WR-jaarrapportage 2017 KB24 System Earth Management (format op Themaniveau, met projectentabel) Auteurs: Martin Baptist, Henk Wolfert, Inge Koning. Wageningen Research, 21-2-2018 1. Inhoud Highlights De highlights uit KB-SEM zijn de projecten waarin we intensief samenwerken met bedrijfsleven en overheden. Voorbeelden zijn de Building with Nature projecten en het Groene Cirkels project. Voor onderzoekers zijn er highlights te vinden in innovaties zoals bijvoorbeeld in de toepassing van DNA barcoding waarmee WUR nieuwe monitoringmethoden ontwikkelt. In 2017 zijn er door WENR en WMR acht projecten uitgevoerd op het gebied van DNA. Daarnaast is een belangrijk resultaat van projecten het delen van kennis in platforms en dataportals, zoals in de projecten OpenNess (afgerond in 2017) en WaLTER. Het project Groene Cirkels is een initiatief van Heineken, Alterra en de provincie Zuid-Holland. Ambities zijn een klimaatneutrale brouwerij, een duurzame, circulaire economie en een aangename leefomgeving door natuur als uitgangspunt te nemen en programma’s te realiseren rond de onderwerpen energie, water, grondstoffen, mobiliteit en leefomgeving. De samenwerking met Heineken en de Provincie Zuid-Holland binnen Groene Cirkels maakt andere industrieën en het Waterschap ook geïnteresseerd in onze innovaties op het terrein van duurzaam ondernemen en gebiedsontwikkeling. Binnen het door KB-SEM ondersteunde EU project OPENNESS (Operationalization of Natural Capital and EcosystemServices) is een belangrijk resultaat het Oppla platform (http://oppla.eu/); een marktplaats en community of practice voor stakeholders die werken aan ‘Nature Based Solutions’. Met Oppla kunnen onderzoekers, professionals en beleidsmakers voorbeelden en best practices van ecosysteemdiensten met elkaar uitwisselen alsook bewijsvoering van de functionaliteit. Ook is er binnen KB-SEM in 2017 intensief gewerkt aan de afronding van het WaLTER project (Wadden Sea Long Term Ecosystem Research), gericht op monitoring en databeheer van het Waddengebied. Inmiddels is er een dataportaal van WaLTER ontsloten via www.waddenzee.nl dat onder meer de data van WOT-meetprogramma’s in de Waddenzee bevat. Knelpunten Door de aard en omvang van ons programma hebben de coördinatoren vooral organisatorisch gecoördineerd (d.m.v. jaarplan, monitoring uitputting, jaarverslag, etc.) maar te weinig aandacht kunnen besteden aan de inhoudelijke ontwikkeling en kwaliteitsbewaking binnen en tussen projecten. Daardoor is nog onvoldoende duidelijk wat de uitkomsten van individuele projecten en het programma als geheel zullen zijn. Er zijn daarom in maart en begin april 2018 bijeenkomsten gepland met onze projectleiders en we hebben contact opgenomen met de afdelingen communicatie van WENR en WMR. De bijeenkomsten zullen zich richten op de uitkomsten van het programma en de ‘game changers’, en die zullen vervolgens extern worden gecommuniceerd. In de drie Lumbricus projecten, die deel uitmaken van het Nationaal Kennis- en Innovatieprogramma Water en Klimaat (NKWK) lijkt het experimentele onderzoek in de vorm van living labs lastig van de grond te komen, met name omdat er in de uitvoeringsprogramma’s bij de betrokken waterschappen weinig ruimte voor is.

2. Planning

Het KB-SEM programma is grotendeels volgens planning uitgevoerd. Eén gepland project van WMR is in 2017 niet tot uitvoering gekomen, waarna een budget van ongeveer € 20.000 is geheralloceerd.

Er is NAPRO gehonoreerd voor zeven projecten voor een totaal van € 69.500,- excl. BTW (dat is 3,6% van het totale jaarbudget in 2017).

3. Producten

Projectenlijst KB System Earth Management 2017 met links naar KennisOnline en evt. producten

Code Naam Projectleider Looptijd Gegund incl. NAPRO excl. BTW

Gegund incl. NAPRO incl. BTW

Link naar KennisOnline Product (-en) te downloaden via KennisOnline Toelichting bij evt. afwijking

KB-24-001-002

Building with Nature Hondsbossche en Pettemer Zeewering

Groot, de, Alma (A.V., dr.), Scholl, Michaela

2015-2018

25,000 30,250 http://www.wur.nl/nl/project/Building-with-Nature-Hondsbossche-en-Pettemer-Zeewering.htm

5,2 k€ NAPRO ivm wisseling projectleiderschap (ivm burn-out) wat lastiger bleek dan gedacht

KB-24-001-005

BwN Waddenzeehavens Marconi Baptist, Martin (M.J., dr.ir.)

2015-2018

25,000 30,250 http://www.wur.nl/nl/project/BwN-Waddenzeehavens-Marconi.htm

Zie: https://www.wur.nl/nl/Dossiers/dossier/Bouwen-met-natuur.htm en https://www.wur.nl/nl/Dossiers/dossier/Waddenzee.htm

KB-24-001-006

BwN Waddenzeehavens Koehoal Baptist, Martin (M.J., dr.ir.)

2014-2018

50,000 60,500 http://www.wur.nl/en/project/BwN-Waddenzeehavens-Koehoal-1.htm

KB-24-001-007

Innovatielab Building with Nature voor regionale wateren

Hattum, van, Tim (T., ir.ing.)

