Bijlage VWO 2010maatschappijwetenschappentevens oud programma maatschappijleerdeel 2 van 2

Bronnenboekje

tijdvak 1

2

InhoudOpgave 1 Sensatie in het Nederlandse televisienieuws 2Opgave 2 De kredietcrisis 4Opgave 3 Gevolg van de kredietcrisis: toetreding IJsland tot de Europese Unie 6Opgave 4 Politieke besluitvorming: de waarde van opiniepeilingen 7Opgave 5 Sociale veiligheid ontsleuteld 10

3

Symbolenlijst( ronde haak openen) ronde haak sluiten" aanhalingsteken/ slash; superscript* sterretje_ underscorebt begin tabelet einde tabel

4

bladzijde 2

Opgave 1 Sensatie in het Nederlandse televisienieuwsbron: naar Martine Zuidweg, Vox, jaargang 8, nr. 2, 6 september 2007

tekst 1 Koos Nuijten promoveert op een onderzoek naar sensatie in het Nederlandse televisienieuws.

1. Sinds Koos Nuijten (30) maandag2. terugkwam op zijn werk heeft de3. telefoon niet stilgestaan. Ze wisten4. hem allemaal te vinden: de Volkskrant,5. Trouw, De Gelderlander, NRC6. Handelsblad, het NOS Journaal, SBS7. Nieuws, RTL Nieuws, "en ik weet niet8. eens meer in welke radio-uitzending ik9. nou zat".(...)10. Zijn onderzoek naar televisienieuws11. beslaat de periode tussen 1980 en12. 2004. Een periode waarin het televisie-13. landschap - in de woorden van Nuijten14. - een 'commerciële revolutie' door-15. maakte. Als je in 1987 de televisie16. aanzette, had je de keuze uit twee17. Nederlandse zenders: Nederland 1 en18. Nederland 2. Twee jaar later kwam de19. eerste commerciële zender, RTL20. Véronique (later RTL 4). In 2004 kende21. Nederland al tien zenders die zich22. richtten op de Nederlandse markt,23. waarvan zeven commerciële zenders.24. Die ontwikkeling is van meet af aan25. met grote zorg gadegeslagen. "Ik heb26. de nieuwsberichten over televisie-27. nieuws van de afgelopen zeven jaar28. uitgeknipt en daaruit spreekt een29. algemeen onbehagen over het30. nieuws", zegt Nuijten. NOS-voorzitter31. Van der Louw waarschuwt in 1995 dat32. steeds sterker commercieel gestuurde33. programmering leidt tot sensatiezucht,34. het in gevaar komen van een35. onafhankelijke journalistieke aanpak36. en een oppervlakkige human-interest37. benadering. (...)

38. Maar niemand neemt de proef op de39. som. Dat heeft Nuijten met zijn onder-40. zoek wel gedaan. Hij heeft gekeken of41. het nou echt zo is dat het televisie-42. nieuws sensationeler is geworden en43. als dat zo is, of dat komt door de44. toegenomen concurrentie. Hij stelde45. zestien kenmerken op van sensatie en46. keek of die kenmerken bij kijkers de47. verwachte sensatie opriepen. En hij48. dook de archieven van de omroepen49. in. (...)50. Nuijten analyseerde een kleine 340051. nieuwsitems van acht nieuwsrubrieken,52. waaronder het NOS Journaal,53. RTL Nieuws, SBS Hart van Nederland,54. RTL 5 in het land en RTL Editie NL.55. "Ik had Ed van Westerloo (voormalig56. hoofdredacteur van het NOS Journaal,57. red.) aan de telefoon en hij zei: 'Wat58. kun je nou zeggen op basis van 337359. items? Wij hebben er heel veel meer60. gemaakt.' En dat is natuurlijk ook zo.61. Ik heb steekproeven genomen", vertelt62. Nuijten. "Verspreid over 25 jaar63. hebben we dertien keer een hele week64. aan nieuwsitems geanalyseerd. Ik65. meen dat we op basis daarvan een66. goede indruk hebben van de inhoud67. van het nieuws."68. In de Thomas van Aquinostraat richtte69. Nuijten een kijkruimte in. Van tevoren70. getrainde derdejaars communicatie-71. studenten turfden daar per item welke72. beelden, geluiden, emoties en camera-73. technieken passeerden. Monniken-74. werk.75. Maar de conclusie was duidelijk: het76. televisienieuws is inderdaad sensatio-77. neler geworden en dat hangt samen78. met de toegenomen concurrentie79. tussen zenders. Commerciële nieuws-80. zenders hebben nieuws dat op een

