Hoofdstuk at-Tahaarah (de reinheid)

Het eerste hoofdstuk van elk fiqh boek is het hoofdstuk van de reinheid. Reinheid is namelijk de belangrijkste voorwaarde van het gebed en wordt ook wel de sleutel van het gebed genoemd. De boodschapper van Allah heeft gezegd: “Allah accepteert het gebed van een van jullie niet als hij zijn woedhoe heeft verbroken, totdat hij (opnieuw) woedhoe doet.”1

Het woord at-Tahaarah wordt taalkundig uitgelegd met reinheid en schoonheid. Hierbij kan zowel gedacht worden aan de innerlijke reinheid alsook uiterlijke reinheid. Met innerlijke reinheid wordt de reinheid van het hart bedoeld; dat het hart gereinigd is van ongeloof, afgoderij en ziektes zoals afgunst, wrok, jaloezie, arrogantie en dergelijke.

Echter, wanneer de geleerden van al-Fiqh spreken over de reinheid, dan bedoelen zij specifiek: “Het opheffen van de figuurlijke toestand die het gebed onmogelijk maakt en het verwijderen van tastbare onreinheden.”

Als wij voorgenoemde vakkundige definitie goed bekijken dan zien wij dat de reinheid bij de Fiqh-geleerden uit twee onderdelen bestaat:

1. Het opheffen van de figuurlijke toestand die het gebed onmogelijk maakt. Dit wordt ook wel raf’oel h’adath genoemd. Dit betekent eenvoudigweg dat als een persoon (bijv.) zijn kleine of grote behoefte doet of een wind laat, de kleine wassing dient te verrichten zodat hij het gebed mag verrichten. In dit geval wordt er gesproken van al-h’adath al-asghar, oftewel de kleine toestand van onreinheid.

Op het moment dat er sprake is van (bijv.) een zaadlozing, geslachtsgemeenschap of de menstruatie, dan spreken wij van al-h’adath al akbar, oftewel de grote staat van onreinheid. In dit geval is de grote wassing (al-ghoesl) benodigd om deze toestand op te heffen.

- Er wordt in dit geval gesproken van “een figuurlijke toestand die het gebed onmogelijk maakt”, aangezien het in dit geval niet gaat om tastbare onreinheden, maar om een toestand van onreinheid waarin het lichaam zich bevindt.

2. Het reinigen van het lichaam, de kleding en de plaats van het gebed van tastbare onreinheden. Dit wordt ook wel izaalat an-nadjas of izaalat al-gabath genoemd. De standaard uitgangspunt is dat deze reiniging met water geschiedt.

Aangezien zowel het opheffen van de figuurlijke toestand die het gebed onmogelijk maakt (1) alsook het verwijderen van tastbare onreinheden (2) met

1Al-Boekhaarie, nr. 6440, op gezag van Aboe Hoerairah.

1

water geschiedt, is de auteur begonnen met het bespreken van de verschillende categorieën wateren die er bestaan.

Alle wateren kunnen onderverdeeld worden in drie categorieën:

1. Tahoer-water: “Al het water dat zich in de oorspronkelijke toestand bevindt en dat rein is op zichzelf en reinigend voor iets anders.” Hierbij kan gedacht worden aan zeewater, rivierwater, slootwater, sneeuw, hagel, regen en dergelijke.

– T ahoer-water bevindt zich in zijn oorspronkelijke toestand, wat betekent dat de geur, kleur en/of smaak van dit water niet is veranderd door een andere stof, ongeacht of deze stof rein of onrein is. Hierna verwijst de auteur dan ook met zijn uitspraak: “En de reinheid geschiedt met water dat vrij is van de verandering door iets.” Met andere woorden: het is door niets veranderd of aangetast!

– Het oordeel over Tahoer- water is dat het rein én reinigend is. Dit betekent dat dit water gebruikt kan worden voor het verwijderen van tastbare onreinheden (izaalat an-nadjas) en het verrichten van de grote en kleine wassing (raf' al h'adath). De Maalikitische geleerden zeggen ook wel: “Tahoer-water mag gebruikt worden voor al-‘ibaadaat en ‘aadaat.” Met al-‘ibaadaat bedoelen zij de aanbiddingen van grote en kleine wassing. Met al-‘aadaat bedoelen zij dat het water gebruikt kan worden in het dagelijks leven voor drinken, koken, wassen enzovoort.

De bewijzen waarin gesproken over Tahoer-water:

Allah de Verhevene zegt in Zijn Boek: “En Hij doet water uit de hemel op jullie neerdalen om jullie ermee te reinigen.” [Soerat al-Anfaal, vers 11].

Hij zegt ook: “En Wij hebben uit de hemel tahoer-water doen neerdalen…” [Soerat al-Forqaan, vers 48].

De boodschapper van Allah zei ook: “O Allah reinig mij met water, sneeuw en hagel.”2

Uit voorgaande verzen en overlevering blijkt dat al het water dat uit de hemel neerdaalt tahoer is ongeacht in welke vorm het neerdaalt (water, sneeuw of hagel). Men kan dit water dus gebruiken voor zowel aanbiddingen alsook wereldse zaken.

De boodschapper van Allah werd eens gevraagd: “O boodschapper van Allah, wij gaan de zee op en dragen weinig water met ons mee. Als wij er de kleine wassing mee verrichten dan zullen wij dorst krijgen (m.a.w. Wij zullen niet genoeg drinkwater hebben). Mogen wij dus de kleine wassing verrichten met

2 Al-Boekhaarie, Moesliem en Aboe Daawoed.

2

zeewater?” De boodschapper van Allah antwoordde dus: “Het water ervan is tahoer en de kadavers ervan zijn toegestaan (om te nuttigen).”3 Deze overlevering duidt op de tahoeriyyah van zeewater, namelijk dat het rein en reinigend is.

De boodschapper van Allah werd ook gevraagd: “O boodschapper van Allah, mogen wij de kleine wassing verrichten uit de bron van Bodhaa’ah, en dat is een bron waarin kadavers van honden, doeken van menstruerende vrouwen en uitwerpselen worden gegooid?” De boodschapper van Allah antwoordde: “Voorwaar, het water is rein en wordt door niets verontreinigd.”4 Deze overlevering op een belangrijke stelregel binnen al-Fiqh, namelijk het feit dat water tahoer is totdat het tegendeel wordt bewezen.

2. Onrein water (nadjis-water). “Dit is al het water waarvan de geur, kleur en/of smaak veranderd is door een onreine stof”, ongeacht of het gaat om veel of weinig water, of het stromend is of niet.

– Het is overgeleverd door Aboe Oemaamah al-Baahieliyy dat de boodschapper van Allah heeft gezegd: “Voorwaar, het water wordt niet verontreinigd door iets, behalve datgene dat zijn geur, smaak en kleur heeft overweldigd.”5 Ondanks het feit dat het laatste gedeelte van deze overlevering zwakte heeft in zijn keten heeft, zijn de islamitische geleerden het eens over de betekenis die deze overlevering draagt, namelijk dat als de geur, kleur of smaak van water aangetast wordt door een onreine stof, dat het water daarmee onrein is geworden.

Imaam ibn Moedhier zegt dan ook: “Alle islamitische geleerden zijn het erover eens dat als een onreinheid in het water valt, ongeacht of het veel of weinig water is, en de onreinheid veranderd de smaak, kleur of geur (van het water), dat het water onrein is geworden.”6

– Onrein water mag niet gebruikt worden voor aanbiddingen of wereldse zaken, “afgezien van de zaken die de geleerden hebben uitgezonderd uit noodzaak, zoals dat dit water benodigd is ter irrigatie (bevloeiing).”7

Imaam al-Mayyaarah zegt dan ook over het gebruikt van onrein water:“Het water wordt niet meer gebruikt voor aanbiddingen zoals de kleine of grote

3Overgeleverd door Maalik, Aboe Daawoed, an-Nasaa-ie. At-Tirmidhie, ibn Maadjah, en authentiek verklaard door al-Boekhaarie.4 Overgeleverd door Aboe Daawoed, an-Nasaa-ie en at-Tirmidhie die de overlevering h’asan verklaarde. Tevens is de overlevering authentiek verklaard door imaam Ah’mad, Yah’yaa ibn Ma’ien en ibn H’azm, zoals vermeld is door al-H’aafidh ibn H’adjar in at-Talgies al-H’abier.

5Overgeleverd door ibn Maadjah, Al-Bayhaqie, At-Tayaaliesie met een zwakke keten.6Zie al-Idjmaa’ van ibn Moendhir (pag. 50) en Bidaayat al-Moedjtahid (1/50).7Zie al-Moebien ‘an Adillat al-Morshid al-Mo’ien van al-‘Amraaoui, pagina 65.

3

wassing of het reinigen van de plaats, het lichaam of het kledingsstuk, noch wordt het gebruikt voor wereldse zaken zoals eten en drinken (enz.) op het moment dat tahoer-water veranderd is door een onreine stof. De reden hiervoor is dat het oordeel van het water hetzelfde is geworden als het oordeel van hetgeen waardoor het is veranderd; en hetgeen waardoor het is veranderd - bijvoorbeeld urine - wordt niet gebruikt voor aanbiddingen noch wereldse zaken.”8

Dat onrein water niet gebruikt wordt voor aanbiddingen noch wereldse zaken, lezen wij in de dichtregel: “En als het (water) veranderd is door een onreinheid dan wordt het niet gebruikt.”

3. Taahir-water (rein water). “Al het water dat veranderd is door een reine stof waardoor het water zijn oorspronkelijke geur, kleur en/of smaak heeft verloren.”

Een voorbeeld hiervan is dat er een theezakje wordt gedaan in een theepot waarna het water van kleur veranderd: het water is hierbij overgegaan van tahoer naar taahir; eerst was het rein én reinigend, nu is het nog enkel rein.

- Taahir-water is rein op zichzelf waardoor het gebruikt kan worden voor wereldse zaken. Echter, het is niet reinigend, waardoor het niet gebruikt worden voor de reiniging; je mag er dus geen woedhoe of ghoesl mee verrichten.

Imaam Aboe ‘Amr ibn ‘Abdiel Barr zegt: “En hierover bestaat een unanieme overeenstemming, zonder meningsverschil: op het moment dat (water) veranderd wordt door een reine of onreine stof die het overweldigd heeft, dan is het (water) niet meer reinigend.”9

Hoe een onderscheid te maken tussen water dat Tahoer is en water dat Taahir is?

De geleerden hanteren een stelregel om een onderscheid te maken tussen water dat Tahoer en Taahir is. Zij zeggen: “op het moment dat water zijn benaming verliest dan gaat het over van Tahoer naar Taahir.” Met andere woorden: op het moment dat iets niet langer water wordt genoemd omdat de reine stof waarmee het vermengd is de geur, kleur of smaak van het water heeft veranderd, dan gaat het water over van Tahoer naar Taahir.

Een voorbeeld: wanneer een theezakje in een theepot wordt gedaan en de benaming overgaat van water naar thee, dan spreken we van de overgang van tahoer naar taahir.

8Al-Miyaarah al-Kabier, met kleine wijziging.9Al-Istidhkaar, 1/162.

4

Een ander voorbeeld: op het moment dat er sinaasappels geperst worden in een kan met water en wij spreken van jus d’orange, dan spreken we van de overgang van tahoer naar taahir.

Echter, op het moment dat water zijn benaming niet heeft verloren, geldt het nog steeds als tahoer. Het bewijs hiervoor is de Uitspraak van Allah: “En als jullie geen water aantreffen, verricht dan de Tayammoem…” [Soerat al-Maa-idah, vers 6]. De geleerden zeggen aldus: zolang iets nog water wordt genoemd, is het rein en reinigend.10

Enkele uitzonderingen

Op het moment dat Tahoer-water veranderd door een zaak die niet te scheiden is van het water dan tast dit de Tahoeriyyah van het water niet aan. Een voorbeeld dat de geleerden doorgaans noemen is dat van rode klei. Op het moment dat water in aanraking komt met een kleibodem en erover heen stroomt dan kan het water van kleur veranderen. De geleerden zeggen: dit water verliest zijn tahoeriyyah niet, aangezien deze verandering niet te voorkomen is. De verandering wordt in dit geval teweeggebracht door iets dat niet te scheiden is van het water.

De uitspraak dat het water zijn tahoeriyyah zou verliezen zou tevens veel moeilijkheid en last met zich meebrengen voor de mensen, want dit zou betekenen dat men dit water niet mag gebruiken voor de wassingen, terwijl de Islaam juist eenvoud en gemak met zich meebrengt voor de dienaren. De Verhevene zegt: “Allah wenst voor jullie het gemakkelijke en Hij wenst niet voor jullie het ongemak.” [Soerat al-Baqarah, vers 185]. Hij zegt ook: “En Hij heeft het jullie in de godsdienst niet moeilijk gemaakt.” [Soerat al-Hadj, vers78].

Wat eveneens de tahoeriyyah van het water niet aantast op het moment dat zij het water van geur, kleur of smaak veranderen: algen, wier, bladeren van bomen, levende vissen, zwavel, (natuurlijk) zout, ijzer of andere mineralen en stoffen die van de aarde afkomstig zijn. Hetzelfde geldt voor water dat veranderd is als gevolg van lange stilstand waardoor het een andere geur heeft gekregen. De reden is hiervoor is dat het moeilijk te voorkomen is dat deze zaken zich vermengen met het water en als er gezegd zou worden dat het water zijn tahoeriyyah zou verliezen dan zou dit een grote moeilijkheid en last met zich meebrengen.11

10Zie al-Moebien ‘an Adillat al-Morshid al-Mo’ien van al-‘Amraaoui, pagina 64 en 66.

11 Al-Fiqh al-Maaliekiyy wa adillatoeh, al-H’abieb ibn Taahir, pagina 19-20. Zie ook Moedawwanat al-Fiqh al-Maalikiyy, Saadiq al-Ghiryaani, pagina 36.

5

Echter, op het moment dat het gaat om zaken die opzettelijk in het water worden gegooid, zoals honing, melk, dadels of olie, waardoor het water verandert van geur, kleur of smaak, dan verliest het water zijn tahoeriyyah.12

Korte samenvatting:

Water kan verdeeld worden in drie categorieën:

1. T ahoer-water; rein en reinigend, mag gebruikt worden in zowel aanbiddingen alsook wereldse zaken. Voorbeelden zijn zeewater, rivierwater, regen, hagel, sneeuw, slootwater en dergelijke.

2. T aahir-water; rein en niet-reinigend, mag gebruikt worden in wereldse zaken, niet voor aanbiddingen. Voorbeelden zijn thee, benzine, cola, jus d’orange enzovoort.

3. Nadjis-water; onrein water, mag niet gebruikt worden voor wereldse zaken of aanbiddingen.

Zaken waarvan het moeilijk te voorkomen is dat zij zich met het water vermengen tasten de tahoeriyyah van het water niet aan. Tevens is gesmolten sneeuw, hagel en ijs is ook tahoer.

De kleine wassing:

Het woord al-woedhoe komt van het woord al-wadhaa-ah wat mooiheid en schoonheid betekent.

De vakkundige definitie van al-woedhoe: “De aanbidding van Allah waarbij specifieke lichaamsdelen met water worden gewassen terwijl over andere lichaamsdelen wordt geveegd.” Al-Woedhoe wordt ook wel de kleine wassing genoemd, terwijl al-ghoesl de grote wassing wordt genoemd.

Het oordeel over de kleine wassing: het is verplicht de kleine wassing te verrichten voor degene die verkeert in de kleine staat van onreinheid en iets wenst te doen waarvoor de kleine wassing een voorwaarde is.

De zaken waarvoor men verplicht de kleine wassing dient te verrichten:

De overgrote meerderheid van de geleerden stelt dat het verplicht is om de kleine wassing dient te verrichten voor drie zaken:

- Het gebed. He bewijs hiervoor is de Uitspraak van Allah: “O jullie die geloven, als jullie opstaan om het gebed te verrichten, was dan jullie gezichten…” [Soerat al-Maa-idah, vers 6].

12 Zie Moedawwanat al-Fiqh al-Maalikiyy, 37-38.

6

Het bewijs uit de Soennah: Het is verhaald op gezag van Aboe Bakrah dat de boodschapper van Allah heeft gezegd: “Allah accepteert een gebed zonder reinheid niet.”13

Tevens bestaat er een consensus onder de islamitische geleerden dat het verplicht is om de kleine wassing te verrichten voor het gebed.14

- Het doen van de ommegang om de Ka’bah (tawaaf). Het is overgeleverd op gezag van ‘Aa-ishah: “Toen de boodschapper van Allah de ommegang wilde verrichten, deed hij de kleine wassing.”15

De boodschapper van Allah heeft ook gezegd: “De ommegang om het huis is een gebed, afgezien van het feit dat jullie erin (mogen) spreken.”16

De meerderheid van de geleerden stelt: zoals de kleine wassing een voorwaarde van acceptatie is van het gebed, zo is het ook een voorwaarde van acceptatie voor de ommegang aangezien dit ook een gebed is zoals deze overlevering aangeeft. Zij zeggen: het verschil is is wel dat men tijdens de ommegang mag spreken, lopen, om zich heen kijken en dergelijke terwijl dit bij het gebed niet mag. 17

- Het aanraken van de Mosh’af18. Het is verhaald door ‘Abdoellaah bin Abie Bakr bin H’azm dat de boodschapper van Allah ondermeer had geschreven aan ‘Amr bin H’azm: “Laat niemand de Qor-aan aanraken behalve een reine persoon.”19

Dat het verplicht is om de kleine wassing te verrichten voor het aanraken van de mosh’af, is tevens verhaald van meerdere metgezellen zoals ‘Abdoellaah ibn ‘Omar, Salmaan al-Faarisiyy, ‘Aliyy ibn Abie Taalib, Sa’d bin Abi Waqqaas en niemand van de metgezellen heeft het tegenovergestelde gezegd.20 Dit is ook de uitspraak van alle wetscholen.

De verplichtingen van de kleine wassing:

De kleine wassing kent verplichtingen en aanbevolen zaken. Een verplichting wordt ook wel fardh, waadjib of roekn genoemd. Met al deze termen wordt hetzelfde bedoeld, namelijk datgene dat aanwezig dient te zijn in de aanbidding opdat de aanbidding geaccepteerd wordt en correct is. 21 De

13Overgeleverd door Moesliem, Aboe Daawoed, At-Tirmidhie, an-Nasaa-ie en ibn Maadjah.14Al-Fiqh al-Maaliekiyy wa adillatoeh, pag. 65.15Al-Boekhaarie en Moesliem.16Al-H’aakiem; authentiek verklaard door ibn Khoezaymah, ibn H’ibbaan en anderen.17Zie al-Moebien ‘an Adillat al-Morshid al-Mo’ien van al-‘Amraaoui, pagina 70.18 Een mosh’af is een Qor-aan boek. Op het moment dat op een pagina enkel koranverzen staan dan telt dit ook als een mosh’af19Maalik en ad-Daarqotnie met een authentieke keten zoals imaam Ahmad zei.20 Zie al-Madjmoe’ van ibn Taymiyyah, 21/266 alsook Al-Madjmoe’ van an-Nawawi, 2/72.21Al-Fiqh al-Maaliekiyy wa adillatoeh, pag. 67.

7

afwezigheid ban een verplichte zaak in de kleine wassing zorgt er dan ook voor dat deze ongeldig wordt.

Het onderscheid tussen wassen en vegen

Allah de Verhevene maakt een onderscheid in het vers van de kleine wassing tussen wassen en vegen. Het is dan ook belangrijk dat men dit doet bij de wassing.

Wassen houdt volgens de meerderheid van de islamitische geleerden in dat men het water laat stromen over het lichaamsdeel. Bij het vegen gaat men daarentegen met vochtige vingers over het lichaamsdeel, zonder dat het water eroverheen stroomt.

Na dit vermeldt te hebben, zullen we de verplichtingen één voor één bespreken:

De eerste verplichting: de intentie. Met de intentie wordt de wil of het doel van het hart bedoeld. De functie van de intentie is om de aanbiddingen te onderscheiden van de wereldse zaken en om aanbiddingen van elkaar te onderscheiden.

Het bewijs voor deze verplichting, is de Uitspraak van Allah: “O jullie die geloven, als jullie opstaan om het gebed te verrichten, was dan jullie gezichten…” [Soerat al-Maa-idah, vers 6].

De meerderheid van de islamitische geleerden heeft gezegd: “De betekenis van het vers, is: Als jullie de intentie hebben om het gebed te verrichten, verricht dan de kleine wassing.” 22

De boodschapper van Allah zegt ook: “Voorwaar, alle handelingen worden beoordeeld op de intentie en een ieder krijgt datgene opgeschreven naar gelang zijn intentie.”23

De intentie vindt plaats in het hart. Aldus dient een persoon deze niet uit te spreken.

Men dient de intentie van de kleine wassing aan het begin van de kleine wassing te nemen. De intentie die men dient te nemen is het opheffen van de kleine toestand van onreinheid (al-h’adath), het toegestaan maken van het verrichten van een handeling (zoals het gebed), of het verrichten van de kleine wassing die op dat moment een verplichting.

De tweede verplichting: het wrijven over de lichaamsdelen (ad-dalk). Dit betekent dat men over de lichaamsdelen wrijft tijdens of na het wassen met

22Al-‘Arf an-Naashir pag. 43.23Al-Boekhaarie en Moesliem.

8

water. Enkel al-Maalikiyyah heeft het wrijven over de lichaamsdelen tijdens de kleine wassing als verplichting aangeduid.

Zij hebben hier verschillende bewijzen voor aangehaald. Als eerste de uitspraak van Allah: “O jullie die geloven, als jullie opstaan om het gebed te verrichten, was dan jullie gezichten…” [Soerat al-Maa-idah, vers 6].

Het woord “wassen” (ghasala) in de Arabische taal omvat volgens al-Maalikiyyah het strijken of licht wrijven over de lichaamsdeel. Dit wordt onder meer vermeld wordt door Aboe Bakr al-‘Arabie en Aboe ‘Abdiellaah al-Qortobie.24

Zij halen daarnaast ook een profetische overlevering aan. Het is verhaald op gezag van ‘Abdoellaah ibn Zayd dat iemand water bracht naar de boodschapper van Allah zodat hij de kleine wassing kon verrichten. ‘Abdoellaah ibn Zayd vermeld in de overlevering: “En hij (de profeet) wreef over zijn onderarmen.”25

De meerderheid van de islamitische geleerden trekt echter de Arabische betekenis die al-Maalikiyyah heeft toegekend aan het woord “ghasala” in twijfel. Tevens stellen zij dat de overlevering niet duidt op de verplichting maar eerder verwijst naar de aanbevelenswaardigheid.

Binnen de Maalikitische wetschool bestaat ook een uitspraak die stelt ad-dalk niet verplicht is op zichzelf maar dat het doel ervan is dat men zekerheid krijgt dat het water alle lichaamsdelen heeft bereikt. Degene die dus zeker weet dat het water de lichaamsdelen volledig heeft bereikt, voor deze persoon komt de verplichting van ad-dalk te vervallen. Deze uitspraak is toegeschreven aan Aboe-l Faradj en andere geleerden van al-Maalikiyyah.

De derde en laatste uitspraak binnen al-Maalikiyyah is dat ad-dalk aanbevolen is. Deze uitspraak is toegeschreven aan onder andere ibn ‘Abdiel H’akam. Dit is tevens de uitspraak van de drie andere wetscholen.

Sheikh al-Islaam ibn Taymiyyah zei: “Wat betreft het wrijven over de lichaamsdelen in de grote en wassing: dit is verplicht als men niet weet of het water de plaats zal bereiken als men niet wrijft, zoals het binnenste van dik haar. Echter, als het water de plaats bereikt zonder te wrijven dan is het aanbevolen.”26

De derde verplichting: De opeenvolging (al-fawr). Dit wordt ook wel al-Moewaalaat genoemd, wat inhoudt dat men de lichaamsdelen opeenvolgend reinigt zonder dat hier (lange) onderbrekingen tussen zitten. De islamitische

24Zie al-Moebien ‘an Adillat al-Morshid al-Mo’ien van al-‘Amraaoui, pagina 67.25Aboe Daawoed en ibn H’ibaan en authentiek verklaard door ibn Khoezaymah, zoals vermeld door al-H’aafidh ibn H’adjar in Boeloegh al-Maraam (nr. 39).26 Sharh’ al-‘Omdah, 1/367-368.