2014-2018

60,000 72,600 http://www.wur.nl/nl/project/Innovatielab-Building-with-Nature-voor-regionale-wateren-1.htm

Nog niet op KOL; uit de jaarrapportage: Rapportages: Verdonschot, R.C.M., Verdonschot P.F.M. (2017) Relatie KRW-doelen en macrofauna in beken in Noord-Brabant. Notitie Zoetwatersystemen, Wageningen Environmental Research, Wageningen UR, Wageningen. Verdonschot, R.C.M., Dekkers, T.B.M., Verdonschot P.F.M. (2017) Monitoring effecten zandsuppletie Leuvenumse beek 2016. Notitie Zoetwatersystemen, Wageningen Environmental Research, Wageningen UR, Wageningen. Verdonschot, P., Verdonschot, R., Bauwens, J., Brugmans, B., Dees, A., Kits, M., Moeleker, M., Hoog, J. de, Scheepens, M., Barten, I., Coenen, D., Vught, A. van, Roovers, S. (2016) Kennisoverzicht kleinschalige maatregelen in Brabantse beken. STOWA rapport 2017-16, STOWA, Amersfoort. Artikelen: Verdonschot, R., Brugmans, B., Kits, M., Moeleker, M. (2017) Effect van stroombaanmaaien op de ecologische kwaliteit van de Lage Raam: een verkennend onderzoek. H2O online 12-9-2017, 9p. Verdonschot, R., Brugmans, B., Barten, I., Scheepens, M. (2017) De relatie tussen beschaduwing en de groei van waterplanten in twee beken in Noord-Brabant. H2O online 28-8-2017, 12p. Brugmans, B., Verdonschot, R., van Kempen, M., Barten, I, Roovers, S. (2017) Grote ecologische winst door kleinschalige maatregelen? Water Matters 5: 12-15.

KB-24-001-008

Natuurlijk Goedkoper (Houtribdijk, Markermeerdijk)

Lange, de, Marieke (H.J., dr.ir.)

2014-2018

55,000 66,550 http://www.wur.nl/nl/project/Natuurlijk-Goedkoper-Houtribdijk-Markermeerdijk-1.htm

KB-24-001-009

Building with Nature IJsselmeer Hattum, van, Tim (T., ir.ing.)

2013-2017

50,000 60,500 http://www.wur.nl/nl/project/Building-with-Nature-IJsselmeer.htm

5,1 k€ NAPRO ivm het feit dat het project koppelkansen Friese IJsselmeerkust traag verloopt. Wij hebben de resultaten gedeeld in de projectgroep koppelkansen. Er wordt tot de zomer 2018 nagedacht over opschaling van building with nature maatregelen langs de hele friese IJsselmeerkust. pl heeft daarbij onze kennis en diensten aangeboden maar dit traject loopt langzaam - Een van de activiteiten vanuit het kb project is het verwerken van de resultaten in de building with nature wiki van ecoshape met als doel de kennis van dit project te delen met een internationaal publiek. Het format voor de guidelines van de wiki is pas in januari 2018 beschikbaar gekomen. Om die reden is de activiteit niet in 2017 uitgevoerd maar moet deze komende maand worden opgepakt - Medio 2018 organiseert Ecoshape een BwN congres. De resultaten van dit project worden daar gepresenteerd.

KB-24-001-010

Bwn Ecoshape Vegetatiemonitoring Smits, Nina (N.A.C., dr.ir.)

2016-2018

10,731 12,985 http://www.wur.nl/nl/project/Bwn-Ecoshape-Vegetatiemonitoring-1.htm

zie ook: https://www.wur.nl/nl/Dossiers/dossier/Bouwen-met-natuur.htm

KB-24-001-011

European Topic Centre on urban land and soil systems ETC/ULS

Hazeu, Gerard (G.W., drs.)

2016-2018

50,000 60,500 http://www.wur.nl/nl/project/European-Topic-Centre-on-urban-land-and-soil-systems-ETCULS-1.htm

KB-24-001-012

Veiligheidsbuffer Oesterdam Ysebaert, Tom (T.J.W., dr.)

2016-2017

13,000 15,730 http://www.wur.nl/en/project/Veiligheidsbuffer-Oesterdam.htm

zie ook: https://www.wur.nl/nl/Dossiers/dossier/Bouwen-met-natuur.htm en https://www.wur.nl/en/Dossiers/file/Delta-and-coastal-protection.htm

KB-24-001-013

Rammegors ontpoldering Ysebaert, Tom (T.J.W., dr.)

2016-2017

5,000 6,050 http://www.wur.nl/en/project/Rammegors-ontpoldering.htm

KB-24-001-014

Perkpolder ontpoldering Ysebaert, Tom (T.J.W., dr.)

2016-2018

4,200 5,082 http://www.wur.nl/en/project/Perkpolder-ontpoldering.htm

KB-24-001-015

Roggenplaat suppletie Ysebaert, Tom (T.J.W., dr.)

2016-2017

10,000 12,100 http://www.wur.nl/en/project/Roggenplaat-suppletie.htm

KB-24-001-016

BwN Mangroveherstel Indonesië Debrot, Dolfi (A.O., dr.)

2016-2017

25,000 30,250 http://www.wur.nl/nl/project/BwN-Mangroveherstel-Indonesie-1.htm

Zie ook: https://www.wur.nl/nl/Dossiers/dossier/Bouwen-met-natuur.htm

KB-24-001-017

LUMBRICUS_Beekdalen BwN Maas, Gilbert (G.J., ing.)

