3D in 3DZZP-CORPORATIEi.s.m.

STAND VAN ZAKEN DRIE TRANSITIES• DE GESPREKKEN DIE DE DEELNEMERS AAN DIT NETWERK MET ACTOREN HADDEN

WIJZEN UIT:– ER ZIJN NOG GROTE VERSCHILLEN IN DE VOORTGANG VAN DE VOORBEREIDING– DE ‘ECHTE’ VERANDERING TEKENT ZICH NOG NIET AF

• STAND PER FASE:– RICHTEN : LIJKT DUIDELIJK MAAR NOG VEEL INTERNE VERSCHILLEN

(tussen niveaus in de organisaties)

– INRICHTEN : OVERAL NOG EEN PROBLEEM

– VERRICHTEN : GOEDE VOORBEELDEN / PILOTS

EEN POGING OM TOT EEN ANALYSE TE KOMEN MBT HET GEHELE SPEELVELD

1

DE TRANSITIE IN ONTWIKKELINGDE DRIE ACTOREN MAKEN KEUZEN

BIJ DE VORMGEVING VAN DE TRANSITIES ZIJN DRIE HOOFDACTOREN BETROKKEN: • CLIËNTEN, • AANBIEDERS • GEMEENTEN.

DEZE ACTOREN ZIJN IN EEN BEPAALDE MATE GEDREVEN OM INHOUDELIJK EN FINANCIEEL HET VERSCHIL TE MAKEN.

DRIJFVEREN WORDEN GEKLEURD DOOR VISIES EN BELANGEN OF WEL INTENTIES EN CONSEQUENTIES.

HET IS DAAROM BELANGRIJK JE REKENSCHAP TE GEVEN VAN DE INTENTIES EN CONSEQUENTIES DIE HET FEITELIJK GEDRAG STUREN VAN DE VERSCHILLENDE ACTOREN

EEN GOEDE KRACHTENVELDANALYSE KAN HELPEN OM DEZE INZICHTELIJK TE MAKEN

IN HET NAVOLGEND MODEL BEPERKEN WIJ ONS IN EERSTE INSTANTIE TOT HET FEITELIJK GEDRAG

Publiek

Actor

2

3

3 ACTOREN MAKEN KEUZEN:

CLIËNT:

VAN CONSUMENT, GERICHT OP CONTINUÏTEIT VAN HET BESTAANDE

NAAR COPRODUCENT, GERICHT OP ZELFBESCHIKKING

AANBIEDER:

VAN AANBIEDER VAN ZORG EN ONDERSTEUNING, GERICHT OP CONTINUITEIT

NAAR AANBIEDER EN PARTNER, GERICHT OP DE NIEUWE MARKT EN DE ZELFREDZAAMHEID EN STURING VAN DE CLIENT

GEMEENTE:VAN FINANCIER , GERICHT OP CONTINUITEIT VAN HET BESTAANDE

NAAR FINANCIER EN REGIEVOERDER, GERICHT OP VERNIEUWING

GEMEENTE

AANBIEDER

CLIE

NT

van

NAAR

NAA

R

NAAR

VAN

VAN

3-D

in 3

-D

GEMEENTE

AANBIEDER

CLIE

NT

van

NAAR

NAA

R

NAAR

VAN

VAN

-1-

-5-

-2-

-4-

-3-

-6-3-D

in 3

-D DE POSITIES VAN DE ACTOREN, IN RELATIE TOT ELKAAR:

• 6 MOGELIJKE SCENARIO’S

• IDEAAL TYPEN

• ANALYSE EN DISCUSSIE

4

1. VERTICALE STURINGKENMERKHet op vernieuwing gerichte gemeentelijk beleid is zowel bij cliënten als bij aanbieders nog niet aangekomen. Cliënt(organisatie) en aanbieders zijn (nog) gericht op behoud van het bestaande aanbod en de bestaande rechten.

GEVOLGDe gemeente ziet zich gedwongen om de nieuwe aanpak af te dwingen door een sterke verticale sturing en verantwoording. Rechten en plichten ‘dicht regelen’ leidt snel tot juridisering. Er ontstaan coalities tussen cliënten (en/of hun vertegenwoordigers) en aanbieders om het bestaande aanbod en de bestaande rechten te continueren.

