoedingwordtgevraagd.Om creatieve ontwikkelingen te stimuleren en de cultuur te verrijken, dient voor ditgebruikeenmogelijkheidtewordengeschapen,dieruimerisdandehuidigecitaat‐exceptieen de exceptie van incidentele verwerking. Het oprekken van deze auteursrechtelijkebeperkingen verdient naar mijn mening geen aanbeveling, omdat zij een specifiek engerechtvaardigddoeldienen.FairUseVanwege de innovatieve en creatieve mogelijkheden die het digitale tijdperk met zichmeebrengt,dienthetauteursrecht tewordenbeperkt,wanneerhandhavingvandit recht,naar algemeenbelang, niet gerechtvaardigd is. De fair use beperkingheeft tot doelmeerflexibiliteit te brengen in het auteursrecht, het vertrouwen in dat recht te vergroten encreativiteiteninnovatietebevorderen.Daarmeekandefairuseexceptienaarmijnmeningeen‘eerlijke’beperkingvormenophetauteursrecht.In§7.2.1.wordendefairusecriterianaastdedrie‐stappentoetsgelegd.Deconclusieisdatgebruikonderfairuseistoegestaanalsbeperkingophetauteursrecht.Niet‐commercieel,althanscreatiefhergebruikdoorDJ’svoldoetaankeurmerkenvoorfairuse.Echter,nietalhetcommerciëlehergebruikisuitgesloten.ZolangdeDJditgebruik‘fair’houdtenerbijvoorbeeldgeensprakeisvanmarktsubstitutiemetdeoriginelemakervandedoordeDJgeremixteengesampledewerken,danisditgebruikzondertoestemmingvanderechthebbendetoegestaan.ErmoetdaninhetnieuwewerkwelsprakezijnvaneeneigenkaraktereneenpersoonlijkstempelvandeDJ.ZodradeDJechterwelinditeconomischen



auteursrechtelijkbelangvanderechthebbendetreedt,dankanlaatstgenoemdedaartegenoptreden,hetwerkvaltdanimmersnietmeeronderfairuse.MeerinzichtindewerkzaamhedenvandeDJanno2011Voor veel DJ’s is het intellectuele eigendom een ver‐van‐mijn‐bed‐show. Voor veelbeleidsmakers is hetwerk van de DJ onbekend terrein. Door het gebrek aan inzicht vanbeide partijen mist het auteursrecht een belangrijk doel, namelijk een effectieverechtsbeschermingeneenstimulanstothetcreërenvannieuwwerk.DJ’smoetenhunstemlatenhorendoorbijvoorbeeldeenbelangenverenigingopterichtenendeeltenemenaan(publieke)debattenoverdetoekomstvanhetauteursrecht.ResultaatDoorcreatiefhergebruikvanbeschermdemuziekwerkenonderbepaaldevoorwaardentoetestaan,wordtvoordeDJeenaantrekkelijkemogelijkheidgecreëerd,omzichartistiektekunnen ontwikkelen en te uiten, zonder daarbij op onevenredige wijze in deexploitatierechtenvananderentetreden.Rechthebbendenhebbenookbaatbijditcreatievehergebruik.Hunoude,oorspronkelijkewerkwordtweeronderdeaandachtgebrachtbijeennieuwpubliek,omdatereenremixvanisgemaaktofdatdelenervanalssampleterugkomenineennieuwwerk.Dezeaandachtkanleidentotnieuweinkomsten,doordatmensenhetoudewerk‘aanschaffen’ofomdatzijcommerciële potentie zien in een remix of sample en over een licentie willenonderhandelen.Eengroter inzicht inde immergroeiendedance‐scenemaakthetookmakkelijkeromhetbeleidaftestemmenop‘waterspeelt’enwanneergebruik‘fair’is.Dezakendiebesprokenwordenopinternationaledance‐gerelateerdecongressenalshetAmsterdamDanceEvent,dientonderspecifiekeaandachtvanbeleidsmakerstekomen.ZokunnenDJ’smeewerkenaaneennieuwtevoerenauteursrechtbeleidineendigitalemarkt.Wanneerbeidepartijeneenstapnaarelkaartoedoen,kanermaatschappelijke‐,culturele‐eneconomischewinst.Het geheel overzien, is het probleem dat DJ’s veelvuldig muziek illegaal exploiteren. Ditkomt omdat er geen draagvlak is voor het huidige toestemmingstraject en er geenonderscheid wordt gemaakt naar de aard van het hergebruik. Voor wat betreft hettoestemmingstraject dienen de omstandigheden waaronder een licentie kan wordenverkregen, tewordenverbeterd.Aangaandehetgebrekaanonderscheidaandeaardvanhethergebruik,dientvoortaancommercieelvanniet‐commercieelhergebruikgescheiden



teworden.Dezeuitwerkingvandeaanbevelingenzalervoorzorgendatdelegitimiteitenhetevenwichtvanhetauteursrechtwordthersteld.Stilstand betekent achteruitgang, het is daarom tijd dat de wetgever de kansen van hetdigitaletijdperkbenutendewetendepraktijkmetelkaarinovereenstemmingbrengt.Datklinktalsmuziekindeoren.



ResultaatscriptieDoorhetbeantwoordenvandehoofd‐endeelvragenishetdoelvandezescriptiebereikt:onderzoeken of de invulling van het toestemmingsvereiste voor hergebruik vanbeschermdemuziekwerkenaansluitopdepraktijkenzoniet,onderzoekenhoedepraktijkinovereenstemmingkanwordengebrachtmetdewetenomgekeerd.Doordehuidigewetten ende invullingdaarvan indepraktijk,wordtdoorDJ’s vaak eentoevluchtgezochtinhetillegaalhergebruikenvanmuziek.Dit inzicht heeft een kader verschaftwaarbinnen een standpunt kanworden ingenomenhoeillegaleexploitatievanbeschermdewerkendoorDJ’skanwordentegengegaan.Dekerndaarvan is terug tebrengennaarhetmakenvaneenonderscheid tussencommercieel enniet‐commercieel,althanscreatiefhergebruikdoorDJ’s.Daarbijzijnaanbevelingengedaandiedelegitimiteitvanhetrechtvergroten.Hierdoorkanrechtmatighergebruik(weer)denorm worden en kunnen de kansen worden benut die het digitale tijdperk met zichmeebrengt.Hetverlagenvandelicentietarievenzalvanuitdekantvanderechthebbendenweerstandoproepen.Zijzullenzichberoepenophuncontractsvrijheid.Ditpuntislastigterealiseren,maarwelnoodzakelijkterstimulatievandecultuurendeeconomie.Het invoerenvaneenfairuseexceptie indeAuteurswet ligtpolitiekgevoelig insommigeEuropeselanden.Ookditvoorstelzaldaaromweerstandondervinden.Voorgesteldvervolgonderzoek

• Vervolgonderzoek zou vast kunnen stellen wat een marktefficiëntelicentievergoedingis,voorhethergebruikvanbeschermdemuziekwerken.

• Erisonderzoekgedaannaarheteffectvandeverlengingvanderechtsbeschermingophet auteursrecht.Uit het onderzoekkonmiddels eeneconomische analysenietworden afgeleid dat die verlenging een positief effect had. Vervolgonderzoek kanaantonenwatiseenefficiënteduurisvanderechtsbeschermingvoormuziekwerken.

• Tevens kan er een vervolgonderzoek worden gedaan naar de mogelijkheden vaneffectievehandhavingopInternet.

• Het kabinetwilwetenwelke gevolgen dat heeft voor commerciële exploitatie vanbeschermdewerkenenhetinnovatieklimaat.


Sander A.E. Petit - 0414638 A

Bibliografie LiteratuurAelbrecht2001G. Aelbrecht, Sampling in de muziekwereld: juridische aspecten en praktijken, dissertatieKatholiekeUniversiteitBrussel2001Aelbrecht2003G. Aelbrecht, ‘Sampling in de muziekwereld: een juridische benadering’, AMI 2003,aflevering.3,p.170‐185Akerlof,Hahn&Litan2004G.A.Akerlof,R.HahnenR.E.Litan,TheCopyrightTermExtensionActof1998:AnEconomicAnalysis,AEIBrookingsjointcenterforregulatorystudies2004,AppendixAAlberdingkThijm,Chr.A.1998Chr. A. Alberdingk Thijm, ‘Fair Use, het auteursrechtelijk evenwicht hersteld’, AMInovember1998,nr.9AlberdingkThijm,Chr.A.2011Chr. A. Alberdingk Thijm ‘Downloadverbod: back to the future’, 26 april 2011,<http://njblog.nl/2011/04/26/downloadverbod‐back‐to‐the‐future/>AlberdingkThijm,R.J.2005R.J. Alberdingk Thijm e.a., ‘Auteurscontractenrecht vanuit makersperspectief’, AMI 2005,nummer1,p.19Anderson2009C.Anderson,Free.TheFutureofaRadicalPrice,Hyperionbooks:NewYork2009Arkenbout,VanDijk&VanWijck2001E.J.Arkenbout,F.VanDijkenP.W.vanWijck,Auteursrecht inde informatiemaatschappij:Bouwstenenvooreenjustitiestrategie,AMI2002,p.65–76AtwoodGailey1996E.AtwoodGailey,‘Whoownsdigitalrights?ExaminingthescopeofcopyrightprotectionforelectronicallydistributedWorks’,CommunicationsandtheLaw,1996,nummer.18,no.1,p.3Auteur(onbekend)2007Auteur (onbekend), ‘Bonje tussen Buma/Stemra en Creative Commons’, 16 januari 2007,<http://www.planet.nl/planet/show/id=118880/contentid=796898/sc187c82>