2016-2021

77,750 94,078 http://www.wur.nl/nl/project/LUMBRICUS_Beekdalen-BwN-1.htm

Zie ook: https://www.wur.nl/nl/Dossiers/dossier/beekdalen.htm. Uit de jaarrapportage (nog niet op KOL): Buuren, M. van, G.J. Maas, (in prep.). Verlenging nevengeul Junne; Ontwerpen door te Bouwen met Natuur. Project in het kader van het thema Boeiende Beekdalen van het LUMBRICUS programma. Wageningen Environmental Research Delft, B. van, (in prep). LESA Verlengde nevengeul Junne. Wageningen Environmental Research Kramer, H., 2017. Boeiende Beekdalen proeftuin Vecht; Overzicht Ricopter activiteiten (Wageningen UARSF) en resultaten LiDAR opname. Interne notitie Kramer. H., 2017 Presentatie van de Ricopter activiteiten (Wageningen UARSF) en resultaten LiDAR opname in de proeftuin Vecht van de nevengeul Junne. https://surfdrive.surf.nl/files/index.php/s/hFS0nEBIuR4PIrD Kramer. H., 2017 Visualisatie van de LiDAR opname in de proeftuin Vecht van de nevengeul Junne. http://common-test.services.geodesk.nl/storymaps/potree/vecht04.html Maas, G.J. B. van Delft , G. Mol (in prep.). Geomorfologische- en landschapsecologische analyse van de Raamvallei. Wageningen Environmental Research

KB-24-001-018

NWO-UDW Ghana Port Development Baptist, Martin (M.J., dr.ir.)

2016-2018

11,122 13,458 http://www.wur.nl/nl/project/NWO-UDW-Ghana-Port-Development-1.htm

Zie ook: https://www.wur.nl/nl/Dossiers/dossier/Bouwen-met-natuur.htm

KB-24-002-001

Biodiversiteit op mijnbouwplatforms Coolen, Joop (J.W.P.) 2015-2018

20,000

24,200 http://www.wur.nl/nl/project/Biodiversiteit-op-mijnbouwplatforms-1.htm

KB-24-002-004

CASCADE Elsen, van den, Erik (H.G.M., ing.)

2012-2017

24,000 29,040 http://www.wur.nl/nl/project/CASCADE-1.htm

KB-24-002-005

Bodemdaling door gaswinning Wadden (incl. NAPRO)

Kuiters, Loek (A.T., dr.)

2012-2018

105,000

127,050 http://www.wur.nl/nl/project/Bodemdaling-door-gaswinning-Wadden.htm

Alleen hier genoemd de producten 2017:

KB-24-002-006

Goede grond voor waterbeheer Groenendijk, Piet (P., ir.)

2014-2020

50,000 60,500 http://www.wur.nl/nl/project/Goede-grond-voor-waterbeheer-1.htm

KB-24-002-008

Vervanging HELP-tabellen Hack-Ten Broeke, Mirjam (M.J.D., dr.ir.)

2012-2020

50,000 60,500 http://www.wur.nl/en/project/Vervanging-HELPtabellen-2.htm

Alleen hier genoemd de producten 2016-2017:

KB-24-002-010

ETC Biodiversity Jones-Walters, Lawrence (L.M., dr.)

2016-2018+...

45,000

54,450 http://www.wur.nl/nl/project/ETC-Biodiversity-1.htm

KB-24-002-011

European Topic Centre on Climate Change impacts, vulnerability and adaptation (ETC/CCA)

Timmerman, Jos (J.G., dr.ir.)

2011-2018

50,000

60,500 http://www.wur.nl/nl/project/European-Topic-Centre-on-Climate-Change-impacts-vulnerability-and-adaptation-ETCCCA.htm

Note on advantages and limits of remote sensing databases for biodiversity indicators. Bouwma, I.M.; mücher, C.A.; Jones-Walters, L.M. European Environmental Agency - 20 p (2017)

KB-24-002-012

Minatura Cormont, Anouk (A., dr.)

2016-2018

16,000 19,360 http://www.wur.nl/nl/project/Minatura-1.htm

Uit de jaarrapportage (nog niet op KOL): Verweij, P., Cormont, A., Kok, K., van Eupen, M., te Roller, J., Pérez-Soba, M., Janssen, S., Staritisky, I, in prep., Opening a black box model: increasing the applicability and transparency of the iCLUE land use change model, Environmental Modelling & Software. We expect to submit this at the end of 2017.

KB-24-002-013

PLACARD Coninx, Ingrid (I.) 2016-2020

50,000 60,500 http://www.wur.nl/nl/project/PLACARD-1.htm

Uit de jaarrapportage (nog niet op KOL): * design of (Mock-up) of platform interface to support platform users to access PLACARD data on stakeholder mapping and terminology assessment blogs and reports: DRMKC Newsletter 9: Coninx I., International Conference on Climate Risk Management, in Nairobi Kenya. Coninx I., Michalek G., Bentz J., Swart R., Schwarze R. 2017. Poster: Strategic narratives to induce preparedness and prevention in cities. New governance tool for public action. Poster presented at ECCA 2017 Glasgow. Article at acclimatize website: ACCLIMATISE: * http://www.acclimatise.uk.com/2017/05/29/using-narratives-to-improve-the-communication-and-collaboration-between-climate-change-adaptation-and-disaster-risk-reduction/ * De Rooij B., December 2017, Towards resilient forest landscapes. Blog about NetRisk Conference. To be published * Coninx I - to map or not to map - that is the questions. http://www.placard-network.eu/to-map-or-not-to-map-that-is-the-question/ - blog * Swart R. Telling stories to help increase resilience. http://www.placard-network.eu/telling-stories-to-help-increase-resilience/ * Outcomes of the narratives workshop in Brussels: http://www.placard-network.eu/using-narratives-to-help-integrate-cca-drr/ * Outcomes of workshop on institutional strengthening: http://www.placard-network.eu/joining-forces-cca-drr-workshop/

KB-24-002-016

AgriForValor Nabuurs, Gert-Jan (G.J.M.M., prof.dr.ir.)