9

geleerden stellen dat de wassing logischerwijs ongeldig is op het moment dat een persoon zijn gezicht wast en een kwartier later pas zijn armen, hoofd en voeten wast.

Het bewijs voor deze verplichting is de overlevering van Khaalid bin Mi’daan die verhaalt: “De profeet zag een man het gebed verrichten terwijl er op zijn voet een plek zat, ter grootte van een dirham, die niet geraakt was door het water. Daarop gebood de profeet hem om de kleine wassing en het gebed opnieuw te verrichten.”27

Imaam ibn Hoebayrah zei: “Deze overlevering wordt gebruikt als bewijs voor de verplichting van de opeenvolging in de kleine wassing en dat men het wassen van het volgende lichaamsdeel niet dient uit te stellen totdat de vorige is opgedroogd.”28 Immers, de profeet heeft de man opgedragen om de kleine wassing in zijn geheel te herhalen en hij heeft hem niet verzocht om enkel zijn voeten te wassen. De reden hiervoor is dat zijn lichaamsdelen reeds waren opgedroogd.

Degene die de opeenvolging niet in acht heeft genomen dient het volgende te doen:

- Als de tijdsperiode kort was – wat betekent dat de lichaamsdelen nog niet waren opgedroogd – dan bouwt men voort op de kleine wassing. Dit betekent dat als een persoon bijvoorbeeld gestopt was bij het wassen van het gezicht dat hij hierna zijn armen wast enzovoort.

Het bewijs hiervoor is wat verhaald is op gezag van al-Moeghierah ibn Sho’bah die verhaald dat de boodschapper van Allah zijn behoefte had verricht, waarna hij water voor hem kiepte zodat hij de kleine wassing kon verrichten. “Ik kiepte water voor hem waarna hij zijn gezicht ging wassen. Daarna probeerde hij zijn handen uit de mouwen van zijn mantel steken waarop dit niet lukte omdat deze te nauw waren. Aldus stak hij zijn handen onder zijn mantel uit, waste hij deze, en daarna veegde hij over zijn hoofd en zijn schoeisel…”29

Deze overlevering laat zien dat de profeet tijd wat tijd nodig had om zijn handen te kunnen wassen. Ondanks deze korte tijdsperiode heeft hij de kleine wassing niet opnieuw verricht.

- Als er sprake is geweest van een lange tijdsperiode – wat betekent dat de lichaamsdelen wel zijn opgedroogd – dan dient men de kleine wassing opnieuw te verrichten aangezien deze kleine wassing een verplichting mist, namelijk de opeenvolging.

27Ah’mad en Aboe Daawoed en authentiek verklaard door Ah’mad, ibn Hadjar en anderen.28Al-‘Arf an-Naashir pag. 45.29 Maalik in al-Mowatta, al-Boekhaarie en Moesliem.

10

De vierde verplichting: het wassen van het gezicht. Het bewijs hiervoor is de Uitspraak van Allah: “O jullie die geloven, als jullie opstaan om het gebed te verrichten, was dan jullie gezichten…” [Soerat al-Maa-idah, vers 6].

Het gedeelte van het gezicht dat gewassen dient te worden, is in de breedte: alles wat tussen de oren ligt. De uitsteeksels van de oren aan de weerszijden van het gezicht hoeven niet gewassen te worden.

In de lengte dient men te wassen vanaf het begin van de gebruikelijke haarlijn tot de onderkant van de kin voor degene die geen baard heeft. Degene die een baard heeft dient te wassen tot het einde van de baard.

Op het moment dat men een lichte baard heeft, en dit is de baard waaronder je de huid kunt zien, dan dient men ook de huid eronder te wassen. In het geval van een volle baard hoeft men enkel het buitenste gedeelte van de baard te wassen en hoeft men de huid eronder niet te wassen.

Het is namelijk verhaald op gezag van ‘Abdoellaah ibn ‘Abbaas dat de boodschapper van Allah de kleine wassing verrichtte en alle lichaamsdelen één keer waste.30

De geleerden zeggen: dit duidt erop dat iemand met een volle baard de huid eronder niet hoeft te reinigen, aangezien het onmogelijk is voor iemand met een volle baard dat hij met één keer wassen ook de huid eronder wast. Het is namelijk bekend dat de baard van de boodschapper van Allah vol was en dat deze de ruimte tussen zijn schouders vulde.31

De vijfde verplichting: het wassen van de handen tot en met de ellebogen. Het bewijs hiervoor is de Uitspraak van Allah: “O jullie die geloven, als jullie opstaan om het gebed te verrichten, was dan jullie gezichten en jullie armen tot en met jullie ellebogen…” [Soerat al-Maa-idah, vers 6].

Het is verplicht om de ellebogen ook te wassen gezien de overlevering van No’aym bin ‘Abdiellaah Al-Modjmir die Aboe Hoerairah de kleine wassing zag verrichten. Hij zei: “Hij (d.w.z. Aboe Hoerairah) waste zijn rechterarm tot hij begon aan zijn bovenarm, daarna waste hij zijn linkerarm tot hij begon aan zijn bovenarm. Daarna veegde hij over zijn hoofd en waste hij zijn rechtervoet tot hij begon aan zijn onderbeen en daarna waste hij zijn linkervoet tot hij begon aan zijn onderbeen. Daarna zei hij (d.w.z. Aboe Hoerairah): ‘Zo heb ik de boodschapper van Allah de kleine wassing zien verrichten.’”32

De geleerden hanteren in dit geval ook de bekende stelregel: “Alles wat benodigd is om een verplichting te vervullen, is zelf ook verplicht.” Met andere woorden: het is onmogelijk om er zeker van te zijn dat wij de gehele onderarm

30Al-Boekhaarie, Aboe Daawoed, at-Tirmidhie, An-Nasaa-ie en ibn Maadjah.31Verhaald door Moesliem en anderen.32Moesliem.

11

correct en geheel hebben gewassen, zonder de elleboog ook te wassen; aldus dient men verplicht de elleboog te wassen.

Tevens dient men te weten dat het verplicht is om tussen de vingers te wassen. De boodschapper van Allah heeft namelijk gezegd: “Als jij de kleine wassing verricht, ga dan (met jouw handen) tussen jouw vingers en tenen.”33

Degene die een ring draagt, is niet verplicht om deze af te doen, al zit de ring strak en stroomt het water er niet onder. De voorwaarde hiervoor is wel dat de ring islamitisch gezien toegestaan moet zijn.

De zesde verplichting: Het vegen over het hoofd. Het bewijs hiervoor is de Uitspraak van Allah: “O jullie die geloven, als jullie opstaan om het gebed te verrichten, was dan jullie gezichten en jullie armen tot en met jullie ellebogen en veeg over jullie hoofden…” [Soerat al-Maa-idah, vers 6]. Dit is verplicht voor zowel de man alsook de vrouw.

Tevens dient men te weten dat er over het hele hoofd geveegd moet worden en dat het niet correct is om slechts over een gedeelte van het hoofd te vegen. De bewijzen hiervoor zijn veelvuldig. Allereerst is de kleine wassing van de profeet in tientallen overleveringen verhaald en het is nooit verhaald dat hij zich beperkt heeft tot het vegen over een gedeelte van het hoofd. Het is verhaald op gezag van ‘Abdoellaah bin Zayd bin ‘Aasim dat de boodschapper van Allah de kleine wassing verrichtte: “Daarna veegde hij over zijn hoofd met zijn handen; hij kwam naar voren en ging naar achteren met zijn handen. Hij begon aan de voorkant van zijn hoofd en vervolgens bracht hij zijn handen tot het achterste gedeelte van zijn hoofd en daarna bracht hij zijn handen weer terug tot hij kwam bij de plaats waar hij was begonnen.”34

Daarnaast zien wij dat Allah in het vers van de kleine wassing, bij het noemen van de handen en voeten, duidelijk een grens heeft genoemd: “O jullie die geloven, als jullie opstaan om gebed te verrichten, was dan jullie gezichten en jullie armen tot en met jullie ellebogen (en was) jullie voeten tot en met de enkels…” [Soerat al-Maa-idah, vers 6].

De geleerden zeggen: daar Allah wil dat wij slechts een gedeelte van de handen en voeten wassen, heeft Hij deze duidelijk afgebakend voor ons. Echter, wij zien dat Hij geen afbakening of begrenzing van het hoofd heeft genoemd wat erop duidt dat men over het gehele hoofd dient te vegen. 35

Imaam Maalik werd dan ook gevraagd over degene die slechts over een gedeelte van zijn hoofd veegt, is zijn kleine wassing geldig? Daarop

33At-Tirmidhie en ibn Maadjah met een keten die goed is.34Al-Boekhaarie en Maalik.35Zie al-Moebien ‘an Adillat al-Morshid al-Mo’ien van al-‘Amraaoui, pagina 71.

12

antwoordde hij: “Zie eens, als hij het wassing van een gedeelte van zijn gezicht achterwege laat, zou zijn kleine wassing dan correct zijn?”36

De zevende verplichting: het wassen van de voeten. Het bewijs hiervoor is de Uitspraak van Allah: “O jullie die geloven, als jullie opstaan om gebed te verrichten, was dan jullie gezichten en jullie armen tot en met jullie ellebogen (en was) jullie voeten tot en met de enkels…” [Soerat al-Maa-idah, vers 6].

Ook de enkels zelf – en dat zijn de uitstekende botten aan de weerszijden van de voeten – dienen gewassen te worden. De bewijzen hiervoor zijn dezelfde als die genoemd zijn bij het wassen van de armen tot en met de ellebogen.

Tevens is het verhaald dat de metgezellen op een dag over de voeten veegden zonder dat zij schoeisel aanhadden. Toen de profeet dat zag zei hij: “Wee de hakken voor het hellevuur, Wee de hakken voor het hellevuur, Wee de hakken voor het hellevuur.”37

Dat wil zeggen: een bestraffing wacht er voor de hakken in het hellevuur omdat zij niet gewassen worden tijdens de kleine wassing.

De meest leidende uitspraak binnen de Maalikitische wetschool is dat het niet verplicht is om met de vingers tussen de tenen te gaan. Het is daarentegen wel verplicht dat het water tussen de tenen terechtkomt op welke wijze dit ook geschiedt.

De aanvelenswaardige zaken van de kleine wassing

Het verschil tussen Soenan en Fadaa-il.

In de Maalikitische wetschool wordt er een onderscheid gemaakt tussen Soenan en Fadaa-il. Beiden worden naar het Nederlands vertaald met aanbevelenswaardige zaken.

Voor zowel de Soenan alsook de Fadaa-il geldt: op het moment dat deze aanbevelenswaardige zaken worden verricht dan wordt men hiervoor beloond; worden deze zaken achterwege gelaten dan krijgt men hier geen zonde voor. De kleine wassing is dus in alle gevallen geldig.

Wel is het zo dat de Soenan sterker zijn qua aanbevelenswaardigheid dan de Fadaa-il. Het ‘verwijt’ dat men dan ook krijgt voor het nalaten van de Soenan is groter dan bij het achterwege laten van de Fadaa-il.

De Soenan zaken van de kleine wassing.

1. Het wassen van de handen tot de polsen

36Al-Djaami’ Li Ah’kaam al-Qor-aan 6/87.37Al-Boekhaarie en Moesliem en anderen.

13

Op het moment dat men de kleine wassing verricht uit een emmer of iets dergelijks dan is het in alle gevallen aanbevolen om eerst water over de handen te kiepen alvorens de handen in de emmer te stoppen, ongeacht of de handen vies zijn of niet.38

Het is verhaald dat ‘Abdoellaah ibn ‘Aasim werd gevraagd hoe de boodschapper van Allah de kleine wassing verrichtte waarop hij om wat water vroeg om de kleine wassing te verrichten. Hij kiepte allereerst water over zijn handen en waste deze twee keer en verrichtte daarop de resterende handelingen van de kleine wassing.39

Het is tevens verhaald op gezag van H’amzaan, de slaaf van ‘Othmaan, dat hij ‘Othmaan vroeg om water om de kleine wassing te verrichten. Daarop kiepte ‘Othmaan drie keer water over zijn handen waarop hij deze waste. Vervolgens verrichtte hij de rest van de kleine wassing, waarop ‘Othmaan zei: “De boodschapper van Allah zei: ‘degene die de kleine wassing verricht op de zoals deze kleine wassing van mij en vervolgens twee gebedseenheden verricht waarin hij zich met niets anders bezighoudt (dan het gebed): al zijn voorgaande zondes worden hem vergeven.’”40

Op het moment dat men wakker is geworden van de nachtrust, dan is het zelfs afgeraden om de handen meteen in de emmer en dergelijke te stoppen.41 Het is namelijk verhaald op gezag van Aboe Hoerairah dat de boodschapper van Allah heeft gezegd: “Als iemand van jullie wakker wordt uit zijn slaap, laat hem dan niet zijn handen in het gerei stoppen totdat hij deze drie keer heeft gewassen, want hij weet niet waar zijn hand heeft gezeten.”42

2. Het terug vegen met de handen over het hoofd

We hebben eerder de overlevering aangehaald waarin wordt beschreven hoe de boodschapper van Allah over zijn hoofd heeft geveegd:“Daarna veegde hij over zijn hoofd met zijn handen; hij kwam naar voren en ging naar achteren met zijn handen. Hij begon aan de voorkant van zijn hoofd en vervolgens bracht hij zijn handen tot het achterste gedeelte van zijn hoofd en daarna bracht hij zijn handen weer terug tot hij kwam bij de plaats waar hij was begonnen.”43

Het naar achteren vegen met de handen over het hoofd is een verplichting. Dat men weer terug veegt naar voren is daarentegen een aanbevelenswaardige zaak.

38 Adh-Dhagierah van al-Qaraafi 1/274.39 Verhaald door Maalik in zijn Mowatta40 Al-Boekhaarie en Moesliem.41 M.a.w. het is ten alle tijden aanbevolen om de handen te wassen alvorens deze in de emmer te stoppen. Na het wakker worden van de nachtslaap wordt deze aanbevelenswaardigheid sterker.42 Al-Boekhaarie en Moesliem.43 Al-Boekhaarie en Maalik.

14

3. Het spoelen van de mond

Dit is volgens de meerderheid van de geleerden, afgezien van de H’anbalitische wetschool, een aanbevelenswaardige zaak. Met het spoelen van de mond wordt bedoeld dat er water in de mond wordt gedaan en dat men dit met enige kracht laat rondgaan en vervolgens uit spuugt. Het is onder meer verhaald van ‘Abdoellaah ibn Zayd ibn ‘Aasim hoe hij de profeet de kleine wassing zag verrichten: “En ik heb hem zijn mond zien spoelen…”44

Het is ook verhaald dat de boodschapper van Allah zei ook: “Als jij de kleine wassing verricht, spoel dan jouw mond.”45

Men zou zich kunnen afvragen wat de reden is dat de meerderheid van de islamitische geleerden, waaronder ook de Maalikitische wetschool, heeft gesteld dat het spoelen van de mond aanbevelenswaardig is terwijl de boodschapper van Allah in de laatstgenoemde overlevering toch een duidelijk gebod geeft? Duidt het gebod dan niet op de verplichting?

De meerderheid van de geleerden stelt: het is verhaald in een zeer bekende overlevering, die authentiek is en meerdere ketens en versies heeft, dat de boodschapper van Allah op een dag in de moskee was waarop er een man de moskee binnenkwam die het gebed ging verrichten. Toen de man klaar was met het gebed, groette de man de boodschapper van Allah waarop de boodschapper van Allah tegen hem zei: “Ga terug en verricht het gebed, want jij hebt niet gebeden (d.w.z. jouw gebed is niet correct en geaccepteerd).” Daarop ging de man terug en verrichtte hij opnieuw het gebed en bleef de boodschapper van Allah zijn gebed bestuderen. De man wist niet wat hetgeen was dat de boodschapper van Allah afkeurde van zijn gebed. Toen de man klaar was met het gebed en de profeet begroette, zei de profeet weer: “Ga terug en verricht het gebed, want jij hebt niet gebeden.” Aldus verrichtte de man opnieuw het gebed en zei hij: “O boodschapper van Allah, wat is hetgeen dat u heeft afgekeurd van mijn gebed?” De profeet antwoordde: “Het gebed van een van jullie is niet volmaakt totdat hij zijn kleine wassing volledig (of perfect verricht), zoals Allah hem geboden heeft. Hij dient zijn gezicht en zijn handen tot de ellebogen te wassen en over zijn hoofd te vegen en zijn voeten tot de enkels (te wassen). Daarna dient hij de (openings)Takbier te verrichten (voor het gebed)…”46

De geleerden zeggen: de profeet heeft het spoelen van de mond niet heeft genoemd terwijl de overlevering beschrijft hoe de correcte kleine wassing en het correcte gebed verricht dienen te worden. Aldus zeggen zij: alle zaken die

44 Al-Boekhaarie, Moesliem, at-Tirmidhie en aderen.45 Aboe Daawoed met een authentieke keten, zoals al-H’aafidh ibn H’adjar en anderen hebben gezegd.46 An-Nasaa-ie en anderen met een authentieke keten zoals onder meer al-Albaanie heeft vermeld in Sah’ieh’ wa Da’ief Sonan at-Tirmidhie.

15

in deze overlevering worden genoemd, zijn verplicht. Wat niet is vermeld is niet verplicht omdat in deze overlevering de onwetende persoon wordt onderwezen en het is in alle gevallen verplicht om hem alle verplichtingen te onderwijzen en noemen. De bekende stelregels stelt immer: “Het is niet toegestaan de verduidelijking van iets langer dan nodig uit te stellen.”

Daarnaast heeft Allah de kleine wassing genoemd in het hoofdstuk van al-Maa-idah, vers 5, en heeft hij het spoelen van de mond ook niet genoemd. Ook dit duidt op het feit dat het spoelen van de mond niet verplicht is aangezien het vers alle verplichtingen noemt.

4 & 5: Het opsnuiven en uitsnuiten van water. Het opsnuiven van water wordt instinshaaq genoemd, terwijl het uitsnuiten istinthaar wordt genoemd. Het is verhaald in de overlevering van ‘Othmaan: “Daarop spoelde hij zijn mond en snoof hij water op en snoot hij dit uit.”47

Het is tevens verhaald op gezag van Aboe Hoerairah dat de boodschapper van Allah heeft gezegd: “Als een van jullie de kleine wassing verricht, laat hem dan water in zijn neus doen en dit uitsnuiten.”48

Hoewel er in deze overlevering sprake is van een gebiedende wijs, wat over het algemeen duidt op een verplichting, heeft de meerderheid van de geleerden gezegd: alle andere bewijzen maken duidelijk dat het hier gaat om een aanbevelenswaardige zaak en niet om een verplichting. Zij hebben bij deze kwestie dezelfde argumenten aangehaald als die wij bij het spoelen van de mond hebben genoemd.

Daarnaast wordt er in de Maalikitische wetschool ook gezegd: “Het snuiten van de neus en spoelen van de mond is geen verplichting in de grote en kleine wassing omdat dit behoort tot de binnenkant van het lichaam.”49

Het is aanbevolen om te overdrijven bij het spoelen van de mond en snuiten van de neus op het moment dat men niet vast. Het is namelijk overgeleverd dat de boodschapper van Allah heeft gezegd: “En overdrijf in het spoelen van de mond en opsnuiven van het water tenzij je vast.”50

6. Het vegen van de oren

Volgens de meerderheid van de islamitische geleerden is dit een aanbevelenswaardige zaak. Het is voorgeschreven om zowel de binnenkant alsook buitenkant van de oren te vegen. Het is aanbevolen om de binnenkant van de oren met de wijsvingers tegen vegen terwijl men over de buitenkant met de duimen veegt.

47 Al-Boekhaarie en Moesliem.48 Al-Boekhaarie.49 Adh-Dhagierah van al-Qaraafi 1/275.50 Aboe Daawoed, Ah’mad en at-Tirmidhie die de overlevering authentiek verklaarde.

16

Het is verhaald op gezag van ‘Abdoellaah ibn ‘Abbaas die omschreef hoe de boodschapper van Allah de kleine wassing verrichtte en zijn oren veegde: “Vervolgens nam hij een beetje water, veegde hij over zijn hoofd en zijn oren; (hij veegde) met zijn wijsvingers over de binnenkant en met zijn duimen over de buitenkant. Hij veegde de binnenkant en de buitenkant.”51

Het is tevens voorgeschreven dat men met de wijsvingers in de gehoorgang gaat. In een versie van de overlevering van ‘Abdoellaah ibn ‘Abbaas wordt namelijk gezegd: “En hij deed zijn vingers in de gehoorgangen van zijn oren.”52

7. Het opnieuw water pakken voor het vegen van de oren

Het is volgens de meerderheid van de islamitische geleerden aanbevolen om na het vegen over het hoofd weer water te nemen om daarmee de oren te vegen. Zij zeggen: het vegen van de oren is één aanbevelenswaardige zaak. Het opnieuw water pakken is er ook eentje. Dit is de uitspraak van al-Maalikiyyah, ash-Shaafi’iyyah en al-H’anaabilah.

Zij hebben als bewijs de overlevering van ‘Abdoellaah ibn Zayd geciteerd waarin staat: “En de profeet waste zijn oren met ander water dan het water waarmee hij over zijn hoofd heeft geveegd.”53 M.a.w. hij heeft nieuw water genomen.

Het is tevens verhaald in al-Mowatta-e op gezag van ibn ‘Omar met een authentieke keten dat hij na het vegen over zijn hoofd nieuw water pakte.

8. De verplichtingen op de juiste volgorde verrichten

Dit betekent dat men de volgorde aanhoudt die Allah heeft genoemd in het zesde vers van het hoofdstuk van al-Maa-idah.

Aldus is het aanbevolen om als eerste het gezicht te wassen en daarna de handen, daarna over het hoofd te vegen en als laatste de voeten te wassen.

Het bewijs hiervoor is dat Allah in het vers van soerat al-Maa-idah geen gebruik gemaakt van het woord “thoemma” of “fa” die taalkundig gezien beiden duiden op een volgorde en vertaald kunnen worden met “vervolgens” en “daarna”. Daarentegen heeft Allah gebruik gemaakt van de letter “wauw” wat vertaald kan worden met “en” wat niet op de volgorde duidt volgens de meeste taalkundigen. Aldus is het aanhouden van de volgorde tussen de verplichtingen niet verplicht.

51 An-Nasaa-ie, Aboe Daawoed, ibn Khoezaymah, ibn H’ibbaan en anderen met een authentieke keten. 52 Aboe Daawoed met een authentieke keten.53 Verhaald door al-Haakim. Tevens verhaald op gezag van ibn Wahb en authentiek verklaard door al-Bayhaqie.

17

Het feit dat de boodschapper van Allah en de metgezellen altijd dezelfde volgorde aanhielden duidt daarentegen wel op de aanbevelenswaardigheid hiervan.

De fadaa-il zaken van de kleine wassing

1. Het zeggen van Bismillah, in de Naam van Allah, aan het begin van de kleine wassing

Dit wordt ook wel at-Tasmiyyah genoemd. De islamitische geleerden zijn het er unaniem over eens dat het voorgeschreven om Bismillah te zeggen tijdens de kleine wassing.