Sander A.E. Petit - 0414638 B

Auteur(onbekend)2008Auteur (onbekend), ‘ADE2008: ‘DewaardevanDanceéndewaardevanVinyl’,24oktober2008,<http://3voor12.vpro.nl/artikelen/artikel/40193056>Beemsterboer2009T. Beemsterboer, ‘Een weids, warm geluid waarin je verdrinkt. Dance discjockey enproducerJorisVoornmaakteuit102individueletrackstweecomposities’,NRCHandelsblad,22juni2009,p.8.Benkler2006Y.Benkler,Thewealthofnetworks:Howsocialproductiontransformsmarketsandfreedom,NewHaven:YalePress2006Bidder1999S.Bidder,House:theroughguide,Londen:RoughGuides1999Bidder2001S.Bidder,Pumpupthevolume:ahistoryofhouse,Londen:Channel42001Bousie2010‐1Th. J. Bousie, ‘Let’s make Copyright the Right to Copy’, 15 november 2010,<http://www.bousie.nl/columns/lets_make_copyright_the_right_to_copy/>Bousie2010‐2Th. J. Bousie, ‘Oud en Nieuw’, 4 december 2010,<http://www.bousie.nl/columns/oud_en_nieuw/>Brewster&Broughton2000B.BrewsterenF.Broughton,LastnightaDJsavedmylife:thehistoryofthediscjockey,NewYork:HeadlineBookPublishing2000Brusselmans(Brussen)2009Brusselmans (alias van B. Brussen), ‘Wil het echte PR‐meisje van BUMA nu opstaan?’, 1december 2009,<http://www.geenstijl.nl/mt/archieven/2009/12/buma_weet_het_allemaal_ook_nie.html>Cammaerts&Meng2011B. Cammaerts en B. Meng, ‘Creative Destruction and Copyright Protection: regulatoryresponses to file‐sharing’,Media Policy Brief, London School of Economics and PoliticalScienceDepartmentofMediaandCommunications2011,nr.1,p.6Chielen1994Ch.Gielen,Volghendehetrechteoordeelvanredene,Zwolle:TjeenkWillink1994,besprokendoorC.J.C.C.VanNispeninBIE1994,nr.8,p.276


Sander A.E. Petit - 0414638 C

CohenJehoram2008H.CohenJehoram,WieisbangvoordedriestappentoetsindeAuteursrichtlijn?,(Dommering‐bundel)Amsterdam:OttoCramwinckelUitgevers2008,p.60–63.CohenJehoram2010H. Cohen Jehoram, ‘Voorontwerp auteurscontractenrecht’, IER 2010, nummer 5, p. 433 –435Cousy&VanGerven1989H.CousyenW.VanGerven,Handels‐eneconomischrecht:Ondernemingsrecht, Brussel:E.Story‐Scientia1989DeCockBuning1998M. De Cock Buning, ‘Auteursrecht en informatietechnologie: Over de beperktehoudbaarheid van technologiespecifieke regelgeving’, dissertatie Universiteit Utrecht,Amsterdam:Cram1998DeCockBuning2005M.deCockBuning, ‘Auteursrecht en informatievrijheid: overdebeperkte toepassing vanartikel10EVRM’,Mediaforum2005,nr.4,p.157–165DeGier&StamAdvocaten2007DeGier&StamAdvocaten,‘De10meestgesteldevragenoverhetAuteursrecht’,folderMei2007DeKnock2011B.deKnock,‘Streamingmusicservices:remedietegenpiraterij?’,AAfebruari2011,p.86–87DeMeyer&Trappeniers2007G. de Meyer en A. Trappeniers, Lexicon van de muziekindustrie. Werking en vaktermen,Leuven:UitgeverijAcco2007DeVrieze2010A.deVrieze, ‘ArminvanBuuren:“GroenLinkskraamtonzinuit”.DJ/producerreageertoprapportGallo’,24september2010,<http://3voor12.vpro.nl/artikelen/artikel/43990451>.DeVrieze2011A.deVrieze,‘JorisVoorn:“Deprijsvanmuziekmoetopz’nminstgehalveerdworden”’,21juni2011,<http://3voor12.vpro.nl/artikelen/artikel/44865622>.DeWaal2004M. de Waal, ‘Downloaden is geen stelen’, Intermediair 29/30, 2004,<http://www.martijndewaal.nl/lessig>


Sander A.E. Petit - 0414638 D

Doctorow2010C. Doctorow, ‘Copyrights are Digital Rights’, The Guardian, 23 november 2010,<http://www.guardian.co.uk/technology/2010/nov/23/copyright‐digital‐rights‐cory‐doctorow>Doctorow2010C. Doctorow, ‘What do we want copyright to do?’, 23 november 2010, via<http://www.guardian.co.uk/technology/2010/nov/23/copyright‐digital‐rights‐cory‐doctorow>Doeland2011D.Doeland, ‘Invergelijking:TussenstandDJMagTop100(2011)|#analytics’, 11 augustus2011, <http://denisdoeland.com/2011/08/11/in‐vergelijking‐top‐djs‐uit‐dj‐mag‐top‐100‐2011/>.Doeland2010D. Doeland, ‘Artiest 2.0: Is er einde aan het licht van de tunnel?’, 18 maart 2010,<http://denisdoeland.com/column/artiest‐2‐0‐is‐er‐licht‐aan‐het‐einde‐van‐de‐tunnel‐deel‐2/>Doeland2011D. Doeland, ‘Fragmentatie van rechtenbeheer helpt niet’, 10 januari 2011,<http://denisdoeland.com/column/fragmentatie‐van‐rechtenbeheer‐helpt‐niet/>.Dworkin1994G.Dworkin,‘TheECDirectiveontheTermofProtectionofCopyrightandRelatedRights’inH.CohenJehorame.a.,AudiovisualMediaandCopyrightinEurope,DenHaag:Kluwer1994,p.27–40.Engelfriet2003A. Engelfriet, “Veel voorkomende vragen: werken en het auteursrecht daarop”,<http://www.iusmentis.com/auteursrecht,29juli2003>Engelfriet2010A.Engelfriet,Blogdialoog:Hoebewarenwedebalans(toekomstvanhetauteursrecht),30oktober2010,<http://blog.iusmentis.com/tag/driestappentoets>.Fatima,Woolrich&Jennings2010S. Fatima, M.Woolrich en N. Jennings, ‘A Linear Approximation Method for the ShapleyValue.ArtificialIntelligenceJournal2010,172(14),p.1673–1699Fikentscher2000K.Fikentscher,“Youbetterwork!”:undergrounddancemusicinNewYorkCity,Middletown:WesleyanUniversityPress2000


Sander A.E. Petit - 0414638 E

Frequin2005M.Frequine.a., ‘Praktijknietgediendmetvoorstellenauteurscontractenrecht’,AMI 2005,nummer1,p.12Gielen&Verkade2009Ch. Gielen en D.W.F. Verkade, Tekst & Commentaar Intellectuele Eigendom, Deventer:Kluwer2009Ginsburg2003J.C. Ginsburg, ‘The Concept of Authorship in Comparative Copyright Law’, Columbia LawSchool,PublicLawResearchPaperNo.03‐51,EuropeanandComparativeLaw2003,p.110Gladwell2004M. Gladwell, ‘Something Borrowed’, The New Yorker, 22 november 2004,<http://newyorker.com/fact/content/?041122fa_fact>Griffioen2010I. Griffioen, ‘Armin vanBuuren enBuma nemenGroenLinks in de auteursrechtelijk tang.ADE‐discussie:veelverwijtenenonbegrip,weinigtotgeenoplossingen’,22oktober2010,<http://3voor12.vpro.nl/artikelen/artikel/44083532>.Groot2007J. Groot, ‘Platenmaatschappijen zijn ‘boeven’ volgens Hans Dulfer, 11 januari 2007,<http://webwereld.nl/nieuws/44510/platenmaatschappijen‐zijn‐‐boeven‐‐volgens‐hans‐dulfer.html>Grosheide1968F.W.Grosheide,Auteursrechtopmaat,dissertatieUtrecht,Deventer:Kluwer1968Guibault2011L.Guibault,‘InDefenceofaFairUseDefence’,KluwerCopyrightBlog,10maart2011,LINKGurry2011F. Gurry, ‘The Future of Copyright’, keynote speech op de Blue Sky Conference: FutureDirectionsinCopyrightLaw,QueenslandUniversityofTechnology,Brisbane,Australië,25februari 2011, <http://www.wipo.int/about‐wipo/en/dgo/speeches/dg_blueskyconf_11.html>Haagma2009J.Haagma, ‘FeddeleGrand,DonDiabloenArminvanBuurenoverdewereldwijdeimpactvanhetAmsterdamDanceEvent’,BSMagazine,oktober‐november‐december2009,p.15–17.Haagsma&Beemsterboer2007J. Haagma en T. Beemsterboer, ‘Remixen tot in het oneindige.Met licenties van CreativeCommonsbepaaljezelfwatermetjewerkgebeurt’,NRCNext,15maart2007,p.37