2016-2018

20,120 24,345 http://www.wur.nl/en/project/AgriForValor.htm

KB-24-002-017

Sequencing Biodiversity: The feasibility of assessing biodiversity by sequencing

Smulders, Rene (M.J.M., dr.)

2011-2017

21,000 25,410 http://www.wur.nl/nl/project/Sequencing-Biodiversity-The-feasibility-of-assessing-biodiversity-by-sequencing-.htm

KB-24-002-018

Sustainable Arctic resource management

Heuvel-Greve, van den, Martine (M.J., drs.)

2016-2018

98,000 118,580 http://www.wur.nl/nl/project/Sustainable-Arctic-resource-management-1.htm

Uit de jaarrapportage, nog niet op KOL): * 2017: Kohlbach, D., F.L. Schaafsma, M. Graeve, B. Lebreton, B.A. lange, C. David, M. Vortkamp, H. Flores (2017). Strong linkage of polar cod (Boreaogadus saida) to sea ice algae-produced carbon: Evidence from stomach content, fatty acid and stable isotope analyses. Progress in Oceanography, 152: 62-74. * 2017: Evert Mul, Ronald Smit, Martin Biuw, Mario Acquarone, Meike Scheidat (2017). Diurnal pattern in harbour porpoise sound production in Arctic Norway. 31st Annual ECS conference, 29 April-3 May 2017, Middelfart, Denmark. Poster. * 2017: https://www.wur.nl/en/project/The-acute-effects-of-oil-in-Arctic-marine-systems.htm * 2017: paper in preparation 'Effect of temperature on the toxicity of oil to marine invertebrates'. * 2017: https://www.wur.nl/en/project/Estimating-input-of-Hg-and-PAH-levels-from-historical-local-sources-and-long-range-transport-into-the-coastal-marine-system-of-Kongsfjorden-Svalbard.htm * 2017: Frits Steenhuisen, Martine van den Heuvel-Greve, Mare van den Heuvel, Michiel Klaassen (2017). Estimating input of mercury from historical local sources and long range transport into the coastal marine system of Kongsfjorden, Svalbard. NWO symposium Nederlands Polair Programma, 8 December 2017, The Hague, the Netherlands. Poster. * 2017: https://www.wur.nl/en/Research-Results/Projects-and-programmes/Arctic/Show/The-Arctic-a-hotspot-for-marine-litter.htm

17,2 K€ NAPRO. Budget 27/11 opgehoogd met 16 k€ tot 36 k€ ivm herallocatie deel budget Coördinatie KB-24-003-015. Begin dit jaar konden we slechts de helft van de benodigde 40 k€ (budget WENR) voor Arctic beschikbaar stellen vanuit KB System Earth Management. Pas 27/11 kon worden besloten een groot deel van de resterende 20 k€ toe te kennen, namelijk 16 k€. Dit is budget dat we hadden gereserveerd voor een KB-bijeenkomst voor de WUR-projectleiders en externe betrokkenen/maatschappelijke actoren. Deze bijeenkomst wordt echter verschoven naar het voorjaar,

* 2017: webpage in preparation by WEnR/WMR/WEcR * Het geven van lezingen (onderwijsinstellingen en het algemene publiek) * 2017: M. Van den Heuvel-Greve, M. Loonen (2017). Our global freezer melts; Climate change affecting life at Spitsbergen and beyond. Border Sessions, 29 June 2017, the Hague, the Netherlands. Invited speaker.

omdat die dit jaar niet meer van de grond kan komen. Dit budget moet dus opnieuw gealloceerd kon worden en het project Sustainable Arctic resource management stond hiervoor in de wacht. De projectleider Judith Klostermann heeft echter aangegeven deze extra 16 k€ in 2017 niet meer te kunnen besteden, maar wil dit graag in 2018 benutten.

KB-24-002-019

Wadden Sea Long Term Ecosystem Research (WaLTER)

Baptist, Martin (M.J., dr.ir.)

2016-2017

45,550 55,116 http://www.wur.nl/nl/project/Wadden-Sea-Long-Term-Ecosystem-Research-WaLTER-2.htm

zie: https://www.walterwaddenmonitor.org/ 5,6 k€ NAPRO: doordat toegezegde inzet niet is uitgevoerd vanwege te late levering van benodigde data uit Niedersaksen, Duitsland.

KB-24-002-021

NKWK Kustgenese II Baptist, Martin (M.J., dr.ir.)

2016-2018

25,000 30,250 http://www.wur.nl/nl/project/NKWK-Kustgenese-II-1.htm

KB-24-002-023

Sluiten fosfaatbalans Nederland Vries, de, Wim (W., prof.dr.ir.)

