Montessori opvoeding en onderwijs in de 21e eeuwMontessori opvoeding en onderwijs in de 21e eeuw

1907-2011

Drs. E. Westra-Mattijssen

www.montessori.nl

1907-2011

Drs. E. Westra-Mattijssen

www.montessori.nl

103 jaar montessorionderwijs103 jaar montessorionderwijs

IN NEDERLAND

44 peuterspeelzalen160 basisscholen24 voortgezetonderwijs9 opleidingen en begeleidingsdiensten

IN NEDERLAND

44 peuterspeelzalen160 basisscholen24 voortgezetonderwijs9 opleidingen en begeleidingsdiensten

SLEUTELBEGRIPPEN

Zelfstandigheid

zelfredzaamheid

zelfdiscipline / verantwoordelijkheid

SLEUTELBEGRIPPEN

Zelfstandigheid

zelfredzaamheid

zelfdiscipline / verantwoordelijkheid

UITGANGSPUNTEN MONTESSORI OPVOEDING

• Actief zoeken naar het potentieel van kinderen

• Maximale ontwikkeling stimuleren

Montessori sprak over: Perioden van groei

• 0 tot 6 jaar: periode van schepping0-3 jaar: de schepper: absorberende geest

3-6 jaar: de ontdekker: bewuste ordening

• 6-12 jaar: periode van verkenning

en van wetenschap6-9 jaar: de verkenner: stabiliteit, kennisverwerving

9-12 jaar: de wetenschapper: rust en helderheid

M. Montessori 1951

En over: Gevoelige perioden

• Voor het bewegen

• Voor het waarnemen

• Voor de taal

• Voor kennisverwerving

• Voor creativiteit

• Voor socialiteit

• Voor moraliteit

2010

Help mij het zelf te doen

• Hoe kun je kinderen helpen?

• Wat kunnen kinderen zelf?

Zelf 1: alle opvoeding is zelfopvoeding

• Kiezen op school

• Kiezen thuis

• Wat voor werk• Welk tempo• Hoelang• In welke volgorde• Waarmee speel ik• Wat doe ik aan• Welke taak doe ik• Waar zorg ik voor

Grenzen van de keuzevrijheid

• Het eigen belang/veiligheid wordt geschaad

• Het sociale belang/veiligheid wordt geschaad

“Een gedisciplineerd mens is meester over zichzelf”

Zelf 2: groeien van innerlijke naar uiterlijke orde

• Van onbewuste naar bewuste orde

Door:

Goed waarnemen

Veel bewegen

Veel spreken en luisteren

Verwerven van culturele vaardigheden

Verkeren in sociale en morele situaties

orde

• Innerlijke orde en coördinatie van de bewegingen: concentratie

• Het handelend kind bevrijdt zich: kan werken

• Het genormaliseerd kind: spontane disciplinevoortdurend werkzaamhedensociaal gevoel en gedrag

Zelf 3: zelfverantwoordelijke zelfbepaling

• Kind is van nature actief in onderzoek van zichzelf en de omgeving

• Leert om te gaan met grenzen• Zelfstandigheid als ‘vrijheid in

gebondenheid’• Verschillen bepaald door eigen

(endogene) factoren en exogene factoren

samengevat

• Zelf kiezen

• Zelf zorgen voor orde

• Zelf verantwoordelijk zijn

DE ‘HULP’

Montessori :

• Voorbereide omgeving

• Specifiek materiaal

• Speciaal gedrag van volwasenen

OUDERS/VERZORGERSaffectie

• Spontaan en gepland

stabiliteit• Zekerheid en ritme

eerlijkheid• Rolmodel zijn

DE ONTDEKKING VAN HET KIND: TOEN EN NU

TOEN: BEGIN 20e EEUW

Het kind had geen eigen status, men onderscheidde geen kindertijd

NU: BEGIN 21e EEUW

Het kind heeft zeer veel eigen status (rechten van het kind 1989) maar vaak als volwassene in zakformaat, kindertijd is kort

beiden :

RUIMTE GEVEN

• Geven we voldoende ruimte?1: kiezen van vrienden

2: kleding keuze3: haardracht4: hobby / clubs5: eten6: broodbeleg7: invullen van voor- en naschoolse tijd8: bedtijd9: besteding van het weekend10: speelplaatsen in huis11: honoreren van verlanglijst12: inrichting van eigen kamer13: zakgeldbesteding

Geef 0, 1 of 2 punten

• 0 - 12 13 punten: matige ruimte

• 12 - 20/21 punten: voldoende ruimte

• 21 - 25 / 26 punten: (te) veel ruimte

Beslissingen nemenleraren en ouders

• Signaleren• Gericht observeren• Diagnosticeren• Begeleiden• Afwachten• Inwijden/ingrijpen• Evalueren• Vragen stellen• Feedback geven• registreren

• Afwachten • Ingrijpen• Ik-boodschappen• Vertellen van gewenst

gedrag• Herinneren/controleren• Saamhorigheid en

waardering uitspreken• Afspraken en regels

bepalen en aanpassen

Montessori: belonen en straffen zijn uit den

boze

belonen en straffen zoveel mogelijk overbodig maken door op tijd juiste beslissingen te nemen

belonen en straffen wakkeren machtstrijd aan, vanuit een ongelijkwaardige situatie

nooit werk laten doen voor een beloning of niet ervoor straffen

wel altijd bemoedigen of indien nodig afzonderen

Het kind in het gezin

• Maakt deel uit van het gezin als systeem, dmv taken

• Leeft met afspraken en regels

• Heeft ruimte voor eigenheid van de ontwikkeling en prestaties

• Kan persoonlijke behoefen uiten en overlegt over uitzonderingen

Het kind op school

• Doet onderzoek

• Gaat op zoek naar verbanden

• Toont verbeeldingskracht

• Toets zijn eigen kennis

• Draagt verantwoordelijkheid voor de kennis (cognitief / sociaal / moreel)

DE OPBRENGST

CITAAT MARIA MONTESSORI:

“Aldus beschermd zal het kind uitgroeien tot een ethisch volwaardige volwassene die door zijn persoonlijkheid mee kan bouwen aan een nieuwe samenleving.

In het kind zelf liggen de potenties besloten”

VERWONDERING

NIEUWSGIERIGHEID EN EEN ONDERZOEKENDE HOUDING

Ik wens alle kinderen in het montessorionderwijs toe dat ze zo mogen groeien.

Els Westra