De boodschap van bevrijdingMieke Berger in gesprek met James Swartz

3130 InZicht 3.2019

Vedanta schenkt ons niet de ervaring van Zelf, omdat Zelf onafgebroken aanwezig is en al wordt ervaren. Het verwijdert alleen de onwetendheid van het individu met betrekking tot Zelf en onthult het feit dat er alleena één Zelf is, wiens natuur onbegrensde non-duale gelukzaligheid is.

3332 InZicht 3.2019

mind te transformeren: karma yoga (actie), bhakti yoga (devotie), ashtanga yoga (meditatie en juist leven) en jnana yoga (vedanta of Zelfonderzoek).

Beschouwt u zichzelf als een leraar of een levende meester?James: Ik ben een vedanta-leraar die de mind beteu-geld heeft. In vedanta gebruiken we niet het woord ‘meester’ in zijn conventionele betekenis, dat wil zeggen dat iemand macht heeft over anderen, de volgers. Onze methode van lesgeven is gebaseerd op vriendschap. We beschouwen mensen die Zelfon-derzoek in praktijk brengen als onze gelijken, zoals dat bij vrienden gaat. Dat komt omdat we realiteit als non-duaal zien, wat zoveel wil zeggen dat er geen verschil bestaat tussen de ene en de andere persoon. Het idee van een meester, dat gebaseerd is op dualiteit, schept een slaafse mentaliteit, een angstige spanning gedomineerd door verlangens van de schaapachtige volgers, die niet bevorderlijk is voor de ratio en het helder denken, dat nodig is voor Zelfrealisatie. Dat zorgt voor een stoet van ‘meesters’ die zich te schande hebben gemaakt, wat een permanent kenmerk is van de spirituele wereld en van de mannen en vrouwen die hun zucht naar geld, seks en macht niet kunnen bedwingen.

en de bewuste wezens die ik ervaar.’ De gedachte dat ik afgezonderd ben van alles en daardoor gevan-gen zit in een web van subtiele en grove gebeurte-nissen, dat wil zeggen gedachten, emoties en situa-ties, wordt aangeduid met dualiteit. Dualiteit is de gedachte achter alle andere gedachten en gevoelens. De werkelijkheid is non-duaal Bestaan/Bewustzijn, maar ons denken is daarmee niet in harmonie. Dat veroorzaakt lijden. Dus, op basis van een aantal eenvoudige doch verfijnde en geperfectioneerde wijzen van redeneren, leert vedanta ons hoe we kunnen denken vanuit het non-duale standpunt van Zelf, om daarmee onze gevoelens van afzondering, vervreemding en conflict, voortkomend uit onze en andermans ego’s, kwijt te raken.

Wat is volgens u de mind? Kunnen we die trainen of is het een onveranderlijk onbe-wust gereedschap?James: De mind is zowel bewust als onbewust. Het is de stroom gedachten, gevoelens, verlangens, angsten, dromen, situaties en gebeurtenissen die we tijdens de waak- en droomstaat ervaren. Het is ons gereed-schap voor het leren kennen en ervaren van objec-ten, dat wil zeggen van al het andere dan ons ware Zelf, Bestaan/Bewustzijn. Onze subjectieve ervaring ontstaat uit de neigingen die opgeslagen liggen in het onbewuste deel van de mind, dat door onze conditi-onering is geschapen. Onze conditionering veroor-zaakt onze verlangens en angsten, die onze gedachten doen ontstaan en ons tot actie aanzetten. Onze acties laten onbewuste sporen en neigingen na, die in het onbewuste deel van de mind worden opgeslagen en die manifest worden in de vorm van onze subjectieve ervaringen. De bewuste mind kan getransformeerd worden door gebruik te maken van de vrije wil om de manier waarop we denken en handelen te veran-deren, om aldus het onbewuste deel van de mind te programmeren. In essentie zijn de methoden om de

Met vedanta kan het echter direct worden gekend. Vedanta schenkt ons niet de ervaring van Zelf, om-dat Zelf onafgebroken aanwezig is en al wordt erva-ren. Het verwijdert alleen de onwetendheid van het individu met betrekking tot Zelf en onthult het feit dat er alleen één Zelf is, wiens natuur onbegrensde non-duale gelukzaligheid is.

