Hoewel ook binnen het hoger onder-wijs opdrachtgevers heel divers zijn, kunnen enkele eisen als kenmerkend voor vertaalwerk in deze sector wor-den aangemerkt. Een daarvan is con-sistentie in het gebruik van termino-logie. Alleen al gezien de veelheid aan faculteiten, opleidingen en vak-gebieden is een effectief terminolo-giebeheer voor onderwijsgerela-teerde vertalingen essentieel. Juist dit is een van de sterke punten van Metamorfose, dat haar succes deels te danken heeft aan een sterke focus op eenheid in stijl, spelling en termi-nologie bij grootschalige vertaalop-drachten.

Verder is een doelgroepgerichte aan-pak in het hoger onderwijs van groot belang. De teksten zijn geschreven met een specifieke lezersgroep voor ogen: meestal buitenlandse studen-

ten of bestuurders van buitenlandse partnerinstellingen. Dit heeft uiter-aard grote gevolgen voor de stijl waarin het document vertaald wordt. De eerste vraag die onze vertalers zich altijd stellen, is: voor wie is deze vertaling bedoeld?

Zoals bij alle opdrachten zetten wij ook voor vertalingen in het hoger onderwijs native speakers in. Onze vertalingen moeten echter wel voor studenten uit alle landen van de wereld begrijpelijk zijn. Een al te nadrukkelijk Britse of Amerikaanse vertaalwijze kan bij een lezer in bij-voorbeeld China of Zuid-Afrika tot misverstanden leiden. Dit speelt uiteraard ook bij klanten in andere sectoren, die vaak actief zijn in alle delen van de wereld.

PAGINA 2 Universiteit van Amster-dam en Metamorfose blij met voorspoedige samen-werking

Metamorfose actief in de academische wereld

PAGINA 3

De medewerker in beeld Harm-Jan van Zeben

PAGINA 4 Taaltopic De native speaker: een

must of een misverstand?

in dit nummer:

Lees verder op pagina 3

Metamorfose steeds actiever in het hoger onderwijsAls allround vertaalbureau is Metamorfose vanzelfsprekend actief in tal van sectoren. De zakelijke en financiële dienstensector en de overheid behoren van oudsher tot onze voornaamste werkgebieden, maar sinds enige tijd werken we ook intensief voor gerenommeerde instellingen in het hoger onderwijs, waaronder de Universiteit van Amsterdam, de Vereniging van Universiteiten (VSNU), de Nuffic en de Hogeschool van Amsterdam. De specifieke kwaliteiten die daar voor nodig zijn, bepalen ook deels ons succes bij klanten in andere be-drijfstakken.

november 2009 halfjaarlijkse uitgave van Metamorfose vertalingen met informatie voor en over onze relaties

verder

Om te voldoen aan de eisen van deze voortschrijdende internationalise-ring is er binnen de UvA steeds meer behoefte aan Engelstalige informatie. Ongeveer 7% van de huidige studen-tenpopulatie komt uit het buiten-land, het aantal buitenlandse weten-schappelijke medewerkers groeit, en er komen steeds meer internationale samenwerkingsverbanden op het gebied van onderzoek en onderwijs. De kwaliteit van het Engels heeft dan ook de structurele aandacht van de Universiteit. De profilering van de UvA in het Engels moet dus op het best mogelijke niveau plaatsvinden, en consistentie in UvA-terminologie en -huisstijl in alle Engelstalige uitin-gen is essentieel.

Kwaliteit“Omdat teksten binnen de UvA vaak meerdere levens leiden, is het belang-

rijk dat de Engelse vertaling kwalita-tief goed is,” aldus Sherry. “Bij bureau Communicatie willen we de toon zetten en het goede voorbeeld geven. Daarom moeten de vertalers en vertaalbureaus waar wij mee werken aan de hoogste kwaliteits-eisen voldoen. Vanzelfsprekend moet een vertaling de betekenis en nuances van de brontekst dekken, maar ook moet de juiste toon gevon-den worden en moet de vertaling als een authentieke (nieuwe) brontekst lezen – dus in accuraat, helder en perfect idiomatisch Engels. De verta-lers moeten native speaker van het Engels zijn, veel vertaalervaring hebben en over een grondige kennis van de Nederlandse cultuur en samenleving beschikken. Om het vertaalproces te ondersteunen geef ik altijd een gedetailleerde briefing. Bij Metamorfose heb ik er alle ver-

trouwen in dat de opdracht goed wordt begrepen en zo niet, dat er vra-gen worden gesteld. Vervolgens wor-den de extern uitbestede vertalingen door mij rigoureus gecontroleerd, zeker aan het begin van de samen-werking. Metamorfose biedt voor iedere opdracht een of meerdere ver-talers met de benodigde expertise en competenties. Verder wordt iedere vertaling grondig bekeken door een tweede vertaler alvorens naar de UvA te worden gestuurd. Ze zijn bij Metamorfose ook altijd geïnteres-seerd in feedback, wat ik als een gezonde en wenselijke ‘academische instelling’ beschouw. Wat betreft het streven naar topkwaliteit zitten we duidelijk op één lijn.”

