Bouwen aan Monumenten 01 2013

30
TONGEREN Logeren in kasteel Borghof TONGEREN Logeren in kasteel Borghof OOSTENDE Wonen in art nouveau OOSTENDE Wonen in art nouveau MEISE Pastorie Meuzegem herontdekt historische kenmerken MEISE Pastorie Meuzegem herontdekt historische kenmerken

description

Vaktijdschrift over monumentenzorg, restauratie, beheer en behoud van cultureel erfgoed

Transcript of Bouwen aan Monumenten 01 2013

Page 1: Bouwen aan Monumenten 01 2013

TongerenLogeren in kasteel BorghofTongerenLogeren in kasteel Borghof

oosTende Wonen in art nouveau oosTende Wonen in art nouveau

Meise Pastorie Meuzegem herontdekt historische kenmerken

Meise Pastorie Meuzegem herontdekt historische kenmerken

Page 2: Bouwen aan Monumenten 01 2013

118 | BoUWEN AAN VLAANdErEN

Borghof in Piringen (Tongeren) Borghof in Piringen (Tongeren)

Hoevekasteeltje wordt rustiek architectenkantoor met chambres d’hôtes’

Hoevekasteeltje wordt rustiek architectenkantoor met chambres d’hôtes’

Goed anderhalf jaar geleden verhuisden architect Alfredo de Gregorio en zijn team van hun industrieel kantoor aan de hasseltse vaart naar het charmante Kasteel Borghof in piringen (Tongeren), een rustiek, negentiende-eeuws kasteel met achterliggende vierkantshoeve. de Gregorio en zijn team knapten zowel het kasteel als het omliggende domein op en toonden aan hoe je een verouderd historische ge-bouw op een ecologische manier kan laten herleven.

HASpENGouWS kAStEEltjE Kasteel Borghof is een kasteeltje zoals er in Vlaanderen een heel aantal zijn: een mooi landhuis met hoektoren, badend in het groen. Maar wat het op onmiskenbare wijze van veel soortgenoten onderscheidt, is dat het niet enkel bestaat bij de gratie van zijn roemrijke verleden. Kasteel Borghof kreeg een nieuwe invulling en is daarmee veel meer dan een reliek van een vergane tijd. het grote drama van de eens zo prachtige kasteeltjes is dat de onderhouds-kosten de pan uit swingen en dat hun eigenaars dikwijls niet het geld en de inventiviteit bezitten om ze een nieuwe toekomst te geven.zo verging het ook Borghof, of toch voor de Limburgse architect Alfredo de Gregorio het in 2007 kocht van de enige erfgename van het geslacht de ro-sen. het kasteel en de achterliggende boerderij dateren waarschijnlijk uit de vroege negentiende eeuw (1815), toen ene juliot, een adept van Napoleon, het liet bouwen als boerderij en woonst. het torenvolume maakt pas sinds 1891 deel uit van het complex. Waar Kasteel Borghof in het begin van vorige eeuw floreerde als landgoed van baron charles de rosen, verviel het een aan-tal verbouwingen en twee grote oorlogen later al snel tot een oud gebouw dat dringend aan renovatie toe was, wachtend op een creatieve mecenas om het van de vergetelheid te redden.

HASpENGouWS kAStEEltjE Kasteel Borghof is een kasteeltje zoals er in Vlaanderen een heel aantal zijn: een mooi landhuis met hoektoren, badend in het groen. Maar wat het op onmiskenbare wijze van veel soortgenoten onderscheidt, is dat het niet enkel bestaat bij de gratie van zijn roemrijke verleden. Kasteel Borghof kreeg een nieuwe invulling en is daarmee veel meer dan een reliek van een vergane tijd. het grote drama van de eens zo prachtige kasteeltjes is dat de onderhouds-kosten de pan uit swingen en dat hun eigenaars dikwijls niet het geld en de inventiviteit bezitten om ze een nieuwe toekomst te geven.zo verging het ook Borghof, of toch voor de Limburgse architect Alfredo de Gregorio het in 2007 kocht van de enige erfgename van het geslacht de ro-sen. het kasteel en de achterliggende boerderij dateren waarschijnlijk uit de vroege negentiende eeuw (1815), toen ene juliot, een adept van Napoleon, het liet bouwen als boerderij en woonst. het torenvolume maakt pas sinds 1891 deel uit van het complex. Waar Kasteel Borghof in het begin van vorige eeuw floreerde als landgoed van baron charles de rosen, verviel het een aan-tal verbouwingen en twee grote oorlogen later al snel tot een oud gebouw dat dringend aan renovatie toe was, wachtend op een creatieve mecenas om het van de vergetelheid te redden.

Tekst | Tim janssens Beeld | philippe Van GeloovenTekst | Tim janssens Beeld | philippe Van Gelooven

Het Borghof is een negentiende-eeuws kasteel met achterliggende vierkantshoeve. Het Borghof is een negentiende-eeuws kasteel met achterliggende vierkantshoeve.

Page 3: Bouwen aan Monumenten 01 2013

119 | BoUWEN AAN VLAANdErEN

GrotE opportuNitEitGelukkig was er Alfredo de Gregorio, die de aankoop van het kasteel an-nex landgoed als een grote opportuniteit beschouwde. "ik was al een tijdje op zoek naar een historisch pand met een rustgevend stukje natuur," licht de Gregorio toe. “samen met een partner wilde ik er een wellnesshotel van maken. Toen ik de gebouwen zag en de sfeer op dit landgoed aan den lijve ondervond, voelde ik meteen dat dit de juiste keuze zou zijn. zelfs toen mijn partner zich plots terugtrok en we het concept helemaal moesten herdenken, was ik nog zeker van mijn stuk. We hebben er dan voor geopteerd om het de achterliggende vierkantshoeve om te vormen tot ons nieuwe architectenkan-toor en het landhuis in te richten als een luxueuze chambres d'hôtes met drie gastenkamers en een wellnessruimte."de Gregorio & co gingen er aan de slag in 2009. in eerste instantie werd het

Een zicht op de charmante binnenkoer. Niet enkel het complex zelf, maar ook de omgeving is sfeervol (her)ingericht.

eens zo rijke groene decor opnieuw tot leven gewekt. in het geval van een aantal oude bomen, die geplant werden toen Napoleon de plak zwaaide op ons continent, kan je dit overigens gerust letterlijk opvatten. om het gebouw optimaal te laten versmelten met zijn vernieuwde landerijen, werd de beplan-ting doorgetrokken tot aan het kasteel. Nieuwe volwassen bomen (haagbeu-ken, linden en enkele speciale exoten) en een meer dan twee kilometer lange meidoornhaag integreren het domein in de ruimere landelijke omgeving van piringen. deze 'ecologische schoonmaak' resulteerde in de creatie van een fris, 5 hectare groot domein met een hoogstamboomgaard en een park.

SFEErvol GEHEElVervolgens namen de Gregorio en zijn team de gebouwen zelf onder handen. “We gingen uit van een aantal basisprincipes, bijvoorbeeld dat we alle later

toegevoegde niet-dragende binnenstructuren zouden verwijderen en enkel van de absolute basis zouden ver-trekken om het complex in te richten zoals wij het wil-den. Toch wilden we ook zo veel mogelijk van die origi-nele vormgeving behouden. Uiteindelijk heeft dit –zeker in ons nieuwe architecten-kantoor– geresulteerd in een zeer open inrichting. Voorts waren isolatie en luchtdicht-heid belangrijke criteria. omdat we de karakteristieke gevelafwerking wilden be-houden en het vrij delicaat was om er bepaalde ingre-pen op uit te voeren, hebben we achter de gevels een dra-gende muur aangebracht. hierop kon dan de nieuwe betonnen verdiepingsvloer rusten, vrij van de bestaande buitenmuren. zo werden de buitenmuren niet alleen lek-ker dik (tot 80 centimeter), maar was er tegelijkertijd van koudebruggen haast geen sprake meer. het bin-nencomfort is hierdoor enorm gestegen. Massa werkt, want in de zomer is het binnen soms echt een frigo," glundert de Gregorio.