Sander A.E. Petit - 0414638 F

Hendriks2006N.A.H. Hendriks, ‘Creative Commons in Nederland: flexibel auteursrecht’, AMI 2006,nummer1,p.1–7Hesmondalgh1997D. Hesmondalgh, ‘British dance music industry: A case study of independant culturalproduction’,BritishJournalofSociology1997,volume49,p.234Hondius2010E.H.Hondius,‘DraftCommonFrameofReference’,SuumCuique‐lezing,9november2010,UniversiteitLeidenHugenholtz2007P.B. Hugenholtz, ‘Memento’, in D.J.G. Visser en D.W.F. Verkade, Een eigen, oorspronkelijkkarakter: opstellen aangeboden aan prof. mr. Jaap H. Spoor, Spoorbundel, Amsterdam:DeLex2007,p.395–405Hugenholtz1998P.B.Hugenholtz,‘HetInternet:hetauteursrechtvoorbij’,PreadviesNJV,1998,nr.1Hugenholtz1999P.B.Hugenholtz‘Codeascode,ortheendofintellectualpropertyasweknowit’,MaastrichtJournalofEuropeanandComperativeLaw,volume6,1999,nr.3,p.308–318Hugenholtz2000‐1P.B.Hugenholtz,Sleepingwiththeenemy.Overdeverhoudingtussenauteursenexploitanteninhetauteursrecht,Amsterdam:Vossiuspers2000Hugenholtz2000‐2B. Hugenholtz, ‘De wettelijke beperkingen beperkt. De WTO geeft de driestappentoetstanden’,AMI2000,nr.10,p.198Hugenholtz2003P.B. Hugenholtz, ‘Is concurrentie tussen rechtenorganisaties wenselijk?’, AMI 2003,nummer5,p.203–206Hugenholtz2006‐1P.B. Hugenholtz, ‘Is concurrentie tussen rechtenorganisaties wenselijk?’, AMI 2003,nummer5,p.204Hugenholtz2006‐2P.B. Hugenholtz, The recasting of copyright & related rights for the knowledge economy,Amsterdam 2006, p. iv,<http://ec.europa.eu/internal_market/copyright/docs/studies/etd2005imd195recast_report_2006.pdf>


Sander A.E. Petit - 0414638 G

Hugenholtz2008P.B. Hugenholtz, Annotatie bij ‘De Endstra‐tapes’, HR 30 mei 2008, LJN: BC2153,C07/131HR,AAnovember2008,nr.1,p.3.Hugenholtz2011P.B. Hugenholtz, ‘Gezamelijke noot onder Hof van Justitie van de EuropeseGemeenschappen16 juli 2009 (Infopaq),NJ 2011, 288;Hof van Justitie van de EuropeseUnie22november2010(BSA),NJ2011,289’,NJ2011,p.2890–2893.Hugenholtz&Koedooder1987P.B. Hugenholtz enM. Koedooder, ‘Klankjatten: juridische aspecten van sound sampling’,NJB1987,p.1511–1515Junte2001J.Junte,‘Conceptuelemuziekvoorvoeten’,Volkskrant,16oktober2001,p.5Keunen2002G.Keunen,Pop,eenhalveeeuwbeweging,Tielt:Lannoo2002Kloos2011M. Kloos, ‘Boekrecensie: Bastard Culture!’, 15 augustus 2011,<http://www.frankwatching.com/archive/2011/08/15/boekrecensie‐bastard‐culture/>.Koedooder2004M.Koedooder,NieuwePraktijkgidsArtiest&Recht,Kluwer:Deventer2004,p.184Koedooder1994M. Koedooder, ‘Recycling in de populaire muziek. De juridische implicaties van soundsampling’,IER1994,p.131–138Koelman2003K.J.Koelman,‘Denationaledriestappentoets’,AMI2003,nr.1,p.6–9Koelman2004K.J.Koelman,‘CollectieverechtenorganisatiesenmededingingdeelII’,AMI2004,nr.3,p.90Koelman2005K.J.Koelman,‘NootbijRb.Arnhem21september2005(Tellegen/Codemasters),AMI2005,p.204–207Koelman2009K.J.Koelman,‘WaaromCreativeCommonsnietwerken’,Computerrecht2009,nummer96,1juni2009,p.112


Sander A.E. Petit - 0414638 H

Koelman2010K.J.Koelman,‘Wetsvoorstelnieuwauteurscontractenrecht’,BoekbladMagazine,6augustus2010,p.22Kökbugur1994S. Kökbugur, ‘Sound sampling: artistieke creativiteit of maatschappelijk probleem?’, AA1994,p.554–562Koopmann2010J. Koopmann, ‘Gratis muziek kun je niet stelen’, 20 oktober 2010,<http://metareporter.nl/2010/10/20/gratis‐muziek‐kun‐je‐niet‐stelen/>Krikke1995J.I.Krikke,‘Auteursrechtopmaat’,AMI1995,nr.6,p.103–110Kroes2010‐1N.Kroes,‘ADigitalAgendaforEurope’,speechvoorpersconferentieinBrussel,19mei2010,SPEECH10/245.Kroes2010‐2N.Kroes,‘Adigitalworldofopportunities’,speechvoorForumd’Avignon,november2010,<http://ec.europa.eu/information_society/newsroom/cf/itemdetail.cfm?item_id=6418&language=default>Lessig2005L. Lessig, ‘Creatives face a closed Net’, Financial Times, 28 december 2005,<http://www.ft.com/cms/s/2/d55dfe52‐77d2‐11da‐9670‐0000779e2340.html#axzz1I74xSm2y>Lessig2009L.Lessig,Remix:MakingArtandCommerceThriveintheHybridEconomy,Londen:PinguinPress2009Lessuis2010A.U. Lessuis, ‘Versie 3.5. Creative Commons en Morele Rechten’, masterscriptieInformatierecht,UniversiteitvanAmsterdam,19juli2010Levine2008R. Levine, ‘StealThisHook?D.J. SkirtsCopyright Law’,NewYorkTimes, 6 augustus2008,<http://www.nytimes.com/2008/08/07/arts/music/07girl.html>Leyshone.a.2005A. Leyshon e.a., ‘On the reproduction of the music economy after the Internet’,Media,Culture&Society2005,volume27(2),p.177–209


Sander A.E. Petit - 0414638 I

Loorbach2008L. Loorbach, ‘Livemuziek vanaf de laptop is de toekomst voor feesten’, Het Parool, 14augustus 2008, via<http://www.parool.nl/parool/nl/23/muziek/article/detail/27459/2008/08/14/Livemuziek‐vanaf‐de‐laptop‐is‐de‐toekomst‐voor‐feesten.dhtml>Loorbach2009L.Loorbach, ‘Houseopviolen,klassieketechnoinorkestrale jas’,HetParool,17 juli2009,via<http://archief.parool.nl/artikel?text=house%20%20violen&SORT=presence&ED=ola&PRD=2y&SEC=%2A&FDOC=0>Masnick2011M. Masnick, ‘The Debate over Copyright gets Loud’, 25 februari 2011,<http://www.techdirt.com/articles/20110225/00060613253/debate‐over‐copyright‐gets‐loud‐digital‐music‐forum.shtml>Meijer2004O.Meijer,‘Alsdemaatvolis:deVasteCommissiePlagiaat’,AMI2004,nr.2,p.51–59Mulder1998N.W.Mulder,‘KuntumijdewegnaarNiemandslandvertellen,meneer?’,AMI1998,nr.1,p.1Nieuwenhuis2007J.H. Nieuwenhuis, Comfrontatie & Compromis, Recht, retoriek en burgerlijke moraal,Deventer:Kluwer2007,p.11Nokia2007Nokia, persbericht ‘Nokia predicts 25% of entertainment by 2012 will be created andconsumed within peer communities’, 3 december 2007,<http://press.nokia.com/2007/12/03/nokia‐predicts‐25‐of‐entertainment‐by‐2012‐will‐be‐created‐and‐consumed‐within‐peer‐communities/>.O’Brien&Fitzgerald2005D.O’BrienenB.Fitzgerald, ‘Digital samplingandculture jamming inaremixworld:whatdoesthelawallow?’,MediaandArtsLawReview2005,nr.279O’BrienenFitzgerald2006D. O’Brien en B. Fitzgerald, ‘Mashups, remixes and copyright law’, Internet Law Bulletin2006,nummer9(2),p.17–19Oberholzer‐Gee&Strumpf2007F.Oberholzer‐GeeenK.S.Strumpf,‘TheEffectofFileSharingonRecordSales:AnEmpiricalAnalysis.’JournalofPoliticalEconomy2007,nr.115(1),p.1–42


Sander A.E. Petit - 0414638 J

Pawlo2004M. Pawlo, ‘What is the Meaning of Non‐Commercial?’, in: D. Bourcier en M. Dulong deRosnay,InternationalCommonsattheDigitalAge,Parijs:Romillat2004,p.69–82PeerII2000R.Peer II,SWOTTINGBYTES:APublisher’sPragmaticPerspectiveonDigitalDistribution,in:J.TurtonenE.Lavaux,LegalandCommercialEffectofDigitisationontheMusicIndustry.ReportspresentedatthemeetingoftheInternationalAssociationofEntertainmentLawyers,MIDEM2000,Cannes,Apeldoorn:Maklu2000,p.145–156Peterson&Anand2004R.A. Peterson en N. Anand, ‘The production of cultural perspective’, Annual Review ofSociology2004,volume30,p.311–334Pilgram1993C. Pilgram, ‘Huidige muziekwetgeving moet aangepast aan moderne techniek’,Muziek &Beeld,26augustus1993,p.XPinckaers1997J.C.S.Pinckaers,‘Vanportretrechtnaarpersonarecht’,AMI1997,nummer3,p.47–53Pinckaers1998J.C.S.Pinkaers, ‘Derechtvaardigingenbeschermingsomvangvanhetrechtopdepersona’,AMI1998,nummer2,p.21–23Quid(VandenBeukel)2011‐1J.Quid(aliasvanM.vandenBeukel),‘AmsterdamdiscrimineertDance‐liefhebbers,28april2011,<http://www.geenstijl.nl/mt/archieven/2011/04/amsterdam_discrimineert_dancel.html>Quid(VandenBeukel)2011‐2J.Quid(aliasvanM.vandenBeukel),‘Politiesteeltmengpaneelvanfeestboot’,3mei2011,<http://www.geenstijl.nl/mt/archieven/2011/05/politie_steelt_mengpaneel_van.html>Ricketson1987S. Ricketson,TheBerneConvention for theprotectionof literaryandartisticworks:1886–1906,London1987Rietveld1998H.C.Rietveld, ‘This isourhouse:housemusic, cultural spaces,and technologies’,PopulairCulturalStudies,volume13,Londen:Ashgate1998Rosati2010E. Rosati, ‘The Wittem Group and the European Copyright Code’, Journal of IntellectualPropertyLaw&Practise2010,nr.5,p.862–868


