Meerjarig Bestuurlijk Programma 2019-2022 - Gemeente Heerlen · Provincie. Uitgangspunt bij de...

Meerjarig BestuurlijkProgramma 2019-2022

Begroting 2019

Meerjarig Bestuurlijk Programma 2019-2022

Begroting 2019

3

Inhoudsopgave

Raadsvoorstel 5Raadsbesluit 11Leeswijzer 13Gemeenteraad 15

1. Bestuurssamenvatting Meerjarig Bestuurlijk Programma 2019-2022/begroting 2019 17

2. Programmaplan 232.0 Programma Bestuur en Ondersteuning 23 Kernthema Bestuurskracht 26 Kernthema Dienstverlening 28 KernthemaMiddelenenheffingen 302.1 Programma Veiligheid 33 Kernthema Crisisbeheer 37 Kernthema: Veiligheid 382.2 Programma Verkeer en Vervoer 43 Kernthema Mobiliteit 46 Kernthema wegen, straten en pleinen 482.3 Programma Economie 50 Kernthema Economie 53 Kernthema Economische promotie 562.4 Programma Onderwijs 59 Kernthema Onderwijs 622.5 Programma Sport cultuur en recreatie 65 Kernthema Sport 69 Kernthema Cultuur 71 Kernthema Cultureel erfgoed 73 Kernthema Groen 752.6 Programma Sociaal Domein 77 Kernthema Sociale basisvoorzieningen 82 Kernthema Jeugd maatwerkvoorzieningen 86 Kernthema Volwassenen maatwerkvoorzieningen 89 Kernthema Arbeidsmarktbeleid 92 Kernthema Inkomensondersteuning 96 Kernthema Buurtgericht werken 99 Kernthema Integraal ouderenbeleid 1012.7 Programma Volksgezondheid en milieu 105 Kernthema Volksgezondheid 109 Kernthema Riool, afval en milieubeheer 110 Kernthema Begraafplaatsen 1132.8 Programma Volkshuisvesting Ruimtelijke Ordening en Stedelijke vernieuwing (VHROSV) 115 Kernthema Ruimtelijke ordening 118 Kernthema Centrum 120 Kernthema Herstructurering 123 Kernthema Wonen 125

3. Paragrafen 1273.1Lokaleheffingen 1293.2 Weerstandsvermogen en risicobeheersing 1363.3 Onderhoud kapitaalgoederen 1403.4 Financiering 1423.5 Bedrijfsvoering 1493.6 Verbonden partijen 1553.7 Grondbeleid 157

4

3.8Demografischeontwikkelingen 1603.9 Subsidies 1613.10 IBA (Internationale Bau Ausstellung) 162

4. Financiële meerjarenbegroting 2019-2022 1654.1 Uitgangspunten 1654.2 Herstelplan 1664.3 Ontwikkelingen (inclusief bezuinigingen) 1694.4 Overzicht baten en lasten 1704.5Uiteenzettingvandefinanciëlepositieenmeerjarenraming 1754.6Financiëlestatusenweerbaarheid 1834.7 Algemene dekkingsmiddelen 1874.8 Bijlage baten en lasten per taakveld 2019 1904.9 Bijlage meerjarig overzicht baten en lasten per taakveld 192

Begrippen en afkortingen 195

Bijlagen (zie bijlagenboek) 199

5

Raadsvoorstel

Onderwerp:Het vaststellen van het Meerjarig Bestuurlijk Programma (MBP) en de begroting 2019

Voorstel:

De raad voor te stellen:1. a. Het MBP 2019-2022, inclusief de begroting 2019 vast te stellen. b. Het college van burgemeester en wethouders autorisatie te verlenen tot bestedingen van de bedragen per programma.

2. Onder voorbehoud van goedkeuring door gedeputeerde staten van Limburg, de volgende programma- totalen inclusief resultaatbestemming op te nemen in de begroting 2019: 0. Programma Bestuur en Ondersteuning 227.988.000 1. Programma Veiligheid -10.682.000 2. Programma Verkeer en Vervoer -9.562.000 3. Programma Economie -2.267.000 4. Programma Onderwijs -9.301.000 5. Programma Sport Cultuur en Recreatie -26.631.000 6. Programma Sociaal Domein -160.434.000 7. Programma Volksgezondheid en Milieu -4.103.000 8. Programma Volkshuisvesting Ruimtelijke Ordening en Stedelijke vernieuwing (VHROSV) -5.009.000

3. Onder voorbehoud van goedkeuring door gedeputeerde staten van Limburg, de volgende bezuinigingen op programma’s op te nemen in de begroting 2019: 0. Programma Bestuur en Ondersteuning 1.351.775 1. Programma Veiligheid 200.000 2. Programma Verkeer en Vervoer 298.513 3. Programma Economie 3.032.000 4. Programma Onderwijs 105.000 5. Programma Sport Cultuur en Recreatie 155.000 6. Programma Sociaal Domein 179.000 7. Programma Volksgezondheid en Milieu 49.611 8. Programma Volkshuisvesting Ruimtelijke Ordening en Stedelijke vernieuwing (VHROSV) 56.700

4. Onder voorbehoud van goedkeuring door gedeputeerde staten van Limburg. a. De volgende nieuwe en vervangende investeringskredieten beschikbaar te stellen in de begroting 2019 • Vervanging van bedrijfssoftware 500.000 • Uitbreiding van bedrijfssoftware 100.000 • Vervanging en uitbreiding mobile devices 305.000 (Laptops & mobiele telefonie) • Aanpassing parkeerautomaten 40.000 • Leisure Lane 1.000.000

b. De volgende kredieten te verschuiven in de tijd: • Gemeentelijke huisvesting 10.350.000 • Vervanging software financieel systeem 400.000 • Renovatie ST. Janscollege 6.100.000 • BMV Hoensbroek-Zuid 4.500.000 • Archiefbewaarplaats 1.500.000 • Mijnmuseumpad 500.000 • Rotonde Akerstraat-Heesbergstraat 325.000

6

5. De bestemmingsreserve ’Ondernemersfonds’ te vormen vooralsnog zonder dotatie.

6. In te stemmen met een schattingswijziging voor de verwachte toekomstige gebruiksduur van riolering. De afschrijftermijn van riolering passen we aan van 40 naar 60 jaar.

7. In te stemmen met een aanpassing van de afschrijftermijn van software van 5 naar 7 jaar.

8. Het besluit ter goedkeuring voor te leggen aan gedeputeerde staten van Limburg

7

Voorstel

gemeenteraad

Heerlen,

OnderwerpMeerjarig Bestuurlijk Programma (MBP) 2019-2022, inclusief begroting 2019

Inleiding/aanleidingConformdefinanciëleverordening2017gemeenteHeerlensteltderaadbijaanvangvaneennieuweraadsperi-ode een Meerjarig Bestuurlijk Programma (MBP) voor de komende raadsperiode 2019-2022 vast. De raad doet dit op basis van een programma-indeling en de daaraan gekoppelde kernthema’s. Tevens stelt de raad op voor-stel van het college per programma effect indicatoren vast voor het meten en het afleggen van verantwoording over de maatschappelijke effecten van het gemeentelijke beleid.Daarnaast biedt het college conform artikel 190 van de gemeentewet jaarlijks, tijdig voor de in artikel 191, eerste lid, bedoelde vaststelling, de raad een ontwerp aan voor de begroting met toelichting van de gemeente en een meerjarenraming met toelichting voor ten minste drie op het begrotingsjaar volgende jaren. Artikel 191, eerste lid, stelt dat de raad de begroting vaststelt in het jaar voorafgaande aan dat waarvoor zij dient met een doorkijk naar de drie jaren volgend op het begrotingsjaar, de zogenoemde meerjaren begroting.

Bij het opstellen van dit MBP en deze begroting is rekening gehouden met de algemene toetsingscriteria van de Provincie. Uitgangspunt bij de provinciale toetsing zijn de kaders en criteria genoemd in de Gemeentewet, de Algemene wet bestuursrecht, het Besluit Begroting en Verantwoording provincie en gemeenten, het provinciale Gemeenschappelijke financieel toezichtkader 2017 en de begrotingscirculaire van het voorjaar 2018. Naast de provinciale richtlijnen hebben wij een aantal voor onze stad belangrijke criteria toegevoegd.Samengevat zijn de criteria:• Debegrotingdientin2019naarhetoordeelvandeProvinciestructureelenreëelinevenwichttezijnofals

dat niet het geval is, dient de meerjarenraming aannemelijk te maken dat dit evenwicht in 2022 uiterlijk tot stand zal worden gebracht.

• Geen schuivend meerjaren perspectief; onze meerjarenraming voor 2019 laat geen opschuivend meerjaren perspectief zien. Hiermee wordt bedoeld dat de jaren 2020 en 2022 sluitend zijn.

• Er zijn geen nieuwe taakstellingen opgenomen en oude taakstellingen zijn meerjarig weggewerkt.• De provincie beoordeelt de begroting, inclusief de verwerkingen van de meicirculaire. Wij hebben echter een

goed gebruik om u onze begroting inclusief de septembercirculaire voor te leggen. Op deze wijze hebt u een reëelenactueelbeeldvanonzefinanciëlesituatie.

• De provincie eist in deze begroting een herstelplan om te komen tot: o Een weerstandsvermogen dat binnen deze bestuursperiode weer op orde is; o En de algemene reserve die uiterlijk op 31 december 2020 weer positief is.• Definanciëlerisico’sbinnenonderanderehetsociaaldomeinenonzegrondexploitatiesmoetenbeheersbaar

zijn.

Kernthema:Alle kernthema’s

BevoegdheidRaad

8

Voorstel1. a. Het MBP 2019-2022, inclusief de begroting 2019 vast te stellen. b. Het college van burgemeester en wethouders autorisatie te verlenen tot bestedingen van de bedragen per programma.

2. Onder voorbehoud van goedkeuring door gedeputeerde staten van Limburg, de volgende programma- totalen inclusief resultaatbestemming op te nemen in de begroting 2019: 0. Programma Bestuur en Ondersteuning 227.988.000 1. Programma Veiligheid -10.682.000 2. Programma Verkeer en Vervoer -9.562.000 3. Programma Economie -2.267.000 4. Programma Onderwijs -9.301.000 5. Programma Sport Cultuur en Recreatie -26.631.000 6. Programma Sociaal Domein -160.434.000 7. Programma Volksgezondheid en Milieu -4.103.000 8. Programma Volkshuisvesting Ruimtelijke Ordening en Stedelijke vernieuwing (VHROSV) -5.009.000

3. Onder voorbehoud van goedkeuring door gedeputeerde staten van Limburg, de volgende bezuinigingen op programma’s op te nemen in de begroting 2019: 0. Programma Bestuur en Ondersteuning 1.351.775 1. Programma Veiligheid 200.000 2. Programma Verkeer en Vervoer 298.513 3. Programma Economie 3.032.000 4. Programma Onderwijs 105.000 5. Programma Sport Cultuur en Recreatie 155.000 6. Programma Sociaal Domein 179.000 7. Programma Volksgezondheid en Milieu 49.611 8. Programma Volkshuisvesting Ruimtelijke Ordening en Stedelijke vernieuwing (VHROSV) 56.700

4. Onder voorbehoud van goedkeuring door gedeputeerde staten van Limburg. a. De volgende nieuwe en vervangende investeringskredieten beschikbaar te stellen in de begroting 2019 • Vervanging van bedrijfssoftware 500.000 • Uitbreiding van bedrijfssoftware 100.000 • Vervanging en uitbreiding mobile devices 305.000 (Laptops & mobiele telefonie) • Aanpassing parkeerautomaten 40.000 • Leisure Lane 1.000.000

b. De volgende kredieten te verschuiven in de tijd: • Gemeentelijke huisvesting 10.350.000 • Vervanging software financieel systeem 400.000 • Renovatie ST. Janscollege 6.100.000 • BMV Hoensbroek-Zuid 4.500.000 • Archiefbewaarplaats 1.500.000 • Mijnmuseumpad 500.000 • Rotonde Akerstraat-Heesbergstraat 325.000

5. De bestemmingsreserve ’Ondernemersfonds’ te vormen vooralsnog zonder dotatie.

6. In te stemmen met een schattingswijziging voor de verwachte toekomstige gebruiksduur van riolering. De afschrijftermijn van riolering passen we aan van 40 naar 60 jaar.

7. In te stemmen met een aanpassing van de afschrijftermijn van software van 5 naar 7 jaar.

8. Het besluit ter goedkeuring voor te leggen aan gedeputeerde staten van Limburg.

9

Argumenten1a. Het MBP is een nadere uitwerking van de uitgangspunten uit het vastgestelde coalitieakkoord ‘…Samen doorbouwen met lef…..’en geeft antwoord op de vraag wat we de komende vier jaar willen bereiken, wat we daarvoor gaan doen en wat het gaat kosten. Hierbij schetsen wij per programma onze ambities. De voortgang in het realiseren van deze ambities beschrijven wij aan de hand van de kernthema’s. Ook staan wij stil bij een aantal belangrijke ont-wikkelingenvoordestad.Jaarlijksstellenwijdebegrotingopconformdegemeentewet,definanciëleverorde-ning en de planningen control cyclus.De begroting 2019 geeft de concrete maatregelen voor het begrotingsjaar 2019. De raad stelt de begroting vast binnen haar kader stellende en sturende rol. De begroting is gebaseerd op de besluitvorming en richtlijnen van het MBP 2019-2022. In deze begroting schetsen wij onze ambities. De voortgang in het realiseren van deze ambities beschrijven wij aan de hand van de afgeleide bestuurlijke programma’s. Ook staan wij stil bij een aan-tal belangrijke ontwikkelingen voor de stad.

1b. Autorisatie begroting.De gemeenteraad is het algemeen bestuur, stelt beleidskaders vast en controleert het college van B&W. De gemeenteraad stelt de doelstelling vast en geeft het college de opdracht om deze te realiseren. Het college van B&W neemt de dagelijkse besluiten. Afwijkingen op budgetten zoals deze in de begroting door de raad zijn toe-gekend, worden gedurende het jaar 2019 via een begrotingswijziging aan de raad voorgelegd.

2. Borging begrotingsrechtmatigheid.Conformderegelsuitdefinanciëleverordeningisderaadbevoegdomallemutatiesvandebatenendelastenper taakveld goed te keuren. Onze ervaringen de afgelopen jaren leert dat dit niet werkbaar is voor de raad en het college. Het detailniveau (taakniveau) maakt de sturende en controlerende rol van de raad lastiger mede omdat de taakvelden in onze administratie zijn verweven en niet op dit niveau in de begroting worden weer gegeven.Eenwijzigingopditpuntopdefinanciëleverordeningisinvoorbereiding.

3. De budgettaire wijzigingen voortvloeiend uit de voorgestelde bezuinigingen.Het betreft een totaal pakket aan bezuinigingen te realiseren in 2019 en verder. Deze bezuinigingen zijn een integraal onderdeel binnen de besluitvorming van de begroting 2019.

4a/b. Investeringen en kredieten.Deze investeringen en kredieten zijn noodzakelijk om de voorgenomen beleidsintenties te realiseren en af te schrijven.

5. Een ondernemersfonds als een meer flexibel instrument om op diverse plekken in de stad initiatieven te ontplooien.Het Ondernemersfonds is bedoeld om de collectieve bestedingen van ondernemers in de gemeente Heerlen te financieren. Met eigen geld wordt de slagkracht van ondernemers vergroot. Het Ondernemersfonds stimuleert samenwerking tussen de verschillende ondernemers, organisaties en sectoren in Heerlen.

6. De feitelijke gebruiksduur van riolering wijkt af van de afschrijftermijn die wij hanteren.De technische levensduur van het huidige rioolstelsel is 60 jaar of langer. Op basis van deze levensduur is het verantwoord om de afschrijftermijn ook op 60 jaar te bepalen.

7. We passen de afschrijftermijn aan op basis van de werkelijke levensduur. Delevensduurvandesoftwarepakkettendiewijnuvervangenisindepraktijk7jaar.Conformdefinanciëleverordening is de vastgestelde afschrijftermijn 5 jaar.Eenwijzigingopditpuntopdefinanciëleverordeningisinvoorbereiding.

8. Zonder toestemming geen uitvoering mogelijk.Zolang de provincie geen goedkeuring aan de begroting van de gemeente verleent, is toestemming van de pro-vincie nodig voor het doen van uitgaven door de gemeente.

TegenargumentenN.v.t.

10

Kosten en dekkingZie het boekwerk MBP 2019-2022/begroting 2019

Communicatie• Persconferentie.• Persbericht.• (Stads)krant.

EvaluatieConform planningen control cyclus door middel van afwijkingenrapportages (zomernota, novemberbrief) en jaarrekening 2019.

Planning, procedure en uitvoering• Digitale verspreiding naar de raadsleden op 5 oktober 2018.• Hard-copy naar de raadsleden op 8 oktober 2018.• Technische toelichting op de begroting op 8 oktober 2018.• Vraag & antwoord technische raadsvragen van 9 oktober tot en met 22 oktober 2018.• Algemene beschouwingen op 7 en 8 november 2018.• Verzending naar gedeputeerde staten (toezichthouder) vóór 15 november 2018.

Bijlage meegezondenBoekwerk MBP 2019-2022, inclusief (meerjaren)begroting 2019

Bijlage ter inzageBoekwerk MBP 2019-2022, inclusief (meerjaren)begroting 2019 en bijlagenboek behorende bij de begroting 2019 (leeskamer).

Aldus besloten tijdens de vergadering van de raad der gemeente Heerlen van 8 november 2018. de griffier, de voorzitter,

drs. T.W. Zwemmer E.G.M. Roemer

Burgemeester en wethouders van Heerlen,

de secretaris a.i., de wnd. burgemeester,M.L. Wilke E.G.M. Roemer

11

Raadsbesluit

De raad der gemeente Heerlen;

gezien het voorstel van burgemeester en wethouders d.d. registratienummer;

gezien het advies van de raadscommissie ;

besluit:

Aldus besloten tijdens de vergadering van de raad der gemeente Heerlen van

de griffier, de voorzitter,

drs. T.W. Zwemmer E.G.M. Roemer

13

Leeswijzer

Voor u ligt het Meerjarig Bestuurlijk programma (MBP) voor de nieuwe bestuursperiode 2019-2022 plus de (meerjaren)begroting 2019. Wij hebben ervoor gekozen om beide documenten in één boekwerk op te nemen. Met name in de raadsprogramma’s zult u zien dat teksten inzake het meerjarig perspectief (MBP) worden afge-wisseld met teksten die betrekking hebben op de begroting 2019.

Op programmaniveau beantwoorden we de vragen:1. MBP meerjarig perspectief 2019-2022. Wat willen we in deze bestuursperiode bereiken (maatschappelijk effect) binnen het programma……2. MBP meerjarig perspectief 2019-2022. Wat zijn onze ambities in deze bestuursperiode binnen het programma…….3. MBP meerjarig perspectief 2019-2022. Hoe gaan we in deze bestuursperiode onze inspanningen meten binnen het programma…4. MBP meerjarig perspectief 2019-2022. Wat zijn de risico’s binnen het programma……..

Op programmaniveau zijn de betreffende indicatoren opgenomen. Bij sommige indicatoren hebben wij helaas nog geen nulmeting kunnen opnemen in dit begrotingsboekwerk. In de tabellen leest u: ‘meting moet nog plaatsvinden’.

De begroting die voor u ligt bestaat uit 9 begrotingsprogramma’s:0. Bestuur en ondersteuning.1. Veiligheid.2. Verkeer en vervoer.3. Economie.4. Onderwijs.5. Sport, cultuur en recreatie.6. Sociaal domein.7. Volksgezondheid en milieu.8. VHROSV (Volkshuisvesting, ruimtelijke ordening, stedelijke vernieuwing).

We volgen bij de opbouw de structuur van de 3 W-vragen:1. Wat willen we bereiken? (= maatschappelijk effect dat we willen)2. Wat gaan we daarvoor doen? (= acties om dit voor elkaar te krijgen)3.Watmagdatkosten?(=financiëleimplicatiesvandieacties)

Om de vergelijkbaarheid met voorgaande jaren en de leesbaarheid zoveel mogelijk in stand te houden hebben wij ervoor gekozen om binnen de structuur de kernthema’s in stand te houden. Dat betekent dat wij 28 kern-thema’s verdelen over de begrotingsprogramma’s. Deze kernthema’s komen voor het overgrote deel overeen met de kernthema’s die wij in voorgaande jaren gebruikten. De aanvullingen en afwijkingen passen binnen de wensen vanuit het coalitieakkoord.

Op kernthemaniveau beantwoorden we de vragen:1. MBP meerjarig perspectief 2019-2022. Wat gaan we de komende 4 jaar doen om onze maatschappelijke effecten te bereiken binnen het kern-

thema ...2. Begroting 2019. Wat gaan we doen om onze doelstellingen in 2019 te bereiken binnen het kernthema… 3. Over welk bestaand beleid beschikken wij binnen het kernthema … om dit te realiseren?

Per kernthema geven wij daarnaast een overzicht van de investeringen en de bezuinigingen. Dat doen wij alleen wanneer dat daadwerkelijk van toepassing is in een bepaald kernthema.

14

De 50 door de BBV verplichte taakvelden zijn als zodanig niet zichtbaar in het boekwerk zelf maar vormen, on-der het niveau van de kernthema’s, de bovenkant van de gemeentelijke boekhouding. Deze taakvelden zijn wel opgenomen in de bijlage in dit boekwerk.

Indefinanciëletabellenpresenterenwedecijfersineenveelvoudvan€1.000.Hierdoorontstaanmogelijkafrondingsverschillen in totaaltellingen, saldi en dergelijke.

De kaders die we hanteren bij het realiseren van onze doelen zijn opgenomen in de ‘paragrafen’. In de paragra-fen lichten we het functioneren van de bedrijfsvoering toe, maar ook op welke manier wij invulling gaan geven aan het grondbeleid en de lokale heffingen. Daarnaast maken het weerstandsvermogen (inclusief een actueel overzicht van de risico’s), onderhoud kapitaalgoederen, financiering en verbonden partijen, deel uit van de door het BBV verplicht op te nemen paragrafen. Omdat wij de onderwerpen demografische ontwikkeling, IBA en sub-sidies van groot belang vinden hebben wij deze onderwerpen in een aparte paragraaf opgenomen.

We hebben er voor gekozen om de bijlagen niet meer op papier af te drukken. We hebben alle bijlagen verza-meld in een digitaal bijlagenboek bij deze begroting.

15

Gemeenteraad

Aan het hoofd van de gemeente staat de Raad. De leden van de Raad worden elke 4 jaar direct gekozen door de bevolking en treden namens hen op. Zij maken het beleid (kaderstellende taak) en besturen de stad op hoofdlijnen. De gemeenteraad controleert of de burgemeester en wethouders hun werk goed uitvoeren (con-trolerende taak) en daarnaast vertegenwoordigen de gemeenteraadsleden de gemeente in de stad en buiten de stad (vertegenwoordigende taak).

Hetaantalraadsledenbinneneengemeenteisafhankelijkvanhetaantalinwonersenkanvariërenvanmini-maal7totmaximaal45raadsleden.DegemeenteraadvanHeerlenheeft37raadsleden.De Raad van de gemeente Heerlen is als volgt onderverdeeld:• Socialistische Partij (SP) 10 zetels• Ouderenpartij Heerlen (OPH) 7 zetels• Christen Democratisch Appèl (CDA) 4 zetels• Hart-Leers (HL) 3 zetels• Partij Hoensbroeks Belang (PHB) 3 zetels• Partij voor de Dieren (PvdD)2 zetels• Stadspartij (SPH) 2 zetels• Volkspartij voor Vrijheid en Democratie (VVD) 2 zetels• Democraten 66 (D66) 2 zetels• Groen Links (GL) 1 zetel• Partij van de Arbeid (PvdA) 1 zetel

De gemeenteraad heeft vier commissies ingesteld, te weten:• CommissieMaatschappijenFinanciën(MF)• Commissie Ruimtelijke Ontwikkeling (RO)• Commissie Leefomgeving (LO)• Commissie Economische Stimulering (ES)

De commissies zijn als het ware het vooroverleg voor de raadsvergadering.

Werkgroep Financial Audit (WFA) ConformdeverordeningopderaadscommissiesheeftdecommissieMaatschappijenfinanciëntevenstottaakhet geven van advies over de verantwoording van het door het college gevoerde bestuur in onder andere de jaarrekening en het jaarverslag als bedoeld in artikel 197 van de gemeentewet. Met de voorbereiding van dit advies wordt een Werkgroep Financial Audit belast.

College van burgemeester en wethoudersHet college is het dagelijks bestuur van de gemeente Heerlen en bestaat uit waarnemend burgemeester Emile Roemer, waarnemend gemeentesecretaris Marco Wilke en zes wethouders: Peter van Zutphen, Frank Simons, Martin de Beer, Adriane Keulen, Jordy Clemens en Charles Claessens. De wethouders behandelen ieder een bepaald aantal zaken die zijn vastgelegd in de portefeuilleverdeling. De gemeentesecretaris is daarnaast algemeen directeur van de ambtelijke organisatie, die uitvoering geeft aan het beleid en de besluiten van het bestuur.

Emile RoemerBurgemeester• Veiligheid en openbare orde• (inter-)nationale samenwerking• Strategie en lobby• Personeel en Organisatie• Krimp• Parkstad• Communicatie• Stadsmarketing

16

Peter van Zutphen (SP)Wethouder Welzijn, Armoedebestrijding en Centrumontwikkeling• Welzijn• Wmo• Volksgezondheid• Armoedebestrijding• Centrumontwikkeling• Locoburgemeester• Buurtwethouder van Maria-Gewanden, Molenberg en Zeswegen-Nieuw Husken

Frank Simons (OPH) Wethouder Middelen, Ruimtelijke Ordening en Herstructurering• Middelen• Ruimtelijke Ordening (inclusief IBA)• Herstructurering• Buurtwethouder van GMS, Heerlerbaan en Hoensbroek Centrum-De Dem

Adriane Keulen (OPH)Wethouder Integraal Ouderenbeleid, Buurtgericht Werken en Publieke Dienstverlening• Integraal Ouderenbeleid• Buurtgericht Werken• Publieke Dienstverlening• Informatisering• Buurtwethouder van Caumerveld-Douve Weien, Heksenberg en Mariarade

Martin de Beer (VVD/D66)Wethouder Economie, Arbeidsmarkt en Sport• Economie• Arbeidsmarkt• Participatie• Sport• Buurtwethouder van Aarveld- Bekkerveld, Nieuw-Lotbroek en Welten-Benzenrade

Jordy Clemens (SP)Wethouder Onderwijs, Jeugd, Cultuur, Erfgoed en Wonen• Onderwijs• Jeugd• Cultuur• Erfgoed• Wonen (incl. wijkvoorzieningen)• Buurtwethouder van Vrieheide-De Stack, Heerlen-Centrum en Beersdal-Rennemig

Charles Claessens (CDA)Wethouder Beheer en Onderhoud, Mobiliteit, Duurzaamheid & Milieu• Beheer en Onderhoud• Mobiliteit• Duurzaamheid & Milieu• Afval• Buurtwethouder van Eikenderveld, Heerlerheide-Passart en MSP• Dierenwelzijn

17

1. Bestuurssamenvatting Meerjarig Bestuurlijk Programma 2019-2022/begroting 2019

Voor u ligt het Meerjarig Bestuurlijk programma 2019-2022/begroting 2019.Na de gemeenteraadsverkiezingen van 21 maart jl. waren op woensdag 9 mei jl. de coalitie-onderhandelaars, na enkele weken onderhandelen, in staat een coalitie samen te stellen en aan u als nieuwe raad het coalitieak-koord ‘…Samen doorbouwen met lef…..’ voor te leggen en gelijktijdig een nieuw college van burgemeester en wethouders aan u voor te dragen. De kiezer gaf in de vorm van de verkiezingsuitslag eenduidig het signaal af de ingeslagen weg van de afgelopen jaren te willen voortzetten. De coalitie wijzigde wel op onderdelen van samenstelling. De Partij van de Arbeid viel af en het CDA en Groen Links kwamen als nieuwelingen in de coalitie die verder bestaat uit: SP, de Ouderenpartij, D66 en de VVD.

Doorgaan op de ingeslagen weg betekent voor ons niet dat we rustig aan kunnen doen of blind kunnen vertrou-wenopoudevertrouwdestrategieën.Daarvoorzijndeuitdagingenwaarwemeetemakenkrijgentegroot.Voorop blijft staan dat we met lef blijven doorbouwen aan een trotse stad. Wij benoemen in het verlengde van het coalitieakkoord, een viertal ‘investeringsgebieden’ die prioriteit hebben wanneer er mogelijkheden zijn om nieuwe investeringen te doen en die zoveel mogelijk ontzien moeten worden wanneer bezuinigingen nodig zijn. Deze investeringsgebieden zijn:• Sociaal domein.• Het centrum.• Wijken en veiligheid.• Economie en werk.

Daar waar deze thema’s een belangrijk kader vormen voor ons doen en laten de komende bestuursperiode, heeft u ons in uw opdracht ook een tweetal dwarsverbanden oftewel rode draden meegegeven. Deze rode dra-den komen rechtstreeks voort uit actuele ontwikkelingen in de samenleving.

Opdeeersteplaatsmoestenwijdeverkiezingenevaluerenmeteenextreemlageopkomst.Wijbeschouwenhet als onze opgave dat deze opkomst bij de volgende verkiezingen groter zal zijn. Hierbij denken wij aan het verhogen van de betrokkenheid van onze inwoners door onder andere onze communicatie richting de stad de komende jaren te versterken maar ook beter te laten zien dat er iets te kiezen valt en dat de meningen en ideeënvanburgersserieuswordengenomen.Deonderdelenvanburgerbetrokkenheidzoalsburgerparticipa-tie, zelfbeheer en buurtinitiatieven zullen wij samen met onze inwoners tegen het licht houden en waar nodig nieuwe inhoud geven.

Op de tweede plaats zullen we in al ons beleid naar voren laten komen dat wij als gemeente zorgvuldig omgaan met onze omgeving en ons klimaat. Duurzaamheid krijgt daarom een prominente plek binnen ons denken en doen. Het is een thema dat we, gezien het belang en het integrale karakter, in de vorm van een programma gaan ontwikkelen. Uitvoering van PALET (Parkstad Limburg Energie Transitie) is daarbij voor ons leidend con-form de gemaakte afspraken in het Uitvoeringsprogramma PALET 3.0.

De komende vier jaar zullen in het teken staan van ‘verder gaan op de ingeslagen weg’, van ‘doorbouwen’ en doorgaan met aangescherpte prioriteiten. Zo hebben we dat in ons coalitieakkoord aangegeven en benoemd. Echter, onze lokale en regionale ambities kunnen we niet los zien van landelijke en zelfs mondiale ontwikkelin-gen. Deze bepalen voor een belangrijk deel het speelveld waarop wij acteren. Het Centraal Planbureau voor-spelt in dat verband dat onze economie zich voorlopig gunstig blijft ontwikkelen.

Het CPB wijst ook op een toename van politieke risico’s. Het gaat daarbij om de politieke ontwikkelingen in Italië,deperikelenrondomBrexitenhetconflictmetAmerikaoverinternationalehandel.Ditzijnrisico’sdievan directe invloed zijn op de Nederlandse economie. Belangrijk voor ons is de voorspelling dat in 2019 de werkloosheid nog verder zal dalen, tot het laagste niveau sinds 2001.

Financiële situatie. Herstelplan.We constateren dat we er als gemeente allesbehalve florissant voor staan. Het is een feit dat wij de afgelopen jarentotaandegrenzenzijngegaanvanonzefinanciëlemogelijkheden,echtersteedsmethetoogomonzestad sterker te maken.

18

We stellen dat we daarbij succesvol zijn geweest en dat we tal van belangrijke resultaten hebben bereikt die nodig waren en waar we trots op mogen zijn. Bij de behandeling van de jaarstukken 2017 en de zomernota 2018 moesten wij grote tekorten aan u voorleggen. Ook voor de onmiddellijke toekomst konden wij in finan-ciëlezinnietoptimistischzijn.Hetgevolghiervanisdatwemetonzealgemenereserveénonsweerstandver-mogen ver onder de kaders en richtlijnen zijn gezakt, hetgeen vervolgens van grote invloed is op de nieuwe bestuursperiode namelijk het MBP en de begroting die nu voor u liggen. Om dit aan te pakken en om hierop te sturen moeten wij het weerstandsvermogen binnen deze bestuursperiode weer op orde krijgen. Dit gaan we doen, zoals wij aan u hebben beloofd, in de vorm van een ‘herstelplan’.Concreet betekent dit dat wij ons ten doel stellen dat de algemene reserve uiterlijk op 31 december 2020 weer een positief saldo heeft én dat het weerstandsvermogen uiterlijk 31 december 2021 op het, met u als de raad afgesproken, minimum niveau is van 0,8.

Het herstelplan zoals wij dat aan u voorleggen in deze begroting is feitelijk gedurende het lopende begrotings-jaar al in werking getreden. Door het tekort in het lopende begrotingsjaar (2018) zo beperkt mogelijk te hou-den kunnen we ons een realistisch uitgangspunt verschaffen als startpunt voor het herstelplan.

Centraal in het herstelplan zijn een aantal stortingen die wij de komende jaren voorstellen in de algemene reserve:

Jaar (x € 1.000) 2019 2020 2021 2022

Saldo 1.180 4.320 3.400 1.100

Om dit te realiseren én om aan u een sluitende begroting te kunnen voorleggen zijn bezuinigingen nodig die wij als college in dit MBP/begroting aan u voorleggen. Deze bezuinigingen doen wij uit noodzaak maar ook om ruimte te maken voor onze ambities.Het gaat daarbij om de volgende bedragen:

Jaar (x € 1.000) 2019 2020 2021 2022

Saldo 5.428 6.636 7.939 7.316

Helaas lukt het ons niet om, ondanks de bezuinigingen, de meerjarige begroting volledig sluitend te krijgen. We zien dat het jaren achter elkaar bezuinigingen langzaam maar zeker zijn tol begint te eisen. We blijven in het eerste begrotingsjaar 2019 met een tekort zitten.

Dit tekort gaan we dekken middels een onttrekking uit onze bestemmingsreserves. Met deze ingreep zijn wij in staat om aan u een sluitende meerjarenbegroting voor te leggen. Aan het einde van onze bestuursperiode (2022) zullen wij, door de positieve ontwikkeling van het gemeentefonds vanaf 2021, deze onttrekking terug-storten in de betreffende bestemmingsreserves.

Wij voorzien dat wij pas eind oktober uitsluitsel krijgen over mogelijke compensatie van de grote tekorten die gemeenten volgens de Raad voor het Openbaar Bestuur gehad hebben in 2016 en 2017 voor het macrobudget voor onder andere de bijstandsuitkeringen (BUIG-budget). Wij hebben deze mogelijke compensatie dan ook niet kunnen meenemen in deze begroting. Wij hebben de hoop dat dit voor ons met enkele miljoenen euro’s positief zal uitpakken. Mocht dit zich ook voordoen dan zullen wij u direct een begrotingswijziging voorleggen waarbij de onttrekking uit de bestemmingsreserves wordt ingetrokken. Mocht het BUIG voordeel groter zijn dan de onttrekking uit de bestemmingsreserve dan zal het surplus worden gestort in de algemene reserve.

Het meerjarige begrotingssaldo dat wij aan u kunnen voorleggen is:

Jaar (x € 1.000) 2019 2020 2021 2022

Saldo 0 161 95 4.492

Bijdezesaldo’skomtop31december2020onzealgemenereserveuitop€0,5miljoen(weerstandsvermogen0,7). Een jaar later, op 31 december 2021 komt vervolgens ook ons weerstandsvermogen op een acceptabel niveaunamelijk1,4(algemenereserve€6,3miljoen).Hiermee realiseren we ons herstelplan.

19

Niet onmiddellijk zichtbaar, maar volgens ons van groot belang, is het feit dat we in dit herstelplan een aantal afgeleide onderdelen meenemen. Het gaat daarbij om het realistisch begroten van de op stapel staande begro-ting, een aantal correcties op onder andere de kapitaallasten en beschermd wonen en een aantal taakstellingen in onze begroting die we oplossen. Ook hebben we in de laatste twee jaar van deze begroting budgetten gere-serveerd voor nieuwe ontwikkelingen en ambities. Om kort te zijn: we maken schoon schip. Herstel betekent ook daadwerkelijk herstel.

Naast de stortingen die we gaan doen in de algemene reserve om onze begroting meerjarig in evenwicht te krijgen voorzien wij dat we in het tweede gedeelte van deze begrotingsperiode gaan profiteren van autonome ontwikkelingenonderandererondomhetgemeentefonds.Vooralsnoghebbenwetemakenmetdefinanciëlegevolgen van met name de voor ons nadelige verdeelsystematiek in het sociale domein. Hoewel deze eerste twee jaar financieel moeilijk zullen zijn, zijn het wat ons betreft zeker geen verloren jaren. We blijven immers nog steeds miljoenen investeren in de stad, samen met Provincie en Rijk. Die trajecten gaan gewoon door ter-wijl we ook zoveel mogelijk onze lobby verstevigen.

Inhetlaatstegedeeltevanonzebestuursperiodevoorzienweweerfinanciëleruimteomonzeeigenambitieswaar te maken en zullen wij weer structureel financieel gezond zijn. Immers ook het weerstandsvermogen komt dan weer op peil. Een belangrijke factor de komende tijd is daarnaast de reorganisatie van de gemeentelijke organisatie. Die verschaft ons een basis om onze organisatiekracht opnieuw te bundelen rondom onze opgaven vanuiteensterkereexternegerichtheid.Dereorganisatiezalookoptermijneenbelangrijkefactorzijnbijhetgezondmakenvandegemeentelijkefinanciën.

In de vorige begroting zijn we in verband met een administratieve wijziging in de BBV (begrotingswet) over-geschakeld naar een begrotingsindeling met 9 programma’s vanuit het idee dat deze 9 programma’s een beter inzicht bieden in de begroting. De wetgever laat deze programma-indeling vrij. In verband met het financieel kunnen sturen op maatschappelijke ketens zijn wij, vanuit het coalitieakkoord, gevraagd om in de begroting een programma-indeling te gebruiken meer in lijn met de indeling die voor die tijd gebruikelijk was in Heerlen. Dat betekent 4 of 5 inhoudelijk sterk samenhangende programma’s. De BBV geeft deze mogelijkheid en daar willen wij gebruik van maken. Omdat wij volgend jaar een nieuw financieel systeem gaan krijgen willen wij deze wijziging tegelijkertijd met dit nieuwe systeem, in de begroting 2020, invoeren.

Agenda 2019Het past niet bij een stad als Heerlen om juist op dit moment, nu het financieel tegen zit, onze ambities te be-vriezen en in de wacht te zetten. Ook voor de komende periode houden wij vast aan onze ambities. We zijn nog lang niet klaar. Er zijn nu nog vele problemen en voldoende uitdagingen die erop wachten opgepakt te worden. We realiseren ons dat dit geld kost, maar we gaan met lef en slimheid tot het uiterste van onze mogelijkheden, waarbij we ons realiseren dat we aan de stad verplicht zijn nooit te ver te gaan. We houden ons hierbij vast aan ons verleden aan het ‘het verhaal van Heerlen’. Een verleden waarin we niet opgaven wanneer het tegen zat, we opkrabbelden wanneer iedereen dacht dat dat onmogelijk was en we steeds vertrouwden op betere tijden.

In het coalitieakkoord is een aantal ‘investeringsgebieden’ genoemd. Dit zijn beleidsgebieden- en thema’s die al prioriteit hebben in onze lopende agenda maar waarmee we de komende periode stappen willen zetten. Feitelijk zijn dat de gebieden waar onze aandacht in eerste instantie naar toe gaat en waar we onze investeringen zullen toespitsen wanneer we over de daarvoor benodigde middelen beschikken.

Sociaal domeinOnze opgave in het sociale domein is groot. Alhoewel wij onze historische sociaal economische achterstand de laatste decennia behoorlijk verkleind hebben, laat onderzoek nog steeds zien dat onze bevolking relatief onge-zond is en zich kenmerkt door een hoge zorgen ondersteuningsvraag. De druk op deze vraag is groot omdat we ook te maken hebben met krimpende budgetten binnen het sociale domein. Toch willen we onze reputatie als een van de sociaalste gemeenten van het land in stand houden en onze burgers blijven voorzien van kwa-litatief goede en voldoende ondersteuning, zodat ze actief blijven en mee kunnen blijven doen in Heerlen. Dit is misschien onze belangrijkste uitdaging die we aan zullen gaan de komende bestuursperiode. We zijn ervan overtuigd dat het ons gaat lukken om deze uitdaging tot een goed einde te brengen, mits we het lef hebben om zaken daadwerkelijk anders te organiseren en te zorgen dat ingesleten patronen doorbroken worden. Hierbij zijn samenwerking, co-creatie met maatschappelijke partners en resultaatsturing sleutelbegrippen.