Ik citeer: ‘Vedanta is het opnieuw trainen van je mind. Ik leer u door te tonen hoe u denkt.’ Kunt u uitleggen wat volgens u een gedachte en denken is?James: Er bestaan veel soorten gedachten, maar ve-danta focust op het hervormen van de gedachte ‘Ik ben afgezonderd van de fysieke objecten (materie)

U stelt dat vedanta een methode is, een logische leer die in stappen gevolgd kan worden. Kunt u die stappen wat nader toelichten? Hoe zien die eruit?

James: Zoals de ogen een middel zijn voor het verkrijgen van kennis omtrent vormen en kleuren, en de oren een middel zijn voor het verkrijgen van kennis omtrent geluid, is vedanta een aantoonbaar, onpersoonlijk middel voor het verkrijgen van ken-nis omtrent Bestaan/Bewustzijn, het Zelf. Omdat Zelf, de essentie van alles en iedereen, niet geob-jectiveerd kan worden zoals objecten die kenbaar zijn voor zintuigen, mind en intellect, kan Zelf niet gekend worden door perceptie en gevolgtrekking.

James Swartz (1941) leidde een turbulent leven als militair, student en succesvol zakenman. In 1967 had hij onverwacht een ervaring van ‘onpersoonlijk bestaan’ die zijn leven volkomen veranderde. Hij verkocht zijn bedrijf en ging op zoek naar bevrijding van de ik-illusie. Na talrijke omzwervingen keerde James ten slotte terug naar Ame-rika, zijn geboorteland, waar hij zijn ware goeroe ontmoette, Swami Chinmayananda.James is auteur van How to Attain Enlightenment: The Vision of Non-duality (Sentient Publications, 2010), en (Samsara najaar 2019). Over zijn leven schreef hij Mystic by Default, dat te lezen is via zijn website www.shiningworld.com Hij geeft bijeenkomsten over de hele wereld.

Vedanta leert hoe te denken vanuit het non-duale standpunt van Zelf

3534 InZicht 3.2019

kent niet dat de entiteit die wakker is, zetelt in het fysieke oog, etc.De wakkere entiteit is Bewustzijn onder de betove-ring van Onwetendheid, geboeid door de objecten, die door de zintuigen waarvan het oog het meest prominent is, waargenomen worden. De Mandukya Upanishad stelt dat het ervaringen ‘consumeert’, dat wil zeggen dat het hongert naar ervaringen. Het is iets dat naar buiten gekeerd is en hongert naar ervaringen.De mind is de dromer. Het is Bewustzijn onder de betovering van Onwetendheid dat geboeid is door gedachten en emoties, die abstracties zijn van ervaring, de onbewuste neigingen voortgekomen uit conditionering. Het is de subjectieve realiteit. De dromer is iets dat naar binnen gekeerd is en geïdentificeerd wordt met gedachten en gevoelens, fantasieën, etc.

De ‘ruimte in het hart’ is Bewustzijn dat verschijnt is de vorm van het Causale Lichaam (karana sarira in het Sanskriet). ‘Hart’ is het symbool van de essen-tie van iets zoals wanneer we zeggen dat we tot de ‘kern’ van de zaak moeten doordringen. Het is de dynamische bron van de mind, de fysieke wereld die onze intelligent ontworpen schepping tevoorschijn laat komen. In religieuze termen zouden we het God noemen. Mijn commentaren op Mandukya en Gaudapada’s Karika leggen in detail uit wat de drie staten en de drie entiteiten die ervaren zijn. t

kennis, kennis van fysieke of subtiele objecten, is altijd onderwerp van herziening omdat de mense-lijke mind, die het middel is waarmee kennis wordt verkregen, beperkt is. Hoe meer kennis, hoe meer onwetendheid. Daar komt nog bij dat de objecten waar kennis over bestaat in een permanente staat van verandering verkeren, waardoor ze niet defini-tief gekend kunnen worden.Er zijn echter bepaalde eeuwigdurende principes die nooit veranderen. De kennis van die principes - zwaartekracht, licht warmte, etc. - wordt ‘ge-openbaard’ aan de menselijke mind en is absoluut, hetgeen betekent dat die altijd goed is. Als de aard van elektriciteit veranderlijk zou zijn, zouden we er niet op kunnen vertrouwen en zou onze moderne wereld krakend tot stilstand komen, omdat we er volledig van afhankelijk zijn. Zelf - Bestaan/Bewust-zijn - is onveranderlijk. Dus de kennis van Zelf ver-andert nooit. Mensen zien de mind, die daarente-gen altijd verandert, aan voor hun zelf. Daarom zijn er zoveel theorieën, dat wil zeggen overtuigingen, over de aard van de mind. Vedanta verwijdert de onwetendheid, die het altijd aanwezige ongeboren Zelf bedekt. Dat Zelf is voor iedereen beschikbaar in de vorm van ‘IK’.

