Monumenten in Dedemsvaart - Routemaker · info over deze woningen in het boek 'Monumenten in de...

MONUMENTEN IN DEDEMSVAART

ROUTE 4,6 km

Deze route door het vervenersdorp 'De Voart' neemt je mee in de geschiedenis, van'vervenershuizen' tot industriële monumenten. Het bestaande 'Monumenten wandelpadDedemsvaart' werd in samenwerking met Historische Vereniging Avereest in een nieuw jasjegestoken. Route getest door 'Groen & Handicap'.

Groep Reestdal i.s.m. met de Historische Vereniging Avereest (HVA) en Landschap Overijssel.

2020

P

B13B13

B11B11

B10B10 1

2

3

4

5

6 7

89

10

1112

13

14

15

Monumenten in Dedemsvaart

Monumenten in Dedemsvaart Hoe kom ik bij het startpunt?Startpunt (1): parkeerplaats HVA, Langewijk 166, 7701 AK Dedemsvaart (naast school De Zeven Linden).Startpunt (2) voor OV reiziger: Nieuwewijk. Stap uit bij halte Haitjema.Horeca (mindervalidentoilet aanwezig):verschillende mogelijkheden in het centrum van Dedemsvaart en halverwege de route. Route volgt voor 50%het wandelnetwerk Reestdal. Let op de (start)instructies voor de juiste looprichting.

1 St. Vitus kerk

Afstand tot volgende punt: 160 m

2 Zwierstraat en Kalkovens


Sla linksaf Gentiaanstraatin. Volg de bestratingrechtuit tot na devoet-/fietssluis. Houd opRozenheim rechts aan.Met een haakse bochtnaar links/rechts totinstructie 'fietsbrugjeRozenheim'. Ga op ditpunt linksaf.


3 Koninklijke Kwekerij Moerheim


Na brugje schelpenpadrechts. Na 2e brug rechts,direct links. Loopslingerend gritpad linksuit. Op klinkerweg rechtsen rechtuit (brug). OpMagnolia linksaf. Bij DePrunus rechts, linksBerberis in tot vanHaeringenstraat, instructieGemeentepark.


4 Historie Van Haeringenstraat


Op van Haeringenstraatnaar links tot voor deverkeersweg, Langewijk.Kies rechts het (relatiefstevige, brede)schelpenpad en houdrechts aan. Volg in hetgemeentepark demarkering (pijl: groen) totinstructie Villa Dina.


5 Gemeentepark Avereest


6 Standbeeld oorlogsslachtoffers


Lunchroom Dina's Fellowbezoeken? Volg naarlinks de oranje lijn langsde voorkant witte,markante gebouw.Hoofdroute: volg naarrechts de markering (pijl:groen) naar de overzijdevan het kanaal deMoerheimstraat. Loop totinstructie OV & Horeca.


7 Gemeentehuis (2e) Avereest


8 Monumenten Moerheimstraat (1)


> ontdek meer op de volgende pagina

Vervolg route

9 Monumenten Moerheimstraat (2)


B13 Wandelkeuzepunt B13


Tuinen van Mien Ruysbezoeken? Loop na 't tbrugje rechtsaf totMoerheimstraat 84. Bentu minder mobiel? Ga danvia het fietspad. Vanaf deparkeerplaats toegang tothet Theehuis en demonumentale tuinen MienRuys.


10 Tuinen Mien Ruys


OV-reiziger: stap uit bijhalte Haitjema aanNieuwewijk. Volg vanaf debrug de markering (pijl:groen) tot instructieJulianastraat. Lees deinstructies voor de juistelooprichting. StartpuntHVA: vervolg de route,beëindig de 5 km bij dezehalte.


11 Scheepswerf Peters


12 Gedenknaald Baron & PKN kerk


Ga rechtdoor overWisseling tot Markt(markeringwandelnetwerk gaatrechtsaf). Voor degedenknaald Baron vanDedem naar rechts langshet Joodse monument.Lees de instructie'Marktstraat'.Horeca:meerdere mogelijkheden.