5

bladzijde 3

81. aantal kenmerken sensationeler is dan82. het aanbod van het NOS Journaal.83. Maar ook het NOS Journaal is de84. afgelopen jaren sensationeler ge-85. worden. Wat betreft sensationele86. onderwerpen doet het niet onder voor87. het RTL 4 Nieuws. In de jaren tachtig88. had het NOS Journaal nog geen89. concurrentie en hoefde het minder90. rekening te houden met de behoeften91. van kijkers. Nu doet het dat wel. De92. communicatiestudenten turfden onder93. meer ongelukken, rampen, branden,94. criminaliteit, seks en terrorisme. (...)95. Op het nieuws zien we verder meer96. sirenes, schreeuwende, huilende of97. zingende mensen. (...)98. Televisiemakers zetten hun camera-99. techniek vaker in om kijkers te prikke-100. len. Zo zijn er meer close-ups en is het101. aantal shots per item toegenomen.102. Close-ups trekken de aandacht van de103. kijker. (...)104. SBS Hart van Nederland scoort van de105. acht onderzochte nieuwsprogramma's106. het hoogst wat sensatie betreft. Het107. programma is op negen kenmerken108. sensationeler dan items uit het NOS109. Journaal. In de RTL-items komen meer110. emoties voor, zijn meer close-ups en111. wordt meer geknipt. Ook is het RTL-112. nieuws vaker toegesneden op113. personen. Dat laatste is dé truc om114. abstracte onderwerpen een menselijk115. gezicht te geven.116. Sensatie kan ervoor zorgen dat de117. kern van de informatie beter overkomt.118. Dat is de positieve kant van sensatie.119. Neem het item over het vijfjarige120. jongetje dat in een garage in het121. Noord-Franse Roubaix werd122. gevonden, ontvoerd door een pedofiel123. die net op vrije voeten was. In de124. journaaluitzending werd het nieuws125. over de kleuter gevolgd door een shot126. waarin president Sarkozy een nieuwe127. maatregel afkondigt om pedofielen128. langer vast te houden. "Dit is een129. schoolvoorbeeld van waar ik het over130. heb. Het persoonlijke verhaal over dat131. jongetje trekt meteen de aandacht van132. de kijker. Terwijl dat jongetje een week133. later al helemaal niet meer belangrijk134. is voor de gemiddelde Fransman. Maar135. als ze alleen Sarkozy met zijn maat-136. regel in beeld hadden gebracht was137. het item de kijker waarschijnlijk138. helemaal niet bijgebleven. Het eerste139. deel van het item functioneert dus als140. bruggetje om die taaiere informatie te141. onthouden. Als het inderdaad zo werkt,142. zeg ik: hoera sensatie!"143. Aan de andere kant: sensatie kan er144. ook voor zorgen dat kijkers hun aan-145. dacht richten op een deel van de146. boodschap, waardoor de kern van het147. verhaal niet of niet juist overkomt. (...)148. Je moet sensatie verstandig149. gebruiken, adviseert Nuijten.

6

bladzijde 4

Opgave 2 De kredietcrisisbron: naar Ieke van den Burg, www.europa-nu (geraadpleegd op 2 januari 2009)