Voorts werd een oud afdak verlengd, gedicht en herin-gericht als een sfeervolle kan-toorruimte. de oude houten balken die de hoeve zo type-ren zijn behouden en veran-kerd in de verdiepingsvloer, waardoor ze niet langer een dragende functie hebben. ›

Page 4: Bouwen aan Monumenten 01 2013

EErdEkEns Jos nVIndustrieweg-Noord 1195B-3660 OpglabbeekTel.: 089 85 65 66Fax: 089 85 69 24E-mail: [email protected] BE 0438.225.214

www.eerdekensjos.com

IndustrIE

a intensief gebruikte fabrieksvloerena zwaar belaste vloeren voor magazijnen en distributiea berekende vloeren (dikte en bewapening)a vloeistofdichte vloeren

a vloeren voor werkplaatsen, toonzalen, parkings, garages en laadkaaien

a vloeren in bedrijfsomgevingena vloeren in winkels, kantoren

Land- En tuInbouwsEctor

a erfverhardingena vloeren in fruitloodsen, sorteerlokalen, koelruimtes, serres en champignonkwekerijen

PartIcuLIErEn

a vloeren van kelders en oprittena specifieke vloeren en afwerking voor woonvertrekken

kEuzEmogELIJkhEdEn

a klassieke vloer met wapeningsnettena staalvezelvloerena naadloze vloer

a gekleurde vloera speciale slijtlagena nabehandeling

30 jaar ervaring met hoogkwalitatieve, gepolierde betonvloeren. Voor elke toepassing een gepast ontwerp!

Op de groeiende vraag naar degelijke en aangepaste onderhoudsdiensten, producten en machines voor uw industrievloer hebben we nu één antwoord: TURBOSS

Wat kan TURBOSS u bieden?

a oplossingen bij het renoveren, reinigen en onderhouden van uw vloeren a een totaaloplossing, van het aanleveren van producten en machines tot de opleiding en opstellen van een professioneel werkschema a een ervaren team van adviseurs met een grote kennis van industrievloeren en het reinigen ervan a eigen gespecialiseerde ploegen voor éénmalige opkuis-werken en vervangingen bij ziekte en verlof van eigen personeel a partner van een betrouwbare firma met erkenning: Industrievloeren nv Eerdekens Jos

Onze professionele aanpak …

Van offerte tot bestelling, van voorbereiding tot een perfect eindresultaat!

Turboss bvbaIndustrieweg-Noord 11953660 OpglabbeekT | 089 85 65 66F | 089 85 69 24E | [email protected] BE 0478.579.489

www.turboss.be

Page 5: Bouwen aan Monumenten 01 2013

121 | BoUWEN AAN VLAANdErEN

EErdEkEns Jos nVIndustrieweg-Noord 1195B-3660 OpglabbeekTel.: 089 85 65 66Fax: 089 85 69 24E-mail: [email protected] BE 0438.225.214

www.eerdekensjos.com

IndustrIE

a intensief gebruikte fabrieksvloerena zwaar belaste vloeren voor magazijnen en distributiea berekende vloeren (dikte en bewapening)a vloeistofdichte vloeren

a vloeren voor werkplaatsen, toonzalen, parkings, garages en laadkaaien

a vloeren in bedrijfsomgevingena vloeren in winkels, kantoren

Land- En tuInbouwsEctor

a erfverhardingena vloeren in fruitloodsen, sorteerlokalen, koelruimtes, serres en champignonkwekerijen

PartIcuLIErEn

a vloeren van kelders en oprittena specifieke vloeren en afwerking voor woonvertrekken

kEuzEmogELIJkhEdEn

a klassieke vloer met wapeningsnettena staalvezelvloerena naadloze vloer

a gekleurde vloera speciale slijtlagena nabehandeling

30 jaar ervaring met hoogkwalitatieve, gepolierde betonvloeren. Voor elke toepassing een gepast ontwerp!

Op de groeiende vraag naar degelijke en aangepaste onderhoudsdiensten, producten en machines voor uw industrievloer hebben we nu één antwoord: TURBOSS

Wat kan TURBOSS u bieden?

a oplossingen bij het renoveren, reinigen en onderhouden van uw vloeren a een totaaloplossing, van het aanleveren van producten en machines tot de opleiding en opstellen van een professioneel werkschema a een ervaren team van adviseurs met een grote kennis van industrievloeren en het reinigen ervan a eigen gespecialiseerde ploegen voor éénmalige opkuis-werken en vervangingen bij ziekte en verlof van eigen personeel a partner van een betrouwbare firma met erkenning: Industrievloeren nv Eerdekens Jos

Onze professionele aanpak …

Van offerte tot bestelling, van voorbereiding tot een perfect eindresultaat!

Turboss bvbaIndustrieweg-Noord 11953660 OpglabbeekT | 089 85 65 66F | 089 85 69 24E | [email protected] BE 0478.579.489

www.turboss.be

participanten aan het woord

iNduStriEvloErEN EErdEkENS joS – polyBEtoN vloErENEen belangrijk element bij de reconversie van kasteel Borghof was het behoud van de ambachtelijke geest van het originele gebouw. om de rustieke inrichting verder te benadrukken, koos architect Alfredo de Gregorio onder meer voor zwarte, gepolierde betonvloeren. indus-trievloeren Eerdekens jos (opglabbeek), gespecialiseerd in op maat gemaakte industriële betonvloeren, bedacht het concept voor deze vloeren. "Het was een alles behalve evident project voor ons," licht zaakvoerder jos Eerdekens toe. "Aanvankelijk baarde de geringe dikte van de vloeren en de kans op scheurvorming ons wat zorgen, maar met ons vakmanschap hebben we toch een uitstekend resultaat kunnen af-leveren. de lichte textuur in de vloeren, die ontstaat door het manueel plaatsen en het mechanisch polieren, was een van de redenen waarom de architect dit soort vloer koos: de imperfecties die inherent zijn aan een betonvloer sluiten nauw aan bij de ouderdom van het gebouw, wat leidde tot een mooie, harmonische inrichting. We hebben het con-cept uitgewerkt, advies verstrekt en de nodige voorbereidingen getrof-fen voor de effectieve plaatsing van de vloeren. Een vloer als deze in kasteel Borghof mogen plaatsen, was voor ons een unieke kans. Het is een mooi en zeer bekend gebouw, en bovendien vormt het voor onze klanten een ideale referentie om het dagelijkse intensieve gebruik van een esthetische betonvloer te kunnen beoordelen."

Een deel van de hoeve werd ook omgetoverd tot een evenementenruimte met café, die de Gregorio en zijn medewerkers dagelijks gebruiken als ref-ter. Een leemhoudende pleister met kalkfinish geeft het kantoor samen met enkele behouden (gezandstraalde) bakstenen muren, deuren en trappen een rustiek karakter.

EColoGiSCH vErANtWoordE rECoNvErSiEde renovatie en restauratie van Kasteel Borghof werd voltooid in de lente van 2011. het resultaat is niet enkel mooi, maar ook ecologisch verantwoord. dit heeft behalve met de herinrichting van de omliggende groene ruimte vooral te maken met de manier waarop de Gregorio en zijn aannemers om-gingen met het bouwafval en de vele energiezuinige technieken die ze in de gebouwen installeerden. “Al het bouwafval dat we verkregen bij de afbraak van de overbodige structuren, is opnieuw gebruikt bij de uiteindelijk herin-richting," aldus de Gregorio. "Natuurlijk zijn ook de technieken van belang: een warmtepomp (water/water) met diepteboring, een ventilatiesysteem met voorverwarmde of -gekoelde lucht, vloerverwarming (en -koeling) in de po-lybetonvloeren, een gebouwbeheersysteem dat het energieverbruik opvolgt, zuinige verlichting,… het resultaat van deze duurzame, ecologische reconver-sie mag er zeker zijn. het was erg fijn om eindelijk nog eens te mogen werken zoals het in feite hoort. zit echte duurzaamheid immers ook niet in de manier waarop mensen met elkaar samenwerken? de architectenstiel is tegenwoor-dig ontzettend juridisch en boekhoudkundig, maar in dit geval kon ik vrij werken met een kleine ploeg van degelijke stielmannen, waarvan ik trouwens nog erg veel heb mogen leren. ik voelde me eindelijk opnieuw bouwer, heer-lijk gewoon." ❚

De Gregorio wilde de ambachtelijke geest van de hoeve behouden en opteerde voor een interieur met een rustiek karakter.

Page 6: Bouwen aan Monumenten 01 2013

CLAESKENS CARLO BVBACorneliusstraat 41, 3545 [email protected] + 32 (0) 496 27 63 20

MPA NV/SA - bouwspecialiteitenparachévements & finitionsBroekooi 200, 1730 [email protected] + 32 (0)2 482 11 11F + 32 (0)2 482 11 10

ALGEMENE PLEISTERWERKEN- Klassieke bepleistering (natuurgips)- Leembepleistering- Kaleien- Cementwerken (zwembaden enz...)