2016-2018

50,000 60,500 http://www.wur.nl/nl/project/Sluiten-fosfaatbalans-Nederland-1.htm

KB-24-002-024

Waterwijzer Natuur Mol, Janet (J.P., ir.); Kros, Hans (dr. ir.)

2016-2019

50,000 60,500 http://www.wur.nl/nl/project/Waterwijzer-Natuur-1.htm

zie: https://www.waterwijzer.nl/

KB-24-002-025

MADFORWATER Ker Rault, Philippe (P.A., dr.)

2016-2020

23,000 27,830 http://www.wur.nl/nl/project/MADFORWATER-1.htm

zie: http://www.madforwater.eu/

KB-24-002-026

Nutriëntenbalans bossen Spijker, Joop (J.H., ir.) 2016-2018

63,000 76,230 http://www.wur.nl/nl/project/Nutrientenbalans-bossen-1.htm

KB-24-002-027

WaterNexus Stuyt, Lodewijk (L.C.P.M., dr.ir.)

2016-2019

18,000 21,780 http://www.wur.nl/nl/project/WaterNexus-2.htm

zie ook: https://www.wur.nl/nl/artikel/Water-Nexus-3.htm

KB-24-002-031

Mariene soortenherkenning met DNA barcoding

Glorius, Sander (S.T.) 2017 25,000 30,250 https://www.wur.nl/nl/Onderzoek-Resultaten/Onderzoeksprojecten-LNV/Expertisegebieden/kennisonline/Mariene-soortenherkenning-met-DNA-barcoding.htm

nog niet op KOL; uit de jaarrapportage:

KB-24-002-032

The use of RNA/DNA ratio’s in assessing the nursery quality for fish

Tulp, Ingrid (I.Y.M., dr.)

2017 30,000 36,300 https://www.wur.nl/nl/Onderzoek-Resultaten/Onderzoeksprojecten-LNV/Expertisegebieden/kennisonline/The-use-of-RNADNA-ratios-in-assessing-the-nursery-quality-for-fish-1.htm

KB-24-002-033

Ontwikkelen DNA techniek bij monitoren schelpdierlarven en toxische algen

Kamermans, Pauline (P., dr.)

2017 30,000 36,300 https://www.wur.nl/nl/project/Ontwikkelen-DNA-techniek-bij-monitoren-schelpdierlarven-en-toxische-algen-1.htm

Nog niet op KOL; uit de jaarrapportage: 1.Een memo waarin de toepassing van qPCR voor het detecteren van de voor Nederland relevante toxische algensoorten Alexandrium sp., Pseudonitzschia sp. en Dinophysis sp. en het detecteren van platte oesterlarven in gebieden waar de dichtheid aan larven laag is wordt beschreven en geëvalueerd. 2.Primers voor platte oesters en Pseudonitzschia.

KB-24-002-034

eDNA barcoding as innovative monitoring tool for invasive species - the Arctic case

Blanco Garcia, Ainhoa (A.)

2017 30,000 36,300 https://www.wur.nl/nl/project/eDNA-barcoding-as-innovative-monitoring-tool-for-invasive-species-the-Arctic-case-1.htm

KB-24-003-001

Aquacross (behoud biodiversiteit en ecosysteem diensten)

Piet, Gerjan (G.J., dr.ir.)

2015-2018

59,300

71,753 http://www.wur.nl/nl/project/Aquacross-behoud-biodiversiteit-en-ecosysteem-diensten-1.htm

Zie ook: http://aquacross.eu/

KB-24-003-004

OpenNess Perez-Soba, Marta (M., dr.ir.)

2013-2017

2,349 2,842 http://www.wur.nl/en/project/OpenNess.htm

Product 2017 op KOL (naast die van voorgaande jaren):

KB-24-003-005

Ecosysteemdiensten Zuid-Holland Heineken

Steingröver, Eveliene (E.G., dr.)

2013-2018

104,500 126,445 http://www.wur.nl/nl/project/Ecosysteemdiensten-Zuid-Holland-Heineken.htm

* Basiskwaliteit biodiversiteit kan je bereiken door samen te werken aan de kwaliteit van het landschap Vos, C.C. , Steingröver, E.G. (2017) Wageningen : Groene Cirkels - p. * Bemestingsproef digestaat op veen Houwelingen, K.M. van , Gies, T.J.A. (2017) Wageningen : Wageningen Environmental Research (Wageningen Environmental Research rapport 2804) - p. * Can social-ecological networks facilitate landscape transitions towards sustainability Opdam, Paul (2017) * Groene Cirkels Steingröver, E.G. , Vos, C.C. (2017) Wageningen : Groene Cirkels - p. * Klimaatverandering in de Grote Polder en Polder Groenendijk Goosen, H. , Rooij, L.L. de , Steingröver, E.G. , Opdam, P.F.M. , Haan, E. de , Dekkers, F. (2017) Wageningen : Wageningen Environmental Research (Wageningen Environmental Research rapport ) - p. * Knowledge needs for the operationalisation of the concept of ecosystem services Carmen, Esther , Watt, Allan D. , Carvalho, Laurence , Dick, Jan , Fazey, Ioan , Garcia-Blanco, Gemma , Grizzetti, Bruna , Hauck, Jennifer , Izakovicova, Zita , Kopperoinen, Leena , Liquete, Camino , Odee, David , Steingröver, Eveliene , Young, Juliette C. (2017) Ecosystem Services (2017). - ISSN 2212-0416 * Natuur als Partner Vos, C.C. , Opdam, P.F.M. , Biesmeijer, Koos , Grashof-Bokdam, C.J. , Steingröver, E.G. , Loos, F. (2017) : Groene Cirkels - p. * The Green Circles Initiative Bruin, K. de , Goosen, H. , Rooij, L.L. de (2017)

KB-24-003-006

PEGASUS Perez-Soba, Marta (M., dr.ir.)