20

Voorop staat voor ons de bestrijding van de overerving van sociale problematiek van de ene generatie naar de andere. Niet alleen vanuit het armoedebeleid, maar ook vanuit de aanverwante beleidsonderdelen zoals bijvoor-beeld jeugdbeleid, ouderenbeleid, Wmo beleid. Alleen zo kunnen wij daadwerkelijk de maatschappelijke ach-terstanden in onze stad verminderen. Kinderen krijgen daarbij van ons de meeste aandacht omdat zij enerzijds het meest kwetsbaar zijn en zij anderzijds de spil vormen waarlangs sociale problematiek doorgegeven wordt van de ene generatie naar de andere generatie. Door bereid te zijn in deze problematiek te blijven investeren vanuit elk relevant gezichtspunt kunnen wij perspectief geven aan generaties die steeds maar weer niet aan achterstanden kunnen ontsnappen.

Een belangrijk onderdeel waar onze aandacht naar uit gaat is het integraal ouderenbeleid waarbij we ons rich-ten op het gezond en gelukkig ouder worden in een veilige omgeving. Preventie en dan met name de bestrij-ding van eenzaamheid staat daarbij hoog op ons prioriteitenlijstje.

Schulden belemmeren participatie en leiden tot meer maatschappelijke problematiek en hoge kosten. We willen daarom een brede toegang en een integrale benadering van de problematiek aan gaan bieden. Hiertoe zullen we ook nauwe samenwerking met het Rijk zoeken.

Veel arme kinderen zijn uitgesloten van vrijetijdsvoorzieningen die geld kosten. Armoede leidt tot sociaal isole-ment en zelfs sociale uitsluiting. Dit terwijl meedoen in de samenleving algemeen als een eerste levensbehoefte wordt beschouwd. Hier wordt een ongezonde basis gelegd voor kinderen om als volwassenen een eerlijke kans te hebben in de maatschappij. Op deze manier wordt armoede, zoals hierboven omschreven, van generatie op generatie doorgegeven. Deze problematiek willen wij meer in beeld krijgen en meer proberen te voorkomen on-der andere door het inzetten op preventie van armoede bij met name kinderen. Maar daarnaast speelt in onze ogen ook de jeugdhulpverlening bij deze generatiearmoede een belangrijke preventieve en curatieve rol.

Daar waar er mogelijkheden zijn om bestaande armoede te verzachten zullen wij dat niet nalaten. De kern van onze armoedebestrijdingsstrategie is de intentie dat iedereen zoveel mogelijk meedoet aan de samenleving. Wij vinden dat mensen in de bijstand die kans op betaald werk hebben, deze kans moeten grijpen. Voor mensen die hulp nodig hebben om de kloof naar regulier werk te overbruggen, zetten we re-integratie instrumenten in.

Het centrumMethetBidboekUrbanHeerlen,endefinanciëlesteundiewedaarbijvandeprovincieLimburgenIBAkrijgen,zijn we in staat om ook in de komende periode het stadscentrum nog sterker te maken. We denken daarbij onder andere aan het uit de markt nemen van overbodige vierkante meters retail en kantoren, het bieden van meer woonruimte, het compacter maken van het centrum, meer groen, meer beleving en meer cultuur. Daarmee komt er volop vaart in bijvoorbeeld de uitbreiding van de Nieuwe Nor, de nieuwe huisvesting van het stadskantoor, en het eindelijk slopen en met woningen invullen van Schinkel Zuid.

We zijn blij met de voorstellen die de provincie, samen met de Stadsregio Parkstad Limburg, via de ‘regiodeal’ doet ten behoeve van onze regio. Met behulp van deze impuls zijn we in staat om samen verder te bouwen aan onze toekomst. Hierbij hanteren we zes uitgangspunten:• Hart van Parkstad: Centrum voor de hele regio.• Het verhaal van Heerlen: Vertel het verhaal van stad en streek.• Levendigheid en beleving: Mensen willen hier graag zijn.• Kwaliteit: Waarde boven winst.• Lef:Experimenteer!• Duurzaamheid.

De realisatie van een centrumbad is voor ons een speerpunt. We denken dan niet alleen aan een voorziening in het kader van sport en bewegen maar zeker ook aan een kans om de beleving van ons centrum te ver-sterken. De Romeinse badcultuur die in Heerlen al eeuwen geleden opgeld deed kan daarbij als voorbeeld dienen. Verleden en heden kunnen via verduurzaming samen worden gebracht met de nieuwste technieken waarbij aansluiting op Mijnwater vanzelfsprekend moet zijn. Datzelfde geldt voor het te renoveren zwembad Otterveurdt.Omdeexploitatievanbeidebadenprofessioneeltelatenverlopen,stuurtdegemeenteophetinbeheer geven ervan in een hand.

21

Cultuur en cultureel erfgoed horen bij ons en onze stad. Als het gaat om cultuur blijven we doorgaan met wat we de afgelopen jaren hebben opgebouwd. Hierbij zoeken we wel meer naar verbreding en verdieping van ons cultureel aanbod. Ons erfgoed vertelt het ‘verhaal van Heerlen’. Het draagt bij aan de identiteit, de trots en de aantrekkingskracht van de stad. Het leert ons wie we waren maar vooral ook wie we zijn. We gaan ons aanbod zo goed mogelijk in de etalage zetten en gaan ook andere beleidsvelden bij ons verhaal betrekken.

Wijken en veiligheidHeerlen maakt op allerlei onderdelen een transitie door en groeit toe naar een stad waar het aantrekkelijk is omtewonen,werken,winkelen,uitgaanenrecreëren.Eenbruisendewoonkamervanderegio.Eenbasisvoor-waarde hiervoor is dat het veilig is en inwoners en bezoekers zich ook veilig voelen in de binnenstad maar zeker ook in de buurten. Uit de cijfers blijkt dat we op dit onderdeel op koers liggen. Ook de komende jaren blijven we prioriteit geven aan het thema veiligheid en willen we deze positieve tendens doorzetten. Om dit voor elkaar te krijgen gaan we verder met de zogenaamde ketenaanpak, waarin we onze zorgaanpak en veiligheidsaanpak samenbrengen.

Een belangrijk instrument binnen onze aanpak is een dynamische buurtgerichte en gemeente brede veiligheids-aanpak. Elke buurt heeft een eigen buurtplan, waardoor we weten wat er in elke buurt speelt en we beter in staat zijn om maatwerk te leveren. Hierbij werken we intensief samen met betrokken partners, maar nadruk-kelijk ook met bewoners. Deze aanpak zorgt ervoor dat veiligheid iets is van ons allen. De komende jaren gaan we deze aanpak door ontwikkelen en nog verder in praktijk brengen.

Het betrekken van burgers bij de beleving en invulling van de openbare ruimte passen we succesvol toe mid-dels de methodiek Gebrookerbos. Deze 100% Heerlense methodiek met als basis micro-initiatieven, willen we uitbouwen en breder gaan toepassen in de stad.

Wewillenonsindekomendeperiodeonderscheidenmetexperimentenenvernieuwing.Demethodiekdiedaarvoor in het coalitieakkoord is genoemd nl. de ‘Milkshake-methode’ (90% kwaliteit en 10% de boel opschud-den) lijkt ons daarvoor uitermate geschikt. Het Stadslab wordt, wat ons betreft, dé plek voor ontwikkeling van nieuweideeëneninitiatieven.

Ookkomenerdekomendejaren1.000bomenextrabijindestad.Daarwaardatmogelijkgemaaktkanworden via aanhaking aan buurtinitiatieven of via de aanleg van stedelijk groen zullen wij dat doen binnen de beperktefinanciëlemiddelendienubeschikbaarzijndaarvoorofdoorhetbinnenproberentehalenvangroen-subsidies.

Economie en werkWe willen een sterke, toekomstbestendige economische structuur met voldoende werkgelegenheid op alle niveaus in onze stad. Dat kan wanneer bestaande bedrijven groeien en wanneer nieuwe bedrijven ontstaan of zich in Heerlen vestigen.Werkgelegenheid is pas daadwerkelijk van waarde wanneer er voldoende en passend geschoolde arbeidskrach-ten zijn. Dat laatste wordt door de krapte op de arbeidsmarkt de belangrijkste vestigingsfactor. We gaan dan ook de komende jaren de mismatch in vraag en aanbod van arbeidskrachten verkleinen. Dat betekent ook dat meer Heerlense inwoners participeren op de arbeidsmarkt. Dit pakken wij voor de arbeidsmarkt logische schaal van Zuid-Limburg op. Met onze gemeentelijke aanpak zullen we ons ook ten volle richten op de doelgroep 50+.

Ook gaan we economische clusters versterken. Het centrum van Heerlen speelt daarbij een belangrijke rol als visitekaartje voor stad en regio. Deze clusters dragen bij aan een aantrekkelijke woonomgeving voor werkne-mers en daar waar leegstand economisch en maatschappelijk schade aanricht, zullen we deze gaan verminde-ren met een specifieke leegstandsaanpak.Bij het versterken van de economische clusters is de samenwerking met en tussen ondernemers van cru-ciaal belang. We vergroten de gezamenlijke slagkracht van ondernemers door het inrichten van een Ondernemersfonds. Hiermee krijgen ondernemers een middel voor de financiering van hun samenwerking en gezamenlijke initiatieven.

22

Daar waar kansen zich voordoen zullen we die aanpakken. Denk daarbij aan de samenwerking met het CBS in de vorm van het Urban Data Center, de ontwikkeling van een Provinciaal Data Center ook op onze Smart Services Campus, de aantrekkingskracht die de campus uitoefent op kennis instellingen als de Zuyd Hogeschool (studenten die de campus bevolken), Open Universiteit en de Universiteit Maastricht (BISS) en de initiatieven van Aken en Heerlen op het gebied van (digitale) samenwerking.

Binnen ons arbeidsmarktbeleid hebben we laten zien succes te hebben met het rechtstreeks maken van afspra-ken met werkgevers over het ‘leveren’ van mensen die bij ons een bijstandsuitkering hebben. Deze werkge-versarrangementenleidenrechtstreekstoteenarbeidsplaatsentothetbeëindigenvandebijstandsuitkering.Dit soort effectieve instrumenten zullen we ook de komende jaren inzetten.

Tot slotBij voortbouwen met lef hoort ook de moed om onszelf steeds de vraag te blijven stellen of we nog altijd de juiste dingen doen. Telkens weer stilstaan bij de vraag waarom we doen wat we doen en hoe we dat doen is van groot belang voor de democratische legitimatie van ons dienen van de publieke zaak. Als de maatschappelijke ontwikkelingen van ons vragen zaken anders te bezien en anders aan te pakken zullen we daar open voor staan en in meebewegen.

We realiseren ons dat we deze bestuursperiode niet in een gespreid bedje zijn beland. De voorgaande bestuurs-periodes hebben ondanks een forse economische crisis en andere tegenslagen de stad de goede richting op gestuwd. Tegen de trend in wisten we resultaten te boeken. Eigenwijsheid en lef en blijken te lonen. Ook nu moeten we de mouwen opstropen. Het wordt niet makkelijk. We moeten tegelijkertijd met het realiseren van onzeambities,onzefinanciënopordekrijgen.Wezullenlefmetvoorzichtigheidenterughoudendheidmoetencombineren. Toch zijn wij optimistisch en geloven wij dat we onze ambities kunnen verwezenlijken. Dit geloof is geen luchtfietserij. Het past bij het verhaal van Heerlen, bij ons rijke verleden, het heden en dus onze toe-komst. Opkrabbelen en niet opgeven vanuit een vanzelfsprekend wij-gevoel is verbonden met onze identiteit en zit in onze genen. Het is het geloof in onze ambities. Het is het geloof in onze stad. We zijn er van overtuigd dat dit allemaal in goede samenwerking met u gaat lukken.

23

2. Programmaplan

2.0 Programma Bestuur en Ondersteuning

Portefeuillehouders: Frank Simons, Emile Roemer, Adriane Keulen

1. MBP meerjarig perspectief (2019-2022)Wat willen we in deze bestuursperiode bereiken (maatschappelijk effect) binnen het programma Bestuur en Ondersteuning?

Gemeentelijke bestuurskracht omvat in algemene zin het vermogen van het bestuur om de opgaven te realise-ren waarvoor zij zich in overleg met de inwoners heeft gesteld. Dit wordt vaak samengevat met de vraag: doen wij de juiste dingen en doen wij ze goed? De afgelopen jaren is gebleken dat samenwerkingskracht, uitvoe-ringskracht en organisatiekracht cruciale en samenhangende elementen zijn van bestuurskracht. Dit zien wij ook terug in het coalitieakkoord Heerlen 2018 waar deze thema’s veelvuldig terugkomen. Vanuit het kernthema bestuurskracht wordt gewerkt aan het samen met andere kernthema’s creëren en onderhouden van de ideale randvoorwaarden voor de ontwikkeling van onze samenwerkingskracht, uitvoeringskracht en organisatiekracht. In de vorige bestuursperiode is samen met de gemeente Landgraaf ingezet op intensievere samenwerking. Uit het samen uitgevoerd onderzoek bleek dat de opgaven in onze regio dusdanig groot zijn dat gemeentelijke fu-sie de beste oplossing zou zijn. Herindeling is op dit moment echter niet mogelijk omdat het draagvlak daarvoor ontbreekt. Zoals ook aanbevolen door de Provincie, de Raad van State, het Ministerie van Binnenlandse Zaken en het kabinet moet nu worden ingezet op de versterking van de centrumgemeente ten gunste van de hele regio. Het gewenst maatschappelijk effect is de versnelde realisatie van door Heerlense burgers, bedrijven en instellingen gedragen beleid en uitvoering.

Mensen moeten zich in Heerlen welkom voelen ook als zij gebruik maken van gemeentelijke dienstverlening. Belangrijke kernwaarden in de dienstverlening vinden burgers gastvrij en klantgericht te worden benaderd, persoonlijk en met respect, naast snel, pro-actief en correct communiceren en reageren.Deze waarden zijn leidend voor de inrichting van onze dienstverlening. We bieden de burgers de mogelijkheid aan om op meerdere manieren contact met ons te zoeken, zoals persoonlijk contact via de balie, tot gebruik van social media en de informatie van de website. Deze mogelijkheden gaan we uitbreiden en we onderzoeken daarin wat de ervaringen van de burgers zijn zodat de dienstverlening aansluit bij de behoefte. Het toepassen van begrijpelijk taalgebruik is daarin een belangrijk aandachtspunt. Aan burgers worden zo mogelijk teksten van webformulieren en de informatie op intranet voor reactie voorgelegd.

2. MBP meerjarig perspectief (2019-2022)Wat zijn onze ambities in deze bestuursperiode binnen het programma Bestuur en Ondersteuning?

Vanuit bestuurskracht is de centrale ambitie om Heerlen als centrumgemeente beter in positie te krijgen zowel in de regio als ook provinciaal en nationaal. Dat doen wij uitdrukkelijk niet uitsluitend voor onszelf. Van een sterke centrumgemeente profiteert de hele (eu)regio. Parkstad, Zuid-Limburg en zelfs Aken en de provincie Limburg zijn er bij gebaat dat de stem van Heerlen in (bijvoorbeeld) Den Haag beter wordt gehoord. Met ons MBP als leidraad gaan wij het gesprek aan met de stad en gaan wij samen op zoek naar partners zodat wij het maximale kunnen halen uit onze eigen middelen.

Innovatie in de dienstverlening is nodig en wordt gezocht door samenwerking te zoeken met inwoners maar ook met partners, zoals de partners van Brightland Campus (BISS onder andere) en Zuyd Hogeschool. Innovatie moet leiden tot vernieuwde dienstverlening dat aansluit bij de waarden die burgers belangrijk vinden. Wij zoeken naar mogelijkheden om informatie toegankelijker te maken, bereikbaarheid te vergroten, het digitale contact ondersteunend te laten zijn aan het persoonlijke contact.

24

3. MBP meerjarig perspectief (2019-2022)Hoe gaan we in deze bestuursperiode onze inspanningen meten binnen het programma Bestuur en Ondersteuning? (indicatoren)

De belangrijkste indicator voor dit programma is de succesvolle (door de stad gedragen) realisatie van de voor ons en onze inwoners en instellingen belangrijkste beleidsdoelen, projecten en programma’s. Om dit te kunnen bewerkstelligen is onze inzet om externe financiering en kennis te verwerven, projecten in samenwerkingsver-banden op te pakken en Heerlense burgers, bedrijven en instellingen een actieve rol te geven. Vertaald naar indicatoren gaat het dan om:

De BBV indicatoren voor Programma Bestuur en Ondersteuning

Indicator Eenheid Jaartal Cijfer Heerlen Cijfer NederlandFormatie Fte per 1.000 inwoners 2018 10,8Bezetting Fte per 1.000 inwoners 2018 10,8Apparaatskosten Kosten (€) per inwoner 2017 815,23Externe inhuur Kosten als % van totale loonsom +

totale kosten inhuur externen2017 11,1%

Overhead % van totale lasten 2016 11,78%

De overige indicatoren voor Programma Bestuur en Ondersteuning

Indicator Eenheid Jaartal Cijfer Heerlen Cijfer NederlandAantal verworven euro’s extern geld euro 2017 15.881.707 Aantal initiatieven die zijn uitgevoerd in samenwerking met andere ge-meenten, de provincie en het Rijk

Aantal 2019 meting moet nog plaatsvinden

Gevoel van betrokkenheid van burgers, bedrijven en instellingen bij belangrijke ontwikkelingen

Schaalscore 2019 meting moet nog plaatsvinden

Klanttevredenheid bij dienstverlening Rapportcijfer 2017 6,7

4. MBP meerjarig perspectief (2019-2022)Wat zijn de risico’s binnen het programma Bestuur en Ondersteuning gedurende deze bestuursperiode?

Onze ambities en opgaven zijn groot, wij hebben de afgelopen jaren bij diverse partners een goed imago op-gebouwd wat betreft het kunnen leveren van resultaten. Dit heeft geleid tot zeer ambitieuze afspraken, denk bijvoorbeeld aan het bidboek centrum, de regiodeal, PALET en IBA Parkstad. Het in de toekomst nog succesvol-ler worden in het verwerven van externe middelen en samenwerkingspartners is afhankelijk van ons vermogen om de lopende afspraken waar te maken. Als wij in de uitvoering niet kunnen waarmaken wat wij afspreken dan daalt het vertrouwen in ons en daarmee onze mogelijkheden om te versnellen.

Digitale veiligheid; de verdergaande digitalisering leidt tot een transformatie van Burgerzaken. Deze verande-ringen brengen naast gemak voor de burger ook risico’s met zich mee. De medewerkers zullen in hun werk veel meer toegerust moeten zijn op herkennen van identiteitsfraude. Tevens maken we burgers, vanuit preventie oogpunt, alert op juist gebruik van identiteitsgegevens.

25

5. MBP 2019-2022/begroting 2019Wat gaat het programma Bestuur en Ondersteuning kosten?

-9.201 -1.967

-57.723

Programma 0: BESTUUR EN ONDERSTEUNING Lasten 2019

KT Bestuurskracht(Communicatie en regionalesamenwerking)

KT Dienstverlening

KT Middelen en heffingen

bedragen x € 1.000

-5.718

-4.999

Programma 1: VEILIGHEID Lasten 2019

KT Crisisbeheer

KT Veiligheid


-20

-11.100

Programma 2: VERKEER, VERVOER EN WATERSTAAT Lasten 2019

KT Mobiliteit

KT Wegen, straten en pleinen

Programma 0 - Bestuur en Ondersteuning

x € 1.000

Rekening2017

Bijgestelde begroting

2018

Begroting2019

Meerjarenraming

2020 2021 2022

Lasten -75.610 -61.023 -68.891 -68.937 -71.897 -72.630

Baten 293.167 284.767 298.375 302.304 301.976 306.058

Totaal saldo van baten en lasten

217.557 223.743 229.484 233.367 230.079 233.428

Toevoeging reserves -4.696 -4.551 -2.978 -5.659 -5.951 -1.684

Onttrekking reserves 9.847 5.698 1.481 -243 -250 -250

Resultaat 222.708 224.890 227.988 227.465 223.878 231.493

Specificaties kernthema’s (saldo)

x € 1.000

Rekening2017


2018

Begroting2019

Meerjarenraming

2020 2021 2022

Bestuurskracht (Communicatie en regionale samenwerking

-8.610 -7.660 -9.198 -9.288 -5.777 -4.877

Dienstverlening -89 -497 -544 -395 -395 -395

Middelen en heffingen 226.256 231.901 239.226 243.050 236.251 238.700

Bestemming 5.151 1.146 -1.497 -5.902 -6.201 -1.935

Totaal 222.708 224.890 227.988 227.465 223.878 231.493

26

Kernthema Bestuurskracht

Inleiding

1. MBP meerjarig perspectief 2019-2022Wat gaan we de komende 4 jaar doen om onze maatschappelijke effecten te bereiken binnen het kernthema Bestuurskracht?

Bestuurskracht gaat om samenwerkingskracht, organisatiekracht en uitvoeringskracht. Maatschappelijke effec-ten worden dus niet behaald binnen dit kernthema, vanuit het kernthema bestuurskracht worden de inhoudelij-ke kernthema’s ondersteund zodat zij maatschappelijke effecten sneller/beter/goedkoper kunnen realiseren. Die ondersteuning bestaat bijvoorbeeld uit het structureel onderhouden van bestuurlijke en ambtelijke netwerken, het structureel monitoren en inspringen bij externe geldstromen, het voortdurend uitdragen van het verhaal van Heerlen/Parkstad/Zuid-Limburg daar waar dat kansen kan opleveren en voortdurend zorgen voor extra verbindingen tussen interne en externe ontwikkelingen. Wij noemen dit bewust niet lobbyen aangezien onze in-steek is om dit vanuit een nader op te bouwen relatienetwerk te laten gebeuren en niet op basis van incidentele bezoeken op het moment dat het waarschijnlijk al te laat is. Daarnaast zorgen wij vanuit de integraliteit er voor dat wij gemeentebreed en met onze beperkte middelen de juiste dingen goed doen in relatie tot de met de stad en partners gemaakte afspraken. Dit alles kan worden samengevat als het vergroten van de samenwerkings-kracht.

Een tweede belangrijke ontwikkeling de komende jaren is de reorganisatie. Wij gaan de organisatie, die als sinds 2005 niet integraal onder de loep is gelegd, herinrichten. Dat doen wij op basis van de diverse ontwik-kelingen die wij zien, ervaringen die wij hebben en de ambities die wij nastreven. De afstand tussen beleid en uitvoering moeten nog kleiner, sturingslijnen moeten nog korter, maatschappelijk samenhangende thema’s moeten ook organisatorisch beter samenhangen, programmamanagement en public affairs moeten robuuster en onze bedrijfsvoering moet nog efficiënter. Op deze manier versterken wij zowel onze organisatiekracht in het algemeen maar ook onze uitvoeringskracht op de voor ons belangrijkste thema’s zoals jeugd/Wmo, economie-onderwijs-arbeidsmarkt, het centrum en de wijken, duurzaamheid en burgerbetrokkenheid. De reorganisatie wordt op dit moment al voorbereid en zal in 2019 concreet vorm krijgen.

2. Begroting 2019Wat gaan we doen om onze doelstellingen in 2019 te bereiken binnen het kernthema Bestuurskracht?

De rol van centrumgemeente betekent dat wij in een aantal regionale samenwerkingsverbanden meer moe-ten brengen en halen. Met name in de samenwerking binnen Parkstad, met Aken, in Zuid-Limburg en met de provincie zullen wij meer gaan investeren. In Parkstadverband zal de nadruk liggen op de invulling van het IBA expositiejaar 2020 en de versnelde uitvoering van projecten in het kader van de nog af te sluiten regiodeal. Als centrumgemeente bepalen wij voor een groot deel het succes van deze verbeter/versnellingsprocessen. Met Aken is de uitvoering van de ambities uit het convenant Heerlen-Aken prioritair. De thema’s digitalisering en cultuur hebben op korte termijn de meeste focus. De nadruk ligt nu op de thema’s cultuur met als jaarlijks hoogtepunt het randprogramma bij de Karlspreis en digitalisering, een thema waar Aken in Nordrhein-Westfalen een sleutelpositie heeft. Op beide thema’s stimuleren wij de vorming van grensoverschrijdende ecosyste-men met bijvoorbeeld onze cultuurinstelling en de Smart Services Campus. Op Zuid-Limburgse schaal is de Economische Samenwerking Zuid-Limburg het nieuwe triple-helix vehikel waarmee wij vanuit de drie centrum-steden op basis van een taakverdeling op Zuid-Limburgs niveau regie gaan voeren op beleidsterreinen waar de maatschappelijke opgaven/kansen zich ook op Zuid-Limburgse schaal bevinden. Heerlen trekt hierin de verbreding van de arbeidsmarktaanpak door middel van sectorplannen. Zuid-Limburg is daarnaast van groot belang in een aantal strategische lobbydossiers richting Den Haag en bij de aanstaande discussies over het Interbestuurlijk Programma (IBP 2018) bijvoorbeeld. De in 2019 te houden euregionale werkconferentie wordt voor de Zuid-Limburg-agenda een belangrijk moment. De afgelopen jaren is de relatie met de provincie enorm versterkt, dat heeft ons als gemeente veel opgeleverd. De versnelling die daardoor is veroorzaakt willen wij de komende jaren doorzetten.

Heerlen blijft zich, vaak in Zuid-Limburgs verband, bewegen in belangrijke netwerken zoals de VNG en de G40 en blijft investeren in het contact met de Limburgse steden, de MAHHL steden en Amsterdam.

27

Natuurlijk ontstaan hier regelmatig concrete initiatieven maar het is vooral van belang om de contacten warm te houden zodat wij elkaar snel kunnen vinden op het moment dat een dossier opkomt. Hier hebben wij in het verleden voordeel van gehad op belangrijke dossiers als de decentralisaties in het sociale domein, de grens-overschrijdende spoorverbindingen en de totstandkoming van het Limburgs Aanbod voor de regiodeal.

3. Begroting 2019:Over welk bestaand beleid beschikken wij binnen het kernthema Bestuurskracht om dit te realiseren?

• Coalitieakkoord 2018.• Meerjarig Bestuurlijk Programma 2019-2022.• Parkstadpropositie Regiodeal 2018.• Strategische agenda Parkstad.• Convenant Heerlen-Aken.• Strategische beleids/ambitiedocumenten van andere kernthema’s o.a.: o Bidboek centrum; o Uitvoeringsprogramma IBA; o PALET; o Economische samenwerking Zuid-Limburg (arbeidsmarkt).

4. MBP 2019-2022/begroting 2019Wat gaat dat kosten?

KT Bestuurskracht (Communicatie en regionale samenwerking

x € 1.000

Rekening2017


2018

Begroting2019

Meerjarenraming

2020 2021 2022

Lasten -8.737 -7.663 -9.201 -9.291 -5.780 -4.880

Baten 126 3 3 3 3 3

Totaal -8.610 -7.660 -9.198 -9.288 -5.777 -4.877

28

Kernthema Dienstverlening

1. MBP meerjarig perspectief 2019-2022Wat gaan we de komende 4 jaar doen om onze maatschappelijke effecten te bereiken binnen het kernthema Dienstverlening?

We geven de burger een welkom gevoel door contact mogelijkheden met de gemeente uit te breiden en toepas-sen van begrijpelijk taalgebruik.

Innovaties in dienstverlening moeten aansluiten bij de waarden die de burgers in 2018 als belangrijk hebben aangemerkt: Toegankelijk, Pro-actief en Respectvol.We zoeken hierin samenwerking met partners van Brightland Campus en Zuyd Hogeschool.

We streven naar minimale belasting van de aanvrager voor het aanleveren van informatie.

Digitalisering van aanvraagprocessen vermindert het contact met de burger. Dit verhoogt het risico op identi-teitsfraude. Door investering in opleiding van medewerkers en apparatuur spelen we daarop in.

Samen met de burgers zorgen we voor onze stad. Jaarlijks komen duizenden waardevolle meldingen binnen. Door optimaliseren van integrale afhandeling en geven van terugkoppeling, verbeteren we dit proces.

Vóór het indienen van een vergunningaanvraag kan de aanvrager een intakegesprek krijgen waarin gezamenlijk de stukken worden doorgenomen op compleetheid en haalbaarheid. We informeren over de voortgang van de procedure. Zo wordt de laagdrempelige en integrale afhandeling vergroot en overbodige procedures vermeden. De komende Omgevingswet vraagt een gedegen voorbereiding op inhoud, proces, automatisering en professio-naliteit. Daarom willen we deelnemen aan de AVÉ/ VTH aanbesteding van de Provincie Limburg. We onderzoe-ken de optimale synergie tussen de clusters die in de toekomst onder de Omgevingswet vallen.

We streven naar een volledige digitale parkeerketen in 2022 waardoor aanvragers sneller beschikken over de parkeervergunning.

Vanuit de naamsbekendheid als evenementenstad heeft Heerlen een breed scala aan evenementen. Vanuit deze luxe werken wij aan een gedegen balans tussen een levendige stad en een leefbare stad.

De sterke groei van het aantal horecagelegenheden in het centrum willen we continueren. We stimuleren de ontwikkeling van een onderscheidend horeca-profiel dat past bij onze stad en een toevoeging vormt voor Heerlen als ”woonkamer” van de regio. Hierin is ruimte voor vernieuwing en creativiteit, voor levendigheid en beleving. Dit steeds in balans met overige gebruik(-ers) van de binnenstad.De horecavoorzieningen in de dorps-, buurt-, en wijkcentra willen we behouden.

2. Begroting 2019Wat gaan we doen om onze doelstellingen in 2019 te bereiken binnen het kernthema Dienstverlening?

• We gaan een pilot “Live chat met burgers” doen.• Ingezet wordt op begrijpelijk taalgebruik.• Met partners ontwikkelen we voorstellen voor innovatie in de dienstverlening.• Procedures voor aanvraag van vergunningen worden vergemakkelijkt. Door instellen van een inloopspreek-

uur en meer sturen op vooroverleg bij complexe aanvragen ondersteunen we de aanvrager. De aanvrager krijgt informatie over de voortgang van afhandeling.

• Activiteiten met een geringe kans op het ontstaan van veiligheidseffect willen we dereguleren door met alge-mene regels te werken, zodat een vergunning of melding overbodig is.

• Onderzocht wordt hoe het melden laagdrempeliger kan en de melder bericht over de afhandeling kan ont-vangen.

29

• Een digitaal hulpmiddel wordt op stemlokalen ingezet voor betere communicatie en ondersteuning in de tel-lingen. We bekijken hoe kan worden voldaan aan de nieuwe criteria van toegankelijkheid van de stemloka-len.

• Met netwerkpartners bespreken we de vorm van het gewenst horeca-profiel, de kaders van het horecabeleid en de uitvoering ervan. De aanpak van de Horeca-netwerkgroep wordt gecontinueerd op andere onderdelen zoals evenementen en parkeren.

• De energie-transitie en asbestsanering is gebaat bij een begeleidende en stimulerende rol.• Het behoud van monumenten en het tegengaan van (bouwen voor de) leegstand verbeteren we door een

kritische toets van vergunningaanvragen hierop.• Het digitaliseren van parkeerketen start met de parkeervergunningen.• Bij de doorontwikkeling als evenementenstad sturen we op kwaliteit/toegevoegde waarde, passend bij identi-

teit van Heerlen en balans leefbaarheid en levendigheid. Dit gebeurt door herijking van de locatie-toewijzing, aandacht voor leefbaarheid en zoeken naar een versterkende werking van evenementen voor het onderne-mersklimaat. Met het opstellen van locatieprofielen geven we duidelijkheid over verdeling van evenementen over de stad en antwoord op de vraag welk evenement op welke locatie hoe vaak mag worden gehouden. Zo nodig wordt het evenementenbeleid hierop aangepast.

• Evenementen die voldoen aan deze criteria willen we positief ontvangen. Waardering kan daarbij een andere invulling krijgen dan subsidie of de huidige faciliteringsregeling. Denk bijvoorbeeld aan het aanbrengen van structurele voorzieningen voor terugkerende evenementen en het toekennen van geschikte locaties.

Risico’s en beheersmaatregelenMeer digitale diensten brengen het risico van digitale onveiligheid en identiteitsfraude met zich mee. Om het bewustzijn over deze risico’s te vergroten, zal voorlichting worden gegeven op basisscholen. Ook nemen we deel aan de Werkgroep Tegengaan Identiteitsfraude, waarin overheidsinstanties samenwerken op het gebied van fraudebestrijding. Het effect van de 10 jaar cyclus voor verlenging van paspoorten en identiteitskaarten gaan we dit jaar voor het eerst merken in mindere inkomsten van leges. We anticiperen hier zo goed mogelijk op door een mindere personele inzet.

3. Begroting 2019Over welk bestaand beleid beschikken wij binnen het kernthema Dienstverlening om dit te realiseren?

• Verordening BRP 2014.• Paspoortwet, 2017.• WABO, 2010.• Drank- en Horecawet, 2013.• Woningwet 2015.• Nota Ruimtelijke Kwaliteit Heerlen, 2011.• Wet BRP 2013.

4. MBP 2019-2022/ begroting 2019Wat gaat dat kosten?

Kernthema Dienstverlening

x € 1.000

Rekening2017


2018

Begroting2019

Meerjarenraming

2020 2021 2022

Lasten -2.033 -2.047 -1.967 -1.818 -1.818 -1.818

Baten 1.944 1.549 1.423 1.423 1.423 1.423

Totaal -89 -497 -544 -395 -395 -395

5. MBP 2019-2022/ begroting 2019:Welke bezuinigingen gaan we realiseren binnen dit kernthema?

• We gaan gratis huwelijken sluiten door eigen medewerkers. Hiermee besparen we € 5.000 per jaar.

30

Kernthema Middelen en heffingen

1. MBP meerjarig perspectief 2019-2022Wat gaan we de komende 4 jaar doen om onze maatschappelijke effecten te bereiken binnen het kernthema Middelen en heffingen?

In de jaarrekening 2017 hebben wij met u gedeeld dat wij een beroep moesten doen op onze algemene reser-ve, waardoor onze weerstandsratio (verhouding reserves versus risico’s) daalt tot onder het met u afgesproken minimum van 0,8 (nota risico’s en weerstandsvermogen).Het college heeft daarom de opdracht gekregen, een herstelplan te schrijven. Dit herstelplan zorgt ervoor dat het weerstandsratio meerjarig weer binnen de bandbreedte valt. Zie hiervoor de paragraaf herstelplan.

2. Begroting 2019Wat gaan we doen om onze doelstellingen in 2019 te bereiken binnen het kernthema Middelen en heffingen?

Binnen dit kernthema gaat het over het beschikbaar krijgen van voldoende middelen om de doelen en de daarbij horende maatschappelijke effecten, die in de diverse programma’s zijn verwoord, te realiseren en deze middelen vervolgens doelmatig te besteden. Belangrijkste taken binnen dit kernthema zijn:• Het uitvoering geven aan de treasuryfunctie (onder andere financieringsinstrumenten en risicobeheersing).• Het scheppen van kaders voor de belastingheffing en -inning van lokale belastingen (zie paragraaf ‘Lokale

heffingen’).• Het beheer en de advisering rondom verworven aandelenkapitaal van de gemeente Heerlen en het jaarlijks

te genereren dividend.• Verhogen van inkomende subsidies.• Het beheer van en de advisering rondom het gemeentefonds (zie 4.7 Algemene dekkingsmiddelen).

Het kernthema middelen gaat over diverse onderwerpen. Deze onderwerpen worden verder uitgewerkt in de paragrafen. Wij kiezen ervoor, in het kader van duidelijkheid en transparantie, om de onderwerpen in een keer geheel uit te werken dan deze opgesplitst te beschrijven onder de programma’s en een gedeelte onder de para-grafen. Hieronder staan de onderwerpen met verwijzing naar de betreffende paragraaf.

Onderwerp Paragraaf

Financiën (inclusief Planning & Control) Financiering

Coördinatie deelnemingen Verbonden partijen

Bedrijfsvoering Bedrijfsvoering

Procesoptimalisatie Bedrijfsvoering

Burgerzaken, belastingen en heffingen Lokale heffingen

Onderhoud kapitaalgoederen Onderhoud kapitaalgoederen

Vastgoed, gronden en beheer Grondbeleid

Grondexploitatie Grondbeleid

3. Begroting 2019Over welk bestaand beleid beschikken wij binnen het kernthema Middelen en heffingen om dit te realiseren?

• Financiële verordening 2017.• Nota risico’s en weerstandsvermogen 2012.• Treasury statuut 2010.• Nota Reserves en Voorzieningen 2013-2016.• Beleidsnota Lokale Heffingen 2011-2014.• Nota Verbonden Partijen 2008.• Kaders voor het fonds economische cultuurversterking.• Legesverordening 2018.

31

4. MBP 2019-2022/ begroting 2019Wat gaat dat kosten?

Kernthema Middelen en heffingen

x € 1.000

Rekening2017


2018

Begroting2019

Meerjarenraming

2020 2021 2022

Lasten -64.840 -51.314 -57.723 -57.829 -64.299 -65.932

Baten 291.096 283.215 296.949 300.879 300.551 304.632

Totaal 226.256 231.901 239.226 243.050 236.251 238.700

5. MBP 2019-2022/begroting 2019Welke bezuinigingen gaan we realiseren binnen dit kernthema?

• Door de rioolheffing te verlagen en tegelijkertijd de OZB belasting te verhogen zijn wij in staat om per saldo hogere inkomsten te realiseren. Deze constructie leggen wij meer gedetailleerd uit in de paragraaf lokale heffingen verderop in deze begroting.

• Met inachtname van de kostendekkendheidsgrens verhogen van leges en belastingen titel 1 (zie paragraaf lokale heffingen) met de inflatiebijstelling van 1,4%, hetgeen overeenkomt met het verwachte inflatiepercen-tage van het CPB (juni 2018). Dit levert vanaf 2019 structureel € 12.000 hogere inkomsten op.

• Aanpassen parkeervoorzieningen voor eigen medewerkers levert een bezuiniging op van € 116.000.• We verlagen het budget voor bedrijfshulpverlening met € 10.000 vanaf 2019.• We verlagen onze bedrijfsvoeringskosten structureel met € 72.000 vanaf 2019.• Door meer gebruik van de website mijninkomen.nl verlagen wij onze kosten voor post vanaf 2019 met

€ 55.000 structureel.• Aanpassen generatiepact regeling levert een bezuiniging op van € 100.000 in 2019 en 2020, € 150.000 in

2021 en € 200.000 in 2022.• Vrijval van diverse voorzieningen als gevolg van jaarlijkse actualisatie levert een bedrag van € 200.000 in

2019 op.

6. MBP 2019-2022/begroting 2019Welke investeringen gaan we daarvoor doen?

Omschrijvingx € 1.000

Begroting2019

Meerjarenraming2020 2021 2022

Gemeentelijke huisvesting 10.350 6.438 1.444 579Basisvoorzieningen Parkstad-IT 1.548Software vervanging 500 900 900 900Automat. Financieel systeem 400Smartphones 235 385Mobiele telefonie 150Software uitbreiding 100 100 100 100Apparatuur reprografie 100 63 35Laptops 70 70 210 70Software portofoons 25Vervanging airco-installaties 100Noodstroomaggregaat t.b.v. servers 100Inrichting vergader+bestuurskamers 30Totaal 13.453 7.596 2.889 2.064

33

2.1 Programma Veiligheid

Portefeuillehouder: Emile Roemer

1. MBP meerjarig perspectief (2019-2022)Wat willen we in deze bestuursperiode bereiken (maatschappelijk effect) binnen het programma Veiligheid?

Heerlen maakt op allerlei gebieden een positieve ontwikkeling door en groeit steeds meer toe naar een stad waar het aantrekkelijk is om te wonen, werken, winkelen, uitgaan en recreëren. Heerlen is hard op weg om de bruisende woonkamer van de regio te worden. Een basisvoorwaarde hiervoor is dat het in Heerlen veilig is en inwoners en bezoekers zich ook veilig voelen in de binnenstad en in de buurten. Het huidige veiligheidsbeleid laat positieve resultaten zien en we zijn dan ook op de goede weg. Door ook de komende jaren prioriteit te ge-ven aan het thema veiligheid willen we deze positieve tendens doorzetten. Een noodzakelijke versterking tussen zorg en veiligheid is hierbij van cruciaal belang.