- Tadelakt (Marokkaanse glans pleister techniek)

- Gyproc- Eiken houtstructuren (poolhouse ed...)

Naast de klassieke bepleistering (natuurgips) zijn wij vooral gespecialiseerd in leembepleistering, kaleien en tadelakt, waarvoor hedendaags veel vraag naar is.

De reden hiervoor is vooral de rustieke warme uitstraling en het ecologisch aspect.Deze materie vraagt veel vakkennis naargaande ondergrond, primerlagen, wap-ening en toplagen omdat deze in iedere situatie anders zijn.

Na onderlinge bespreking met de klant i.v.m. de gewenste materialen en uitvoer-ing word een gedetailleerde offerte opgesteld die samen met de klant overlopen wordt.

Kwaliteit is het sleutelwoord van onze ambachtelijke uitvoering.

MPA NV/SA - BOUWSPECIALITEITENParachèvements & finitions

W W W. M PA - B O U W. B E

ALGEMENE VERKOOPSVOORWAARDENZIE ACHTERZIJDE

BT W BE 0876 372 828 RPR LEUVEN

RBS 723-5404725-28 IBAN BE37 7235 4047 2528 BIC CODE ABNABEBR

ING 335-0322440-58 IBAN BE95 3350 3224 4058 BIC CODE BBRUBEBB

00000_BH_A4_Asse.indd 1 21/02/13 10:41

Page 7: Bouwen aan Monumenten 01 2013

123 | BoUWEN AAN VLAANdErEN

participanten aan het woord

ClAESkENS CArlo – (lEEM)BEplEiStEriNG

Alfredo de Gregorio vond het erg belangrijk om het rustieke karakter van de oude hoeve te behouden en te versterken. Een belangrijk aspect daarbij waren de (leem)pleisterwerken, uitgevoerd door BvBA Claeskens Carlo (Halen): “om die ‘oude look’ te bewaren, opteerde Alfredo de Gre-gorio voor leembepleistering met een kalkfinish. ik heb gebruik gemaakt van knauf legito, een goede leemgips die mijn voorkeur wegdraagt om-dat hij een goede onderlaag voor eventuele extra kalkverven vormt. de gebruikte kalkverven (van Stoopen en Meeus) zijn heel goed bewerkbaar en geven ook een mooi effect na het drogingsproces,” licht zaakvoer-der Carlo Claeskens toe. “We hebben er gedurende twaalf weken met vijf personen aan gewerkt. ik ben als pleisteraar vooral geïnteresseerd in speciale en oude technieken, dus projecten zoals dit liggen me zeer goed. in het verleden hebben we dit soort werken bijvoorbeeld ook al uitgevoerd in de abdij Herkenrode in Hasselt.”

TEchNischE fichEOpdrachtgever-ontwerper:Hoofdaannemer: Polybeton: (Leem)bepleistering:Start werken:Einde werken:

Architectenbureau de Gregorio & partners (Tongeren)c&B / Tuinen daenen (Tongeren)industrievloeren Eerdekens jos (opglabbeek)claeskens carlo (halen)2009juni 2011

De Gregorio wilde de niet-originele niet-dragende binnenstructuren verwijderen en toch ook zoveel mogelijk van de originele vormgeving behouden. Uiteindelijk resulteerde dit – zeker in het architectenkantoor – in een zeer open inrichting.

Een deel van de hoeve doet dienst als architectenkantoor, een ander deel werd omgetoverd tot een evenementenruimte met café.

Page 8: Bouwen aan Monumenten 01 2013

124 | BoUWEN AAN VLAANdErEN

Straatbeeld uit het verleden hertekend

Restauratie art nouveau-dubbelwoning in Oostende op basis van oude postkaart

de art nouveau-dubbelwoning langs de Van iseghemlaan in oostende staat in schril contrast met de aanpalende ap-partementsgebouwen. de restauratie door Arpa Architecten en hoofdaannemer Arthur Vandendorpe gunt de voorbij-ganger een beeld van hoe de straat er in een niet zo ver verleden moet hebben uitgezien. Een oude postkaart was de enige referentie voor dit restauratieproject.

deze dubbelwoning met art nouveau-gevel spreekt tot de verbeelding. Al is ze nog zo klein, toch valt ze enorm op tussen de hedendaagse gebouwen in de buurt. de opdrachtgever, een liefhebber van art nouveau, kocht beide aan elkaar grenzende panden in 1993. hij ging op zoek naar de geschiedenis van de woningen om deze zo authentiek mogelijk te reconstrueren, maar vond heel weinig terug. zelfs de naam van de architect is onbekend, al zijn er sterke vermoedens dat het gaat om architect jacques deweerdt, aange-zien er vergelijkbare projecten van hem bekend zijn. Bovendien hadden beide woningen heel wat meegemaakt. Eén van de panden werd tijdens de Eerste Wereldoorlog volledig verwoest en nadien heropgebouwd zonder rekening te houden met de stijl van de originele woning.

oudE poStkAArt AlS oploSSiNGde restauratie van de gevel gebeurde uiteindelijk op basis van een oude post-kaart. dit was het nagenoeg enige archiefstuk, waarop de woningen duidelijk te zien waren. Arpa Architecten startte in 2010 met de aanbesteding en uit-voering van dit project. “Aangezien de gevels beschermd waren, gebeurde de reconstructie in nauwe samenwerking met de dienst Erfgoed,” stelt architect

dirk Gijsemans. “Aannemer Arthur Vandendorpe herstelde het linkerpand in zijn oorspronkelijke glorie, terwijl de bouwheer in het rechterdeel van zijn dub-belwoning bleef wonen. daarna restaureerde de aannemer het rechterpand.” GEvElrEStAurAtiEdie restauratie gebeurde secuur en voorzichtig, om te vermijden dat de gevel tijdens onderzoek en werkzaamheden verder werd afgebroken. de erkers bij-voorbeeld waren zeer broos door jarenlange waterinfiltratie en de vervanging van de structuur en het gebruik van nieuwe profielen moesten voor de nodige stabiliteit zorgen. Nieuwe lijsten met originele boogvorm kwamen op de gevel van het terug opgebouwde linkerpand en ook het schrijnwerk in de voor- en achtergevel van de huizen werd volledig gerestaureerd. “de enkele beglazing en de dunne profielen zorgen ervoor dat de dubbelwoning haar authenticiteit behoudt en zelfs de glazuurtegels op de gevel, die op de originele foto te zien waren, hebben we in ere hersteld,” zegt de architect. “het huis is dan ook een kopie van het originele bouwwerk, maar met onzichtbare toepassing van en-kele moderne technieken om bijvoorbeeld daar waar mogelijk koudebruggen en waterinfiltratie te voorkomen." ›

Beeld | Koen van damme, Arpa Architecten

Page 9: Bouwen aan Monumenten 01 2013

125 | BoUWEN AAN VLAANdErEN

Page 10: Bouwen aan Monumenten 01 2013

Rubenslaan, 32

B-8310 AssebroekTel./Fax: 050 345 767

Mobiel: 0495/188 999

[email protected]

Schilders sinds 1892 Restaurateurs sinds 1976

DANIËL DE WISPELAERERestauratie - Decoratie - Schilder

Devain nvOpgericht in 1996 ontpopte nv. Devain zich na overname door een investeringgroep rond dhr. Vanhoudt, tot een belangrijke speler op de Belgische bouwmarkt. Haar aktiviteiten situeren zich in de ruwbouwfase, gaande van bekistingswerken over metselwerken tot plak- en bezetwerken. Met het oog op het waarborgenvan kwaliteit is nv. Devain bezig met de VCA-certifi catie en ondersteunt zij actief haar werknemers in bijkomende opleidingspakketten. Nv. Devain - zetel Temse - beschikt over een vijftigtal gekwalifi ceerd personeel terwijl de groep waarvan zij deel uitmaakt een arbeidspotentieel heeft van meer dan 125medewerkers.

In samenwerking met de onderneming Renotec heeft nv. Devain ook andere renovaties op haar palmares, zoals restauratie Fort liefkenshoek, restauratie De Cerkel te Diest , enz.