Expertise en capaciteitIn 2008 besloot de UvA alle voorlich-tingsmateriaal voor de ongeveer

[2]

Metamorfose actief in de academische wereld

Universiteit van Amsterdam en Metamorfose blij met voorspoedige samenwerking

Een van de maatschappelijke sectoren waar internationalisering de laatste tien jaar een steeds prominenter rol speelt, is het hoger onderwijs. In het kader van het in 1999 begonnen Bologna Proces wil de EU de sterkste kenniseconomie ter wereld worden. Een internationaal georiënteerde en toegankelijke onderzoek- en onder-wijssector is daarvoor onmisbaar. Als lid van de League of European Research Universities wil de Universiteit van Amsterdam (UvA) daar een belangrijke bijdrage aan leveren. Sherry Marx, sinds 2007 werkzaam als vertaalcoördinator bij bureau Communicatie van de UvA, heeft o.a. als taak de kwaliteit en eenduidigheid van de Engelstalige communicatie van de Universiteit te bewaken. Hoe gaat ze te werk, en welke rol speelt Metamorfose Vertalingen daarbij?SHERRY MARX

180 masteropleidingen van de UvA voor het eerst in het Engels beschik-baar te stellen. “Voor dit enorme pro-ject zochten we een bureau dat ver-trouwd was met de Nederlandse uni-versitaire onderwijssector en onder-wijsterminologie. Metamorfose bleek regelmatig vertaalwerk voor de Nuffic, VSNU, HBO-raad en andere universiteiten te verrichten. Ook was het, gezien de omvang van de opdracht, erg belangrijk dat er genoeg capaciteit was. Met vijf ‘native-speaker’ vertalers ter plekke en een uitgebreid netwerk van vaste en gespecialiseerde vertalers, bleek Metamorfose uitstekend toegerust voor dit project. Verder was het nood-zakelijk dat intern goed werd over-legd, zodat we zeker konden zijn dat onze terminologie en huisstijl gehan-teerd zouden worden. Dat dit sterke punten van Metamorfose zijn, werd

in dit project bevestigd. De communi-catie tijdens het hele project, dat ongeveer zes maanden besloeg, ver-liep voortreffelijk. Zowel de afdeling Marketing & Studievoorlichting als onze faculteiten hebben nu een goede basis voor hun documentatie op het gebied van de masteropleidin-gen in het Engels.”

Flexibele en professionele dienstverleningVerder geldt voor Sherry de dienst-verlening als een zeer belangrijke fac-tor. “Bij Metamorfose weet je binnen een half uur waar je aan toe bent. Is de contactpersoon er niet, dan krijg je direct een reactie van een vervanger. Zo kan ik anderen binnen de Universiteit heel snel informeren over de kosten, levertijd en andere relevante zaken. Daarbij is Metamorfose zeer flexibel qua plan-

Als projectmanager bij Metamorfose zorg ik er samen met de andere projectmanagers voor dat de te vertalen teksten naar de juiste ver-talers worden gestuurd. De ene ver-taler blinkt uit in het vertalen van een juridische tekst, maar kan met een wervende tekst niet uit de voe-ten. De andere vertaler is een kei in het schrijven van een marketing-tekst, maar weet zich met een medisch dossier geen raad. Het is een uitdaging de allerbeste combi-natie van tekst en vertaler te vinden. Deze zoektocht speelt zich zoveel mogelijk af binnen de kaders die de klant stelt. Luisteren naar zijn wen-sen is daarom erg belangrijk.

Wanneer heeft hij de vertaling nodig? Welke talencombinaties? Tegemoetkomen aan die wensen én een goede vertaling leveren maakt van een vertaling maatwerk van top-kwaliteit.Van de uiteindelijke vertaling kan ik daarom echt genieten. Wat vinden vertalers mooie oplossingen voor problemen waar ze bij het vertalen tegenaan lopen!