2. MBP meerjarig perspectief (2019-2022) Wat zijn onze ambities in deze bestuursperiode binnen het programma Veiligheid?

De veiligheid en leefbaarheid in Heerlen is de laatste jaren sterk verbeterd door een dynamische buurt gerichte en gemeente brede veiligheidsaanpak. Elke buurt heeft een eigen buurtplan, waardoor we weten wat er in elke buurt speelt en we beter in staat zijn om maatwerk te leveren. Hierbij werken we intensief samen met betrok-ken partners, maar nadrukkelijk ook met bewoners. Deze aanpak zorgt ervoor dat veiligheid iets is van ons allen. Door het faciliteren van burgerparticipatie worden bewoners gestimuleerd zelf verantwoordelijkheid te nemen en een bijdrage te leveren aan de veiligheid in de eigen buurt. De komende jaren gaan we deze aanpak door ontwikkelen en verder in praktijk brengen.Daarnaast gaan we extra inzetten op het terugdringen van woonoverlast, die toeneemt en in sommige gevallen onbeheersbaar dreigt te worden. Vaak wordt deze overlast veroorzaakt door een kleine groep bewoners met meervoudige zorgproblematiek. Door het versterken van de samenwerking tussen zorg en veiligheid bundelen we de krachten van betrokken instanties waarmee de kans op succesvolle, duurzame oplossingen toeneemt. We vergroten de aandacht voor huiselijk geweld en kindermishandeling voor een veilige thuissituatie. In nauwe samenwerking met diverse partners pakken we georganiseerde misdaad die onze samenleving ondermijnt, blijvend aan. Vaak is deze criminaliteit gerelateerd aan de handel in en productie van drugs. In dit kader blijven wij voorstander van het reguleren van wietteelt. De inzet op radicalisering is met name gericht op voorkomen door vroegtijdig signaleren. We nemen preventieve maatregelen om eventuele terreurdreiging te voorkomen.Ten aanzien van fysieke veiligheid zetten we toezicht en handhaving op grond van de Wabo in om onveilige situaties in gebouwen, instellingen en bedrijven te voorkomen. Voor wat betreft leefbaarheid en gezondheid is er aandacht voor asbest, horeca en evenementen, energiebesparing en duurzaamheid (PALET). Creëren van draagvlak bij en communicatie met burgers staat hierbij centraal. Ook blijven wij streven naar een versnelde sluiting van kerncentrale Tihange. Indien zich toch onverhoopt een ongeval, ramp of crisis voordoet dan staat de regionale crisisorganisatie ter beschikking om de gevolgen voor getroffenen te beperken.

3. MBP meerjarig perspectief (2019-2022)Hoe gaan we in deze bestuursperiode onze inspanningen meten binnen het programma Veiligheid? (indicatoren)

Ieder half jaar wordt ten behoeve van de raad een veiligheidsbeeld opgesteld op basis van politiecijfers en het burgeronderzoek (veiligheidsbeeld). Daarnaast leggen we jaarlijks verantwoording af aan de Raad en de Provincie over toezicht en handhaving van de Wabo taken.

34

De BBV indicatoren voor het Programma Veiligheid

Indicator Eenheid Jaartal Cijfer Heerlen Cijfer NederlandVerwijzingen Halt Aantal per 10.000 jongeren 2017 202 131Winkeldiefstal Aantal per 1.000 inwoners 2017 3,1 2,2Geweldsmisdrijven Aantal per 1.000 inwoners 2017 6,6 5,0Diefstallen uit woning Aantal per 1.000 inwoners 2017 4,5 2,9Vernielingen en beschadigingen (in de openbare ruimte)

Aantal per 1.000 inwoners 2017 8,1 4,8

De overige indicatoren voor het Programma Veiligheid

Indicator Eenheid Jaartal Cijfer Heerlen Cijfer NederlandGerapporteerd slachtofferschap Percentage 2017 16%Geregistreerde inbraak bij bedrijf/instelling

Aantal meldingen 2017 meting moet nog plaatsvinden

Drugshandel Aantal meldingen 2017 181Aangiftebereidheid Percentage 2017 meting moet nog

plaatsvinden

Burengerucht Aantal meldingen 2017 520Overlast door verward persoon Aantal meldingen 2017 meting moet nog

plaatsvinden

Overlast zwervers Aantal meldingen 2017Drugs-/drankoverlast Aantal meldingen 2017 824Vernieling c.q. zaakbeschadiging Aantal meldingen 2017 819Diefstal/inbraak woning Aantal meldingen 2017 532Openlijk geweld (persoon) Aantal meldingen 2017 25Bedreiging Aantal meldingen 2017 277Mishandeling Aantal meldingen 2017 1282Straatroof Aantal meldingen 2017 28Overval in woning Aantal meldingen 2017 meting moet nog

plaatsvinden

Diefstal/inbraak box/garage/schuur/tuinhuis

Aantal meldingen 2017 195

Zakkenrollerij Aantal meldingen 2017 84Diefstal uit/vanaf motorvoertuigen Aantal meldingen 2017 191Diefstal van motorvoertuigen Aantal meldingen 2017 789Diefstal van brom-, snor- fietsen Aantal meldingen 2017 392Inbraak winkel Aantal meldingen 2017 meting moet nog

plaatsvinden

Diefstal bedrijf Aantal meldingen 2017 meting moet nog plaatsvinden

Inbraak bedrijf Aantal meldingen 2017 212Overlast Aantal meldingen 2017 1381Vandalisme/baldadigheid Aantal meldingen 2017 819Melding overlast jeugd Aantal meldingen 2017 meting moet nog

plaatsvinden

Subjectieve veiligheidSchaalscore overlast; Schaalscore 2017 3,5Schaalscore sociale cohesie; Schaalscore 2017 5,5% drugsoverlast in eigen buurt; Percentage 2017 12%% overlast dealpanden in de buurt; Percentage 2017 5%Aantal overlast hennepteelt in de buurt;

Percentage 2017 meting moet nog plaatsvinden

% openbare dronkenschap in eigen buurt;

Percentage 2017 8%

% jeugdoverlast in eigen buurt; Percentage 2017 17%Waardering kwaliteit woonomgeving; Schaalscore 2017 7,1Verloedering; Schaalscore 2017 4,7% rommel op straat; Percentage 2017 35%% bekladding muren/gebouwen; Percentage 2017 10%% vernieling in eigen buurt; Percentage 2017 12%

35

Indicator Eenheid Jaartal Cijfer Heerlen Cijfer Nederland % overlast hondenpoep in eigen buurt;

Percentage 2017 42%

% slachtofferschap totaal; Percentage 2017 16% Perceptie vermogensdelicten; Schaalscore 2017 4,2 % Woninginbraak komt vaak voor in de buurt;

Percentage 2017 11%

% Diefstal uit auto’s komt vaak voor in de buurt;

Percentage 2017 7%

% Diefstal/beschadiging auto komt vaak voor;

Percentage 2017 13%

% Fietsendiefstal komt vaak voor in de buurt;

Percentage 2017 11%

% Gewelddelicten komt vaak voor in de buurt;

Percentage 2017 3%

% onveiligheidsgevoelens in eigen buurt;

Percentage 2017 39%

% Bedreiging komt vaak voor in de buurt;

Percentage 2017 4%

% agressief verkeersgedrag in eigen buurt;

Percentage 2017 24%

% politie is te weinig/ te zien in de buurt;

Percentage 2017 47%

% mist een wijkagent. Percentage 2017 38%

4. MBP meerjarig perspectief (2019-2022)Wat zijn de risico’s binnen het programma Veiligheid gedurende deze bestuursperiode?

• Onverwachte gebeurtenissen lokaal of elders die van invloed zijn op de veiligheid in Heerlen of het veilig-heidsgevoel van burgers.

• Capaciteit veiligheidspartners staat onder druk (politie, brandweer, OM).• Onvoldoende capaciteit en budget.• Onvoldoende budget voor Wabo-ICT-systemen, Wabo-ondersteuning en Wabo-archief.

5. MBP 2019-2022/ begroting 2019Wat gaat het programma Veiligheid kosten?

-5.718

-4.999

Programma 1: VEILIGHEID Lasten 2019

KT Crisisbeheer

KT Veiligheid


36

Programma 1 - Veiligheid

x € 1.000

Rekening2017


2018

Begroting2019

Meerjarenraming

2020 2021 2022

Lasten -10.314 -10.587 -10.717 -10.771 -10.752 -10.752

Baten 167 143 36 52 52 52


-10.148 -10.444 -10.682 -10.719 -10.700 -10.700

Toevoeging reserves 0 0 0 0 0 0

Onttrekking reserves 0 0 0 0 0 0

Resultaat -10.148 -10.444 -10.682 -10.719 -10.700 -10.700


x € 1.000

Rekening2017


2018

Begroting2019

Meerjarenraming

2020 2021 2022

Crisisbeheer -5.599 -5.628 -5.718 -5.718 -5.718 -5.718

Veiligheid -4.549 -4.816 -4.963 -5.001 -4.982 -4.982

Bestemming 0 0 0 0 0 0

Totaal -10.148 -10.444 -10.682 -10.719 -10.700 -10.700

37

Kernthema Crisisbeheer

1. MBP meerjarig perspectief 2019-2022Wat gaan we de komende 4 jaar doen om onze maatschappelijke effecten te bereiken binnen het kernthema Crisisbeheer?

De voorbereiding op rampen en crises is ondergebracht bij de Veiligheidsregio Zuid-Limburg. In 2018 is een kwalitatieve en kwantitatieve versterking van de organisatie doorgevoerd om aan het vereiste niveau te kunnen voldoen. Om de multidisciplinaire samenwerking te versterken is een veiligheidsbureau ingericht waar de voor-heen zelfstandige onderdelen Brandweer, GHOR en Bevolkingszorg centraal zijn ondergebracht. De komende jaren vindt een verdere doorontwikkeling plaats van deze nieuwe organisatiestructuur. Verder wordt ingezet op een verregaande samenwerking met de Veiligheidsregio Limburg Noord.

2. Begroting 2019Wat gaan we doen om onze doelstellingen in 2019 te bereiken binnen het kernthema Crisisbeheer?

Wij blijven ook in 2019 onze bijdrage leveren aan de veiligheidsregio en de regionale crisisorganisatie. Dit doen wij door deel te nemen aan diverse regionale overleggremia, het volgen van opleidingen en trainingen en me-dewerkers te leveren voor diverse piketfuncties in de crisisorganisatie.

Met het oog op een nieuw vast te stellen meerjarenbeleidsplan Brandweer en de Begroting 2020, spreken we in 2019 binnen het veiligheidsbestuur en samen met de gemeenteraden over de toekomst van de brandweer (brandweerinhoudelijk, organisatorisch, financieel). Parrallel aan dit traject loopt een herziening van de verdeel-sleutel ten aanzien van de financiële bijdrage door de gemeenten in Zuid-Limburg aan de brandweer. Mogelijk heeft dit negatieve financiële consequenties voor Heerlen.

3. Begroting 2019Over welk bestaand beleid beschikken wij binnen het kernthema Crisisbeheer om dit te realiseren?

• Regionaal beleidsplan Veiligheidsregio Zuid-Limburg 2018 (Een nieuw beleidsplan VRZL 2019-2022 is in voorbereiding).


Kernthema Crisisbeheer

x € 1.000

Rekening2017


2018

Begroting2019

Meerjarenraming

2020 2021 2022

Lasten -5.599 -5.628 -5.718 -5.718 -5.718 -5.718

Baten 0 0 0 0 0 0

Totaal -5.599 -5.628 -5.718 -5.718 -5.718 -5.718

38

Kernthema: Veiligheid

1. MBP meerjarig perspectief 2019-2022Wat gaan we de komende 4 jaar doen om onze maatschappelijke effecten te bereiken binnen het kernthema Veiligheid?

De komende jaren geven wij uitvoering aan de kadernota Leefbaarheid en Veiligheid 2017-2020, waarbij de aanpak van veiligheid en leefbaarheid in de buurten centraal staat. Hierbij zetten we de buurtgerichte aan-pak, met per buurt een eigen veiligheidsplan, voort. Daarnaast zijn er gemeente breed geprioriteerde thema’s waarop we extra inzetten (veilige woon- en leefomgeving, veilig uitgaan, hennepteelt/drugsoverlast/drugsbe-leid, High Impact Crimes, ondermijning/ georganiseerde criminaliteit, jeugdoverlast en radicalisering).

Voor wat betreft toezicht handhaving van bouwen, ruimtelijke ordening, milieu, dranken horecawetgeving en APV (Wet op de kansspelen en terrasvergunning), geven we uitvoering aan het vast te stellen wettelijk meerja-rig handhavingsbeleidsplan (2019-2022). In het beleidsplan staat op welk minimum niveau we de toezicht- en handhavingstaken uitvoeren en zijn (bestuurlijke) prioriteiten benoemd, inclusief voor de RUD-taken. Hierbij houden we rekening met landelijke ontwikkelingen die van invloed zijn op toezicht en handhaving, zoals de nieuwe Omgevingswet en de wettelijk verplichte sanering van asbestdaken vóór 1 januari 2024. Constructieve en brandveiligheid blijven prioriteit houden. Vanwege de toename van het aantal horeca-inrichtingen en evene-menten, heeft toezicht op horeca en evenementen prioriteit om de situatie beheersbaar te houden. Bij het uitvoeren van de toezicht- en handhavingstaken staat het creëren van draagvlak bij en communicatie met de burgers centraal en besteden we aandacht aan het vergroten van energiebesparing en duurzaamheid (PALET). We voeren jaarlijks per bedrijfsbranche energiecontroles uit. Voor inzicht in en beheersbaarheid van het (milieu)bedrijvenbestand worden controlerondes op bedrijventerreinen uitgevoerd. Additionele bouwhand-havingscapaciteit wordt ingezet voor project Herstructurering Vrieheide.

Regulering hennepteeltWe blijven voorstander van regulering van de hennepteelt en handhaven ons voornemen om deel te nemen aan het landelijke experiment gesloten coffeeshopketen.

OndermijningDoor intensieve samenwerking met ketenpartners (RIEC, politie, OM, Belastingdienst) wordt casuïstiek integraal opgepakt. We blijven alert op signalen en werpen door middel van bestuurlijke instrumenten barrières op.

Ten aanzien van de aanpak van illegale hennepteelt slaan we een nieuwe weg in. Halverwege 2018 waren al evenveel sluitingen geëffectueerd na het aantreffen van hennep, als in het gehele jaar ervoor. Deze stij-gende lijn is direct toe te schrijven aan de toename van bedrijfsmatige hennepteelt. Hennepteelt wordt steeds professioneler en grootschaliger. Samen met de gemeente Kerkrade, waar zich deze problematiek net zozeer manifesteert, en onze veiligheidspartners gaan we daarom onderzoek doen naar en inzetten op grootschalig achterhalen en opruimen van hennepplantages in loodsen, opslagplaatsen, kantoorruimtes, containers, bedrijfs-hallen etc. via het instrument bestemmingsplanhandhaving. Wij hebben daartoe inmiddels in RIEC-verband een beroep gedaan op zogenaamde ondermijningsgelden van het Ministerie van Justitie. Als ons verzoek wordt gehonoreerd zal eerst in Kerkrade en Heerlen ervaring met deze aanpak worden opgedaan; aansluitend wordt dit concept en deze inzet uitgebreid tot alle Parkstad-gemeenten.

Aanpak woonoverlastOm de toenemende overlast tegen te gaan wordt een aanpak ontwikkeld die gebaseerd is op de methodiek van Operatie Hartslag waarbij zorg, repressie, participatie en wonen integraal op elkaar worden afgestemd onder gemeentelijke regie. Na regulering wordt de aanpak geborgd.

Toezicht op kamerverhuurbedrijven en openbare inrichtingenBij overlastmeldingen of andere signalen voeren wij integrale controles en toezicht uit in en rondom woningen, kamerverhuurbedrijven en openbare inrichtingen (onder andere coffeeshops, horeca-inrichtingen en seksinrich-tingen). Daarnaast zijn er periodieke controles op bouwen brandveiligheid.

39

Bestuursrechtelijke maatregelen Door middel van juridische procedures wordt er handhavend opgetreden op het gebied van strijdigheden met de openbare orde en veiligheid in het geval van verdovende middelen, prostitutie en overtredingen van horeca-inrichtingen.

Huiselijk geweld en kindermishandelingVoor de periode 2019-2022 wordt een nieuwe regiovisie ‘aanpak huiselijk geweld en kindermishandeling’ opge-steld. Met middelen van het Rijk gaat een nog regionaal aan te stellen projectleider uitvoering geven aan een programma om huiselijk geweld en kindermishandeling terug te dringen.

RadicaliseringDe inzet is zowel repressief als ook preventief. Deze wordt opgepakt vanuit een integrale en multidisciplinaire benadering waarbij de schakels tussen betrokken partijen stevig zijn. Wij bevorderen bewustwording door te investeren in trainingen om de signalen vroegtijdig te herkennen en daardoor zicht te krijgen en te houden op de problematiek.

Evenementen: veiligheid en leefbaarheidIn overleg met organisatoren en hulpdiensten worden veiligheidsmaatregelen genomen. Dit is per evenement maatwerk. De verantwoordelijkheid voor een veilig verloop van een evenement ligt primair bij de organisator. Tijdens geprioriteerde evenementen voeren we toezicht en handhaving uit en na afloop wordt standaard geëva-lueerd. We zoeken de balans tussen een levendige en een leefbare stad.

Handhaving en toezicht openbare ruimteDe reorganisatie van Bureau Handhaving is afgerond en de bezetting is op sterkte (25 BOA’s). De komende jaren krijgt de professionalisering in de uitvoering verder vorm. Binnen de buurtveiligheidsaanpak opereren de BOA’s samen met de wijkagenten en zijn zo de ogen en oren in de buurt. De BOA’s zijn makkelijk aanspreek-baar. Zij zijn nu ook te bereiken via WhatsApp en de veiligheidsapp.

2. Begroting 2019Wat gaan we doen om onze doelstellingen in 2019 te bereiken binnen het kernthema Veiligheid?

Veilig uitgaanAls sluitstuk van het plan van aanpak Veilig Uitgaan start in 2019 een pilot waarbij de sluitingstijden van de ho-reca in een gedeelte van het centrum worden vrijgelaten onder nader te bepalen voorwaarden. Uit de evaluatie moet blijken welke effecten dit heeft op de leefbaarheid en veiligheid in het uitgaanscentrum. Aanvullend aan de politie-inzet blijven ook in 2019 de BOA’s actief tijdens de uitgaansavonden in Heerlen centrum.

BuurtveiligheidDe nieuwe buurtveiligheidsaanpak is in de praktijk nog steeds in ontwikkeling, in 2019 krijgt dit een vervolg. In het kader van de reorganisatie zal de rol van de procesbegeleider leefbaarheid en veiligheid worden herbezien in relatie tot de functies van buurtregisseurs (BGW) en stadsdeelcoördinatoren (BenO).

JeugdoverlastDe jeugdoverlast blijft onverminderd aandacht houden. De inzet van straatcoaches wordt in 2019 gecontinu-eerd.

OndermijningIn 2019 wordt in Limburg voor het eerst gewerkt met een integraal ondermijningsbeeld (IOB). Een ondermij-ningsbeeld is een bundeling van signalen en fenomenen van criminele aanwezigheid en activiteiten per gemeen-te. Het IOB geeft zicht en inzicht in ondermijning, bevordert alertheid en zorgt voor een betere, actiegerichte aanpak. In dit verband wordt onderzocht of en op welke wijze de autoverhuurbranche onder een vergunning-plicht komt te vallen waardoor ondermijning binnen deze branche beter kan worden aangepakt.

40

Toezicht en handhaving van bouwen, ruimtelijke ordening, milieu, dranken horecawetgeving en APV (Wet op de kansspelen en terrasvergunning)Welke activiteiten we in 2019 uitvoeren, leggen we vast in het jaarlijkse handhavingsuitvoerings-programma. Via een handhavingsjaarverslag leggen we verantwoording af over geleverde prestaties.

Aanpak woonoverlastIn 2019 gaan we verder met de implementatie van het plan van aanpak met betrekking tot woonoverlast.

Regulering hennepteeltHeerlen heeft haar interesse kenbaar gemaakt bij het Rijk voor deelname aan het landelijk experiment waarbij op een legale wijze cannabis geteeld gaat worden ter bevoorrading van de coffeeshops. In afwachting van de criteria, nemen wij vervolgens een besluit over de deelname.Afhankelijk van de besluitvorming wordt in 2019 de verplaatsing van de coffeeshop aan de Heerlerbaan gereali-seerd.

3. Begroting 2019Over welk bestaand beleid beschikken wij binnen het kernthema Veiligheid om dit te realiseren?

• Algemene plaatselijke verordening (APV).• Kadernota Leefbaarheid en Veiligheid 2017-2020.• Beleid en uitvoeringsprogramma toezicht en handhaving bouwen, ruimtelijke ordening en milieu.• Regionaal beleidsplan Veiligheidsregio Zuid-Limburg 2019-2022.• Evenementenbeleid vergunningverlening, veiligheid en facilitering.• Handhavingsbeleid Drugs- en Overige (woon)overlast.• Horecasanctiebeleid.• Seksinrichtingenbeleid.• BIBOB-beleid.

4. MBP 2019-2022/begroting 2019:Wat gaat dat kosten?

Kernthema Veiligheid

x € 1.000

Rekening2017


2018

Begroting2019

Meerjarenraming

2020 2021 2022

Lasten -4.715 -4.958 -4.999 -5.052 -5.034 -5.033

Baten 167 143 36 52 52 52

Totaal -4.549 -4.816 -4.963 -5.001 -4.982 -4.982


• We gaan bestuurlijke (in plaats van strafrechtelijke) boetes opleggen voor overlast in de openbare ruimte. Als gevolg daarvan krijgen we vanaf 2020 € 15.000 inkomsten per jaar.

• We verlagen het budget voor buurtveiligheidsinitiatieven met € 50.000 in 2019. Vanaf 2020 verlagen we dit met structureel € 25.000.

• Door het anders organiseren van beveiliging bij evenementen besparen we vanaf 2019 € 15.000 per jaar.• Onze bijdrage aan het Veiligheidshuis verminderen wij vanaf 2019 met € 50.000 structureel.• We stellen het cameratoezicht op nieuwe locaties uit tot 2020 en besparen hiermee eenmalig € 15.000 in

2019.• Als gevolg van een nieuw onderhoudscontract voor cameratoezicht kunnen we in 2019 € 50.000 en vanaf

2020 € 25.000 structureel.• Omdat in 2018 alle BOA’s en toezichthouders nieuwe kleding hebben ontvangen kunnen we in 2019 eenmalig

€ 40.000 besparen op het kledingbudget.

41



Begroting2019

Meerjarenraming

2020 2021 2022

Portofoons 40

Parkeerapparatuur 65

Bodycams 35

Totaal 0 40 65 35

43

2.2 Programma Verkeer en Vervoer

Portefeuillehouder: Charles Claessens

1. MBP meerjarig perspectief (2019-2022)Wat willen we in deze bestuursperiode bereiken (maatschappelijk effect) binnen het programma Verkeer en Vervoer?

Heerlen streeft ernaar om een vitale, duurzame en leefbare stad te zijn die optimaal en multimodaal bereikbaar is. Zonder het belang van de autobereikbaarheid en verkeersveiligheid uit het oog te verliezen willen we in deze MBP-periode meer in gaan zetten op duurzaamheid en leefbaarheid en een transitie inzetten van de “autostad” Heerlen tot “fietsen voetgangersstad”.

Onze missie is het realiseren van een optimaal leef-, werken woonklimaat door het onderhouden, vervangen en vernieuwen van de openbare ruimte. De missie wordt vormgegeven vanuit de kernwaarden: gedifferentieerd beheer, participatie, samenwerken en duurzaamheid.

Bewoners willen in toenemende mate meebeslissen en meehelpen bij het inrichten en onderhouden van hun fysieke leefomgeving. Voor de gemeente betekent dit een veranderende rol van bedenker en uitvoerder naar regisseur. We willen de buurtbewoners stimuleren en faciliteren bij mogelijkheden de eigen buurt (extra) te onderhouden. Een goede communicatie speelt hierin een belangrijke rol.

2. MBP meerjarig perspectief (2019-2022)Wat zijn onze ambities in deze bestuursperiode binnen het programma Verkeer en Vervoer?

Door het stimuleren van duurzame vervoerswijzen -met name fiets, voet en openbaar vervoer- willen we de leefbaarheid en gezondheid bevorderen en verbeteren we de bereikbaarheid en de verkeersveiligheid van Heerlen. Tevens willen we hiermee invulling geven aan de energieopgave vanuit Palet. Dit zal niet ten koste gaan van de autobereikbaarheid, we willen de huidige goede autobereikbaarheid van Heerlen behouden en bin-nen de huidige netwerken verder optimaliseren.

De strategische doelstellingen voor de komende periode zijn:• Stimuleren van het gebruik van alternatieve vervoerwijzen waarbij de prioritering (1) voetganger, (2) fietser,

(3) openbaar vervoer wordt nagestreefd.• Verbeteren van de verkeersveiligheid en leefbaarheid.• Bevorderen van duurzame mobiliteit.• Consolideren van het huidige niveau van autobereikbaarheid.

In de afgelopen jaren zijn wij gaan onderhouden op onderhoudsniveau onderkant B. Dit voldoet niet aan de verwachtingen van de bewoners. Wij willen, indien er weer voldoende middelen beschikbaar zijn, het onder-houdsniveau van de openbare ruimte verhogen.

Wij willen de communicatie over beheer en onderhoud verbeteren en onderzoeken of buurtbeheerplannen hierin een rol kunnen spelen.Daarnaast willen wij dat bewoners ons makkelijk kunnen bereiken met vragen en klachten over de openbare ruimte en dat deze goed worden beantwoord.

3. MBP meerjarig perspectief (2019-2022)Hoe gaan we in deze bestuursperiode onze inspanningen meten binnen het programma Verkeer en Vervoer? (indicatoren)

44

De BBV indicatoren voor Programma Verkeer en Vervoer

N.v.t.; hiervoor zijn landelijk geen BBV-indicatoren bepaald.

De overige indicatoren voor Programma Verkeer en Vervoer

Indicator Eenheid Jaartal Cijfer Heerlen Cijfer NederlandGetelde fietsen op diverse locaties.* Aantal 2019 meting moet nog

plaatsvindenN.v.t.

Tevredenheid over de bereikbaarheid van Heerlen met verschillende ver-voersvormen wordt beoordeeld.


N.v.t.

Aantal ongevallen met dodelijke afloop en/of ziekenhuisgewonden.

Aantallen 2019 meting moet nog plaatsvinden

meting moet nog plaatsvinden

Aantal klachten en meldingen over verkeersonveiligheid in de buurt.

Aantallen 2019 meting moet nog plaatsvinden

N.v.t.

Getelde motorvoertuigen op diverse locaties naar snelheid en aantal.


N.v.t.

Parkeerbezetting in Centrum en diverse woongebieden.


N.v.t.

* Door middel van fietstellingen zal worden nagegaan of de gewenste stijging van het fietsgebruik in de Heerlense modal split is bereikt. Op basis van de uitgangspunten vanuit de nieuwe mobiliteitsvisie wordt een gericht telprogramma opgestart waarbij de eerste telling als 0-meting zal fungeren.

4. MBP meerjarig perspectief (2019-2022)Wat zijn de risico’s binnen het programma Verkeer en Vervoer gedurende deze bestuursperiode?

• De registratiegraad van de verkeersongevallen is de laatste jaren aanmerkelijk verbeterd. Toch is het niet altijd mogelijk om een goede vergelijking te maken met voorgaande jaren. Een onderschatting van het ver-keersveiligheidsbeeld kan hierdoor optreden.

• Communicatie.• Juridische procedures.• Personele capaciteit.• Financiële ruimte om alle benodigde maatregelen uit te voeren.

5. MBP 2019-2022/begroting 2019Wat gaat het programma kosten?

-20

-11.100

Programma 2: VERKEER EN VERVOER Lasten 2019

KT Mobiliteit

KT Wegen, straten en pleinen

45

Programma 2 - Verkeer en Vervoer

x € 1.000

Rekening2017


2018

Begroting2019

Meerjarenraming

2020 2021 2022

Lasten -11.995 -10.069 -11.120 -11.268 -12.480 -12.472

Baten 1.848 1.290 1.532 1.558 1.558 1.558


-10.148 -8.779 -9.589 -9.709 -10.922 -10.914

Toevoeging reserves -156 0 0 0 0 0


Resultaat -10.086 -8.670 -9.562 -9.682 -10.895 -10.914


x € 1.000

Rekening2017


2018

Begroting2019

Meerjarenraming

2020 2021 2022

Mobiliteit 0 -20 -20 -20 -20 -20

Wegen, straten en pleinen -10.148 -8.759 -9.569 -9.689 -10.902 -10.894

Bestemming 61 109 27 27 27 0

Totaal -10.086 -8.670 -9.562 -9.682 -10.895 -10.914

46

Kernthema Mobiliteit

1. MBP meerjarig perspectief 2019-2022Wat gaan we de komende 4 jaar doen om onze maatschappelijke effecten te bereiken binnen het kernthema Mobiliteit?

We stellen een mobiliteitsvisie op waarbij voor de totstandkoming een uitgebreid participatietraject zal worden gevolgd. Deze visie vormt het kader voor het verkeersbeleid voor de komende jaren.De mobiliteitsvisie wordt per deelgebied (wijk/buurtniveau) verder uitgewerkt tot concrete omgevingsplannen. In deze plannen komen alle verkeersmodaliteiten aan bod en verankeren we onder andere de duurzaamheids-opgave op gebied van mobiliteit. Samen met de provincie gaan we werken aan de nieuwe Mobiliteitsvisie Zuid-Limburg.

Fiets/VoetgangerDoor een combinatie van infrastructurele maatregelen (optimalisatie van het fietsroutenetwerk, uitbreiding van het aantal (bewaakte) fietsenstallingen inclusief e-bike laadpunten, invoering van fietsdeelsystemen, het cre-eren van meer ruimte voor de fiets en voetganger) en gedragsbeïnvloedingsmaatregelen (Werkgeversaanpak, ‘Op de Pedalen’) willen we mensen stimuleren om de auto te laten staan en meer gebruik te maken van duur-zame vervoerwijzen. Voor de fiets streven we naar een aandeel boven de 20% van het totaal aantal verplaat-singen. Specifieke aandacht zal verder worden besteed aan de fietsen voetgangersveiligheid in de centrumge-bieden.

Openbaar vervoerHet lobbytraject om de IC-verbinding Eindhoven-Heerlen-Aachen te realiseren wordt geïntensiveerd. In samen-spraak met Parkstad, Provincie en Arriva gaan we werken aan een verdere optimalisatie van de OV bereikbaar-heid van buurten en bedrijventerreinen. We blijven inzetten op een busverbinding met station Hoensbroek via de Woonboulevard naar Heerlen en we gaan de mogelijkheden rond een gratis bus naar het centrum voor alle inwoners van Heerlen nader uitwerken.

AutoTeneinde de N281 te ontlasten zal het lobbytraject ten behoeve van de realisatie van de volwaardige aansluitin-gen op de A76 (Beersdalweg en Imstenraderweg) weer worden opgestart. De doorstroming op de belangrijke toegangswegen zal worden verbeterd door gebruik te maken van nieuwe technologische ontwikkelingen, zoals slimme verkeerslichten.We blijven verder werken aan een evenwichtige parkeerbalans met bezettingsgraden tussen 50% en 80% in de betaalde gebieden en tot 85% in de woongebieden door verdere uitwerking van tariefdifferentiatie op basis van loopafstand tot het centrum en verdere uitrol van blauwe zones.

Op gebied van verkeersveiligheid conformeren wij ons aan het streven van het ROVL/Provincie Limburg om te komen tot 0 verkeersslachtoffers. De aanpak top-10 knelpunten wordt uitgebreid met een apart traject voor de aanpak van grijze wegen.

2. Begroting 2019Wat gaan we doen om onze doelstellingen in 2019 te bereiken binnen het kernthema Mobiliteit?

In 2019 wordt de nieuwe mobiliteitsvisie afgerond. In 2019 wordt gestart met de omgevingsplannen op gebied van mobiliteit voor het centrum van Heerlen en voor Hoensbroek.

Fiets/VoetgangerSamen met Maastricht Bereikbaar wordt op basis van de bewezen effecten de Werkgeversaanpak verder uitge-rold in Heerlen. Met dit project worden werknemers gestimuleerd om gebruik te maken van alternatieve ver-voerwijzen zoals fiets en OV. Ook wordt samen met Maastricht bereikbaar, de Provincie, gemeente Maastricht en Parkstad/Heerlen het fietsstimuleringsproject “Op de pedalen” opgestart.

47

Als eerste maatregel in het kader van het oplossen van knelpunten op de geplande snelfietsroute Heerlen-Aachen wordt de rotonde Akerstraat-Heesbergstraat in 2019 gereconstrueerd. Het fietsdeelsysteem “Nextbike” wordt in 2019 geïntroduceerd. In het kader van het Land van Kalkpad wordt er een vrij liggend fietspad aan de Daelsweg aangelegd.

Openbaar vervoerIn samenspraak met de Provincie Limburg, Maastricht Bereikbaar en Arriva wordt een plan van aanpak voor gratis OV naar het centrum van Heerlen opgesteld.

Samen met de Provincie worden er een aantal haltevoorzieningen (overstappunten) opgewaardeerd.

In het kader van de spoorverdubbeling wordt -na het doorlopen van een communicatieproces met omwonen-den- gestart met de aanpassing van de infrastructuur ter hoogte van station De Kissel.Het lobbytraject ten aanzien van de gewenste intercity Eindhoven-Heerlen-Aachen wordt geïntensiveerd.

Auto Ter bevordering van de verkeersveiligheid wordt het programma “top-10 verkeersknelpunten” verder doorgezet. Er wordt daarnaast een uitvoeringsprogramma “Aanpak grijze wegen” opgesteld. Voor wat betreft het parkeren wordt de methodiek van tariefdifferentiatie naar afstand verder uitgewerkt. Parkeervergunningen zullen worden gedigitaliseerd en ook de huidige bezoekersregeling wordt hierin opgeno-men.Er wordt een voorstel gedaan voor de verbetering van de doorstroming en bereikbaarheid op de Spoorsingel nabij de voetgangersoversteekplaats voor het Maankwartier.

3. Begroting 2019Over welk bestaand beleid beschikken wij binnen het kernthema Mobiliteit om dit te realiseren?

• Regionaal Verkeer en Vervoersplan (2007).• Actieplan fiets (2009).• Parkeernota (2016).• Structuurvisie Heerlen 2035.• Handreiking palet 3.0.• Mobiliteitsplan Limburg.


Kernthema Mobiliteit

x € 1.000

Rekening2017


2018

Begroting2019

Meerjarenraming

2020 2021 2022

Lasten 0 -20 -20 -20 -20 -20

Baten 0 0 0 0 0 0

Totaal 0 -20 -20 -20 -20 -20

48

Kernthema wegen, straten en pleinen

1. MBP meerjarig perspectief 2019-2022Wat gaan we de komende 4 jaar doen om onze maatschappelijke effecten te bereiken binnen het kernthema Wegen, straten en pleinen?

Kabels en leidingenIn de stad wordt steeds meer gegraven, met name ten behoeve van kabels en leidingen. De gemeente wil hierover zo duidelijk mogelijk communiceren, bijvoorbeeld via social media. Ook is belangrijk dat dergelijke werkzaamheden zo goed mogelijk worden afgestemd op andere activiteiten in de stad en met bewoners.

Schoonhouden openbare ruimteWat betreft het schoonhouden besteden wij extra aandacht aan zwerfvuil en afvalbakken.Wij blijven inzetten op de toename van participatie bij het schoonhouden van de openbare ruimte.We gaan door met de aanpak van het Stedelijk Plan Schoonhouden (SPS). Het doel is om in samenwerking met bewoners, scholen en ondernemers een positieve gedragsverandering ten aanzien van het schoonhouden van de openbare ruimte te bewerkstelligen.Inmiddels telt de gemeente 74 buurtvrienden en 169 buurthelden. Dat zijn volwassenen en kinderen die zich op vrijwillige basis inzetten om zwerfvuil te ruimen. De gemeente faciliteert door bijvoorbeeld het leveren van veiligheidshesjes en afvalzakken.In 2019 start de gemeente een campagne om het zwerfafval langs doorgaande en invalswegen te verminderen. Wij trachten dat te bereiken via een gedragsverandering bij de vervuilers.

Basis op ordeOok komende jaren zetten we in op onderhoudsniveau “onderkant B”. We blijven ons inspannen om achterstan-den in te lopen.

DuurzaamheidVoor de openbare verlichting wordt er gewerkt aan een volledige overstap op energiezuinige LED’s. Aangezien niet alle verlichtingsarmaturen tegelijkertijd vervangen hoeven te worden, gaat dit stapsgewijs. Wij willen eind 2020 alle openbare verlichting in de stad van LED-armaturen hebben voorzien.

Daarnaast streven we er bij het beheer en onderhoud van de openbare ruimte naar om duurzaam in te richten en te kiezen voor hergebruik van materialen. Hiermee brengen wij tevens op termijn de onderhoudskosten omlaag.Om de openbare ruimte ook duurzaam klimaatbestendig te maken zullen er aanpassing worden gedaan om het water goed af te kunnen voeren en tijdelijk te kunnen bergen.

2. Begroting 2019Wat gaan we doen om onze doelstellingen in 2019 te bereiken binnen het kernthema Wegen, straten en plei-nen?

Kabels en leidingenWij schaffen een ander systeem aan om de afstemming van de werkzaamheden rondom kabels en leidingen en de communicatie hierover met bewoners te verbeteren.

StadsafsluitingenIn de centra van Heerlen, Hoensbroek en Heerlerheide wordt alleen tussen 7:30 uur en 12:00 uur gemoto-riseerd verkeer toegestaan. De centra zijn afgesloten met (deels automatisch) verzinkbare palen. Wij zijn voornemens om de stadsafsluitingen te vervangen door een moderner systeem met kentekenherkenning en camerabewaking, in centrum Heerlen gecombineerd met automatisch verzinkbare palen.

49

MeldingenHet huidige meldingensysteem is gedateerd. Dit bemoeilijk een goede communicatie met de burger. Het sys-teem biedt daarnaast niet de mogelijkheid om te sturen aan de hand van managementinformatie. We vervan-gen het meldingensysteem in 2019, waarbij we kiezen voor een integraal systeem dat organisatiebreed wordt ingezet.

3. Begroting 2019Over welk bestaand beleid beschikken wij binnen het kernthema Wegen, straten en pleinen om dit te realise-ren?

• Kwaliteitsplan IBOR 2017-2020.• Wegverhardingsnota 2016 met doorkijk tot 2025.


Kernthema Wegen, straten en pleinen

x € 1.000

Rekening2017


2018

Begroting2019

Meerjarenraming

2020 2021 2022

Lasten -11.995 -10.049 -11.100 -11.248 -12.460 -12.452

Baten 1.848 1.290 1.532 1.558 1.558 1.558

Totaal -10.148 -8.759 -9.569 -9.689 -10.902 -10.894


• We hebben lagere kosten aan het onderhoud van brandkranen. Hiermee besparen we € 50.000 structureel.• We kunnen meer schades doorbereken aan derden. Dit levert € 5.000 per jaar op.• Wij hebben steeds minder verkeersregelinstallaties en daardoor vanaf 2019 structureel lagere onderhouds-

kosten van € 25.000.• Wij betalen minder erfpacht als gevolg van het opheffen van de onderdoorgang onder het station en bespa-

ren hiermee structureel € 27.000 per jaar.• Wij gaan vervanging van lampen in openbare verlichting op basis van meldingen doen. Hiermee besparen we

vanaf 2019 structureel € 40.000 per jaar.• In 2019 verlagen we eenmalig het budget voor buurtdeals met € 10.000.• We stoppen met kwaliteits- en seizoenschouwen zoals vastgelegd in Kwaliteitsplan Integraal Beheer

Openbare Ruimte 2017-2020, waardoor de kosten vanaf 2019 structureel dalen met € 14.000 per jaar.• We zeggen de verkeerseducatieconvenanten eenmalig in 2019 op. Hier besparen we € 22.000 mee.



Begroting2019

Meerjarenraming

2020 2021 2022

Achterstand IBOR 1.720 1.720 1.720 1.720

Openbare verlichting armaturen 456 456 456 456

Verkeersregelinstallaties 440 250 350

Openbare verlichting masten 230 230 230 230

Aanpassen parkeerautomaten 40

Totaal 2.886 2.656 2.406 2.756

50

2.3 Programma Economie

Portefeuillehouder: Martin de Beer

1. MBP meerjarig perspectief (2019-2022)Wat willen we in deze bestuursperiode bereiken (maatschappelijk effect) binnen het programma Economie?