Schoenstraat 96 b3 9140 TemseT : 03/71 1 2 1 23 F : 03/771 43 [email protected]

Page 11: Bouwen aan Monumenten 01 2013

127 | BoUWEN AAN VLAANdErEN

TEchNischE fichEArchitect:Hoofdaannemer: Schilderwerken: Start werken: Einde werken:

Arpa Architecten, architect dirk Gijsemans, GentArthur Vandendorpe, Bruggedaniël de Wispelaere, Assebroekaugustus 2010november 2011

participanten aan het woord

dANiël dE WiSpElAErE –SCHildErWErkENrestauratie- en decoratieschilder daniël de Wispelaere (Assebroek) was verantwoordelijk voor de binnenschilderwerken en het schilderen van het buitenschrijnwerk bij de art nouveau-dubbelwoning. "Binnen gebruikten we verven, die sterk lijken op die van voor de Eerste We-reldoorlog," zegt de Wispelaere. "We gebruikten ‘documentkleuren’ en de combinatie van oude kleuren en oude verftypes zorgt voor een heel specifieke kleurbeleving. de traphal is volledig geschilderd en ge-sjabloneerd in met oude poederpigmenten zelfgemaakte lijnolieverf, gekozen door de bouwheer, op basis van een origineel voorbeeld uit mijn vakbibliotheek.”de Wispelaere runt een eenmansbedrijf, maar kan bij grotere opdrach-ten een beroep doen op collega’s. Zijn overgrootvader begon in 1892 als schilder-decorateur, maar zijn vader koos in 1976 voor een niche als restauratie- en decoratieschilder. "Met mijn collega patrick rémy van paja decor (Brugge), werkte ik gedurende drie maanden aan dit toch wel uitzonderlijke project. We konden de eigenheid van de woningen volledig behouden. in de traphal mochten we met goedkeuring van de dienst Erfgoed een volledig originele art nouveau-decoratie uitwer-ken." de Wispelaere herschilderde ook het originele buitenschrijnwerk van de vroegere woning van architect jean-jules Eggerick in Water-maal-Bosvoorde.

iNtEriEurook in het interieur werden restauratiewerken uitgevoerd. het schrijnwerk in de enge traphallen werd gerestaureerd en in de linkse woning herstelde de aannemer een deel van de trap. hij reconstrueerde ook de originele doorgang op de eerste verdieping, zodat de bewoners niet steeds buitenom van de ene naar de andere woning moeten stappen en op de bovenste verdieping her-stelde hij de specifieke geelkleurige glaspartijen. op die plaatsen, waar het binnenschrijnwerk verdwenen was, zorgde de aannemer voor de reconstruc-tie. En hoewel dit interieur eerder neoclassisistisch is, zorgde restauratie-en decoratieschilder daniël de Wispelaere met enkele passende motieven voor de nodige art nouveau-klemtonen. ❚

Page 12: Bouwen aan Monumenten 01 2013

128 | BoUWEN AAN VLAANdErEN

journaal

www.artedecor.nlWij zijn gespecialiseerd in Prefab elementen zoals vensterbanken, kaderlijsten,muurafdekkingen, balustrades, zuilen, deze leveren wij voor Nieuwbouw, renovatie of restauratie projecten en kunnen hiernaast ook maatwerk leveren!

Voor meer info over onze produkten kijk op www.artedecor.nl

Gevelprofielen

Zeer licht van

gewicht

In ieder

gewenst model

leverbaar

EpS-profielen met cementlaagArte decor (Eindhoven) levert lichtgewicht Eps-profielen met cementlaag. deze Eps-toepassing is nog is relatief onbekend. "Eps wordt nog vooral be-schouwd als een product voor de isolatie van gevels en vloeren. Maar dit ma-teriaal in geëxpandeerd polystyreen heeft veel meer mogelijkheden," vertelt directeur/eigenaar johan van den Broek. "het kan ook worden gebruikt als gevelelement voor raam- en deuromlijstingen, voor dakafwerking, in kroon-lijsten en als hoeksteen. We leveren de profielen met een sterke cementen buitenlaag van 6/7 mm, met elk gewenste vorm en omvang. Lichtgewicht Eps/cement is een prachtig alternatief materiaal voor de restauratie van oude, monumentale panden." Aannemers en architecten zijn volgens hem nog niet echt op de hoogte van de eigenschappen en mogelijkheden van Eps/cement als gevelprofiel. "ze kennen wel prefab gevelelementen, maar die zijn loodzwaar en moeilijker te verwerken. Bovendien hebben ze dure ophangconstructies en hijskranen nodig. Lichtgewicht Eps/cement profielen zijn uit verschillende cementlagen opgebouwd en worden afgewerkt met een

kunstpatrimonium houdt opendeurdagop zondag 21 april opent het Koninklijk instituut voor het Kunstpatrimonium (KiK) zijn deuren in het kader van de Erfgoeddag. Bezoekers kunnen dan de verschillende diensten op eigen tempo verkennen en krijgen er tekst en uit-leg van gepassioneerde specialisten. Naast de laboratoria voor c14-datering, voor de analyse van verfmonsters van kunstwerken zijn ook de conservatie-restauratieateliers voor schilderkunst, stenen beeldhouwkunst en gepolychro-meerde houtsculptuur toegankelijk. de afdeling documentatie demonstreert onder meer de studie van kunstwerken met röntgen- en infraroodstraling. het c14-labo toont die dag ook zijn nieuwe accelerator massaspectrometer.Meer info: www.kikirpa.be

versterkend gaas. De productie van elementen tot 6 m is mogelijk, bijvoor-beeld voor zuilen."Meer info: www.artedecor.nl

Page 13: Bouwen aan Monumenten 01 2013

129 | BoUWEN AAN VLAANdErEN

journaaldorpscinema de keizer definitief beschermdVlaams minister Geert Bourgeois (NVA) heeft de defini-tieve bescherming ondertekend van cinema de Keizer in Lichtervelde. die bescherming omvat niet alleen het gebouw, maar ook de 'cultuurgoederen' die het bevat, zoals de projectoren, de filmontwikkelaar en 31 be-waarde spoelen met dertien bijpassende opbergdozen. "cinema de Keizer is het laatste representatief en gaaf bewaard voorbeeld van een dorpscinema uit de vroege twintigste eeuw. zowel het interieur als de projectieka-mer zijn nog authentiek,” aldus Bourgeois.cinema de Keizer ging van start in 1924, in een er-voor omgebouwde herenwoning. de inkom bevat nog altijd het oorspronkelijke aankooploket voor tickets. in de cinemazaal bleven de houten rode pluche beklede klapstoelen, de originele lambrisering met wandbekle-ding uit de jaren 1950 en bijhorende lichtarmaturen bewaard.Meer info: www.cinemadekeizer.be

Half miljoen om lievevrouwekerk te drogenGeert Bourgeois heeft ook 558.820 euro uitgetrokken voor de restauratie van de daken van de Lievevrouwekerk in Gerdingen (Bree). deze kerk is sinds 1981 beschermd, en is samen met het omringende kerkhof ook een beschermd dorpsgezicht. "de kerkmuren kampen met opstijgend vocht en re-genwater dringt plaatselijk naar binnen," verduidelijkt de minister. "hierdoor zijn houten draagstructuren aangetast door houtrot en schimmels en zijn ze dringend aan restauratie toe. ook de natuurleien dakbedekking verkeert in zeer slechte staat."

(foto: Open Monumentendag Vlaanderen)

De Lievevrouwekerk in Gerdingen. (foto: fotoclub AG, Bree)

de Lievevrouwekerk bestond uit een romaanse westtoren uit de twaalfde en een laatgotisch kerkschip uit de zestiende eeuw. Na een hevige brand door een blikseminslag in 1881 was de kerk helemaal verwoest. Vanaf 1884 is ze heropgebouwd, met behoud van het oorspronkelijke uitzicht. dat de toren aanvankelijk een verdedigingstoren was is dan ook nog goed te zien aan de dikke muren.

Meer info: www.cultuurbree.be

Page 14: Bouwen aan Monumenten 01 2013

130 | BoUWEN AAN VLAANdErEN

Tekst | Koen Mortelmans

Pastorie Meuzegem hervindt historische kenmerkenEeuwenlang bedienden Norbertijnen uit de abdij van dielegem (jette) de parochie Meuzegem (Meise). die achtergrond – de Norbertijnen waren geen arme orde – weerspiegelt zich ook in de architectuur van de pastorie. Tijdens de renovatie kwam aan het licht dat het gebouw niet dateert uit 1733, maar ouder is, wellicht veel ouder.