Sander A.E. Petit - 0414638 K

Rutten1991P. Rutten,Hitmuziek inNederland: 1960 – 1985, Amsterdam: Otto Cramwinckel Uitgever1991Sakulin2006W.Sakulin,‘Géén“rechtopprestatiebescherming”wélmogelijkheidvoorbetereafweging’,IER2006‐3,nr.36,p.119Seignette1997J.Seignette,ImageenSoundSampling,LezingBoekmanstichting1997Schipper2002B.H.M.Schipper,‘Draaikunstofverdraaidekunst?Dedj‐setalsobjectvanhetauteursrecht’,AA2002,nr.3,p.143–153Schipper2004‐1B.H.M.Schipper,‘Vertolkersvanvinyl.Nabuurrechtelijkaspectenvandedj‐set’,AA2004,nr.4,p.227–232Schipper2004‐2B.H.M. Schipper, Draaiwerk in uitvoering, Intellectuele eigendom op het werk van DJ’s,Muziekwereld2004,nr.4,p.44–45Schipper2006B.H.M. Schipper, ‘Leuker kunnen ze het niet draaien. DJ’s als motor van de cultureleinfrastructuur’,Muziekwereld2006,nr.1,p.18–20Schipper2007‐1B.H.M.Schipper,‘Crossoversessiesuitdelossepols.Improvisatiedoorsessiemuzikanteninhetschemergebiedvanjazzendance’,Muziekwereld2007,nr.2Schipper2007‐2B.H.M. Schipper, ‘De kunst van het clearen. Het verkrijgen van toestemming voor hetgebruikvansamples’,Muziekwereld2007,nr.4,p.38Schipper2011B.G.H.Schipper,‘EengreepuitdeNederlandserechtzakenrondomdance,Kleinejuridischekroniekvandeelektronischemuziek’,Muziekwereld2011,nr.1,p.22–25Seignette1997J.Seignette,‘ImageenSoundSampling’,LezingBoekmanstichting1997Souvignier2003T. Souvignier, The World of DJ’s and the Turntable Culture, Milwaukee: Hall LeonardCorporation2003


Sander A.E. Petit - 0414638 L

Speyart2009H.M.H.Speyart,‘Infopaq:hetwerkbegripgeharmoniseerd?’,NtErdecember2009,nr.10Spit&Schipper2010M.J. Spit en B.G.H. Schipper, ‘Plagiaat’, FRET, 1 december 2010,http://www.bousie.nl/columns/plagiaat__fret/Spoor,Verkade&Visser2005J.H.Spoor,D.W.F.VerkadeenD.J.G.Visser,Auteursrecht.Auteursrecht,naburigerechtenendatabankenrecht,Deventer:Kluwer2005Straubhaar,LaRose&Davenport2011J.D. Straubhaar, R. LaRose, L.D. Davenport,MediaNow:UnderstandingMedia, CultureandTechnology,Wadsworth:CengageLearning2011Teeven2011F. Teeven, Staatssecretaris van Veiligheid en Justitie, mede namens de Minister vanEconomischeZaken,LandbouwenInnovatieendeStaatssecretarisvanOnderwijs,Cultuuren Wetenschap, ‘Speerpuntenbrief Auteursrecht 20©20’, 11 april 2011,<http://www.rijksoverheid.nl/bestanden/documenten‐en‐publicaties/brieven/2011/04/11/speerpuntenbrief‐auteursrecht‐20‐20/5692923‐tk‐def‐2.pdf>.Terranova&Tiziana2000TerranovaenTiziana, ‘FreeLabor:ProducingCulturefortheDigitalEconomy’,SocialText2000,nr.18(2),p.33–58Thall2002P.M. Thall,What they’llnever tell youabout themusicbusiness.TheMyths, theSecrets, theLies(&aFewThruths),NewYork:Watson‐GuptillPublications2002VanDaalen2003O.vanDaalen, ‘Duurverlenging indeVerenigdeStaten: commentaarbijdezaakEldredv.Ashcroft,AMI2003,nr.2,p.31–41VanDaalen2011O. van Daalen, ‘Copyrightindustrie: doet u mij maar internetcontrole’, 27 mei 2011,<www.bof.nl/2011/05/27/Copyrightindustrie‐doet‐u‐mij‐maar‐internetcontrole/>VandenBerg2005H.O.vandenBerg,‘Thereissomethingrotteninthelandofcopyright’,voordrachtvoordeVSCD,Oktober2005


Sander A.E. Petit - 0414638 M

VandenBoogaard2008R. van den Boogaard, ‘De tirannie van het auteursrecht’, 20 mei 2008,<http://www.frankwatching.com/archive/2008/05/20/de‐tirannie‐van‐het‐auteursrecht/>VanderKloor2011R. van der Kloor, ‘Ophef over riant salaris bestuurders Buma/Stemra’, 10 mei 2011,<http://www.elsevier.nl/web/Nieuws/Cultuur‐Televisie/296815/Ophef‐over‐riant‐salaris‐bestuurders‐BumaStemra.htm>VanderKooij&Mulder2007P.A.C.E. Van der Kooij en S.J.A. Mulder, Hoofdzaken intellectuele eigdendom, Deventer:Kluwer2007VanEechoude.a.2009M. van Eechoud e.a., Harmonizing European Copyright Law: The Challenges of BetterLawmaking, Information Law Series 19, Alphen aan den Rijn: Kluwer Law International2009VanEijk2008N.VanEijk,‘AudiovisuelemediadienstenenhetInternet’,AAjuli/augustus2008,p.549VanEngelen2010Th.C.J.A. van Engelen, ‘Een niet‐overdraagbaar auteursrecht? De collectieveondercuratelestellingvancreatievegeesten!’,NJB2010,aflevering28,p.1827VanEngelen2007Th.C.J.A.vanEngelen,‘Tijdenveranderen:stilstaandgajeachteruit’,redeuitgesprokenbijde aanvaarding van het ambt van bijzonder hoogleraar Technologie Overdracht aan deFaculteitRechtsgeleerdheid,Economie,BestuurenOrganisatiewetenschappenUniversiteitUtrecht, 14 november 2007, <http://www.dickvanengelen.nl/home/artikelen/tijden‐veranderen‐stil‐staand‐ga‐je‐achteruit>.VanGompel&Hugenholtz2010S.J.VanGompelenP.B.Hugenholtz,TheOrphanWorksProblem:TheCopyrightConundrumofDigitizingLarge‐ScaleAudiovisualArchives,andHowtoSolveIt,PopularCommunication–TheInternationalJournalofMediaandCulture2010,nr.1,p.61‐71VanHengstum2006E. van Hengstum, ‘DJ Sets: What’s that sound? Waarom door DJ’s gedraaide dancenauwkeurig inkaartmoetwordengebracht’,masterscriptieKunstbeleid‐enManagement,UniversiteitUtrecht,2006VanLoon2010S. van Loon, ‘Wittem Project: European Copyright Code’,Computerrecht 2010, nr. 137, 8januari2010


Sander A.E. Petit - 0414638 N

VanOs2007P.vanOs,`HetmuziekauteursrechtgeplaatstinhetlichtvanhetgedachtegoedvanCreativeCommons in het algemeen, en de Creative Commons Licenties in het bijzonder’,doctoraalscriptieMuziekwetenschap,UniversiteitUtrecht,april2007VanTerphoven&Beemsterboer2004A.vanTerphovenenT.Beemsterboer,Door!DanceinNederland,Amsterdam:Contact2004VanVeelen2006A.vanVeelen, ‘Netwerken indeNederlandseDanceIndustrie.OverwaardetoekenningennetwerkdynamiekinhetDJveld’,UniversiteitvanAmsterdam,2006Verbeek1991J.W. Verbeek, Creatieve Prestaties in de Popmuziek en hun Juridische Benadering,doctoraalscriptieNederlandsrecht,UniversiteitvanAmsterdamVinckx2007Y. Vinckx, ‘Het schelle is niet schel genoeg. Replay covert hits om goedkope samples tekunnenleveren’,NRCHandelsblad,3augustus2007,p.4Vinckx2009Y.Vinckx, ‘Samplesgaaneeneigenlevenleiden’,NRCHandelsblad,26juni2009,CultureelSupplement,p.6–7Visser2001D.J.G.Visser, ‘Deverheffing vanhet auteursrecht’, voordrachtArsAequi jubileumcongres,Amsterdam,19oktober2001Visser2003‐1D.J.G.Visser,‘VanJamesLasttotBerdienStenberg,tienjaarWNRinvogelvlucht’,AMI2003,nr.6,p.189–192Visser2003‐2D.J.G.Visser, ‘Dewijzigingvanwetsvoorstel28482:een redelijke tegemoetkoming?’,AMI2003,aflevering3,p.69–74Visser2004D.J.G.Visser,HetABCvaniedereIE‐inbreuk,oratieUniversiteitLeiden,6februari2004,DenHaag:BoomJuridischeUitgevers2004Visser2008D.J.G.Visser,‘Hetbeschrijvenvanvagetermenmetanderevagetermen’,nootbijHR30mei2008, LJN: BC2153, Endstra / Nieuw Amsterdam; De Endstra Tapes, 17 juni 2008,<www.boek9.nl/getobject.php?id=4750>