Het is ook van groot belang, ten slotte, dat de vertaler goed op de hoogte is van de actualiteit. Het hoger onder-wijs is, net als veel andere onderdelen van de private en particuliere sector, voortdurend in beweging als gevolg van reorganisaties, nieuwe wetge-ving en maatschappelijke ontwikke-lingen. Zonder kennis van de actuali-teit loopt zelfs een goede vertaler het risico de plank mis te slaan in woord-keuze of interpretatie.

Deze combinatie van kwaliteiten ver-zekert onze opdrachtgevers in het hoger onderwijs en daarbuiten van professionele vertalingen die steeds zijn toegesneden op het lezerspubliek van de opdrachtgever.

Vervolg van pagina 1De medewerker in beeld

[3]

ning: als het aanleveren van teksten vanuit de Universiteit trager gaat dan gepland, beschikt Metamorfose over voldoende interne en externe vak-mensen om dat goed op te vangen.” Als laatste noemt Sherry een prettig neveneffect van de opdrachten die Metamorfose uitvoert. “Nadat ik ver-talingen heb nagekeken en eventueel heb aangepast, zet Metamorfose de UvA-termen in een achter-de-scher-men versie van onze vertaallijst. Ook komen zij met eigen input en sugges-ties. Dat werkt uitstekend. Wanneer de herziene vertaallijst ‘live’ gaat, weet uiteindelijk iedereen wat er met een term wordt bedoeld en hoe de UvA deze in het Engels vertaalt, mede dankzij de bijdrage van Metamorfose. Kortom: kwaliteit, expertise, capaci-teit en professionele dienstverlening – een hele lijst van pluspunten!”

Harm-Jan van Zeben heeft Duits gestudeerd en werkt sinds kort bij Metamorfose Vertalingen.

Metamorfose steeds actiever in het hoger onderwijs

harm-jan van zeben

Taa

l to

pic

De native speaker: een must of een misverstand?

Catharijnesingel 853511 GP UtrechtT 030 271 92 00

F 030 271 99 10

E info@metamorfosevertalingen.nlI www.metamorfosevertalingen.nl

COLOFON

Tekst en samenstellingMetamorfose Vertalingen

Ontwerp en opmaakwww.centomani.nl, Evarien Tuitert

DrukwerkPlantijnCasparie, IJsselstein

Metamorfose Vertalingen is een allround vertaalbureau met speciali-saties in meerdere vakgebieden, waaronder juridisch, financieel, technisch, medisch en onderwijs.

ook een goed salaris’. ‘De regeling wordt nu in 2010 ingevoerd’. ‘Hij heeft heus wel in de gaten hoe het zit’. ‘We hebben de nodige maatrege-len genomen’ – dit soort zinnen wor-den door Engelssprekenden vrijwel altijd foutief geïnterpreteerd.

Ten derde zijn vertalingen van native speakers vaak zó idiomatisch, dat ze voor een internationaal lezerspubliek niet altijd goed te volgen zijn. Zo’n ‘couleur locale’ klinkt aantrekkelijk, maar de klanten van onze opdracht-gevers zitten uiteraard niet alleen in Engeland of de Verenigde Staten. Hoewel we onze vertalingen leveren in smetteloos Brits of Amerikaans Engels, zorgen we ervoor dat ook een Italiaan, een Japanner of een Rus zich aangesproken voelt.

[4]

Ieder zichzelf respecterend vertaalbureau adver-teert met de mededeling dat het uitsluitend native speakers inzet. Dit om potentiële klanten te verzekeren van een document dat niet leest als een vertaling, maar als een oorspronkelijke tekst. Dit is natuurlijk terecht: alleen native speakers beschikken immers over het aangeboren taalge-voel dat een tekst echt authentiek maakt. Daarom huldigt ook Metamorfose steevast het native speaker-principe.

Maar al is de native speaker heilig, hij is niet onfeilbaar. Ten eerste om de simpele reden dat maar weinig men-sen goed kunnen schrijven. Vaak wordt de native speaker beschouwd als de persoon die omtrent ieder taal-kundig vraagstuk het laatste woord heeft, maar we moeten er niet auto-matisch van uit gaan dat iedere native speaker een goed schrijver is, laat staan een goed vertaler.

Ten tweede kan het de native speaker ontbreken aan inzicht in de brontaal. Een goed vertaler is deskundige in zowel zijn eigen taal als de taal van waaruit hij vertaalt. Hoe goed de native speaker ook schrijft, zelfs de meest ervaren vertalers onder hen weten met bepaalde Nederlandse wendingen geen raad. ‘Hij heeft dan