tekst 2 Financiële crisis

1. In maart 2007 begint de huizenmarkt in2. de Verenigde Staten in te storten. Een3. groot aantal huizenkopers kan zijn4. hypotheek niet meer betalen waardoor5. er onrust ontstaat op de Amerikaanse6. markt. Wanneer twee grote7. Amerikaanse hypotheekbanken door8. wanbetalingen van hun klanten op het9. randje van een faillissement staan,10. begint men te spreken van een11. kredietcrisis.(...)12. Invloed op de wereld13. Aanvankelijk denken Europese leiders14. dat de onrust die veroorzaakt is door15. het instorten van de Amerikaanse16. huizenmarkt weinig invloed zal hebben17. op de economische groei in de Euro-18. pese Unie. Helaas blijkt deze ver-19. wachting niet uit te komen. Doordat de20. internationale markten sterk met elkaar21. verbonden zijn, verslechtert het22. economische klimaat in de eurozone23. wel degelijk door de kredietcrisis en24. het wordt moeilijker om daar met het25. rentebeleid verandering in te brengen.26. Het ingrijpen van de Europees27. Centrale Bank met honderden28. miljarden euro's om de boel tot29. bedaren te brengen heeft weinig effect.30. De paniek op de Europese markten31. neemt alleen maar toe. In november32. 2008 is er voor het eerst sprake van33. recessie in de eurozone.34. In september 2008 beleven de beurzen35. op Wall Street de sterkste daling op36. één dag sinds de aanslagen van 1137. september 2001, nadat de Ameri-38. kaanse bank Lehman Brothers uitstel39. van betaling heeft moeten aanvragen.40. Er wordt gesproken van een 'vrije val'41. of 'meltdown'. Ook elders in de wereld42. kelderen de beurskoersen.(...)43. Aanpak financiële crisis44. Zowel in de Verenigde Staten als in45. Europa tonen de overheden een toe-46. genomen betrokkenheid bij de krediet-47. crisis. De Amerikaanse overheid neemt48. de verlieslijdende hypotheekbanken49. Freddie Mac en Fannie Mae over. Het50. is een van de grootste reddingsacties51. van de Amerikaanse overheid ooit.52. Daarnaast komt zij met een reddings-53. plan voor de Amerikaanse financiële54. sector van 700 miljard dollar. (...)55. In oktober 2008 bereiken de Europese56. ministers van Financiën van de euro-57. landen een principeakkoord over het58. instellen van een garantie op spaar-59. tegoeden in de EU voor een bedrag60. van minstens 50.000 euro. Nederland61. heeft de garantie op spaargeld zelfs tot62. 100.000 euro verhoogd. Dit alles om te63. voorkomen dat mensen massaal hun64. geld opnemen. Eerder zijn in Ierland65. en Duitsland al maatregelen van deze66. strekking genomen. Ook tonen de67. regeringsleiders zich bereid over te68. gaan tot liquiditeitssteun via de69. centrale banken.70. Zelfs 'gezonde' banken hebben onder71. de crisis te leiden. Nadat Fortis en72. ABN-Amro feitelijk genationaliseerd73. zijn, ontvangt ING een kapitaalinjectie74. van 10 miljard van de Nederlandse75. overheid.(...)76. De vijftien landen van de eurozone77. hebben op 12 oktober afgesproken om78. garant te staan voor leningen tussen79. banken. Een vlot kredietverkeer tussen80. banken zou de financiële sector

7

bladzijde 5

81. moeten versterken. De maatregel is82. onderdeel van een totaalpakket dat de83. Europese burger vertrouwen in de84. economie moet geven. Bij dit pakket85. aan maatregelen past ook de86. topontmoeting van de twintig87. machtigste industrielanden (G20) die88. op 15 november in Washington plaats-89. vond. Om in de toekomst een nieuwe90. financiële crisis te voorkomen heeft de91. EU een lijst van wensen opgesteld die92. bij deze top is ingebracht. Zo wil de EU93. dat de rol van het IMF wordt gemoder-94. niseerd en dat het IMF een versterkte95. centrale rol krijgt in het internationale96. financiële systeem. (...)97. In april 2009 zal de G20 opnieuw bij98. elkaar komen. Dominique Strauss-99. Kahn, hoofd van het IMF, heeft al laten100. weten dat het IMF binnen zes maan-101. den 80 miljard euro extra nodig heeft102. vanwege de vele aanvragen door lid-103. staten uit het fonds.

De site www.europa-nu.nl is een initiatief van Het Europees Parlement Bureau Nederland in Den Haag en het Parlementair Documentatie Centrum van de Universiteit Leiden. Doel is de burger in staat te stellen een onafhankelijk oordeel te vormen over hoe de Europese Unie invloed heeft op ons leven. De tekst van Ieke van den Burg is afkomstig van deze site.