Sander A.E. Petit - 0414638 O

Visser2009D.J.G. Visser, ‘Endstra ingehaald door Infopaq. Auteursrechtelijke beschermingsdrempelEuropees geharmoniseerd’, noot bij HvJEG 16 juli 2009, C‐5/08 IEF 8070 (Infopaq), 25augustus2009,<www.ie‐forum.nl/pdf.php?id=23465&type=article>Visser2011D.J.G. Visser, ‘De Speerpunten van Teeven’, 12 april 2011, B9 9549,<http://www.tvie.nl/?//D.J.G.+Visser%2C+De+Speerpunten+van+Teeven%2C+IEF+9547%2C+12+april+2011/>Watt2010R. Watt, ‘Fair Copyright Remuneration: The Case of Music Radio’, Review of EconomicResearchonCopyrightIssues2010,vol.7(2),p.21‐37WeinstockNetanel1996N.WeinstockNetanel,‘CopyrightandaDemocraticCivilSociety’,YaleLawJournal1996,nr.106Jurisprudentie

• HR28juni1946,NJ1947,712(VanGelder/VanRijn)• HR24mei1968,NJ1968,252,m.nt.GJS(Buma/Brinkmann)• HR5januari1979,NJ1979,339,m.nt.L.WichersHoeth(Heertje/Hollebrand)• HvJEG20januari1981,NJ1982,111(Membran/GemaenK‐Tel/Gema)• HR13april1984,LJN:AG4791,r.o.3.1.(SuskeenWiske)• USCourtofAppealsfortheNinthCircuit22juni1988,zaaknummer87‐6168(Bette

Midler/FordMotorCompanyandYoung&Rubicam)• HR24februari1989,NJ1989,701(ElvisPresleyI) RechtbankHaarlem13oktober1989,BIE1991,nr.6,p.20(LoveSensation) HR1juni1990,NJ1991,377(Kluwer/Lamoth) HR22juni1990,NJ1991,268m.nt.J.H.Spoor(ZienderogenKunst) HR4januari1991,NJ1991,608(VanDale/Romme) Vzr. Rechtbank Amsterdam 24 februari 1992, IER 1992, nummer 38 (Red

Bullet/ErvenOrff) HR26juni1992,NJ1993,205(Damave/Trouw) UnitedStatesSupremeCourt7maart1994,510U.S.569(Campbell/Acuff‐Rose) RechtbankHaarlem,20september1994,AMI1995,p.39enMediaforum1994,p.B‐

99(Mulder/NeverMindMusic) HR20oktober1995,NJ1996,682m.nt.JHS(Dior/Evora) HofAmsterdam1februari1996,AMI1996,112(IWannaBeLovedByYou) RechtbankAmsterdam14juni2000,Mediaforum2000,nr.7/8,p.256–260(Peters

e.a./SENA) RechtbankAmsterdam,7juli2000,KG2000,115,Mediaforum200‐9,nr.56,p.313,

m.nt.J.J.C.Kabel(KoninginBeatrix) DSB27juli2000,zaakDS160


Sander A.E. Petit - 0414638 P

VCP6maart2002,Zaak139(BlueFear/Likethislikethat) Vzr.Rechtbank ’s‐Gravenhage20maart2002,AMI2002,nr.18,p.156,m.nt.D.J.G.

Visser(DeJong/Zeeman) VCP27juni2002,Zaak137(20Hz/DieBlechtrommel) HR29november2002,IER2003/17(UnaVoceParticolare) USSupremeCourt15januari2003,537U.S.186(Eldred/Ashcroft) Hof’s‐Gravenhage11september2003,nr.2002/01390,Infobulletin2003/967 Hof’s‐Gravenhage4september2003,NJ2003,664(Scientology/XS4ALL) USCourtofAppealsfortheNinthCircuit,4november2003,zaaknummer388D.3d

1189(Newton/Diamond) Rechtbank Maastricht, 21 juli 2004, zaaknummer 93364 / 04‐636 (niet

gepubliceerd) HR24november2005,LJN:AU4019(Lycos/Pessers) Arnhem21september2005(Tellegen/Codemasters),AMI2005,p.204–207 HR16juni2006,NJ2006,585,m.nt.J.H.Spoor(Kecofa/Lancome) HofAmsterdam8februari2007,LJN:AZ8071,AMI2007,nr.4,p.122–128(Endstra

tapes) Rechtbank Amsterdam 30 oktober 2007, IER 2008, nr. 29, p. 116, m.nt. J.M.B.

Seignette(Koelewijne.a./SENA) HR30mei2008,NJ2008,556(Endstratapes) HofArnhem20januari2009,LJN:BH4145(TypischEnschede/StichtingBeeldrecht) HvJEG16juli2009,C‐5/08(Infopaq) Hof Amsterdam 4 mei 2010, IER 2010, nr. 79, p. 516, m.nt. J.M.B. Seignette, AMI

2010,nr.15,p.195,m.nt.K.J.Koelman Hof’s‐Gravenhage15november2010,LJN:BO3980(FTD/Eyeworks) Hof’s‐Gravenhage15november2010,LJN:BO3982(ACI/StichtingdeThuiskopie) RechtbankBreda4mei2011,LJN:BQ3393,IEPT20110504(DeJong/DJTiësto)

Onderzoeken,rapportenenjaarverslagenBangemanne.a.1994Bangemann e.a.,EU: Europe and theGlobal Information Society (Bangemann‐rapport), 26mei1994,<http://ec.europa.eu/archives/ISPO/infosoc/backg/bangeman.html>BritishRecordedMusicIndustry2009British Recorded Music Industry (BPI), The impact of illegal downloading on musicpurchasing,20november2009,p.1BumaCultuur2005BumaCultuur,ConamusJaarverslag2005BumaCultuur2009BumaCultuur,Jaarverslag2009Buma/Stemra2010Buma/Stemra,Jaarverslag2010,6april2011


Sander A.E. Petit - 0414638 Q

CIPIL‐review2006CambridgeUniversityCentre for IntellectualPropertyandInformationLaw,Reviewoftheeconomic evidence relating to an extension of the term of copyright in sound recordings,Cambridge 2006, <http://www.hm‐treasury.gov.uk/media/537/D3/gowers_cipilreport.pdf>Deloitte2011DeloitteToucheTohmatsu,Technology,Media&TelecommunicationsPredictions2011Dialogic&SEO2003Dialogic en Stichting voor Economisch Onderzoek der Universiteit van Amsterdam, inopdrachtvanhetMinisterievanEconomischeZaken,Auteursrecht,economischelustoflast?EenempirischestudienaardeeconomischeeffectenvanhetauteursrechtinhetNederlandsemultimediacluster,september2003Elberse2008A.Elberse,ShouldYouInvestInTheLongTail?,HarvardBusinessReview,nr.7/8,juli2008,p.88–96EuropeseCommissie2011EuropeseCommissie,ASingleMarketforIntellectualPropertyRights.Boostingcreativityandinnovationtoprovideeconomicgrowth,highqualityjobsandfirstclassproductsandservicesinEuropa,Brussel2011.FutureBusinessResearchGroup2010FutureBusinessResearchGroup,IntotheFuture.Whatmusicconsumerswant–Ahouseholdananlysis,juni2010Gallo2010M.Gallo,Reportonenforcementofintellectualpropertyrightsintheinternalmarket,3 juni2010Gerskense.a.2009Gerskens e.a., ParlementaireWerkgroep Auteursrecht, Auteursrecht: een rapport, 17 juni2009Hugenholtz&Guibault2004P.B. Hugenholtz en L. Guibault, Auteurscontractenrecht: naar een wettelijke regeling,onderzoeksrapport in opdracht van het WODC, de Universiteit van Amsterdam en hetInstituut voor Informatierecht, 2004, AMI 2005, nr. 1,<www.ivir.nl/publicaties/overig/auteurscontractenrecht.pdf>Huygene.a.2009A. Huygen, e.a., Ups and downs. Economische en culturele gevolgen van file sharing voormuziek,filmengames,2009‐02,TNO‐rapport34782


Sander A.E. Petit - 0414638 R

IFPIDigitalMusicReport2009InternationalFederationofthePhonographicIndustry,IFPIDigitalMusicReport2009IFPIDigitalMusicReport2010InternationalFederationofthePhonographicIndustry,IFPIDigitalMusicReport2010IFPIDigitalMusicReport2011InternationalFederationofthePhonographicIndustry,IFPIDigitalMusicReport2011Jansen2010Janssen e.a., De Wisselwerking tussen Auteursrecht en Mededingingsrecht. Rechts‐ eneconomischwetenschappelijkebevindingen,OnderzoekinopdrachtvanhetMinisterievanEconomischeZaken,mei201KPMG‐onderzoek2002KPMG‐onderzoek in opdracht van ID&T,Dance inNederland. De betekenis en impact vandanceopdeNederlandseeconomieenmaatschappij:eenverkenning,7oktober2002Multiscope2010Multiscope in opdracht van Stichting Copyright en Nieuwe Media, Rapport OnderzoekDownloadverbod,1maart2010NTBe.a.2009NTB e.a., Pop, Wat Levert Het Op? Onderzoek naar de inkomenspositie van popmusici, 1januari2009NIPO‐onderzoek2007NIPO‐onderzoekinopdrachtvanMKBNederland,Onderzoeknaarinningauteursrechten,23juli2007Page&Garland2009W.PageenE.Garland,TheLongTail ofP2P,MCPS‐PRSEconomic Insight,nr.14,14mei2009Palfreye.a.2009Palfrey e.a., Youth, Creativity, AndThe Copyright In TheDigital Age,HarvardLawSchoolInternationalJournalofLearningandMedia,Spring2009,volume1,nr.2,p.79–97Perfect&More‐onderzoek2008Perfect & More‐onderzoek in opdracht van Buma Cultuur, Export waarde van deNederlandsepopulairemuziek2008,18januari2010Perfect&More‐onderzoek2009Perfect&More‐onderzoekinopdrachtvanBumaCultuur,ExportwaardevandeNederlandsepopulairemuziek2009,15januari2011