13 De Markt: een Joods monument


Naar rechts Marktstraatuitlopen. BijwandelknooppuntReestdal B11 linksaf. Volgde markering (pijl: groen)tot voorbij B10 naar hetinfobord wandelnetwerk'Startpunt Dedemsvaart'.(Voor 't brugje HVA.) Leesde instructie 'StartpuntDedemsvaart'.




14 De Kalkwijk: nu Julianastraat





Vervolg route

Bezoek Streekmuseum'De Kalkovens': Vanaf hetbord over brugje tottoegang HVA (oranje lijn).Voor het eindpunt naarrechts de verkeersweg/fietspad/ grasstrookoversteken. Volg deroutelijn (schelpenpad) tothet eindpunt Monumentenin Dedemsvaart.


15 Geschiedenis Dedemsvaart


Einde van de route

Monumenten in Dedemsvaart4,6 km

1 St. Vitus kerkRK kerk St. Vitus1820: De houten kerk werd in 1875vervangen door een stenen. Architect AlfredTepe. 1928: kerk uitgebreid met het huidigevoorgedeelte In de kerk, boven het balkon,bevindt zich een Maarschalkerweerdorgel(1881); in 2015 volledig gerestaureerd. DeRK kerk is van mei t/m oktober dagelijksgeopend.

https://www.vitus-kerk.nl/ (St. VituskerkDedemsvaart)

Maarschalkerweerd orgelOrgelmaker Michaël Maarschalkerweerd (in1915 overleden) speelde een grote rol in deNederlandse orgelbouw rond 1900. Onderde naam Maarschalkerweerd & Zoonwerden kwalitatief hoogwaardige orgelsgemaakt, merendeels voor katholiekeopdrachtgevers, waaronder ook de RK St.Vituskerk.

Het Angelus kleppenDe Angelusklok, die in de toren van de St.Vitus kerk op 19 september werd opgehangen,is in 1936 door klokkengieterij Koninklijke Eijsbouts gegoten voor de Koptische kerk in DeHaag. De klok draagt het opschrift Jacobus. De Angelusklok wordt in diverse plaatsengebruikt, nu dus ook in Dedemsvaart.

https://www.hetkatholiekegeloof.nl/sub/het-luiden-van-het-angelus/ (Het luiden van hetAngelus)


Begraafplaats RK kerkOp deze begraafplaats zijn ruim 800 namente vinden op de grafstenen. De oudstbewaarde grafsteen is van de eerste pastoorvan de kerk, B.L. Nieuwentap, en dateert uit1841. Bij de ingang bevinden zich tweeoorlogsgraven. Zie link.

https://oorlogsgravenstichting.nl/ (Oorlogsgraven Stichting)

2 Zwierstraat en KalkovensKalkovens Dedemsvaart1820: Turf rond het veendorp Dedemsvaartwerd naar het westen van ons landverscheept. De reis ging via DeDedemsvaart en het Zwarte Water over deZuiderzee naar Enkhuizen en verder. Op deterugreis namen de schippers schelpen uitde Waddenzee mee. Deze schelpen werdenverbrand in de HVA kalkovens.

1953: Het veendorp Dedemsvaart kendeook andere kalkovens, maar dan vanverschillende eigenaren. Mr. J.A. van Roijen, advocaat en notaris te Zwolle, had rechtachter Huize Arriërend twee kalkovens en een 'leshuus'. Arend Berends bouwde in 1853ook kalkovens: aan de Samenwijk en aan de Zwierstraat.

Kalkovens ZwierswijkDe huidige Zwierstraat, de voormaligeZwierswijk, is vernoemd naar vervenerEgbert Zwiers. Zwiers (1825-1884) was ookeen bekende aannemer in veenkanalisatieen kalkbrander. Hij werkte in dezebedrijfstakken samen met zijn zwager ArendBerends. Al in 1859 waren er drie ovens bijde steenbranderij.