We willen investeren in de ontwikkeling van een sterke, 21e-eeuwse economische structuur met voldoende werk voor iedereen. We willen dat het aantal banen groeit en dat niet alleen voor hoger opgeleiden, maar ook voor middelbare en lagere niveaus. Dat kan enerzijds door de bedrijven die er nu al zijn te laten groeien en anderzijds door nieuwe bedrijven aan te trekken.

Tegelijkertijd willen we dat er voldoende en passend geschoolde arbeidskrachten zijn om onze bedrijven te kunnen voorzien van de gevraagde werknemers. Gezien de toenemende krapte op de arbeidsmarkt is dat van belang voor het vestigingsklimaat voor ondernemingen. Daarvoor willen we vraag en aanbod beter op elkaar laten aansluiten. Dat betekent ook dat meer Heerlense inwoners participeren op de arbeidsmarkt.

We willen dat de weerbaarheid van bedrijven toeneemt. Deze moeten tegenslagen kunnen opvangen. Robuuste bedrijven dragen bij aan een grotere dynamiek in de Heerlense economie, vernieuwen zichzelf en hun markt door innovatie en creëren een goed vestigingsklimaat.

We willen dat de economische clusters sterker worden, waarbij Heerlen-centrum een belangrijke rol speelt als visitekaartje voor stad en regio. Sterke clusters hebben een goed toekomstperspectief, zijn aantrekkelijk voor bedrijven en dragen bij aan een aantrekkelijke woonomgeving voor werknemers. Daar waar leegstand economi-sche en maatschappelijke schade aanricht, willen we deze verminderen.

2. MBP meerjarig perspectief (2019-2022)Wat zijn onze ambities in deze bestuursperiode binnen het programma Economie?

We willen meer banen en minder leegstand in de clusters door groei van onze zittende bedrijven en vestiging van nieuwe bedrijven te stimuleren. Daarom scheppen we voor initiatieven van onze ondernemers voldoende voorwaarden, geven richting, stimuleren, bieden ruimte, ondersteunen en luisteren goed naar wat er speelt. Deze aanpak geven we vorm langs de lijnen van de 3 A’s: Acquisitie & accountmanagement (van nieuwe bedrij-ven), Aanjagen (van innovatie, initiatieven en samenwerking) en Activeren (van talentontwikkeling).

We zetten in op de profilering van de medisch-technologische logistiek, smart services en retail (binnenstad en woonboulevard). De Medtech willen we uitbreiden op Trilandis. De Smart Services Campus willen we stevig verankeren in Heerlen. We streven naar retailclusters met niet meer dan frictieleegstand. We willen startende ondernemers een impuls geven met de regeling Ruimte voor Ondernemerschap. Via het Fonds Economische Structuurversterking versterken wij de werkgelegenheid door samenwerkingsprojecten te ondersteunen en nieuwe bedrijven en bedrijfsuitbreidingen te ondersteunen. Hierbij richten we ons met name op de speerpunt-sectoren medische logistiek, smart services en retail.

Wij willen een gemeente zijn die faciliteert en denkt in mogelijkheden. Daarom kiezen we voor een integraal dienstverleningsconcept en gaan we zoveel mogelijk één aanspreekpunt creëren voor ondernemers. We willen ook de actieve dialoog aangaan met ondernemers en ondernemerscollectieven (bijvoorbeeld MKB Parkstad). Waar nodig willen we een betere samenwerking tussen ondernemers bevorderen door ondernemers-collectieven te faciliteren. Wij beschikken al over een Bedrijven Investerings Zone (BIZ)-regeling maar ervaren dat dat niet in elke situatie het juiste instrument is. Wij gaan aan de slag met een alternatief, in de vorm van een Ondernemersfonds.

Om voldoende slagkracht te ontwikkelen is regionale samenwerking (Parkstad en Zuid Limburg) noodzakelijk. De thema’s ondernemerschap, arbeidsmarkt, vestigingsklimaat en leegstandsbestrijding zullen minimaal op deze schaal worden opgepakt.

51

3. MBP meerjarig perspectief (2019-2022)Hoe gaan we in deze bestuursperiode onze inspanningen meten binnen het programma Economie? (indicatoren)

De BBV indicatoren voor Programma Economie

Indicator Eenheid Jaartal Cijfer Heerlen Cijfer NederlandFunctiemenging Percentage 2017 53,7% 52,4%Vestigingen (van bedrijven) Aantal per 1.000 inwoners in de

leeftijd van 15 t/m 64 jaar2017 107,7 139,7

De overige indicatoren voor Programma Economie

Indicator Eenheid Jaartal Cijfer Heerlen Cijfer NederlandTotaal aantal arbeidsplaatsen Arbeidsplaatsen ≥12 uur/wk 2017 45.765Aantal bedrijfsvestigingen en ar-beidsplaatsen in de sectoren:- Smart Services:aantal bedrijfsvestigingen aantal arbeidsplaatsen

BedrijfsvestigingenArbeidsplaatsen ≥12 uur/wk

2017 1.0568.891

- Detailhandel:aantal bedrijfsvestigingen aantal arbeidsplaatsen

Bedrijfsvestigingen Arbeidsplaatsen ≥12 uur/wk

2017 5662.868

- Medische logistiek:aantal bedrijfsvestigingen aantal arbeidsplaatsen

Bedrijfsvestigingen Arbeidsplaatsen ≥12 uur/wk

2019 meting moet nog plaatsvinden

Werkloosheidspercentage. Procenten 2017 6,0% 4,9%De ontwikkeling in het aantal on-dernemersvragen dat is begeleid via Ondernemershuis.


N.v.t.

Ondernemerstevredenheid over ge-meentelijke dienstverlening.

Rapportcijfer 2015 6,4

De ontwikkeling in het aantal RvO-aanvragen en toekenningen.


N.v.t.

De ontwikkeling in het aantal RvO-ondernemers die na 1 jaar nog steeds actief zijn.


N.v.t.

De ontwikkeling in het aantal FES-aanvragen plus toekenningen en het aantal gecreëerde banen.


N.v.t.

De ontwikkeling in het aantal on-dernemers aangesloten bij onderne-merscollectieven.


N.v.t.

52

4. MBP meerjarig perspectief (2019-2022)Wat zijn de risico’s binnen het programma Economie gedurende deze bestuursperiode?

• Macro-economische ontwikkelingen.• Ondernemend/innoverend vermogen in sommige sectoren.• Capaciteit gemeente.• Beschikbaarheid geschikte vestigingsruimte op bedrijventerreinen.• Krapte op de arbeidsmarkt: Beschikbaarheid geschikt personeel.• Bereidheid tot samenwerking door marktpartijen.

5. MBP 2019-2022/begroting 2019Wat gaat het programma Economie kosten?

-2.324

-600

Programma 3: ECONOMIE Lasten 2019

KT Economie

KT Economische promotie


Programma 3 - Economie

x € 1.000

Rekening2017


2018

Begroting2019

Meerjarenraming

2020 2021 2022

Lasten -3.063 -3.286 -2.925 -2.924 -2.844 -2.924

Baten 1.175 875 991 964 964 964


-1.888 -2.411 -1.934 -1.959 -1.880 -1.959

Toevoeging reserves -337 0 -333 -333 -333 -333


Resultaat -1.458 -2.411 -2.267 -2.292 -2.213 -2.292


x € 1.000

Rekening2017


2018

Begroting2019

Meerjarenraming

2020 2021 2022

Economie -1.632 -2.005 -1.611 -1.636 -1.556 -1.636

Economische promotie -256 -406 -323 -323 -323 -324

Bestemming 430 0 -333 -333 -333 -333

Totaal -1.458 -2.411 -2.267 -2.292 -2.213 -2.292

53

Kernthema Economie

1. MBP meerjarig perspectief 2019-2022Wat gaan we de komende 4 jaar doen om onze maatschappelijke effecten te bereiken binnen het kernthema Economie?

Voor de toekomstbestendigheid van ons bedrijfsleven verdiepen we de samenwerking met ondernemers in de sectoren medische logistiek, smart services en retail (binnenstad en woonboulevard) inzake branding, arbeids-markt, gezamenlijke acquisitie en aansluiting met het MKB (specifiek de campus).

We gaan het Ondernemershuis sterker positioneren en uitbouwen tot hét centrale aanspreekpunt voor onder-nemers, zelfstandigen en bedrijven. Hiervoor verenigen we het bedrijvencontactpunt, acquisitie en account-management in het Ondernemershuis. Samen met de relevante beleidsafdelingen onderzoeken we hoe regels kunnen worden vereenvoudigd of afgeschaft.

Daarbij blijven we verschillende instrumenten inzetten. Het Fonds Economische Structuurversterking dient als aanjaagfonds voor nieuwe vestigingen, bedrijfsuitbreidingen en initiatieven van samenwerkingsverbanden ge-richt op behouden en creëren van werkgelegenheid. Met de regeling Ruimte voor Ondernemerschap kunnen wij ondernemerschap binnen de belangrijkste voorzieningenclusters stimuleren en tegelijkertijd de vitaliteit verster-ken door leegstand te vullen.

Als aanvullend instrument richten we een Ondernemersfonds op (gefinancierd door ophoging OZB voor niet-woningen). Hiermee hebben de ondernemers naast de BIZ een tweede, meer flexibel instrument om op diverse plekken in de stad initiatieven te ontplooien.Het Ondernemersfonds is bedoeld om de collectieve bestedingen van ondernemers in de gemeente Heerlen te financieren. Het Ondernemersfonds vergroot de slagkracht van ondernemers. Het Ondernemersfonds stimuleert samenwerking tussen de verschillende ondernemers, organisaties en sectoren in Heerlen. De gemeenten Delft, Utrecht en Leiden hebben al succesvolle ervaring opgedaan met dit instrument, hun ervaringen nemen wij mee in de uitwerking.Door een bescheiden opslag van ongeveer 3% op het OZB-tarief van niet-woningen genereren wij over een periode van drie jaar € 1 miljoen voor het Ondernemersfonds. De invoering van het Ondernemersfonds gaat gepaard met de afschaffing van de precariobelasting. De afschaffing daarvan is voorzien (in twee stappen) per 2020 en 2021. In het eerste kwartaal van 2019 gaan wij met ondernemers aan tafel om te bepalen hoe wij de verdeling van deze gelden over diverse ondernemersinitiatieven gaan organiseren. Niet alleen voor 2019 maar in eerste in-stantie voor drie jaar (2019-2021). De gemeenteraad wordt voor 1 mei 2019 hierover geïnformeerd.

Binnen Parkstad stellen we een Uitvoeringsprogramma Detailhandel (SVREZL) op. Daarbij onderzoeken wij ook nieuwe instrumenten zoals een transformatiefonds voor grootschalige sloop en herbestemming van winkelen kantoormeters.

We geven Trilandis (en Avantis) prioriteit voor de uitbouw van de medische logistiek. Daarnaast werken wij binnen Parkstad aan een gezamenlijke visie op bedrijventerreinen om ook naar de toekomst toe kwalitatief en kwantitatief voldoende ruimte voor onze bedrijven te hebben.

Binnen de Economische Samenwerking Zuid-Limburg (ESZL) werken we samen rond de MKB-aanpak, verbete-ring van het vestigingsklimaat en onderwijs en arbeidsmarkt. Wij zijn ook bereid om op dit onderwerp de kar te trekken.

2. Begroting 2019Wat gaan we doen om onze doelstellingen in 2019 te bereiken binnen het kernthema Economie?

We gaan het Ondernemershuis verder uitbouwen, waarbij samenwerking tussen BCP/ Acquisitie verder wordt geïntensiveerd.

54

We stellen een Transformatieplan op voor de aanpak van de (intersectorale) transformatie van woningen, kantoren en winkels. Dit plan is ook nodig als de basis voor een mogelijk te vormen transformatiefonds in het kader van het uitvoeringsprogramma SVREZL detailhandel. Het Transformatieplan is ook richtinggevend voor het Ondernemershuis in het vormgeven van een proactieve inzet op het faciliteren van de groei van zittende bedrijven en het aantrekken van nieuwe bedrijvigheid, daar waar ook een ruimtelijke component aan de orde is. Daarnaast speelt ook de op te stellen Bedrijventerreinenvisie een rol.

We gaan onderzoeken welke instrumenten, in aanvulling op de bestaande zoals RvO en FES, nodig en mogelijk zijn voor financiering, stimulering en aanjagen van vernieuwende initiatieven om leegstand te bestrijden en de samenwerking tussen ondernemers te bevorderen. Ruimte voor Ondernemerschap wordt aangepast om meer-voudige toekenningen mogelijk te maken.

We stellen samen met de overige gemeenten in Parkstad een visie op over de toekomst van onze bedrijventer-reinen. Deze zal ingaan op kwalitatieve en kwantitatieve aspecten alsook op gezamenlijke promotie en acquisi-tie.

Wij vervullen het trekkerschap voor arbeidsmarktbeleid binnen de Economische Samenwerking Zuid-Limburg (ESZL). Hierbij wordt ingezet op een sectorale aanpak in kansrijke economische sectoren. Op die manier willen wij voorkomen dat de economische groei afremt en tevens stimuleren dat meer uitstroom naar werk vanuit een uitkeringssituatie mogelijk wordt. Daarnaast nemen wij, onder andere via het Ondernemershuis, actief deel aan het ESZL-programma rond de MKB-aanpak.

3. Begroting 2019:Over welk bestaand beleid beschikken wij binnen het kernthema Economie om dit te realiseren?

• Structuurvisie Ruimtelijke Economie Zuid-Limburg (SVREZL).• Structuurvisie Heerlen 2035.• Nota Economie.• Kantorennota Heerlen.• Leegstand in breder verband.• Bidboek Urban Heerlen 2016-2020.• Horecavisie Heerlen.• Uitvoeringsprogramma’s ESZL.• Provinciaal Omgevingsplan Limburg (POL) 2014.• Structuurvisie Parkstad 2009.• Fonds Economische Structuurversterking.


Kernthema Economie

x € 1.000

Rekening2017


2018

Begroting2019

Meerjarenraming

2020 2021 2022

Lasten -2.607 -2.693 -2.324 -2.323 -2.244 -2.323

Baten 976 688 713 687 687 687

Totaal -1.632 -2.005 -1.611 -1.636 -1.556 -1.636


• In de begroting staat € 150.000 gereserveerd ten behoeve van het Ondernemershuis. Wij willen hierop jaar-lijks structureel € 50.000 besparen.

• In de begroting staat € 626.250 gereserveerd voor bijdragen Economisch Samenwerking Zuid-Limburg (ESZL). Wij willen op dit bedrag jaarlijks structureel € 100.000 besparen.

55

• In de begroting hebben wij € 300.000 gereserveerd voor Smart Service Campus. Wij willen hierop jaarlijks € 50.000 besparen. Aan de campus willen we wel de mogelijkheid bieden om een subsidieaanvraag via Fes in te dienen. Dit betekent dat zij extra werkgelegenheid kunnen scheppen en zij de kans behouden om de bezuinigde € 50.000 terug te halen via deze weg.

56

Kernthema Economische promotie

1. MBP meerjarig perspectief 2019-2022Wat gaan we de komende 4 jaar doen om onze maatschappelijke effecten te bereiken binnen het kernthema Economische promotie?

De economie van Heerlen kenmerkt zich door diversiteit en een aantal sterke economisch clusters, zoals de medische logistiek, smart services en retail. De kansen die deze sectoren bieden dienen onder de aandacht te worden gebracht. Belangrijk is daarbij de inbedding van deze sterke sectoren in een bredere en uitdagende propositie van Heerlen op vlak van cultuur, urban transitie en regionale samenwerking. Daarbij richten wij ons niet alleen op de economische promotie van Heerlen bij ondernemers, maar evenzeer bij consumenten en be-zoekers.

De economische promotie staat dan ook niet op zichzelf maar wordt ondersteund door andere zaken die het positieve imago van Heerlen versterken zoals het Bidboek Urban Heerlen, stadsmarketing, etc.. Ook het on-derbouwen van het imago van Heerlen als Smart Services City is hier onderdeel van. Het ontwikkelen van een propositie met de unique-selling-points van Heerlen is een instrument hiervoor.

De komende 4 jaar willen wij het Ondernemershuis zowel Online als Offline positioneren. Hiervoor ontwikkelen wij een multimediastrategie waarbij traditionele communicatievormen worden gecombineerd met innovatieve communicatie kanalen.

2. Begroting 2019Wat gaan we doen om onze doelstellingen in 2019 te bereiken binnen het kernthema Economische promotie?

De middelen voor economische promotie zijn deels al aanwezig. Een van de middelen is het genereren van meer aandacht voor Heerlen met behulp van evenementen en spannende ontwikkelingen op het gebied van Smart Services en Urban Culture. Daar waar mogelijk wordt gericht ingezet op betaalde media die voldoende bereik onder het juiste publiek hebben.

Ook gaan we op zoek naar ambassadeurs voor Heerlen. Met behulp van de verhalen van lokale ondernemers wordt de economische ontwikkeling van Heerlen onder de aandacht gebracht. De leidraad voor het economisch verhaal van Heerlen zijn de aanwezige successen en de grote mogelijkheden op het gebied van arbeidsmarkt, onderwijs, ruimte en Euregionale samenwerking.

In het Ondernemershuis zal voor de drie economische speerpunten een profileringsstrategie worden uitge-werkt. Samen met de aanwezige ondernemers zal het verhaal van Heerlen in beeld worden gebracht en actief worden uitgedragen. Daarvoor zal gebruik worden gemaakt van bijbehorende netwerken, beurzen en kanalen. Daarnaast stellen wij een promotieplan op voor de positionering van het Ondernemershuis en de promotie van het vestigingsklimaat in Heerlen.

We haken ook aan op het programma Vestigingsklimaat dat binnen de ESZL wordt opgezet. Een krachtige gezamenlijke positionering van de economische kracht van Zuid-Limburg en een heldere profilering van de Heerlense speerpuntsectoren kan de impact van de economische promotie versterken.

3. Begroting 2019Over welk bestaand beleid beschikken wij binnen het kernthema Economische promotie om dit te realiseren?

• Stadsmarketing.• Ondernemershuis.

57


Kernthema Economische promotie

x € 1.000Rekening

2017Bijgestelde begroting

2018

Begroting2019

Meerjarenraming

2020 2021 2022

Lasten -456 -593 -600 -600 -601 -601

Baten 199 187 277 277 277 277

Totaal -256 -406 -323 -323 -323 -324

59

2.4 Programma Onderwijs

Portefeuillehouders: Jordy Clemens

1. MBP meerjarig perspectief (2019-2022)Wat willen we in deze bestuursperiode bereiken (maatschappelijk effect) binnen het programma Onderwijs?

Ieder kind heeft recht op onderwijs. Onderwijs gaat over het bieden van gelijke kansen aan kinderen, over het ontwikkelen van talenten en over het bestrijden van achterstanden. Hiermee willen wij bereiken dat zij op vol-wassen leeftijd economisch en maatschappelijk zelfstandig kunnen functioneren.Voor een deel van de kinderen is gezond en veilig opgroeien echter niet vanzelfsprekend. Deze kinderen krijgen ondersteuning van ons. De voorschoolse voorzieningen en scholen zijn belangrijke plaatsen om deze problemen in een vroeg stadium te signaleren en op te lossen. Bij voorkeur gebeurt dit in de eigen buurt.De zelfstandigheid van leerlingen en de eigen verantwoordelijkheid van ouders om kinderen zelf naar school te brengen wordt gestimuleerd. Ook als het kind naar het speciaal onderwijs gaat. Wij helpen alleen daar waar het echt nodig is.Verder zetten wij ons er sterk voor in dat jongeren hun schoolperiode succesvol afronden waardoor hun kansen op een duurzame plek op de arbeidsmarkt vergroot worden. Hiervoor is een goede samenhang tussen onder-wijs, zorg, bedrijfsleven en overheid nodig.Om de participatie van volwassenen te verhogen, zetten wij, in nauwe samenwerking met het onderwijs en bedrijfsleven, maatregelen in om de basisvaardigheden en het taalniveau te vergroten.Tenslotte zijn er ontwikkelingen in de wijze waarop en waar jeugdigen onderwijs volgen. Dit heeft gevolgen voor de huisvesting. Wij zullen er voor moeten zorgen dat de gebouwen niet alleen een gezonde en veilige omgeving zijn, maar ook met de tijd meekunnen. Studenten willen wij naar het centrum halen om zo meer sfeer in de binnenstad te creëren.

2. MBP meerjarig perspectief (2019-2022)Wat zijn onze ambities in deze bestuursperiode binnen het programma Onderwijs?

Het bieden van gelijke onderwijskansen aan jeugdigen, het ontwikkelen en benutten van talenten en het voor-komen van schooluitval, waardoor onze jeugd op volwassen leeftijd economisch en maatschappelijk zelfstandig kan functioneren.Volwassenen met beperkte basisvaardigheden opleidingskansen te bieden waardoor ook zij volwaardig econo-misch en maatschappelijk zelfstandig kunnen functioneren.

3. MBP meerjarig perspectief (2019-2022)Hoe gaan we in deze bestuursperiode onze inspanningen meten binnen het programma Onderwijs? (indicato-ren)

De BBV indicatoren voor Programma Onderwijs

Indicator Eenheid Jaartal Cijfer Heerlen Cijfer NederlandAbsoluut verzuim Aantal per 1.000 leerlingen (5-18

jaar)2017 0,29 1,82

Relatief verzuim Aantal per 1.000 leerlingen (5-18 jaar)

2017 36,72 26,58

Vroegtijdig schoolverlaters zonder startkwalificatie (vsv-ers)

% deelnemers (12-23 jaar) aan het VO en MBO onderwijs

2016 3,2% 1,7%

60

De overige indicatoren voor Programma Onderwijs

Indicator Eenheid Jaartal Cijfer Heerlen Cijfer NederlandAantal en percentage doelgroepkin-deren dat aan VVE deelneemt;

Aantal en percentage 2019

Aantal en percentage doelgroep-leerlingen dat aan extra leertijd deelneemt;


Aantal en percentage leerlingen dat gebruik maakt van leerlingenvervoer;


Aantal en percentage schoolverla-ters;


Aantal en percentage laaggeletter-den;


Aantal deelnemers volwassenedu-catie.

Aantal 2019

4. MBP meerjarig perspectief (2019-2022)Wat zijn de risico’s binnen het programma Onderwijs gedurende deze bestuursperiode?

• Geen directe sturing op resultaten.• Rijksbudget volwasseneducatie/taalvaardigheid.


-19.288

Programma 4: ONDERWIJS Lasten 2019

KT Onderwijs


Programma 4 - Onderwijs

x € 1.000

Rekening2017


2018

Begroting2019

Meerjarenraming

2020 2021 2022

Lasten -20.743 -18.937 -19.288 -15.339 -15.172 -15.844

Baten 7.768 6.559 6.491 3.702 3.623 3.623


-12.975 -12.378 -12.797 -11.637 -11.549 -12.221

Toevoeging reserves -1.560 -2.057 0 -500 -500 -3.309

Onttrekking reserves 1.809 1.233 3.496 533 528 247

Resultaat -12.726 -13.202 -9.301 -11.605 -11.521 -15.283

61


x € 1.000

Rekening2017


2018

Begroting2019

Meerjarenraming

2020 2021 2022

Onderwijs -12.975 -12.378 -12.797 -11.637 -11.549 -12.221

Bestemming 249 -824 3.496 33 28 -3.062

Totaal -12.726 -13.202 -9.301 -11.605 -11.521 -15.283

62

Kernthema Onderwijs

1. MBP meerjarig perspectief 2019-2022:Wat gaan we de komende 4 jaar doen om onze maatschappelijke effecten te bereiken binnen het kernthema Onderwijs?

Binnen de leeftijdsgroep 0 t/m 12 jaar zijn talentontwikkeling en het bestrijden van (taal)achterstanden de centrale thema’s. Dit komt neer op het aanbieden van taallessen en activiteiten om talenten in brede zin te ontdekken en ontwikkelen. Ook komt er op school meer aandacht voor gezond eten en genoeg bewegen. Het betrekken van ouders is hierbij van groot belang en wordt gestimuleerd.Op de voorschoolse voorzieningen en het basisonderwijs zijn de zogenaamde knooppunten de spil in de verbin-ding tussen onderwijs en jeugdhulp. De partners in de knooppunten zijn verantwoordelijk voor een preventieve aanpak op school en het vroegtijdig bieden van hulp als dat nodig is. Verder gaan we onze best doen om ervoor te zorgen dat kinderen zoveel mogelijk in hun eigen buurt naar school kunnen gaan. Initiatieven voor inclusie-vere kinderopvang en onderwijs zullen wij ondersteunen. Leerlingenvervoer en verzuimbeleid wordt ingezet als dat nodig is.

In het voortgezet onderwijs en het middelbaar beroepsonderwijs gaat het naast het ontwikkelen van talenten ook om de voorbereiding en aansluiting op de arbeidsmarkt. Met het onderwijs denken wij mee over de ontwik-keling van beroepsonderwijs vmbo-mbo-hbo en stimuleren wij dat jeugdigen opgeleid worden met een duur-zaam perspectief op de (euregionale) arbeidsmarkt. Ook in het vo en mbo zijn knooppunten tussen onderwijs en zorg ingericht om jongeren de benodigde hulp te bieden. Om schooluitval te voorkomen worden maatregelen door onderwijsinstellingen en bureau ‘voortijdig schoolverlaten’ ingezet.Verder denken wij mee over het ontplooien van initiatieven om studenten in het stadscentrum te krijgen. Dit kan via een onderwijsaanbod, maar ook via bijvoorbeeld een introductieweek of meer studieplekken in de stad.

Om de participatie van volwassenen te bevorderen, zetten wij, in nauwe samenwerking met het onderwijs en het bedrijfsleven, maatregelen in om de basisvaardigheden en het taalniveau te verhogen.

Voor wat betreft de huisvesting is het centrale thema veilige, gezonde en duurzame voorschoolse voorzieningen en scholen. Wij houden toezicht op de kinderopvang en handhaven als de voorziening niet voldoet. We voeren het IHP 2017-2027 en huisvestingsactiviteiten in het vo uit. Uitgangspunten hierbij zijn ‘stenen volgen inhoud’, duurzaamheid en toekomstbestendigheid. Voor het vo gaan we een integraal huisvestingplan opstellen. Dit loopt vooruit op een wettelijke plicht die in de komende jaren zal volgen.

2. Begroting 2019Wat gaan we doen om onze doelstellingen in 2019 te bereiken binnen het kernthema Onderwijs?

Met betrekking tot voor- en vroegschoolse educatie (vve) bereiden we ons voor op de wettelijke plicht om het vve-programma uit te breiden. De resultaten van dit programma gaan we volgen met behulp van een monitor.We starten met de “voorleesexpres” op de peuteropvang om het voorlezen door ouders te bevorderen. Ouders worden verder bij de ontwikkeling van het kind betrokken door de inzet van VVE Thuis en het program-ma “Leren doe je samen met je kind” van Arcus.Op de basisschool kunnen kinderen met een taalachterstand in de groepen 3 t/m 8 deelnemen aan een schakel-klas of een verlengde schooldag.Wij gaan inclusie stimuleren door op de kinderopvang en basisscholen experimenten te gaan ontwikkelen en ondersteunen. Ten behoeve van beroepenoriëntatie en talentontdekking ondersteunen wij het programma IMC basis op twee basisscholen in minder kansrijke buurten.Wij voeren het project Gelijke Kansen Alliantie op acht scholen in minder kansrijke buurten uit.De samenhang tussen Passend Onderwijs en jeugdhulp via de knooppunten gaan wij door ontwikkelen: preven-tie staat voorop. Het mbo knooppunt zal opgeleverd worden.Om thuiszitten en voortijdig schoolverlaten aan te pakken en te voorkomen werken de leerplicht- en RMC-consulenten van bureau VSV preventief op en met de scholen. Daarnaast werken zij ook intensief samen met het onderwijs, zorgpartners en het jongerenloket.

63

Daarnaast voeren wij als contactgemeente samen met de contactschool (SVOPL) regie op de uitvoering van het regionaal programma van Zuid-Limburg.Voor jongeren tussen de 15 en 27 jaar zonder werk, opleiding of uitkering en voor jonge statushouders gaan we in samenwerking met het onderwijs, jeugdpartners en het jongerenloket een aanpak ontwikkelen. Bureau VSV Parkstad heeft hierin een belangrijke taak.Met het vo en mbo en andere partners maken wij afspraken over het opleiden van jeugdigen met een duurzaam perspectief op de (euregionale) arbeidsmarkt. Wij denken mee over en stimuleren het Voordeel-Vervolg traject, beroepenoriëntatie in het voortgezet onderwijs, het vormgeven van beroepsonderwijs vmbo-mbo-hbo en grens-overschrijdend onderwijs. Ook zullen wij de vorming van vraaggerichte onderwijsketens en leer-werktrajecten rondom knelpuntsectoren als de zorg stimuleren.Autochtone laaggeletterden gaan wij in kaart brengen en uitnodigen om deel te nemen aan een taaltraject om er voor te zorgen dat zij volwaardig kunnen participeren in de samenleving. Wij ondersteunen hierbij taaltrajec-ten op een informele basis en waar mogelijk ook in de buurten.Verder denken wij mee over manieren om studenten in het stadscentrum te krijgen.

Met betrekking tot de huisvesting van basisscholen realiseren wij in 2019 BMV Hoensbroek-Zuid. We werken door aan de voorbereiding van de nieuwe scholen in Passart, Bekkerveld-Aarveld en Heerlerbaan en aan de re-novaties van diverse scholen uit het IHP. BMV De Vlieger wordt als pilotschool voorbereid op inclusief onderwijs voor kinderen uit Hoensbroek. Het voormalige schoolgebouw van ’t Pannesjop aan de Eindhovenstraat 49 zal samen met de bijbehorende gymzaal worden gesloopt.In het vo wordt de renovatie van St. Janscollege aanbesteed en opgestart. Wij zullen starten met de voorberei-dingen voor een integraal huisvestingsplan voortgezet onderwijs en daar waar nodig maatregelen nemen waar knelpunten ontstaan.

3. Begroting 2019Over welk bestaand beleid beschikken wij binnen het kernthema Onderwijs om dit te realiseren?

• Handhavingsprotocol kinderopvang Heerlen 2018.• Het wetsvoorstel ‘Centra Jeugd en Gezin’.• Beleidsplan jeugd.• De verordening voorzieningen huisvesting onderwijs.• Beleidsregel extra leertijd.• Convenant VVE 2012-2015.• Lokaal Educatieve Agenda Heerlen 2-12 jarigen 2016-2020.• Regionaal programma VSV Zuid-Limburg 2016-2020.• Verordening leerlingenvervoer.• Productovereenkomst Arcus.• Integraal Huisvestingplan Primair Onderwijs.

Wetgeving:• De wet OKE (Ontwikkelingskansen door Kwaliteit en Educatie).• De Wet Kinderopvang.• De Leerplichtwet en de RMC-regelgeving.• Wet Passend Onderwijs.• De wet Educatie en Beroepsonderwijs.• Participatiewet.

64


Kernthema Onderwijs

x € 1.000

Rekening2017


2018

Begroting2019

Meerjarenraming

2020 20221 2022

Lasten -20.743 -18.937 -19.288 -15.339 -15.172 -15.844

Baten 7.768 6.559 6.491 3.702 3.623 3.623

Totaal -12.975 -12.378 -12.797 -11.637 -11.549 -12.221


• Door het verminderd aantal leerlingen c.q. ander gebruik van vervoer is er sprake van een structureel budget dat we niet nodig hebben van € 100.000.

• Door gerichte inzet van de GGD op mogelijkheden van de leerling om zelfstandig naar school te reizen, be-sparen we in 2019 € 10.000 en vanaf 2020 € 20.000.

• Door inzet van de voorziening Voortijdig schoolverlaten besparen we in 2019 incidenteel € 30.513.• We passen de financiële systematiek van Onderwijshuisvesting aan inclusief kleine administratieve aanpas-

singen ten opzichte van het raadsbesluit. Hiermee besparen we in 2019 € 158.000, in 2020 € 1.913.000, in 2021 € 2.381.000 en in 2022 € 1.610.000.



Begroting2019

Meerjarenraming

2020 2021 2022

Nieuwbouw Tarcisius 6.119

St Janscollege renovatie 6.100 6.000 2.870

BMV Hoensbroek Zuid 4.500

BMV Heerlerbaan 2.000 4.000 1.439

St. Paulusschool 1.500

De Schakel Zes Landenstraat (verbouw) 168

Gras Kloosterstr. Vh BBS Voeegelsjtang 42

Renovatie BS Mijn Spoor 1.000 1.427

Renovatie BS St. Martinus 1.000 1.385

Renovatie BS Gerardus Majella 1.000 856

Renovatie BS Horizon 1.000 718

Totaal 20.429 14.000 8.695 0

65

2.5 Programma Sport cultuur en recreatie

Portefeuillehouders: Martin de Beer, Jordy Clemens, Charles Claessens

1. MBP meerjarig perspectief (2019-2022)Wat willen we in deze bestuursperiode bereiken (maatschappelijk effect) binnen het programma Sport, Cultuur en Recreatie?

AlgemeenWe zien een veerkrachtig en divers sportief en cultureel veld in Heerlen. Veel van onze samenwerkingspartners staan midden in de maatschappij, maar andere partijen hebben moeite om alle ontwikkelingen bij te benen. Ook verandert de samenleving razendsnel, wat onder andere gevolgen heeft voor de manier waarop mensen hun vrije tijd en professionele leven inrichten. Dit heeft gevolgen voor het sporten cultuurveld in Heerlen. We staan als gemeente voor grote financiële uitdagingen en er is beperkte ambtelijke inzet beschikbaar. Dit alles zorgt ervoor dat we de komende jaren vooral het veld aanmoedigen, inspireren en dat we drempels proberen te verlagen en partijen met elkaar in contact brengen. Voor sommige dingen maken we wel bewust genoeg middelen vrij. Omdat ze belangrijk zijn of omdat ze bij de ambitie van Heerlen passen. De komende jaren is dit onder andere het geval bij het versterken van de keten van de popmuziek, bij film, bij historische musea en bij de zwembaden.

SportWe willen dat meer inwoners gaan sporten en bewegen. Iedereen op zijn eigen niveau en op een manier die het beste bij hem of haar past. Het plezier staat hierbij voorop. Bewegen draagt bij aan het verbeteren van de gezondheid en maakt ook dat mensen gemakkelijker deel kunnen nemen aan de samenleving. We zetten ons sportbeleid daarom zo effectief mogelijk in om de sportieve basisinfrastructuur te verstevigen. Dat beleid is opgebouwd aan de hand van drie pijlers:1. sportstimulering en sportondersteuning;2. sportaccommodaties en sportieve openbare ruimte;3. sportevenementen.

CultuurWe bouwen de komende periode voort op de keuzes die we de afgelopen jaren gemaakt hebben, maar zoeken ook naar verbreding en verdieping. We willen bereiken dat meer mensen kunnen meedoen en dat de Culturele Lente ook in de buurten zichtbaar en bereikbaar is. Ook zetten we in op samenwerking tussen de vele culturele instellingen en in de stad.

ErfgoedHet materieel en immaterieel erfgoed vertellen het verhaal van Heerlen en dragen bij aan de identiteit en aantrekkingskracht van de stad. De komende jaren staan in het teken van verdieping en verbreding van het Verhaal van Heerlen. Verdieping bereiken we met een moderne, kwalitatief hoogstaande presentatie van ons unieke erfgoedaanbod. Om dat aanbod vervolgens zo goed mogelijk in de etalage te zetten, zoeken we verbre-ding door ook onderwijs, toerisme, citymarketing en andere beleidsvelden bij ons verhaal te betrekken. Ook beheer en behoud van het (archeologisch) erfgoed is van groot belang. Om erfgoed- en archeologische belangen mee te wegen, dienen zij structureel en formeel onderdeel te zijn van het planologische besluitvor-mingsproces.

GroenWij streven naar een zo optimaal mogelijk woon-, werken leefklimaat en willen de duurzaamheid bevorderen door in te zetten op versterking van het groen in de stad.Bewoners willen in toenemende mate meebeslissen en meehelpen bij het inrichten en onderhouden van het groen. We willen de buurtbewoners stimuleren en faciliteren bij mogelijkheden de eigen buurt (extra) te onder-houden. Een goede communicatie speelt hierin een belangrijke rol.Het streven is om een hogere waardering en gebruikswaarde van groen te realiseren door de duurzaamheid, bruikbaarheid van en variatie in openbaar groen te vergroten.

66

2. MBP meerjarig perspectief (2019-2022)Wat zijn onze ambities in deze bestuursperiode binnen het programma Sport, Cultuur en Recreatie?

SportWe versterken de positie van sport binnen het maatschappelijke veld. We willen gaan investeren in zwembaden zodat zwemmen in Heerlen ook voor de toekomst is gewaarborgd. We zetten daarbij in op de realisatie van een Centrumbad. We geven meer ruimte aan gezond leven door in te spelen op lokale initiatieven die gericht zijn op het in beweging brengen én houden van Heerlenaren.

CultuurWe versterken de mogelijkheden om kunst te maken en ondersteunen talentontwikkeling. Met name op gebied van popmuziek, podiumkunsten, audiovisuele sector en street art. Hiernaast willen we (nieuwe) evenementen in de stad stimuleren en ondersteunen en zetten we in op de verbinding met andere organisaties en ontwik-kelingen. Hiernaast maken we werken van het versterken en verstevigen van cultuureducatie en -participatie in alle Heerlense wijken. Museumbezoek staat hierbij centraal. Ook gaan we door met het investeren en ontwik-kelen van onze culturele basis en zorgen we ervoor dat de Culturele Lente blijft bloeien. Hierbij heeft de pop- en de audiovisuele sector onze eerste prioriteit. Ook bouwen we de samenwerking in de Stedelijke Cultuurregio Zuid uit en zetten we in op samenwerking met het Ministerie van OCW. In 2019 en 2020 moet dit resulteren in een aantal proeftuinen.

ErfgoedWe werken de komende jaren door aan de verhoging van de kwaliteit van ons unieke en karakteristieke erf-goedaanbod, waarbij de clustervorming in het Romeins Kwartier voordelen oplevert op het gebied van sa-menwerking, elkaar aanvullend aanbod en zichtbaarheid. We vernieuwen het Thermenmuseum en realiseren een volwaardig Mijnmuseum. Ook hebben we oog voor de herbestemming en breder gebruik van belangrijke monumenten. Kasteel Hoensbroek is hiervan een goed voorbeeld. Op onze eigen manier maken we ons erfgoed zichtbaar en beleefbaar voor een steeds breder publiek. Het archeologisch beleid van de gemeente Heerlen heeft tot doel haar archeologische erfgoed te beschermen en te ontsluiten als bron van het ‘gemeenschappe-lijke geheugen’. We willen de economie van de stad versterken door het potentieel van (archeologisch) erfgoed te gebruiken. Cultureel erfgoed en toerisme zijn in onze ogen dus nauw verbonden.

GroenWij willen inzetten op een versterking van het groen in de stad. Onder andere door bomen een duidelijke plek te geven in onze stad. Daarnaast bekijken we de mogelijkheden voor meer ecologisch beheer en het concept van de eetbare stad.

In de afgelopen jaren onderhielden wij het groen op onderhoudsniveau onderkant B. Dit voldoet niet aan de verwachtingen van de bewoners. Wij willen, indien er weer voldoende middelen beschikbaar zijn, het onder-houdsniveau verhogen. Maatwerk is voor ons het werkwoord.

3. MBP meerjarig perspectief (2019-2022)Hoe gaan we in deze bestuursperiode onze inspanningen meten binnen het programma Sport, Cultuur en Recreatie? (indicatoren)

De BBV indicatoren voor Programma Sport, Cultuur en Recreatie

Indicator Eenheid Jaartal Cijfer Heerlen Cijfer NederlandNiet sporters percentage 2016 59,4% 48,7%

De overige indicatoren voor Programma Sport, Cultuur en Recreatie

Indicator Eenheid Jaartal Cijfer Heerlen Cijfer NederlandSportdeelname conform RSO norm percentage 2018Gezondheidsbeleving percentage 2017 23%Maatschappelijke participatie schaalscore 2017 3,4Aantal bezoeken aan culturele instel-lingen

Aantal bezoeken 2017 87.116

67

4. MBP meerjarig perspectief (2019-2022)Wat zijn de risico’s binnen het programma Sport, Cultuur en Recreatie gedurende deze bestuursperiode?

AlgemeenWe hebben gemerkt dat de huidige permanente huurtarieven binnen brede maatschappelijke voorzieningen voor sporten cultuurorganisaties ertoe kunnen leiden dat verenigingen afhaken. Dit vraagt om een zorgvul-dige heroverweging van de gemeentelijke tarieven, zodat deze voorzieningen zowel voor verenigingen, andere partners als de gemeente betaalbaar blijven.