Imaam Maalik, ash-Shaafi’ie en Aboe H’aniefah en de meerderheid van de vroegere en hedendaagse geleerden is van mening dat at-Tasmiyyah aanbevolen is. Van imaam Ah’mad zijn er twee uitspraken overgeleverd.54

Wat betreft de overlevering die verhaald is op gezag van Aboe Hoerairah dat de boodschapper van Allah heeft gezegd: “Hij die geen kleine wassing verricht heeft, heeft geen gebed. En hij die de naam van Allah niet over de kleine wassing heeft verricht, heeft geen kleine wassing.”55 Over de keten van deze overlevering bestaat een meningsverschil onder de h’adieth geleerden aangezien deze – unaniem – zwakte bevat; de vraag is enkel of deze zwakte overkomelijk is of niet.

Daarnaast hebben zij gezegd: de betekenis van de overlevering is zijn kleine wassing is niet volmaakt en niet perfect, maar wel geldig.

Tevens is at-Tasmiyyah niet genoemd in soerat al-Maa-idah, terwijl het vers alle verplichtingen noemt. Ook dit duidt op het feit dat at-Tasmiyyah niet verplicht is, maar aanbevolen.

- De boodschapper van Allah heeft degene die zijn gebed verkeerd verrichtte niet gewezen op at-Tasmiyyah terwijl hij de man de correcte kleine wassing en gebed leerde. Als het verplicht was dan had de profeet de man hier wel op gewezen.

- De kleine wassing van de profeet is verhaald door tweeëntwintig metgezellen en geen één van hen noemde at-Tasmiyyah.

54 Hoewel de meest bekende uitspraak van imaam Ah’mad is, dat at-Tasmiyyah verplicht is, is er een groep geleerden als ibn Qodaamah en sheikh al-Islaam ibn Taymiyyah die van mening waren dat at-Tasmiyyah geen voorwaarde van acceptatie van de kleine wassing is. Sheikh al-Islaam ibn Taymiyyah zei: “De meest correcte mening is dat at-Tasmiyyah geen voorwaarde (van acceptatie) van de kleine wassing is. Dit is tevens de mening van vele onderzoeksgeleerden zoals ibn al-Mondhir, ibn Khozaymah, al-Bayhaqie en anderen die zeiden dat at-Tasmiyyah aanbevolen is en niet verplicht.”55 Aboe Daawoed met een keten waar een meningsverschil over bestaat. Latere geleerden als ibn H’adjar, ibn Kathier en al-Moendhierie waren van mening dat de keten van de overlevering goed is, terwijl geleerden als imaam Ah’mad, Aboe H’aatim ar-Raazie, Aboe Zor’ah ar-Raazie en al-‘Oqaylieyy van mening waren dat de overlevering zwak is.

18

Al deze bewijzen duiden erop dat at-Tasmiyyah aanbevolen is en niet verplicht.

2. Een reine plaats

Dat wil zeggen dat het aanbevolen is om de kleine wassing te verrichten op een reine plaats. Op het moment dat men namelijk de kleine wassing verricht op een plaats waar zich onreinheden bevinden dan is het mogelijk dat deze onreinheden op de kleding of het lichaam komen van degene die de kleine wassing verricht.

De boodschapper van Allah heeft gezegd: “Laat niemand van jullie urineren in zijn wasplaats waarna hij er de wassing gaat verrichten.”56

In de versie van imaam Ah’mad staat ook de toevoeging: “Want de meeste influisteringen worden daardoor veroorzaakt.”57

Een persoon zou namelijk influisteringen (waswaas) kunnen krijgen of er urinespetters en dergelijke op zijn lichaam en kleding zijn gekomen of niet.

Het is wel belangrijk om te vermelden dat er een onderscheid wordt gemaakt tussen een wasplaats waar de urine wegloopt in rioleringen en dergelijke en een wasplaats waar dit niet gebeurt. Op het moment dat de urine en dergelijke wegloopt en afgevoerd wordt, dan is er niets mis met het doen van de behoefte op deze plek, zoals verschillende geleerden hebben vermeld.58

- Het is tevens voorgeschreven om de kleine wassing te verrichten op een reine plek omdat men aan het begin en aan het einde van de kleine wassing de naam van Allah noemt en dit dient niet te gebeuren op onreine plaatsen.

3. Het gebruik maken van weinig water

Een persoon dient niet meer water te gebruiken dan nodig is voor de wassing. Er is echter geen specifieke hoeveelheid water afgebakend waar een persoon niet overheen mag gaan. Mensen verschillen immers van elkaar verschillen – de ene is korter, langer, meer of minder behaard dan de andere – waardoor de hoeveelheid water die zij nodig hebben ook van elkaar verschilt.

Tevens is het niet bewezen dat de boodschapper van Allah de grote of kleine wassing verrichtte met een specifieke hoeveelheid water.

Het is overgeleverd op gezag van Anas ibn Maalik: “De boodschapper van Allah was gewoon de kleine wassing te verrichten met 2 handenvol water en de grote wassing met 8 of 10 handenvol water.”59

56 Aboe Daawoed, an-Nasaa-ie, at-Tirmidhie, ibn Maadjah met een authentieke keten.57 Ah’mad met een goede keten.58 Al-‘Arf an-Naashir, pagina 59.59 Al-Boekhaarie, Moesliem, at-Tirmidhie, Aboe Daawoed.

19

Het is tevens overgeleverd van ‘Aa-ishah: “De boodschapper van Allah was gewoon om de wassing te verrichten uit een gerei die een volume aan kon van 6 handenvol water.”60

Het is tevens verhaald op gezag van ‘Aa-ishah dat zij en de boodschapper van Allah de wassing hebben verricht uit een gerei met een volume van 24 handenvol water.61

Voorgaande overleveringen duiden op het feit dat de boodschapper van Allah zuinig omging met water, maar dat hij geen vaste hoeveelheid aanhield.

Al-H’aafidh ibn Hadjar zegt hier dan ook over: “Dit duidt op het feit dat de hoeveelheid water naar gelang de situatie verschilde. Dit bevat tevens een weerlegging op degene die de hoeveelheid water afgebakend heeft...”62

Het zuinig omspringen met water behoort tot de Soennah van de boodschapper van Allah en het tegenovergestelde behoort tot de verspilling en verkwisting waarover Allah heeft gezegd: “En verspil niet. Voorwaar, Hij houdt niet van de verspillers.” [Soerat al-A’raaf, vers 31].

4. Het gerei aan de rechterkant leggen

Het bewijs hiervoor is dat het is verhaald op gezag van ‘Aa-ishah: “De profeet hield van het beginnen met rechts bij het aantrekken van zijn schoeisel, het kammen, zijn reiniging en in al zijn zaken.”63

Tevens is het overgeleverd in de overlevering van ‘Othmaan, die de mensen liet zien hoe de boodschapper van Allah kleine wassing verrichtte: “Hij (‘Othmaan) kiepte water over zijn handen en waste deze drie keer. Daarna deed hij zijn rechter had in het water…”64

De geleerden zeggen: het feit dat hij zijn rechterhand in het gerei deed duidt erop dat hij het gerei aan zijn rechterkant heeft gelegd.65

De bekende Maalikitische geleerde al-Qaadhi ‘Iyaadh zegt: “De geleerden hebben gezegd dat wie zijn handen niet in het gerei kan stoppen, dat hij het aan zijn linkerkant dient te leggen.”66

Met andere woorden: als het gerei waaruit men de kleine wassing verricht ruim genoeg is om water uit te scheppen, zoals een emmer, dan is het voorgeschreven om het gerei aan de rechterkant te leggen. Echter, als het gerei niet ruim genoeg is om water uit te scheppen, dan dient men het aan 60 Moesliem.61 Moesliem.62 Fath’ al-Baarie, 1/365.63 Al-Boekhaarie en Moesliem.64 Al-Boekhaarie en Moesliem.65 Al-‘Arf an-Naashir, pagina 60.66 Ad-Dor at-Thamien pagina 117.

20

zijn linkerkant te leggen zodat men met zijn linkerhand water kan gieten over de rechterhand, denk aan een theepot, waterfles of waterkruik.

5. Alle lichaamdelen 2 of 3 keer wassen

Imaam ibn Roshd heeft gezegd: “De islamitische geleerden zijn het erover eens dat het verplicht is, ten aanzien van de lichaamsdelen die gewassen (moeten) worden, om deze één keer te wassen – als bij deze eerste keer het lichaamsdeel volledig is gewassen – en dat de tweede en derde keer aanbevolen zijn.”67

Het is namelijk verhaald op gezag van ‘Abdoellaah ibn ‘Abbaas: “De boodschapper van Allah verrichtte de kleine wassing en waste alles één keer.”68

Het is tevens verhaald van ‘Abdoellaah ibn Zayd: “De boodschapper van Allah heeft de kleine wassing verricht en alles twee keer gewassen.”69

Het is tevens overgeleverd op gezag van ‘Othmaan: “De boodschapper van Allah verrichtte de kleine wassing en waste alles drie keer.”70

Imaam ibn H’adjar zegt dan ook: “De eerste keer is voor de verplichting en alles wat erna komt is aanbevolen.”71

Daarnaast is het zelfs overgeleverd dat de boodschapper van Allah in één kleine wassing bepaalde lichaamsdelen twee keer en bepaalde lichaamsdelen drie keer heeft gewassen. Het is verhaald op gezag van ‘Abdoellaah ibn Zayd ibn ‘Aasim: “De boodschapper van Allah vroeg om water om de kleine wassing mee te verrichten. Daarop kiepte hij water over zijn handen en waste deze twee keer. Daarna spoelde hij zijn mond en snoot hij zijn neus drie keer. Daarna waste hij zijn gezicht drie keer en daarna waste hij zijn armen twee keer tot en met de ellebogen.”72

Imaam an-Nawawie zei: “De moslims zijn het erover eens dat het verplicht is om de lichaamdelen één keer te wassen en dat drie keer aanbevelenswaardig is. Er is in authentieke overleveringen verhaald dat de lichaamsdelen één keer gewassen worden, (en in andere overleveringen is verhaald) twee keer, (en in andere overleveringen is verhaald) drie keer, (en in andere overleveringen is verhaald) dat enkele lichaamsdelen drie keer gewassen werden en andere lichaamsdelen twee keer en weer anderen één keer.

67 Al-‘Arf an-Naashir, pagina 61.68 Al-Boekhaarie, Aboe Daawoed, an-Nasaa-ie, at-Tirmidhie.69 Al-Boekhaarie en anderen.70 Al-Boekhaarie, Moesliem, Aboe Daawoed, an-Nasaa-ie.71 A-Fath’, 1/281.72 Verhaald door Maalik in zijn Mowatta met een authentieke keten.

21

De islamitische geleerden hebben gezegd: de diversiteit in de overleveringen bewijst dat dit alles toegestaan is en dat drie keer wassen de volmaaktheid is en dat één keer voldoende is.”73

6. Met rechts beginnen

Dat wil zeggen dat men eerst de rechterhand wast en daarna de linkerhand en zo ook bij de voeten: dat men eerst de rechtervoet en daarna de linkervoet wast.

Het bewijs hiervoor is dat het is verhaald op gezag van ‘Aa-ishah: “De profeet hield van het beginnen met rechts bij het aantrekken van zijn schoeisel, het kammen, zijn reiniging en in al zijn zaken.”74

Het is tevens verhaald op gezag van Aboe Hoerairah dat de boodschapper van Allah heeft gezegd: “Als jullie de kleine wassing verrichten, begin dan met rechts.”75

Het is tevens verhaald op gezag van ‘Othamaan, ibn ‘Abbaas, ‘Abdoellaah ibn Zayd ibn ‘Aasim en anderen dat de boodschapper van Allah eerst zijn rechter en daarna zijn linker lichaamsdeel waste.

Imaam an-Nawawie zei: Imaam an-Nawawie: “De immer geldende regel in de islamitische wetgeving is dat het aanbevolen is om met rechts te beginnen bij alle zaken die edelheid en verhevenheid bevatten, zoals het aantrekken van kleding, broeken en schoeisel, het betreden van de moskee, het gebruiken van de Siwaak, het opdoen van Koh’l, het knippen van de nagels, inkorten van de snor, het kammen van het haar, het plukken van de oksels, het scheren van het hoofd, het doen van de Salaam aan het einde van het gebed, het wassen van de lichaamsdelen bij het doen van de reiniging, het verlaten van de plaats waar men de behoefte heeft gedaan, het eten en drinken, het schudden van handen, het aanraken van de zwarte steen en andere zaken die een zelfde betekenis hebben: het is aanbevolen om dit met rechts te doen.

Wat betreft het tegenovergestelde, zoals het betreden van de plaats waar men de behoefte wenst te doen, het verlaten van de moskee, het snuiten, het reinigen van de lichaamsdelen na het doen van de (grote of kleine) behoefte, het uittrekken van kleding, broeken en schoeisel en dergelijke: het is aanbevolen om dit met links te doen. Dit alles is vanwege de edelheid en verhevenheid van rechts en Allah weet het beste.”

Imaam an-Nawawie zei ook: “De geleerden zijn het eens over het feit dat het wassen van rechts vóór links bij de handen en voeten, bij de kleine wassing,

73 Sharh’ Sah’ieh’ Moesliem.74 Al-Boekhaarie en Moesliem.75 Ibn Maadjah en Ah’mad en goed verklaard door an-Nawawie.

22

aanbevolen is. Degene die met links begint (in plaats van rechts): hem is de deugdzaamheid ontgaan, maar zijn wassing blijft wel geldig.”76

7. De Siwaak

Het gebruik ervan is volgens de overgrote meerderheid van de geleerden aanbevolen. Het bewijs hiervoor is de overlevering die verhaald is op gezag van Aboe Hoerairah dat de boodschapper van Allah heeft gezegd: “Was het niet dat ik het te moeilijk zou maken voor mijn gemeenschap, dan zou ik hen gebieden om de Siwaak te gebruiken bij elk gebed.”77

In een andere versie staat: “Bij elke kleine wassing.”

Het is tevens verhaald op gezag van ‘Abdoellaah ibn ‘Abbaas: “De boodschapper van Allah gebruikte de Siwaak en deed de kleine wassing.”78

8 & 9: Het aanhouden van de juiste volgorde tussen de aanbevolen zaken onderling alsook de volgorde tussen de aanbevolen zaken en de verplichtingen

Wat betreft het aanhouden van de juiste volgorde tussen de aanbevolen zaken onderling: dit betekent dat men eerst de handen wast, vervolgens de mond spoelt en daarna de neus snuit en dergelijke.

Wat betreft het aanjouden van de juiste volgorde tussen de aanbevolen zaken enerzijds en de verplichtingen anderzijds: dit betekent dat het spoelen van de mond en het snuiten van de neus vóór het wassen van het gezicht wordt gedaan. Tevens dient men de oren te vegen alvorens men de voeten wast.

10. Het vegen over het hoofd beginnend bij het voorste gedeelte

Het bewijs hiervoor is wat verhaald is op gezag van ‘Abdoellaah bin Zayd bin ‘Aasim dat de boodschapper van Allah de kleine wassing verrichtte: “Daarna veegde hij over zijn hoofd met zijn handen; hij kwam naar voren en ging naar achteren met zijn handen. Hij begon aan de voorkant van zijn hoofd en vervolgens bracht hij zijn handen tot het achterste gedeelte van zijn hoofd en daarna bracht hij zijn handen weer terug tot hij kwam bij de plaats waar hij was begonnen.”79

Het is bij in de Maalikitische wetschool aanbevolen om te beginnen met het voorste gedeelte van álle lichaamsdelen. Dit betekent dat men bij het wassen van het gezicht begint bij het bovenste gedeelte, bij de haarlijn, en vervolgens naar beneden wast richting de kin en baard. Bij het wassen van de handen en armen, begint men bij de vingertoppen en wast men richting de ellebogen; bij

76 Sharh’ Sah’ieh’ Moesliem, 2/152.77 Al-Boekhaarie, Moesliem, Aboe Daawoed, Maalik in zijn Mowatta.78 Moesliem.79 Al-Boekhaarie en Maalik.

23

de voeten begint men bij de tenen en wast men richting de hakken en enkels. Het bewijs hiervoor is de voorgenoemde overlevering.

11. Met de vingers tussen de tenen gaan

Het is verhaald op gezag van al-Mostawrid bin Shaddaad: “Ik heb gezien dat de profeet, wanneer hij de kleine wassing verrichtte, met zijn pink tussen zijn tenen wreef.”80

Het tussen de tenen gaan, is aanbevolen en niet verplicht volgens de meest bekende mening binnen al-Maalikiyyah. Echter, op het moment dat men er niet zeker van is dat het water tussen de tenen is terechtgekomen, dan wordt het gaan tussen de tenen verplicht.

De geciteerde overlevering laat tevens zien dat de profeet met zijn pink tussen zijn tenen ging.

De afkeurenswaardige zaken van de kleine wassing

Het verrichten van één of meer afkeurenswaardige zaken maakt de kleine wassing niet ongeldig. Echter, als men deze zaken achterwege laat tijdens de kleine wassing dan wordt men hier wel voor beloond.

1. Het vaker wassen of vegen van de lichaamsdelen dan dat de voorgeschreven is

Alle lichaamsdelen mogen maximaal drie keer gewassen worden terwijl er maximaal één keer geveegd mag worden over de lichaamsdelen die geveegd dienen te worden.

De eerder geciteerde overleveringen duiden op het feit dat de profeet zijn lichaamsdelen één, twee of drie keer waste. Daarnaast is het nooit van hem verhaald dat hij vaker dan één keer over een lichaamsdeel heeft geveegd.

Het is ook verhaald dat een man aan de boodschapper van Allah vroeg: “O boodschapper van Allah, hoe dient de reiniging verricht te worden?” Daarop vroeg de profeet om een gerei met water en waste hij zijn handen drie keer, vervolgens waste hij zijn gezicht drie keer, vervolgens zijn armen drie keer, vervolgens veegde hij over zijn hoofd en deed hij zijn vingers in zijn oren. Hij veegde met zijn duimen het buitenste gedeelte van zijn oren en met zijn wijsvingers het binnenste gedeelte van zijn oren. Daarna waste hij zijn beide voeten drie keer. Vervolgens zei hij: “Zo dient de kleine wassing verricht te worden. Degene die meer of minder doet dan dit, hij heeft een fout begaan en de grenzen overschreden.”81

80 Aboe Daawoed, authentiek verklaard door ibn Qattaan.81 Aboe Daawoed, an-Nasaa-ie, ibn Maadjah, Ah’mad en ibn Khozaymah met een authentieke keten.

24

En in een andere versie staat: “Hij heeft een fout begaan, de grenzen overtreden en een overtreding begaan.”

Op het moment dat een persoon twijfelt of hij een bepaald lichaamsdeel twee of drie keer heeft gewassen dan is er gezegd dat hij een keer extra dient te wassen. Er is ook gezegd: hij dient niet nog een keer te wassen om er zeker van te zijn dat hij niet in het verbodene valt (namelijk vier keer wassen). Deze laatste uitspraak is de meest correcte.82

2. Het vegen over de nek

Hetzelfde kan gezegd worden in het veel verder gaan dan de elleboog bij het wassen van de armen. Zo ook het veel verder gaan dan de enkels bij het wassen van de voeten.

3. Het onnodig spreken tijdens de kleine wassing met iets anders dan het gedenken van Allah

4. Het onbedekt laten van de ‘awrah

De geleerden zeggen: al is men alleen.

5. Het opzettelijk achterwege laten van een Soennah

6. Het beginnen met het achterste gedeelte van het lichaamsdeel

* De regelgeving indien men een lichaamsdeel is vergeten te wassen of vegen

1. Als men een verplichting was vergeten waarna hij zich dit herinnert na een korte tijdsperiode, dan verricht hij de verplichting en alles wat hierna komt.

2. Als men een verplichting was vergeten waarna hij zich dit herinnert na een lange tijdsperiode, dan verricht hij enkel de verplichting en komt hetgeen erna komt te vervallen.

De reden hiervan is dat de opeenvolging verplicht is op moment dat men hiertoe in staat is en er geen sprake van vergeetachtigheid is. In het eerstgenoemde scenario is men welzeker in staat om de opeenvolging in staat te nemen – daar de lichaamsdelen nog nat zijn – terwijl dit niet mogelijk is in het tweede scenario.

Had men, in situatie 1 of 2, het gebed al verricht, dan is de geldigheid van het gebed komen te vervallen en dient men het gebed opnieuw te verrichten. Dit is het geval omdat men het gebed heeft verricht zonder in een staat van reinheid te verkeren.82 Al-Moebien, pagina 85.

25

Overigens is het verplicht om het vergeten lichaamsdeel direct te wassen of te vegen nadat men zich dit herinnert. Doet men dit niet direct nadat men zich dit herinnerde, dan komt de gehele geldigheid van de kleine wassing te vervallen.

Het bewijs voor het feit dat men de vergeten lichaamsdelen alsnog dient te wassen of vegen, is wat verhaald is op gezag van ‘Omar ibn al-Khattaab: “Er was een man die de kleine wassing had verricht en de hoeveelheid van een nagel niet had gewassen op zijn voet. De profeet zag hem en zei: “Ga terug en verricht jouw kleine wassing goed.” Hij ging dus terug en verrichtte het gebed opnieuw.”83

Het is tevens verhaald op gezag van Khaalid bin Mi’daan: “De profeet zag een man het gebed verrichten terwijl er op zijn voet een plek zat, ter grootte van een dirham, die niet geraakt was door het water. Daarop gebood de profeet hem om de kleine wassing en het gebed opnieuw te verrichten.”84

Alles wat hierboven genoemd had betrekking op degene een verplicht lichaamsdeel niet had geveegd of gewassen. Op het moment dat men een aanbevelenswaardige handeling was vergeten, dan is het aanbevolen – niet verplicht – dat men het vergeten lichaamsdeel alsnog wast of veegt zodra men zich dit herinnert.

Men hoeft alles wat erna komt niet te verrichten, ongeacht of de tijdsperiode lang of kort was, omdat de volgorde in dit geval licht aanbevolen was en niet sterk aanbevolen of verplicht. Als men het gebed al had verricht dan hoeft men het gebed ook niet opnieuw te verrichten aangezien het in dit geval om een aanbevelenswaardige handeling ging die per ongeluk of opzettelijk achterwege is gelaten. Men verricht de aanbevelenswaardige handeling dus voor de toekomstige gebeden, niet om het voorgaande gebed verplicht te herhalen.

De Maalikitische geleerden hebben echter wel toegevoegd: “Het is aanbevolen – niet verplicht – om het gebed opnieuw te verrichten voor degene die een deugdzame handeling opzettelijk achterwege heeft gelaten, zolang de tijd voor het gebed niet verstreken is.”85 En Allah weet het beste.

De zaken die de kleine wassing doen verbreken.

De verbrekers van de kleine wassing zijn die zaken die de kleine wassing ongeldig maken waardoor een persoon niet meer datgene kan verrichten waarvoor de kleine wassing een vereiste is, zoals het verrichten van het gebed en het aanraken van een mosh’af.

83 Moesliem.84 Ah’mad en Aboe Daawoed en authentiek verklaard door Ah’mad, ibn Hadjar en anderen.85 is Zie voor verdere details al-Moebien, pagina 85-87 en al-‘Arf an-Naashir, pagina 68-69.

26

De verbrekers van de kleine wassing worden door de Maalikitische geleerden in drie categorieën uiteengezet worden:

1. Al-ah’daath (enk. h’adath). Dit zijn de zaken die op zichzelf de kleine wassing doen verbreken, zoals het urineren, het laten van een wind en dergelijke.

2. Asbaab ah’daath. Dit zijn zaken die niet op zichzelf de kleine wassing doen verbreken maar aanleiding zijn voor het verbreken van de kleine wassing, zoals de diepe slaap, bewusteloosheid, bezetenheid en dergelijke. Dit wordt ook wel een sabab genoemd, oftewel een aanleiding.