RISICODe politieke dynamiek leidt tot het veilig stellen van rechten voor specifieke groepen. De regeldichtheid neemt nog meer toe. Beheersing op de regels zal ten koste gaan van de beheersing van de financiën. De inhoudelijke en financiële doelstellingen van het nieuwe beleid worden niet gerealiseerd.

STRATEGIE OM TOT VERNIEUWING TE KOMENHet huiswerk moet over. Horizontalisering van de sturing kan helpen. De gemeente kan coalities tussen aanbieders en cliënten aangrijpen om in dialoog de vernieuwing verder vorm te geven.

GEMEENTE

AANBIEDER

CLIE

NT

van

NAAR

NAA

R

NAAR

VAN

VAN

3-D

in 3

-D

5

2. AANBOD MODELKENMERKDe aanbieder is gericht op de nieuwe markt die de transities bieden. De gemeente loopt niet voorop en voert een terughoudend beleid gericht op behoud van het bestaande. De cliënt(organisaties) laten zich dit welgevallen.

GEVOLGDe aanbieders staan nog alleen in het streven om tot een op de uitgangspunten van de transities gebaseerd aanbod te komen en zullen waarschijnlijk snel eieren voor hun geld kiezen: Het bestaande aanbod gefinancierd krijgen door de gemeente

RISICODe financiële en inhoudelijke doelen worden niet snel gerealiseerd. De cliënten doen hun claim op voorzieningen onverkort gelden. Gemeente en aanbieders hebben grote moeite aan de zorg- en ondersteuningsvraag te voldoen binnen de beschikbare middelen.

STRATEGIE OM TOT VERNIEUWING TE KOMENAanbieders zouden coalities kunnen aangaan met cliëntorganisaties. Via het model van de ‘Private Ruimte’ (zie hierna) kan dan alsnog een weg naar de vernieuwing van de zorg worden bereikt.

GEMEENTE

AANBIEDER

CLIE

NT

van

NAAR

NAA

R

NAAR

VAN

VAN

3-D

in 3

-D

6

3. CLAIMCULTUURKENMERKGemeente en aanbieders richten zich op vernieuwing. Uitgangspunten zijn:• Regie bij de cliënt• Eigen kracht van cliënt en zijn omgeving• Horizontale ontwikkeling en verantwoording van beleid en

uitvoeringspraktijken Cliënten blijven vooralsnog in hun traditionele rol van zorgconsument zitten. Het nieuwe beleid wordt wordt nog niet gedragen en versterkt door cliënten en hun organisaties. Zij zijn vooral gericht op continuïteit in het bestaande aanbod.

GEVOLGGemeente en aanbieders ontwikkelen nieuw aanbod waarbij de toegang tot zorg en ondersteuning wordt bepaald door wat de cliënt aanvullend op eigen mogelijkheden en op die van het netwerk nodig heeft. Client blijft echter aanspraak maken op wat men gewend was.

RISICODe cliënt toont zich niet gevoelig voor het nieuwe beleid en aanbod. Deze positie versterkt het claimgedrag van de cliënt. Door het beroep op rechtmatigheid is het risico niet denkbeeldig dat dit leidt tot juridisering van de verhoudingen.

STRATEGIE OM TOT VERNIEUWING TE KOMENCliënten /cliëntorganisaties worden vroegtijdig betrokken bij de nieuwe aanpak en door versterking van de eigen regie verleid tot een andere benadering. Stelt hoge eisen aan de communicatie tussen gemeente en aanbieders enerzijds en de cliënten anderzijds: gekantelde gesprekken.GEMEENTE

AANBIEDER

CLIE

NT

van

NAAR

NAA

R

NAAR

VAN

VAN

3-D

in 3

-D

7

4. PRIVATE RUIMTEKENMERKDe gemeentelijke overheid loopt niet voorop in de vernieuwing en voert (nog) een behoudend beleid, gericht op continuïteit van het bestaande aanbod.