Sport:• Ongeacht de exacte keuzes inzake de toekomst van zwemmen in Heerlen, zullen forse gemeentelijke inves-

teringen noodzakelijk zijn die vooralsnog niet begroot zijn.• De veranderingen in het BTW-regime kunnen leiden tot een financieel risico op het onderhoud en exploitatie

van sportaccommodaties in de gemeente Heerlen. De komende jaren zal blijken of de landelijke compensa-tieregelingen toereikend zijn en structureel worden.

• In Heerlen liggen meerdere kunstgrasvelden met SBR-infill. Uit nationaal en internationaal onderzoek is gebleken dat deze niet tot gezondheidsrisico’s leiden. Ten aanzien van de milieubelasting bestaat er mogelijk wel een risico. Nader onderzoek zal moeten uitwijzen of er in Heerlen sprake is van vervuilde grond als ge-volg van toepassing SBR-infill en zo ja, welke (kostenverhogende) maatregelen noodzakelijk zijn bij geplande vervangingsinvesteringen.

Cultuur:• Meer culturele ambitie en ondernemerschap dan beschikbaar gemeentelijk budget: dit vraagt om heldere

keuzes van de gemeente.• Sommige programma’s met externe middelen zijn van tijdelijke aard (bijvoorbeeld bidboek en regeling

CmK).• Veranderingen in de vrijetijdsbesteding van mensen zorgt voor verschuiving en culturele afname. We zien dit

met name in de amateurkunst.• Afhankelijk van landelijke fondsen, Ministerie OCW en Raad voor Cultuur als het gaat over ondersteuning van

Heerlens initiatief.• Beperkte ambtelijke capaciteit.• Niet indexeren van subsidies terwijl lonen, prijzen en huren wel stijgen.

Erfgoed:• Meer ambitie dan beschikbaar gemeentelijk budget: dit vraagt om heldere keuzes van de gemeente.• Beperkte ambtelijk kwaliteit. Rijk en provincie investeren de komende jaren fors in erfgoed, maar met onvol-

doende capaciteit wordt het moeilijk daar van mee te profiteren.• Onvoldoende aanhaking van erfgoed bij uitvoering van de omgevingswet.• Versnippering van erfgoed, monumenten, archeologie, toerisme en citymarketing binnen en buiten de ge-

meentelijke organisatie.

68


-6.131

-13.196

-5.077

-5.362

Programma 5: SPORT, CULTUUR EN RECREATIE Lasten 2019

KT Sport

KT Cultuur

KT Cultureel erfgoed

KT Groen


Programma 5 - Sport, cultuur en recreatie

x € 1.000

Rekening2017


2018

Begroting2019

Meerjarenraming

2020 2021 2022

Lasten -30.321 -29.767 -29.766 -29.719 -29.535 -29.478

Baten 3.722 3.642 3.119 3.223 3.068 3.068


-26.599 -26.126 -26.647 -26.497 -26.467 -26.411

Toevoeging reserves -63 -60 -40 -201 -40 0

Onttrekking reserves 725 72 56 57 -156 43

Resultaat -25.936 -26.115 -26.631 -26.641 -26.663 -26.368


x € 1.000

Rekening2017


2018

Begroting2019

Meerjarenraming

2020 2021 2022

Sport -4.002 -4.594 -4.652 -4.554 -4.451 -4.451

Cultuur -13.017 -12.561 -12.369 -12.390 -12.481 -12.479

Cultureel erfgoed -4.595 -3.735 -4.299 -4.167 -4.133 -4.057

Groen -4.985 -5.235 -5.327 -5.386 -5.402 -5.423

Bestemming 662 11 16 -144 -197 43

Totaal -25.936 -26.115 -26.631 -26.641 -26.663 -26.368

69

Kernthema Sport

1. MBP meerjarig perspectief 2019-2022Wat gaan we de komende 4 jaar doen om onze maatschappelijke effecten te bereiken binnen het kernthema Sport?

Door intensivering van het sportstimuleringsprogramma Mov’On willen we nog meer inwoners ervan overtuigen om te gaan sporten en bewegen. De met ingang van 2019 verhoogde decentralisatie uitkering Brede Regeling Combinatiefuncties, waarmee het rijk zorgt voor ophoging van het aantal buurtsportcoaches, maakt intensive-ring financieel mogelijk. Consulenten brengen doelgroep en aanbieders bij elkaar en dragen bij aan nauwe(re) samenwerking tussen de Heerlense sport en andere maatschappelijke partners. De focus ligt hierbij op: jeugd (brede sportoriëntatie, Jongeren op Gezond Gewicht), het nog toegankelijker maken van de Heerlense sport door drempels te verlagen (Iedereen Kan Sporten Parkstad, Jeugdfonds Sport) en ouderen (Meer Bewegen voor Ouderen en aansluiting bij onderdelen van STAND-BY!).

We gaan actiever aan de slag met sporten beweegtrajecten ter bevordering van (arbeids-)participatie. Wanneer we inwoners die nu nog thuiszitten kunnen begeleiden tot een vrijwilligersfunctie binnen (sport)ver-enigingen snijdt het mes aan meerdere kanten.

Het schoolzwemmen zetten we voort. Met de schoolbesturen en zwembad Otterveurdt herijken we de huidige opzet. Uitgangspunt is om binnen de financiële kaders zo veel mogelijk kinderen in de gelegenheid te stel-len hun zwemdiploma te halen zonder dat dit tot een onevenredige belasting op de organisatie bij scholen en schoolbesturen leidt.

Heerlen kent een omvangrijk en divers sportaanbod dat voor een groot deel uit sportverenigingen bestaat. Echter mede als gevolg van krimp, de veranderende behoeften van sporters, veranderende weten regelgeving en een dalend vrijwilligersbestand, kan het sportverenigingsaanbod onder druk komen te staan. De filosofie van de Open Club spreekt ons aan, het gaat hierbij om verenigingskenmerken als: open houding, samenwerkend, vraag- en buurtgericht, ondernemend. We ondersteunen sportverenigingen die hiermee aan de slag zijn om het Heerlense aanbod toekomstbestendig te maken.

De ingezette lijn tot verbreding en vernieuwing van Sportraad tot Sportplatform zetten we voort. Hiermee bevorderen we samenwerking tussen sportaanbieders en blijven we continu in gesprek met aanbieders over ontwikkelingen binnen de Heerlense sport.

Sportaccommodatie en sportieve openbare ruimteEr komt een nieuwe samenhangende visie op zwemmen in Heerlen. Dat vormt niet alleen het kader waarbinnen we toekomstige ontwikkelingen zoals de realisatie van het Centrumbad en de renovatie van Otterveurdt willen uitwerken, maar in dit document schetsen we ook op welke wijze we straks gezamenlijk met de toekomstige exploitant zorgen voor een optimaal en integraal zwembeleid.

We continueren het gemeentelijke sportaccommodatiebeleid zoals dat in de voorgaande MBP-periodes is vast-gesteld. We hebben aandacht voor de ontwikkeling dat er naast het reguliere aanbod aan sportverenigingen ook andere organisatievormen ontstaan. Ook het gebruik van de openbare ruimte als plek om te bewegen en te sporten neemt toe. Daar waar mogelijk anticiperen we hierop, onder andere via de Omgevingswet, maar ook door te experimenteren met voorzieningen voor urban sports in het centrum.

In samenwerking met andere Parkstadgemeenten onderzoeken we de haalbaarheid van een regionale sportagenda. Met name bij (huisvestings-)vraagstukken van meer regionaal georiënteerde sporten is nauwere afstemming en samenwerking tussen de gemeenten in de regio wenselijk.

SportevenementenHet evenementenbeleid wordt geactualiseerd. Qua grootschalige evenementen zetten we voornamelijk in op wielersport en urban sports. Evenementen bieden ook kansen aan ter bevordering van sportparticipatie.

70

2. Begroting 2019Wat gaan we doen om onze doelstellingen in 2019 te bereiken binnen het kernthema Sport?

Naast het uitvoeren van ons reguliere sportbeleid richten we ons in 2019 in ieder geval op de volgende onder-werpen:• Het optimaliseren van de organisatievorm sportaccommodaties en herstructureren van de financiering van

sportaccommodaties (in relatie tot herziening BTW).• We gaan het evenementenbeleid herijken. Dat heeft ook consequenties voor sport.• We ontwikkelen een toekomstvisie op zwemmen in Heerlen waarbij realisatie van een Centrumbad de insteek

is. We onderzoeken de haalbaarheid waarbij we in ieder geval inzoomen op zaken als: marktconsultatie, (externe)financiering en locatieanalyse.

3. Begroting 2019Over welk bestaand beleid beschikken wij binnen het kernthema Sport om dit te realiseren?

• Visiedocument.• Herstructurering Buitensport.• Beleidsnotitie Binnensportaccommodaties Heerlen 2015-2020.• IMAH 2018-2022.


Kernthema Sport

x € 1.000

Rekening2017


2018

Begroting2019

Meerjarenraming

2020 2021 2022

Lasten -5.640 -6.037 -6.131 -6.036 -5.913 -5.913

Baten 1.638 1.443 1.479 1.481 1.461 1.461

Totaal -4.002 -4.594 -4.652 -4.554 -4.451 -4.451



Begroting2019

Meerjarenraming

2020 2021 2022

Buitensportaccommodaties 640 890 495 340

Totaal 640 890 495 340

71

Kernthema Cultuur

1. MBP meerjarig perspectief 2019-2022Wat gaan we de komende 4 jaar doen om onze maatschappelijke effecten te bereiken binnen het kernthema Cultuur?

Heerlen staat stevig op de kaart als stad van cultuur en erfgoed. We blijven de komende jaren dan ook koers-vast. De keuzes en investeringen in het verleden zijn succesvol gebleken en we gaan door op de ingeslagen weg. Dit houdt in dat we de volgende zaken doen om onze effecten te bereiken:• Versterken van productieklimaat en talentontwikkeling. Met name op gebied van popmuziek, podiumkunsten,

audiovisuele sector en street art.• Stimuleren, faciliteren en toevoegen van nieuwe evenementen passend bij het profiel van de stad (bijvoor-

beeld een hip-hop festival). Dit leidt tot het maken van scherpere keuzes welke evenementen ondersteund worden door de gemeente.

• Doorontwikkeling kunstbeleid. Onderhouden en toevoegen van kunstwerken in de openbare ruimte en in de gemeentelijke collectie, waarbij de nadruk ligt op community art, verschillende vormen van street-art en oog voor talentontwikkeling regionale kunstenaars.

• Versterken en verstevigen van cultuureducatie en –participatie in alle Heerlense wijken. Cultuureducatie met Kwaliteit, we streven ernaar om alle Heerlense kinderen kennis te laten maken met de regionale musea en we spannen ons maximaal in om het verhaal van Heerlen beter te kunnen vertellen. Hiernaast blijven we de amateurkunstverenigingen en het Jeugdcultuurfonds ondersteunen en stimuleren we projecten in de diverse buurten om verbindingen te zoeken tussen cultuur en het sociaal domein.

• Investeren en doorontwikkelen van onze culturele basisinfrastructuur. Samen met onze vaste culturele partijen (PLT, Schunck, Cultura Nova, Nieuwe Nor, Filmhuis, Cinesud en Cultuurhuis en de diverse culturele evenementen waaronder IBE en DMFF) maken we afspraken wat zij doen om onze doelstellingen te behalen en zetten we in op samenwerking. We investeren in het versterken van de keten van de popmuziek mid-dels het uitbreiden van poppodium de Nieuwe Nor die medio 2020 gereed is. Hiernaast zetten we in op een broedplaatsfunctie voor de audiovisuele sector in de Royal.

• Samenwerken in de Stedelijke Cultuurregio Zuid. · Ter voorbereiding op en ter realisatie van het nieuwe landelijke cultuurbeleid vanaf 2021 wordt er intensief samengewerkt in de regio. In 2019 en 2020 worden 3 gezamenlijke proeftuinen (versterken dansketen, versterken filmketen, ruimte voor makers) gerealiseerd in de stedelijke regio ter voorbereiding op het nieuwe landelijke beleid. Hierna wordt het Heerlense beleid in relatie tot de regio-ontwikkelingen en landelijke beleid mogelijk herzien.

• Verbinding zoeken met ambities uit bidboek Urban Heerlen en periode na 2020, mogelijk middels de regio envelop of andere externe middelen.

2. Begroting 2019Wat gaan we doen om onze doelstellingen in 2019 te bereiken binnen het kernthema Cultuur?

• Versterken van productieklimaat en talentontwikkeling. Met name op gebied van popmuziek, podiumkun-sten, audiovisuele sector en street art. Talentenplan Nieuwe Nor, 2019: voorbereidingsjaar Nieuwe Nor, Via Zuid subsidieverlening, Creative Europe en Street Art event toevoegen, voorbereiden voor filmhub in Royal (Filmhuis, DMFF en Cinesud). Hiernaast onderzoeken we in hoeverre we de (urban) dance scene verder kun-nen ondersteunen.

• Het evenementenbeleid wordt geactualiseerd. Hierin zetten we in op het stimuleren, faciliteren en toevoe-gen van nieuwe evenementen in de stad, die passen bij ons profiel. We zetten in op cross-overs met andere disciplines (bijvoorbeeld sportevenementen) en samenwerking. 2019 zal het jaar van Heerlen Arts zijn, Basquiat, Streetart awards, hip-hop stage.

• Kunst. Onderhouden en toevoegen van kunstwerken in de openbare ruimte en in de gemeentelijke collectie, waarbij de nadruk ligt op street art. Maken van nieuw beleid en afwegingskader KOR.

• Versterken en verstevigen van cultuureducatie en -participatie in alle Heerlense wijken. Inbedding van cul-tuureducatie met kwaliteit, bezoek musea en muziekonderwijs, ondersteuning amateurkunstverenigingen, Jeugdcultuurfonds en stimuleren van projecten in de diverse buurten.

72

• Investeren en ontwikkelen van onze culturele basisinfrastructuur. Samen met onze vaste culturele partijen (PLT, Schunck, Cultura Nova, Nieuwe Nor, Filmhuis, Cinesud en Cultuurhuis en de diverse culturele evene-menten waaronder IBE en DMFF) maken we afspraken wat zij doen om onze doelstellingen te behalen en zetten we in op samenwerking. In 2019 zal de Nieuwe Nor verbouwd worden en bereidt de Stichting zich voor op de opening en professionalisering die vanaf 2020 nodig is. Verder spannen we ons in om een broed-plaats voor de audiovisuele sector te realiseren, mogelijk in de Royal.

• Samenwerken in de Stedelijke Cultuurregio Zuid. Ter voorbereiding op en ter realisatie van het nieuwe lande-lijke cultuurbeleid vanaf 2021 wordt er intensief samengewerkt in de regio. In 2019 worden er 3 proeftuinen ingericht om te experimenteren.

• Heerlen/Aken samenwerking.• Verbinding zoeken met ambities uit bidboek Urban Heerlen en periode na 2020: regio envelop.

3. Begroting 2019Over welk bestaand beleid beschikken wij binnen het kernthema Cultuur om dit te realiseren?

• Culturele Agenda 2017-2020.• Beleidskader voor kunst in de openbare ruimte van Heerlen, 2014–2018.• Bidboek Urban Heerlen 2016-2020.• Evenementenbeleid 2014-2017.


Kernthema Cultuur

x € 1.000

Rekening2017


2018

Begroting2019

Meerjarenraming

2020 2021 2022

Lasten -14.044 -13.363 -13.196 -13.192 -13.196 -13.195

Baten 1.027 801 827 802 715 715

Totaal -13.017 -12.561 -12.369 -12.390 -12.481 -12.479


• We besparen vanaf 2019 structureel € 25.000 door wegvallen van het budget Collectorshouse.• We besparen vanaf 2020 structureel € 10.000 door geen literaire plaquettes meer te verstrekken.



Begroting2019

Meerjarenraming

2020 2021 2022

Archiefbewaarplaats 1.500 3.107

Totaal 1.500 3.107 0 0

73

Kernthema Cultureel erfgoed

1. MBP meerjarig perspectief 2019-2022Wat gaan we de komende 4 jaar doen om onze maatschappelijke effecten te bereiken binnen het kernthema Cultureel erfgoed?

Het zichtbaar en beleefbaar maken van ons erfgoed en het vertellen van het Verhaal van Heerlen blijft de kern van het erfgoedbeleid voor de komende jaren.• Het onderzoek aan en de restauratie van het Romeinse badhuis hebben ons veel nieuwe kennis opgeleverd

over Romeins Heerlen. We realiseren een nieuw Thermenmuseum dat meer recht doet aan het badhuis en waar het verhaal van Romeins Heerlen/Zuid-Limburg op aansprekende en eigentijdse wijze verteld wordt. Daarbij wordt zoveel mogelijk aansluiting gezocht bij de publieksfunctie archeologie in het naastgelegen cen-trum voor archeologie in Limburg De Vondst.

• Met IBA wordt een belevingsconcept voor het Romeins Kwartier ontwikkeld en uitgevoerd.• Met de provincie Limburg en zeven andere Zuid-Limburgse gemeenten wordt de samenwerking in de Via

Belgica convenantgroep voortgezet met als belangrijk doel de toeristische positie van Romeins Heerlen bin-nen Zuid-Limburg te verbeteren.

• Ook de komende jaren maken we de geschiedenis van de stad zichtbaar op straat, zodat bezoekers en bewoners er letterlijk tegen aan lopen. Op deze manier wekken we interesse voor de rijke geschiedenis van Heerlen bij een breder publiek.

• Met #HetVerhaalvanHeerlen creëren we een digitaal platform met het doel een breder publiek te interesse-ren en betrekken bij het erfgoed van Heerlen.

• Door de drempel voor schoolbezoek aan de historische musea te verlagen stimuleren we erfgoededucatie binnen het onderwijs en brengen we kinderen in aanraking met de geschiedenis van de eigen regio en omge-ving.

• Met thematische erfgoedevenementen als Jaar van de Mijnen en Bovengronds hebben we een breder publiek weten te bereiken voor erfgoed en unieke samenwerkingen tot stand gebracht. Deze thematische aanpak zal dan ook zeker een vervolg krijgen in de komende jaren.

• In samenwerking met Continium realiseren we een volwaardig Mijnmuseum. Dat kan op de huidige plek of op een andere locatie in het centrum. Ook realiseren we het Eerbetoon voor het mijnverleden in de omge-ving van het station van Heerlen.

Het beheer en behoud van ons erfgoed als basis voor een stevig en daadkrachtig erfgoedbeleid.• Erfgoed moet een plek krijgen in de omgevingsvisie(s) die gemaakt moeten worden in het kader van de

omgevingswet. Een digitale erfgoedwaardenkaart kan daarin een belangrijk hulpmiddel zijn. Vandaar ook dat we als pilotgemeente aangesloten zijn bij het initiatief van de provincie om zo’n kaart op Limburgse schaal te ontwikkelen.

• Het (mogelijk) herbestemmen van en het verbreden van de functionaliteit van belangrijke Heerlense mo-numenten. Er wordt de komende jaren onder meer gewerkt aan Royal, pand Kneepkens, Schelmentoren, Christus Koningkerk Vrieheide en kasteel Hoensbroek.

• het verankeren van cultuurhistorische en archeologische waarden binnen het ruimtelijke ordeningsproces.

2. Begroting 2019Wat gaan we doen om onze doelstellingen in 2019 te bereiken binnen het kernthema Cultureel erfgoed?

• We stellen een programma van wensen en eisen op voor een vernieuwd Thermenmuseum en gebruiken de nieuw verworven kennis over Romeins Heerlen als input.

• We selecteren samen met IBA een bureau voor het uitwerken en begeleiden van de uitvoering van een bele-vingsconcept Romeins Kwartier.

• We blijven deelnemen in de convenantgroep Via Belgica en werken samen met Provincie en andere gemeen-ten aan een samenwerkingsmodel voor de toekomst waarin ook ondernemers en de VVV een rol krijgen.

• Onder begeleiding van BOEi en diverse filmpartijen werken we de plannen uit voor een filmcluster in Royal. De inrichting en openstelling van de Schelmentoren wordt gerealiseerd, net als de archiefbewaarplaats in de Christus Koning kerk. Met de eigenaar van kasteel Hoensbroek werken we samen aan het betrekken van ondernemers en andere partijen bij de toekomst van het kasteeldomein.

74

• Een eerste versie van de provinciale digitale erfgoedwaardenkaart moet in 2019 online gaan. Als pilotge-meente realiseren we hiermee een belangrijk beleidsinstrument met een mogelijk publieksfunctie naar de toekomst.

• De professionalisering van het mijnmuseum wordt verder doorgezet en de verhaallijn voor het nieuwe, volwaardige Mijnmuseum wordt uitgewerkt in afstemming op de presentaties van Continium en Schacht Nulland.

• De archeologische verwachtings- en beleidskaart die in oktober 2013 is vastgesteld zal worden afgestemd op de nieuwe Omgevingswet.

• Naast directe beleefbaarheid van de archeologie in de openbare ruimte, willen we het publiek interactief, via de diverse media, in aanraking laten komen met archeologie.

• We blijven werken aan Geschiedenis op straat door verwijzingen naar (archeologische) erfgoedwaarden in de openbare ruimte.

3. Begroting 2019Over welk bestaand beleid beschikken wij binnen het kernthema Cultureel erfgoed om dit te realiseren?

• Erfgoednota Het verhaal van Heerlen 2012-2020.• Culturele Agenda 2017-2020.• Bidboek Urban Heerlen 2016-2020.• Bidboek Urban Heritage/Romeins Kwartier.• Archeologische verwachtings- en beleidskaart gemeente Heerlen.• Erfgoed is identiteit. Beleidsnota archeologie, gemeente Heerlen (wordt in oktober vastgesteld).


Kernthema Cultureel erfgoed

x € 1.000

Rekening2017


2018

Begroting2019

Meerjarenraming

2020 2021 2022

Lasten -5.590 -5.109 -5.077 -5.071 -4.989 -4.913

Baten 995 1.374 778 904 856 856

Totaal -4.595 -3.735 -4.299 -4.167 -4.133 -4.057


• Door het verminderen van inhuur uitzendkrachten besparen wij incidenteel € 10.000 in 2019.• De oprichting van de Stichting Vrienden van Historisch Goud levert in 2019 incidenteel € 5.000 op.• Door een incidentele korting op het activiteitenbudget, besparen we in 2019 € 25.000.

75

Kernthema Groen

1. MBP meerjarig perspectief 2019-2022Wat gaan we de komende 4 jaar doen om onze maatschappelijke effecten te bereiken binnen het kernthema Groen?

Versterking van groenWij hebben als doelstelling 1.000 bomen in de openbare ruimte aan te planten. Om dit duurzaam tot stand te brengen komt er een procesvoorstel waarin staat beschreven welke boomstructuren worden versterkt en hoe wij daaraan invulling geven vanaf 2019. Als uitgangspunten fungeren een evaluatie van het bestaande Bomenbeleidsplan, de wezenlijke behoefte aan bomen in de stad en de feitelijke ruimte die beschikbaar is om bomen aan te planten.

Bij aanpassingen aan het bomenbestand streven wij naar het verder vergroten van de variatie in bomen die duurzaam onderhouden kunnen worden.

Bij het groenbeheer willen wij deze periode meer aandacht besteden aan de eetbare stad en geven wij daar op meerdere manieren invulling aan. Denk aan het aanplanten van vruchtdragende bomen en struiken, maar tevens aan specifieke buurtdeals voor de inrichting van bijvoorbeeld pocketparkjes en moestuinen. Ook hier leveren wij maatwerk.

Groen speelt ook een belangrijke rol in hoe wij omgaan met het veranderende klimaat. Bijvoorbeeld ter bestrij-ding van hittestress en wateroverlast. Waar nodig en mogelijk kan de groene ruimte tevens worden benut voor de tijdelijke berging van regenwater. Daarnaast willen we meer groen terugbrengen in de stedelijke omgeving (voortuintjes, groene daken en gevels). Dit zal ook in het op stellen GRP-Waterplan een prominente plek krij-gen.

GroenonderhoudDoordat we de plantsoenen al een aantal jaren onderhouden op het niveau “onderkant B”, is de kwaliteit gezakt naar een drempelwaarde die niet meer voldoet aan de verwachting van bewoners. Wij ontwikkelen nieuwe scenario´s voor het verhogen van het kwaliteitsniveau, zodat daaraan meteen uitvoering kan worden gegeven wanneer er voldoende budget beschikbaar komt.

Op de onderdelen waarop overlast wordt ervaren door bewoners, gaan we in overleg met hen bepalen wat de meest geschikte aanpak is. Bijvoorbeeld bij het ruimen van blad. Maatwerk is hierbij het werkwoord.

Biodiversiteit heeft al de nodige aandacht bij het beheren van de openbare ruimte. Daar waar mogelijk verfijnen we de huidige werkwijze en blijven wij op zoek naar mogelijkheden om hier invulling aan te geven. Ecologisch beheer wordt overigens niet altijd gewaardeerd door de bewoners. Dat levert een zeker spanningsveld op. Ook hierbij is maatwerk noodzakelijk.

BuurtdealsIn Heerlen worden steeds meer buurtdeals gesloten met bewoners die zelf verantwoordelijkheid willen nemen in het onderhoud van de openbare ruimte. Dit versterkt de betrokkenheid van mensen bij hun leefomgeving. De participatie van bewoners in de openbare ruimte biedt nog geen oplossing waarmee de zichtbaar gedaalde kwa-liteit van het openbaar groen kan worden ondervangen. Onze inspanningen blijven er op gericht de participatie en betrokkenheid verder te vergroten.Onderzocht wordt of de inzet van blockchain technologie (de Heerlen Coin) hieraan een bijdrage kan leveren.

CommunicatieWij gaan extra aandacht besteden aan een duidelijke communicatie rondom vernieuwing en beheer en onder-houd van de openbare ruimte.De communicatiecampagne Buitenkans wordt voortgezet.

76

2. Begroting 2019Wat gaan we doen om onze doelstellingen in 2019 te bereiken binnen het kernthema Groen?

Er wordt in ieder geval een procesvoorstel ontwikkeld waarin is opgenomen op welke wijze de doelstelling om 1.000 bomen extra aan te planten kan worden ingevuld. Waar mogelijk wordt er aangehaakt bij bestaande initi-atieven en werkwijzen (buurtdeals, methode gebrookerbos). Ook Tiny forests kunnen hierin een rol spelen.

Het budget voor buurtdeals is in 2018 en 2019 volledig benut. De verwachting is dat het aantal buurtdeals toeneemt. De communicatiecampagne loopt sinds eind 2017. Bewoners weten bovendien steeds beter de weg te vinden. Bij een stijgend aantal buurtdeals kunnen de grenzen van het beschikbare budget in zicht komen. Dit zou er toe kunnen leiden dat niet aan alle verzoeken tegemoet kan worden gekomen.

3. Begroting 2019Over welk bestaand beleid beschikken wij binnen het kernthema Groen om dit te realiseren?

• Groenbeleidsplan 2013.• Noodzakelijke Buitenkans, Visie op beheer & onderhoud van de fysieke leefomgeving in de gemeente Heerlen

2016-2023.


Kernthema Groen

x € 1.000

Rekening2017


2018

Begroting2019

Meerjarenraming

2020 2021 2022

Lasten -5.047 -5.258 -5.362 -5.421 -5.437 -5.458

Baten 62 24 35 35 35 35

Totaal -4.985 -5.235 -5.327 -5.386 -5.402 -5.423


• Door de vervanging van bomen mee te nemen in projecten kunnen we in 2019 € 60.000 eenmalig besparen.• We stellen het screenen van bomen op aantastingen één jaar uit en besparen hiermee in 2019 een bedrag

van € 15.000.• We stellen het schilderen van een deel van de zitbanken in de openbare ruimte met één jaar uit. Dit levert in

2019 € 10.000 op.



Begroting2019

Meerjarenraming

2020 2021 2022

Herplanten bomen 210 210 210 210

Openbare speelvoorzieningen 86 116 116 116

Totaal 296 326 326 326

77

2.6 Programma Sociaal Domein

Portefeuillehouders: Peter van Zutphen, Martin de Beer, Jordy Clemen, Adriane Keulen

1. MBP meerjarig perspectief (2019-2022)Wat willen we in deze bestuursperiode bereiken (maatschappelijk effect) binnen het programma Sociaal Domein?

De gemeente ziet zich in het sociale domein geconfronteerd met een grote opgave: uit onderzoek blijkt dat onze bevolking relatief ongezond is en een hoge zorg/ondersteuningsvraag kent. Tegelijk zien we ook dat de budgetten binnen het sociale domein krimpen. Tevens willen we wel dat onze burgers voorzien blijven van kwalitatief goede en voldoende ondersteuning, zodat ze actief blijven en mee kunnen doen in Heerlen. Het is dan ook een enorme uitdaging om dit vraagstuk goed handen en voeten te geven. We zijn ervan overtuigd dat het ons gaat lukken mits we het lef hebben om zaken daadwerkelijk anders te organiseren en te zorgen dat ingesleten patronen doorbroken worden. Hierbij zijn samenwerking, co-creatie met maatschappelijke partners en resultaatsturing sleutelbegrippen.

De ontwikkeling en veiligheid van het kind en gezin dient altijd geborgd te zijn. We richten ons op alle stadia van problematiek bij jeugdigen: van preventie of lichte hulpvragen tot hulpverlening bij complexe en domein overstijgende casussen. Belangrijk hierin is een aanpak waarbij vaak niet alleen hulp nodig is alleen gericht op het kind, maar op het hele systeem (zoals het gezin). Hierdoor worden problemen vroegtijdig gesignaleerd en opgepakt en kan generatie-overstijgende problematiek worden aangepakt. Het belang van het kind gaat hierbij boven alles. Om dit duurzaam te kunnen bewerkstelligen is de verbinding tussen het jeugddomein en onderwijs noodzakelijk en essentieel.

Het primaire doel van het integraal ouderenbeleid is hierbij om op innovatieve wijze kwetsbaarheid in de diverse leefgebieden zo lang mogelijk te voorkomen. Het is daarmee een terrein dat zich vooral richt op preventie, on-der andere ten aanzien van het voorkomen van eenzaamheid.

Schulden vormen een belemmering voor (sociale) participatie en leiden tot meer maatschappelijke problematiek en hoge kosten. Mensen met schulden leven in stress, waarin het moeilijker wordt om weloverwogen keuzes te maken. Nodig is een helpende hand om overzicht te krijgen, financiën te stabiliseren en schulden op te lossen. Dat willen we bereiken door laagdrempelige schuldhulpverlening aan te bieden aan alle Heerlenaren. Dat doen we door het bieden van een brede toegang en een integrale benadering van de problematiek.

Heerlenaren, met name kinderen, moeten zich optimaal kunnen ontwikkelen. Armoede en de hiermee gepaard gaande grote psychische druk, mogen geen belemmering zijn voor deelname aan de Heerlense samenleving. Dat willen we nadrukkelijk voorkomen door het verzachten van bestaande armoede, het doorbreken van gene-ratiearmoede en het inzetten op preventie van armoede.

We willen dat iedereen zoveel mogelijk meedoet binnen de Heerlense samenleving. Wij vinden dat mensen in de bijstand die kans op betaald werk hebben, deze kans moeten grijpen. Voor mensen die hulp nodig hebben om de kloof naar regulier werk te overbruggen, zetten we re-integratie instrumenten in.

De behoefte van de burger staat centraal, die veelal meerdere domeinen omvat. Samen met burgers kijken we naar oplossingen die veelal domein overstijgend zijn. Dit vergt een integrale aanpak, ook bij binnenkomst van een hulpvraag. Een goed voorbeeld hiervan is het sociaal portaal. Hierbij is het van belang om de sociale basis-voorzieningen op orde te hebben.

De samenleving evolueert in rap tempo naar een informatiesamenleving, waarin de mondigheid en kennis van de burger een gegeven is. Het nieuwe tijdperk stelt nieuwe eisen aan de relatie van de (lokale) overheid met haar burgers. En nieuwe eisen aan onze manier van werken. Burgers vragen om meer betrokkenheid bij de tot-standkoming van beleid en besluiten van de gemeente. Daarnaast willen zij dat de (lokale) overheid hen meer ruimte geeft voor het nemen van eigen initiatieven. Om ons zelf klaar te stomen voor dit ‘nieuwe tijdperk van burgerbetrokkenheid’ gaan wij een nieuwe aanpak ontwikkelen, gericht op versterking van de burgerbetrokken-heid in Heerlen.

78

Het resultaat van de nieuwe aanpak moet zijn dat het voor de inwoners helder is wat zij bij de vormen van burgerbetrokkenheid, wel en niet van de gemeente mogen verwachten. En ook moet het voor onze inwoners helder zijn welke afspraken en spelregels daarbij gelden. Goede communicatie en een dialoog op basis van gelijkheid met onze burgers is daarbij een voorwaarde.

We hebben niet de illusie dat we met onze nieuwe aanpak de afstand tussen bestuur en inwoners in Heerlen binnen vier jaar hebben gedicht. We hebben daarentegen wel de overtuiging dat we met een geslaagde uitvoe-ring van deze aanpak daadwerkelijk stappen in de goede richting gaan zetten.

2. MBP meerjarig perspectief (2019-2022)Wat zijn onze ambities in deze bestuursperiode binnen het programma Sociaal Domein?

WmoA. Wmo begeleiding & dagbesteding algemene- en maatwerkvoorziening (ZIN & PGB): via de coöperatie

Heerlen STAND-BY!, willen wij ondersteuningsvragen van burgers nog meer laagdrempelig en in de directe nabijheid van de woonomgeving oppakken. Daarbij wordt nadrukkelijk ook de verbinding gezocht met sport en cultuur. Wij hebben de intentie om het contract voor de jaren 2020 en 2021 te verlengen.

B. Hulp bij het Huishouden: met een andere wijze van indicatiestelling en financiering verwachten wij een be-tere aansluiting bij de behoefte van de burger te bereiken. Daarnaast willen wij onderzoeken of een coöpe-ratiemodel, eventueel gecombineerd met een algemene voorziening, duurzamer is.

C. Beschermd Wonen: zowel voor beschermd wonen (BW) als de maatschappelijke opvang (MO) zien we landelijk een beweging om “meer de wijk in te gaan”, op kleinschalige locaties. Deze ontwikkeling wordt in Parkstad gevolgd. Van belang is dat in 2021 een nieuw financieel verdeelmodel wordt ingevoerd voor BW, MO en de “nieuwe Wmo-taken”, waarbij de centrumgemeente-constructie wordt losgelaten.

D. Woningaanpassingen: met de woningcorporaties hebben wij afspraken gemaakt over de financiële verant-woordelijkheid voor woningaanpassingen; deze zullen in de Prestatieafspraken 2019 (en 2020) worden opgenomen en hebben een looptijd van 2 jaar. Door deze afspraken ontstaat meer duidelijkheid over ieders verantwoordelijkheid waarbij met name de afschrijvingstermijn van badkamers in relatie tot Wmo aanpas-singen van belang is.

Voor trapliften loopt thans een nieuw aanbestedingstraject en hebben we vanaf 1 januari a.s. een nieuw contract.

E. Hulpmiddelen: met ingang van 2019 hebben we een nieuw contract (thans loopt de aanbesteding); we heb-ben in het recente verleden al verschillende hulpmiddelen als “algemeen gebruikelijk” gekwalificeerd. We volgen ontwikkelingen en jurisprudentie op dit gebied nauwgezet en waar mogelijk zoeken we de grenzen op om zodoende uitgaven te beperken.

F. Vervoer (Omnibuzz): om een kwalitatief hoogwaardige vervoersvoorziening te kunnen blijven bieden en om flexibel te kunnen inspelen op ontwikkelingen, werken 32 Limburgse gemeenten samen via de GR Omnibuzz. Ons streven is om het vervoersvolume gelijk te doen blijven dan wel te laten dalen.

G. Ouderen: Voor het verhogen van vitaliteit en geluk van ouderen in de stad willen we innovatieve ideeën en bestaande initiatieven verknopen en uitbreiden. We gaan een strijd aan tegen eenzaamheid en slui-ten daarom aan bij onder andere de ontwikkelingen in de Positieve Gezondheid. Ook willen we ouderen meer zingeving en kleine geluksmomenten bieden. Het verhogen van de vitaliteit en veilig en gelukkig oud worden in de eigen woon- en leefomgeving zijn speerpunten. We willen duidelijke en toegankelijke commu-nicatie, digitaliseren waar het kan. Leeftijd is maar een getal, de beeldvorming over ouderen moet positief omgebogen worden.

Het veilig en prettig in de eigen omgeving oud kunnen worden: we onderzoeken welke rol digitalisering kan spelen in het veilig en prettig langer thuis wonen. Ook hebben we aandacht voor het passend en levensbesten-dig maken van het woningaanbod.

Een hogere (arbeids)participatie van ouderen: Er komt aandacht voor de activering en participatie van ouderen. Er komt een vorm van ouderenloket voor oudere arbeidszoekenden.

79

JeugdA. Per 2019 kopen we de Basishulp Jeugd (ambulante jeugdhulp en lokaal preventieve activiteiten) samen met

Landgraaf en Voerendaal in; lumpsum en partnerschap zijn hierbij de sleutelbegrippen. De coöperatie die dit voor ons uitvoert is Jong en Sterk (JenS).

B. Op Zuid-Limburgse schaal zal de crisishulp en de residentiele jeugdhulp op een vernieuwde manier worden georganiseerd en ingekocht. Dit moet verder bijdragen aan het leveren van maatwerk voor jeugdigen, in-novatie in de jeugdhulp en samenwerking tussen partijen.

C. Middels het programma Kansrijk van Start worden een aantal activiteiten uitgevoerd die bijdragen aan een directe gezonde start van het nieuwe kind, versterking van opvoed- en opgroeiomgeving van kinderen en het verbeteren van afstemming tussen betrokken partijen.

D. De extra aandacht voor de aanpak kindermishandeling wordt gecontinueerd.E. Door de ‘Gelijke Kansen Alliantie’ worden verschillende activiteiten op Heerlense basisscholen uitgevoerd om

gelijke kansen voor kinderen in het basisonderwijs te bevorderen.

BurgersWe zagen tijdens de gemeenteraadsverkiezingen dat de opkomst in onze stad en regio tot de laagste van het land behoorde. Het is onze ambitie dat deze opkomst bij de volgende verkiezingen veel dichter tegen het lande-lijk gemiddelde aan zit. Daarom gaan we deze nieuwe aanpak van burgerbetrokkenheid op touw zetten.

3. MBP meerjarig perspectief (2019-2022)Hoe gaan we in deze bestuursperiode onze inspanningen meten binnen het programma Sociaal Domein? (indi-catoren)

De hierboven beoogde effecten binnen het programma Sociaal Domein (zie onderdeel 1) worden gemeten aan de hand van vooraf vastgestelde prestatie-indicatoren. Deze staan in onderstaande tabel weergegeven.

Tevens worden op het terrein van Wmo en jeugd prestatie indicatoren doorontwikkeld die passend zijn bij onze nieuwe sturings- en bekostiging methodiek om in plaats van op cliëntniveau op een hoger abstractieniveau te sturen (outcome).

De BBV indicatoren voor Programma Sociaal Domein

Indicator Eenheid Jaartal Cijfer Heerlen Cijfer NederlandBanen Aantal per 1.000 inwoners in de

leeftijd 15 – 64 jaar2017 931,8 758,2

Jongeren met een delict voor de rechter

% 12 t/m 21 jarigen 2015 1,95 1,45

Kinderen in uitkeringsgezinnen % kinderen tot 18 jaar 2015 14,1 6,6Netto Participatiegraad % van de werkzame beroepsbevol-

king ten opzichte van de beroepsbe-volking

2017 58,7 66,7

Werkloze jongeren % 16 t/m 22 jarigen 2015 2,24 1,52Personen met een bijstandsuitkering Aantal per 1.000 inwoners 18+ 2017 74,2 41,1Lopende re-integratievoorzieningen Aantal per 1.000 inwoners van

15-64 jaar2017 79,5 29,0

Jongeren met jeugdhulp % van alle jongeren tot 18 jaar 2017 15,3 9,7Jongeren met jeugdbescherming % van alle jongeren tot 18 jaar 2016 2,4 1,0Jongeren met jeugdreclassering % van alle jongeren van 12 tot 23

jaar2017 0,7 0,4

Cliënten met een maatwerkarrange-ment Wmo

Aantal per 1.000 inwoners 2017 79 57

Naast de indicatoren die specifiek zijn voor het Heerlense programma Sociaal Domein wordt in het herziene BBV voorgeschreven dat gemeenten een (landelijk uniform) verplichte basisset van beleidsindicatoren hanteren voor de begroting en de verantwoordingsstukken.