3 Koninklijke Kwekerij MoerheimKoninklijke Kwekerij MoerheimDe Koninklijke Kwekerij Moerheim werdopgebouwd door Bonne Ruys (1865 - 1950).De grond rondom het landgoed bleek zeervruchtbaar. U loopt de komende 10 minutendoor Rozenheim, de voormalige kwekerij.Met zicht op de sloot rechts: overblijfsel vande voormalige kwekerij Moerheim.

Historie MoerheimIn 1875 kwam de 24 jarige boomkweker A.M.C. Jongkindt Coninck naar Dedemsvaart. Hijbracht het 'kwekersvak' uit Boskoop naar Avereest. O.a. Bonne Ruys kwam bij hem in deleer. Kwekerij Moerheim van Ruys werd later een van de grootste kwekerijen van Europa.

4 Historie Van HaeringenstraatBuurtwinkels en SmederijDe Van Haeringenstraat - voorheen 'DeNeie Weg' - is in de loop der tijd flinkveranderd. De boomrijke weg werd rijkelijkvoorzien van winkels, uiteenlopend vanbuurtsuper tot smederij. De straat is nogsteeds geliefd bij de bevolking. Er is jaarlijkseen vrijmarkt op 30 april.


Smederij MeermanSmederij Meerman, Van Haeringenstraat 7 /7a, was niet alleen een begrip bij deinwoners van Dedemsvaart - vroeger degemeente Avereest - maar ook daarbuiten.Benieuwd naar oud beeldmateriaal van deVan Haeringenstraat? Zie link.

http://www.beeldbankavereest.nl/cgi-bin/beeldbank.pl (Beeldbank Hist. Ver. Avereest)

5 Gemeentepark AvereestGemeentepark AvereestTerrein voormalige gemeentehuis Avereest(2e): pas in de jaren dertig werd besloten omer een volwaardig 'wandelpark' van temaken. Het ontwerp: tuinarchitect MienRuys. In het park staan ook enkeleSequoiabomen. Bij de gemeentelijkeherindeling in 2001 valt het terrein onderGemeente Hardenberg.

SequoiabomenSequoiabomen zijn de zwaarste bomen ter wereld. Het zijn mammoetbomen, maar zeworden in Europa aanmerkelijk kleiner dan in Californië. De schors is roodachtig bruin,dik, zacht en vezelig en de kroon smal en kegelvormig. Ze staan ook in de Tuinen MienRuys en bij Moerheimstraat 84.


6 Standbeeld oorlogsslachtoffersDodenherdenking 4 meiDe jaarlijkse dodenherdenking, eensamenkomst op 4 mei bij het standbeeldoorlogsslachtoffers, brengt altijd veelmensen naar het voormalige gemeentehuisAvereest. Vooraf wordt het programma doorde gemeente Hardenberg kenbaar gemaakt:passende muziek, gedichten en 2 minutenstilte.

7 Gemeentehuis (2e) AvereestOorsprong Villa DinaDe kapitale villa werd in opdracht van devervener B. Berends gebouwd. De eerstesteen werd gelegd op 4 april 1877 (nogzichtbaar bij de oorspronkelijkehoofdingang). Het bouwplan wordttoegeschreven aan Jacobus Moll,gemeentearchitect in Hengelo.

Een sprong verder ...De eerste eigenaren verkochten deimposante villa in 1896 aan Albert Brans enzijn vrouw Teunissien Dina Borgman. In devolksmond werd het al snel 'Villa Dina'. Op 3oktober 1917 werd de eerste veilinggehouden tot verkoop van de villa met park.In 1918 volgde de verkoop aan degemeente Avereest.