"de traditionele datum was gebaseerd op een gedenksteen en op het clas-sicistische uitzicht van de buitengevel," verklaart architecte Gisèle Gantois. "Maar tijdens het bouwkundig onderzoek ontdekten we dat het interieur vroeg zeventiende-eeuws is en sommige delen wellicht ouder zijn. Tijdens dat onderzoek kwamen achter afgebladderde verf en versleten behang ook

zeventiende-eeuwse muurschilderingen tevoorschijn. "Geen verhalende tafe-relen, maar wel architecturale decoratie in pasteltinten en medaillons met Latijnse opschriften. Aanvankelijk dachten we dat slechts één van de vier grote gelijkvloerse lokalen was beschilderd, maar nu vermoeden we op basis van uitgesneden kijkvensters dat ze allemaal beschilderd zijn." de architecte

Het buitenuitzicht is sterk classicistisch getint.

Page 15: Bouwen aan Monumenten 01 2013

131 | BoUWEN AAN VLAANdErEN

TEchNischE fichEOpdrachtgever:Architect: Hoofdaannemer: Start ruwbouwwerken:Einde ruwbouwwerken: Start interieurwerken: Einde interieurwerken: Subsidie:

gemeente MeiseGisèle Gantois, Asserenotec, Geel3 mei 201124 augustus 2012vermoedelijk april 2013vermoedelijk december 2013interieur: 251.000 euro (Vlaamse overheid)

uit zich vol lof over aannemer renotec. "die gaf ons ruim de tijd om het onderzoek grondig en gedetailleerd uit te voeren. dat is zeker niet bij alle aannemers mogelijk."

de pastorie is wel sinds 1988 beschermde als monument, maar toch was de tweede helft van de twintigste eeuw niet bepaald haar glansperiode. "op zeker ogenblik was er geen pastoor meer. het gemeentebestuur stond wel toe dat jeugd- en andere verenigingen ervan gebruik maakten. Maar inzake onderhoud gebeurde er niet veel."

renotec heeft de restauratie van de buitenkant al uitgevoerd. "Met het interi-eur gaan we nog dit voorjaar van start," kondigt afdelingshoofd Luk Ghys aan. "het oude archief van de abdij is verloren gegaan, zodat we overwegend zijn aangewezen op het huidige bouwonderzoek om de historische authenti-citeit te reconstrueren." Na afloop van de weken zal de pastoor of een conci-erge de verdieping bewonen. Beneden komt er een kantoor- en archiefruimte voor de plaatselijke kerkfabriek en blijven er kamers ter beschikking van het gemeenschapsleven.

StrAkkE SyMMEtriE BEHoudEN"Na 1733 waren er op het dak na geen ingrijpende verbouwingen uitge-voerd," zegt phillippe schouterden (renotec), hoofdprojectleider van de res-tauratie en renovatie. "in de loop der jaren waren er wel, allerlei bijgebouw-tjes opgetrokken, zoals een pomphuis en een buitentoilet." Die zijn in 2006 afgebroken. om het hoofdgebouw met zijn strak en symmetrisch plan niet te belasten met dienstruimtes komt er bijgebouw dat ook als gemeenschaps-zaaltje zal fungeren.

in de pastorie maakten architecte en aannemer er een punt van alle histori-sche bouwsporen zichtbaar te bewaren, tot en met de gecementeerde vloerte-gels uit de negentiende eeuw. Een ander deel van de vloer zal heraangelegd worden met natuursteen, op basis van een vijftal originele tegels, die van onder de tussendorpel tevoorschijn kwamen.het huidige restauratieteam drukte ook zijn stempel op het gebouw, meer bepaald in het duurzaamheidsplaatje: recuperatie en gebruik van regenwater in het bijgebouw, het gebruik van recycleerbaar en nagroeibaar materiaal en het gebruik van dubbel glas in het originele schrijnwerk van de pastorie. het kwam er daarbij op aan de raamprofielen heel nauwkeurig uit te frezen, zodat er net voldoende ruimte was voor dubbelglas. ❚

Dubbelglas mogelijk na accuraat frezen van de oude raamprofielen.

Page 16: Bouwen aan Monumenten 01 2013

Acaciastraat 14cB-2440 Geelinfo@renotecTel: 014 81 60 21Fax: 014 86 60 16www.renotec .be

Grote markt, Brussel

Speciale technieken

Dakwerken

Restauratie en Renovatie

Interieur

Glas-in-lood

Page 17: Bouwen aan Monumenten 01 2013

133 | BoUWEN AAN VLAANdErEN

JAVEMAT NV Antwerpen Slopen van A tot Z Tel. 03/542 63 26 www.javemat.be

Tekst | Koen Mortelmans

Slopersconcert in Het Depotde vroegere cinema Eden langs het Leuvense Martelaren-plein fungeert sinds september 2005 onder de naam 'het depot' als concertzaal. Maar vooral wegens aanslepende akoestische problemen en versleten infrastructuur vonden er in 2011 en 2012 grondige verbouwingswerken plaats.

Bij die verbouwing hoorden ook een aantal sloopwerken. Een delicate klus, want het depot ligt niet alleen in het midden van het historische stadscen-trum, ingesloten tussen andere gebouwen, maar ook ietwat verscholen in één van de hoeken van het plein.

prECiSiEWErk"'Afbraakwerken' zijn tegenwoordig veel minder slopend dan ooit het geval was. Er komt veel precisiewerk bij te pas," zegt zaakvoerder Nico Van der schraelen van het Antwerpse javemat, dat deze werken uitvoerde. "afbre-kend. “het komt er dikwijls op aan bepaalde delen van bouwwerken weg te nemen, zonder de rest te beschadigen. dit vereist een nauwgezette samen-werking met de aannemers die de renovatiewerken uitvoeren. in het depot voerden we de afbraakwerken uit in onderaanneming voor heijmans Bouw. We hebben de meeste oude gebouwen op de site volledig gesloopt. Alleen de eigenlijke concertzaal moest behouden blijven. die hebben we ontman-

teld tot op de ruwbouw." het hijswerk voor het verplaatsen van machines of werken met manbak moesten voor 10 uur ’s morgens plaatsvinden, want dan dienden de terrasjes op het plein weer beschikbaar te zijn. "En tijdens de lunchperiodes mochten we niet met breekhamers werken om de klanten van de aanpalende brasserie niet te storen."

javemat is gespecialiseerd in zowel manueel als machinaal sloopwerk. "Ver-der voeren we ook boor- en zaagwerken met diamant uit en hebben we een ploeg 'koppensnellers' voor het afkappen van funderingspalen." Van der schraelen leerde de knepen van het vak bij het gelijknamige familiebedrijf. Nadat zijn vader en oom die zaak hadden verkocht werkte Nico nog een tijd voor de nieuwe eigenaar. Maar toen hij de kans kreeg om zelf het bestaande javemat over te nemen, liet hij die niet liggen. ❚

Page 18: Bouwen aan Monumenten 01 2013

134 | BoUWEN AAN VLAANdErEN

Tekst | Koen Mortelmans Beeld | Toon Grobet

Dossinkazerne in het lichtEinde 2012 ging in Mechelen het Memoriaal van Kazerne dossin en het museum en documentatiecentrum over holocaust en mensenrechten open. die zijn deels ondergebracht in de gerenoveerde, achttiende-eeuwse kazerne, deels in een nieuw-bouw. zumtobel stond in beide onderdelen in voor een aangepast lichtconcept.

zumtobel heeft al veel ervaring in de verlichting van museale en cultuurge-bouwen, zowel in België als in het buitenland. het werkte mee aan onder meer Museum M in Leuven, de musea voor schone kunsten in Antwerpen en Gent, maar ook aan bijvoorbeeld het Louvre in parijs en Guggenheim in New York.