8

bladzijde 6

Opgave 3 Gevolg van de kredietcrisis: toetreding IJsland tot de Europese Uniebron: naar www.volkskrant.nl/buitenland, gepubliceerd op 28 juli 2009

tekst 3 EU zet vaart achter toetreding IJsland

Van onze correspondent Marc Peeperkorn

1. BRUSSEL - Onderhandelingen2. sneller dan die met Turkije en3. Macedonië.4. De Europese Unie maakt haast met5. het verzoek van IJsland om toe te6. treden tot de Unie. Een eerste rapport7. of het eiland geschikt is als EU-lid, is8. naar verwachting eind dit jaar al klaar.9. Nederland blokkeert deze stap niet,10. ondanks een conflict met Reykjavik11. over de terugbetalingen van spaar-12. tegoeden bij de failliete IJslandse bank13. Icesave.

14. Een goede afhandeling van de15. Icesave-kwestie is wel een harde voor-16. waarde voor IJsland om uiteindelijk17. EU-lid te worden. Nederland drong18. daar maandag tijdens een bijeenkomst19. van de Europese ministers van20. Buitenlandse Zaken op aan. Hoewel21. IJsland niet wordt voorgetrokken zal22. het de onderhandelingen met Brussel23. waarschijnlijk sneller afronden dan24. Turkije en Macedonië, landen die25. eerder de status van kandidaat-lid26. verwierven.

27. IJsland weigerde decennialang zich28. aan te sluiten bij de EU. De econo-29. mische crisis die het eiland hard30. raakte, heeft hier verandering in31. gebracht. Begin deze maand stemde32. een nipte meerderheid in het IJslandse33. parlement voor toetreding tot de EU.

34. De EU-landen besloten maandag het35. verzoek in behandeling te nemen. De36. Europese Commissie, het dagelijks37. bestuur van de EU, moet nu een38. rapport opstellen in hoeverre het land39. bij de Unie past. Normaliter duurt dat40. al snel een jaar, voor IJsland rekenen41. diplomaten op een paar maanden.(...)42. Op basis van het Commissierapport43. beslissen de EU-landen al dan niet de44. onderhandelingen met Reykjavik te45. openen. Moeilijke punten zijn de toe-46. gang van Europese vissers tot de rijke47. IJslandse visgronden en de walvisjacht48. die de eilandbewoners niet willen49. opgeven. De onderhandelingen zullen50. zeker twee jaar duren, waardoor51. IJsland op zijn vroegst in 2012 of 201352. toetreedt tot de EU.

53. EU-voorzitter Zweden waarschuwde54. dat Reykjavik geen voorkeurs-55. behandeling krijgt. De toetsing aan de56. EU-criteria zal serieus gebeuren.57. Volgens Rehn is "de weg die IJsland58. moet afleggen misschien korter, maar59. niet per se makkelijker" dan voor60. andere landen.

9

bladzijde 7

Opgave 4 Politieke besluitvorming: de waarde van opiniepeilingennaar: W.L. Tiemeijer, Wat 93,7 procent van de Nederlanders moet weten over opiniepeilingen. Utrecht, 2008, Aksant, blz. 92-96.

tekst 4 Strategisch kiezen

1. Hiermee is echter allerminst gezegd2. dat peilingen géén invloed zouden3. hebben op wat mensen stemmen. Die4. invloed is er wel degelijk. Alleen5. verloopt die stemming niet op de (...)6. wijze die bij bandwagon- en underdog-7. effecten*1 wordt verondersteld, maar8. via een beredeneerde, verstandelijke9. keuze.

*1 Mensen springen graag op de kar van de (waarschijnlijke) winnaar. De tegenhanger hiervan is het underdog-effect: mensen stemmen uit een gevoel van medelijden op de (waarschijnlijke) verliezer.