80

De overige indicatoren voor Programma Sociaal Domein

Indicator Eenheid Jaartal Cijfer Heerlen Cijfer NederlandInwoners die zich (soms/vaak) een-zaam voelen

% inwoners 18+ 2017 23

Inwoners in de schuldhulpverlening % inwoners 2017Huishoudens met kinderen die een laag inkomen hebben

% van het totaal aantal huishoudens met thuiswonende kinderen

2016

Inwoners met een uitkering in het kader van de Participatiewet die be-taalde arbeid gaan verrichten

Aantal inwoners 2017 562

Netto-arbeidsparticipatie van 50-plussers

% van de werkzame beroepsbevol-king ten opzichte van de beroepsbe-volking

2017

4. MBP meerjarig perspectief (2019-2022)Wat zijn de risico’s binnen het programma Sociaal Domein gedurende deze bestuursperiode?

• Sociaal domein transformatie;• Openeinde regelingen Sociaal Domein;• Gemeentefonds Rijk.

Zie paragraaf Weerstandsvermogen & risico’s.


-10.929

-34.154

-69.879

-39.854

-71.204

-773 -300

Programma 6: SOCIAAL DOMEIN Lasten 2019

KT SocialebasisvoorzieningenKT JeugdmaatwerkvoorzieningenKT VolwassenenmaatwerkvoorzieningenKT Arbeidsmarktbeleid

KT Inkomensondersteuning

KT Buurtgericht werken

KT Integraal ouderenbeleid

bbedragen x € 1.000

81

Programma 6 - Sociaal Domein

x € 1.000

Rekening2017


2018

Begroting2019

Meerjarenraming

2020 2021 2022

Lasten -245.816 -231.502 -227.092 -220.729 -217.149 -216.848

Baten 75.755 73.727 66.627 63.692 63.463 63.463


-170.061 -157.775 -160.464 -157.036 -153.686 -153.385

Toevoeging reserves -48 -684 0 0 0 0

Onttrekking reserves 1.851 64 30 30 30 30

Resultaat -168.257 -158.395 -160.434 -157.006 -153.655 -153.355


x € 1.000

Rekening2017


2018

Begroting2019

Meerjarenraming

2020 2021 2022

Sociale basisvoorzieningen -11.970 -9.183 -10.729 -10.521 -10.505 -10.305

Jeugd maatwerkvoorzieningen -36.410 -32.530 -33.865 -33.045 -32.045 -32.045

Volwassenen maatwerkvoorzie-ningen

-68.248 -66.062 -66.138 -64.675 -63.890 -63.790

Arbeidsmarktbeleid -41.378 -40.324 -39.819 -37.893 -36.560 -36.560

Inkomensondersteuning -11.245 -8.879 -8.841 -9.833 -9.618 -9.618

Buurtgericht werken -810 -797 -773 -773 -773 -773

Integraal ouderenbeleid 0 0 -300 -297 -295 -295

Bestemming 1.803 -620 30 30 30 30

Totaal -168.257 -158.395 -160.434 -157.006 -153.655 -153.355

82

Kernthema Sociale basisvoorzieningen

1. MBP meerjarig perspectief 2019-2022Wat gaan we de komende 4 jaar doen om onze maatschappelijke effecten te bereiken binnen het kernthema Sociale basisvoorzieningen?

Binnen het palet sociale basisvoorzieningen kennen wij een breed scala aan onderwerpen/activiteiten die hier-onder successievelijk worden beschreven.• Buurtparticipatie en buurtsteun Er wordt de komende periode verder ingezet op onderlinge samenwerking en een meer integrale aanpak van

maatschappelijke vraagstukken. Via een gebiedsgerichte aanpak met teams waarin opbouwwerk, jongerenwerk, ouderenwerk en sportconsu-

lenten zijn vertegenwoordigd wordt buurtparticipatie vormgegeven en verder uitgebouwd. Inwoners worden via ontmoetingsactiviteiten gestimuleerd om vanuit een sociaal netwerk zelf zaken aan te

pakken. Bewonersinitiatieven worden vanuit een co-creatie gedachte opgepakt en waar mogelijk aan buur-steun gekoppeld.

• Buurtpunten en inloopvoorzieningen De coöperatie STAND-BY! heeft de opdracht om buurtpunten te realiseren waar diverse doelgroepen elkaar

kunnen ontmoeten. Initiatieven hiertoe zijn reeds in gang gezet en worden verder uitgebouwd. Op deze wijze wordt een laagdrempelige toegang geboden die burgers kunnen leiden naar professionele ondersteu-ning/zorg en welzijnsfuncties indien nodig.

Via een ontwikkelagenda met STAND-BY! wordt verder aan de invulling gewerkt.• Zorgbuurthuizen Het landelijk beleid heeft geresulteerd in het verdwijnen van verzorgingshuizen. Wij zullen het gemeentelijk

netwerk inzetten om de inrichting van zorgbuurthuizen te stimuleren. Deze zouden een rol kunnen vervullen om de nu ontbrekende zorgbehoefte voor burgers die steeds langer thuis blijven wonen te kunnen vervullen.

• Burgerparticipatie Wij willen graag in gesprek met de burger over onderwerpen waar wij mee bezig zijn en zullen derhalve bur-

gerpanels raadplegen ter versterking van de burgerparticipatie.• Bestuurlijke jeugdparticipatie Jaarlijks wordt een verkiezing gehouden onder de kinderen van groep 7 van het primair onderwijs voor de

vorming van een Heerlens kindercollege. De jeugd wordt hierbij uitgedaagd om mee- en na te denken over maatschappelijke thema’s die van invloed zijn op hun eigen leefomgeving. Onder begeleiding van een jonge-renwerker van Alcander kunnen de leden van het kindercollege hierbij hun eigen ideeën vormgeven.

Tevens hebben de collegeleden een ceremoniële functie. De jeugdwethouders/jeugdburgemeester zullen door de gemeente bij geschikte officiële gelegenheden worden betrokken zodat zij op een laagdrempelige manier in aanraking komen met de politiek. Het kindercollege vertegenwoordigt op deze wijze de jeugd t/m 12 jaar in Heerlen.

• Maatschappelijke jeugdparticipatie/Stimuleren vrijetijdsbesteding jeugd De jeugd wordt uitgedaagd om te participeren in de buurt. Door de jeugd zelf een bijdrage te laten leveren

bij het totstandkoming van programma’s worden zij gestimuleerd en ontstaat een zinvolle vrijetijdsbeste-ding. Interesses worden hiermee aangeboord en talenten (verder) ontwikkeld.

Uitvoering van de programma’s vindt in de basis plaats in de 4 jongerenaccommodaties op stadsdeelniveau die Heerlen rijk is. Daarnaast wordt aanvullend ambulant jongerenwerk geboden waarmee sociale interactie verder wordt bevorderd. Er wordt waar mogelijk aangesloten bij andere interventies bijvoorbeeld op cultureel en sportief gebied die leiden tot versterking van de diverse activiteiten. Ook wordt vanuit de jongerencentra de aansluiting gezocht bij buurtsteun om zo een stevig netwerk te creëren. Vanaf 2019 zal dit vorm krijgen via de “inkoop jeugd”.

• Formele en informele zorg Er zal worden gewerkt aan het leggen van de verbinding tussen de formele en informele zorg. Tevens wordt

ingezet op het vergroten van de informele zorg via scholingstrajecten voor vrijwilligers.• Onafhankelijke cliëntondersteuning Het sociaal domein is vaak aan ontwikkelingen onderhevig. Om die reden is het belangrijk er in te voorzien

dat burgers gebruik kunnen maken van onafhankelijke cliëntondersteuning. Cliëntondersteuning in Heerlen bestaat uit informatie en advies over benodigde zorg en ondersteuning in het brede sociale domein.

83

Hierbij wordt gedacht aan het wegwijs maken in het zorgaanbod en het helpen formuleren van de hulpvraag en wenselijke oplossingen.

• Speeltuinen en scouting Het speeltuinbeleid is de afgelopen coalitieperiode aangepast waarmee een kwaliteitsverbetering is gereali-

seerd. De komende jaren (vanaf 2020) wordt het ingezette beleid geëvalueerd en waar nodig bijgesteld en/of aangescherpt.

Het beleid met betrekking tot scouting en dan met name de subsidiering is de afgelopen jaren vereenvou-digd. Wij hebben de keuze gemaakt minder inhoudelijk te sturen en de autonome groepen zelf te laten bepa-len hoe zij de scoutingactiviteiten vorm willen geven. Het ingezette beleid wordt komende periode voortgezet en in 2021 volgt een evaluatie waarbij ook de veiligheid/onderhoudssituatie van de accommodaties wordt meegenomen.

• Gezonde zwangerschappen De aanpak Gezonde Zwangerschappen wordt de komende jaren voortgezet met als doel de ontwikkelkansen

van kinderen te optimaliseren door preventieve zorg en ondersteuning te bieden bij zwangerschappen. Het programma Nu Niet Zwanger zet in op intensieve begeleiding van (potentiële) ouders met een verhoogde

kwetsbaarheid met als belangrijkste doel: het gesprek aangaan om ongeplande en ongewenste zwanger-schap te voorkomen.

Het programma stimuleert de samenwerking binnen de lokale keten en het nemen van verantwoordelijkheid door professionals die met de doelgroep werken. Inzet is te komen tot een sluitend ‘vangnet’.

• Preventie en vroeg signalering Inzet op preventie begint bij vroeg signalering. We werken dan ook zoveel mogelijk buurtgericht om op

lokaal niveau signalen te herkennen en op te pakken. Diverse partners in het veld zijn actief omtrent vroeg signalering. Belangrijk is dat deze partners een keten vormen waarin wanneer nodig open afge-schaald kan worden. Om die reden gaan we de samenwerking van onder andere de Sociale Buurtteams, de Jeugdgezondheidszorg, Integrale Vroeghulp, Veilig Thuis en de informele zorg (waaronder Buurtsteun) flink versterken.

• Integraal Maatschappelijk Accommodatiebeleid Heerlen (IMAH) Binnen de bestaande budgetten wordt verder uitvoering geven aan het geactualiseerde Integraal

Maatschappelijk Accommodatiebeleid Heerlen (IMAH).• Heerlen Inclusieve Stad (HIS) Met de ratificering van het VN verdrag (Agenda 22) door Nederland in 2016 is door de rijksoverheid de

definitieve stap gezet om te komen tot een inclusieve samenleving. Mensen ongeacht leeftijd met een fy-sieke en/of verstandelijke beperking dienen zonder drempels of andere barrières te kunnen deelnemen aan onze samenleving. We zien -door inspanningen van gemeente en ook door anderen, zoals de Cliëntenraad Gehandicapten- op diverse fronten goede initiatieven ontstaan om de fysieke, sociale en digitale toeganke-lijkheid van voorzieningen en diensten in onze stad verder te verbeteren. Maar het tempo waarin dat gaat kan sneller en ook de aanpak kan beter, integraler.

Dit beleidsthema betreft in feite alle gemeentelijke taken en gaat als een rode draad door de samenleving heen.

• Asielzoekers/Statushouders Het aantal nieuwe statushouders is behoorlijk gedaald. De extra financiële rijksmiddelen in het kader van de

verhoogde asielinstroom zijn daarmee ook gestopt, waardoor er creatief nagedacht moet worden over hoe reguliere dienstverlening ingezet kan worden voor de doelgroep statushouders. De uitdaging bestaat daar-naast uit het huisvesten en het laten integreren en participeren van al deze nieuwe burgers, zodat zij niet alleen een huis maar ook een thuis vinden in Heerlen. Daarom wordt, na een korte en efficiënte maatschap-pelijke begeleiding, de ondersteuning van nieuwkomers zo snel mogelijk meegenomen in de reguliere voor-zieningen van onze sociaal-maatschappelijke partners, zoals STAND-BY! voor volwassenen en de coöperatie Jong en Sterk daar waar het jeugdigen betreft.

Voor een goede integratie is het belangrijk dat nieuwkomers zo snel mogelijk de taal leren, naar school gaan, werken of vrijwilligerswerk doen. We zijn heel blij dat de regie over de inburgering vanaf 2020 weer bij de gemeente terugkeert, waardoor er meer controle is over de voortgang van de inburgeraar. Ook worden vanaf 2020 in aanvang de vaste lasten ingehouden op de uitkering, waarna in maatwerk wordt bekeken wanneer de betaling van de lasten overgedragen kan worden aan de statushouder. Hierdoor zullen mensen niet zo snel in de schulden raken. In 2019 zullen we voorbereidingen treffen om de komst van de nieuwe gemeente-lijke taken vanaf 1 januari 2020 goed op te kunnen pakken.

84

2. Begroting 2019Wat gaan we doen om onze doelstellingen in 2019 te bereiken binnen het kernthema Sociale basisvoorzienin-gen?

Inzetten op verbinding van de diverse sociale basisvoorzieningen zodat de samenhang tussen de diverse voor-zieningen geoptimaliseerd wordt.Het jeugd en jongerenwerk (stimuleren vrijetijdsbesteding jeugd) loopt vanaf 2019 via de nieuwe inkoop ba-sishulp jeugd en zit in het lumpsum budget van de coöperatie Jong en Sterk, net zoals andere subsidies voor preventieve activiteiten zoals integrale vroeghulp. Hiermee kan bijgedragen worden aan de vernieuwing van de jeugdhulp door via een toevoeging van preventieve activiteiten te voorkomen dat duurdere vorm van jeugdhulp noodzakelijk wordt. Hierbij wordt ook gestreefd naar aansluiting bij de Wmo.We maken met speeltuinorganisaties afspraken over de veiligheid van de accommodaties, optimalisering van hun bestuurskracht en het bereik van kinderen.De in het vorige onderdeel benoemde punten maken onderdeel uit van het jaarlijks uitvoeringsprogramma en vinden dus ook plaats in 2019.We willen vanaf deze bestuursperiode alle relevante besluiten toetsen op de mate waarin zij bevorderend wer-ken op participatie van mensen met een beperking. Worden onnodige barrières voorkomen, worden er daad-werkelijk drempels weggenomen, fysiek, digitaal en sociaal? Dit doen we zowel door in te zetten op bewustwor-ding en voorlichting, als ook door een inclusiviteitsparagraaf in alle relevante raads- en collegevoorstellen.

We nemen zelf het voortouw in onze nieuwbouw. Dit dient een voorbeeld te worden van een toegankelijk ge-bouw in alle facetten, als een fysieke uithangbord van een inclusief denkende en handelende organisatie. Onze ambassadeurs in onze eigen organisatie krijgen hierin een voorbeeldfunctie; ook in onze externe communicatie.

Een aantal basisvoorzieningen worden apart vermeld onder het kernthema integraal ouderenbeleid en sport.

3. Begroting 2019Over welk bestaand beleid beschikken wij binnen het kernthema Sociale basisvoorzieningen om dit te realise-ren?

• Gezondheid in Zuid-Limburg: van signaalrood naar bronsgroen 2016-2019.• Beleidsplan Wmo 2015-2018.• Beleidsplan Jeugdhulp 2015-2018.• Uitwerkingsbesluit maatschappelijke ondersteuning, 2015.• Integraal Maatschappelijk Accommodatiebeleid Heerlen (IMAH), actualisatie 2017-2024.• Visie Opvang en Beschermd Wonen Parkstad 2018-2026.• Beleidskader voor vitale ouderen.• Speeltuinen samen verder: de Toekomst van de speeltuinen in Heerlen.• Beleidsregel subsidiering scouting.


Kernthema Sociale basisvoorzieningen

x € 1.000

Rekening2017


2018

Begroting2019

Meerjarenraming

2020 2021 2022

Lasten -12.386 -9.333 -10.929 -10.521 -10.505 -10.305

Baten 416 150 200 0 0 0

Totaal -11.970 -9.183 -10.729 -10.521 -10.505 -10.305

85


• Door gerichte maatregelen op het terrein van beschermd wonen en opvang besparen we € 500.000 vanaf 2019.



Begroting2019

Meerjarenraming

2020 2021 2022

Grasveld Prinssenstraat 145

Totaal 145 0 0 0

86

Kernthema Jeugd maatwerkvoorzieningen

1. MBP meerjarig perspectief 2019-2022Wat gaan we de komende 4 jaar doen om onze maatschappelijke effecten te bereiken binnen het kernthema Jeugd maatwerkvoorzieningen?

Onze missie luidt: Alle kinderen moeten gezond en veilig kunnen opgroeien, hun talenten kunnen ontwikkelen en naar vermogen participeren in de samenleving. Het jeugdstelsel moet snel, goed en op maat functioneren.

Per 2019 kopen we de Basishulp Jeugd (ambulante jeugdhulp en lokaal preventieve activiteiten) samen met Landgraaf en Voerendaal in; lumpsum en partnerschap zijn hierbij de sleutelbegrippen. De coöperatie die dit voor ons uitvoert is Jong en Sterk (JenS).Preventieve activiteiten (zoals het jeugd- en jongerenwerk) en ambulante jeugdhulp worden door de inkoop Basishulp jeugd nadrukkelijk met elkaar gekoppeld, waardoor makkelijker open afschaling van hulp plaats-vindt en waardoor kinderen en jongeren beter ondersteund kunnen worden. Door deze werkwijze krijgen jeugd-hulpaanbieders de ruimte om de jeugdhulp te innoveren, gerichter samen te werken, expertise te bundelen en het aanbod op wijkniveau te organiseren. De inkoop van de residentiele jeugdhulp en de crisishulp verloopt via Zuid-Limburg. Bij deze inkoop zal in 2019 (crisishulp) en 2020 (residentiele jeugdhulp) gekozen worden voor een vernieuwde inkoop. Dit moet bijdragen aan het leveren van maatwerk voor jeugdigen, innovatie in de jeugdhulp en samenwerking tussen partijen.In het kader van zo vroeg mogelijk inzetten op preventie en het voorkomen van overerving van problematiek, worden Kansrijk van Start activiteiten uitgevoerd die bijdragen aan een directe gezonde start van het nieuwe kind, versterking van opvoed- en opgroeiomgeving van kinderen en het verbeteren van afstemming tussen betrokken partijen. De extra aandacht voor de aanpak kindermishandeling wordt gecontinueerd en is gericht op verbeteren van de samenwerking tussen partijen, kennisbevordering, verhogen van de professionaliteit, wegnemen van knelpun-ten en overdragen en borgen van de verbeterde werkwijze. In 2017 zijn in het kader van de landelijke proeftuin ‘Gelijke Kansen Alliantie 2017-2021’, op een aantal Heerlense basisscholen initiatieven gestart gericht op het bevorderen van gelijke kansen voor kinderen in het basisonderwijs.

2. Begroting 2019Wat gaan we doen om onze doelstellingen in 2019 te bereiken binnen het kernthema Jeugd maatwerkvoorzie-ningen?

Nieuwe inkoopvormen jeugdhulp - Basishulp Jeugd Vanaf 2019 organiseren Heerlen, Voerendaal en Landgraaf de ambulante Jeugdhulp, toegang tot jeugdhulp

en lokaal preventieve activiteiten op een andere manier. Met de coöperatie Jong en Sterk wordt een meer-jarig strategisch partnerschap aangegaan met daarin zoveel mogelijk ruimte voor de professionals. De hulp wordt dicht bij de burger georganiseerd en er wordt gestreefd naar optimale aansluiting met het brede soci-ale domein.

- Crisiszorg Onder de centrumregeling met de 18 Zuid-Limburgse gemeenten zal de crisiszorg per 2019 anders worden

ingekocht. Uitgangspunten in de crisiszorg zijn integrale samenwerking en ambulantisering wanneer moge-lijk.

- Residentieel In 2019 zal er, ter voorbereiding op de vernieuwde inkoop van verblijf per 2020, worden gestart met een

pilot. Doel van de pilot is om te onderzoeken of verblijf meer lokaal georganiseerd kan worden, waarbij een samenwerkingsverband van zorginstellingen zorgt voor passende hulp op maat. De uitkomsten van deze pilot worden meegenomen in de vernieuwde inkoop per 2020.

- Kansrijk van Start Heerlense kinderen groeien minder veilig en minder gezond op. Daarom zetten we met een brede coalitie

van partners uit het medische en sociaal maatschappelijke werkveld in op zowel een gezonde zwangerschap als een veilig opvoed- en opgroeiklimaat voor elk Heerlens kind.

87

Dat doen we door middel van negentien concrete maatregelen die voelbaar zijn in onze buurten zoals onder andere een Moedercafé, baby startpakketten en een leefstijlprogramma TOP-MAMA. Het programma is één van de voorbeeldprojecten van het landelijke programma Kansrijke Start van ministerie VWS.

- Nu Niet Zwanger Het programma Nu Niet Zwanger zet in op (potentiële) ouders met een verhoogde kwetsbaarheid door veelal

een combinatie van problematiek. Belangrijkste doel: het gesprek aangaan met deze kwetsbare vrouwen om ongeplande en ongewenste zwangerschap te voorkomen. In 2019 zal de uitrol van dit programma plaatsvin-den. Vanuit het ministerie van VWS en de Beweging Limburg tegen Kindermishandeling wordt cofinanciering hierbij geboden.

- Aanpak kindermishandeling Aanpak kindermishandeling is al jaren een geprioriteerd thema binnen de Jeugdagenda van Parkstad. Vanuit

deze Beweging worden verschillende pilots en projecten opgestart, zoals de pilot Handle with Care en des-kundigheidsbevordering voor professionals en vrijwilligers.

- Samenwerking aanpalende domeinen Er wordt actief samenwerking gezocht met de zorgverzekeraar CZ. Hierbij is het streven om een coalitie-

preventie te vormen waarin thema’s tot samenwerking worden benoemd. Een van de thema’s is het terug-dringen van het aantal Heerlense kinderen dat niet (of niet regelmatig) naar de tandarts gaat.

- Echtscheidingsloket We zien dat er een relatie is tussen vechtscheidingen en de inzet van jeugdhulp. Door middel van het echt-

scheidingsloket willen we dit voorkomen. Doel is vooral om mensen die door hun scheiding een hulpvraag hebben, toe te leiden naar een adequaat hulpaanbod. Waar nodig wordt mediation ingezet. Om dat mogelijk te maken wordt het Echtscheidingsloket aangehaakt bij het Juridisch Loket in de gemeente Heerlen. Het is dus geen nieuw loket, maar onderdeel van een bestaande laagdrempelige lokale voorziening. Daarnaast vindt er een intensieve samenwerking plaats met de Sociale Buurtteams. De inwerkingtreding van het echt-scheidingsloket staat gepland voor 1 januari 2019.

Uit een steekproef van casussen bleek dat in de praktijk regelmatig volstaan kon worden met kortere zorg dan aanvankelijk toegekend. Ook bleek dat niet altijd optimaal gebruik wordt gemaakt van ander in te zetten zorg (sociaal domein breed). Met diverse acties (waaronder het vier-ogen-principe) wordt actief ingezet op doelmatig en efficiënt inzetten van jeugdhulp.

3. Begroting 2019Over welk bestaand beleid beschikken wij binnen het kernthema Jeugd maatwerkvoorzieningen om dit te reali-seren?

• Gezondheid in Zuid-Limburg: van signaalrood naar bronsgroen 2016-2019.• Samenwerking van de 18 gemeenten in Zuid-Limburg op de zware gespecialiseerde jeugdhulp, beleidskader

2014-2018.• Beleidsplan Jeugdhulp: zo doen we dat in de gemeente Heerlen, samen in Parkstad Limburg én Zuid-

Limburg! 2015-2018.• Opdrachtomschrijving Basishulp Jeugd (Bijlage A bij de Aanbestedingsleidraad Basishulp Jeugd 2019-2022).


Kernthema Jeugd maatwerkvoorzieningen

x € 1.000

Rekening2017


2018

Begroting2019

Meerjarenraming

2020 2021 2022

Lasten -36.699 -32.893 -34.154 -33.274 -32.045 -32.045

Baten 289 363 290 229 0 0

Totaal -36.410 -32.530 -33.865 -33.045 -32.045 -32.045

88


• Door zowel de zorginhoudelijke als een zakelijke beoordeling, realiseren we een kritische blik op afgegeven indicaties om zo het aantal lange/hoge arrangementen tot het noodzakelijke minimum te beperken. Hiermee verwachten we een besparing van € 250.000 in 2019.

89

Kernthema Volwassenen maatwerkvoorzieningen

1. MBP meerjarig perspectief 2019-2022Wat gaan we de komende 4 jaar doen om onze maatschappelijke effecten te bereiken binnen het kernthema Volwassenen maatwerkvoorzieningen?

Het vastgestelde beleid en doelstellingen zijn hierbij leidend, waarbinnen we steeds zoeken naar duurzame en co-creatieve oplossingen. Hierbij zijn de volgende bestuurlijke uitgangspunten leidend:• meer ruimte voor de professional;• goedkoper organiseren van zorg/ondersteuning;• minder ongezonde financiële prikkels bij aanbieders;• minder bureaucratie bij zowel gemeente als aanbieders.

Door onze gehele aanpak loopt het thema ‘inclusiviteit’ als rode draad. Hoe zorgen we ervoor dat mensen met een beperking zo volwaardig mogelijk mee kunnen doen aan de Heerlense samenleving, en hoe zorgen we ervoor dat bepaalde drempels weggenomen worden? Denk hierbij niet alleen aan fysieke gebouwen die voor iedereen toegankelijk zouden moeten zijn, maar ook aan maatschappelijke activiteiten die onze burgers moeten kunnen ontplooien.De aanpak die we hanteren met ‘STAND-BY! gaan we komende periode uitbreiden. We denken daarbij aan huis-houdelijke zorg en beschermd wonen maar ook over de grenzen van de gemeentelijke zorg heen.Voorbeelden daarvan zijn de GGZ in de wijk en de samenwerking met wijkverpleegkundigen en huisartsen. Bij de verdere ontwikkeling van deze aanpak hebben we aandacht voor het behoud van het vertrouwde gezicht bij de overdracht van zorg.

A. Op basis van deze uitgangspunten is een contract gesloten met Heerlen STAND-BY! inzake de begeleiding en dagbesteding Wmo. De komende tijd gaan wij verder werken aan het behalen van de volgende resultaten:

1. Versterken en vergroten van (zelf)regie en zelfredzaamheid. 2. Kwaliteit van ondersteuning en tevredenheid van betrokkenen staat centraal. 3. Het ondersteuningsaanbod is getransformeerd. 4. Samenwerking binnen de opdrachtnemende partij is op orde. 5. Financiën zijn op orde.

En we doen dit door middel van het door ontwikkelen van ons strategisch partnerschap. Speerpunten daarbin-nen zijn de ontwikkeling van het systeem van populatiebekostiging en het verder ontwikkelen van het sturen op resultaten (outcome).

B. Sinds 2016 kennen wij voor de Hulp bij het Huishouden (HbH) een vorm van trajectfinanciering. Per cliënt wordt bekeken hoeveel hulp op jaarbasis geboden moet worden. Meander en Ambulante Thuiszorg krijgen op basis daarvan een jaarbudget. Met de cliënt samen wordt afgesproken hoe dit ingezet wordt. Daardoor is flexibiliteit mogelijk.

De ervaringen die zijn opgedaan in een Pilot in Hoensbroek omtrent het inzetten van wijkverpleegkundigen bij de indicatiestelling van huishoudelijk zorg, wordt, indien succesvol, komende periode uitgerold in heel Heerlen. Het huidige contract loopt tot en met 2019. Wij zijn van plan de nieuwe contractperiode ook voor de HbH aan te sluiten bij de manier waarop de begeleiding en dagbesteding vorm gegeven is. Wij zullen onderzoeken welke wijze van financiering en organisatie het meest passend is. Specifiek voor HbH geldt immers dat dit een “gewild” product is. Gevreesd wordt dat de invoering van het zogenaamde abonnement-starief voor de eigen bijdrage Wmo (iedereen betaalt ongeacht inkomen, vermogen en ontvangen Wmo-hulp slechts € 17,50 eigen bijdrage per maand) met name voor de HbH een aanzuigende werking zal hebben. Bij de vormgeving van de HbH na 2019 moet hier rekening mee gehouden worden (risicobeperking).

C. De in 2018 vastgestelde visie Opvang en Beschermd wonen Parkstad wordt uitgewerkt in een uitvoerings-agenda. Daarbij gaat het om een aantal speerpunten. We gaan sterk inzetten op preventie; voorkomen dat mensen een beroep moeten doen op een maatschappelijke opvangvoorziening. Daarnaast gaan we aan de slag met een verbeterde kleinschalige opvang, waarbij alternatieven voor de Klomp en opvang van jongeren worden verkend. Spreiding binnen Parkstad is daarbij een belangrijk uitgangspunt.

90

Ook voor Beschermd wonen geldt dat we waar mogelijk mensen zelfstandig willen huisvesten in de wijk. Dat betekent onder meer een verbreding van het aanbod van huisvesting voor kwetsbare doelgroepen en het verruimen van mogelijkheden van Housing Parkstad, in de vorm van prestatieafspraken met de woning-corporaties. Een en ander mag niet leiden tot een toename van de overlast. De aanpak verwarde personen wordt verder uitgewerkt en zal de komende jaren structureel ingebed worden.

D. Voor woningaanpassingen zal in 2019 uitvoering gegeven worden aan de met de woningcorporaties gemaakt afspraken. Hiermee ontstaat meer duidelijkheid over ieders verantwoordelijkheid waarbij met name de af-schrijvingstermijn van badkamers in relatie tot Wmo aanpassingen van belang is. De afspraken gelden voor 2 jaar.

Voor de trapliften loopt er in 2018 een aanbesteding met als doel nieuwe overeenkomsten te sluiten met ingang van 1 januari 2019. Zaken die nu goed lopen worden gecontinueerd met aandacht voor voldoende kwaliteit met als uitgangspunt dat een voorziening passend en adequaat dient te zijn.

De trapliften worden via het Shared Service Center Zuid-Limburg gezamenlijk aanbesteed voor de tripool gemeenten met als doel een financieel voordeel te behalen door volumegrootte. Desondanks verwachten wij een prijsstijging van de verschillende producten.

E. Op basis van individuele behoeften onderzoeken wij in het kader van de Wmo wat nodig is aan aanpassin-gen in de fysieke omgeving zodat een burger zo lang mogelijk zelfstandig kan wonen in de eigen leefomge-ving, zelfredzaam is en kan participeren in de samenleving.

Wij maken hierbij een onderscheid tussen hulpmiddelen (bijvoorbeeld rolstoelen, scootmobielen, specifieke doucheaanpassingen) en woningaanpassingen. Tot deze laatste categorie rekenen wij ook de trapliften.

Voor hulpmiddelen loopt thans ook een aanbesteding die alleen door Heerlen is opgestart gezien de nog lopende overeenkomsten in de omliggende gemeenten. Ook hier verwachten wij een (aanzienlijke) stijging in productprijzen.

In 2019 wordt ingezet op de realisatie van een scootmobielpool om nieuwe cliënten die slechts inciden-teel gebruik willen maken van een scootmobiel een passende oplossing te bieden. Ook wordt een aanzet gemaakt om het aantal uitstaande scootmobielen te beperken waarbij huidige cliënten met een scootmobiel betrokken worden.

F. Door samenwerking genereren we meer schaalvoordelen en efficiëntiewinst (gezamenlijke aanbestedingen). De bundeling van verschillende vervoersvormen is op basis van nader onderzoek getemporiseerd, waardoor de beoogde bundelingswinst vooralsnog uitblijft. Door toeleiding naar het Openbaar Vervoer door meer te sturen op het gebruik van de Voor-Elkaar-Pas, willen we de zelfstandigheid van de mindervaliden versterken en de kosten van het doelgroepenvervoer beheersbaar houden. Er is vooralsnog sprake van een trendmatige stijging van het gebruik van het Wmo-vervoer. Met de Voor-Elkaar-Pas kunnen Wmo-geïndiceerden voor bepaalde ritten die zich daarvoor lenen met ondersteuning van een gratis begeleider uit eigen kring tegen gereduceerd tarief met het Openbaar Vervoer reizen. Uiteindelijk werken we toe naar de realisatie van een efficiënte organisatie die in staat is regie te voeren over de uitvoering van al het doelgroepenvervoer, het vervoer te analyseren en door te ontwikkelen, en de kwaliteit en efficiëntie van het vervoer te optimaliseren.

2. Begroting 2019Wat gaan we doen om onze doelstellingen in 2019 te bereiken binnen het kernthema Volwassenen maatwerk-voorzieningen?

A. Uitdienen lopend contract met STAND-BY! tot en met 2019. Daarnaast dient de volgende (contract)periode te worden voorbereid waarbij de intentie er is om het contract met HSB! voor 2 jaar te verlengen (tot en met 2021). Er zal een nieuwe opdrachtwaarde/ lumpsum moeten worden bepaald waarbij het “oude produc-tie denken” (nog meer) wordt losgelaten en meer richting populatiebekostiging wordt gegaan.

B. Sinds 2016 kennen wij voor de Hulp bij het Huishouden (HbH) een vorm van trajectfinanciering. Per cliënt wordt bekeken hoeveel hulp op jaarbasis geboden moet worden. Meander en Ambulante Thuiszorg krijgen op basis daarvan een jaarbudget. Met de cliënt samen wordt afgesproken hoe dit ingezet wordt. Daardoor is flexibiliteit mogelijk

91

C. Doelgroepenvervoer: In 2019 vindt de nieuwe aanbesteding van het CVV plaats en worden nieuwe vervoers-contracten afgesloten voor 2020 en verder. In overleg met de andere gemeenten dienen wij in 2018/2019 te besluiten of wij de uitvoering van het Wmo-bg-vervoer, leerlingenvervoer en vervoer in het kader van de Jeugdwet wensen op te dragen aan Omnibuzz. Ook wordt Omnibuzz verder doorontwikkeld tot een vol-waardige mobiliteitscentrale voor al het doelgroepenvervoer en worden meer alternatieven ontplooid zodat cliënten met een handicap met het OV kunnen reizen.

3. Begroting 2019Over welk bestaand beleid beschikken wij binnen het kernthema Volwassenen maatwerkvoorzieningen om dit te realiseren?

• Wmo 2015.• Jeugdwet.• Verordening en Uitwerkingsbesluit maatschappelijke ondersteuning, 2018.• Integraal Maatschappelijk Accommodatiebeleid Heerlen, 2016.• Visie opvang en Bescherm wonen Parkstad (2018-2026).• Gemeenschappelijke Regeling Omnibuzz.• Gezondheid in Zuid-Limburg: van signaalrood naar bronsgroen 2016-2019.


Kernthema Volwassenen maatwerkvoorzieningen

x € 1.000

Rekening2017


2018

Begroting2019

Meerjarenraming

2020 2021 2022

Lasten -72.495 -71.980 -69.879 -66.876 -66.091 -65.991

Baten 4.247 5.918 3.741 2.201 2.201 2.201

Totaal -68.248 -66.062 -66.138 -64.675 -63.890 -63.790


• De komende jaren wordt de toekomstvisie Opvang en Beschermd Wonen verder ingevuld; kleinschalig vorm geven van opvang, extramuraliseren van beschermd wonen en op termijn de dagen nachtopvang sluiten. Daarnaast zijn er landelijke wijzigingen in aantocht waardoor een deel van de huidige beschermd wonen cliënten onder de Wet langdurige zorg vallen. Hierdoor besparen wij in 2019 € 1,155 miljoen, 2020 € 1,553 miljoen en vanaf 2021 € 2,153 miljoen.

• Door het meer gebruikmaken van Openbaar Vervoer op bepaalde trajecten (Wmo-vervoer) besparen wij in 2020 € 50.000 en vanaf 2021 € 95.000.

• Door verhoging van de legeskosten voor de aanvraag van een gehandicapten parkeerkaart begroten wij structureel € 10.000 meer aan inkomsten.

• Door het anders organiseren van de cliënttelefoon besparen wij vanaf 2019 structureel € 42.500.• Door de autonome maatschappelijke ontwikkelingen en bestandsdaling verwachten wij minder gebruik van

inkomensondersteunende voorzieningen en kwijtschelding belastingen, dit levert een structurele besparing op van € 150.000 en € 90.000.

• We zien een dalende tendens in het gebruik van PGB budgetten. Het begrote budget ten behoeve van Persoons Gebonden Budgetten (PGB’s) verlagen wij, hiermee realiseren wij een besparing van € 600.000 in 2019 en vanaf 2020 € 400.000.

92

Kernthema Arbeidsmarktbeleid

1. MBP meerjarig perspectief 2019-2022Wat gaan we de komende 4 jaar doen om onze maatschappelijke effecten te bereiken binnen het kernthema Arbeidsmarktbeleid?

Voor ons hoofddoel om zo veel mogelijk Heerlenaren te laten meedoen in de samenleving gaan we ons binnen de arbeidsmarkt inzetten zodat:• De arbeidsmarkt inclusiever wordt, werkzoekenden met beperkingen krijgen een kans om opgenomen te

worden in het bedrijfsleven. Hiervoor is randvoorwaardelijk: zicht op competenties en mogelijkheden, op peil brengen werknemersvaardigheden en versterking van de beroepskwalificaties. We doen dit via leer-/werk-bedrijven in samenwerking met onderwijs en bedrijfsleven. Hier worden de juiste vaardigheden aangeleerd zodat doorstroming naar werk, ook voor werkzoekenden met een afstand tot de arbeidsmarkt, wordt gereali-seerd.

• De belangrijkste economische speerpunten in de regio bediend worden met voldoende en passend opgeleid personeel.

Op de schaal van Zuid-Limburg zorgen we binnen de kaders van ESZL (Economische Samenwerking Zuid-Limburg) voor afstemming van de overheid met ondernemers en onderwijs. Heerlen is hierin bestuurlijk trekker van de programmalijn Onderwijs en Arbeidsmarkt. Binnen dit programma wordt ingezet op de uitwerking en realisatie van sectorplannen voor 9 kansrijke economische speerpuntsectoren, te weten: automotive, techniek, logistiek, customer services, maakindustrie, leisure & horeca, medische logistiek, zorg en smart services & ICT.

We willen dat iedereen uit Heerlen zo veel mogelijk meedoet in de samenleving. Wij vinden dat mensen in de bijstand die kans op betaald werk hebben, deze kans moeten grijpen. Voor mensen die hulp nodig hebben om de kloof naar regulier werk te overbruggen, beschikken we over re-integratie instrumenten. Twee belangrijke instrumenten zijn Werk voor Heerlen en Baanbrekend werk. Verder hebben we aandacht voor doelgroepen die het moeilijk hebben op de arbeidsmarkt zoals onder andere 50+’ers en jongeren. Voor jongeren zal de speci-fieke jongerenaanpak binnen het jongerenloket gecontinueerd worden en hebben we een aanjagende rol binnen Parkstad. Voor 50+’ers gaan we ook specifieke dienstverlening organiseren.Voor de participatiewetkandidaten is de focus uitstroom naar regulier werk, waarbij samenwerking met andere overheden, onderwijsinstellingen en werkgevers essentieel is. Het Werkgeversservicepunt (WSP) vervult daarin een cruciale en verbindende schakel tussen gemeenten en marktpartijen.

BasisbanenIn 2019 gaan we een start maken met basisbanen voor diegenen die wel een (maatschappelijke) productieve rol kunnen vervullen maar (nog) niet in een reguliere baan kunnen starten.

LoonkostensubsidieWe houden vast aan het systeem van loonkostensubsidie en zijn dan ook content dat de regering afziet van loondispensatie.

StatushoudersDe verwachting is dat de wet inburgering per 2020 zal wijzigen. De voornaamste wijziging wordt dat de ge-meente de regie over de inburgering krijgt en de inburgering gaat inkopen.

2. Begroting 2019Wat gaan we doen om onze doelstellingen in 2019 te bereiken binnen het kernthema Arbeidsmarktbeleid?

• Sectorplannen Binnen de kaders van ESZL gaan we verder met de ontwikkeling van negen sectorplannen in de regio Zuid-

Limburg. Binnen de kaders van ESZL is Heerlen trekker van de sectorplannen Zorg, Medische Logistiek en Smart Services. De sectorplannen worden inhoudelijk uitgewerkt rond de kernbegrippen: vraagarticulatie, aanbodversterking, talentontwikkeling en matching. De uitvoering van de sectorplannen zal gefinancierd worden met overheidssubsidies (Rijk, provinciaal en Europees) en ESZL middelen.

93

Daarnaast zal ook worden ingezet op het werven van bijdragen uit de O&O fondsen. Uiteraard worden ook de regulier beschikbare budgetten voor scholing en re-integratie benut daar waar in de uitvoering een koppeling kan worden gelegd.

• Regionaal Werkbedrijf De gemeente Heerlen is voorzitter van het RWB. Het RWB bestaat uit werkgevers, vakbonden, UWV en

centrumgemeenten en het doel blijft in Zuid-Limburg de banenafspraken te realiseren. We dagen via de “All Inclusive Challenge” partijen uit voorstellen in te dienen die bijdragen aan de inclusieve arbeidsmarkt. De WSP-en worden ondersteund in het werken met functiecreatie/jobcarving. Daarnaast gaan we onderzoeken wat nodig is om inclusieve arbeidsorganisaties te realiseren. We zetten extra in op het realiseren van de banenafspraak bij de overheidswerkgevers.