"in de dossinkazerne hebben we meegewerkt aan het totaalconcept," ver-tellen de lichtadviseurs rainer cornelis, jan Vandaele en paul swolfs. "dit concept omvatte zowel de algemene verlichting als de lichtsturing en de

noodverlichting." zumtobel slaagde erin de specifieke vragen van architect Bob Van reeth en studiebureau ingenium te beantwoorden met standaard-oplossingen. het nieuwbouwgedeelte bevat een permanente tentoonstelling en biedt ruimte aan wisselende manifestaties met historische of actuele kade-ring rondom onderwerpen als genocide en burgeroorlog. het is een compact volume met vier niveaus. in tegenstelling tot de circulatieruimtes ontvangen de zalen geen daglicht. "Met een uitgekiende verlichting en lichtsturing is het mogelijk in museale zalen en vooral in zalen zonder daglicht een sfeer naar keuze te scheppen. Maar in de nieuwbouw speelde ook het bekomen van een

Page 19: Bouwen aan Monumenten 01 2013

135 | BoUWEN AAN VLAANdErEN

zo zuinig mogelijke oplossing een belangrijke rol. in samenspraak met de ont-werpers hebben we een sober en strak lichtplan uitgetekend. de verlichting wordt centraal en digitaal gestuurd, via een pc aan de receptie.

GlASpANEElValse plafonds zijn er in de dossinkazerne niet. de verlichtingselementen vormen samen lichtlijnen. "dat maakte de installatie een delicaat precisie-werk. Elektro-installateur imtech moest de verankeringsgaten in het beton zelf boren. dan komt het op de millimeter aan. Want in tegenstelling tot valse plafonds heb je hier geen flexibiliteit bij het aanbrengen van de armaturen." "de keuze voor lichtlijnen is gemaakt vanwege de grote totaaloppervlakte," leggen de lichtadviseurs uit. zumtobel zette hiervoor twee types armaturen in. in de ontvangstruimte en de gangen hangt de Linaria. deze architecturale lichtbalk is uitgerust met fluorescentielampen T16 –type Seamless–, met om-gedraaide lampvoeten. ze zijn geschikt om een doorlopende lichtlijn en een gelijkmatige lichtsterkte te bekomen."

in de museale zalen zijn de armaturen aangebracht boven een diffuus glaspa-neel. "daarom konden we hier een andere reeks gebruiken, de Tecton Tetris. dit is een multifunctioneel en flexibel elfaderig lichtlijnsysteem met geïn-tegreerd stroomgeleiderprofiel. De lampvoeten van de T16 Tetris-armaturen maken een geschrankte positie van de lampen mogelijk en laten zo lichtlijnen toe zonder zichtbare schaduw van de lampvoeten. daarom hangt ze in de dossinkazerne ook in de technische ruimten, zonder glaspaneel eronder." in de kelders en enkele andere ruimten waar de esthetiek van de verlichting geen prioriteit is hangen scuba-armaturen. het gebruik van naakte fluores-centielampen heeft vooral te maken met het feit dat ze hun licht evenwichtig in alle richtingen verspreiden. "dat leidt tot een mooie 'volumeverlichting.'” de lampen hebben een kleurtemperatuur van 3.000 Kelvin, een warme en aangename witte kleur. ›

In de museale zalen hangen de armaturen met TL-lampen achter een glaspaneel.

Verlichting met Luxmate Litenet als stuursysteem.

Page 20: Bouwen aan Monumenten 01 2013

18

22

MICROTOOLSDesign: Katharina Götz-Schäfer, Zumtobel

MICROTOOLS combineert een minimalistische vorm met een uitstekende lichtkwaliteit en een hoogwaardige uitvoering in zilver-kleurig geanodiseerd aluminium. Het modulaire LED-lichtsysteem voor een nagenoeg onzichtbare integratie in rekken of vitrines.

Zumtobel. Het Licht.zumtobel.com/microtools

Minimalisme.

MicrotoolsArchitect_230x297nl_Bouwen-aan-Vlaanderen.indd 1 23.01.13 10:37

Page 21: Bouwen aan Monumenten 01 2013

137 | BoUWEN AAN VLAANdErEN

TEchNischE fichEOpdrachtgever: Architect: Verlichting: Start werken: Einde werken:

Vlaamse regering, BrusselAWG architecten, Antwerpenzumtobel, puursaugustus 2012januari 2013

de noodverlichting bestaat uit led's en verlichte pictogrammen. zumtobel le-verde met zijn onlite ook het batterijgestuurde systeem voor noodverlichting. zijn Luxmate Litenet is het stuursysteem. het maakt gebruik van het open dali-protocol.

(oN)trAditioNEElin een traditioneel museum accentueert de verlichting bepaalde geëxposeer-de voorwerpen of afbeeldingen en vertelt een gids het verhaal. "Maar hier vormt het hele gebouw mee het verhaal, vandaar het belang van het totale verlichtingsplan. omdat we ook al dikwijls voor traditionele musea de verlich-ting hebben verzorgd, kunnen we de volle betekenis en het verschil dat deze aanpak maakt goed inschatten. in het Kunsthaus in het oostenrijkse Bregenz bijvoorbeeld gebeurt de verlichting met spots in de plafonds. dat is ingewik-kelder, want dan moeten de bouwvakkers die de betonwerken uitvoeren op de juiste plaatsen uitsparingen voor de contactpunten voorzien."

SAMEN dENkEN EN WErkENcornelis, swolfs en Vandaele onderstrepen ook het belang van samenwerking met andere vakmensen. "dankzij overleg in de ontwerpfase kwam het con-cept van een lichthemel met diffuserende glasplaat er. Van reeth had onze Linaria ontdekt in de abdij van Westvleteren en zag meteen de mogelijkheid om deze combinatie op te stellen." ❚

Linaria in de receptieruimte en de gangen, T16 Tetris in de museale zalen.

Page 22: Bouwen aan Monumenten 01 2013

Jan Van Rijswijcklaan 16

2018 Antwerpen

Tel: + 32 3 257 33 16

Fax: + 32 3 237 38 51

www.flamey-advocaten.be

[email protected]

Advocatenvennootschap FLAMEY behoort tot de absolute top van de Belgische kantoren gespecialiseerd in publiek en administratief recht.

Het kantoor verleent private en overheidsbedrijven, particulieren, lokale besturen en intercommunales zowel juridisch advies als bijstand in administratieve en gerechtelijke procedures, en is in het bijzonder gespecialiseerd in volgende materies:

- Overheidsopdrachten- PPS- Ruimtelijke ordening en

stedenbouw- Milieurecht- Onteigeningen- Monumenten, landschappen

en natuurbescherming- Energierecht- Handelsvestigingen- Brownfields

Advocatenvennootschap FLAMEY is een gerenommeerd nichekantoor met vestiging in Antwerpen. Het kantoor kan bogen op een rijke expertise en meer dan 25 jaar ervaring.

Peter Flamey

Jan Van Rijswijcklaan 16 2018 Antwerpen Tel: 03/257.33.16 Fax: 03/237.38.51 email: [email protected] Consultaties zijn steeds op afspraak

flamey.indd 1 24-11-2010 16:19:19

Page 23: Bouwen aan Monumenten 01 2013

139 | BoUWEN AAN VLAANdErEN

Jan Van Rijswijcklaan 16

2018 Antwerpen

Tel: + 32 3 257 33 16

Fax: + 32 3 237 38 51

www.flamey-advocaten.be

[email protected]

Advocatenvennootschap FLAMEY behoort tot de absolute top van de Belgische kantoren gespecialiseerd in publiek en administratief recht.

Het kantoor verleent private en overheidsbedrijven, particulieren, lokale besturen en intercommunales zowel juridisch advies als bijstand in administratieve en gerechtelijke procedures, en is in het bijzonder gespecialiseerd in volgende materies:

- Overheidsopdrachten- PPS- Ruimtelijke ordening en

stedenbouw- Milieurecht- Onteigeningen- Monumenten, landschappen

en natuurbescherming- Energierecht- Handelsvestigingen- Brownfields

Advocatenvennootschap FLAMEY is een gerenommeerd nichekantoor met vestiging in Antwerpen. Het kantoor kan bogen op een rijke expertise en meer dan 25 jaar ervaring.

Peter Flamey

Jan Van Rijswijcklaan 16 2018 Antwerpen Tel: 03/257.33.16 Fax: 03/237.38.51 email: [email protected] Consultaties zijn steeds op afspraak

flamey.indd 1 24-11-2010 16:19:19

Uitspraakbevoegdheid raad voor vergunningsbetwistingen uitgebreidsinds de inwerkingtreding op 1 september 2009 is de Vlaamse codex ruimtelijke ordening al meerdere malen gewijzigd. In veel gevallen betroffen deze wijzigingen de inhoud van de stedenbouwregelgeving. Met het Decreet van 6 juli 2012 voert nu ook grondige wijzigingen door aan de organisatie, procedureregeling en uitspraakbevoegdheden van de raad voor Vergunningsbetwistingen (rVV).