2015-2018

36,251 43,864 http://www.wur.nl/nl/project/PEGASUS-4.htm

KB-24-003-007

Climate Smart Agriculture Booster Visser, Saskia (S.M., dr.); Kuikman, Peter (P.J. dr.)

2016-2020

85,051 102,912 http://www.wur.nl/nl/project/Climate-Smart-Agriculture-Booster-1.htm

KB-24-003-009

Food-Water Nexus Reinhard, Stijn (A.J., dr.ir.)

2016-2018

41,950 50,760 http://www.wur.nl/nl/project/Food-Water-Nexus-1.htm

KB-24-003-011

GasDrive Foekema, Edwin (E.M., dr.)

2015-2017

12,000 14,520 http://www.wur.nl/nl/project/GasDrive-1.htm

KB-24-003-012

Highly innovative marine portfolio Baptist, Martin (M.J., dr.ir.)

2016-2018

9,950 12,040 http://www.wur.nl/nl/project/Highly-innovative-marine-portfolio-1.htm

KB-24-003-013

BwN nuttig gebruik slib Eems-Dollard Baptist, Martin (M.J., dr.ir.)

2016-2019

30,000 36,300 http://www.wur.nl/nl/project/NKWK-nuttig-gebruik-slib-Eems-Dollard-1.htm

Nog niet op KOL. Er wordt gewerkt aan een adviesrapport

KB-24-003-015

Coördinatie KB System Earth Management

Wolfert, Henk (H.P., dr.), Baptist, Martin (M.J., dr.ir.)

2015-2018

80,336 97,207 nvt 5,4 k€ NAPRO WMR: Materiële kosten voor organisatie workshop/ symposium zijn niet benut in 2017 vanwege uitstel naar 2018.

KB-24-003-017

Farming systems - robustness, resilience and adaptation - characterisation, data and description

Wijnands, Frank (F.G., ir.)

2017 25,000 30,250 https://www.wur.nl/en/Research-Results/kennisonline/Farming-systems-robustness-resilience-and-adaptation-characterisation-data-and-description.htm

KB-24-003-018

Environmental impacts of multiple use options for reuse of obsolete oil and gas platforms in the North Sea

Jak, Robbert (R.G., dr.)

2017 30,000 36,300 https://www.wur.nl/nl/Onderzoek-Resultaten/Onderzoeksprojecten-LNV/Expertisegebieden/kennisonline/Environmental-impacts-of-multiple-use-options-for-reuse-of-obsolete-oil-and-gas-platforms-in-the-North-Sea-1.htm

A manuscript on the expected impacts of decommissioning/ abandonment and re-use of platforms at the North Sea (not yet visible on KOL); will be submitted to a reputable scientific journal (e.g. Marine Pollution Bulletin) and summaries will be sent to (social) media and Offshore Visie (trade journal). Zie ook het dossier: https://www.wur.nl/nl/Dossiers/dossier/Winning-van-olie-en-gas-op-zee.htm

KB-24-003-019

Cumulative effects assessment: from individual to population level effects

Tamis, Jacqueline (J.E., drs.ing.)

2017 30,000 36,300 https://www.wur.nl/nl/Onderzoek-Resultaten/Onderzoeksprojecten-LNV/Expertisegebieden/kennisonline/Cumulative-effects-assessment-from-individual-to-population-level-effects-1.htm

The output of the project is (manuscript is not yet visible on KOL): Matrix population model (r-script) (for internal use only) Document describing the matrix population model and its compatibilty with CUMULEO-RAM (for internal use only) Document describing the literature review of existing population models within CEA (for internal use only) Draft manuscript on the potential use of population models within iCEA (draft version for internal use. Final version to be published in a peer reviewed journal which has a broad reach within the (inter)national communities active in this research field. It will be visible on KOL then). )

KB-24-004-001

Coördinatie, synergie en doorwerking Hinssen, Paul (P.J.W., drs.)

2015-2018

27,080

32,767 http://www.wur.nl/nl/project/Coordinatie-synergie-en-doorwerking-1.htm

KB-24-004-002

Recht op de Noordzee Kistenkas, Fred (F.H., mr.dr.)

2015-2017

25,000 30,250 http://www.wur.nl/nl/project/Recht-op-de-Noordzee-1.htm

(en producten uit 2016)

KB-24-004-005

Grondwaterstandsinformatie (fase 2) Heinen, Marius (M., dr.ir.)

2015-2017

35,000 42,350 http://www.wur.nl/nl/project/Grondwaterstandsinformatie-fase-2.htm

Een WENR-rapport over de opzet en inrichting van een (validatie)meetnet voor grondwaterstanden in een lokale pilotstudie. Op basis van de resultaten worden aanbevelingen gedaan voor de opzet en inrichting van een objectief en nauwkeurig landsdekkend grondwaterstandmeetnet voor verdrogingsgevoelige natuur. In november/december 2017 worden de gegevens uitgewerkt en gerapporteerd (eind 2017 is conceptrapport gereed; moet nog worden gepubliceerd en komt dan op KOL). (Op KOL is rapport uit 2015 te zien).