In Agama Prakarana wordt gesteld: Wie wakker is, is gevestigd in het rechteroog, het is de zetel van het ervaren. Wie droomt is de mind. Wie diep slaapt verkeert in de ruimte in het hart. Kunt u daar wat meer over zeg-gen?James: Het taalgebruik is metaforisch. Het bete-

schappen, maar bevatten directe kennis. Hoe kunnen we weten of het directe kennis is?James: Hoe weet je dat je bestaat? Hoe weet je dat je bewust bent? Het is je directe ervaring. Niemand heeft je ooit deze twee essentiële feiten verteld omdat het zo vanzelfsprekend is. Als realiteit non-duaal is, zoals vedanta stelt, is er geen verschil tus-sen ervaring en kennis. Terwijl iedereen zijn eigen bestaan/bewustzijn ervaart, wordt het Zelf niet op zijn waarde geschat, omdat ieders aandacht in beslag genomen wordt door de ervaringen die zich in Zelf ontvouwen. Als voorbeeld: je ziet nooit de camera in de foto die dezelfde camera gemaakt heeft, maar je weet wel degelijk dat het bestaan van een foto impliceert dat er een camera bestaat. Vedanta doet je besef krijgen van Zelf, de schepper van de erva-ringen die zich voordoen in jouw leven. Het laat je Zelf kennen. Hoewel logisch redeneren en deductie een indirect middel zijn voor het verkrijgen van kennis, zijn ze net zo goed als directe kennis, omdat er een onverbrekelijke verbinding bestaat tussen Bewustzijn dat de ervaring gadeslaat en de ervaring zelf. Waar rook is, is vuur. Zonder de zegen van Bewustzijn kun je niet ervaren en kennen. Jij bent Dat (Bewustzijn).

In een van uw boeken zegt u dat de Veda’s niet weersproken kunnen worden omdat zij ‘apaurasheya jnanam’ (geopenbaarde ken-nis) zijn. De oorsprong is Bewustzijn, niet de menselijke mind. Kunt u dat in wat meer detail toelichten?James: Kennis is of relatief of absoluut. Relatieve

Hoe brengt u de boodschap van bevrijding? Volgens uw uitspraken is het niet alleen een kwestie van kennis.James: Voor wie ervoor in aanmerking komen, geef ik les in Upanishads, de Bhagavad Gita en de Pra-karana-teksten, die de commentaren bevatten van de grote wijzen over de aard van de werkelijkheid. Deze teksten vormen een analyse van de drie aspec-ten van die ene non-duale werkelijkheid: de fysieke wereld, de psychologie en bestaan/bewustzijn.

Wat is volgens u de betekenis van geloof?James: Geloof is kennis die niet geverifieerd is. Het kan al of niet overeenkomen met de feiten. God is bijvoorbeeld in het algemeen een object van geloof. Maar vedanta schenkt ons een helder inzicht in wat God is.

U refereerde aan ‘transformatie’. Wat is dat volgens u en hoe kan het herkend worden?James: Vedanta transformeert een dualistisch, beperkt, inadequaat, onbewust egoïstisch leven in een bewust, verruimd, dienstbaar en liefdevol leven. Daarom hoeven we er geen reclame voor te maken. De transformatie die iemand doormaakt als hij of zij zich overgeeft aan Zelfonderzoek heeft een erg positieve invloed waardoor anderen zich ertoe aangetrokken voelen. De leer van vedanta is gedurende duizenden jaren gelijk gebleven omdat ze levens transformeert. Het is niet een filosofie of een geloofssysteem, dat de opvattingen van individuen of groepen van individuen vertegenwoordigt. Het is een bewezen middel voor het verkrijgen van directe kennis van de non-duale na-tuur van Zelf, dat op hetzelfde neerkomt als onvoor-waardelijke liefde voor het zelf en de wereld.

In Munduka Upanishad (Swami Nikhila-nanda) wordt gesteld: Veda’s zijn geen bood-

Hoe weet je dat je bestaat? Hoe weet je dat je bewust bent? Het is je directe ervaring

Interview n.a.v. James Swartz’s nieuwe boek Essentie van verlich-ting, dat najaar 2019 verschijnt bij Samsara.