9. Nader bepaald: via strategisch10. kiezen. Hiervan is sprake als mensen11. niet stemmen op de partij die12. inhoudelijk het dichtst bij hun voorkeur13. ligt, maar op een andere partij, vanuit14. de calculatie dat zo de kans wordt15. vergroot op de regeringscoalitie of de16. premier die zij prefereren. Het is dus17. de machtsvraag die de doorslag geeft.18. Strategische kiezers denken dat de19. vraag welk beleid we de komende vier20. jaar krijgen, meer afhangt van wie er21. gaat regeren dan van de exacte22. samenstelling van het parlement (en23. daarin zouden ze best eens gelijk24. kunnen hebben.)25. De politicologen Joop van Holsteyn en26. Galen Irwin deden de afgelopen jaren27. onderzoek naar het fenomeen. Zij28. schatten het aantal potentiële29. strategische stemmers op ongeveer30. een kwart van het electoraat. Of deze31. mensen ook daadwerkelijk besluiten32. tot een strategische stem, hangt af van33. de omstandigheden. De kans hierop is34. groter als het erom spant, als een35. zeteltje meer of minder voor deze of36. gene partij het verschil kan maken.37. En hier komen de peilingen in het38. verhaal. Het hele fenomeen van39. strategisch stemmen is alleen mogelijk40. als er regelmatig peilingen verschijnen41. die aangeven hoe de partijen ervoor42. staan, welke coalities mogelijk zijn, et43. cetera. Het is op basis van de44. peilingen dat kiezers aan het rekenen45. slaan. (...)

46. Invloed peilingen op nieuws

47. Dit is echter pas het begin van het48. verhaal over het effect van peilingen49. op de verkiezingen. Zij beïnvloeden50. namelijk niet alleen de kiezers. Ten51. eerste hebben de peilingen een52. evidente, zo niet doorslaggevende53. invloed op de gebeurtenissen van de54. campagne. (...)55. Ten tweede hebben de peilingen grote56. invloed op de media. Iedereen kent57. wel de beelden van een lijsttrekker die58. wanhopig zijn best doet te vertellen59. welke mooie plannen en ideeën hij60. heeft, maar enkel wordt geconfron-61. teerd met de vraag 'wat hij gaat doen62. aan de tegenvallende peilingen'.63. Hij komt er met zijn boodschap64. eenvoudigweg niet door. Belangrijker65. nog is dat de peilingen het fundament66. leveren voor 'het grote verhaal' van de67. verkiezingen, het centrale dramatische68. conflict dat de dagelijkse afleveringen69. van het verkiezingsfeuilleton met70. elkaar verbindt en op verkiezingsdag71. zijn ontknoping zal krijgen. Het verhaal72. van 2002 was bijvoorbeeld 'De73. dramatische ineenstorting van Paars74. versus de stormachtige opkomst van75. Fortuyn'. Het verhaal van 2003 was76. 'De zegetocht van de jeugdige Bos77. versus het falen van Zalm'. In 200678. leek het thema 'De titanenstrijd tussen79. Bos en Balkenende' te gaan worden,80. maar dat verhaal werd halverwege de

10

bladzijde 8

81. rit door de nieuwste peilingen82. ingehaald.(...)83. Hoeveel invloed peilingen hebben op84. de Nederlandse verslaglegging, blijkt85. uit een opmerkelijke studie van Van86. Praag en Geijtenbeek over de ver-87. kiezingen van 2003. Zoals gezegd was88. het grote verhaal van de verkiezing89. 'De zegetocht van de jeugdige Bos90. versus het falen van Zalm'. Wanneer91. ontstond dat verhaal? Dat valt nauw-92. keurig te identificeren. Op 3 januari93. hield RTL4 het eerste grote lijst-94. trekkersdebat tussen Balkenende, Bos,95. Zalm en Marijnissen. Het was min of96. meer de start van de officiële97. campagne. Na afloop vonden de98. commentatoren in krant en op televisie99. dat Bos het heel goed had gedaan. De100. meeste kritiek was er op Balkenende,101. terwijl de meningen over Zalm en102. Marijnissen minder eenduidig waren.103. Al met al was er geen uitgesproken104. consensus over wie het debat had105. gewonnen en wie had verloren.106. Een dag later kwam het RTL Nieuws107. echter met een enquête van Intomart108. onder 150 kijkers. Daaruit bleek dat109. ruim 40 procent Bos 'de grote winnaar'110. vond en ruim 53 procent Zalm 'de111. grote verliezer'. Presentator Frits112. Wester voegde daar nog aan toe dat113. ook 39 procent van de VVD-kiezers dat114. zo zag. (...)115. De stelling dat Bos de grote winnaar116. en Zalm de grote verliezer was, werd117. even later door het NOS Journaal118. overgenomen, onder verwijzing naar119. het Intomartonderzoek. Hiermee was120. de toon gezet. Volgens Van Praag en121. Geijtenbeek heeft de snelle peiling een122. doorslaggevende rol gespeeld.123. 'Opvallend is dat ook na de publicatie124. van dit onderzoek er nagenoeg geen125. aandacht meer was voor de126. inhoudelijke onderwerpen uit het127. debat. Opvallend is misschien nog128. meer, dat de media klakkeloos de129. resultaten van het Intomartonderzoek130. overnamen en geen enkele journalist131. hier een kritische kanttekening bij132. plaatste.'