• Subsidie Europees Sociaal Fonds (ESF) Heerlen coördineert de subsidiedeelname van de Zuid-Limburgse gemeenten en neemt samen met de andere

gemeenten in Zuid-Limburg, in het kader van de re-integratie van mensen met een afstand tot de arbeids-markt, deel aan het subsidieprogramma ESF 2014-2020. Vanuit deze middelen wordt op de schaal van Zuid Limburg € 1 miljoen (uit tranche 2017-2019) ingezet voor het aanjagen van de sectorplannen.

• VOORdeel & Vervolg Samen met de projectorganisatie van VOORdeel & Vervolg, onderwijs, WSP en de gemeente gaan wij de

opleiding en toeleiding van klanten die maatwerk programma’s nodig hebben versterken. • Gemeenschappelijke regeling WOZL (GR WOZL) De GR WOZL concentreert zich op beschut werk. De verdere afbouw van de GR WOZL wordt in 2019 verder

geconcretiseerd. In de in 2018 opgerichte GR WSP zijn diverse onderdelen van de GR WOZL geïntegreerd. Dit leidt tot een verdere concretisering van eenduidige en effectieve marktbewerking.

• Nieuw beschut werk In 2018 zijn wij gestart met een pilot beschut werk. Met deze pilot ondersteunen we mensen met lichamelij-

ke, verstandelijke en/of psychische beperkingen naar werk bij reguliere werkgevers. Zonder deze ondersteu-ning zouden deze mensen geen werk krijgen. De pilot geeft ons meer inzicht voor de structurele inrichting van nieuw beschut, die we in 2019 gaan vormgeven.

• Werkgeversdienstverlening/GR WSP De verbinding tussen de gemeente en het WSP is vormgegeven in de uitstroomteams. Deze teams zijn ge-

zamenlijk verantwoordelijk voor het te behalen resultaat. Het WSP is verantwoordelijk voor de werkgevers-contacten en uitstroom naar werk en de gemeente blijft verantwoordelijk voor de instroom en doorstroom. Het verder versterken van deze samenwerking leidt tot meer mensen aan het werk en een verlaging van de kosten per plaatsing.

• Versnelde diagnose (klanten in beeld/ken je klant) De weg naar werk start met een goed beeld van alle klanten in de bijstand. Van alle klanten worden daarom

vóór 31-12-2019 de competenties in beeld gebracht. Door dit inzicht kunnen we de mensen efficiënt naar verschillende vormen van participatie begeleiden waarbij regulier werk het hoogste doel is.

• Stichting Werk voor Heerlen (WvH) Dit leerwerkbedrijf biedt mensen een arbeidscontract en begeleidt ze verder naar een andere reguliere

werkgever. Om meer mensen binnen verschillende taken te kunnen laten werken heeft Werk voor Heerlen verschillende soorten gemeentelijke opdrachten nodig. Vanuit de gemeente onderzoeken we welke werk-zaamheden nog meer naar Werk voor Heerlen kunnen.

• Baanbrekend Werk (BBW) Binnen Baanbrekend Werk blijven we activerings- en voorschakeltrajecten aanbieden. We willen de verblijfs-

duur van BBW verkorten en zoveel mogelijk laten aansluiten op de sectorarrangementen. Uitstroom naar werk staat centraal.

• Aanpak 50+ Ons uitkeringsbestand bestaat voor veertig procent uit 50+’ers. Negentig procent van deze groep is langer

dan 1 jaar werkloos. De doelgroep 50+ blijft een aandachtgroep in onze aanpak arbeidsmarkt. Voor 50+’ers gaan we ook specifieke dienstverlening organiseren.

• Preventie instroom Door intensieve samenwerking met onderwijspartners en het UWV voorkomen we instroom in de bijstand.

We intensiveren de samenwerking met het UWV zodat mensen vanuit een WW-uitkering niet doorvallen naar de gemeentelijke bijstand.

94

• Statushouders Door een wetswijziging gaat de gemeente per 2020 meer de regie over de inburgering krijgen en we moeten

dan de inburgering inkopen. In 2019 treffen we de voorbereidingen hiervoor. • Aanpak taalachterstand Voor uitkeringsgerechtigden van wie het taalniveau onvoldoende is, investeren wij om de taalachterstand te-

rug te brengen. Zo is er bijvoorbeeld in de arbeidsmarktregio een taaltraject “Taaltraject voor bedrijven”. En in Heerlen is een Taaldocent actief die helpt met taalachterstand en werknemersvaardigheden. In dit traject stroomt 75% uit naar betaald werk. In 2019 zal deze werkwijze daarom worden voortgezet.

• Aanpak Jeugdwerkloosheid & voormalig Wajong In 2019 blijven we investeren in de sluitende aanpak ter voorkoming van jeugdwerkloosheid. Vanuit

Jongerenteam Parkstad wordt intensief samengewerkt tussen gemeenten, WSP, onderwijs en werkge-vers. Ook wordt een jaarlijks terugkerend evenement georganiseerd voor alle werkzoekende jongeren uit Parkstad. Zeer kwetsbare jongeren worden via het project Werkend Leren intensief begeleid.

De jongeren die voorheen tot de Wajong behoorden worden in een zo vroeg mogelijk stadium begeleid. Wij zoeken hiervoor nadrukkelijk de samenwerking met onderwijs en netwerkpartners. In 2019 wordt voor deze doelgroep binnen Baanbrekend werk een specifieke aanpak opgezet.

3. Begroting 2019Over welk bestaand beleid beschikken wij binnen het kernthema Arbeidsmarktbeleid om dit te realiseren?

• Meerjarige beleidskaders arbeidsmarktbeleid Parkstad (2016-2020).• De Participatiewet.• Integrale beleidskaders participatie.• Uitvoeringplan participatie.• Participatieverordening.• Verordening loonkostensubsidie.• Verordening tegenprestatie.• Beleidsregel re-integratie.• Beleidsregel loonkostensubsidie.• Beleidsregel tegenprestatie.• Beleidsregel premiebeleid.• Wet Taaleis.


Kernthema Arbeidsmarktbeleid

x € 1.000

Rekening2017


2018

Begroting2019

Meerjarenraming

2020 2021 2022

Lasten -48.160 -43.736 -39.854 -37.893 -36.560 -36.560

Baten 6.782 3.412 35 0 0 0

Totaal -41.378 -40.324 -39.819 -37.893 -36.560 -36.560


• Ondanks de tegemoetkoming van de belastingdienst resteert er een eigen bijdrage voor reguliere kinderop-vang. Voor mensen met een laag inkomen vergoedt de gemeente deze eigen bijdrage. Door deze tegemoet-koming af te schaffen kunnen wij een besparing realiseren van structureel € 30.000.

• Door het selectiever inzetten van externe re-integratie trajecten besparen we structureel € 85.000.

95

• In 2016 is een samenwerking aangegaan met uitzendbureaus en sportorganisaties om middels sport mensen en uitzendwezen te binden en daardoor uitstroom voor de deelnemers te bevorderen (Back on Track). Door onze bijdrage hieraan te stoppen kunnen wij jaarlijks structureel € 15.000 besparen.

• VDL stelt dat iedereen op eigen gelegenheid naar het werk moet komen. Aangezien vele van onze klanten nog te weinig middelen hebben om eigen vervoer te regelen hebben we als Parkstad een eigen lijndienst opgezet met voor iedere dienst een buslijn. Door de aanpassing en annulering van een aantal busdiensten kunnen we de kosten halveren en zo structureel € 50.000 euro besparen.

• Met het verder optimaliseren van de re-integratie keten en selectiever inzetten van uitstroom instrumenten besparen we € 200.000.

96

Kernthema Inkomensondersteuning

1. MBP meerjarig perspectief 2019-2022Wat gaan we de komende 4 jaar doen om onze maatschappelijke effecten te bereiken binnen het kernthema Inkomensondersteuning?

Belangrijke communicatie-onderdelen zijn betrokkenheid en begrijpelijk taalgebruik. Wij gaan ons verhaal duidelijker overbrengen, het gesprek vaker aan, beter laten zien dat er iets te kiezen valt en de meningen en ideeën van burgers serieus nemen.

• Oog voor diversiteit van armoedeproblematiek en maatschappelijke accenten De bestrijding van kinderarmoede blijft een centraal thema. Daarnaast hebben we aandacht voor en ontwik-

kelen aanvullend beleid om de positie van specifieke groepen te verbeteren. Het gaat dan om aandacht voor armoedebestrijding onder bijvoorbeeld werkende armen en ouderen. De verdeling naar inkomstenbronnen van minima bestaat namelijk voor 31% uit bijstandsgerechtigden, 30% uit AOW-ers met geen of weinig pen-sioen en 28% uit werkenden.

• Focus van de huidige repressieve, naar preventieve aanpak Daadwerkelijke preventie begint bij de mensen waar het nu goed mee gaat, om dat zo te houden. Onze ar-

moedebestrijding gaat naast het beperken van armoede, ook over het verkleinen van de kans om in armoe-de terecht te komen. Dit kan door voorlichting, advisering, ondersteuning en netwerkontwikkeling.

• Multidisciplinaire benadering van armoede en (h)erkennen van armoedesignalen Armoede is meer dan een financieel probleem. Armoede kan samenhangen met of veroorzaakt worden door

werkloosheid, gebrek aan opleiding en een slechte gezondheid. Dit betekent dat inkomensondersteuning niet alleen binnen het armoedebeleid, maar ook binnen andere beleidsterreinen goed geborgd moet zijn. Daarom zetten we in op de samenhang met bijvoorbeeld gezondheidszorg, onderwijs en cultuur. Daarbij hebben we aandacht voor mechanismen van overerfbare armoede en doen we waar nodig, onderzoek daarnaar in Heerlen.

• Werken vanuit de bedoeling, in verbinding met Heerlen Bureaucratische regels moeten ondergeschikt zijn aan effectieve en efficiënte dienstverlening. We richten ons

daarbij op het uiteindelijke effect en denken integraal vanuit de grondwaarden van de wetten (Omgekeerde Toets). Bestaande processen en onze communicatie gaan we langs deze meetlat leggen. We gaan meer ruimte bieden voor constructieve dialogen met elkaar en met de Heerlenaar.

• Focus schuldhulpverlening van curatie naar preventie Voorkomen is beter dan genezen, dat zal iedereen beamen. We zijn nog te veel bezig met het oplossen van

problemen en te weinig met het voorkomen ervan. Dat gaan we veranderen door het intensiveren van pre-ventieve activiteiten: voorlichting, advisering, ondersteuning en netwerkontwikkeling.

• Kostenbeheersing als middel niet als doel We bezuinigen niet op schuldhulpverlening, maar willen de beperkte beschikbare middelen wel zo optimaal

mogelijk inzetten. Een onevenredig groot deel van het beschikbare budget gaat nu naar de kosten van be-schermingsbewind. We gaan initiatieven (verder) ontwikkelen om passende dienstverlening te bieden en zo kosten te reduceren.

• Procesoptimalisatie We willen een effectieve en efficiënte schuldhulpverlening. De burger met zijn hulpvraag staat daarin centraal

en mag niet ondergeschikt zijn aan bureaucratische regels. Aldus willen we het gewenste resultaat behalen (doeltreffendheid) en efficiënt te werk gaan door op de handigste manier op het doel af te gaan (doelmatig-heid). We gaan bestaande processen langs deze meetlat leggen.

• Beschermingsbewind als ‘activiteit in het algemeen belang’ Meerdere gemeenten overwegen beschermingsbewind zelf aan te gaan bieden om problemen met malafide

bewindvoerders te voorkomen en kosten te beheersen. Wij gaan bekijken of dit een optie is.

97

2. Begroting 2019Wat gaan we doen om onze doelstellingen in 2019 te bereiken binnen het kernthema Inkomensondersteuning?

• Meer ruimte voor maatschappelijke initiatieven die armoede bestrijden of bespreekbaar maken Verschillende maatschappelijke organisaties en particuliere initiatieven streven vaak dezelfde doelen na en

voeren soms ook deels dezelfde activiteiten uit. We versterken de samenwerking tussen de gemeente, maat-schappelijke organisaties en particuliere initiatieven. Dit doen we door het organiseren van kennismaking tussen organisaties en het verdiepen van financiële thema’s die bij vrijwilligers en (zorg)professionals spelen.

• Inzet voor behoud van opgebouwde armoedebeleid en Kindpakket We zetten in op het verstevigen en uitbreiden van de tot dusver bereikte kwaliteit en samenhang, door in

contact te staan met de juiste organisaties en professionals. Het Kindpakket is continu in ontwikkeling, om-dat de maatschappij, in het bijzonder die van opgroeiende kinderen, ook veranderingen kent. Om nog beter aansluiting te vinden bij Heerlense kinderen, zal immateriële ondersteuning plek krijgen.

• Samenwerking met Schuldhulpverlening, om meer financiële ruimte te creëren Wanneer een Heerlenaar in de wanbetalersregeling van de zorgverzekering staat geregistreerd, moet er een

hoger bedrag aan bestuursrechtelijke maandpremie worden betaald. Wij gaan mensen die onder de Regeling wanbetalers (Zorgverzekeringswet) vallen en bekend zijn bij ons bureau Schuldhulpverlening, helpen om als wanbetaler te worden afgemeld.

• Een fraudepreventieve inzet met een integrale bril, zorgt voor maatschappelijke winst Door verlening van maatwerk binnen handhaving en debiteuren en onze fraudepreventieve inzet, zien we dat

terugvorderingen afnemen. We zetten in op het rechtmatig maken van een situatie waarin onterecht bijstand is uitgekeerd, zodat Heerlenaren zo snel mogelijk, eventueel met hulp van het omliggend veld, verder kun-nen. Daarbij wordt geredeneerd vanuit het effect en worden terugvorderingen geminimaliseerd.

• Voorkomen in plaats van genezen Doel van Preventie is om door het overdragen van informatie en kennis schulden te voorkomen. Door nog

nauwer samen te werken met diverse maatschappelijke initiatieven gaan we meer inzetten op financiële educatie, waardoor nieuwe generaties weerbaarder en bewuster worden gemaakt van financiële verantwoor-delijkheden, hetgeen bijdraagt aan het voorkomen van generatiearmoede.

• Inzetten op passende beschermingsmaatregelen Bewind is een maatregel die de rechter oplegt om mensen te beschermen die door ziekte, gebrek of schul-

den onvoldoende voor zichzelf kunnen zorgen. De laatste jaren zien we een grote toename van bescher-mingsbewind. Wij kunnen onvoldoende regie voeren en de kosten van beschermingsbewind zijn hoog (een schuldenbewind kost € 144 per maand per persoon). Dit betekent dat een steeds groter gedeelte van het budget bijzondere bijstand naar beschermingsbewind gaat en er minder geld resteert voor andere zaken (in 2017 gaven we € 3,2 miljoen uit aan bijzondere bijstand voor bewindvoering).

Daarom ontwikkelen we een aantal initiatieven: 1. Onderzoeken of we bewind niet beter/goedkoper zelf kunnen uitvoeren. 2. Afspraken maken met de rechtbank. 3. Convenant afsluiten met bewindvoerders om samenwerking, communicatie, werkprocessen en rolverdeling te verbeteren. 4. Vooraf toetsen of bewind nodig is of kan worden volstaan met een lichtere vorm van financieel beheer (Budgetbeheer Maatwerk). 5. Wettelijk adviesrecht gemeente. Er komt een wetswijziging die gemeenten voorafgaand aan de rechterlijke uitspraak adviesrecht geeft. Deze gaat in 2019 in. 6. Opheffen bewind. Onderzoeken of bewind na verloop van tijd nog wel nodig is en eventueel de rechter vragen dit op te heffen.

3. Begroting 2019Over welk bestaand beleid beschikken wij binnen het kernthema Inkomensondersteuning om dit te realiseren?

• Integraal beleidskader participatie.• Integraal uitvoeringsplan participatie.• Kindpakket.• Verordening Afstemming.• Verordening Handhaving.• Verordening Inkomenstoeslag.

98

• Verordening Fit&Fun-regeling.• Verordening Studietoeslag.• Beleidsregel Nu of Nooit 2018.• Beleidsregel Algemene bijstand.• Beleidsregel Bijzondere bijstand.• Beleidsregel inkomenstoeslag.• Beleidsregel briefadres.• Beleidsregel Sociaal Medische Indicatie Kinderopvang.• Beleidsregel Studietoeslag.• Beleidsregel tegemoetkoming kinderopvang.• Beleidsregel TIBV.• Beleidsregel Schuldhulpverlening.


Kernthema Inkomensondersteuning

x € 1.000

Rekening2017


2018

Begroting2019

Meerjarenraming

2020 2021 2022

Lasten -75.249 -72.763 -71.204 -71.095 -70.880 -70.880

Baten 64.004 63.884 62.362 61.262 61.262 61.262

Totaal -11.245 -8.879 -8.841 -9.833 -9.618 -9.618


• In 2019 besparen we € 10.000 en vanaf 2020 € 15.000 structureel, doordat we het aantal keuringen voor medische kosten terugdringen.

• Door beschermingsbewind in eigen beheer uit te voeren kunnen wij de kosten beter beheersen en realiseren wij een besparing. Daarnaast lopen nog diverse acties om de kosten van bewindvoering terug te dringen. Deze totale acties leveren een besparing op van € 95.000 in 2019 oplopend tot € 495.000 in 2022.

99

Kernthema Buurtgericht werken

1. MBP meerjarig perspectief 2019-2022Wat gaan we de komende 4 jaar doen om onze maatschappelijke effecten te bereiken binnen het kernthema Buurtgericht werken?

We onderscheiden vier vormen van burgerbetrokkenheid: burgerparticipatie, zelfbeheer, maatschappelijke buurtinitiatieven en maatschappelijke participatie. We gaan de komende vier jaren voor de eerste drie vormen, samen met de stad, een actieplan maken, met daarin aandacht voor visie, beleid, uitvoering en effectmeting. Met deze nieuwe aanpak moeten de inwoners van Heerlen steeds beter de kans krijgen om zelf onderwerpen op de gemeentelijke agenda te plaatsen. Maatschappelijke participatie laten we vooralsnog buiten deze opdracht omdat dit onderdeel zeer sterk afhankelijk is van weten regelgeving en daarnaast vanuit vele disciplines bin-nen het gemeentelijk beleid aangevlogen wordt.

Het resultaat van de nieuwe aanpak moet zijn dat het voor de inwoners helder is wat zij bij elk van de vier vormen van burgerbetrokkenheid, wel en niet van de gemeente mogen verwachten. En ook moet het voor onze inwoners helder zijn welke afspraken en spelregels daarbij gelden. Goede communicatie is daarbij een voor-waarde.

Naast deze ontwikkeling beschikken we vanzelfsprekend over de huidige methodiek van buurtgericht werken. De spil van deze methodiek is de inzet van onze gebiedsregisseurs maar daarnaast beschikken we ook over een regisseur buurtveiligheid die de regie voert op de aanpak en uitvoering van de buurtveiligheidsplannen. Op deze manier zijn we goed in staat om bewoners bij ons beleid en onze uitvoeringsplannen te betrekken. Ook andere medewerkers vanuit andere micro-initiatieven zijn zichtbaar in de Heerlense buurten. Hoewel wij zien dat deze activiteiten effectief zijn en vruchten afwerpen willen we de komende jaren meer helderheid scheppen tussen de verschillende rollen en functies van medewerkers zodat enerzijds het beeld en het overzicht van onze activi-teiten helderder wordt en anderzijds onze inzet nog efficiënter kan worden.

2. Begroting 2019Wat gaan we doen om onze doelstellingen in 2019 te bereiken binnen het kernthema Buurtgericht werken?

We beginnen met het onderdeel ‘burgerparticipatie’, met het actieplan burgerparticipatie. Voor 1 juli 2019 willen wij aan de raad een visienota met betrekking tot burgerparticipatie ter vaststelling voorleggen. Bij de tot-standkoming van deze nota gaan we een groot aantal externe en interne stakeholders (burgers, ondernemers, buurtorganisaties, maatschappelijke partijen en medewerkers van de gemeente) betrekken. Maar ook met u als raad zullen wij dit onderwerp verkennen in de vorm van onder andere een aantal raadsfora. Dit allemaal met de bedoeling zoveel mogelijk informatie op te halen en daarmee een solide basis te creëren voor de gesprekken in de stad. Vervolgens gaan we het actieplan ‘burgerparticipatie’ completeren door de beleids- en uitvoeringsplan-nen uit te werken. Uiteraard wederom met de betrokkenheid van de genoemde stakeholders en belanghebben-den.

Voor ons is de representativiteit van de buurtorganisaties belangrijk. Met dit thema gaan we de dialoog aan met deze organisaties. Daarnaast proberen we samen met deze organisaties de wijkbewoners te activeren om mee te denken en aan te pakken in de buurt.

De buurtactieregeling is een succes als het gaat om enerzijds participatie van onze burgers en anderzijds levert deze regeling tal van leuke en innovatieve ideeën op die vervolgens gerealiseerd kunnen worden. We zien een toename van het aantal aanvragen. We gaan dit continueren in 2019 en zullen ook het proces van deze buurt-actieregeling de komende periode zoveel mogelijk optimaliseren om de regeling nog bereikbaarder te maken.

3. Begroting 2019Over welk bestaand beleid beschikken wij binnen het kernthema Buurtgericht werken om dit te realiseren?

• Stadsvisie Heerlen.• Beleidsregel subsidiëring buurtgericht werken 2016.

100

• Beleidsregel subsidiëring buurtactie Heerlen.• Kadernota Integrale veiligheid.• Gezondheid in Zuid-Limburg: van signaalrood naar bronsgroen 2016-2019.• Visie Beheer en Onderhoud, leefomgeving 2016-2023.


Kernthema Buurtgericht Werken

x € 1.000

Rekening2017


2018

Begroting2019

Meerjarenraming

2020 2021 2022

Lasten -827 -797 -773 -773 -773 -773

Baten 17 0 0 0 0 0

Totaal -810 -797 -773 -773 -773 -773


• Door het plafond van subsidiebudget met betrekking tot buurtactieregeling én de toekenning van basissubsi-dies aan de buurtorganisaties te verlagen, levert dit vanaf 2019 structureel € 15.000 op.

• Beperken inhuur/advies voor niet-wettelijke taken levert € 7.600 op.• Door lagere kosten aan de vrijwilligersverzekering besparen we € 2.000 per jaar vanaf 2019.

101

Kernthema Integraal ouderenbeleid

1. MBP meerjarig perspectief 2019-2022Wat gaan we de komende 4 jaar doen om onze maatschappelijke effecten te bereiken binnen het kernthema Integraal ouderenbeleid?

Integraal ouderenbeleid is een nieuw kernthema in dit meerjarig programma. Centraal staat nog steeds dat mensen zo lang en gelukkig mogelijk mee kunnen doen aan onze samenleving. Als gemeente kiezen we daarin voor een faciliterende rol voor actieve burgers waar dat kan, en met ondersteuning daar waar dat nodig is.

Op basis van het in november 2015 door de raad vastgestelde ‘Beleidskader voor vitale ouderen’ is een aantal acties uitgezet. Een aantal is afgerond, andere hebben een doorlopend karakter. Gepland was om in 2019 het beleid te evalueren, maar we kiezen er nu voor onder de noemer ‘Heerlense Ouderen-allée’ (als voorlopige werktitel) een ontwikkelagenda op te stellen waarin de al lopende initiatieven meeliften en waaraan we nieuwe zaken gaan toevoegen. Dat willen we interactief doen, op basis van een dynamische ontwikkelagenda, via co-creatie (en gebaseerd op gedegen marktonderzoek) met relevante partners in de stad, waaronder en met name de oudere Heerlenaren (55+). Een belangrijke ambitie is het beleid meer te verbinden met ander beleid binnen het Programma Sociaal Domein en met andere programma’s. We hanteren voor de ontwikkelagenda de thema’s gezondheid, (klein) geluk en veiligheid. Met daarbinnen specifieke aandacht voor preventie langs de lijnen en beginselen van positieve gezondheid, vitale en gezonde leefstijl en het tegengaan van eenzaamheid, en een heldere en begrijpelijke communicatie (met inzet van traditionele en moderne media). In een samen-leving waarin burgers geacht worden langer deel te nemen aan het arbeidsproces willen we ook op dat vlak de positie van ouderen bewaken en ondersteunen om te voorkomen dat zij geconfronteerd worden met financiële problemen door vroegtijdig ontslag en onvoldoende pensioenopbouw. En -niet in de laatste plaats- een veilige woonomgeving, zo nodig met behulp van domotica.

2. Begroting 2019Wat gaan we doen om onze doelstellingen in 2019 te bereiken binnen het kernthema Integraal ouderenbeleid?

In het integraal ouderenbeleid richten we ons op het gezond en gelukkig ouder worden in een veilige omgeving. Preventie en dan met name het voorkomen en bestrijden van eenzaamheid staat hierbij hoog op ons prioritei-tenlijstje. We willen op innovatieve wijze kwetsbaarheid zo lang mogelijk voorkomen.

We evalueren bestaande activiteiten voor ouderen om te bepalen waar het anders of beter kan/moet. We doen dit in samenspraak met sociaal-maatschappelijke partners, adviesorganen en de burger. Daar waar binnen be-staand beleid onvoldoende aandacht voor ouderen is, wordt dit opgepakt.

Er wordt een ontwikkelagenda opgesteld naar aanleiding van input uit de Heerlense samenleving, waarbij de gezondheid, het geluk en de veiligheid van ouderen voorop staat. We ondersteunen leuke en innovatieve ideeën. Een aantal speerpunten in de ontwikkelagenda zullen zijn:

- Het voorkomen, signaleren en doorbreken van eenzaamheidWe gaan nadrukkelijk inzetten op het voorkomen, signaleren en doorbreken van eenzaamheid, onder andere in samenwerking met STAND-BY! en de sociale buurtteams. We willen ouderen met andere mensen en met acti-viteiten in contact brengen en ook mantelzorgers worden daarbij ondersteund. Bij het bestrijden van eenzaam-heid zoeken we naar innovatieve initiatieven.Ter voorkoming van eenzaamheid stimuleren we ontmoetingen in de buurten, bijvoorbeeld door gebruik te maken van de buurtpunten die STAND-BY! al gerealiseerd heeft en op een aantal plekken in de stad nog gaat realiseren. Buurtpunten zijn laagdrempelige voorzieningen waar inwoners elkaar kunnen ontmoeten, terecht kunnen voor een vraag of waar mensen indien nodig doorgeleid worden naar professionele zorg. Op deze wijze proberen wij het sociale netwerk van ouderen te vergroten, waardoor de zelf- en samenredzaamheid en het plezier in het leven vergroot wordt.

102

- Het verhogen van de vitaliteit en het geluk van ouderen in de stadWe gaan inzetten op voorlichting over gezond ouder worden en het voorkomen van dementie. We geven meer bekendheid aan het programma van Meer Bewegen voor Ouderen en het belang van bewegen en gezonde voeding voor het vitaal ouder worden. we sluiten hierbij aan bij het gedachtengoed van positieve gezondheid. We stimuleren verenigingen en clubs om meer aandacht voor ouderen te hebben in hun activiteiten en om te zorgen dat hun activiteiten toegankelijk zijn voor ouderen en mensen met een beperking.We willen ook bijdragen aan het geluk van ouderen in onze stad. Dit doen we door mensen samen te brengen en hen kleine geluksmomenten te bieden, zodat ze zin in het leven blijven houden.

- Het veilig en prettig in de eigen omgeving oud kunnen wordenWe gaan intensiever samenwerken met initiatieven in de wijken en onderzoeken welke rol nieuwe (ict)-tech-nieken en social media kunnen spelen bij het veilig en prettig langer thuis wonen. Vanuit de Wmo zijn er met woningcorporaties al afspraken gemaakt over de financiële verantwoordelijkheid voor woningaanpassingen in huurwoningen. Het woningaanbod moet daarmee passend gemaakt worden.

- Duidelijke en toegankelijke communicatie voor ouderenEen aantal ouderen is digitaal niet vaardig of actief en daarom zetten we digitalisering alleen in waar het kan. Waar het niet kan wordt er gebruik gemaakt van papier, waarbij we op zoek gaan naar de meest optimale vorm van papieren communicatie.Binnen de gemeentelijke dienstverlening wordt er ook rekening gehouden met ouderen die geen gebruik maken van digitale middelen.

- Een hogere (arbeids)participatie van 55+-ersEr komt meer aandacht voor de (arbeids)participatie van ouderen. Hierbij richten we ons zowel op de 50+ doelgroep binnen de participatiewet als op die groep van inwoners die binnen hun sociale netwerk en binnen de buurt hun steentje kunnen bijdragen aan een prettige leefomgeving. (Arbeids)participatie helpt in het bestrij-den van eenzaamheid, want door te werken of vrijwilligerswerk te doen, blijven ouderen een sociaal netwerk houden. Door extra in te zetten op de arbeidsparticipatie van 55+-ers wordt daarnaast voorkomen dat ouderen in armoede raken en onvoldoende pensioen opbouwen voor later. De (toekomstige) ouderen vormen ook een potentieel aan vrijwilligers, die veel kennis en ervaring te bieden hebben aan de samenleving. Er komt daarom expliciet aandacht voor het activeren van ouderen die in staat zijn om vrijwilligerswerk te doen.

- Het cultureel aanbod is toegankelijk voor ouderenIn het cultuurbeleid van de gemeente is er aandacht voor ouderen. De mogelijkheden om ‘Age Friendly Cultural City’ te worden, worden daarbij onderzocht. Activiteiten zijn toegankelijk en aantrekkelijk voor een grote groep mensen, waar onder ook ouderen, waarbij de verbinding tussen jong en oud nadrukkelijker opgezocht wordt. Verenigingen worden gestimuleerd om ouderen aan te spreken om lid te worden.

- Positieve beeldvorming over ouderenWe willen laten zien dat de oudere niet bestaat, dat ouder worden niet betekent dat je een last wordt voor de samenleving en dat je als oudere nog heel veel te bieden hebt aan je omgeving. Bovendien worden ouderen steeds vitaler, in de toekomst is 80 het nieuwe 65. Een oudere is meer dan alleen zijn of haar leeftijd!

3. Begroting 2019Over welk bestaand beleid beschikken wij binnen het kernthema Integraal ouderenbeleid om dit te realiseren?

• Het Beleidskader voor vitale ouderen 2016-2018.• De nog te creëren ontwikkelagenda Ouderenbeleid (werktitel: Heerlense Ouderen-allée).• Wmo 2015.• Gezondheid in Limburg: van signaalrood naar bronsgroen 2016-2019.• Beleidsplan Wmo 2015-2018.

103


Kernthema Integraal Ouderenbeleid

x € 1.000

Rekening2017


2018

Begroting2019

Meerjarenraming

2020 2021 2022

Lasten 0 0 -300 -297 -295 -295

Baten 0 0 0 0 0 0

Totaal 0 0 -300 -297 -295 -295

105

2.7 Programma Volksgezondheid en milieu

Portefeuillehouders: Peter van Zutphen, Charles Claessens, Jordy Clemens

1. MBP meerjarig perspectief (2019-2022)Wat willen we in deze bestuursperiode bereiken (maatschappelijk effect) binnen het programma Volksgezondheid en Milieu?

Doelstelling: Het (preventief) onderhouden c.q. bevorderen van de Volksgezondheid.

Sinds 2017 gaan de ontwikkelingen hard op het gebied van duurzaamheid. We hebben hoge ambities (Heerlen energieneutraal 2040!) en harde doelstellingen (Gasloos 2050, uitrol Mijnwater). Er is landelijk een ambitieus klimaatakkoord in de maak en de toekomstige omgevingswet dwingt tot integraliteit en flexibiliteit. De effec-ten van klimaatverandering voor de langere termijn zijn na de recente hevige regenbuien en de hittegolf heel reëel voorstelbaar. Het is duidelijk dat iedereen hier zijn steentje aan moet bijdragen. Wij beseffen dat dit een enorme ambitie is, maar daar waar zaken toch sneller gerealiseerd kunnen worden gaan wij dat ook doen in sa-menwerking met burgers, maatschappelijke partners, de provincie Limburg en de Parkstadgemeenten. Om deze ambities en doelstellingen waar te maken zal gemeente Heerlen moeten investeren en versnellen.

Om zo veel mogelijk voorbereid te zijn op de effecten van klimaatverandering zijn vele maatregelen en aanpas-singen op een breed terrein noodzakelijk.Ook het vergroten van het bewustzijn met betrekking tot water bij de inwoners van Heerlen is hierbij van groot belang.

Hiertoe gaan wij werken met een programma gestuurde aanpak. Alleen op deze manier denken we voldoende integraliteit en daadkracht te kunnen bereiken om duurzaamheid breed in onze organisatie, maar ook in de hele stad en regio te kunnen versnellen en de concrete stappen te kunnen zetten die noodzakelijk zijn. Vanwege de beperkte financiële middelen is het noodzakelijk om heldere prioriteiten te stellen en focus aan te brengen op onze inspanningen.

2. MBP meerjarig perspectief (2019-2022)Wat zijn onze ambities in deze bestuursperiode binnen het programma Volksgezondheid en Milieu?

Het realiseren van een trendbreuk om de gezondheidsachterstanden in Zuid-Limburg in te lopen ten opzichte van de rest van Nederland. De Zuid-Limburgse gemeenten willen het aantal jeugdigen en gezinnen waar het goed mee gaat vergroten en daarmee het aantal jeugdigen en gezinnen, dat in de toekomst aanspraak zal maken op zwaardere hulp verminderen. Een preventieve insteek is daarbij van eminent belang. Voorkomen is immers beter dan genezen.

Specifieke aandacht hebben we voor een grote groep Heerlense kinderen (27%) die niet regelmatig (jaarlijks) de tandarts bezoekt. Het is de wens om deze achterstanden terug te dringen.

In de openbare ruimte, zowel bij verhardingen als in het groen zullen waar nodig en mogelijk aanpassingen worden gedaan voor de tijdelijke berging en voor de afvoer van regenwater. Voor klimaatadaptie, ter bestrijding van hittestress en wateroverlast, willen we meer groen terugbrengen in de stedelijke omgeving (voortuintjes, groene daken en gevels). Denk daarbij aan een stimuleringsregeling voor groene voortuintjes/daken/gevels. Dit zal ook in het op stellen GRP-Waterplan een plek krijgen.

Met z’n allen willen we werken aan een energie neutrale regio in 2040 en een gezonde, circulaire stad. Dat willen we middels een programma stevig verankerd hebben in de organisatie en samenleving. We willen ook concrete resultaten zien van onze inzet.

We hebben op regionaal niveau afgesproken dat wij in 2020 de eerste 8% van onze totale opgave tot 2040 willen bereiken, dit betekent zowel energie besparen als energie opwekken. In 2020 moet de energietransitie voldoende ingebed zijn, zodat we vloeiend over kunnen naar de volgende stappen tot 2024 (12%).

106

Om de transitie naar gasloos goed te laten verlopen moet er een warmtevisie/strategie komen voor de brede uitrol van mijnwater (doelstelling Mijnwater: 8.000 aansluitingen in 2020), all-electric oplossingen of andere duurzame brandstoffen. Op basis hiervan kan met de woningstichtingen, ondernemers, instellingen, particu-liere woningeigenaren en netwerkbedrijf gewerkt worden aan de verduurzaming van de gebouwde omgeving (doelstelling Aedes: in 2021 zijn alle sociale huurwoningen naar gemiddeld energielabel B gerenoveerd). Voor de woningstichtingen landt dit in de prestatieafspraken en voor ondernemers, instellingen en particuliere wonin-geigenaren willen we een Centrum voor Duurzaamheid realiseren. In 2022 weten we waar en hoe wij wind-turbines gaan realiseren en hebben wij de eerste grootschalige zonne-energie installaties gerealiseerd. 5.000 Zonnepanelen in het centrum van Heerlen, zonnepanelen op onze eigen (school-)gebouwen en gronden moeten als goede voorbeeld dienen voor een grootschalige uitrol.

We streven naar een gezonde duurzame leefomgeving. Om de leefbaarheid in de stad te verbeteren gaan we voor 2021 de resterende woningen van de geluidsaneringopgave zoveel mogelijk afhandelen. Bij transformatie van gebouwen streven we naar verbetering van woonkwaliteit (in overeenstemming met nieuwbouweisen) en maximaal hergebruik van materialen (maximaal).Om verkeerslawaai te beperken vervangen we waar nodig en mogelijk wegdekken met geluidsreducerende dek-lagen. We faciliteren elektrisch rijden met oplaadpunten bij openbare parkeerplaatsen.Voor bestrijding van de gevolgen van klimaatverandering (hittestress, biodiversiteit en regenwateroverlast) zet-ten we in op meer groen in de stedelijke omgeving (centrumgebieden en industrieterreinen).

Circulaire economie is één van onze speerpunten. Afval is grondstof. Wij willen de bewustwording en accepta-tie van afvalscheiding en hergebruik vergroten en onderzoeken of we daartoe structureel afvalcoaches kunnen gaan inzetten. Binnen ons afvalbeleid gaan we door op de ingeslagen weg, waarbij de belangrijkste uitgangs-punten zijn: afval scheiden moet lonen en de vervuiler betaalt. De ambities zijn: bronscheiding van minimaal 75%; maximum restafval per inwoner 120 kg; reductie CO2 met 33%; netto verwerkingskosten richting nul; en een daling van de kosten per aansluiting met € 3 in 2020.

We ontwikkelen beleid om het slopen van gebouwen en hergebruik van materialen verder te verduurzamen, hierbij spelen we als opdrachtgever een belangrijke rol.

Wij willen kennis en informatie op het gebied van water en bodem integraal verzamelen, beheren en ontsluiten. Daarnaast willen wij een transitie inzetten van een bodemsaneringsoperatie naar een structurele bodembeheer-situatie waarin verstandig en praktisch met verontreiniging wordt omgegaan.

3. MBP meerjarig perspectief (2019-2022)Hoe gaan we in deze bestuursperiode onze inspanningen meten binnen het programma Volksgezondheid en Milieu? (indicatoren)

De BBV indicatoren voor Programma Volksgezondheid en milieu

Indicator Eenheid Jaartal Cijfer Heerlen Cijfer NederlandOmvang huishoudelijk afval Kg/inwoner 2016 163 189Hernieuwbare elektriciteit % 2015 1,2 12,2

107

De overige indicatoren voor Programma Volksgezondheid en milieu

Indicator Eenheid Jaartal Cijfer Heerlen Cijfer NederlandEvalueren of de gestelde doelen en ambities van het gezondheidsbe-leid zijn behaald en in welke mate (trendbreuk, inhalen gezondheids-achterstanden ten opzichte van het landelijke beeld). Hierbij gebruik maken van de effectmeting van de Provincie om de effecten van alle inspanningen te volgen.

meting moet nog plaatsvinden 2017

Reguliere tandartsbezoeken van jeugdigen die momenteel niet naar de tandarts gaan (27%)


klimaatadaptatie indicatoren opne-men in het GRP – Waterplan


Maatregelen van uitvoeringsprogram-ma PALET 4.0


Operationeel Centrum voor Duur-zaamheid


Een regionale warmtevisie meting moet nog plaatsvinden 2017Aantal gerenoveerde sociale huurwo-ningen met energielabel B


Aantal woningen aangesloten op Mijnwater in Heerlen


Aantal zonnepanelen gerealiseerd in het centrum op onze eigen (school)gebouwen en gronden


Aantal windturbines meting moet nog plaatsvinden 2017Aantal woningen waar een geluidssa-nering heeft plaatsgevonden


Het effect van onze inspanningen op het gebied van afval meten we door evaluatie van de jaarlijkse eindrapportage huishoudelijk afval en de landelijke benchmark van het ministerie


Evaluatie bodemconvenant. Daar-naast wordt een landelijke inventari-satie uitgevoerd; dit gebeurt via het Uitvoeringsprogramma Convenant Bodem en Ondergrond, in opdracht van de gezamenlijke convenantpart-ners VNG/IPO/UvW en ministerie I&M.


4. MBP meerjarig perspectief (2019-2022)Wat zijn de risico’s binnen het programma Volksgezondheid en Milieu gedurende deze bestuursperiode?

• De integrale samenwerking (of het gebrek hieraan). Ook de intergemeentelijke samenwerking kan een risico zijn. De 18 Zuid-Limburgse gemeenten zouden voor de realisatie van de gewenste trendbreuk veel meer als gezamenlijke eenheid moeten optrekken en af moeten van te veel losstaande projecten en interventies (meer focus). Kortdurende interventies en projecten die niet of nauwelijks geëvalueerd worden zijn altijd een risico voor de effecten op langere termijn.