GemeentehuisVilla Dina diende 80 jaar als (tweede) gemeentehuis, maar werd in 2001 overbodig toenAvereest ging behoren bij de gemeente Hardenberg. In 2004 werd de villa eengemeentelijk monument. Een deel werd tot 2013 verhuurd aan de Rabobank. Sinds 2015wordt de villa gebruikt door Fellowship of Acoustics.

https://www.tfoa.eu/ (The Fellowship of Acoustics)

https://dinasfellows.nl/ (Lunchroom Dina's Fellows)

8 Monumenten Moerheimstraat (1)Monumenten aan De DedemsvaartAan de Moerheimstraat zijn unieke'vervenerswoningen' langs het kanaal DeDedemsvaart. Het huis op nummer 89 isontworpen door de lokale architect JacobDrenth. Een goed voorbeeld van een'woonhuis' uit de jaren dertig. Meer info overdeze woningen in het boek 'Monumenten inde Gemeente Hardenberg'.


9 Monumenten Moerheimstraat (2)Kanaal De DedemsvaartMoerheimstraat noordzijde langs kanaal deDedemsvaart, kent meerdereRijksmonumenten waaronder Frisia State (nr96), gebouwd in 1853. Het bouwjaar is tezien in de stenen naast de voordeur. Hethuis is prachtig gerenoveerd, inclusief deoude kerkbel. Villa Agathe Adriana (nr 90)dateert uit 1906.

Moerheimstraat 86De nu witgepleisterde villa Arriërend kent een lange geschiedenis. Het is één van deoudste huizen van Dedemsvaart en stond al in 1832, bij de invoering van het kadaster,op de kaarten ingetekend. In 1879 ging dit huis over naar Berend Berends, de grootstevervener van Dedemsvaart.

10 Tuinen Mien RuysTuinen van Mien Ruys, nr. 84In 1888 startte Bonne Ruys in Dedemsvaarteen kwekerij. Bonne’s dochter, Mien, was aljong geïnteresseerd in het ontwerpen enbeplanten van tuinen met vaste planten.Tien van de dertig tuinen, aangelegd doorMien Ruys, zijn nu aangewezen alsbeschermd monument.

http://www.tuinenmienruys.nl/nl/ (TuinenMien Ruys)RijksmonumentIn tal van boeken beschreef Mien Ruys haar opvattingen over het ontwerpen, beplantenen onderhouden van tuinen. In een periode van ruim 70 jaar nam ze proeven die steedsweer nieuwe en interessante tuinen opleverden. Heel bekend is bijvoorbeeld het gebruik


van spoorbielzen in tuinen.

11 Scheepswerf PetersMeerdere scheepswerfjesDedemsvaart kende vroeger in totaal dertienscheepswerfjes. In de loop der jaren zijnveel van deze kleine werven verdwenen.Drie scheepswerven hebben gedurendevele jaren een bestaan gehad inDedemsvaart, o.a. Scheepswerf Peters aanhet kanaal de Dedemsvaart.

Scheepswerf Peters1858: scheepstimmerman Hermannus Weener startte aan de Peterswijk eenscheeps(timmer)werf. In 1896 deed Weener de werf over aan scheepsbouwmeesterJohannes Gerhardus Peters. Scheepswerf Peters was actief tot 1966. Bij het dempenvan de wijk werd de werf overgeplaatst naar Kampen.

https://www.hvavereest.nl/pages/nl/scheepvaart/ (Lees meer)


12 Gedenknaald Baron & PKN kerkGedenknaald Baron van DedemBaron van Dedem was de stichter van hetdorp Dedemsvaart. Hij is begraven op debegraafplaats De Mulderij, net buiten hetdorp. Het opvallende graf ligt centraal op debegraafplaats Mulderij onder een grotetreurbeuk. Op de Wisseling een gietijzerenneoclassicistische gedenknaald ternagedachtenis.

Historie 't Olde PostkantoorHet markante Oude Postkantoor op Markt 1a werd in 1877 telegrafisch bereikbaar. Op 1juli 1878 werd het nieuwe PTT-kantoor in gebruik genomen. Vanaf 1978 biedt 't OldePostkantoor onderdak aan verschillende diensten.

https://www.hvavereest.nl/pages/nl/publicaties/oude_jrg_o_p_/postkantoor/ (Lees meer)

PKN kerk, een monumentHet ontstaan van de voormalige HervormdeKerk en de bijbehorende pastorie aan deHoofdvaart 5, valt samen met het ontstaanvan de Dedemsvaart. Langs dit waterontstond tussen 1811-1820 eenveenkolonie: Het ontstaan van het veendorpDedemsvaart.