11

bladzijde 9

tabel 1

btbron: http://nl.wikipedia.org/wiki/Tweede_Kamerverkiezingen_2006_-_peilingen, geraadpleegd op 31 maart 2009

Peilingen Tweede Kamerzetels in week 3 en 4 van januari 2003 en de uitslag van Tweede Kamerverkiezingen van 2002 en van 22 januari 2003

De tabel bestaat uit 5 kolommen:Kolom 1: PartijKolom 2: Zetels 2002Kolom 3: Peiling 2003 week 3Kolom 4: Peiling 2003 week 4Kolom 5: Zetels 2003

CDA; 43; 42; 42; 44LPF; 26; 6; 6; 8VVD; 24; 28; 29; 28PvdA; 23; 40; 43; 42GroenLinks; 10; 6; 7; 8SP; 9; 16; 12; 9D66; 7; 6; 5; 6ChristenUnie; 4; 3; 3; 3SGP; 2; 2; 2; 2Leefbaar Nederland; 2; 1; 1; 0Andere partij; 0; 0; 0; 0et

12

bladzijde 10

Opgave 5 Sociale veiligheid ontsleuteldHieronder staan drie tekstfragmenten en één figuur uit het rapport Sociale veiligheid ontsleuteld, veronderstelde en werkelijke effecten van veiligheidsbeleid; Lonneke van Noije en Karin Wittenbrood, Rapport van het Sociaal en Cultureel Planbureau, juli 2008

tekst 5

1. Voor een veiliger samenleving zet de2. Nederlandse overheid uiteenlopende3. maatregelen in, variërend van meer4. politie op straat, het invoeren van5. cameratoezicht en het aanpassen van6. straatverlichting tot de opvang en7. begeleiding van risicojongeren en het8. opleggen van zwaardere sancties.9. Waarom zet de overheid juist deze10. maatregelen in en in hoeverre is dit11. een beargumenteerde keuze? Wordt12. de sociale veiligheid hiermee13. inderdaad bevorderd?14. In deze studie worden de veronderstel-15. lingen van het recente veiligheids-16. beleid in kaart gebracht en geconfron-17. teerd met empirische bevindingen over18. de effectiviteit van maatregelen om de19. criminaliteit, overlast en onveiligheids-20. beleving terug te dringen. Met deze21. benadering kunnen beleidskeuzen in22. de toekomst beter worden onder-23. bouwd.24. Kunnen we inderdaad verwachten dat25. door sneller en strenger straffen de26. recidive onder veroordeelden afneemt?27. Is het aannemelijk dat meer camera-28. toezicht leidt tot minder geweld?

13

bladzijde 11

figuur 1

Figuur 1 wordt hieronder omschreven in een tabel.

btbron: SCP rapport, bladzijde 22, gegevens afkomstig van het CBS

Omvang van de criminaliteit per 100.000 inwoners van de bevolking, 1995-2008 (in absolute aantallen)*1

*1 De gegevens tot 2004 en vanaf 2005 zijn niet zonder meer vergelijkbaar, wegens de overschakeling naar de Veiligheidsmonitorrijk (VMR)