Sander A.E. Petit - 0414638 S

RRKC‐rapport2010RapportvandeRotterdamseRaadvoorKunstenCultuur,Dance‐enclubsectorRotterdam,oktober2010Rutten&VanBockxmeer2003P.RuttenenH.vanBockxmeer,Cultuurpolitiek,auteursrechtendigitalisering,TNO‐rapportSTB‐03‐26 in opdracht van het Ministerie van Onderwijs, Cultuur enWetenschappen, 5september2003Schermer&Wubben2011B.W. Schermer enM.Wubben, ‘Feitenomtedelen.DigitaleContentindustrie inNederland’,Considerati‐onderzoekmei2011SEO2008SEO‐onderzoek in opdracht van het Ministerie van Economische Zaken, De economischeomvang van het auteursrecht in Nederland – een studie op basis van de WIPO‐guide, 3december2008SEO2011SEO‐onderzoek inopdrachtvanWODC,Waterspeelt.Depositievanmakersenuitvoerendkunstenaarsendedigitaleomgeving,SEO‐rapportnr.2011‐17,maart2011SEOR&ECRi‐onderzoek2010SEOR en ECRi‐onderzoek in opdracht van het Ministerie van Economische Zaken, Dewisselwerking tussen het Auteursrecht en Mededingingsrecht. Rechts‐ en economisch‐wetenschappelijkebevindingen,Rotterdam,mei2010XS4ALL2010XS4ALL, Standpunt XS4ALL over filteren op last van justitie – een reactie op enkeleaanbevelingenvandeCommissieGerkens,12maart2010DocumentairesFerguson2011K.Ferguson,‘EverythingisaRemix’(documentaire),deel1–3durenintotaal28minuten,deel4moetnogverschijnen,VerenigdeStaten2011Franzen2009B.Franzen, ‘CopyrightCriminals’ (documentaire),65minuten,VerenigdeStaten:ChangingImagesenCopyrightCriminals2009Gaylor2008B.Gaylor,‘RIP:ARemixManifesto’(documentaire),80minuten,Canada:EyeSteelFilm2008


Sander A.E. Petit - 0414638 T

Heise2009V.Heisee.a., ‘24hBerlin.EinTagimLeben’(documentaire),1440minuten,Duitsland:ZeroFilm GmbH 2009. Verkorte versie via HollandDoc (110 minuten):<http://www.hollanddoc.nl/kijk‐luister/documentaire/0‐9/24h‐berlin.html>Johnsone.a.2007Johnsone.a., ‘GoodCopy,BadCopy.Adocumentaryaboutthecurrentstateofcopyrightandculture’(documentaire),59minuten,Denemarken:Rosforth2007Karmakar2009R.Karmakar,‘Villalobos’(documentaire),110minuten,Duitsland:PanteraFilm2009Machiorlatti2008J. Machiorlatti, ‘Copyright & Creativity in the Digital Age’ (documentaire), 42 minuten,VerenigdeStaten:WiseWomenMedia2008AfbeeldingenAfbeelding1:http://www.vinylsearcher.com/wallpaper/3D‐graphics_Dj_Tools_013559_.jpg............................................iiiAfbeelding2:InhetbovenstedeelvandefotoisdeaanblikvanbuitenaftezienvaneenoptredenvanhetFranseDJ‐duoDaftPunkinNewYorkop9augustus2007.HetisduidelijkdatdeDJ’scentraalstaantijdenshetoptredenInhetonderstedeelishetDJ‐instrumentariumexclusieflaptopstezien.Doormiddelvanditinstrumentariumwordenbestaandemuziekwerkenbewerktenlivetoteencoherentgeheelgesmeed.EenDJ‐setkanveelmeerzijndaneenpaarinelkaarovergelopennummerseneensimpeleverzamelingvanmuziek.Bron:http://thefoxisblack.com/2007/12/02/daft‐punks‐secret‐set‐up....................................................................................................11Afbeelding4:DJ‐softwareprogrammaFruityLoops.Ditoverzichttoontéénaudioproductie.Bron:http://free‐loops.com/images/fruity_loops8.jpg...........................................................................................................................................................18Afbeelding5:DJRichieHawtinaanhetwerkophetNocturnalMusicFestivalinLosAngeles(2008).Hawtinwordtgezienalseenpionierophetgebiedvandancemuziekeniséénvandebekendstetechno‐DJ’s.Bron:http://www.flickr.com/photos/caesarsebastian/2860323141/.......................................................................................................20Afbeelding6:Status‐updateopTwittervandeNederlandseDJFunkD,een(B/C‐klasse)DJdiezijnbekendheidvooreengrootdeelaanbootlegsheefttedanken.DJ’sschromennietomhunillegalewerkzaamhedenaandewereldkenbaartemaken................................................................................................................................................................................................22Afbeelding7:Bron:http://mimiandeunice.com/2011/02/23/incentive‐to‐create‐ii/.............................................................23


Sander A.E. Petit - 0414638 I

Bijlage EnquêteDoormiddelvandewebsitewww.thesistools.comhebikeenenquêteafgenomenonderDJ’s,omtekijkenwaarvolgenshendeknelpunten liggen inhet toestemmingstrajectdatmoetwordendoorlopen,voorafgaandaanhergebruikvanmuziekwerkenvananderen.


Sander A.E. Petit - 0414638 II


Sander A.E. Petit - 0414638 III

Resultaten

1.Watisjeechte/DJ‐naam? OpenVraag:

2.Waarwoonje? OpenVraag:

3.Hoeoudbenje? OpenVraag:


Sander A.E. Petit - 0414638 IV

4.TotwelkecategorieDJbehoorje?1. Top van de internationale algemene

muzikantenpopulatie2. Internationaalbekend/Topvanbepaaldgenre3. Nationale optredens, zoals landelijke,

grootschaligefestivals4. Regionale optredens, zoals plaatselijke clubs,

discothekenenevenementen5. Hobby‐DJ

Aantalrespondenten–%

1. 0–0%2. 1–7%3. 3–21%4. 6–43%5. 4–29%

5.IkhoumealsDJvoornamelijkbezigmet:1. DraaienvanDJ‐sets2. Remixenvanbestaandemuziekwerken3. Creëren (bedenken & uitvoeren) van nieuwe

muziekwerken4. Produceren (opnemen) van bestaande of

nieuwemuziekwerken


1. 12–86%2. 6–43%3. 3–21%4. 6–43%

6.Plaatsjeweleenszelfgemaaktwerk(DJ‐set/mixof...1. Ja2. Nee


1. 11–79%2. 3–21%

7. Ben je aangesloten bij Buma/Stemra en/of SENA?Waa...

OpenVraag:

8. Wanneer ik muziek van anderen gebruik,bijvoorbeel...

1. Ja2. Nee


1. 3–21%2. 11–79%

9.Kunjediekeuzetoelichten? OpenVraag:

10. Wanneer je bij de vorige vraag 'nee' hebtgeantwoo...

OpenVraag:

11.Wiljehiernogietsopmerkendatbijdraagtaanhe... OpenVraag:


Sander A.E. Petit - 0414638 V

!"#$%& !"#$%&#'(#)*+#,-#.%%/0)'(*12"#3(415#'(67

'())*& 8)6#1+#2(#(9$6(#:#,-;0))'< 8))/#=%%0#2(< >%(#%&?#3(0#2(< @%6#=(*"(#9)6(5%/1(#,-#3($%%/#2(< ,/))1(0#.)0#,-;+(6+

+$*$,-) A#B#@%C#.)0#?(#106(/0)61%0)*(#)*5('(0(#'&41")06(0C%C&*)61( A#B#-)

D#B#!06(/0)61%0))*#3("(0?#:#@%C#.)0#3(C))*?#5(0/( E#B#F((

G#B#F)61%0)*(#%C6/(?(0+H#4%)*+#*)0?(*12"(H#5/%%6+9$)*15(#I(+61.)*+

J#B#K(51%0)*(#%C6/(?(0+H#4%)*+#C*))6+(*12"(#9*&3+H#?1+9%6$("(0#(0#(.(0('(06(0

L#B#>%33M;,-

.$/01,-$,#23 ,-#N*1 O(1?(0 DJ L A

.$/01,-$,#24

O(00)/?#P9$%(')"(/#:#

P9$&')9$(/ O(1?(0 AQ J A

.$/01,-$,#25 R)**(#O1(II(/10":#PC(9"(/ S'+6(/?)' DL D A

.$/01,-$,#26 T)+6%/#U#V%**&W S'+6(/?)' DX J E

.$/01,-$,#27 K@V S'+6(/?)' DE L A

.$/01,-$,#28 K(0+4 Y6/(9$6 DJ J A

.$/01,-$,#29 81*3(/6#P6))*:81**MP%&0?+ Y6/(9$6 DZ J A

.$/01,-$,#2: T)+#R/)64 S'+6(/?)' AQ L A

.$/01,-$,#2; R%(0#O(3(0+ O(1?(0 DZ G A

.$/01,-$,#23< S*(W)0?(/#[/%(0(=(5#:#F\]-10 [(*?/%C DJ J A

.$/01,-$,#233 @)06(#O1(0#P%&0?#^)9$1(0 O(1?(0 DJ L A

.$/01,-$,#234 P)0?(/#_%05(/6')0 O(1?(0 AQ J A

.$/01,-$,#235 ^)/9%#`%+6 [(*?/%C DL J A

.$/01,-$,#236

-(II/(M#P1(/%#:#,(*#P1(/%#:#

,)//(0#>)4( 8%(/?(0 DG J A


Sander A.E. Petit - 0414638 VI

!"#$%& !"#$%&#'(#)*+#,-#.%%/0)'(*12"#3(415#'(67 !"#$%&#'(#)*+#,-#.%%/0)'(*12"#3(415#'(67 !"#$%&#'(#)*+#,-#.%%/0)'(*12"#3(415#'(67