Tot voor kort beschikte deze raad enkel over de bevoegdheid om bestreden vergunningsbeslissingen al dan niet te vernietigen en om de tenuitvoerleg-ging ervan eventueel voorafgaandelijk te schorsen. in geval van vernietiging kon de raad ook de instructie geven aan de vergunningverlenende overheid om een nieuwe beslissing te nemen binnen een bepaalde termijn en om daar-bij bepaalde kennelijk onredelijke motieven aan te duiden, waarmee in de nieuwe beslissing geen rekening mocht worden gehouden.deze bestaande uitspraakbevoegdheid van de rVV wordt nu uitgebreid met een aantal opmerkelijke vernieuwingen, de procedure van de zogenaamde 'bestuurlijke lus' en de bemiddelingsprocedure.

BEStuurlijkE luSde procedure van de bestuurlijke laat de rVV toe om voortaan de vergun-ningverlenende overheid de mogelijkheid te geven om in een vergunningsbe-slissing vastgestelde onregelmatigheden te herstellen of te laten herstellen, alvorens definitief uitspraak te doen over de gevorderde nietigverklaring.deze mogelijkheid voor de rVV bestaat enkel voor het herstel van onregel-matigheden die daadwerkelijk voor herstel vatbaar zijn, namelijk die het mogelijk maken dat de oorspronkelijke beslissing gehandhaafd kan blijven zonder dat een vernietiging moet worden uitgesproken. zo kan er bijvoor-beeld gedacht worden aan een gebrekkige formele motivering, het niet weer-leggen van een bezwaarschrift of het niet inwinnen van een relevant advies. Andere, substantiëlere onregelmatigheden, kunnen niet via de bestuurlijke lus hersteld worden, doch enkel via een nieuwe vergunningsbeslissing na vernietiging door de raad voor Vergunningsbetwistingen. Evenmin kan van deze procedure gebruik gemaakt worden, indien belanghebbenden hierdoor onevenredig kunnen benadeeld worden. hiertoe uitgenodigd, dient het bestuur dient binnen een bepaalde termijn mee te delen of het al dan niet wenst in te gaan op de mogelijkheid om de vastgestelde onregelmatigheden te (laten) herstellen. het herstel is dus geen verplichting voor de overheid. doet het bestuur echter niets, dan behoudt de rVV de bevoegdheid om de bestreden vergunningsbeslissing te vernietigen. Gaat het bestuur wel over tot herstel van de onregelmatigheid, dan dient het de rVV schriftelijk en binnen de hersteltermijn mee te delen hoe de onregel-matigheid hersteld zou zijn. Nadien kunnen de betrokken partijen hierover schriftelijk hun opmerkingen meedelen.het verder verloop van de procedure hangt af van het gevolg dat door de overheid al dan niet gegeven werd aan de geboden mogelijkheid tot herstel. het is de rVV die zelf de wijze van verdere behandeling zal meedelen aan de betrokken partijen, hetzij na ontvangst van de mededeling dat geen herstel zal gedaan worden of na het verstrijken van de termijn om dit mee te delen, hetzij na het verstrijken van de hersteltermijn, hetzij na ontvangst van de opmerkingen van partijen over het geboden herstel. om te vermijden dat de termijnen voor het indienen van de procedurenota’s zouden verstrijken tijdens het volgen van de bestuurlijke lus, worden deze termijnen geschorst vanaf de datum van het tussenarrest, waarin het bestuur de mogelijkheid tot herstel wordt aangeboden.

BEMiddEliNGNaast de procedure van de bestuurlijke lus, beschikt de rVV voortaan ook over de mogelijkheid om bemiddeling tussen de betrokken partijen te beve-len. deze bemiddeling wordt bij tussenarrest bevolen, hetzij op gezamenlijk verzoek van de partijen, hetzij op eigen initiatief van de rVV, maar ook dan met akkoord van de partijen. de bemiddeling kan wel enkel bevolen worden zolang de zaak door de raad nog niet in beraad werd genomen. Eenmaal een verzoek tot bemiddeling wordt ingewilligd, wordt onmiddellijk een afschrift van het tussenarrest overgemaakt aan de partijen en aan de bemiddelaar. Verschillende personen kunnen door de raad als bemiddelaar aangewezen worden. zo vermeldt het decreet onder meer de raadsleden, de aanvullende raadsleden, de griffiers, de leden van het ondersteunend personeel, maar ook derden die door de partijen gezamenlijk worden voorgesteld. Wel dient de bemiddelaar aan een aantal decretaal opgelegde voorwaarden te voldoen. Meer bepaald moet hij beschikken over een grondige kennis van en nuttige ervaring in het ruimtelijke ordeningsrecht, blijk geven van een voor de bemid-delingspraktijk passende vorming, de noodzakelijke waarborgen bieden voor een onafhankelijke en onpartijdige bemiddeling en mag hij geen strafrechte-lijke veroordelingen of tuchtrechtelijke sancties opgelopen hebben die onver-enigbaar zijn met de uitoefening van de functie van bemiddelaar.het is de bedoeling dat de bemiddelaar tracht om een directe dialoog tot stand te brengen tussen de partijen en om ondersteuning te verlenen voor het goede verloop van de dialoog. de bemiddeling gebeurt dan ook op vrij-willige basis, in onafhankelijkheid en onpartijdigheid van de bemiddelaar en in strikte vertrouwelijkheid. Wel staat het de bemiddelaar vrij om ook derden bij de bemiddelingspoging te betrekken, indien hij dit nodig acht.

indien uit bemiddelingsronde uiteindelijk een akkoord ontstaat, kunnen één of beide partijen aan de rVV verzoeken om dit akkoord te bekrachtigen. zulke bekrachtiging kan door de raad enkel en alleen geweigerd worden indien het akkoord strijdig zou zijn met de openbare orde, met regelgeving of met stedenbouwkundige voorschriften. indien echter geen bemiddelingsakkoord bereikt wordt of als de rVV vaststelt dat de randvoorwaarden voor een ge-slaagde bemiddeling niet of niet langer zijn vervuld, dan wordt bij tussenar-rest de voortzetting van de jurisdictionele procedure bevolen.

Net als bij de toepassing van de bestuurlijke lus schorst een verzoek tot be-middeling de proceduretermijnen vanaf de datum van ontvangst van het verzoek door de rVV. deze schorsing geldt hetzij tot op de datum van de bekrachtiging van het bemiddelingsakkoord, hetzij tot op de dag na de be-tekening van het tussenarrest, waarin de voortzetting van de reguliere proce-dure wordt bevolen.

de uitbreiding van de bevoegdheden van de rVV heeft als doel haar beter in staat te stellen om een vergunningsbetwisting definitief te beslechten. de praktijk zal in de toekomst zal moeten uitwijzen of de gekozen middelen dit doel daadwerkelijk kunnen waar maken. ❚

Page 24: Bouwen aan Monumenten 01 2013

140 | BoUWEN AAN VLAANdErEN

Kloosterzusters en bejaarden samen in wzc Engelendaleop 11 juni 2011 opende de vzw Volkswelzijn van Brugge woonzorgcentrum Engelendale in het klooster van de zusters dominicanessen aan de Vlamingdam. ingenieur-architect Gino debruyne tekende in 1995 de plannen voor de nieuwbouw van het klooster en is vandaag ook ontwerper van de verdere uitbreiding van de site, die tegen begin 2014 plaats moet bieden aan zesennegentig bewoners.

Het klooster van de Zusters Dominicanessen, gebouwd in 1996, werd te groot voor de vierentwintig overgebleven zusters. ze sloten een samenwerkingsover-eenkomst met de vzw Volkswelzijn van Brugge, die het gebouw zonder grote aanpassingen tot een woonzorgcentrum ombouwt. “Alle kamers zijn uitgerust met de nodige sanitaire voorzieningen en hebben aansluitingen voor televisie en telefoon. op het gelijkvloers is een restaurant en een ruime ontspannings-ruimte voorzien, beiden met zicht op de grote tuin,” zegt Gino debruyne. de zusters kregen het gezelschap van zestien sterk zorgbehoevende bewoners.

uitBrEidiNGVzW Volkswelzijn zocht ook naar verdere uitbreidingsmogelijkheden en kocht een terrein tussen de Vlamingdam en de Kapelstraat, aansluitend op het ter-rein van het klooster. debruyne kreeg de opdracht om op deze site nieuw-bouwvolumes te integreren. “in het bestaande kloostergebouw komt ook een nieuwe leef- en therapieruimte,” vult de architect aan. “daarvoor voegen we tussen ‘twee armen van het gebouw’, zwevend op de eerste verdieping, een glazen balk met zicht op de tuin toe.”