De tabel bestaat uit 2 kolommen:Kolom 1: jaarKolom 2: absolute aantallen

Figuur 1.1a Totale criminaliteit door de bevolking ervaren1996; 30.0001997; 35.0001998; 36.0001999; 36.5002000; 36.0002001; 35.5002002; 38.000

Figuur 1.1e Totale criminaliteit door de politie geregistreerd1996; 7.5001997; 7.5001998; 7.6001999; 7.7002000; 8.0002001; 8.2002002; 8.500

Figuur 1.1b Geweldsmisdrijven door de bevolking ervaren1996; 5.8001997; 6.0001998; 7.0001999; 7.8002000; 7.0002001; 7.9002002; 8.000

Figuur 1.1f Geweldsmisdrijven door de politie geregistreerd1996; 4001997; 4301998; 4801999; 5002000; 5202001; 5502002; 600et

tekst 6 Hoofdlijnen van het Veiligheidsprogrammabron: SCP rapport, bladzijde 41-44 (ingekort)

Rechtshandhaving1. De eerste en zwaarste beleidslijn is die2. van de strafrechtelijke aanpak. (...)3. Het eerste speerpunt binnen deze lijn4. is het wegwerken van het tekort in de5. strafrechtelijke keten, (...).6. Door een verbeterde doorstroom in de7. justitiële keten kunnen twee specifieke8. groepen, die een tweede speerpunt9. vormen, de veelplegers en de10. criminele jongeren, sneller, zekerder,11. zwaarder en meer op maat (of12. persoonsgericht) bestraft worden.13. Begin 2003 zijn er prestatiecontracten14. afgesloten met de politie, waarin15. bijvoorbeeld is vastgelegd dat de16. politie in 2006 40.000 verdachten meer17. aan het OM doorstuurt dan in 2002.

18. Met het OM is vervolgens de afspraak19. gemaakt dat het de toegenomen20. instroom aan strafzaken van een21. adequate reactie voorziet.22. Tegelijkertijd is het de bedoeling dat23. het OM meer zaken zelf gaat afdoen,

14

bladzijde 12

24. om de druk op de rechterlijke macht te25. verlichten. (...)

De tweede beleidslijn toezicht en handhaving26. Hierin staan vooral gelegenheids-27. beperkende maatregelen centraal. Het28. belangrijkste speerpunt binnen deze29. lijn is het door zichtbaar toezicht en30. handhaving veiliger maken van31. specifieke locaties (...). Dit zijn32. plaatsen als stations, uitgaans-33. gebieden, het gebied rond coffee-34. shops, jeugdverzamelplaatsen,35. enzovoort. Het gaat overwegend om36. gebieden met een grote concentratie37. veelplegers, met name verslaafden, of38. risicojongeren. Men verwacht dat door39. de versterkte controle niet alleen over-40. tredingen en delicten worden voor-41. komen of sneller worden aangepakt,42. maar tegelijk ook overlast en43. verloedering worden teruggedrongen.44. Op verzoek van de gemeente kan het45. rijk risicogebieden aanwijzen als46. urgentiegebieden. Binnen deze47. urgentiegebieden spant de overheid48. zich in om wettelijke belemmeringen49. weg te nemen door onorthodoxe50. maatregelen en door toezichthouders51. extra bevoegdheden te verschaffen.52. Tot de onorthodoxe maatregelen53. kunnen de wijziging van de privacy-54. wetgeving, de identificatieplicht, het55. preventief fouilleren en techno-56. preventie gerekend worden. Een57. belangrijke maatregel is ook de uit-58. breiding van cameratoezicht. Onder59. voorwaarden mogen de camera-60. registraties gebruikt worden voor de61. opsporing van verdachten. (...)

Derde beleidslijn: kwaliteit van de leefomgeving62. De derde beleidslijn start niet vanuit de63. wijze waarop men de criminaliteit wil64. aanpakken (bijvoorbeeld via65. bestraffing, resocialisatie of toezicht),66. maar vanuit een veiligheidsstreven.(...)67. Deze beleidslijn richt zich dan ook niet68. direct op het bestrijden van de69. ernstiger vormen van criminaliteit,70. maar op het tegengaan van overlast en71. verloedering, en het vergroten van72. veiligheidsgevoelens in de stad en de73. eigen wijk. (...)

Einde

15