KB-24-004-007

Biodiversiteitsindicatoren obv. functionele diversiteit

Ozinga, Wim (W.A., dr.)

2015-2018

50,000

60,500 http://www.wur.nl/nl/project/Biodiversiteitsindicatoren-obv.-functionele-diversiteit.htm

KB-24-004-009

Meervoudig gebruik stedelijk groen Vreke, Jan (J., drs.) 2016-2018

49,529 59,930 http://www.wur.nl/nl/project/Meervoudig-gebruik-stedelijk-groen-1.htm

Nog niet op KOL, aan het rapport wordt nog gewerkt

23 k€ NAPRO ivm het onverwachte vertrek van een projectmedewerker waardoor het project dit jaar niet meer kan worden afgerond. Volgens de projectleider en de teamleider van de vertrokken projectmedewerker is er dit jaar helaas geen capaciteit meer om dit project te kunnen afronden. De onderzoeker zat in een Werk-naar-werk traject en daarbij wordt niet uitgegaan van de officiële opzegtermijnen maar gaat het om maatwerk per situatie. We hebben pas een paar weken geleden van hem gehoord dat hij een andere baan had gevonden. Volgens de projectleider had het project nog prima kunnen worden afgerond als dit vertrek niet had gespeeld. Bijkomend probleem is nl. ook dat zijn eigen

werkzaamheden voor een deel gerelateerd waren aan de werkzaamheden van de vertrokken onderzoeker. Die kunnen dus nu ook dit jaar niet meer worden afgerond.

KB-24-004-010

PEGASUS (Public Ecosystem goods & services from land management unlocking the synergies)

Perez-Soba, Marta (M., dr.ir.); Cormont, Anouk (A. dr.)

2016-2018

3,000 3,630 http://www.wur.nl/nl/project/PEGASUS-Public-Ecosystem-goods-services-from-land-management-unlocking-the-synergies-1.htm

Rapport kon niet gereed komen binnen de looptijd van het project. Volgt.

KB-24-004-011

Vergelijkbaar maken Basiskaarten Natuur

Kramer, Henk (H., ing.)

2016-2017

30,000 36,300 http://www.wur.nl/nl/project/Vergelijkbaar-maken-Basiskaarten-Natuur-1.htm

Nog niet op KOL: Rapport : WOT rapportage over project 2016-2017, nederlandstalig Artikel : engelstalig over gebruikte methode van tijdserieanalyse

KB-24-004-012

PEGASUS LEI Brouwer, Floor (F.M., dr.)

2016-2018

40,000 48,400 http://www.wur.nl/nl/project/PEGASUS-LEI-1.htm

(en producten uit 2016)

KB-24-004-014

Climate Smart Sea Management Soma, Katrine (K., dr.) 2016-2017

40,000 48,400 http://www.wur.nl/nl/project/Climate-Smart-Sea-Management-1.htm

KB-24-004-015

Vegetatie-opnamen - verdroging Knotters, Martin (M., dr.ing.)

2017 25,000 30,250 https://www.wur.nl/en/Research-Results/kennisonline/Vegetatie-opnamen-verdroging.htm

KB-24-004-016

Broeikasemissies veenbodems Lesschen, Jan Peter (J.P., dr.ir.)

2017 25,000 30,250 https://www.wur.nl/en/Research-Results/kennisonline/Broeikasemissies-veenbodems.htm

KB-24-004-017

Complex Adaptive Systems Cormont, Anouk (A., dr.)

2017-2018

45,000 54,450 https://www.wur.nl/en/Research-Results/kennisonline/Complex-Adaptive-Systems-2.htm

KB-24-004-018

Big Data Walvoort, Dennis (D.J.J., drs.)

2017 25,000 30,250 pm

KB-24-004-019

Veranderende natuur Vos, Claire (C.C., dr.) 2017 25,000 30,250 https://www.wur.nl/en/Research-Results/kennisonline/Veranderende-natuur.htm

KB-24-004-020

Instituties voor natuurlijk kapitaal in een circulaire economie

Woltjer, Geert (G.B., dr.)

2017 50,000 60,500 https://www.wur.nl/nl/Onderzoek-Resultaten/Onderzoeksprojecten-LNV/Expertisegebieden/kennisonline/Instituties-voor-natuurlijk-kapitaal-in-een-circulaire-economie-1.htm

Artikel en rapport (nog niet op KOL)

KB-24-004-021

Skylark case study Perez-Soba, Marta (M., dr.ir.)

2017 22,000 26,620 https://www.wur.nl/nl/Onderzoek-Resultaten/Onderzoeksprojecten-LNV/Expertisegebieden/kennisonline/Skylark-case-study-1.htm

The report on this study could not yet be achieved within the duration of this project.

KB-24-005-001

Programme Management Damme, van, Cindy (C.J.G., dr.)

2015-2018

28,000 33,880 http://www.wur.nl/nl/project/Programme-management-1.htm

KB-24-005-002

International Exchange Damme, van, Cindy (C.J.G., dr.)