Page 25: Bouwen aan Monumenten 01 2013

141 | BoUWEN AAN VLAANdErEN

NiEuWBouWvoluMESMeanderend over de site integreert de architect gedifferentieerde woonvormen. Langs de Kapelstraat komen zorgflats, waar de meest mobiele bejaarde echt-paren als het ware midden in de gewone leefgemeenschap in de straat blijven wonen. Verspreid over de site zijn er ook zesendertig zorgstudio’s en vierentwin-tig zorgkamers voorzien. die zullen verdeeld worden over compacte nieuwbouw-volumes met telkens zes tot acht kamers, die verwarmd worden op gas met condensatieketels en uitgerust zijn met een ventilatiesysteem met warmterecu-peratie. de gemeenschappelijke ruimten krijgen ook vloerverwarming.

“Architecturaal sluiten deze woonvormen perfect bij het klooster aan,” zegt de architect. “ze worden opgetrokken met dezelfde bakstenen en houten blokkaders, maar in plaats van gewone voegmortel gebruiken we de recen-tere techniek van dunbedmortel. Een tegelpannendak zorgt voor de conti-nuïteit van de buitenschil.”

conform de stedenbouwkundige verordeningen en rekening houdend met de privacy in de tuin van de aanpalende woningen bestaan de meeste vo-lumes uit twee bouwlagen en een hellend dak. Alleen aan de kant van de grote tuin worden drie bouwlagen opgetrokken onder een hellend dak. deze bouwhoogte sluit aan op die van het klooster in de tuin. “Vanuit de indivi-duele kamers kijken de bewoners uit op de ingesloten tuinen. in de twee gemeenschappelijke leefruimten kunnen ze genieten van de grote tuin van het woonzorgcentrum,” vult debruyne aan.

pArkiNGom te voldoen aan de mobiliteitsvoorwaarden komt er een ondergrondse parkeergarage voor het personeel met toegang vanuit de Kapelstraat en wor-den ook de bovengrondse parkeerruimtes uitgebreid. Begin 2014 moet deze uitbreiding klaar zijn en zullen de bezoekers via een nieuwe ingang vanuit de Vlamingdam het woonzorgcentrum kunnen bereiken. ›

Page 26: Bouwen aan Monumenten 01 2013

de waalsa les pieux palen nvVoshol 6a - 9160 LokerenTel. +32 (0)9 340 55 00 Fax +32 (0)9 340 55 18 www.dewaalpalen.be

www.vanmaelesanitairverwarming.be/nl

Schoolstraat, 128490 Varsenare

JabbekeT 050 38 85 44F 050 38 73 77

Sanitaire inrichtingen, industriële- en centrale verwarming

13900160_maele 1_4.indd 1 01-03-13 11:43

Bloemisterijstraat 68340 Sijsele

[email protected]

Tel. 050/36.28.20

Page 27: Bouwen aan Monumenten 01 2013

143 | BoUWEN AAN VLAANdErEN

TEchNischE fichEBouwheer: Architect: Stabiliteit: Technieken: Algemene aannemer: Sanitair & HVAC: Elektriciteit: Start werken: Einde werken:

vzw Volkswelzijn, BruggeGino debruyne & Architecten, Bruggestudiebureau Vansteelandt, Torhoutstudiebureau de Klerck, Bruggedepret, zeebruggeVan Maele, jabbekeElektro Verbeke, Wontergem, deinzewinter 2012voorjaar 2014

participanten aan het woord

vAN MAElE –SANitAir EN HvAC“We zijn verantwoordelijk voor de integratie van het sanitair en de HvAC in woonzorgcentrum Engelendale,” vertelt philippe van Maele, gedelegeerd bestuurder bij van Maele (varsenare). “Gedurende een jaar zal een groep van vijf à tien medewerkers in Brugge actief zijn.”

opgericht na de Eerste Wereldoorlog als éénmanszaak telt deze on-derneming vandaag circa vijftig medewerkers en is uitgegroeid tot een specialist in de installatie van sanitair en HvAC. “dit is een be-langrijke referentie voor ons,” vervolgt van Maele. “Het merendeel van onze activiteiten gebeurt in de rust- en verzorgingssector.” van Maele was recent onder meer ook betrokken bij projecten als AZ damiaan (oostende), het olv-Ziekenhuis (Aalst), AZ Groeninge (kortrijk), rvt ter durme (lokeren) en WZC de ril (Middelkerke).

Page 28: Bouwen aan Monumenten 01 2013

architects& engineers

VK delivers fully integrated engineering services for demanding clients worldwide who want to invest in buildings in a constantly evolving society where our quality of life is under stress. www.vkgroup.be

Want to help build tomorrow’s world? Check out how you can realize your possibilities on www.vkgroup.be/careers.

Bene

dict

usPo

ort,

Ghe

nt

Arc

hite

cts:

Ley

man

- Va

ndew

alle

-Cor

ijn

VK s

ervi

ces:

str

uctu

ral e

ngin

eerin

g - b

uild

ing

serv

ices

ad_bavl_VK_201302.indd 1 2/8/2013 4:04:58 PM

Page 29: Bouwen aan Monumenten 01 2013

architects& engineers

VK delivers fully integrated engineering services for demanding clients worldwide who want to invest in buildings in a constantly evolving society where our quality of life is under stress. www.vkgroup.be

Want to help build tomorrow’s world? Check out how you can realize your possibilities on www.vkgroup.be/careers.

Bene

dict

usPo

ort,

Ghe

nt

Arc

hite

cts:

Ley

man

- Va

ndew

alle

-Cor

ijn

VK s

ervi

ces:

str

uctu

ral e

ngin

eerin

g - b

uild

ing

serv

ices

ad_bavl_VK_201302.indd 1 2/8/2013 4:04:58 PM

Effi ciëntie over de hele lijn.

Effi ciëntie is onze belangrijkste grondstof. Ons volle-

dig productgamma biedt individuele oplossingen met

efficiënte systemen voor alle toepassingsgebieden

en energiedragers – of het nu gaat om olie, gas, zonne-

energie, biomassa of lucht- en aardwarmte.

www.viessmann.be

Olie-/gascondensatie-techniek

Enkele voorbeelden uit het volledige gamma:

Houtverwarmings-systemen

Warmte-pompen

Warmtekracht-koppeling

Zonne-systemen

Microwarmte-krachtkoppeling

Vie

ssm

ann

Bel

gium

b.v

.b.a

. · 1

930

Zav

ente

m (

Nos

sege

m)

Het vakmanschap van de Viessmann Groep: olie- en gascondensatietechniek, houtverwarmingssystemen, warmtepompen, zonnesystemen, biogasinstallaties en warmtekrachtkoppelingssystemen.

IV_1451-1_KWK_BFl_BaVlaan.indd 1 29.01.13 12:54

Page 30: Bouwen aan Monumenten 01 2013

TE HUURTE KOOP

TE HUUR

Bisschoppenhoflaan 633 ❙ 2100 Deurne ❙ België ❙ T 03 325 43 00 ❙ www.eurorent.be ❙ [email protected]

Bouwliften

Steigermaterieel

Gratis catalogus 2012 - 2013 op www.eurorent.be

Rond punt van Wommelgem

ANTWERPEN

BERGEN OP ZOOM

HAVEHAVEHA NBREDA

GENT

E17

E19

A12

E19

A12

E34

E313

DEURNE

C A T A L O G U S 2 0 1 2 - 2 0 1 3

are

TE HUURvoor bouwen industrie

Meer dan 30.000 machines

onmiddellijk beschikbaar!

www.eurorent.be

Maandag t.e.m. vrijdag

07u30 - 12u15 • 13u00 - 17u00

Zaterdag

08u30 - 12u15 • 13u00 - 17u00

Bisschoppenhofl aan 633 • 2100 Deurne

Tel 03 325 43 00 • Fax 03 325 99 03

[email protected]

Openingsuren

Adres

Tools

best friend!a man’s

ER C2012 00 Cover.indd 1

17/11/11 08:53

EUR052_backcover BAV_LE01.indd 1 7/01/13 09:28