3. Wat geen verbreker noch en aanleiding is. Sommige geleerden hebben zelfs een derde categorie toegevoegd, namelijk wat geen verbreker op zichzelf is noch een aanleiding.86

De zaken die op zichzelf de kleine wassing verbreken:

1. Urine uit het geslachtsdeel

2. Het laten van een wind via het achterwerk

3. Uitwerpselen uit het achterwerk

4. Al-Wadiyy: een witte substantie die na het urineren uit het geslachtsdeel naar buiten komt, meestal als gevolg van ziekte en soms na het doen van zware inspanningen en dergelijke.87

Het bewijs dat voorgenoemde zaken verbrekers zijn, is de uitspraak van Allah: “Of als een van jullie van al-Ghaa-it (het toilet) komt.” [Soerat al-Maa-idah, vers 6]. Het woord al-Ghaa-it werd oorspronkelijk gebruikt om laag gelegen aarde aan te duiden. Maar omdat mensen meestal laag gelegen aarde uitzoeken om daar hun behoefte te verrichten – zodat zij niet worden gezien – zijn de Arabieren het woord al-Ghaa-it gaan gebruiken voor het doen van de behoefte zelf. Daarom zegt de grote geleerde Aboe Bakr ibn al-‘Arabie: “Het woord is gebruikt om te verwijzen naar alles wat uit de twee uitgangen komt…”88

Imaam ibn Moendhir zegt: “De islamitische geleerden zijn het er unaniem over eens dat het komen van uitwerpselen uit het achterwerk, urine uit het mannelijk of vrouwelijk geslachtsdeel, voorvocht, wind uit het achterwerk, het verliezen van het verstand door wat dan ook, allen verbrekers zijn van de reinheid en de kleine wassing verplichten.”89

86 Ad-Dor at-Thamien, pagina 122.87 Al-Moebien, pagina 88.88 Ah’kaam al-Qor-aan, 1/563.89 Al-Idjmaa’ van ibn Moendhir.

27

Er wordt ook wel gezegd (als stelregel): “Alles dat uit de twee uitgangen komt, is een verbreker.” Met de twee uitgangen wordt het achterwerk bedoeld, of het voorste geslachtsdeel (van de man of vrouw).

‘Abdoellaah ibn ‘Abbaas heeft ook gezegd: “De kleine wassing wordt verricht voor hetgeen naar buiten komt en niet voor hetgeen naar binnen gaat.”90

Het is tevens verhaald op gezag van Aboe Hoerairah dat de boodschapper van Allah: “Allah accepteert het gebed van een van jullie niet als hij zijn woedhoe heeft verbroken, totdat hij (opnieuw) woedhoe doet.” Een man vroeg: “O Aboe Hoerairah, wat is een verbreker?” Hij antwoordde: “Het laten van een wind of een scheet.” 91

‘Abdoellaah ibn ‘Abbaas heeft ook gezegd: “Sperma, voorvocht en al-wadiyy. Wat betreft voorvocht en al-wadiyy, hiervoor dient men zijn geslachtsdeel te wassen en de kleine wassing te verrichten.”92

‘Abdoellaah ibn Mas’oed zei ook: “Voor al-Wadiyy dient de kleine wassing verricht te worden.”93

5. Voorvocht. Met voorvocht wordt bedoeld: een dunne plakkerige substantie die naar buiten komt bij lusten, zonder lusten, zowel bij mannen alsook vrouwen. Voorvocht is onrein en degene bij wie voorvocht naar buiten is gekomen dient het volgende te doen:

1. Het geslachtsdeel wassen.

2. De kleding reinigen van voorvocht door erop te spetteren met water.

3. De kleine wassing verrichten.

Het bewijs hiervoor is hetgeen verhaald is op gezag van Sahl ibn H’onayf dat hij moeilijkheid ondervond door de veelvuldige afscheiding van voorvocht en dat hij daardoor vaak de grote wassing verrichtte. Aldus vroeg hij de boodschapper van Allah hierover, waarop hij antwoordde: “Het is voldoende voor jou om de kleine wassing te verrichten.” Sahl vroeg daarop: “O boodschapper van Allah, en wat dien ik te doen met hetgeen op mijn kleding komt?” Hij antwoordde: “Het is voldoende voor jou om een handjevol water te nemen en te spetteren op de plaats van jouw kleding waar jij ziet dat de voorvocht is gekomen.”94

90 Ad-Daaraqotnie, al-Bayhaqie.91 Al-Boekhaarie, nr. 6440, op gezag van Aboe Hoerairah.92 Al-Bayhaqie en at-Tahaawie,93 Al-Bayhaqie, 1/186.94 Ah’mad, at-Tirmidhie, ibn Maadjah, ibn Khozaymah, ibn H’ibbaan en anderen. At-Tirmidhie verklaarde de overlevering authentiek.

28

Het is tevens verhaald op gezag van ‘Aliyy dat hij een persoon was die veelvuldig last had van de afscheiding van voorvocht, maar dat hij zich schaamde om de boodschapper van Allah hierover te vragen aangezien hij zijn dochter was getrouwd. Aldus droeg hij al-Miqdaad op om de profeet hierover te vragen, waarop hij (saaws) antwoordde: “Hij dient zijn mannelijk geslachtsdeel te wassen en de kleine wassing te verrichten.”95

6. Incontinentie (salas). Dit is een gebruikelijke verbreker die naar buiten komt in geval van ziekte of een aandoening, ongeacht of het gaat om uitwerpselen, urine, winden, voorvocht of een andere voorgenoemde verbreker.

Incontinentie kan vier gedaantes aannemen. Met de tijdsperiodes die zij noemen verwijzen zij niet naar 24-uur maar naar de tijdsperiode waarbinnen de vijf gebeden vallen:

1. Dat een persoon de hele dag door last heeft van deze verbreker (bijv. winden): deze afscheiding telt niet als verbreker.

Aldus dient deze persoon de woedhoe te verrichten op het moment dat gebedstijd is aangebroken en men de woedhoe verbreekt als gevolg van deze afscheiding dan hoeft de woedhoe niet opnieuw verricht te worden. Verbreekt de kleine wassing door een andere afscheiding dan moet de kleine wassing wel verricht worden.

De Maalikitische geleerden zeggen: het is voor deze persoon niet verplicht, noch aanbevolen om de kleine wassing opnieuw te verrichten aangezien dit geen zin heeft en hij de afscheiding niet kan tegenhouden. Daarnaast zal het elke keer weer verrichten van de kleine wassing een grote last en moeilijkheid voor hem meebrengen terwijl Allah zegt: “Allah wenst voor jullie het gemakkelijke en Hij wenst niet voor jullie het ongemak.” [Soerat al-Baqarah, vers 185].

Hij zegt ook: “En Hij heeft het jullie in de godsdienst niet moeilijk gemaakt.” [Soerat al-Hadj, vers78].

2. De afscheiding komt het grootste gedeelte van de tijd. Deze persoon dient de woedhoe te verrichten op het moment dat de gebedstijd aanbreekt en als men de woedhoe verbreekt als gevolg van deze afscheiding dan is het aanbevolen, maar niet verplicht, om de kleine wassing te verrichten voor het gebed. Het bewijs voor deze categorie is hetzelfde als die van de voorgaande, maar omdat de afscheiding niet de hele dag door komt, bestaat er alsnog een aanbevelenswaardigheid om de kleine wassing te verrichten.

95 Maalik, al-Boekhaarie en Moesliem.

29

3. De afscheiding komt de helft van de tijd, dat wil zeggen: de tijd waarin men er geen last van de afscheiding heeft, is ongeveer gelijk aan de tijd waarin men er wel last van heeft. In dit geval geldt hetzelfde oordeel als in de voorgaande categorie: het is niet verplicht voor deze persoon om de kleine wassing te verrichten, wel aanbevolen. Ook dit hebben de Maalikitische geleerden aangegeven om geen onnodige moeilijkheid te creëren voor deze persoon.

4. De afscheiding komt het minste gedeelte van de tijd. In dit geval wordt de afscheiding van urine, winden en dergelijke beschouwd als een normale verbeeker en dient men verplicht de kleine wassing te verrichten voor het gebed op het moment dat er een verbreker heeft plaatsgevonden.

- Als laatste is het belangrijk om te weten dat de Maalikitische geleerden gesteld hebben dat men verplicht is om op zoek gaat naar een remedie en genezing. Als men dit niet doet, terwijl hij daar wel toe in staat is, dan komen de genoemde te vervangen is het verplicht voor hem om elke keer weer de kleine wassing te verrichten al heeft hij last van een constante afscheiding, aangezien hij in dit geval tekortschiet in het zoeken van een genezing.

De aanleidingen voor het verbreken van de kleine wassing:

1. De diepe slaap. Binnen de islamitische wetgevingen zijn er bewijzen die erop duiden dat slaap een verbreker is van de kleine wassing, zoals er ook bewijzen bestaan die duiden op het tegenovergestelde. Om al deze bewijzen te verzoenen hebben de islamitische geleerden van alle wetscholen een onderscheid gemaakt tussen verschillende soorten slaap.

Die bewijzen die erop duiden dat de slaap de woedhoe verbreekt:

Allah zegt: “O jullie die geloven, als jullie opstaan om het gebed te verrichten, was dan jullie gezichten…” [Soerat al-Maa-idah, vers 6].

Imaam ibn al-‘Arabie zegt: “Zayd ibn Aslam heeft gezegd dat de betekenis hiervan is: ‘als jullie uit jullie slaap opstaan om het gebed te verrichten.’ Hierover is het vers neergezonden. Dit verduidelijkt dat de slaap een verbreker is. Dit heeft de gehele Oemmah gezegd.”96

Imaam az-Zarqaanie zei ook: “Deze interpretatie komt overeen met de uitspraak van de meeste vrome voorgangers (salaf).”97

Het is verhaald op gezag van Safwaan ibn ‘Assaal: “De boodschapper van Allah heeft ons opgedragen om, tijdens de reis (en) gedurende een periode van drie dagen, onze leren sokken (gifaaf) niet uit te doen na het urineren,

96 Ah’kaam al-Qor-aan, 2/48.97 Sharh’ az-Zarqaanie ‘alaa al-Moewatta, 1/78.

30

doen van uitwerpselen of slapen; behalve in het geval van de staat van grote onreinheid.”98

Tevens is het verhaald op gezag van ‘Aliyy dat de boodschapper van Allah heeft gezegd: “Het oog bindt het achterwerk: Laat degene die dus geslapen heeft de kleine wassing verrichten.”99 D.w.z. de persoon weet of hij wel of geen wind heeft gelaten, of een andere verbreker heeft verricht, zolang hij nog wakker is. Zodra een persoon echter geslapen heeft, dan weet een persoon niet of er een verbreker heeft opgetreden of niet.

De bewijzen die erop duiden dat de slaap geen verbreker is van de kleine wassing. De meest bekende overlevering die hierop duidt, is die van Anas ibn Maalik die zei: “De metgezellen van de boodschapper van Allah waren gewoon om te wachten op het ‘Ishaa-gebed totdat hun hoofden knikten (van de slaap). Daarna stonden zij op en verrichtten zij de kleine wassing niet.”100

In de bewoording van Moesliem staat zelfs: “De metgezellen sliepen en verrichtten daarna het gebed…”

Het is tevens verhaald in de overlevering die authentiek is verklaard door ibn al-Qattaan en ibn H’adjar: “De metgezellen van de profeet sliepen. Zij legden hun zijden neer en sliepen. Sommigen van hen verrichtten wel de kleine wassing en anderen niet.”

Op het moment dat bewijzen ogenschijnlijke tegenstrijdigheid vertonen dan probeert een islamitische geleerde deze altijd te verzoenen. Immers, er kan geen tegenstrijdigheid bestaan in de openbaring die afkomstig is van Allah.

De Maalikitische geleerden verzoenen al deze bewijzen door de slaap te verdelen in de lichte slaap en de diepe slaap. Zij zeggen: de lichte slaap verbreekt de kleine wassing niet, de diepe slaap wel, ongeacht of deze slaap zittend, liggend of de zij heeft plaatsgevonden en ongeacht of deze slaap kort of lang was.

De diepe slaap is te herkennen aan het feit dat een persoon niet meer weet wat er om hem heen plaatsvindt, dat als hij iets in zijn hand vastheeft dat hij het laat vallen, dat hij speeksel afscheidt en dergelijke.

In geval van de lange slaap is het wel aanbevolen, niet verplicht, om de kleine wassing te verrichten.

2. Dronkenschap. Hiermee wordt bedoeld dat een persoon onder invloed raakt door een substantie, al is deze toegestaan, zoals drugs, medicijnen, bepaalde dranken en dergelijke.

98 Al-H’aakim, an-Nasaa-ie en At-Tirmidhie die de keten authentiek verklaarde.99 Al-H’aakim, Aboe Daawoed en ibn Maadjah met een authentieke keten.100 Aboe Daawoed en at-Tirmidhie met een authentieke keten.

31

3. Bewusteloosheid. D.w.z. dat een persoon buiten bewustzijn raakt, ongeacht of dit vrijwillig plaatsvindt of buiten de eigen wil, zoals door het gebruik van bepaalde medicatie of een ongeluk en dergelijke.

4. Bezetenheid. D.w.z. dat een persoon geen besef meer heeft van de werkelijkheid, ongeacht of dit geschiedt door een djinn of door een psychische aandoening.

- Degene die de vier voorgenoemde verbrekers overpeinst – diepe slaap, dronkenschap, bewusteloosheid en bezetenheid – zal zien dat het bij al deze zaken draait om het “verliezen van het verstand”; dat een persoon geen besef meer heeft van zijn of haar toestand waardoor er niet met zekerheid gezegd kan worden of er wel of geen verbreker heeft opgetreden.

Imaam ibn ‘Atiyyah ook gezegd: “Er bestaat unanieme overeenstemming tussen de geleerden dat negen zaken verbrekers zijn. Vier daarvan hebben betrekking op het geslachtsdeel (van zowel man en vrouw): urine, sperma, al-wadiyy en voorvocht. Een daarvan heeft (enkel) betrekking op het geslachtsdeel van de vrouw en dat is de menstruatie. Twee hebben betrekking op het achterwerk en zij zijn de winden en de uitwerpselen. (Daarnaast is er) het verliezen van het verstand, zoals door bezetenheid, de bewusteloosheid, de diepe slaap. Al deze zaken verbreken de kleine wassing met unanieme overeenstemming tussen de geleerden.”101

Imaam ibn Djoezay heeft gezegd: “Wat betreft de aanleidingen (van het verbreken van de kleine wassing): hiertoe behoren dronkenschap, bezetenheid en bewusteloosheid. Deze zaken verbreken de kleine wassing met unanieme overeenstemming tussen de geleerden; ongeacht of zij in grote of kleine mate optreden.”102

5. De aanraking van iemand anders. D.w.z. aanraking van een andere persoon die gewoonlijk begeert wordt. Dit telt als verbreker op het moment dat er voldaan wordt aan wordt aan twee voorwaarden:

Ten eerste: degene die wordt aangeraakt, is iemand die doorgaans wordt begeerd, zoals een echtgenoot of echtgenote. Een moeder, zus(je), tante, baby’tje of iemand van hetzelfde geslacht wordt doorgaans niet begeerd dus wanneer je zo’n persoon aanraakt, telt het niet als verbreker.

Ten tweede: de persoon wordt aangeraakt met lusten of de intentie van lusten. Op het moment dat een persoon lusten ondervindt bij een aanraking of die intentie had dan telt de aanraking als verbreker, ongeacht welk lichaamsdeel men ook heeft aangeraakt, en of er wel of geen bedekking tussen zat.103 101 Al-Moebien, pagina 91.102 Al-Moebien, pagina 91.103 Er worden details genoemd m.b.t. de aanraking met een bedekking er tussen.

32

De Maalikitische geleerden hebben ook als voorwaarde genoemd dat degene die de aanraking verricht een volwassene dient te zijn, aangezien enkel volwassenen verplicht zijn om de kleine wassing te verrichten en niet-volwassenen niet.104

Het bewijs dat de aanraking de kleine wassing verbreekt, is de Uitspraak van Allah: “Of als jullie de vrouwen aanraken.” [Soerat an-Nisaa-e, vers 43].

Sommige geleerden hebben het woord “laamasa” in het vers uitgelegd met geslachtsgemeenschap, waardoor zij de mening hebben dat de aanraking de kleine wassing niet verbreekt. Echter, wanneer wij het woord “laamasa” met geslachtsgemeenschap uitleggen dan betekent dit dat wij de figuurlijke betekenis van het woord hebben gekozen (al-madjaaz) in plaats van de letterlijke betekenis (adh-dhaahir). De stelregel binnen oesoel al-fiqh luidt echter: “elk woord wordt met de letterlijke betekenis uitgelegd, totdat een bewijs erop duidt dat het figuurlijk geïnterpreteerd dient te worden.”

Dat het “laamasa” in dit geval in letterlijk en in zijn algemeenheid wordt geïnterpreteerd heeft dus voorrang boven de figuurlijke interpretatie.105

Het is tevens verhaald van ‘Abdoellaah ibn ‘Omar dat hij gewoon was te zeggen: “Het kussen van de echtgenote en de haar aanraken met de hand behoort tot al-moelaamasah (d.w.z. de aanraking die genoemd is in het vers). Degene die zijn vrouw dus gekust of aangeraakt heeft, hij dient de kleine wassing te verrichten.”106

Wat aantoont dat de kleine wassing niet verbreekt op het moment dat er geen intentie van lust was en men geen lustgevoelens had, is de overlevering van ‘Aa-ishah: “Ik sliep, terwijl ik voor de boodschapper van Allah lag, met mijn voeten richting zijn Qiblah. Wanneer hij de neerwerping deed (as-soedjoed) dan porde hij mij en trok ik mijn voeten in en wanneer hij opstond dan strekte ik ze uit. De huizen hadden destijds nog geen lantaarns.”107

Az-Zarqaanie zei: “Dit bewijst dat elke aanraking zonder lusten niet onder het vers valt.”108

- Op het moment dat er een dunne bedekking tussen zit dan verbreekt de aanraking de kleine wassing met overeenstemming, dit met de inachtneming van de genoemde voorwaarden.

- Op het moment dat de bedekking dik is, dan bestaat er een meningsverschil over de geldigheid van de kleine wassing.

- Op het moment dat de bedekking dik is, maar een persoon pakt echt iets vast (met lusten en intentie van lusten en die persoon wordt begeerd) dan verbreekt de kleine wassing.

104 Al-Moebien, pagina 92.105 Al-Istidhkaar, 1/325.106 Al-Moewatta, 1/132 met een authentieke keten.107 Al-Boekhaarie, Moesliem, al-Mowatta, Aboe Daawoed en an-Nasaa-ie. 108 Sharh’ az-Zarqaanie ‘alaa al-Moewatta, 1/133.

33

6. Het zoenen. Het zoenen of kussen verbreekt de kleine wassing indien aan dezelfde voorwaarden wordt voldaan als die wij genoemd hebben bij de aanraking van een ander. Op het moment dat iemand gekust wordt die doorgaans begeerd wordt en het gebeurt met lusten of de intentie van lusten dan telt het kussen als een verbreker, al vindt de kus plaats op de wang of op welk gedeelte van het lichaam dan ook.

- Het kussen van een moeder, zusje, tante e.d. verbreekt de kleine wassing dus niet, al vindt de kus plaats op de mond, aangezien deze vrouwen niet begeerd worden.

De bewijzen voor het voorgenoemde zijn dezelfde bewijzen als die wij hebben aangehaald bij de aanraking van de ander.

‘Abdoellaah ibn Mas’oed heeft daarnaast gezegd: “Wanneer de man zijn echtgenote kust dient hij de kleine wassing te verrichten.”109

Wat bewijst dat het zoenen niet in alle gevallen de kleine wassing verbreekt, is de overlevering van ‘Aa-ishah: “De profeet kuste een van zijn vrouwen en ging vervolgens naar buiten om het gebed te verrichten en hij deed de kleine wassing niet.” ‘Orwah (haar neefje) zei: “Over wie gaat dit behalve over jezelf?” Daarop lachtte zij.”110

Het is tevens verhaald met een keten die authentiek is verklaard door ibn ‘Abdoel Barr dat ‘Omar zijn vrouw kuste en vervolgens naar het gebed verrichtte alvorens hij de kleine wassing verrichtte.111

De Maalikitische geleerden zeggen specifiek in het geval van het zoenen op de mond: dit is te allen tijden een verbreker, bij zowel degene die de kus gaf alsook degene die deze kreeg, al traden er geen lusten op, aangezien het bij het zoenen op de mond (hoogst)waarschijnlijk is dat men de intentie van lusten had dan wel deze ondervond.112

7. Het aanraken van het geslachtsdeel. Dit is een verbreker van de kleine wassing op het moment dat de aanraking plaatsvindt met de handpalm, de binnenkant of de zijkant van de vingers, zonder dat er een afscheiding tussen zit113; ongeacht of de aanraking per ongeluk of opzettelijk plaatsvindt en ongeacht of een persoon lusten had of niet.

109 Al-Moewatta, 1/132 met een authentieke keten.110 Aboe Daawoed, at-Tirmidhie, ibn Maadjah met een goede keten.111 Al-Istidhkaar, 1/253.112 Als uitzondering noemen zij wel de kus die met de intentie van afscheid of genade wordt gegeven, deze verbreekt de kleine wassing niet, tenzij een persoon hierbij lusten ondervond.113 Tenzij de bedekking die er tussen zit zeer dun is waardoor de aanwezigheid van de bedekking als de afwezigheid is, in dat geval telt het wel als verbreker. Ter info: standaard ondergoed en dergelijke telt als een dikke bedekking.

34

Het is namelijk overgeleverd op gezag van Bosrah ibn Safwaan dat de boodschapper van Allah heeft gezegd: “Als een van jullie zijn geslachtsdeel aanraakt, laat hem dan de kleine wassing verricht.”114

Het is tevens verhaald op gezag van Aboe Hoerairah dat de boodschapper van Allah zei: “Als een van jullie zijn geslachtsdeel aanraakt, zonder beschutting, dan is de kleine wassing voor het gebed verplicht voor hem.”115

De Maalikitische geleerden zeiden: op het moment dat de aanraking plaatsvindt iets anders dan de handpalm of de binnenkant of zijkant van de vingers dan geldt de aanraking niet als verbreker, aangezien er in dat geval over het algemeen geen sprake zal zijn van lustgevoelens.

- Het aanraken van het geslachtsdeel van een andere persoon valt niet onder dit kopje. Dit valt onder het kopje: “de aanraking van de ander”, met alle genoemde voorwaarden.116

Wat betreft de overlevering van Talq ibn ‘Aliyy waarin Talq de boodschapper van Allah vraagt over het aanraking van het geslachtsdeel; verbreekt dit de kleine wassing of niet. Daarop zei de boodschapper van Allah: “Hij (het geslachtsdeel) is niet meer dan een deel van jou.”117

Uit deze overlevering zou begrepen kunnen worden dat het aanraken van het geslachtsdeel de kleine wassing niet verbreekt. De overlevering zegt namelijk dat de aanraking van het geslachtsdeel zoals de aanraking van welk deel van het lichaam ook is. Dat wil zeggen: het is hetzelfde als de aanraking van jouw hand, hoofd of voet: zoals deze aanrakingen de kleine wassing niet verbreken, zo verbreekt de aanraking van het geslachtsdeel de kleine wassing ook niet.

De Maalikitische geleerden hebben hierop geantwoord:

- Meerdere van de grote h’adiethgeleerden hebben de overlevering zwak verklaard, waaronder Ash-Shaafi’ie, Aboe H’aatim ar-Raazie, Aboe Zor’ah, ad-Daaroqotnie, an-Nawawie, Az-Zayla’ie en anderen.

- De overlevering “Hij is slechts een deel van jou,” heeft betrekking op de aanraking die plaatsvindt op het moment dat er een beschutting voor het geslachtsdeel zit. Op deze manier worden de bewijzen dus met elkaar verzoend en wordt er naar beide overleveringen gehandeld.