'())*& 8('19(0#.)0#3(+6))0:(#'&41(";(/"(0 </(=/(0#>3(:(0"(0#?#&16.%(/(0@#.)0#01(&;(#'&41(";(/"(0 A/%:&B(/(0#>%C0('(0@#.)0#3(+6))0:(#%D#01(&;(#'&41(";(/"(0

+$*$,-) E#F#-) E#F#-) E#F#-)

G#F#H(( G#F#H(( G#F#H((

.$/01,-$,#23 E G G

.$/01,-$,#24 G G G

.$/01,-$,#25 E E G

.$/01,-$,#26 G E E

.$/01,-$,#27 G G G

.$/01,-$,#28 E G E

.$/01,-$,#29 G G G

.$/01,-$,#2: G G G

.$/01,-$,#2; E E E

.$/01,-$,#23< E G E

.$/01,-$,#233 G G G

.$/01,-$,#234 E E E

.$/01,-$,#235 E G G

.$/01,-$,#236 G G G


Sander A.E. Petit - 0414638 VII

!"#$%&

'())*& !"##$%&'(&)("((*%&+(",-(.##/$&)(0/&1234%($5.67&8,&0(.679&8*"6*(: ;(*&'(&##*-(%"8$(*&<6'&;=.#5>$(.0#&(*58,&>?@A:&B##08.&)("5)##08.&*6($:

+$*$,-) C&D&3#

E&D&@((

.$/01,-$,#23 E @((F&G($&6%&((*&G8<<H&I6(&6/&<6'&$6'I&(*&)6'"(*&=6$J8(0&6*&K06JL&%,((0

.$/01,-$,#24 C

@((F&8.I#$&;=.#5>$(.0#&(*&>?@A&*##0&.6'*&6I((&-((*&(*/("(&*=$$6-&I8("&G((,$&<6**(*&I(&

.=+6(/&6*I=%$06(M

.$/01,-$,#25 C

@((F&8.I#$&(0&8K&G($&.8.(*$&*8-&-((*&%$=6J(0&J(0I6(*I&)80I$&.($&8*+(&K08I=N$6(%M&O6'*&

.((0&-8(I(&K08.8&8.&8K$0(I(*%&$(&/06'-(*&(*&;=.#5>$(.0#&/8%$&((*&/88K&N8*$06<=$6(&K(0&

'##0M

.$/01,-$,#26 C @((

.$/01,-$,#27 C *((

.$/01,-$,#28 C $(J(("&.8(6$(

.$/01,-$,#29 C

.$/01,-$,#2: E

.$/01,-$,#2; C '#F&<0(*-&+(",&)(0/&=6$

.$/01,-$,#23< C

.$/01,-$,#233 C

.$/01,-$,#234 C *((F&)("&<6'&>A;APM

.$/01,-$,#235 E @((F&6/&I#$&+8=&$(&I==0&+6'*M

.$/01,-$,#236 C @((F&*886$&6*&J(0I6(K$M


Sander A.E. Petit - 0414638 VIII

!"#$%&

'())*& !"##$$%&'(&)*+'$(&,"#&"#-$%$#&.$/%*'(0&/'1,22%/$$3-&/'1&$$#&%$)'4&25&'#&-$&666 7*#&1$&-'$&($*+$&82$3'9:8$#;

+$*$,-) <&=&>"

?&=&@$$

.$/01,-$,#23 ? A$$81$&3"B8'.&2)&)$8&C",'-&D*$88"&92#8"98&8$&)"($#6&E58$F$30&8$,$$3&)2$'8$

.$/01,-$,#24 ? G""(&2#/$%$'(/""%0&$#&8$,$$3&)2$'8$&$#&1$&$%&(2)8&"33$$#&)""%&)$$%&%2)H&B32)H6

.$/01,-$,#25 ?

!'1&-2$#&"33$$#&%$)'4$#&F""%&F$&-22%&-$&"%8'$B8&+$35&,22%&.$,%"".-&F2%-$#&-*B&-"#&

'B&$%&.$$#&82$B8$))'#.&#2-'.6&I29:8&'(&$$#&B")H3$&,"#&$$#&/$($#-$&8%"9(&.$/%*'($#&

+"3&'(&-'8&#'$8&*'8/%$#.$#&$#&$%&-*B&#'(B&""#&,$%-'$#$#6

.$/01,-$,#26

I29:8&-$&H%2-*98'$&-22%/%$($#J$$#&(%"($%&F2%-$#0&F'3&'(&92#53'98$#&,$%)'1-$#6&K%&'B&

#'$8B&)'B&)$8&$$#&.2$-$&L'33$."3$M&/2283$.0&)""%&*'8$'#-$3'1(&'B&:$8&92%%$98&"5:"#-$3$#&

,"#&:$8&1*%'-'B9:&.$-$$38$&"38'1-&:$8&/$B8$6

.$/01,-$,#27 ? N$&,$$3&)2$'8$

.$/01,-$,#28 ?

@'$8&"38'1-0&,23.$#B&)'1&)".&1$&828&OP&B$96&)*+'$(&,"#&$$#&8%"9(&.$/%*'($#&+2#-$%&

82$B8$))'#.66-"9:8&'(66

.$/01,-$,#29 ?

Q(&,%"".&-$&82$B8$))'#.&#'$86&I""%&"3B&1$&1$&B")H3$B&25&8%"9(&3$.""3&(22H8&.""8&$%&$$#&

-$$3&,"#&-$&H%'1B&#""%&-$&)"($%6&C*B&2H&-'$&)"#'$%&:$/&1$&$$#&B8*(1$&.$/%*'(B%$9:8&

.$(29:86

.$/01,-$,#2: Q#&)'1#&:*'B(")$%&$#&2H&(3$'#$&5$$B81$B&,'#-&'(&:$8&#2.&#'$8&#2-'.

.$/01,-$,#2; ?

R3B&:$8&.""8&2)&$$#&%$)'4&#"8**%3'1(&F$36&I""%&B2)B&22(&#'$86&I""%&-"#&.$/%*'(&'(&

)""%&$$#&(3$'#&.$-$$38$

.$/01,-$,#23< Q(&F'B8&#'$8&-"8&-"8&)2$B86

.$/01,-$,#233 Q(&-2F#32"-&2,$%"3&$#&#$%.$#B&$#&-%""'&829:&)'#&25&)$$%&"33$$#&'#&,%'$#-$#&,$%/"#-6

.$/01,-$,#234 ?

R33$&%$)'4$B&-'$&'(&)""(&(2)$#&'#&92)H3$8$&H"(($88$#&/'##$#6&R33$&%$9:8$#&:$/&'(&

-"#&.$3'1(&"3&2)&""#&-$&."#.&8$&(*##$#&.""#6

.$/01,-$,#235

R3B&'(&:$8&+2*&F$8$#&$#&:$8&+2*&#'$8&8$&-**%&+'1#6&R3B&'(&.$3-&+2*&(*##$#&,$%-'$#$#&

-22%-"8&$%&2H&)'1#&-2F#32"-3'#(&.$(3'(8&F2%-80&-"#&+2*&'(&:$8&22(&$$%-$%&""#&$$#&

"#-$%&F'33$#&/$8"3$#6

.$/01,-$,#236 ?

N$&,$$3&)2$'8$0&'$-$%$$#&("#&$3(""%B&)*+'$(&8$.$#F22%-'.&.$/%*'($#0&,""(&.%"8'B&25&

8$.$#&$$#&(3$'#$&,$%.2$-'#.0&'#8$%#$8&)""(8&,$$3&)2.$3'1(6


Sander A.E. Petit - 0414638 IX

Conclusie

1. De leeftijd van de DJ’s is tussen de 19 en 28 jaar. Het betreft hiermee een

middenklassequaleeftijd.VandeondervraagdeDJ’sbehoorthetgrootstedeeltotdeD‐klasse (ziep. 5). Zij zijn verzorgen regionale optredens in clubs, discotheken enevenementen.