2015-2018

158,003 191,184 http://www.wur.nl/nl/project/International-exchange-7.htm

(alleen 2016-publicaties op KOL)

KB-24-005-003

Fish Ageing Bolle, Loes (L.J., drs.) 2015-2018

78,084 94,482 http://www.wur.nl/nl/project/Fish-ageing-8.htm

(alleen 2015- en 2016-publicaties op KOL)

KB-24-005-008

Remote mussel bed sensing Troost, Karin (K., dr.) 2016-2018

33,640 40,704 http://www.wur.nl/nl/project/Remote-mussel-bed-sensing-1.htm

KB-24-005-009

Drone mapping of mussel beds Troost, Karin (K., dr.) 2016-2017

5,000 6,050 http://www.wur.nl/nl/project/Drone-mapping-of-mussel-beds-1.htm

KB-24-005-019

Ecosystem acoustics Bergès, Benoît (B.J.P.) 2017-2018

38,144 46,154 https://www.wur.nl/nl/Onderzoek-Resultaten/Onderzoeksprojecten-LNV/Expertisegebieden/kennisonline/Ecosystem-acoustics-1.htm

to be published in 2018: scientific publication (habitat characterisation)

KB-24-005-020

Migration of WOT Shellfish database Asch, van, Margriet (M., dr.)

2017-2019

26,990 32,658 https://www.wur.nl/nl/Onderzoek-Resultaten/Onderzoeksprojecten-LNV/Expertisegebieden/kennisonline/Migration-of-WOT-Shellfish-database-1.htm

Main results in year 1 of 3: the framework for migration has been set; reference values have been added to the receiving database; first trial import has taken place successfully. (Not shown on KOL).

KB-24-005-021

Trendspotter Tulp, Ingrid (I.Y.M., dr.)

2017 27,320 33,057 https://www.wur.nl/nl/Onderzoek-Resultaten/Onderzoeksprojecten-LNV/Expertisegebieden/kennisonline/Trendspotter-1.htm

Findings are written up in a report including a roadmap for future analysis. The report will be finished in January 2018. We aim for a methodological paper based on one case study (will then be shown on KOL).

KB-24-005-022

Collection and storage of data on board of Tridens I

Hal, van, Ralf (R., ir.) 2017 5,500 6,655 https://www.wur.nl/nl/Onderzoek-Resultaten/Onderzoeksprojecten-LNV/Expertisegebieden/kennisonline/Collection-and-storage-of-data-on-board-of-Tridens-I-1.htm

Main results: * Overview of data streams on board of RV Tridens, including if the data is stored, if it is stored efficiently, and if not storage is preferred with which purpose. * Overview of acoustic equipment on board of RV Tridens, that might interfere with each other. * Advice on how to proceed on the storage of data on board of RV Tridens. (Not shown on KOL)

KB-24-005-023

Improving herring larvae surveys indices (HERLARS)

Damme, van, Cindy (C.J.G., dr.)

2017-2018

62,224 75,291 https://www.wur.nl/nl/Onderzoek-Resultaten/Onderzoeksprojecten-LNV/Expertisegebieden/kennisonline/Improving-herring-larvae-surveys-indices-HERLARS-1.htm

A CVO report will be published with the results beginning 2018.

KB-24-005-024

Density-dependent individual growth reduction of North Sea plaice

Kooten, van, Tobias (T., dr.)

2017 43,280 52,369 https://www.wur.nl/nl/Onderzoek-Resultaten/Onderzoeksprojecten-LNV/Expertisegebieden/kennisonline/Density-dependent-individual-growth-reduction-of-North-Sea-plaice-1.htm

An advice paper to the ICES Working Group on the Assessment of Demersal Stocks in the North Sea and Skagerrak (WGNSSK). This advice includes concrete directions for how the current advice procedure may take into account the observed density dependence. The involvement of members of this working group in the current project ensures that this advice will be relevant and useful to the assessment group. A peer-reviewed publication to be submitted to a scientific journal. This second output is necessary as ICES works on the basis of peer-reviewed knowledge in their advisory framework. The impact of a paper to WGNSSK is often not sufficient to start a change in procedure. Not yet shown on KOL.

8 k€ NAPRO ivm ziekte - Het werk was gepland in november-december, door de ziekte van projectmedewerker eind vorig jaar heeft zij haar deel van het werk niet kunnen doen en is deze onderuitputting ontstaan. Vervanging is vanwege haar specialistische kennis niet mogelijk.

KB-24-005-025

Incidental Bycatch Helmond, van, Edwin (A.T.M.)

23,660 28,629 https://www.wur.nl/nl/Onderzoek-Resultaten/Onderzoeksprojecten-LNV/Expertisegebieden/kennisonline/Incidentele-bijvangst.htm

An impact analysis has been made for the adaptation of the FRISBE database. A temporal solution for the registration has been created for the collection of data in Billie in order to be able to store the data in the database. In order to improve communication with crews, a plan has been developed amongst the team members to investigate the communication on the topic. A self-sampling scheme of rare fish species proposed to the Pelagic Freezer Association (PFA). Not shown on KOL.

KB-24-005-026

Developing tools to incorporate ecosystem considerations into management

Brunel, Thomas (T.P.A.)

2017 32,000 38,720 https://www.wur.nl/nl/Onderzoek-Resultaten/Onderzoeksprojecten-LNV/Expertisegebieden/kennisonline/Developing-tools-to-incorporate-ecosystem-considerations-into-management-1.htm

An implementation of the GADGET model for the hake/blue whiting species complex. (Not shown on KOL).

KB-24-005-027

Catch monitoring Helmond, van, Edwin (A.T.M.)

2017-2018

33,849 40,957 https://www.wur.nl/nl/Onderzoek-Resultaten/Onderzoeksprojecten-LNV/Expertisegebieden/kennisonline/Catch-monitoring-1.htm

Totaal 3,069,463 3,714,050