114 Al-Mowatta, Al-H’aakim Aboe Daawoed, an-Nasaa-ie, at-Tirmidhie, Al-H’aakim, ibn Khozaymah met een authentieke keten, zoals at-Tirmidhie, Ah’mad, Aboe Zor’ah en anderen zeiden.115 Al-H’aakim en al-Bayhaqie en authentiek verklaard door al-H’aakiem, ibn H’ibbaan en ibn ‘Abdoel Barr, zoals vermeld door al-H’aafidh ibn H’adjar in al-Talgies al-H’abier 1/347.116 Het verschonen van een baby’tje verbreekt de kleine wassing niet, al wordt het geslachtsdeel aangeraakt, aangezien een baby doorgaans niet wordt begeerd.117 Ah’mad, ibn H’ibbaan, al-Bayhaqie en anderen met een keten waarover een sterk meningsverschil bestaat.

35

8. De vingers tussen de schaamlippen steken.

De geleerden van de Maalikitische wetschool hebben drie uitspraken gedaan met betrekking tot het aanraken van het vrouwelijk geslachtsdeel:

1. Het aanraken van het vrouwelijk geslachtsdeel verbreekt de kleine wassing.

2. Het aanraken van het vrouwelijk geslachtsdeel verbreekt de kleine wassing niet. Dit is de meest bekende mening binnen de wetschool.

3. Het aanraken van het vrouwelijk geslachtsdeel verbreekt de kleine wassing enkel op het moment dat de vrouw tussen de schaamlippen gaat met haar vingers aangezien er op dat moment sprake zal zijn van lustgevoelens. Imaam ibn ‘Aashir was deze derde mening toegedaan.

Wat geen verbreker is en geen aanleiding van verbreking:

1. Het twijfelen over de reinheid. De islamitische geleerden maken een onderscheid tussen twee situaties:

1. Een persoon weet zeker dat hij zijn kleine wassing heeft verbroken en hij twijfelt vervolgens of hij wel of niet de kleine wassing heeft verricht. Deze persoon dient volgens alle islamitische geleerden de kleine wassing te verrichten gezien de stelregel: “zekerheid gaat boven twijfel.” In dit geval is het verbreken van de kleine wassing de zekerheid terwijl het doen van de kleine wassing de twijfel is.

2. Een persoon weet zeker dat hij de kleine wassing heeft verricht en hij weet zeker dat hij deze ook verbroken heeft. In dit geval dient hij verplicht de kleine wassing te verrichten aangezien de eerste zekerheid is opgeheven door de tweede zekerheid.

3. Een persoon weet zeker dat hij de kleine wassing heeft verricht, maar vervolgens twijfelt hij of hij een verbreker heeft verricht. Hierover bestaat een meningsverschil tussen de Maalikitische geleerden. De meest bekende mening is dat men verplicht de kleine wassing dient te verrichten.

Zij voerden als argumenten aan dat Allah ons verplicht heeft om de aanbidding van het gebed te verrichten en deze verplichting komt slechts te vervallen met zekerheid; dat wil zeggen: op het moment dat wij met zekerheid het gebed hebben verricht zoals Allah ons dat heeft geboden. Daarnaast hebben zij ook gezegd dat de kleine wassing iets lichts en makkelijks is en daarom is deze uitspraak veiliger.

De tweede uitspraak binnen de Maalikitische wetschool is dat als men deze twijfel heeft kregen vóór het betreden van het gebed, dat men verplicht de kleine wassing dient te verrichten. Echter, als de twijfel pas tijdens het gebed

36

optreedt, dan dient een persoon niet weg te gaan totdat hij echt zeker weet dat hij zijn kleine wassing heeft verbroken. Deze uitspraak is verkozen door een groep van de Maalikitische wetschool en dit is ook een van de uitspraken van imaam Maalik.

De meerderheid van de islamitische geleerden van de andere wetscholen heeft echter gezegd: op het moment dat een persoon zeker weet dat hij de kleine wassing heeft verricht, waarna hij twijfelt over het wel of niet verbroken hebben van de kleine wassing, dan is zijn kleine wassing gewoon geldig.

Als bewijs hebben zij de authentieke overlevering aangevoerd waarin er bij de profeet werd geklaagd over de persoon die veelvuldig de indruk heeft dat iets zijn lichaam verlaat (bijv. winden). De boodschapper van Allah zei: “Laat hem niet weggaan (uit het gebed) totdat hij een geluid hoort of een geur ruikt.”118

Zij zeiden: met andere woorden: de boodschapper van Allah heeft als voorwaarde gesteld dat een persoon zeker dient te weten dat de kleine wassing is verbroken, door het ruiken van een geur of het horen van een geluid.119

Tevens zeiden zij: er bestaat geen enkel verschil tussen de situatie waarbij een persoon zeker weet een verbreker te hebben verricht en vervolgens twijfelt hij over het verricht hebben van de kleine wassing en de situatie waarbij men zeker weet de kleine wassing verricht te hebben en vervolgens twijfelt hij over het verricht hebben van een verbreker. Waarom dus een onderscheid maken qua oordeel? En Allah weet het beste.

De meerderheid van de islamitische geleerden van de andere wetscholen heeft echter gezegd dat de zekerheid boven de twijfel gaat. In dit geval weet men zeker dat hij de kleine wassing heeft verricht terwijl men twijfelt over het verrichten van een verbreker.

De Maalikitische geleerden hebben ook gezegd: op het moment dat een persoon veelvuldig last heeft van influisteringen dan gelden deze regels niet. In zijn geval verbreekt de kleine wassing niet.120 De afbakening van veelvuldig last hebben is dat een persoon dagelijks wel minimaal één keer twijfelt over de reinheid.

118 Al-Boekhaarie, Moesliem, Aboe Daawoed, at-Tirmidhie, an-Nasaa-ie, ibn Maadjah, al-Bayhaqie en anderen. 119 De tweede uitspraak van de Maalikitische geleerden is dan ook gebaseerd op dit bewijs. Zij zeiden: de overlevering zegt ons het gebed slechts te verlaten als wij zeker weten dat wij de kleine wassing hebben verbroken. Aldus maken zij het onderscheid tussen de situatie vóór het gebed en tijdens het gebed.120 Al-Moebien, pagina 95.

37

2. Het ongeloof. Dat wil zeggen dat men de islaam verlaat, moge Allah ons hiertegen beschermen en moge Hij ons standvastig laten zijn tot aan onze dood.

Het bewijs dat het verlaten van de islaam de kleine en grote wassing verbreekt, is de Uitspraak van Allah: “Voorwaar, als jij deelgenoten toekent (aan Allah) dan zullen al jouw handelingen ongeldig worden en dan zal jij voorzeker tot de verliezers behoren.” [Soerat az-Zomar, vers 65]. In het vers wordt gezegd “al jouw handelingen,” waar de kleine wassing en grote wassingen ook onder vallen.

De grote wassing

In sommige situaties volstaat de kleine wassing (al-woedhoe) niet en dient men de grote wassing te verrichten. Dit noemen wij ook wel de aanleidingen voor de grote wassing. Daarnaast kent de grote wassing ook verplichtingen en aanbevolen zaken. Deze worden allen besproken in dit paragraaf.

De zaken die de grote wassing verplichten.

De auteur noemt vervolgens vier zaken die de grote wassing verplichten:

1. De menstruatie. Dat wil zeggen: het eindigen van de menstruatie.

Het bewijs voor de verplichting van de grote wassing na het eindigen van de menstruatie is de Uitspraak van Allah: “En zij vragen jou over de menstruatie. Zeg: “Het is onrein, blijf daarom tijdens de menstruatie weg van (de gemeenschap met) de vrouwen en benader hen niet (voor de geslachtsgemeenschap) totdat zij rein zijn geworden. En wanneer zij zichzelf gereinigd hebben, kom dan tot hen zoals Allah dat voor jullie heeft bepaald.”” [Soerat al-Baqarah, vers 222].

De meerderheid van de geleerden is van mening dat het pas toegestaan is voor de echtgenoot om tot de echtgenote te komen nadat zij de grote wassing heeft verricht. Het vers verwijst dan ook twee keer naar de reinheid: de eerste is het stoppen van de menstruatie en het tweede is de grote wassing.121

Het is tevens verhaald dat de boodschapper van Allah tegen Faatimah bint Abie H’obaysh zei: “Als de menstruatie komt, verricht het gebed dan niet. Als de menstruatie voorbij is, doe dan de grote wassing en verricht het gebed.”122

De menstruatieperiode kan volgens de geleerden van al-Maalikiyyah nooit langer dan vijftien dagen duren. Er bestaat geen minimale periode; deze kan zelfs een uur of een kwartier of minder zijn.

121 Zie Ah’kaam al-Qor-aan van imaam ibn al-‘Arabie, 3/88.122 Al-Boekhaarie.

38

2. De kraambloeding, d.w.z. na het eindigen ervan. Met kraambloeding bedoelen wij: “Het bloed dat uit het vrouwelijk geslachtsdeel stroomt na de bevalling.” 123

De islamitische geleerden zijn het er unaniem over eens dat als de kraambloeding van een vrouw geëindigd is dat zij verplicht de grote wassing dient te verrichten, zoals dit genoemd is door imaam ibn al-Moendhir, ibn H’azm, ibn al-Djarier en anderen.124

De meerderheid van de islamitische geleerden is van mening dat de kraamperiode maximaal veertig dagen kan duren. Het bewijs hiervoor is de uitspraak van Oem Salamah: “De vrouwen waren gewoon, gedurende de tijd van de boodschapper van Allah, om veertig dagen het gebed niet te verrichten.”125

Imaam at-Tirmidhie zei: “De geleerden van de metgezellen van de profeet alsook de volgelingen en degenen na hen zijn het er unaniem over eens dat de vrouw die in haar kraamperiode zit het gebed veertig dachten achterwege laat, tenzij zij de reinheid eerder ziet. In dat geval dient zij de grote wassing te verrichten en te bidden. Echter, als zij na veertig dagen nog steeds bloed ziet, dan zijn de meeste geleerden van mening dat zij – na de veertig dagen –het gebed niet na dient te laten. Dit is de uitspraak van de meeste jurispundentie geleerden en dit is ook de uitspraak van Soefyaan ath-Thawrie, ibn al-Mobaarak, ash-Shaafi’ie, Ah’mad.”126

Dit betekent dus dat als een vrouw bevallen is, zij maximaal 40 dagen niet het gebed verricht. Wordt zij echter eerder rein – doordat de kraambloeding is opgehouden – dan dient zij vanaf dat moment de grote wassing en het gebed te verrichten. Duurt de kraambloeding langer dan 40 dagen dan verricht zij ook de grote wassing en het gebed. De bloeding krijgt dan het oordeel van as-salas, oftewel de incontinentie.

Imaam ibn ‘Abdiel Barr zei: “Imaam Maalik was in eerste instantie van mening dat de uiterste periode van de kraambloeding zestig dagen was. Daarna veranderde hij van mening en zei hij: “De vrouwen dienen hier (het beste) over gevraagd te worden.” Maar de meeste van zijn volgelingen bleven zich vasthouden aan de uitspraak van zestig dagen.”127

3. Het krijgen van een zaadlozing. Op het moment dat mannelijk of vrouwelijk zaad het lichaam verlaat, in slapende of wakkere toestand dan is

123 Al-Qawaanien al-Fiqhiyyah, pagina 41.124 Al-Moebien, pagina 109.125 At-Tirmidhie. De keten is goed verklaard door an-Nawawie, ‘Abdoel H’aqq al-Ieshbielieyy, ib as-Sakan, al-Bayhaqie, al-Khattaabie en anderen, hoewel er een meningsverschil bestaat over de keten.126 Soenan at-Tirmidhie, 1/236.127 Al-Istidhkaar, 3/249.

39

het verplicht om de grote wassing te verrichten. Bij de zaadlozing in wakkere toestand geldt echter wel dat deze met lusten moet hebben plaatsgevonden.

Het bewijs hiervoor is dat Oem Salamah verhaald heeft dat Oem Soelaym naar de boodschapper van Allah kwam en zei: “O boodschapper van Allah, voorwaar, Allah schaamt zich niet voor de waarheid. Is het voor de vrouw dus verplicht om de grote wassing te verrichten als zij een natte droom heeft gehad?” De boodschapper van Allah antwoordde: “Ja, als zij het water heeft gezien.”128

Ibn Battaal zei: “Er bestaat geen meningsverschil tussen de islamitische geleerden dat als een vrouw een natte droom heeft gehad en het water (d.w.z. zaad) hebben gezien, dat het verplicht voor hen is om de grote wassing te verrichten. Voor mannen en vrouwen geldt wat dat betreft hetzelfde oordeel.”129

Al-Qaadhi ‘Iyaadh zei: “Het is verplicht om de grote wassing te verrichten voor degene die een natte droom heeft gehad, ongeacht of het een man of vrouw is, op het moment dat men het water heeft gezien, zoals genoemd is in de overlevering en niet dat men enkel de daad (van geslachtsgemeenschap) heeft gezien (in de droom). En dit is iets waar geen meningsverschil over bestaat.”130

Imaam al-Qaraafi zegt dan ook: “Tevens zijn zij het erover eens dat wie wakker is geworden en zaad aantreft, maar geen natte droom kan herinneren, dat het verplicht is voor hem om de grote wassing te verrichten.”131 Dit geldt voor zowel de mannen alsook de vrouwen.

Enkele opmerkingen132:

- De grote wassing is volgens de meerderheid van de geleerden enkel verplicht als de zaadlozing met lusten plaatsvindt. Op het moment dat de zaadlozing zonder lusten geschiedt, bijvoorbeeld ten gevolge van kou of ziekte, dan is de grote wassing niet verplicht. De geleerden zeiden: dit wordt gezien als incontinentie.133

- Als er een zaadlozing in slapende toestand heeft plaatsgevonden dan is de grote wassing ten alle tijden verplicht, ongeacht of dit wel of niet met lusten heeft plaatsgevonden, aangezien het mogelijk is dat een persoon zich naderhand niet kan herinneren of hij/zij lusten heeft ervaren of niet.

128 Al-Boekhaarie en Moesliem.129 Sharh’ ibn Battaal lil Boekhaari, 1/397.130 Al-Moebien, pagina 109-110.131 Adh-Dhakhierah, 1/295.132 Zie al-Fiqh al-Maaliekieyy wa adillatoh, pagina 110-111.133 Adh-Dhakhierah, 1/294.

40

- Als men de grote wassing heeft verricht na geslachtsgemeenschap of een zaadlozing, waarna er na de grote wassing nogmaals zaad uit het geslachtsdeel stroomt, ongeacht of het gaat om een man of vrouw, dan is de grote wassing enkel verplicht als deze afscheiding met lustgevoelens geschiedt. Geschiedt de afscheiding zonder lustgevoelens, dan is de grote wassing niet verplicht en is de kleine wassing afdoende.

- Degene die wakker wordt uit zijn slaap en sporen van een afscheiding aantreft en niet weet of het voorvocht of sperma is, deze dient verplicht de grote wassing te verrichten.134

- Degene die zaad tegenkomt in zijn ondergoed en niet weet wanneer hij/zij dit heeft afgescheiden dient de grote wassing te verrichten en alle gebeden in te halen vanaf zijn laatste slaap.

4. Het hebben van geslachtsgemeenschap. Hieronder wordt verstaan: “Het verdwijnen van het bovenste gedeelte van het mannelijk geslachtsdeel in de voor- of achterkant van een levende mens of dier.”

Het bewijs dat het verplicht is om de grote wassing te verrichten na geslachtsgemeenschap is de uitspraak van de boodschapper van Allah, verhaald op gezag van Aboe Hoerairah: “Wanneer een man tussen haar vier uiteinden gaat zitten, waarna hij zich inspant dan is de kleine wassing verplicht.”

Imaam an-Nawawie vermeldt dat met “haar vier uiteinden” wordt verwezen naar armen en benen, of benen en dijen van de vrouw. Met “inspannen” wordt de penetratie bedoeld.

Vervolgens zegt hij: “De betekenis van deze overlevering is dat de grote wassing niet pas verplicht wordt op het moment dat men een zaadlozing heeft gehad. In plaats daarvan is het al verplicht voor de man en vrouw om de grote wassing te verrichten als de eikel verdwijnt in het geslachtsdeel .”135

Het is tevens verhaald dat Aboe Moesa al-Ash’ariyy vroeg aan ‘Aa-ishah: “Wat verplicht de grote wassing?” Zij antwoordde daarop: “Wanneer hij (de man) tussen haar vier uiteinden zit en het besneden deel (van de man) het besneden deel (van de vrouw) raakt, dan is de grote wassing verplicht.”136

Al-Qaadhi ‘Iyaadh zei: “Hiermee wordt bedoeld dat de eikel verdwijnt in het geslachtsdeel. Wanneer de besneden delen (van de man en vrouw) elkaar 134 Er bestaat ook een andere uitspraak die vermeldt: men probeert op basis van geur, grootte, dikte e.d. na te gaan of het sperma of zaad is. Kan men niet met zekerheid vaststellen dat het om zaad gaat dan hoeft men de grote wassing niet te verrichten aangezien het standaard uitgangspunt is dat de moslim zich niet in de grote toestand van onreinheid verkeerd.135 Sharh’ an-Nawawie ‘ala Moesliem, 2/63. 136 Al-Boekhaarie en Moesliem.

41

enkel aanraken of bij elkaar in de buurt komen, zonder dat de eikel verdwijnt in het geslachtsdeel, dan wordt daar niet naar omgekeken.”137 Met andere woorden: dan verplicht dat de grote wassing niet.

Tevens bestaat er unanieme overeenstemming over het feit dat wanneer de eikel verdwijnt in het geslachtsdeel dat de grote wassing verplicht is geworden voor de man en vrouw, zelfs al heeft er geen zaadlozing plaatsgevonden.138

Wat betreft de overlevering: “Het water komt slechts na het water.”139 Dat wil zeggen dat het water van de grote wassing enkel en alleen verplicht is na het water van de zaadlozing: deze overlevering is opgeheven (mansoekh) volgens de meerderheid van de metgezellen en de geleerden.140

De zaken die verboden zijn tijdens de staat van grote onreinheid:

1. Alle zaken waarvoor de kleine wassing een vereiste is. Denk aan het gebed, het aanraken van al-mosh’af en de ommegang om de Ka’abh.

2. Het reciteren van de Qor-aan. Ongeacht of dit uit het hoofd gebeurt, van een telefoon, tablet of uit de mosh’af.

Het bewijs hiervoor is de overlevering die verhaald is op gezag van ‘Aliyy: “De boodschapper van Allah was gewoon om ons de Qor-aan te onderwijzen in alle toestanden, zolang hij zich niet bevond in een staat van grote onreinheid.”141

Ondanks dat deze overlevering authentiek is verklaard door bekende geleerden als at-Tirmidhie, ibn H’ibbaan, ibn Khoezaymah en anderen, hebben imaam Ah’mad, al-Boekhaarie, ash-Shaafi’ie, Aboe H’aatim en de meeste h’adieth-geleerden de overlevering zwak verklaard, al lijkt de zwakte niet heel erg te zijn.

Het is tevens verhaald op gezag van meerdere gezellen, zoals ‘Omar ibn al-Khattaab, ‘Aliyy ibn Abie Taalib, ‘Abdoellaah ibn Mas’oed, ‘Abdoellaah ibn ‘Omar en Salmaan al-Faarisie dat het verboden is om de Qor-aan te reciteren in de staat van grote onreinheid.

137 Al-Moebien, pagina 110.138 Sharh’ Sah’ieh’ al-Boekhaarie van Ibn Battaal, 1/276 en 1/402.139 Moesliem.140 Sharh’ an-Nawawie ‘ala Moesliem, 2/56.141 At-Tirmidhie die zei: h’asan-sah’ieh‘, alsook verhaald door Aboe Daawoed, an-Nasaa-ie, ibn Maadjah, al-H’aakiem en authentiek verklaard door ibn H’ibbaan, ibn Khoezaymah, al-H’aakim, adh-Dhahabie, al-Baghawie, ‘Abdoel Haqq al-Ieshbielieyy, ibn ‘Abdiel Barr en ibn as-Sakan. De overlevering is zwak verklaard door imam Ah’mad, al-Boekhaarie, Aboe H’aatiem, Ash-Shaafi’ie

42

Het is tevens dat ‘Omar ibn al-Khattaab heeft gezegd: “De persoon in de staat van grote onreinheid dient de Qor-aan niet te lezen.”142

Het is verhaald dat ‘Aliyy zei: “Lees de Qor-aan zolang een van jullie zich niet verkeert in de grote staat van onreinheid. Op het moment dat hij zich erin verkeert (d.w.z. in de grote staat van onreinheid), dan niet; zelfs niet één letter.”143

Het is verhaald op gezag van Salmaan al-Faarisie dat hij zijn kleine wassing had verbroken en de Qor-aan las. Er werd tegen hem gezegd: “Lees jij de Qor-aan terwijl jij de kleine wassing hebt verbroken?” Hij zei: “Ja, ik bevind mij niet in de staat van grote onreinheid.”144

Het is tevens verhaald op gezag van ‘Abdoellaah ibn ‘Omar dat hij zei: “Laat een man niet de neerwerping (ter reciteren van de Qor-aan) verrichten of de Qor-aan reciteren behalve als hij rein is.”

Het is tevens verhaald dat ibn Mas’oed langs de Foraat (een rivier) liep terwijl hij een man de Qor-aan onderwees. Ibn Mas’oed urineerde daarop waarna de man stopte met het nemen van onderwijs. Ibn Mas’oed zei dus: “Wat is er?” De man zei: “Je hebt geürineerd.” Ibn Mas’oed zei: “Ik verkeer niet in de staat van grote onreinheid.”145

Aldus heeft al-H’aafidh ibn Radjab gezegd: “Voor het verbod baseert men zich op wat er is overgeleverd van de metgezellen.”146

Het feit dat degene die zich bevindt in de toestand van grote onreinheid de Qor-aan niet mag reciteren is “de uitspraak van de meeste geleerden van de metgezellen van de profeet en de volgelingen, en van degenen die na hen komen, zoals Soefyaan at-Thawrie, ibn al-Mobaarak, ash-Shaafi’ie, Ah’mad en Ish’aaq,” zoals imaam at-Tirmidhie heeft gezegd in zijn Soenan.147

Het is ook de uitspraak van alle vier de wetscholen.

Sheikh al-Islaam ibn Taymiyyah zei: “De vier imaams zijn het erover eens dat het verboden voor hem is.”148 D.w.z. voor degene die in een staat van onreinheid verkeert om de Qor-aan te lezen.

Hij zei ook: “De persoon die zich in de staat van grote onreinheid verkeerd dient de Qor-aan niet te lezen volgens de overgrote meerderheid van de

142 Mosannaf ibn Abie Shaybah 1/97 en authentiek verklaard door al-Bayhaqie, ibn Kathier en anderen.143 Overgeleverd Ad-Daarqotnie die zei: “De keten is authentiek tot ‘Aliyy.”144 At-Tahaawie in Sharh’ Ma’aanie al-Aathaar 1/190.145 Mosannaf ibn Abie Shaybah 1/102.146 Fath’ al-Baarie, 2/49.147 Soenan at-Tirmidhie, 1/195.148 Madjmoe’ al-Fataawaa, 21/344.