2. Bijna alle ondervraagden houden zich bezigmet het draaien van DJ‐sets, de helfthoudtzichbezigmet remixingensamplingen ietsminderdandehelfthoudtzichbezigmetdeproductiekantvandancemuziek.Remixingensamplinggebeurtvooral

!"#$%&

'())*&

!"##$$%&'$&()'&*$&+,%)-$&+%""-&.#$$.&/$(0&

-$"#01,,%*2&1"0&3,4&+,,%&',4&$$#&555 !)6&'$&/)$%&#,-&)$07&,89$%:$#&*"0&()'*%""-0&""#&/$0&,#*$%3,$:&#""%&*$&+$%-%555

+$*$,-)

.$/01,-$,#23 ;67&*"0&6""-*%$98$6)-$%&$#&9"::$6)':$%&1,%*0 <"2&1""%&/""6&'$&*$&)#=,&+"#*""#&,9&0,$70$99)#-&0$&+%"-$#&+,,%&943)$:1$%:&+"#&$$#&>.($%,$9*$>.&?<

.$/01,-$,#24

;67&/$0&9"::$6)':$%&3,4&-""#&$#&"67&/$0&

-$9,0)+$$%*&3,4&1,%*$#&,9&%$9)@$7&0$&

9":$#5

A:&3$6=&($#&+"#&9$#)#-&*"0&943)$:&$$#&%$B/0&)7&+,,%&)$*$%$$#&$#&*"0&'$&#)$0&3,9""%&"66$9""6&*)#-$#&,+$%&:"#&

/$==$#5&A#&*$&/4)*)-$&7)04"0)$&)7&/$0&3$6=7&3,&*"0&'$&-$6*&3,4&9,$0$#&-""#&($0"6$#&1"##$$%&)#78)%"0)$&:%)'-0&+"#&

$$#&"#*$%$&"%0)$705&?""%,9&+)#*&):&*"0&'$&-$1,,#&+%)'&9,$0&3)'#&)#&/$0&-$(%4):&+"#&943)$:&+"#&"#*$%$#5

.$/01,-$,#25 ;67&):&/$0&9"-&4)0(%$#-$#

A:3$6=&7"986$&()'#"&#,,)0&4)0&"#*$%$&0%"B:72&9""%&$%&3,4*$#&,8&*)0&+6":&+$%($0$%)#-$#&9,$0$#&:,9$#&)#&/$0&

9"::$6)':$%&)#&B,#0"B0&:,9$#&9$0&*$-$#$&*)$&*$&%$B/0$#&($3)0&$$#&0%"B:5&?47&$$#&B,#0"B07)0$&,5)5*&1""%&'$&

B,#0"B0&:"#&3,$:$#&9$0&"%0)$70$#&,=&6"($67&,=&*$&+$%0$-$#1,,%*)-$%7&*""%+"#5

.$/01,-$,#26 C$0&)7&7,97&6"70)-&,9&)$9"#*&,8&0$&78,%$#5

.$/01,-$,#27

D0%"=(""%E&F4&/,,%&):&$%&#):7&+"#&*47&:"#&/$0&

9$&1$)#)-&7B/$6$#5

.$/01,-$,#28

B,#0"B0&9":$#&9$0&*)$-$#$&1""%+"#&')'&$$#&

943)$:&-,$*&+)#*5 /$0&(6)'=0&+$%#)$41$#*&$#&)#0$%$77"#0&,9&943)$:&+"#&"#*$%$&0$&/$%G-$(%4):$#H

.$/01,-$,#29

;67&'$&"#*$%7&/$0&#499$%&#)$0&9"-&

4)0(%$#-$#&,8&$$#&6"($65&?)0&)7&*47&"66$$#&+"#&

($6"#-&"67&'$&,8&3$$%&7$%)$47&#)+$"4&#499$%7&

8%,*4B$$%05

C$$6&-,$*&*"0&'$&/)$%&,#*$%3,$:&#""%&*,$05&C,4&9$&,8&*$&/,,-0$&+"#&*$&4)0:,970$#&+"#&'$&,#*$%3,$:5&D4BB$7&

9$0&'$&7B%)80)$&$#&"=704*$%$#&$#&0,0&7#$6&)#&*$&F$@05&F,-&$$#&*'&#,*)-&,8&'$&"=704*$$%&=$$70E&IGJ

.$/01,-$,#2:

;67&9)'#&7$07&,8&$$#&,8$#("%$&7)0$&0$%$B/0&

3,4*$#&:,9$#&$#&*,,%&+$6$&9$#7$#&

-$*,1#6,"*&3,4&:4##$#&1,%*$#

.$/01,-$,#2;

;67&'$&1$$0&*"0&$%&$$#&*)::$&(,$0$&:"#&:%)'-$#5&

K""%&*"0&)7&#)$0&/$0&-$+"65&)#&/$0&$%-70$&-$+"6&

9,$0&'$&*$&-$9"":0$&1)#70&0$%4-&($0"6$#&$#&

*)$&1)#70&)7&0$-$#1,,%*)-&3,&6""-&*"0&*$&

-$*48$$%*$&0,B/&-$$#&%$B/073"":&3"6&

""#78"##$#5 L)':&$$#7&#""%&1"0&$%&9$0&*$&86""0&+"#&M,%)7&!$%#$%&G&M,,-)$&"#-70&)7&-$($4%*5&N,$*&+,,%($$6*5

.$/01,-$,#23< N$6*5

.$/01,-$,#233

?4)*$6)':/$)*&,+$%&1""%&/$0&*"#&8%$B)$7&

+"#*""#&:,905

.$/01,-$,#234 #5+505

O%""-&P&:"#&#,-&1,%*$#&""#-$8"70&,9&$$#&($0$%&($$6*&0$&:%)'-$#5&A:&0%$$*&()'+,,%($$6*&1$6&)#0$%#"0),#""6&,8&

9""%&*""%*,,%&($/,,%&):&#)$0&9$0$$#&0,0&*$&0,8&+"#&9)'#&-$#%$5

.$/01,-$,#235

.$/01,-$,#236

;67&):&,,)0&$$#&/,-$%&#)+$"4&3,4&($%$):$#&"67&

?<Q8%,*4B$%&$#&):&7$%)$47&$$#&%$9)@&,=&$$#&

7"986$&3,4&1)66$#&9":$#Q-$(%4):$#&+"#&$$#&

"#*$%$&?<Q"%0)$702&*"#&3,4&):&*""%&1$6&

0,$70$99)#-&+,,%&+%"-$#5&R8&*$3$&9"#)$%&

B%$$%&'$&$$#&#$01$%:&9$0&*$&*$7($0%$==$#*$&

?<S7JQ"%0)$70S$#J&1"0&+,,%*$6)-&:"#&3)'#&+,,%&

*$&$)-$#&#""97($:$#*/$)*5&T$#&$+$#04$6$&

%$9)@&3,4&,8&*$3$&9"#)$%&,,:&+$$6&($0$%&

+$%78%$)*Q-$%$6$"7$*&:4##$#&1,%*$#&S*,,%&

,==)B)$6$&:"#"6$#J5

?$&943)$:&1$%$6*&/$$=0&"6&6"#-$%$&0)'*&9$0&*)0&8%,(6$$9&0$&9":$#2&3$6=&*$#:&):&*"0&/$0&$%-&6"70)-&1,%*0&,9&/$0&

)66$-""6&-$(%4):&+"#&943)$:1$%:$#&$#&%$B/0$#&0$-$#&0$&-""#5&K$#&8%,($$%0&*,,%&9)**$6&+"#&($0"6$#*$&

943)$:7)0$7&S)04#$72&($"08,%0J&$#&"66$%6$)&"#*$%$&B%$"0)$+$&9)**$6$#&*)0&)66$-""6&-$(%4):&0$-$#&0$&-""#2&9""%&):&

*$#:&*"0&$%&#)$0&7#$6&$$#&,86,77)#-&3"6&:,9$#&3,6"#-&/$0&)#0$%#$0&,8&*$3$&9"#)$%&(6)'=0&($70""#5&K$#&/$$=0&

-$1,,#&0$&-$9"::$6)':&0,$-"#-&0,0&*$3$&943)$:1$%:$#&$#&+"":&($0""6*&9$#&$%&*47&#)$0&,=&0$&1$)#)-&+,,%5&

U$-$#1,,%*)-&:"#&9$#&*,,%&"66$%6$)&7,B)""6&9$*)"&$#&1$(7)0$7&943)$:&9$0&$6:""%&*$6$#5&R,:&"6&/$$=0&$$#&

8$%7,,#&$$#&0%"B:&-$:,B/0&,8&$$#&6$-"6$&9"#)$%2&*$3$&8$%7,,#&:"#&$%&"67#,-&9)7(%4):&+"#&9":$#&*,,%&*$3$&

0%"B:&+%)'&,8&)#0$%#$0&0$&86""07$#2&1""%*,,%&)$*$%$$#&*$&0%"B:&-%"0)7&:"#&*,1#6,"*$#5&M$#&):&/)$%&,8&0$-$#E&F$$2&

,,:&"6&:6)#:0&/$0&=,40&/$0&)7&-$1,,#&0$&-$9"::$6)':&$#&/$0&:,70&#):72&"67,=&):&9$*$6)'*$#&9,$0&/$(($#&9$0&/$0&

-$6*&*"0&7,99)-$&?<>.7Q&"%0)$70$#&+$%*)$#$#&$#&0'"&$+$%V(,*V&*,$7&)02&3$6=7&($:$#*$&?<>.7&Q&"%0)$70$#&+"#&#""95


Sander A.E. Petit - 0414638 X

doordeC‐totenmetA‐klasseDJ.Slechtseenenkelingkanwordenaangemerktals‘maker’. DeD‐ enE‐klasse draaien vooral sets, omdat dit technisch gezienminderingewikkeldis.

3. Hetgrootstedeelvandeondervraagdenplaatstzelfwerkonlineenlevertdaarmeeeenbijdrageaanderemix‐cultuur.

4. Slechts twee respondenten zijn aangesloten bij een collectieve beheersorganisatie.Deze cbo’s blijken voor minder bekende DJ’s niet interessant te zijn, omdat deinschrijfkostentehoogzijn.

5. Geenenkelerespondentvraagttoestemmingvoorhetgebruikvanhetbeschermdemuziekwerk van een ander. De voornaamste redenen; respondenten weten nietprecies waar en bij wie ze moeten zijn. Hieruit blijkt dat een deel welbetalingsgewilligis.DitzijnmetnamedewatprofessionelereDJ’s.De‘zolderkamer‐DJ’ vindt het niet nodig om toestemming te vragen, omdat zij het werk nietcommercieelexploiteren.

6. Het toestemmingstraject dient volgens bijna alle respondenten laagdrempeliger,transparantereneenvoudigerteworden.


Sander A.E. Petit - 0414638 XI

Muziekauteursrecht: Vriend of Vijand van de dance-DJ?

Documents

Transcript of Muziekauteursrecht: Vriend of Vijand van de dance-DJ?