Cliëntorganisaties en aanbieders zijn gericht op vernieuwing: • Regie bij de cliënt• Eigen kracht van de cliënt en zijn omgeving• Horizontale ontwikkeling en verantwoording van beleid en

uitvoeringspraktijken

GEVOLGDoor de terughoudende rol van de gemeente ontstaat er ruimte voor de private partijen om een eigen aanpak te realiseren. Samenwerkings-verbanden kunnen vorm krijgen voor het brede WMO-veld maar zich ook richten op specifieke doelgroepen en/of vraagstukken.

RISICOAls de samenwerkingsvormen geen aansluiting meer hebben op het gemeentelijk beleid kunnen er problemen ontstaan in de gunning, financiering en verantwoording van de ondersteuning.

STRATEGIE OM TOT VERNIEUWING TE KOMENGemeenten hebben goud onder handbereik, door behoedzaam en met respect voor wat zich in het veld ontwikkelt het beleid daarop aan te sluiten komt een beweging naar daadwerkelijke vernieuwing tot stand.

GEMEENTE

AANBIEDER

CLIE

NT

van

NAAR

NAA

R

NAAR

VAN

VAN

3-D

in 3

-D

8

5. NIEUWE ORGANISATIEVORMENKENMERKDe aanbieder stelt zich afwachtend op ten aanzien van de mogelijkheden die de transities bieden. De aanbieder richt zich in eerste instantie vooral op de continuering van het bestaande. Cliënten willen zelf de regie voeren zowel op het collectieve als op het individuele niveau. De gemeente wil hen daar graag in faciliteren en ondersteunen.

GEVOLGEr ontstaat ruimte voor nieuwe organisatievormen en toetreders. Cliënten kunnen het initiatief naar zich toe trekken en met bijvoorbeeld corporaties de eigen regie en inkoopkracht versterken. Vandaaruit zijn ook coalities mogelijk met nieuwe toetreders

RISICOHet is zeer de vraag of met dit model snel voldoende volume kan worden gerealiseerd: ‘het wiel moet nog worden uitgevonden’. Tekorten in ondersteuning in de startfase dreigen. Er kan daardoor snel druk ontstaan door cliënten en politiek om desnoods door een conventioneel aanbod in de leemten te voorzien. Zo’n dubbelstrategie kan het claimgedrag doen herleven.

STRATEGIE OM TOT VERNIEUWING TE KOMENAanbieders kunnen verleid worden om in samenwerking met cliëntorganisaties vormen van zelforganisaties van cliënten te incorporeren: van binnen uit de vernieuwing binnen de instelling een kans geven.

GEMEENTE

AANBIEDER

CLIE

NT

van

NAAR

NAA

R

NAAR

VAN

VAN

3-D

in 3

-D

9

6. VERNIEUWINGKENMERKHier is sprake van alignment op de intenties en consequenties van het beleid bij alle actoren. De verschillende krachten versterken elkaar en kunnen leiden tot een werkelijke vernieuwing van het aanbod dat de eigen mogelijkheden van cliënten en hun netwerk versterkt en compensatie biedt als dat nodig is.

GEVOLGDe inhoudelijke en financiële doelen van de transities worden gerealiseerd.

RISICOEen belangrijke conditie voor een succesvolle en duurzame invoering is in sterke mate afhankelijk van de juiste incentives en sancties in het systeem. Het zal niet de eerste keer zijn dat een heldere visie en een vernieuwende werkwijze in de uitwerking wordt gefrustreerd door verkeerd gerichte prikkels. De consequenties kunnen bijvoorbeeld zijn voor:Gemeente : financiële risico’s

: politieke tegenbeweging a.g.v. IncidentenAanbieders : omzet en/of rendementsverlies

: hoge transactiekostenCliënten : ongelijke behandeling

: overvragen op de eigen regie

STRATEGIE OM DE VERNIEUWING TE BORGENAls de intenties van alle partijen gelijkgericht zijn, is het van het grootste belang steeds oog te houden voor de consequenties voor de verschillende actoren. Regelmatig evalueren en bijsturen is een absolute voorwaarde voor een duurzame vernieuwing.

GEMEENTE

AANBIEDER

CLIE

NT

van

NAAR

NAA

R

NAAR

VAN

VAN

3-D

in 3

-D