43

geleerden, de vier imaans en anderen zoals de Soennah daar tevens op duidt.” 149

Hij zei ook: “Het is de persoon die verkeert in de staat van grote onreinheid verboden om de Qor-aan te lezen.”150

Het is wel toegestaan voor de persoon die verkeert in de staat van grote onreinheid om kleine gedeeltes van de Qor-aan te lezen, zoals één of twee verzen om toevlucht te zoeken bij Allah, bij het zeggen van de adhkaar bij het slapen gaan, op het moment dat men bang is, om roqyah te doen bij de eigen persoon of bij iemand anders, om een vers aan te halen als bewijs voor een bepaalde zaak en dergelijke. Deze uitzondering is gemaakt omdat de moslims immer en altijd gewend zijn Allah te gedenken en toevlucht te zoeken bij Hem, waardoor een verbod hierop hen veel moeilijkheid zou opleveren.151

Het bewijs hiervoor is tevens hetgeen dat verhaald is op gezag van ‘Abdoellaah ibn ‘Abbaas: “Het is toegestaan voor degene die zich in een staat van grote onreinheid verkeert om een vers en dergelijke te reciteren.”152

Tevens heeft ‘Ikrimah verhaald: “Ibn ‘Abbaas zag er niets op tegen dat de persoon die zich in een staat van grote onreinheid verkeert één of twee verzen las.”153

Het verbod op het reciteren van de Qor-aan geldt echter niet voor de menstruerende vrouw noch voor de vrouw die in haar kraamperiode zit, zoals de meest bekende mening van al-Maalikiyyah luidt. De reden hiervan is deze vrouwen anders veel moeilijkheid zal treffen aangezien zij hun grote toestand van onreinheid niet zelf kunnen opheffen, terwijl anderen dat wel kunnen (bijv. na geslachtsgemeenschap).154

3. Het betreden van de moskee. Het is volgens de vier wetscholen verboden voor zowel de persoon die verkeert in de staat van grote onreinheid alsook de menstruerende vrouw en de vrouw die zich bevindt in haar kraamperiode om de moskee te betreden.

Het voornaamste bewijs dat gebruikt wordt voor het verbod om de moskee te betreden voor de persoon die verkeert in de staat van grote onreinheid, is de Uitspraak van Allah: “O jullie die geloven, nader het gebed niet in staat van dronkenschap totdat jullie weten wat jullie zeggen. En (nader het gebed) niet in staat van grote onreinheid, behalve als jullie op doorreis zijn…” [Soera tan-Nisaa-e, vers 43].

149 Madjmoe’ al-Fataawaa, 26/190.150 Madjmoe’ al-Fataawaa, 17/12.151 Al-Fiqh al-Maaliekiyy wa adillatoeh, al-H’abieb ibn Taahir, pagina 122.152 Al-Awsat, 2/82, ibn al-Mondhir.153 Mosannaf ibn Abie Shaybah.154 Al-Fiqh al-Maaliekiyy wa adillatoeh, al-H’abieb ibn Taahir, pagina 147.

44

‘Abdoellaah ibn ‘Abbaas zei: “Betreed de moskee niet in een staat van grote onreinheid, behalve als jullie op doorreis zijn.” Hij zei: “Loop erdoor heen en ga niet zitten.” Hetzelfde is verhaald van Anas ibn Maalik, ‘Abdoellaah ibn Mas’oed en vele van de volgelingen zoals Sa’ied bin al-Mosayyab, ‘Ataa-e, Modjaahid, Masroeq, Ibraahiem an-Naga’ie, Qataadah en anderen.155

De meerderheid van de geleerden hebben dit vers tevens als bewijs gebruikt voor het verbod voor de menstruerende vrouw om de moskee te betreden en zij zeiden: haar onreinheid is zelfs groter dan de staat van degene die een zaadlozing of geslachtsgemeenschap heeft gehad.

Tevens is het overgeleverd van ‘Aa-ishah: “Ik kwam naar Mekka terwijl ik menstrueerde waardoor ik de ommegang om het huis en het lopen tussen as-Safaa en al-Marwah niet had gedaan. Aldus klaagde ik hierover bij de profeet waarop hij zei: “Doe alles wat de bedevaartgangers ook doen behalve de ommegang om het huis totdat je rein wordt.””156 M.a.w. ze mocht de ommegang niet verrichten omdat deze de kleine wassing benodigt en in de moskee wordt gedaan.

Het is verhaald op gezag van Oem ‘Atiyyah: “Hij – d.w.z. de profeet – gebood ons tijdens de twee ‘Ied-vieringen de jonge vrouwen en de vrouwen die thuis bleven mee naar buiten te nemen (naar de gebedsplaats) en hij gebood de menstruerende vrouwen weg te blijven bij de gebedsplaatsen.”157

Het is tevens verhaald op gezag van ‘Aa-ishah dat de boodschapper van Allah heeft gezegd: “Ik sta de moskee niet toe voor de menstruerende vrouw noch de persoon in de staat van grote onreinheid.”158

Het is tevens verhaald op gezag van ‘Aa-ishah dat de boodschapper van Allah tegen ‘Aa-ishah zei: “Geef mij het gebedskleedje uit de moskee.” ‘Aa-ishah antwoordde: “O boodschapper van Allah, ik menstrueer.” De boodschapper van Allah antwoordde: “Jouw menstruatie zit niet in jouw hand.”159

De woorden van ‘Aa-ishah laten duidelijk zien dat zij van mening was dat het betreden van de moskee verboden is. Echter, de boodschapper van Allah maakte duidelijk dat haar hand zelf niet onrein is of enige onreinheid bevat en dat er niets mis is met het pakken van het gebedskleedje uit de moskee met haar hand.

155 Tafsier ibn Kathier, 1/85. Soerat an-Nisaa-e, vers 43.156 Al-Boekhaarie.157 Al-Boekhaarie en Moesliem.158 Aboe Daawoed, authentiek verklaard door ibn al-Qattaan, ibn Khoezaymah, az-Zayla’ie en anderen. Over de overlevering bestaat echter een sterk meningsverschil aangezien geleerden als al-Bayhaqie, ibn H’azm, ‘Abdoel H’aqq al-Ieshbielieyy en anderen de overlevering zwak hebben verklaard.159 Moesliem.

45

4. Het aanraken van de Mosh’af. Het is verhaald door ‘Abdoellaah bin Abie Bakr bin H’azm dat de boodschapper van Allah ondermeer had geschreven aan ‘Amr bin H’azm: “Laat niemand de Qor-aan aanraken behalve een reine persoon.”160 Deze mening is tevens verhaald van van meerdere metgezellen zoals ‘Abdoellaah ibn ‘Omar, Salmaan al-Faarisiyy, ‘Aliyy ibn Abie Taalib, Sa’d bin Abi Waqqaas en niemand van de metgezellen heeft het tegenovergestelde gezegd.161

Voor de menstruerende vrouw of de vrouw die in haar kraamperiode zit, komt hier nog bij:

1. Het gebed2. Het vasten

Het bewijs hiervoor is de uitspraak van de profeet: “Is het dan niet zien wanneer een van jullie vrouwen menstrueert zij het gebed verlaat en niet vast?” Waarop de vrouwen zeiden: “Jawel…”162

Het is overgeleverd op gezag van Mo’aadhah dat zij ‘Aa-ishah vroeg: “Waarom haalt de menstruerende vrouw haar vastdagen in terwijl zij haar gebeden niet inhaalde?” ‘Aa-ishah abtwoordde daarop: “Ben jij een H’aroeriyyah163?” Mo’aadhah zei: “Nee, dat ben ik niet. Ik vraag het slechts.” ‘Aa-ishah zei: “Wij menstrueerden (gedurende het leven van de profeet) en wij werden geboden om het vasten in te halen maar niet de gebeden.”164

Deze overlevering bewijst dat de menstruerende vrouw niet mag vasten en dat zij haar gemiste vastdagen dient in te halen nadat zij rein is geworden. Hierover bestaat unanieme overeenstemming tussen de geleerden.165

3. Geslachtsgemeenschap.

Het bewijs hiervoor is de Uitspraak van Allah de Verhevene: “En zij vragen jou over de menstruatie. Zeg: “Het is onrein, blijf daarom tijdens de menstruatie weg van (de gemeenschap met) de vrouwen en benader hen niet (voor de geslachtsgemeenschap) totdat zij rein zijn geworden. En wanneer zij zichzelf gereinigd hebben, kom dan tot hen zoals Allah dat voor jullie heeft bepaald.”” [Soerat al-Baqarah, vers 222].

De verplichtingen van de grote wassing:

160Maalik en ad-Daarqotnie met een authentieke keten zoals imaam Ahmad zei.161 Zie al-Madjmoe’ van ibn Taymiyyah, 21/266 alsook Al-Madjmoe’ van an-Nawawi, 2/72.162 Al-Boekhaarie.163 Iemand die komt uit H’aroeraa, een bekende plaats in Irak waar de Khawaaridj verschenen waren. ‘Aa-ishah vroeg Mo’aadhah dus of zij ook een van de extremistische Khawaaridj was.164 Moesliem.165 Sharh’ Sah’ieh’ al-Boekhaarie li ibn Battaal, 1/419.

46

De verplichtingen zijn die zaken die aanwezig dienen te zijn in de grote wassing opdat deze correct, geldig en geaccepteerd wordt. Ontbreekt één of meerdere verplichtingen dan is de grote wassing ongeldig.

De minimale grote wassing:

Je kunt de grote wassing op een minimale manier verrichten en op een complete, volmaakte manier. De minimale grote wassing kent slechts twee verplichtingen166:

- De intentie- Dat het hele lichaam gewassen wordt met water, oftewel: door het water wordt geraakt.

Al-Let wel dat al-Maalikiyyah als voorwaarde stellen bij het tweede punt dat er gewreven moet worden over alle lichaamsdelen en anders wordt het geen “wassen” genoemd. Dit hebben wij reeds besproken in het paragraaf over de verplichtingen van de kleine wassing.

De grote wassing kent binnen de Maalikitische wetschool 4 verplichtingen:

1. De intentie. Hiermee wordt bedoeld dat men de intentie neemt om de grote toestand van onreinheid op te heffen, of de intentie van het verrichten van de grote wassing die op dat moment verplicht is of de intentie om toegestaan te maken van hetgeen op dat moment verplicht is.

Men neemt de intentie bij het wassen van het eerste lichaamsdeel bij de grote wassing, al is dit bij het wassen van het geslachtsdeel. Men dient enkel de intentie aan het begin te nemen, al raakt deze op de achtergrond tijdens de grote wassing zelf.

Het bewijs voor de verplichting van de intentie is de Uitspraak van Allah: “Totdat jullie de grote wassing verrichten.” [Soerat an-Nisaa-e, vers 43]. Imaam ibn al-‘Arabie zegt: “Dit duidt op de intentie.”

De boodschapper van Allah heeft ook gezegd: “Voorwaar, alle handelingen worden beoordeeld op de intentie en een ieder krijgt datgene opgeschreven naar gelang zijn intentie.”167

De functie van de intentie is onder andere het onderscheiden van de aanbiddingen van de gewoontes. Degene die dagelijks een douche neemt in de ochtend en dit vervolgens doet en er naderhand achter komt dat hij nog een grote wassing moest verrichten, deze persoon mag zijn douche niet als

166 Al-Istidhkaar, 1/260.167Al-Boekhaarie en Moesliem.

47

grote wassing beschouwen aangezien hij de douche niet met intentie van grote wassing heeft verricht.

2. Dat het hele lichaam met water wordt gewassen. Dit kan geschieden door onder een douchekop te staan, in een zwembad te duiken, water over het lichaam te kiepen of wat ook: zolang een persoon er maar zeker van is – of de grootste waarschijnlijkheid heeft – dat het hele lichaam door het water is geraakt.

- Het is ook verplicht dat het water tussen de vingers en tenen komt. Ook dient men extra goed te letten op de moeilijk bereikbare plekken, waar het water niet zo maar komt, zoals onder de oksels, achter de knieën, in en om de oren enzovoort.

Echter, wanneer de vlechten ervoor zorgen dat het water de hoofdhuid niet bereikt, dan is het verplicht om deze los te maken.

- Op het moment dat men niet in staat is om bepaalde plekken te wassen met de hand, dan is het toegestaan om een doek, touw of iets dergelijks te gebruiken om alsnog over deze plaatsen te kunnen wrijven. Tevens is het toegestaan om een persoon te vragen om deze plekken te wassen, zolang men hierbij goed let op het in acht nemen van de regels van de ‘awrah (dat gedeelte van het lichaam dat bedekt moet worden).

Wat betreft de echtgenoten: zij mogen elkaars lichaam in het geheel zien. Wat betreft de niet-echtgenoten: bij hen geldt dat men van navel tot knie dient te bedekken en in het geval van de vrouw ook een gedeelte van het bovenlichaam.

- Het is toegestaan om zeep, shampoo en dergelijke te gebruiken tijdens de grote wassing.

3. Het wrijven over de lichaamsdelen (ad-dalk). Dit wrijven kan met de handen plaatsvinden maar mag ook met een touw of een ander middel geschieden.

4. Het met de vingers tussen de haren gaan: dit geldt voor zowel de hoofdharen alsook de baardharen en dergelijke. Tevens wordt er geen onderscheid gemaakt tussen een lichte of een vollere baard (terwijl dit onderscheid wel geldt bij de kleine wassing!) Het is namelijk een voorwaarde van de grote wassing dat het hele lichaam wordt geraakt door het water. De hoofdhuid en huid onder de baardharen behoort hier dus ook toe, waardoor het verplicht is om met de vingers tussen de haren te gaan om ervoor te zorgen dat de huid onder de haren met zekerheid wordt gewassen.

Het is verhaald op gezag van ‘Aa-ishah “dat de boodschapper van Allah gewoon was, wanneer hij de grote wassing voor de staat van grote

48

onreinheid, begon met het wassen van zijn handen. Daarna verrichtte hij de kleine wassing zoals hij dit deed voor het gebed. Daarna stak hij zijn vingers in het water en ging hij ermee tussen zijn haarwortels. Daarna goot hij 3 keer water op zijn hoofd met zijn handen en daarna goot hij water over zijn hele lichaam.”168

- Op het moment dat een vrouw haar haren draagt in een vlecht, dan is het niet verplicht voor haar om deze vlecht los te maken op voorwaarde dat het water de huid gewoon bereikt. Het is namelijk overgeleverd op gezag van Oem Salamah dat zei de boodschapper van Allah vroeg: “O boodschapper van Allah, ik ben een vrouw die haar haren in een vlecht draagt. Dien ik mijn vlecht los te maken voor de grote wassing na menstruatie of geslachtsgemeenschap?” De boodschapper van Allah antwoordde: “Nee, het is voldoende voor jouw om drie keer water op jouw hoofd te gooien.”169

Al-Qaadi ‘Iyaadh zei: “Dat wil zeggen: maak jouw vlecht niet los maar gooi drie keer water op jouw hoofd en wrijf stevig over jouw hoofd tijdens het gooien van water op jouw hoofd, zodat het water de wortels bereikt.”170

‘Aa-ishah werd ook gevraagd over hoe de vrouw haarzelf dient te reinigen van de grote staat van onreinheid (na het hebben van geslachtsgemeenschap) en zei antwoordde: “Laat haar drie handenvol water op haar hoofd gooien en met haar handen over haar haren wrijven.”

5. De opeenvolging. Dat wil zeggen dat alle lichaamsdelen achter elkaar gewassen moeten worden zonder lange onderbrekingen.

Het is verhaald op gezag van ‘Aa-ishah: “De boodschapper van Allah was gewoon, wanneer hij de grote wassing verrichtte om de grote toestand van onreinheid op te heffen, om te beginnen met het wassen van zijn handen. Daarna verrichtte hij de kleine wassing zoals hij dat deed voor het gebed. Daarna deed hij zijn vingers in het water en ging hij met zijn vingers tussen zijn haarwortels. Daarna waste hij zijn hoofd drie keer en daarna goot hij water over zijn hele lichaam.”171

De overlevering duidt op het feit dat de boodschapper van Allah de grote wassing verrichtte met opeenvolging. Het is tevens nooit bewezen dat hij het wassen van bepaalde lichaamsdelen tijdens de grote wassing heeft uitgesteld tot een later tijdstip. Daarnaast is het logischerwijs verboden – aldus de islamitische geleerden – dat een persoon een gedeelte van het lichaam wast, vervolgens een kwartier wast en daarna pas doorgaat met het wassen van de rest van het lichaam

168 Al-Boekaarie en Moesliem. 169 Moesliem.170 Al-Moebien, pagina 101.171 Al-Boekhaarie, an-Nasaa-ie.

49

Een persoon heeft de opeenvolging niet in acht genomen op het moment dat de lichaamsdelen zijn opgedroogd terwijl de weer- en lichaamstemperatuur gemiddeld was, dus niet erg koud en niet erg warm. Dit heeft gemiddeld een tijdsperiode van 3 minuten nodig.

- In het paragraaf over de kleine wassing hebben wij reeds de regelgeving genoemd m.b.t. degene die een lichaamsdeel vergeten is te wassen. Deze zelfde regels gelden voor de grote wassing.

De soenan van de grote wassing

De soenan van de grote wassing zijn die zaken die aanbevolen zijn om in acht te nemen tijdens de grote wassing. Op het moment dat men deze soenan in acht neemt dan wordt de beloning volmaakter en is de grote wassing completer. Laat men één of meer van deze soenan per ongeluk of expres achterwege, dan is de grote wassing wel gewoon geldig.

1. Het wassen van de handen tot de polsen.

Het is verhaald op gezag van de moeder van de gelovigen Maymoenah: “Ik heb het water voor de grote wassing gegoten voor de profeet, en hij kiepte water met zijn rechterhand over de linkerhand en hij waste zijn handen. Daarna waste hij zijn geslachtsdeel en wreef hij met zijn handen over de grond en veegde hij over de aarde. Daarna waste hij zijn hand, daarna spoelde hij zijn mond en snoof hij water op...”172

2 & 3. Het spoelen van de mond & opsnuiven en uitsnuiten van water

Het spoelen van de mond en het opsnuiven van water met de neus behoren beiden tot de verborgen plaatsen van het lichaam, daarom ziet al-Maalikiyyah het reinigen van deze twee lichaamsdelen als zijnde een Soennah en niet als een verplichting.

4. Het vegen van de gehoorhangen. Deze dienen voorzichtig geveegd te worden zodat men geen schade aanricht aan het gehoor.

Het bewijs voor deze Soennah is de reeds genoemde overlevering van ‘Aa-ishah “dat de boodschapper van Allah gewoon was, wanneer hij de grote wassing voor de staat van grote onreinheid, begon met het wassen van zijn handen. Daarna verrichtte hij de kleine wassing zoals hij dit deed voor het gebed…”173

Het is bekend dat de boodschapper van Allah zijn oren veegde op de manier die reeds is uitgelegd in het hoofdstuk van de kleine wassing.

172 Al-Boekhaarie en Moesliem.173 Al-Boekaarie en Moesliem.

50

Wat betreft de buitenkant van de oren, deze dienen verplicht gewassen te worden met water aangezien dit tot het zichtbare gedeelte van het lichaam behoort.

De fadaa-il van de grote wassing.

De fadaa-il (aanbevelenswaardige zaken) zijn minder sterk qua aanbeveling dan de soenan. Ook voor de fadaa-il geldt:

1. De reine plek. Hierover kunnen wij hetzelfde zeggen als dat wij gezegd hebben bij de kleine wassing.

2. Het beginnen met het wassen van de onreinheid. Dat wil zeggen dat men het lichaam reinigt van eventuele onreinheden, ongeacht of deze zich op het geslachtsdeel bevinden of op welk gedeelte van het lichaam dan ook.

Het bewijs hiervoor is de overlevering van Maymoenah: “Ik heb het water voor de grote wassing gegoten voor de profeet, en hij kiepte water met zijn rechterhand over de linkerhand en hij waste zijn handen. Daarna waste hij zijn geslachtsdeel en wreef hij met zijn handen over de grond en veegde hij over de aarde. Daarna waste hij zijn hand, daarna spoelde hij zijn mond en snoof hij water op...”174

3. Het zeggen van Bismillaah. Het is namelijk verhaald: “Hij die geen kleine wassing verricht heeft, heeft geen gebed. En hij die de naam van Allah niet over de kleine wassing heeft verricht, heeft geen kleine wassing.”175

De geleerden hebben gezegd dat als het zeggen van Bismillaah aanbevolen is bij de kleine wassing dat dit ook geldt voor de grote wassing, aangezien het beide wassingen zijn waarbij men een toestand van onreinheid opheft. Daarbij is het zeggen van Bismillaah tevens voorgeschreven op het moment dat men een goede deugdzame handeling verricht waartoe de grote wassing zeker toe behoort.176

4. Het drie keer wassen van het hoofd. Het is namelijk verhaald op gezag van ‘Aa-ishah, die de grote wassing van de profeet beschreef: “Daarna gooide hij drie keer water over zijn hoofd met zijn handen.”177

En in een andere versie: “Daarna kiepte hij drie keer water over zijn hoofd.”

174 Al-Boekhaarie en Moesliem.175 Aboe Daawoed met een keten waar een meningsverschil over bestaat. Latere geleerden als ibn H’adjar, ibn Kathier en al-Moendhierie waren van mening dat de keten van de overlevering goed is, terwijl geleerden als imaam Ah’mad, Aboe H’aatim ar-Raazie, Aboe Zor’ah ar-Raazie en al-‘Oqaylieyy van mening waren dat de overlevering zwak is.176 Al-Moebien, pagina 104.177 Al-Boekhaarie en Moesliem.

51

Het is tevens verhaald op gezag van Djobayr ibn Mot’im dat de boodschapper van Allah heeft gezegd: “Wat mij betreft: ik gooi drie keer water over mijn hoofd.” En hij gebaarde met zijn twee handen.178

Opmerking:

Het is afgeraden om de rest van het lichaam drie keer te wassen, aangezien het verhaald is op gezag van Djaabir: “De boodschapper van Allah was gewoon om drie handjesvol water te nemen en dit op zijn hoofd te gooien en vervolgens goot hij water over de rest van zijn lichaam.”179

Tevens is het verhaald op gezag van Oem Salamah dat zei de boodschapper van Allah vroeg: “O boodschapper van Allah, ik ben een vrouw die haar haren in een vlecht draagt. Dien ik mijn vlecht los te maken voor de grote wassing na de menstruatie of de grote toestand van onreinheid?” De boodschapper van Allah antwoordde: “Nee, het is voldoende voor jouw om drie keer water op jouw hoofd te gooien. Daarna giet je water over jezelf heen en ben je rein geworden.”180

In beide overleveringen lezen wij duidelijk dat de boodschapper van Allah duidelijk aan heeft gegeven dat het hoofd drie keer gewassen dient te worden, terwijl men enkel water giet over de rest van het lichaam. Hij heeft dus geenszins geboden om de rest van het lichaam vaker dan één keer te wassen.

5. Het beginnen met de kleine wassing. Met andere woorden: het is aanbevolen dat men eerst het lichaam reinigt van eventuele onreinheden en dat men vervolgens de kleine wassing verricht en daarna de rest van het lichaam wast. Dit is aangetoond in meerdere overleveringen van de boodschapper van Allah en tevens zijn de geleerden het eens over de aanbevelenswaardigheid hiervan.181

6. Het gebruiken van weinig water. Dat wil zeggen: dat men geen water verspilt. Echter, net als bij de kleine wassing zeggen wij dat er geen vast afgebakende hoeveelheid bestaat, aangezien mensen verschillen van elkaar in lengte, mate van beharing en dergelijke.

Het is overgeleverd op gezag van Anas ibn Maalik: “De boodschapper van Allah was gewoon de kleine wassing te verrichten met 2 handenvol water en de grote wassing met 8 of 10 handenvol water.”182

178 Al-Boekhaarie en Moesliem.179 Al-Boekhaarie.180 Moesliem.181 Al-istidhkaar, 1/260.182 Al-Boekhaarie, Moesliem, at-Tirmidhie, Aboe Daawoed.

52

Het is tevens overgeleverd van ‘Aa-ishah: “De boodschapper van Allah was gewoon om de wassing te verrichten uit een gerei die een volume aan kon van 6 handenvol water.”183

7. Het beginnen met het bovenste gedeelte van het lichaam. Dat wil zeggen dat men eerst het hoofd reinigt, daarna de nek, het bovenlichaam en daarna het onderlichaam. Het bewijs hiervoor is het feit dat de boodschapper van Allah bij het verrichten van de grote wassing altijd begon met het reinigen van zijn hoofd, zoals blijkt uit de diverse overleveringen die wij genoemd hebben.