Evenals bij de RK kerk, was het Baron vanDedem, de naamgever ook van de

Dedemsvaart, die aanzet gaf tot de bouw van een kerkgebouw (1834).

https://www.hvavereest.nl/pages/nl/publicaties/oude_jrg_o_p_/oude_geschiedenis/Reisherinneringen_aan_Dedemsvaart_van_Harm_Boom__6______2005_2.html?id=3849 (Leesmeer)


13 De Markt: een Joods monumentMonument DavidsterDe Davidster herinnert ons eraan dat opdeze plek, in de avond van 2 oktober 1942,een deel van de joden uit Avereest per buswerd weggevoerd naar Westerbork, omvervolgens de dood te vinden in denazi-vernietigingskampen. Hier bevond zichook de voormalige Joodse Synagoge.

Rijwielvordering 1940-1945In de Tweede Wereldoorlog moesten onze(voor)ouders ten bate van de Duitsebezetter hun rijwielen inleveren. Indien zekonden aantonen dat ze hun fiets echt nietkonden missen, kon vrijstelling vaninlevering worden aangevraagd. De origineleformulieren zijn in de oudheidkamer te zien.

14 De Kalkwijk: nu JulianastraatInfobord Julianastraat 42Julianastraat 42 diende vroeger alsVVV-kantoor binnen de gemeente Avereest.Op het bord van de Historische VerenigingAvereest vind je informatie over de vroegere'Kalkwieke' (de huidige Julianastraat).

http://www.hvavereest.nl/pages/nl/home/(Hist. Vereniging Avereest)


15 Geschiedenis DedemsvaartTurfIn de omgeving van Dedemsvaart werdvroeger veel turf (gedroogd veen)gewonnen. De plaats is vernoemd naarBaron Van Dedem die een gelijknamig 40km lang kanaal liet graven tussen Hasselt enAne. Langs het kanaal ontstond tussen 1811- 1820 een veenkolonie: het begin van hetdorp Dedemsvaart.

http://www.hvavereest.nl/pages/nl/home/(Hist. Vereniging Avereest)

Streekmuseum 'De Kalkovens'

In Nederland waren begin 19e eeuw op ruim100 locaties schelpkalkovens in gebruik. NaWOII ging het slechter met de ovens.Belangrijkste oorzaak was de toenemendeimport van goedkopere kalk uitsteengroeven en de opkomst van decementindustrie. Tegenwoordig is dekalkoven in Dedemsvaart een museum.

Telescopische Gashouder


De gashouder van Dedemsvaart, eenzogenaamde natte telescopischegashouder, werd in 1932 gebouwd en deeddienst tot 1987. Gashouders zijn reservoirswaarin gas werd opgeslagen om later naarparticulieren en bedrijven te wordengetransporteerd. De gashouder doet nudienst als Vestzaktheater.

Streek Avereest

Dedemsvaart behoort tot de streek Avereest, waar ook Balkbrug en Oud Avereest bijhoren. Sinds de gemeentelijke fusie van 2001 hoort Avereest bij de gemeenteHardenberg.

https://www.historischeprojecten.nl/publicaties/Herindeling2001/2001_herindeling.html(Historie gemeentegrenzen)

Startpunt Monumenten wandelpadDe Historische Vereniging Avereest heeft een paar jaar geleden met een aantal HVAvrijwilligers de papieren versie van het Monumenten wandelpad Dedemsvaart /Dedemsvaart: Toen & Nu in een digitaal jasje gestoken. Het bordje op het terreinStreekmuseum De Kalkovens is hiervan nog een stille getuige.


Gemaakt met routemaker.nl

Monumenten in Dedemsvaart - Routemaker · info over deze woningen in het boek 'Monumenten in de...

Documents

Transcript of Monumenten in Dedemsvaart - Routemaker · info over deze woningen in het boek 'Monumenten in de...