8. Het beginnen met het wassen van de rechterkant van het lichaam. Het is verhaald op gezag van ‘Aa-ishah: “De profeet was gewoon, wanneer hij de grote wassing verrichtte om de grote staat van onreinheid op te heffen, dat hij iets vroeg als een gerei waarin melk gemolken werd. Hij schepte dan water met zijn hand en begon met de rechterkant van zijn hoofd en daarna waste hij zijn linkerkant. Daarna schepte hij handen met zijn handen en goot hij water over zijn hoofd.”184

Het is tevens verhaald op gezag van ‘Aa-ishah: “De profeet hield van het beginnen met rechts bij het aantrekken van zijn schoeisel, het kammen, zijn reiniging en in al zijn zaken.”185

De omschrijving van de volmaakte grote wassing:

- Het nemen van de intentie om de grote wassing te verrichten.- Bismiellaah zeggen- Het drie keer wassen van de handen tot de polsen- Het wegwassen van eventuele onreinheden op het lichaam. Men wast hierbij ook tussen de billen. Dit doet men één keer.- Het verrichten van de kleine wassing (alles 1x wassen).- 3x het hele hoofd wassen, waarbij men elke keer met de vingers ook tussen de haren gaat en over het hoofd/haren wrijft zodat het water de haarwortels bereikt. - Het wassen van de nek, - Het wassen van de schouders tot de ellebogen- Water gieten over de rechterkant van het lichaam tot de rechtervoet, zowel de voor- alsook achterkant van het lichaam. - Water gieten over de linkerkant van het lichaam tot de linkervoet, zowel de voor- alsook achterkant van het lichaam. - Als een persoon hierna nog twijfelt over een bepaald gedeelte van het lichaam of het wel of niet geraakt is door water dan dient een persoon dit

183 Moesliem.184 Moesliem.185 Al-Boekhaarie en Moesliem.

53

gedeelte alsnog te wassen, op voorwaarde dat het niet om een persoon gaat die last heeft van veelvuldige influisteringen.

Het vergeten van een lichaamsdeel tijdens de grote wassing.

Op het moment dat een persoon een gedeelte van zijn lichaam is vergeten, dan dient men alsnog dit lichaamsdeel te wassen, net als bij de kleine wassing. Echter, in dit geval hoeft hij niet datgene te wassen wat erna komt, ongeacht of een persoon het vergeten lichaamsdeel na een korte of lange tijd herinnert.

De enige voorwaarde is dat men dit lichaamsdeel wast, terwijl men hier een nieuwe intentie voor neemt, zonder dat men het wassen van dit lichaamsdeel lang uitstelt na het zich herinneren ervan.

Op het moment dat men een lichaamsdeel expres niet heeft gewassen en na een korte tijdsperiode het lichaamsdeel alsnog wast, dan is de grote wassing correct. Als de tijdsperiode daarentegen lang was en de lichaamsdelen reeds opgedroogd zijn dan dient men de hele grote wassing opnieuw te verrichten aangezien de opeenvolging komen te vervallen is.

Wat betreft degene die reeds het gebed had verricht, terwijl hij een lichaamsdeel expres niet heeft gereinigd dan wel vergeten was te reinigen tijdens de grote wassing: zijn gebed is ongeldig en hij dient het gebed opnieuw te verrichten aangezien hij zonder reinheid heeft gebeden.

Het verbreken van de kleine wassing tijdens het verrichten van de grote wassing

Op het moment dat een persoon tijdens de grote wassing een van de zaken doet die de kleine wassing verbreekt – zoals het laten van een wind, het urineren, aanraken van het geslachtsdeel enzovoort – dan blijft de grote wassing gewoon geldig. Men dien echter wel de kleine wassing te verrichten voor het gebed.

Het bewijs hiervoor is de overlevering van ‘Amr ibn Sho’ayb die hij heeft verhaald van zijn vader en die weer van zijn vader, dat de boodschapper van Allah heeft gezegd: “Welke man dan ook die zijn geslachtsdeel aanraakt, laat hem de kleine wassing te verrichten en welke vrouw dan ook haar geslachtsdeel aanraakt, laat haar de kleine wassing verrichten.”186

Tevens is het overgeleverd op gezag van Bosrah ibn Safwaan dat de boodschapper van Allah heeft gezegd: “Als een van jullie zijn geslachtsdeel aanraakt, laat hem dan de kleine wassing verricht.”187

186 Ibn H’ibbaan en al-Bayhaqie en authentiek verklaard door al-Boekhaarie en anderen.

54

Het is ook verhaald op gezag van Aboe Hoerairah dat de boodschapper van Allah zei: “Als een van jullie zijn geslachtsdeel aanraakt, zonder beschutting, dan is de kleine wassing voor het gebed verplicht voor hem.”188

Neem de grote wassing de plaats van de kleine wassing in?

De grote wassing neemt de plaats in van de kleine wassing bij de meerderheid van de geleerden. Dit betekent dat als een persoon de grote wassing heeft verricht, al is het de minimale grote wassing en niet de volmaakte, dat hij hierna het gebed mag verrichten, al heeft een persoon tijdens deze grote wassing dus niet de kleine wassing verricht.

Voorwaarde hiervoor is wel dat het moest gaan om een grote wassing die de toestand van grote onreinheid ophief. Wanneer een persoon dus de minimale grote wassing verricht voor het vrijdagsgebed, en dus niet de kleine wassing heeft gedaan, dan mag men het gebed niet verrichten. De reden hiervoor is dat de wassing van het vrijdagsgebed niet een wassing ter opheffing van onreinheid is.

Het vegen over de wonden

At-Tayammoem

Na het spreken over de kleine en grote wassingen, gaan we over naar de vervanging ervan, namelijk at-Tayammoem.

De wijsheid achter at-Tayammoem

Allah de Verhevene heeft at-Tayammoem voorgeschreven ter vervanging van de reiniging met water opdat de gelovigen immer en altijd de reinheid blijven verrichten en hiernaar blijven neigen, zelfs al hebben zij geen water ter beschikking of kunnen zij dit om welke reden dan ook niet gebruiken. Tevens duidt het voorschrift om at-Tayammoem te verrichten op de positie van het gebed binnen de islaam.

Als laatste behoort het tot de Goddelijke Wijsheid dat de twee reinigingen van de gelovigen betrekking hebben op hetgeen waaruit hij is ontstaan, namelijk water en aarde.

187 Al-Mowatta, Al-H’aakim Aboe Daawoed, an-Nasaa-ie, at-Tirmidhie, Al-H’aakim, ibn Khozaymah met een authentieke keten, zoals at-Tirmidhie, Ah’mad, Aboe Zor’ah en anderen zeiden.188 Al-H’aakim en al-Bayhaqie en authentiek verklaard door al-H’aakiem, ibn H’ibbaan en ibn ‘Abdoel Barr, zoals vermeld door al-H’aafidh ibn H’adjar in al-Talgies al-H’abier 1/347.

55

Het verrichten van at-Tayammoem kent twee aanleidingen

Je zou ook kunnen zeggen: je mag at-tayammoem gebruiken in de volgende twee situaties:

1. Op het moment dat men geen water aantreft.

Dit kan verschillende gedaantes aannemen:- Men treft helemaal geen water aan- Men vindt wel water maar de hoeveelheid water is niet toereikend voor de grote wassing. In dit geval is de aanwezigheid van het water als de afwezigheid ervan en mag men dus at-Tayammoem verrichten.

Je spreekt van een toereikende hoeveelheid water voor de kleine wassing als men met het water alle verplichte lichaamsdelen kan wassen. In geval van de grote wassing moet het water toereikend zijn om het hele lichaam één keer te wassen. - Als men het water gebruikt voor de grote of kleine wassing dan is er niet meer genoeg drinkwater over voor de gebruiker of voor iemand anders, mens of dier, ongeacht of het om een moslim gaat of niet.- Men het heeft water nodig om te koken. In dit geval doet men at-Tayammoem en laat men de kleine of grote wassing achterwege.

Het bewijs hiervoor is de uitspraak van Allah: “En als jullie ziek zijn, of op reis zijn, of iemand van jullie heeft zijn behoefte gedaan, of als (jullie) gemeenschap hebben gehad met de vrouwen, en jullie geen water kunnen vinden, verricht dan de Tayammoem met reine aarde en veeg hiermee over jullie gezichten en jullie handen…” [Soerat al-Maa-idah, vers 6].

Het is tevens overgeleverd op gezag van Aboe Dhar dat de boodschapper van Allah heeft gezegd: “Het reine aardoppervlak is de reiniging van de moslim, zolang hij geen water vindt, al is het voor tien jaar. Op het moment dat hij water vindt, laat het dan zijn huid raken, want dat is voorzeker beter.”189

Het is tevens verhaald op gezag van ‘Imraan ibn Ho’sayn: “Wij waren op reis met de boodschapper van Allah waarbij de boodschapper van Allah de mensen in het gebed leidde. Nadat de profeet klaar was met zijn gebed, zag hij een man die zich afgezonderd had van de mensen en niet men hen mee had gebeden. De boodschapper van Allah vroeg hem dus: “Wat heeft jou ervan weerhouden om te bidden met de mensen?” De man antwoordde: “Ik ben getroffen door de grote staat van onreinheid en er is geen water (om de

189 Aboe Daawoed, Ah’mad, at-Tirmidhie die de overlevering authentiek verklaarde, zoals al-H’aakim tevens de overlevering verhaald heeft en authentiek verklaarde.

56

wassing mee te verrichten).” De boodschapper van Allah zei dus: “Gebruik het aardoppervlak, dat is voorzeker voldoende voor jou.”190

De geleerden vermelden dat een persoon goed zijn best dient te doen om water te vinden. Het bewijs hiervoor is de Uitspraak van Allah: “En jullie vinden geen water…” [Soerat an-Nisaa-e, vers 43]. Er wordt pas gezegd “jullie vinden geen water”, nadat ernaar gezocht is.

Sommige geleerden binnen al-Maalikiyyah zeggen dat een persoon minimaal een afstand van 2 mijl dient af te leggen op zoek naar water. Een andere mening vermeldt - en dit lijkt de juiste mening – dat er geen minimale afstand bestaat die een persoon hoeft af te leggen aangezien dit per situatie verschilt; de ene persoon is mobieler dan de ander, kent het landschap beter of minder goed dan de ander en dergelijke.

Daarnaast zeggen zij ook dat als een persoon water kan aanschaffen, dat hij verplicht is om dit te doen – al moet hij hier geld voor lenen – op voorwaarde dat dit water voor een normale marktprijs wordt aangeboden (1) en hij dit geld kan missen en niet noodzakelijkerwijs voor iets anders nodig heeft(2).191

2. Het niet kunnen gebruiken van water.

Dit betekent dat er wel water aanwezig is, maar dat een persoon het niet kan gebruiken wegens:- Ziekte- De angst om ziek te worden, dat de ziekte of aandoening verergert of dat de genezing langer zal duren- Men kan niet bij het water komen omdat het water in handen is van rovers, of dat het water in onveilig gebied of dat men een andere reëel zaak vreest bij het water halen.

Degene die vreest ziek te worden op het moment dat hij zich zal reinigen met water, of in geval men al ziek is en vreest dat de genezing langer zal duren of de ziekte zal verergeren, voor hem is het toegestaan om at-Tayammoem te verrichten.

Het bewijs hiervoor is de Uitspraak van Allah: “En als jullie ziek zijn, of op reis zijn, of iemand van jullie heeft zijn behoefte gedaan, of als (jullie) gemeenschap hebben gehad met de vrouwen, en jullie geen water kunnen vinden, verricht dan de Tayammoem met reine aarde en veeg hiermee over jullie gezichten en jullie handen…” [Soerat al-Maa-idah, vers 6].

190 Al-Boekhaarie, Moesliem, an-Nasaa-ie.191 Al-Khoelaasah al-Fiqhiyyah, pagina 35.

57

Imaam ibn al-‘Arabie zegt: “De algemene bewoording staat at-Tayammoem toe voor iedere zieke persoon die vreest water te gebruiken en schade te ondervinden door (het gebruik van) water.”192

Het is tevens verhaald op gezag van Djaabir bin ‘Abdiellaah: “Wij waren op reis gegaan waarop een van onze mannen op zijn hoofd werd geraakt door een steen en een verwonding opliep. Hij kreeg later een natte droom en vroeg aan zijn metgezellen: “Denken jullie dat het toegestaan is voor mij om at-Tayammoem te verrichten?” Zij zeiden: “Wij denken niet dat je gebruik mag maken van deze vergemakkelijk aangezien jij in staat bent om water te gebruiken.” De man verrichtte daarop de grote wassing en kwam te overlijden. Toen wij terugkwamen bij de boodschapper van Allah, werd hij daarover bericht en zei hij: “Zij hebben hem gedood, moge Allah hen doden. Waarom hebben zij het niet gevraagd op het moment dat zij er geen kennis over hadden? De genezing van de onwetendheid is namelijk het stellen van vragen. Het was voldoende voor hem om at-Tayammoem te verrichten of dat hij een doek zou winden om zijn wond waarover hij heen kon vegen en waarop hij de rest van zijn lichaam kon wassen.”193

Het is eveneens verhaald op gezag van ‘Amr ibn al-‘Aas: “Ik kreeg een natte droom tijdens een koude nacht tijdens de veldslag van Dhaat as-Salaasil. Ik was bang dat als ik ziek zou worden (als ik de grote wassing zou doen), dus verrichtte ik at-Tayammoem en daarop leidde ik mijn metgezellen tijdens het ochtend. Zij vertelden dit later tegen de profeet, waarop hij zei: “O ‘Amr, heb jij jouw metgezellen in het gebed geleid terwijl jij in een staat van grote onreinheid verkeerde?” Ik berichtte daarop de boodschapper van Allah wat mij verhinderde om de grote wassing te verrichten en zei: “Ik heb Allah horen zeggen: “En dood julliezelf niet. Voorwaar, Allah is welzeker barmhartig met jullie.” [Soerat an-Nisaa-e, vers 29]. Daarop lachte de boodschapper van Allah en zweeg hij.”194

Uit deze overlevering leren wij dat het toegestaan is om at-Tayammoem te verrichten op het moment dat men bang is ziek te worden aangezien de profeet lachte naar ‘Amr en zweeg. Dit valt volgens alle geleerden onder zijn stilzwijgende goedkeuringen, wat één van de categorieën van de Soennah is.

De verplichtingen van at-Tayammoem

1. De intentie.

192 Ah’kaam al-Qor-aan, 1/561.193 Aboe Daawoed, Ibn H’ibbaan, ibn Khoezaymah, al-H’aakim en authentiek verklaard door al-H’aakim, adh-Dhahabie, Ibn As-Sakan, Al-Bayhaqie en ibn al-Qayyim.194 Aboe Daawoed, al-Bayhaqie en al-H’aakim die de overlevering authentiek verklaarde. Tevens authentiek verklaard door ibn H’ibaan en ibn H’adjar

58

Het bewijs voor de verplichting van de intentie is de uitspraak van de boodschapper van Allah: “Voorwaar, alle handelingen worden beoordeeld op de intentie en een ieder krijgt datgene opgeschreven naar gelang zijn intentie.”195

Tevens dient men te weten dat men bij at-Tayammoem niet de intentie neemt dat hij de onreinheid opheft, maar dat men het gebed – of welke zaak dan ook waarvoor de reinheid benodigd is – toegestaan wenst te maken.

De meerderheid van de geleerden is namelijk van mening dat at-Tayammoem de onreinheid zelf niet opheft. Het bewijs daarvoor is de uitspraak van de profeet tegen ‘Amr ibn al-‘Aas: “O ‘Amr, heb jij jouw metgezellen in het gebed geleid terwijl jij in een staat van grote onreinheid verkeerde?”196 ‘Amr had at-Tayammoem verricht, maar dan nog zei de profeet dat hij in de grote toestand van onreinheid verkeerde. Aldus leren wij hieruit dat at-Tayammoem de onreinheid zelf niet opheft, maar het mogelijk maakt – omdat er sprake is van een situatie van noodzaak – om het gebed op dat moment te verrichten.

Wat tevens bewijst dat at-Tayammoem de onreinheid zelf niet wegneemt, is dat de boodschapper van Allah heeft gezegd: “Het reine aardoppervlak is de reiniging van de moslim, zolang hij geen water vindt, al is het voor tien jaar. Op het moment dat hij water vindt, laat het dan zijn huid raken, want dat is voorzeker beter.”197 Met andere woorden: als men at-Tayammoem had gedaan voor de grote staat van onreinheid, dan is het verplicht om na het vinden van water de grote wassing te verrichten. Had men at-Tayammoem verricht omwille van de kleine staat van onreinheid, dan is het voldoende om de kleine wassing te verrichten. Echter, in alle gevallen duidt dit erop dat at-Tayammoem de onreinheid zelf niet weggenomen had, aangezien het anders niet nodig was om de kleine wassing te verrichten.

Wat eveneens een bewijs is, is dat wanneer een persoon at-Tayammoem heeft gedaan, waarop hij vervolgens water aantreft, alvorens hij het gebed verricht, dat zijn at-Tayammoem ongeldig is geworden en dat hij alsnog verplicht is om de kleine wassing te verrichten. Hier zijn alle geleerden het unaniem over eens. Als de onreinheid was opgeheven dan was het niet nodig voor hem geweest om de kleine wassing te verrichten.

2. Het slaan op het aardoppervlak voor de eerste keer. Met “slaan” wordt in dit geval bedoeld: het plaatsen van de hand op het handoppervlak en niet dat men letterlijk tegen het aardoppervlak slaat.198

195Al-Boekhaarie en Moesliem.196 Aboe Daawoed, al-Bayhaqie en al-H’aakim die de overlevering authentiek verklaarde. Tevens authentiek verklaard door ibn H’ibaan en ibn H’adjar197 Aboe Daawoed, Ah’mad, at-Tirmidhie die de overlevering authentiek verklaarde, zoals al-H’aakim tevens de overlevering verhaald heeft en authentiek verklaarde.198 Ad-Dohr ath-Thamien, pagina 158.

59

Het bewijs hiervoor is de Uitspraak van Allah: “En (als) jullie geen water kunnen vinden, verricht dan de Tayammoem met reine aarde en veeg hiermee over jullie gezichten en jullie handen…” [Soerat al-Maa-idah, vers 6].

Tevens is het verhaald op gezag van ‘Ammaar ibn Yaasir: “De boodschapper van Allah sloeg met zijn handen één keer op het aardoppervlak…”199

Het is verplicht om met de binnenkant van de handpalmen op het aardoppervlak te slaan en het is niet toegestaan noch correct om dit met de buitenkant of zijkant van de handen te doen.

3. Het vegen over het gezicht. Het bewijs hiervoor is de Uitspraak van Allah: “En (als) jullie geen water kunnen vinden, verricht dan de Tayammoem met reine aarde en veeg hiermee over jullie gezichten…” [Soerat al-Maa-idah, vers 6].

De afbakening van het gezicht is reeds genoemd in het paragraaf van de kleine wassing. Tevens is het belangrijk om te vermelden dat de huid onder de baard niet geraakt hoeft te worden door de aarde aangezien het vegen een vergemakkelijking is, zowel in aantal alsook in hoedanigheid.

4. Het vegen over de handpalmen. Hierbij is het tevens verplicht om tussen de vingers te gaan. Het bewijs hiervoor is de Uitspraak van Allah: “En (als) jullie geen water kunnen vinden, verricht dan de Tayammoem met reine aarde en veeg hiermee over jullie gezichten en jullie handen…” [Soerat al-Maa-idah, vers 6].

Het vegen dient minimaal tot de polsen verricht te worden. Het bewijs hiervoor is het feit dat ‘Ammaar ibn Yaasir tegen ‘Omar ibn al-Khattaab zei: “Ik had in het zand gerold (zoals een dier in het zand rolde) en toen kwam ik bij de boodschapper van Allah en zei hij tegen mij: “Het is voldoende voor jou om jouw gezicht en handpalmen (te vegen).”200

In een andere versie van de overlevering zei de boodschapper van Allah: “Het is voldoende voor jou om zo te doen met jouw handen – en hij sloeg met zijn handpalmen tegen de aarde en schudde de aarde van zijn handen – en veegde over zijn gezicht en zijn handpalmen.”201

De meest bekende mening binnen de wetschool is dat wanneer een persoon een ring draagt, dat hij deze ring niet af hoeft te doen, al zit deze strak, daar het vegen een vergemakkelijking kent. 202

Bij de kleine wassing hebben wij het tegenovergestelde gezegd, aangezien

199 Al-Boekhaarie en Moesliem.200 Al-Boekhaarie en Moesliem.201 Al-Boekhaarie en Moesliem.202 Adh-Dhakhierah, 1/355.

60

water doorgaans gemakkelijk de huid onder de ring bereikt gezien zijn aard, in tegenstelling tot aarde, en de reiniging met water geen vergemakkelijking kent in tegenstelling tot die met aarde.

5. De opeenvolging. Dat wil zeggen dat de handelingen van at-Tayammoem achter elkaar worden verricht zonder onderbrekingen aangezien het één aanbidding is en het van niemand is verhaald dat deze met onderbrekingen werd uitgevoerd.

Op het moment dat er sprake is geweest van een onderbreking bij at-Tayammoem dan is het verplicht om at-Tayammoem weer opnieuw te verrichten, al is er sprake geweest van vergeetachtigheid of overmacht.

6. Het reine aardoppervlak (as-sa’ied). Met het aardoppervlak wordt al datgene bedoeld dat zich op het aardoppervlak bevindt aan stenen, aarde, zand en dergelijke en hierover bestaat geen meningsverschil tussen de taalkundigen.203

Tevens heeft de boodschapper van Allah gezegd: “En de aarde is een gebedsplaats en reiniging voor mij laten zijn.”204

De profeet heeft hierbij geen specifiek gedeelte van het aardoppervlak genoemd, zoals stenen, aarde of zand en dergelijke, wat erop duidt dat met alles op aardoppervlakte at-Tayammoem gedaan mag worden.

Er bestaat overeenstemming over het feit dat het verboden is om at-Tayammoem te verrichten met zaken die onrein zijn.

Tevens mag men geen at-Tayammoem verrichten met planten, bomen, hout, takken, goud, zilver, juwelen en dergelijke. Tevens mag men geen at-Tayammoem verrichten met bakstenen of andere materialen die in vuur gebakken zijn.205

7. Men dient at-Tayammoem aansluitend aan het gebed te verrichten. Er is reeds uitgelegd dat at-Tayammoem de onreinheid zelf niet opheft, maar het gebed slechts tijdelijk toestaat. Aldus dient at-Tayammoem aansluitend aan het gebed verricht te worden. Het maakt niet uit als er een korte tijdsperiode tussen zit zoals de tijd die benodigd is om al-Iqaamah te verrichten en dergelijke.

8. Het aanbreken van de gebedstijd. Het bewijs hiervoor is de overlevering die verhaald is op gezag van Aboe Oemaamah waarin de boodschapper van Allah heeft gezegd: “De gehele aarde is voor mij en mijn gemeenschap een gebedsplaats en reiniging laten zijn. Waar een persoon van mijn 203 Ah’kaam al-Qor-aan, 5/236 en Misbaah’ al-Moenier, pagina 129.204 Al-Boekhaarie.205 Zie al-Fiqh al-Maaliekieyy wa adillatoeh, pagina 134-135.

61

gemeenschap zich dus ook bevindt op het moment dat het gebedstijd aanbreekt: hij heeft zijn moskee en zijn reiniging bij zich.”206

Imaam ash-Shawkaanie zei: “Deze overlevering is als bewijs aangehaald dat het een voorwaarde van at-Tayammoem is dat de gebedstijd is aangebroken aangezien at-Tayammoem (in de overlevering) specifiek gekoppeld is aan het aanbreken van de gebedstijd…”207

Het is tevens verhaald op gezag van Aboe Sa’ied al-Khoedrieyy: “Twee mannen waren op reis gegaan waarop de gebedstijd aanbrak en zij geen water hadden. Aldus verrichtten zij at-Tayammoem met het reine aardoppervlak.”208 Deze overlevering duidt erop dat zij pas at-Tayammoem verrichtten op het moment dat de gebedstijd was aangebroken.

De Soenan van at-Tayammoem

1. De volgorde. Dat wil zeggen dat men eerst het gezicht veegt en vervolgens de handen. De reden dat de geleerden vermeld hebben dat de volgorde Soennah is en niet verplicht, is omdat de opsomming in het vers middels het woord “en” (wauw) tot stand is gekomen, wat niet duidt op de volgorde.209

Het feit dat de boodschapper van Allah altijd deze volgorde aanhield duidt vervolgens wel op het feit dat dit Soennah is.

2. Het twee keer slaan tegen het aardoppervlak.

3. Het vegen van de handen tot en met de ellebogen.

De meerderheid van de islamitische geleerden zijn van mening dat het van de Soennah is om de handen tot en met de ellebogen te vegen en dat men twee keer tegen het aardoppervlak dient te slaan voor at-Tayammoem. Als bewijs hebben zij de overlevering aangehaald die verhaald is op gezag van Djaabir waarin de boodschapper van Allah heeft gezegd: “At-Tayammoem is één slag (tegen het aardoppervlak) voor het gezicht en één slag (tegen het aardoppervlak) voor de armen tot de ellebogen.”210 Deze overlevering is echter zwak verklaard door meerdere h’adieth-geleerden.

Imaam ibn ‘Abdiel Barr zei dan ook: “De meeste overleveringen die verhaald zijn op gezag van ‘Ammaar noemen slechts één slag (tegen het

206 Al-H’aakim in zijn Mostadrak met een authentieke keten.207 Al-‘Arf an-Naashir, pagina 111.208 Al-H’aakiem in zijn Mostadrak die de overlevering authentiek verklaarde volgens de voorwaarden van al-Boekhaarie en Moesliem.209 Al-Moebien, pagina 126.210 Overgeleverd door ad-Daarqotnie en al-H’aakiem die de overlevering authentiek verklaarde. Ad-Daarqotnie verklaarde echter dat de uitspraak van Djaabir is en niet van de profeet. Ibn Daqieq al-‘Ied en anderen verklaarden de overlevering zelfs zwak.

62

aardoppervlak). Alle overleveringen waarin staat dat er sprake is van twee slagen (op het aardoppervlak) zijn inconsequent (modhtaribah).”211Met andere woorden: de overleveringen zijn zwak. Dit is over het algemeen de uitspraak van de h’adiethgeleerden.

Daarnaast hebben meerdere geleerden Qiyaas (analogie) gedaan op het wassen van de ellebogen tijdens de kleine wassing. Zij zeiden: aangezien wij de handen wassen tot en met de ellebogen bij de kleine wassing, dienen wij hetzelfde te doen bij at-Tayammoem.

Deze analogie is echter niet correct, aangezien een van de belangrijkste voorwaarden van de analogie is dat er geen verschil bestaat tussen de twee zaken die jij met elkaar vergelijkt. In dit geval bestaan er echter meerdere verschillen tussen de kleine wassing en at-Tayammoem:

- Bij de kleine wassing worden de lichaamsdelen over het algemeen gewassen, terwijl er bij at-Tayammoem enkel wordt geveegd.

- De kleine wassing heeft betrekking op vier lichaamsdelen terwijl at-Tayammoem slechts betrekking heeft op twee lichaamsdelen.

- De lichaamsdelen worden bij de kleine wassing drie keer gewassen, terwijl er bij at-Tayammoem slechts één keer wordt geveegd.

- Het wassen van de lichaamsdelen van de kleine wassing is iets wat begrepen wordt met het verstand (ma’qoel al-ma’naa) terwijl het vegen over de lichaamsdelen bij at-Tayammoem een zaak is die het verstand niet kan bevatten (ta’abbodieyy).

- at-Tayammoem is iets wat men doet uit noodzaak, in tegenstelling tot de kleine wassing die men in normale situaties verricht.

De fadaa-il van at-Tayammoem

1. Het zeggen van Bismillaah. Het bewijs hiervoor is dat het is verhaald op gezag van ‘Aa-ishah: “De profeet hield van het beginnen met rechts bij het aantrekken van zijn schoeisel, het kammen, zijn reiniging en in al zijn zaken.”212

De Tayammoem is een reiniging en valt aldus onder deze overlevering.

2. Het niet spreken behalve met het gedenken van Allah

3. Het reinigen van de rechterhand alvorens men de linkerhand reinigt

De verbrekers van at-Tayammoem.

1. Alle verbrekers van de woedhoe zijn tegelijkertijd de verbrekers van at-Tayammoem.

211 Al-Istidhkaar 2/13.212 Al-Boekhaarie en Moesliem.

63

2. Het verdwijnen van de reden(en) waarom een persoon at-Tayammoem deed.

- Als een persoon at-Tayammoem doet wegens ziekte waarna een persoon komt te genezen, dan komt de geldigheid van at-Tayammoem te vervallen op het moment van genezing.

- Als een persoon at-Tayammoem doet omdat hij bang is ziek te worden op het moment dat hij water gebruikt, dan komt de geldigheid van at-Tayammoem te vervallen op het moment dat deze angst verdwijnt.

- Als een persoon at-Tayammoem deed wegens het ontbreken van water, dan komt de geldigheid van at-Tayammoem te vervallen op het moment dat men water vindt.

Het bewijs hiervoor is de Uitspraak van Allah: “En als jullie ziek zijn, of op reis zijn, of iemand van jullie heeft zijn behoefte gedaan, of als (jullie) gemeenschap hebben gehad met de vrouwen, en jullie geen water kunnen vinden, verricht dan de Tayammoem met reine aarde en veeg hiermee over jullie gezichten en jullie handen…” [Soerat al-Maa-idah, vers 6].

Met andere woorden: at-Tayammoem is enkel toegestaan in deze situaties. Zodra deze situaties komen te vervallen, komt ook de geldigheid van at-Tayammoem te vervallen.

Het is tevens overgeleverd op gezag van Aboe Dhar dat de boodschapper van Allah heeft gezegd: “Het reine aardoppervlak is de reiniging van de moslim, zolang hij geen water vindt, al is het voor tien jaar. Op het moment dat hij water vindt, laat het dan zijn huid raken, want dat is voorzeker beter.”213

- Tevens zijn de geleerden het unaniem eens dat wie at-Tayammoem heeft verricht en vervolgens water aantreft, vóórdat hij het gebed in gaat, dat zijn Tayammoem ongeldig is geworden en dat hij verplicht is om water te gebruiken.214

- Degene die at-Tayammoem heeft gedaan en vervolgens gebeden heeft en na zijn gebed water vindt: zijn gebed is geldig en hij heeft zijn verplichting volbracht zoals Allah dat geboden heeft en hij hoeft zijn gebed niet in te halen. Volgens enkele geleerden van al-Maalikiyyah is dit zelfs verboden.

Het bewijs hiervoor is wat verhaald is op gezag van Aboe Sa’ied al-Khodrieyy: “Twee mannen waren op reis gegaan waarop de gebedstijd aanbrak en zij geen water hadden. Aldus verrichtten zij at-Tayammoem met het reine aardoppervlak waarop zij het gebed verrichtten. Daarna vonden zijn water binnen de tijdsperiode en verrichtte een van hen nogmaals het gebed terwijl de andere het gebed niet opnieuw verrichtte. Toen de mannen terugkeerden 213 Aboe Daawoed, Ah’mad, at-Tirmidhie die de overlevering authentiek verklaarde, zoals al-H’aakim tevens de overlevering verhaald heeft en authentiek verklaarde.214 Ah’kaam al-Qor-aan, 5/234 alsook Idjmaa’ van ibn al-Mondhir pagina 22.

64

van hun reis noemden zij deze gebeurtenis en zei hij tegen degene die het gebed niet herhaald had: Je hebt de Soennah gedaan en jouw gebed is correct.” Tegen degene die de kleine wassing had verricht zei hij: “Je krijgt twee keer de beloning.””215

- Men mag met at-Tayammoem slechts één verplicht gebed verrichten. Dit betekent dat als men at-Tayammoem heeft verricht voor het gebed van adh-dhohr, dat het niet toegestaan is om er ook het ‘Asr-gebed mee te verrichten, ongeacht of men een verbreker van at-Tayammoem heeft verricht of niet. Dit is de uitspraak van Maalik en ash-Shaafi’ie en door imaam an-Nawawie toegeschreven aan de meerderheid van de geleerden.216

Het bewijs hiervoor is de overlevering die verhaald is op gezag van ‘Abdoellaah ibn ‘Omar, dat de boodschapper van Allah heeft gezegd: “At-Tayammoem wordt verricht voor elk gebed.”217

Het is tevens verhaald dat ‘Abdoellaah ibn ‘Omar zei: ““At-Tayammoem wordt verricht voor elk gebed, al heeft hij geen verbreker verricht.”218

Al-Bayhaqie zei: “Dezelfde uitspraak is tevens verhaald van ‘Aliyy, ‘Abdoellaah ibn ‘Abbaas en ‘Amr ibn al-‘Aas.” 219 Er is zelfs door meerdere geleerden gezegd dat er geen andere mening mening bekend was bij de metgezellen.

Daarnaast heeft de meerderheid van de geleerden tevens een ander bewijs aangehaald, namelijk de Uitspraak van Allah:

“O jullie die geloven, als jullie opstaan om gebed te verrichten, was dan jullie gezichten en jullie armen tot en met jullie ellebogen (en was) jullie voeten tot en met de enkels. En als jullie je in de grote staat van onreinheid verkeren, reinig jullie dan. En als jullie ziek zijn, of op reis zijn, of iemand van jullie heeft zijn behoefte gedaan, of als (jullie) gemeenschap hebben gehad met de vrouwen, en jullie geen water kunnen vinden, verricht dan de Tayammoem met reine aarde en veeg hiermee over jullie gezichten en jullie handen…” [Soerat al-Maa-idah, vers 6].

Dit vers leert ons dat elke keer dat een persoon het gebed wenst te verrichten, hij de kleine wassing verplicht dient te verrichten, en indien men geen water heeft of ziek is, verricht met at-Tayammoem.

215 Al-H’aakiem in zijn Mostadrak die de overlevering authentiek verklaarde volgens de voorwaarden van al-Boekhaarie en Moesliem.216 Imaam Ah’mad staat het toe om 2 gebeden te verrichten met één at-Tayammoem.217 Al-Bayhaqie, hoewel de uitspraak niet van de profeet lijkt te zijn, maar eerder van ‘Abdoellaah ibn ‘Omar (mawqoef). Tevens bestaat er een meningsverschil over de authenticiteit van de overlevering.218 Verhaald door Al-Bayhaqie in Soenan al-Koebraa.219 Verhaald door Al-Bayhaqie in as-Soenan al-Koebraa die de keten tevens authentiek verklaarde.

65

Vervolgens is het verhaald op gezag van ‘Omar ibn al-Khattaab dat de boodschapper van Allah de Dag van de verovering van Mekka meerdere gebeden met één kleine wassing heeft verricht.220 De meerderheid van de geleerden heeft aldus gezegd: deze overlevering heeft het vers gespecificeerd wat betreft de kleine wassing (al-woedhoe) waardoor het toegestaan is om met één kleine wassing meerdere gebeden te verrichten. Er bestaat daarentegen geen enkele overlevering die het vers specificeert wat betreft at-Tayammoem waardoor de algemeenheid van het vers gelden en men dus voor elk verplicht gebed at-Tayammoem dient te verrichten.221

Het is niet toegestaan om Qiyaas (analogie) te doen tussen de kleine wassing en at-Tayammoem gezien de verschillen die er bestaan tussen deze twee reinigingen. Zo zijn alle geleerden het eens over het feit dat At-Tayammoem ongeldig wordt op het moment dat men water aantreft, zelfs al verricht men geen verbreker, terwijl dit niet het geval is bij het water. Daarnaast is at-Tayammoem een reiniging die men uit noodzaak verricht, in tegenstelling tot de normale kleine wassing.

- Op het moment dat men na het verplichte gebed vrijwillige gebeden wenst te verrichten dan is dit toegestaan op voorwaarde dat deze aansluitend aan het verplichte gebed worden verricht, ongeacht of het gaat om algemene of specifieke vrijwillige gebeden.

- Het is toegestaan is om at-Tayammoem te verrichten om uitsluitend het vrijwillige gebed te verrichten, dar wil zeggen zonder dat men er het verplichte gebed mee wenst te verrichten. Dit geldt voor degene die geen water heeft gevonden dan wel ziek was of een ander geldig excuus had om at-Tayammoem te verrichten.

Imaam ibn ‘Abdiel Barr zegt dan ook over degene die geen water heeft gevonden, ziek is en dergelijke: “De profeet heeft at-Tayammoem toegestaan voor zijn gemeenschap als vergemakkelijking in het algemeen en hij heeft wat dat betreft geen onderscheid gemaakt tussen verplichte of vrijwillige gebeden voor degene die at-Tayammoem verricht als reiniging.”222

De gebedstijd van degene die at-Tayammoem verricht.

1. Degene die denkt dat de reden dat hij at-Tayammoem moet verrichten zal verdwijnen alvorens de gebedsperiode voorbij zal gaan, voor hem is het aanbevolen om aan het einde van de gebedsperiode at-Tayammoem te verrichten en vervolgens te bidden.

220 Moesliem.221 Ah’kaam al-Qor-aan van imaam al-‘Arabie, 5/235.222 Al-Istidhkaar, 2/17.

66

De reden hiervan is dat de deugdzaamheid van het verrichten van de reiniging met water beter en belangrijker is dan de deugdzaamheid van het verrichten van het gebed aan het begin van de gebedstijd.

Bijvoorbeeld: de tijd voor het dhohr-gebed is aangebroken maar een persoon heeft geen water, maar denkt hij wel water te vinden over twee uurtjes. Voor deze persoon is het aanbevolen om het gebed uit te stellen tot voor ‘asr aangezien hij denkt dat de reden waarom hij at-Tayammoem wenst te verrichten zal verdwijnen.

2. Degene die denkt dat de reden dat hij at-Tayammoem moet verrichten hoogstwaarschijnlijk niet zal verdwijnen, voor hem is het aanbevolen om at-Tayammoem en het gebed te verrichten aan het begin van de gebedsperiode aangezien het uitstellen van het gebed geen enkel nut zal hebben.

Bijvoorbeeld: de tijd voor het dhohr-gebed is aangebroken maar een persoon heeft geen water gevonden en denkt naar alle waarschijnlijkheid geen water te vinden. Zo ook degene die ziek is en denkt niet te zullen genezen alvorens de gebedsperiode zal verstrijken. Voor hen heeft het uitstellen van het gebed geen enkele zin en is het juist aanbevolen om at-Tayammoem aan het begin van gebedstijd te verrichten en meteen te biddeb.

3. Degene die twijfelt of de reden dat hij at-Tayammoem moet verrichten zal verdwijnen of niet, hij dient halverwege de gebedsperiode het gebed te verrichten. Hij verricht dus niet aan het begin van de gebedsperiode at-Tayammoem aangezien de reden van at-Tayammoem kan verdwijnen; noch verricht hij het gebed aan het einde van de gebedsperiode zodat hij iets mee krijgt van de deugdzaamheid van het verrichten aan het begin van de gebedsperiode.

Ter afsluiting:

Vele mensen grijpen te snel naar het verrichten van at-Tayammoem. Zo komt het voor dat een persoon bij de minste aandoening al grijpt naar at-Tayammoem of dat men op reis is met de auto of in het vliegtuig en dat men at-Tayammoem verricht ondanks het feit dat vandaag de dag overal water beschikbaar is, denk aan benzinepompen en toiletten in de vliegtuigen en luchthavens.

Aldus geven de geleerden aan dat wie onvoldoende naar water heeft gezocht of bij de minste aandoening al naar at-Tayammoem heeft gegrepen, terwijl al-woedhoe mogelijk was, dat zijn gebed ongeldig is en hij alsnog de wassing en het gebed dient te verrichten.

Het vegen over de verbanden

67

Het behoort tot de Genade van Allah dat Hij de religie voor de mensen gemakkelijk heeft gemaakt en hen niets heeft opgedragen dat hen schade berokkent. Zo zegt de Verevene: “Allah belast geen enkele ziel boven zijn vermogen.” [Soerat al-Baqarah, vers 233].

Aldus is het toegestaan voor een persoon, op het moment dat hij een wond heeft op een van zijn lichaamsdelen die worden gewassen bij al-woedhoe of al-ghoesl, dat hij hierover heen veegt. De details van dit voorschrift zullen wij in detail behandelen in dit paragraaf.

Het voorschrift om te vegen over de verbanden

Het vegen over de wonden is bewezen in de overlevering van Djaabir bin ‘Abdiellaah: “Wij waren op reis gegaan waarop een van onze mannen op zijn hoofd werd geraakt door een steen en een verwonding opliep. Hij kreeg later een natte droom en vroeg aan zijn metgezellen: “Denken jullie dat het toegestaan is voor mij om at-Tayammoem te verrichten?” Zij zeiden: “Wij denken niet dat je gebruik mag maken van deze vergemakkelijk aangezien jij in staat bent om water te gebruiken.” De man verrichtte daarop de grote wassing en kwam te overlijden. Toen wij terugkwamen bij de boodschapper van Allah, werd hij daarover bericht en zei hij: “Zij hebben hem gedood, moge Allah hen doden. Waarom hebben zij het niet gevraagd op het moment dat zij er geen kennis over hadden? De genezing van de onwetendheid is namelijk het stellen van vragen. Het was voldoende voor hem om at-Tayammoem te verrichten of dat hij een doek zou winden om zijn wond waarover hij heen kon vegen en waarop hij de rest van zijn lichaam kon wassen.”223

Hoewel de overlevering zwakte heeft, is het vegen over de verbanden ook verhaald van ‘Abdoellaah ibn ‘Omar en heeft niemand hem tegengesproken, zoals ibn Qodaamah vermeldt in al-Moeghnie.

Ibn al-Moendhir heeft deze uitspraak in zijn boek al-Awsat zelfs toegeschreven aan ‘Abdoellaah ibn ‘Abbaas. Het is tevens de uitspraak van alle vier de wetscholen, van Maalik, Ah’mad, ash-Shaafi’ie, Aboe H’aniefah.

Tevens heeft ibn al-Moendhir de uitspraak toegeschreven aan ‘Ataa-e, al-H’asan al-Basrie, ‘Obayd in ‘Omayr, Ibraahiem an-Nakha’ie, Ish’aaq ibm Raahawayh, Aboe Thawr, al-Moezanie, ibn Sierien en andere geleerden van de vrome voorgangers. Hij gaf zelfs aan dat de vrome voorgangers hier een overeenstemming over hebben, afgezien van een tweede afwijkende uitspraak die ash-Shaafi’ie heeft gedaan.

Dit alles vermelden wij om aan te tonen dat het vegen over de verbanden een sterke basis heeft onder de geleerden van de vrome voorgangers.

223 Aboe Daawoed, Ibn H’ibbaan, ibn Khoezaymah, al-H’aakim en authentiek verklaard door al-H’aakim, adh-Dhahabie, Ibn As-Sakan, Al-Bayhaqie en ibn al-Qayyim.

68

De definitie van een verband (djabierah)

Een djabierah is al hetgeen dat geplaatst wordt op een wond om deze te laten helen. Dit kunnen houten spalken zijn, gips, katoen, katoen verband, pleisters en dergelijke.

De stappen met betrekking tot het vegen over de verbanden:

Het standaard uitgangspunt is uiteraard dat een persoon de grote en kleine wassing verricht. Echter, op het moment dat een persoon een wond heeft, dan gelden er uitzonderlijke regels. Deze regels worden in de volgende volgorde toegepast:

1. Degene die een wond heeft en er een pleister, verband, zalf of wat ook op heeft gedaan, deze dient de wond – verplicht – te wassen met water indien hij of zij hiertoe in staat is. Mocht er een pleister e.d. op de wond zitten (tegen de pijn, bacteriën etc.) dan is men verplicht om deze weg te halen en de wond alsnog direct met water te wassen (tijdens de kleine wassing), indien mogelijk.

2. Op het moment dat een persoon vreest dat de wond zal verergeren op het moment dat hij deze wast met water of het wassen met water doet te veel pijn, in dat geval veegt men over de wond. Men verricht dus de kleine of grote wassing en bij het aankomen bij het verwonde lichaamsdeel, wast men het gehele lichaamsdeel met water en veegt men direct over de wond, zonder dat er iets op de wond zit.

3. Op het moment dat het direct vegen over de wond onmogelijk is om welke reden dan ook – denk aan pijn of dat er geen water op de wond mag komen – in dat geval legt men een bedekking op de wond en veegt men, gedurende de kleine of grote wassing, over de bedekking. Deze bedekking kan van alles zijn: een pleister, een verband enzovoort. In dit geval wast men dus het lichaamsdeel volledig, maar veegt men over het gedeelte dat bedekt met een pleister of verband.

4. Op het moment dat zelfs vegen over de wond niet mogelijk is dan kiest met voor at-Tayammoem. Echter, het kan ook mogelijk zijn dat at-Tayammoem niet mogelijk is daar de wond op de handen of in het gezicht zit. In dat geval verricht men een beperkte kleine wassing (al-woedhoe an-naaqis). Dit betekent dat men de kleine wassing verricht maar desbetreffend lichaamsdeel overslaat. Dit lichaamsdeel wordt niet gewassen noch geveegd, simpelweg omdat een persoon hier niet toe in staat is.

Wanneer kiest men voor het vegen over de wonden en wanneer voor at-tayammoem?

- Op het moment dat de meeste lichaamsdelen die gewassen worden bij de grote of kleine wassing gezond zijn, dus geen wonden hebben, dan kiest men

69

voor de kleine wassing in combinatie met het vegen over de wonden of verbanden.224

- Op het moment dat de meeste lichaamsdelen die tijdens de kleine of grote wassing worden gewassen, getroffen zijn door een wond, dan stapt men over naar at-Tayammoem.

- Op het moment dat zowel wassen alsook vegen niet mogelijk is, dan kan men volgens de wetschool meerdere zaken doen. Wij hebben de uitspraak genoemd van de beperkte kleine wassing.

Regels met betrekking tot het vegen over de verbanden

- Het vegen over de wonden of verbanden mag voor het opheffen van de kleine en grote toestand van onreinheid. Met andere woorden: het mag tijdens de kleine en grote wassing.

- Het verband of gips hoeft niet op de wond geplaatst te zijn terwijl een persoon woedhoe had, zoals wel het geval is bij het vegen over de leren sokken. Dit heeft te maken dat het vegen over de verbanden een mash’ daroerah is, terwijl het vegen over de leren sokken een mash’ rogsah is.

- Het vegen over de wonden of verbanden mag zolang als nodig is. Er is dus geen tijdsperiode aan gekoppeld zoals dat wel het geval is bij het vegen over de leren sokken

- Het verband of gips dient in eerste instantie niet meer te bedekken dan nodig is; het dient niet verder te reiken dan de plek van de wond of breuk e.d

Het kan voorkomen dat een dokter of chirurg uit medische noodzaak een gips of verband plaatst dat verder reikt dan de wond. Dit is dan toegestaan aangezien dit de genezing ten goede komt.

- Wanneer men de kleine wassing heeft verricht en over de wonden heeft geveegd dan mag men meer dan één verplicht gebed verrichten, in tegenstelling tot bij at-Tayammoem.

- Bij het vegen over het verband, dient men over het gehele verband te vegen, en niet enkel een stukje, aangezien men dat hele lichaamsdeel zou wassen bij de kleine of grote wassing.

224 Er zijn 4 lichaamsdelen die worden gewassen bij de kleine wassing: de handen, de voeten, het gezicht en het hoofd. Bij de grote wassing wordt het hele lichaam gewassen. Het is mogelijk om gebruik te maken van het vegen over de verbanden bij de grote wassing, terwijl men wel gewoon de kleine wassing verricht. Dit heeft te maken met het feit dat het verband bijv. op de rug of de buik zit, welke niet gewassen dienen te worden bij de kleine wassing maar wel bij de grote wassing.

70