• Indien er geen breed bestuurlijk draagvlak en daadkracht is, hebben de extra inspanningen en investeringen in en vanuit een programma duurzaamheid slecht beperkt invloed op een adequate realisatie van onze doe-len.

• Indien er geen capaciteit en financiële middelen beschikbaar komen gaan we onze ambitie niet realiseren.• Indien wij onvoldoende capaciteit inzetten voor de samenwerking met de regio en provincie kunnen wij de

gemaakte afspraken niet nakomen.

108

• Voor het bereiken van onze doelen hebben we breed draagvlak en betrokkenheid nodig van de samenleving. Indien we hier onvoldoende aandacht aan besteden wordt het moeilijk onze doelen te bereiken.

• Door economische voorspoed kan de hoeveelheid huishoudelijk restafval toenemen (uitgaande van het principe ‘meer welvaart = meer afval’). Hierdoor bestaat de kans dat de voorgenomen doelstellingen niet (geheel) worden behaald binnen de bestuursperiode.

• Indien subsidieregelingen aflopen of uitgeput zijn, kunnen acties die hier van afhankelijk zijn niet of slechts gedeeltelijk worden uitgevoerd.

• Om de ambities te kunnen realiseren zullen er extra middelen beschikbaar moeten komen om concrete in-vesteringen te kunnen doen. Hiervoor zal ook voldoende externe financiering beschikbaar moeten komen.


-5.536

-16.096

-747

Programma 7: VOLKSGEZONDHEID EN MILIEU Lasten 2019

KT Volksgezondheid

KT Riool, afval enmilieubeheer

KT Begraafplaatsen


Programma 7 - Volksgezondheid en milieu

x € 1.000

Rekening2017


2018

Begroting2019

Meerjarenraming

2020 2021 2022

Lasten -24.409 -22.670 -22.379 -22.298 -21.834 -21.548

Baten 21.767 20.093 18.276 18.344 18.520 18.520


-2.642 -2.577 -4.103 -3.954 -3.314 -3.028

Toevoeging reserves -271 0 0 0 0 0


Resultaat -2.913 -2.577 -4.103 -3.954 -3.314 -3.028


x € 1.000

Rekening2017


2018

Begroting2019

Meerjarenraming

2020 2021 2022

Volksgezondheid -4.611 -4.761 -5.474 -5.477 -5.477 -5.100

Riool, afval en milieubeheer 2.276 2.488 1.657 1.807 2.446 2.345

Begraafplaatsen -307 -303 -285 -284 -283 -273

Bestemming -271 0 0 0 0 0

Totaal -2.913 -2.577 -4.103 -3.954 -3.314 -3.028

109

Kernthema Volksgezondheid

1. MBP meerjarig perspectief 2019-2022Wat gaan we de komende 4 jaar doen om onze maatschappelijke effecten te bereiken binnen het kernthema Volksgezondheid?

De 18 Zuid-Limburgse gemeenten hebben samen met de GGD Zuid-Limburg en de Provincie Limburg de han-den ineen geslagen om regionaal gezondheidsbeleid te ontwikkelen. Dit regionale gezondheidsbeleid is eind 2016 vastgesteld door alle 18 gemeenten. De regionale nota gezondheidsbeleid 2016-2019: ‘Van signaalrood naar bronsgroen’ is een compact ambitiedocument. Het bevat geen uitgewerkte voorstellen, maar verwoordt ambities door middel van speerpunten en uitgangspunten op de drie programmalijnen. Het gedachtegoed van Positieve Gezondheid is hierbij steeds de basis, het inlopen van gezondheidsachterstanden in Zuid-Limburg (ook ten opzichte van de rest van het land) de overkoepelende ambitie.Meer dan voorgaande jaren werken de 18 Zuid-Limburgse gemeenten samen om het regionale gezondheidsbe-leid uit te voeren. Het doel van deze regionale samenwerking is vooral gericht op het aansluiten bij mogelijke ontwikkelingen en actief de samenwerking opzoeken, zodat in gezamenlijkheid de trendbreuk op het gebied van gezondheidsachterstanden voor alle inwoners van Zuid-Limburg en van jong tot oud gerealiseerd wordt.

2. Begroting 2019Wat gaan we doen om onze doelstellingen in 2019 te bereiken binnen het kernthema Volksgezondheid?

Een vervolg geven aan de implementatie en uitvoering van het regionale gezondheidsbeleid. Daarnaast zijn de 4 JGZ organisaties (GGD- Envida, Zuyderland en Meander) een ontwikkeltraject gestart om te komen tot één JGZ in Zuid-Limburg. Een samenwerkingsverband waarin maximaal wordt ingezet op ontschotting van werk-wijze, leiderschap en financiën.

Om tandartsbezoeken onder jeugdigen maximaal te stimuleren zal een plan nader worden uitgewerkt, waarbij in collectief de samenwerking wordt opgezocht met onder andere kinderartsen en zorgverzekeraars.

3. Begroting 2019 Over welk bestaand beleid beschikken wij binnen het kernthema Volksgezondheid om dit te realiseren?

• Regionaal gezondheidsbeleid (2016-2019), Gezondheid in Zuid-Limburg: Van signaalrood naar Bronsgroen!• Activiteitenplan regionaal gezondheidsbeleid, ‘Gezondheid in Zuid-Limburg: Van signaalrood naar

Bronsgroen!’.• Wet publieke gezondheid.


Kernthema Volksgezondheid

x € 1.000

Rekening2017


2018

Begroting2019

Meerjarenraming

2020 2021 2022

Lasten -5.514 -4.945 -5.536 -5.477 -5.477 -5.100

Baten 903 184 61 0 0 0

Totaal -4.611 -4.761 -5.474 -5.477 -5.477 -5.100


• Door de pilot stopzetten ambulante methadonverstrekking structureel in te voeren besparen we in 2019 € 46.700 en vanaf 2020 € 93.340.

110

Kernthema Riool, afval en milieubeheer

1. MBP meerjarig perspectief 2019-2022Wat gaan we de komende 4 jaar doen om onze maatschappelijke effecten te bereiken binnen het kernthema Riool, afval en milieubeheer?

AlgemeenWe zetten een programma duurzaamheid op waarin we prioriteiten stellen en focus aanbrengen. Hiervoor is investering nodig in capaciteit en middelen (denk hierbij aan programma- en projectmanagement en onder-steuning). Daarnaast zijn er middelen nodig voor onderzoeken en het ontwikkelen van projecten. We ramen dit in totaal op € 285.000 per jaar. De afzonderlijke projecten zullen hun eigen integrale besluitvorming doorlopen met voorstellen voor uitvoering en dekking, waarbij uitdrukkelijk wordt gekeken naar externe financieringsmo-gelijkheden. Binnen het programma wordt gekeken naar slimme financieringsconstructies om gemeentelijke investering/cofinanciering te kunnen dekken.

Meerjarig Perspectief 2019-2022

RioleringVoor een duurzame instandhouding en het goed functioneren van de riolering is regelmatig inspectie, goed onderhoud en vervanging na het verstrijken van de levensduur noodzakelijk. In het op te stellen GRP/Waterplan worden ook de maatregelen en projecten opgenomen die hiertoe in de komende 4 jaar worden uitgevoerd.

KlimaatadaptatieIn het nieuwe gemeentelijk rioleringsplan krijgt klimaatadaptie een belangrijke plek naast de gebruikelijke on-derdelen. We geven in de komende periode uitvoering aan de in het GRP/Waterplan op te nemen maatregelen.

Bewustmakingscampagne waterbeheerOp Parkstadniveau zal de komende vier jaar campagne worden gevoerd om bewoners, bedrijven en instellingen meer bewust te maken van hun eigen rol in en verantwoordelijkheden bij het waterbeheer en hierin ook daad-werkelijk actie te ondernemen. Het op te stellen campagneplan “Waterbewust” bevat een gezamenlijke strate-gie en boodschap. Aan het plan wordt jaarlijks een uitvoeringsprogramma met concrete acties gekoppeld.

Afkoppelingsregeling en stimuleringsregeling groene dakenOnderdeel van bovengenoemde bewustwordingscampagne is een afkoppelingsregeling op Parkstadniveau. Bewoners worden daarmee gestimuleerd om het regenwater dat op het dak van hun woning valt, af te koppelen van het riool. Het riool raakt zodoende minder belast.Vanaf 1 januari 2019 is de afkoppelingsregeling operationeel.

Er komt een stimuleringsregeling voor groene daken en groene gevels. Naast het waterbergend effect hebben groene daken en gevels een positief effect op de leefbaarheid en het beperken van hittestress.

Energie1. Samen met Parkstad en de Provincie voeren we de Regionale Energie Strategie (RES) uit op basis van PALET

en ons eigen programma duurzaamheid.2. Wij werken plannen uit voor grootschalige opwek van duurzame energie en warmtevoorziening, en starten

zo veel mogelijk concrete projecten op.3. We blijven burgers, ondernemers en bedrijven ondersteunen en ontzorgen bij het verduurzamen van hun

woning en gebouwen, via het Centrum voor Duurzaamheid, DUW Parkstad en eigen projecten.4. We gaan intensiever communiceren over de verduurzaming van Heerlen.5. In 2020 zijn wij gastheer voor de jaarlijkse conferentie van het Europese stedennetwerk Energy Cities. Die

organiseren wij samen met een breed scala aan partners.6. Het maken en toepassen van een beleidsplan voor klimaatadaptie bij ontwikkeling ter bestrijding van hit-

testress, wateroverlast en versterken van biodiversiteit. Bedrijven/ondernemers stimuleren om bedrijventer-reinen en centrumgebieden te vergroenen.

111

Gezonde leefomgeving7. De resterende saneringswoningen van wet geluidhinder afhandelen (actieplan geluidbestrijding overlast

verkeerslawaai).8. Een transitie inzetten van een bodemsaneringsoperatie naar een structurele bodembeheersituatie waarin

verstandig en praktisch met verontreiniging wordt omgegaan.9. Spoedlocaties met onaanvaardbare verspreidings- of ecologische risico’s saneren.10. Voor die gebieden waar gebiedsgericht beheer haalbaar is uiterlijk in 2020 de hoofdlijnen van dat gebieds-

gerichte bodembeheer vastgesteld te hebben.11. Het integraal kunnen benaderen van relevante bodeminformatie.12. Stimuleren van het oppakken van de eigen verantwoordelijkheid door bedrijven op het gebied van bodem-

sanering.

Circulaire economie13. Bij sloopprojecten experimenteren met verduurzaming van de sloopmethode en vergroting hergebruik van

sloopmaterialen.14. De ambitie voor hogere eisen van hergebruik/circulariteit zal in beleid worden voorgelegd aan het college in

2019.15. Als opdrachtgever meer circulair inkopen inzetten om toe te werken naar verduurzaming van het bedrijfsle-

ven, met behulp van bijvoorbeeld de CO2-prestatieladder en het convenant Circulair Bouwen.16. We evalueren de pilot afvalcoaches en doen op basis van de resultaten een voorstel voor het al dan niet

voortzetten van de afvalcoaches.17. De komende jaren willen we hergebruik en scheiding van grondstoffen aan de bron stimuleren door com-

municatie/voorlichting.

2. Begroting 2019Wat gaan we doen om onze doelstellingen in 2019 te bereiken binnen het kernthema Riool, afval en milieube-heer?

Algemeen1. Organisatorisch inrichten programma duurzaamheid en investeren in versnelling, hiervoor is benodigd

€ 285.000.2. Opstellen programma duurzaamheid voor 2019-2022.

Energie 1. We verwerken de handreiking PALET 3.0 in het programma Duurzaamheid tot een concreet uitvoeringspro-

gramma tot 2020.3. Uitwerken van de plannen voor windenergie met de regionale coördinator.4. Uitwerking van ons warmteplan en bijpassende strategie met de regionale coördinator.5. Initiatief van ‘Energieke samenwerking Koumenberg’ begeleiden.6. Ontwikkelen van een plan samen met Parkstad en provincie Limburg voor een Centrum voor Duurzaamheid

in kader van HORIZON2020-INNOVATE-project.7. 100 woningadviezen door DUW Parkstad ter beschikking stellen.8. Realiseren van zonnepanelen op gebouwen en open terrein op de Voskuilenweg en gemeentelijke gebouwen

in het centrum waar mogelijk.9. Pilot met VVE-aanpak afronden en zo nodig uitbreiden.10. Ons zonnepanelenproject blijven promoten.11. Pilot gasloos GMS (gunning 1 oktober 2018) volgen en begeleiden.12. Actief deelnemen aan en communiceren over ToekomstTour Parkstad en Limburgs Energieloket.13. Wij gaan een alliantie smeden van regionale partijen voor de ontzorging van ondernemers, opbouw van

kwaliteit en capaciteit bij bedrijven in de duurzaamheidsbranche.14. De verduurzaming van sportverenigingen wordt voortgezet en uitgebreid met overige verenigingen.

Gemeentelijk Riolerings Plan15. In 2019 leggen wij het in Parkstadverband opgestelde waterplan en het nieuwe beleidsplan stedelijk water-

management ter besluitvorming voor aan de gemeenteraad. Naast de structurele middelen die ter beschik-king zijn voor de stedelijke waterhuishouding, zal er meer aandacht worden besteed aan het water robuust maken van de openbare ruimte en andere maatregelen in het kader van klimaatadaptatie.

112

Gezonde leefomgeving16. Afhandelen van geluidsanering van 440 woningen.17. Vaststellen van beleid voor klimaatadaptie bij ontwikkelingen.18. De voorbereidingen voor de inwerkingtreding van de Omgevingswet afronden.19. Het Bodemconvenant 2016-2020 verder uitvoeren met de nadruk op de ontsluiting van bodeminformatie

waardoor burgers en bedrijven volledig digitaal, betere bodeminformatie kunnen krijgen.

Circulaire economie20. Bij minimaal één sloopproject van een gemeentelijk gebouw experimenteren met duurzame sloopmethode;21. Beleid vaststellen voor duurzaam slopen en hergebruik.22. Experimenteren met CO2-prestatieladder in gemeentelijke aanbestedingen.23. In 2019 willen we de hoeveelheid restafval verminderen door inzet van interactieve communicatie, verdere

optimalisatie van de inzameling van GFT in de hoogbouw, en de inzameling van grondstoffen.

3. Begroting 2019Over welk bestaand beleid beschikken wij binnen het kernthema Riool, afval en milieubeheer om dit te realise-ren?

• Verbreed Gemeentelijk Rioleringsplan 2016-2020.• Waardevol Groeien.• Afvalbeheersplan 2014-2020 Rd4-gemeenten Stap 2.• Bodembeleidsplan 2016-2020.• Klimaatbeleidsplan 2010-2020.• Energieambitiedocumenten PALET 1.0 en 2.0.• Handreiking PALET 3.0.• Beleidsvisie externe veiligheid (2010-2015) (actualisatie gestart).• Geluidsbeleid Heerlense evenementen (in de open lucht) 2017-2020.• Actieplan geluid 2018.• Duurzaamheidsvisie 2017.• Beleidskader elektrische laadinfrastructuur.• Duurzaamheid in stadsdeelvisie Hoensbroek (H7).


Kernthema Riool, afval en milieubeheer

x € 1.000

Rekening2017


2018

Begroting2019

Meerjarenraming

2020 2021 2022

Lasten -18.111 -16.950 -16.096 -16.076 -15.612 -15.713

Baten 20.386 19.438 17.752 17.882 18.058 18.058

Totaal 2.276 2.488 1.657 1.807 2.446 2.345



Begroting2019

Meerjarenraming

2020 2021 2022

Rioolrenovaties 3.279 3.279 3.279 3.279

Geluidmeetapparatuur 25

Totaal 3.279 3.304 3.279 3.279

113

Kernthema Begraafplaatsen

1. MBP meerjarig perspectief 2019-2022Wat gaan we de komende 4 jaar doen om onze maatschappelijke effecten te bereiken binnen het kernthema Begraafplaatsen?

Bezoekers van begraafplaatsen hebben behoefte aan informatie, bijvoorbeeld over de aanwezige graven. Wij willen een proef uitvoeren met een app waarmee dergelijke informatie gevonden kan worden. Als de proef slaagt, willen wij dit uitbreiden naar de andere begraafplaatsen in de stad.Landelijk is het aantal begravingen de afgelopen jaren behoorlijk afgenomen. Veel mensen kiezen ervoor na hun overlijden te worden gecremeerd. Dit maakt dat het beheer van begraafplaatsen steeds duurder wordt. Door mogelijkheden van begraven en asbestemming op de Heerlense begraafplaatsen onder de aandacht van bewoners te brengen hopen we dat het aantal begravingen en bijzettingen zal stabiliseren.

2. Begroting 2019Wat gaan we doen om onze doelstellingen in 2019 te bereiken binnen het kernthema Begraafplaatsen?

Uitvoering proef met informatie-app op de begraafplaats Akerstraat. In samenwerking met een externe partij de afscheidswijzer en een afscheidsbeurs organiseren.

3. Begroting 2019Over welk bestaand beleid beschikken wij binnen het kernthema Begraafplaatsen om dit te realiseren?

• Beleidsplan begraafplaatsen gemeente Heerlen.


Kernthema Begraafplaatsen

x € 1.000

Rekening2017


2018

Begroting2019

Meerjarenraming

2020 2021 2022

Lasten -784 -775 -747 -746 -745 -735

Baten 477 472 462 462 462 462

Totaal -307 -303 -285 -284 -283 -273

115

2.8 Programma Volkshuisvesting Ruimtelijke Ordening en Stedelijke ver-nieuwing (VHROSV)

Portefeuillehouders: Frank Simons, Peter van Zutphen

1. MBP meerjarig perspectief (2019-2022)Wat willen we in deze bestuursperiode bereiken (maatschappelijk effect) binnen het programma VHROSV?

Heerlen wil, net als vele andere steden, een aantrekkelijke stad zijn om te wonen, te werken en te leven. Een stad ook, die zich bewust is van haar verleden, maar met de blik op de toekomst gericht. Daarbij staat ‘het van buiten naar binnen denken’ centraal: wij vragen onze burgers, ondernemers en maatschappelijke organisaties om aan te geven welke ruimtelijke wensen er leven en mee te denken over welke ruimtelijke ontwikkelingen goed zijn voor de stad.

2. MBP meerjarig perspectief (2019-2022)Wat zijn onze ambities in deze bestuursperiode binnen het programma VHROSV?

We gaan samen bouwen aan de toekomst van Heerlen waarbij we zes uitgangspunten gaan hanteren:• Hart van Parkstad: Centrum voor de hele regio.• Het verhaal van Heerlen: Vertel het verhaal van stad en streek.• Levendigheid en beleving: Mensen willen hier graag zijn.• Kwaliteit: Waarde boven winst.• Lef: Experimenteer!• Duurzaamheid.

We willen de woonfunctie en de kwaliteit van de openbare ruimte in het centrum versterken en we willen de woon- en leefkwaliteit in buurten en wijken verbeteren. Verder willen we de omvang van de woningvoorraad én de planvoorraad afstemmen op de behoefte, onder andere door sloop, nieuwbouw en transformatie. Wij streven naar een onderscheidende groenstructuur als kwaliteitsimpuls voor de leefbaarheid van een stad in beweging. De negatieve uitstraling van leegstaand vastgoed op de omgeving willen we beperken.We willen samen met onze burgers, ondernemers en maatschappelijke organisaties beter sturing kunnen geven aan de fysieke leefomgeving. Wij zoeken hier tevens afstemming met regio, Provincie en Rijk.

3. MBP meerjarig perspectief (2019-2022)Hoe gaan we in deze bestuursperiode onze inspanningen meten binnen het programma VHROSV? (indicatoren)

De BBV indicatoren voor Programma VHROSV

Indicator Eenheid Jaartal Cijfer Heerlen Cijfer NederlandGemiddelde WOZ-waarde woningen € 1.000 2018 129 230Nieuw gebouwde woningen Aantal per 1.000 woningen 2016 0,3 7,2Demografische druk % 2018 67,6% 69,6%Gemeentelijke woonlasten éénper-soonshuishouden

Euro 2018 650 649

Gemeentelijk woonlasten meerper-soonshuishouden

Euro 2018 769 721

116

De overige indicatoren voor programma VHROSV

Indicator Eenheid Jaartal Cijfer Heerlen Cijfer NederlandLeegstaande woningen in Heerlen en het centrum

Percentage 2018

Oordeel inwoners over woonplaats Rapportcijfer 2017 6,9Gemeente is een prettige woonplaats Percentage 2017 63%Waardering voor de kwaliteit van de woonomgeving

Schaalscore 2017 7,1

Migratiesaldo Aantal mensen 2017 Negatief: -62 Positief: 82.000Positie op de woonaantrekkelijk-heidsindex

Ranglijst 2018 46 N.v.t.

Tevredenheid inrichting openbaar groen eigen buurt

Percentage 2017 50%

4. MBP meerjarig perspectief (2019-2022)Wat zijn de risico’s binnen het programma VHROSV gedurende deze bestuursperiode?

Wat zijn de risico’s binnen het programma VHROSV gedurende deze bestuursperiode ? (bullets)• Claims van derden (juridische procedures en planschade).• Projectenportefeuille (in relatie tot beschikbare budgetten en personele capaciteit).• Geen of minder (grex-)inkomsten door het ontbreken van ruimtelijk sturingsinstrumentarium.• Verbonden partijen (begrotingsresultaten).• Onvoldoende budget voor ICT-systemen.• Algemene kennisopbouw, betrokkenheid, prioriteit en urgentie van bestuur en medewerkers.• Communicatie.• Cultuuromslag bestuur en medewerkers.• Veranderende bestuurlijke omgeving (Rijk, Provincie, regio).


-4.439-1.967

-654

-761

Programma 8: VOLKSHUISVESTING, RUIMTELIJKE ORDENING EN STEDELIJKE VERNIEUWING

Lasten 2019

KT Ruimtelijke ordening

KT Centrum

KT Herstructurering

KT Wonen


117

Programma 8 - VHROSV

x € 1.000

Rekening2017


2018

Begroting2019

Meerjarenraming

2020 2021 2022

Lasten -27.077 -9.187 -7.821 -7.950 -7.386 -7.312

Baten 22.622 5.751 2.803 2.535 2.554 2.288


-4.455 -3.436 -5.019 -5.415 -4.832 -5.024

Toevoeging reserves -10.789 0 0 0 0 0

Onttrekking reserves 9.064 360 10 10 10 -38

Resultaat -6.180 -3.076 -5.009 -5.405 -4.822 -5.062


x € 1.000

Rekening2017


2018

Begroting2019

Meerjarenraming

2020 2021 2022

Ruimtelijke ordening -1.271 -3.082 -2.314 -2.480 -2.302 -2.317

Centrum -1.519 -559 -1.667 -1.768 -1.229 -1.457

Herstructurering -1.666 206 -342 -451 -489 -440

Wonen 0 0 -696 -715 -812 -810

Bestemming -1.725 360 10 10 10 -38

Totaal -6.180 -3.076 -5.009 -5.405 -4.822 -5.062

118

Kernthema Ruimtelijke ordening

1. MBP meerjarig perspectief 2019-2022Wat gaan we de komende 4 jaar doen om onze maatschappelijke effecten te bereiken binnen het kernthema Ruimtelijke ordening?

Om de aantrekkelijkheid van onze stad te vergroten, is het van belang om naast de benodigde ontwikkelingen in het licht van de transformatieopgaven, ook de reeds aanwezige waarden te behouden. Dit is tevens van es-sentieel belang voor het bereiken van een goede omgevingskwaliteit, zoals de omgevingswet vereist.Ons ruimtelijk regime is derhalve erop gericht om waardevolle structuren en elementen die het “verhaal van Heerlen” vertellen te beschermen en versterken. Voorbeelden zijn monumenten, beeldbepalende panden, histo-rische bebouwingsclusters, architectonisch waardevolle gebouwen, maar ook de beekdalen, groenstructuren en archeologische vindplaatsen.Tevens is het van belang om toekomstgerichte waarden voor onze stad te ontwikkelen. Voorbeelden zijn ener-gietransitie, duurzaamheid, klimaatadaptatie, kwalitatief woningaanbod en een gezonde voorzieningen struc-tuur. De transformatieopgaven waar wij voor staan, nopen om verbindingen tussen de verschillende thema’s te maken op gemeentelijk en regionaal schaalniveau. Hierbij maken we dankbaar gebruik van de kennis, ideeën en wensen uit de Heerlense samenleving. De gemeente hanteert een planologisch sturingsregime dat is gericht op het stimuleren van gewenste en het tegengaan van ongewenste ruimtelijke ontwikkelingen.

2. Begroting 2019Wat gaan we doen om onze doelstellingen in 2019 te bereiken binnen het kernthema Ruimtelijke ordening?

Bestemmingsplannen/OmgevingsplanIn 2019 zijn de volgende actualiserende bestemmingsplannen in voorbereiding dan wel worden vastgesteld: Zorgvallei, Buitengebied, Hoensbroek Centrum, Heerlerheide Noord, Heerlerbaan, Heerlen West, Heerlen-Oost.Daarnaast zullen, afhankelijk van ruimtelijke initiatieven van burgers en bedrijven, ontwikkelingsgerichte be-stemmingsplannen worden opgestart dan wel begeleid.De voorbereidingen op de overgang van bestemmingsplannen naar een Omgevingsplan in het kader van de Omgevingswet zullen onverminderd plaatsvinden.

Omgevingsvisie HeerlenAnticiperend op de komst van de Omgevingswet werken wij aan de nieuwe omgevingsvisie die medio 2020 opgeleverd wordt.

InitiatievenkamerOm uitvoering te geven aan de gewenste begeleidende en faciliterende rol van de overheid bij initiatieven vanuit de samenleving is de initiatievenkamer opgezet. Binnen dit gremium worden -geheel ‘in de geest van de Omgevingswet’- kansen en alternatieven onderzocht van initiatieven van burgers en ondernemers. We gaan dit proces verder optimaliseren.

GroenHet groene karakter van Heerlen willen we koesteren en verbeteren, bijvoorbeeld door fraai aangelegde groene ruimten en recreatieve routes. De ontwikkeling van het Caumerbeekdal tot het ‘grootste stadspark van Nederland’ zal worden voortgezet via diverse projecten. Wij stellen een plan op voor het planten van 1.000 extra bomen in de komende jaren.

Samen met Parkstad en Provincie werken wij onder meer aan:• Provinciale Omgevingsvisie (opstart in 2019).• Regionaal afstemmingsdocument omgevingsvisie.

Gemeentelijk VastgoedbeleidDe actualisatie van de nota Grondbeleid wordt afgerond.De verkoop van overtollig gemeentelijk vastgoed wordt voortgezet. Daarnaast wordt een aantal overtollige gemeentelijke gebouwen gesloopt.

119

3. Begroting 2019Over welk bestaand beleid beschikken wij binnen het kernthema Ruimtelijke ordening om dit te realiseren?

• Woningwet 2015.• Provinciaal Omgevingsplan Limburg 2014.• Structuurvisie Ruimtelijke Economie Zuid-Limburg (SVREZL).• Structuurvisie Wonen Zuid-Limburg (SVWZL).• Intergemeentelijke Structuurvisie Parkstad Limburg.• Structuurvisie Heerlen 2035.• Structuurvisiebesluit Wonen en Retail Parkstad.• Herstructureringsvisie Parkstad Limburg 2008-2020.• Transformatieplan en -fonds, vastgesteld in juli 2010.• Regionale Woningmarktprogrammering 2013-2016.• Regionale woonvisie Parkstad Limburg onderdeel gemeente Heerlen.• Handreiking Palet 3.0.• Groenbeleidsplan gemeente Heerlen.• Integrale Centrum Visie.• Bidboek Urban Heerlen.• Leegstandsvisie commercieel en maatschappelijk vastgoed incl. beslisbomen.• Erfgoednota 2012-2020.• Handboek ruimtelijke plannen.• Nota ruimtelijke kwaliteit Heerlen 2011.• Beleidsregel ‘verkoop gemeentelijk vastgoed 2017’.


Kernthema Ruimtelijke ordening

x € 1.000

Rekening2017


2018

Begroting2019

Meerjarenraming

2020 2021 2022

Lasten -17.859 -5.408 -4.439 -4.450 -4.276 -4.292

Baten 16.589 2.326 2.125 1.970 1.975 1.975

Totaal -1.271 -3.082 -2.314 -2.480 -2.302 -2.317


• Door een aanpassing in de begroting van grondexploitaties besparen we structureel vanaf 2019 € 22.000.• Door het kostendekkend maken van Leges (titel 2, zie paragraaf lokale heffingen) besparen we vanaf 2019

structureel € 20.000.



Begroting2019

Meerjarenraming

2020 2021 2022

Leisure Lane 1.000 575

Mijnmuseumpad 500

Rotonde Akerstraat-Heesbergstraat 325

Aanpak top 10 verkeersnelpunten 160

Digitaliseren parkeren 100

Totaal 2.085 575 0 0

120

Kernthema Centrum

1. MBP meerjarig perspectief 2019-2022Wat gaan we de komende 4 jaar doen om onze maatschappelijke effecten te bereiken binnen het kernthema Centrum?

Met de uitvoering van de in het Bidboek URBAN Heerlen genoemde ambities geven we een stevige impuls aan de ontwikkeling van het centrum. Dit doen we door het inzetten van de afgesproken middelen van onder andere de Provincie, IBA en van onszelf. Daarnaast hopen we een additionele kwaliteits- en duurzaamheidsimpuls aan het centrum te kunnen geven middels nog te verwerven rijksmiddelen uit de Regiodeal.Zaken die de komende collegeperiode opgepakt zullen worden zijn:• We brengen de leegstand van retail- en kantoorfuncties terug.• We creëren nieuwe functionaliteiten (onder andere woonconcepten) binnen Schinkelkwadrant.• Realisatie van de herinrichting van het van Grunsvenplein, Raadhuisplein, Promenade II, Zuidplein en de

Bongerd.• Realisatie van het nieuwe Stadskantoor en renovatie van het Stadshuis.• Middels een Stadslab faciliteren we burgerinitiatieven (toepassing methode Gebrookerbos).• Ondersteuning van de horecasector en de creatieve industrie.• Onderzoeken van mogelijkheden tot onderwijs in het centrum.• Samenwerking met ondernemers om tot positieve ontwikkelingen te komen.• Actieve inzet van het gevelfonds.• Evenementen/cultuurbeleving ter verlevendiging van de binnenstad worden ondersteund (IBE-streetart).• We maken het verhaal van de stad zichtbaar en tastbaar in het centrum.• Binnen het Romeins Kwartier wordt het Romeins verleden van onze stad zichtbaar gemaakt, onder andere

door vernieuwing van de overkapping van het badhuis en een vernieuwde museumfunctie.• De verkeerscirculatie in het centrum wordt tegen het licht gehouden (opnieuw inrichten Cityring).• Realisatie van een bewaakte fietsenstalling bij station Heerlen-centrum.• We leveren een substantiële bijdrage aan de verduurzaming van het centrum door de toepassing van zon-

nepanelen, aansluitingen op mijnwater, optimale isolatie van gebouwen.• We realiseren een volwaardig centrumbad.• We realiseren een volwaardige filmvoorziening in de Royal.• We realiseren een nieuwe middenzaal voor Poppodium Nieuwe Nor.

2. Begroting 2019Wat gaan we doen om onze doelstellingen in 2019 te bereiken binnen het kernthema Centrum?

SchinkelkwadrantIn het eerste kwartaal van 2019 wordt de sloop van de Plu afgerond en het terrein van Schinkel zuid tijde-lijk ingevuld in afwachting van de start met de bouw van woningen in de loop van dat jaar. In 2019 wordt het voormalig Rabobankpand gerenoveerd. In Schinkel noord wordt begin 2019 gestart met de sloop, waarna het nieuwe bouwprogramma kan starten.

Ambtelijke huisvesting Stadkantoor en StadhuisIn de eerste helft van 2019 wordt de sloop van het Stadkantoor afgerond, waarna met de nieuwbouw wordt begonnen.

MaankwartierHet nieuwe station wordt in augustus 2019 in gebruik genomen, waarna gestart wordt met de ontmanteling van het tijdelijke station en de aanleg van de openbare ruimte in Zuid en op de Plaat.

Sporthuis DianaVoor het einde van 2019 worden de geplande 36 (studenten)woningen opgeleverd.

121

Herinrichting van Grunsvenplein, Raadhuisplein, Promenade II, Zuidplein en BongerdVoor al deze pleinen wordt in 2019 vanuit het liggende beeldkwaliteitsplan een ontwerp gemaakt, gaan de wer-ken in uitvoering en zullen de pleinen grotendeels opgeleverd worden. Er wordt een planning gemaakt over de volgordelijkheid van uitvoering van deze plannen.

Uitvoering GevelfondsIn 2019 worden wederom aanvragen ter verbetering van gevels in het centrum gehonoreerd.

Poppodium Nieuwe NorIn 2019 wordt de nieuwe middenzaal van de Nieuwe Nor gebouwd; geplande opleveringsdatum is medio 2020.

RoyalAfhankelijk van beschikbare middelen wordt bekeken hoe tot een volwaardige filmvoorziening gekomen kan worden.

Romeins KwartierZowel voor de nieuwe overkapping van het Badhuis alsook voor de Vernieuwde Museumfunctie doorlopen we in 2019 de visiefase, waarmee we komen tot een te realiseren eindbeeld voor deze museale functie (inclusief belevingsconcept).

Cultuur en evenementenIn 2019 vindt de tentoonstelling van Michel Basquiat in Schunck* plaats, tevens ondersteunen we de voorstel-ling van Circus Noël. Ook in 2019 ondersteunt Via Zuid jonge makers in de podiumkunsten.Er worden nieuwe straatkunstwerken in het centrum toegevoegd.Daarnaast wordt er weer een evenement met een URBAN-karakter toegevoegd, evenals een winterevent.Ook in 2019 worden weer diverse initiatieven vanuit de stad ter bevordering van de beleving ondersteund.Activiteiten vanuit stadsmarketing ondersteunen het URBAN-imago van het centrum.

DuurzaamheidBij de transformatie van het centrum wordt zoveel mogelijk rekening gehouden met duurzaam slopen, asbest-sanering, het plaatsen van zonnepanelen en de verdere uitrol van Mijnwater.

FietsenstallingMet ter beschikking komend vastgoed wordt in de loop van 2019 een fietsenstalling nabij het station gereali-seerd.

Stadslab Heerlen-centrumVanuit het Stadslab worden burgerinitiatieven ondersteunt (methode Gebrookerbos).Nieuwe ideeën van burgers en ondernemers welke de stad in een positieve flow kunnen brengen, zullen actief omarmt worden.

3. Begroting 2019Over welk bestaand beleid beschikken wij binnen het kernthema Centrum om dit te realiseren?

• Bidboek URBAN Heerlen 2016


Kernthema Centrum

x € 1.000

Rekening2017


2018

Begroting2019

Meerjarenraming

2020 2021 2022

Lasten -6.940 -3.139 -1.967 -2.268 -1.743 -1.657

Baten 5.421 2.580 300 500 514 200

Totaal -1.519 -559 -1.667 -1.768 -1.229 -1.457

122



Begroting2019

Meerjarenraming

2020 2021 2022

Romeins Museum 500 5.000 1.600

Overkapping Romeins badhuis 100 300 1.900

Totaal 600 5.300 3.500 0

123

Kernthema Herstructurering

1. MBP meerjarig perspectief 2019-2022Wat gaan we de komende 4 jaar doen om onze maatschappelijke effecten te bereiken binnen het kernthema Herstructurering?

Het accent binnen het programma Herstructurering verschuift steeds meer van overheidsgedreven projecten naar realisatie van burgerinitiatieven. De succesvolle aanpak ‘Gebrookerbos’ in Heerlen noord voor de aanpak van micro-initiatieven wordt verder uitgerold. De macrostructuur in Heerlen noord; BMV Hoensbroek zuid, Kasteel Hoensbroek, Leisurelane, Aldenhofpark en groevengordel wordt gerealiseerd en de woningbouwprojec-ten Overbroek, Burgemeester Slanghenstraat en Aldenhof worden afgerond.

De uitvoering van Buurtbusiness Vrieheide wordt gecontinueerd met de realisatie van de archief-bewaarplaats in de Christus Koningkerk, de aanpak Sociaal Veilig, micro-initiatieven openbare ruimte en de invoering van het woontransformatieconcept (voorheen Beter Leven Hypotheek).

2. Begroting 2019Wat gaan we doen om onze doelstellingen in 2019 te bereiken binnen het kernthema Herstructurering?

Hoensbroek-PassartIn 2019 gaan we de methode Gebrookerbos verder doorontwikkelen, onder andere door:• Onderzoek door Neimed naar de betekenis van deze methode voor de gebiedstransformatie en de rol/ver-

houding overheid-burgers.• Oppakken van minimaal 10 (micro-)initiatieven door de accountmanagers.• De Brooker zorgt voor het netwerk in het gebied.• Doorontwikkeling digitaal platform.

CorioGlana omgeving KasteelIn 2019 wordt een businessplan voor Kasteel Hoensbroek opgesteld voor een structurele gezonde exploitatie; de aangestelde Kasteelontwikkelaar heeft de lead hierin.

Leisure Lane In 2019 gaat de daadwerkelijke realisatie van de Leisure Lane in uitvoering, welke in 2020 gereed moet zijn.

Uitvoering AldenhofparkIn 2019 worden de 24 appartementen van De Voorzorg en de omliggende openbare ruimte opgeleverd. Tevens start de bouw van de 30 grondgebonden woningen van Wonen Limburg.

BMV Hoensbroek zuidJuli 2019 wordt deze Brede Maatschappelijk Voorziening opgeleverd en in gebruik genomen, tevens is dan de omliggende openbare ruimte ingericht.

Woningbouwprogramma’sDe uitgifte en bebouwing van woningkavels in Overbroek en de Burg. Slanghenstraat gaat ook in 2019 door.

Vrieheide• Aanpak Sociaal-veilig Continuering in 2019 van de inzet van casuïstiekoverleg om multiprobleemgezinnen te helpen.• Buurtinitiatieven openbare ruimte Burgerinitiatieven die betrekking hebben op de inrichting van de openbare ruimte worden actief gefaciliteerd.• Archiefbewaarplaats in de Chr. Koningkerk In de eerste helft van 2019 maken we het definitief ontwerp, waarna de aanbesteding van het werk plaats-

vindt; in de tweede helft van 2019 start dan de (ver-)bouw van de Chr. Koningkerk tot archiefbewaarplaats.• Beter Leven Hypotheek (Woon Transformatie Concept) Mits we voldoende financiers vinden, wordt het Woon Transformatie Concept uitgerold (= uitgifte van hypo-

theken).

124

3. Begroting 2019Over welk bestaand beleid beschikken wij binnen het kernthema Herstructurering om dit terealiseren?

• Stadsdeelvisie Os Gebrook (2009).• Buurtbusiness Vrieheide (2013).


Kernthema Herstructurering

x € 1.000

Rekening2017


2018

Begroting2019

Meerjarenraming

2020 2021 2022

Lasten -2.278 -639 -654 -451 -489 -488

Baten 613 845 312 0 0 48

Totaal -1.666 206 -342 -451 -489 -440

125

Kernthema Wonen

1. MBP meerjarig perspectief 2019-2022Wat gaan we de komende 4 jaar doen om onze maatschappelijke effecten te bereiken binnen het kernthema Wonen?

Het verder uitvoering geven aan de transformatieopgave in de woningvoorraad is de grootste opgave. Het vergroten van het aantal levensloopbestendige woningen en het streven naar meer gemengde woonwijken en met oog voor de verschillende leefvormen zijn hierbij belangrijke uitgangspunten. Daarnaast zetten we het continue proces van actualisering van de woningmarktprogrammering voort waarbij aandacht is voor het (per saldo) verder terugdringen van de omvang van de planvoorraad, evenals het verbeteren van de kwaliteit van de voorraad. Speciale aandacht daarbij voor het centrum van Heerlen. In de wijken buiten het centrum vindt verdunning plaats.

2. Begroting 2019Wat gaan we doen om onze doelstellingen in 2019 te bereiken binnen het kernthema Wonen?

Regionale samenwerkingSamen met Parkstad en provincie werken wij onder meer aan:• Regiodeal.• Woningmarktprogrammering Parkstad.• Verkennen mogelijkheden ‘ontkokerd salderen’ om niet enkel binnen één vastgoedsector (bijvoorbeeld wo-

nen of retail), maar ook tussen de verschillende vastgoedsectoren te kunnen compenseren.• Opnieuw opstarten overleg Tripool.

TransformatieplanWe stellen een transformatieplan op voor de aanpak van de intersectorale transformatie tussen wonin-gen, kantoren en winkels. Het transformatieplan legt dwarsverbanden met andere beleidsvelden waaronder Duurzaamheid (energie; woonklimaat), Welzijn (wonen en zorg; transformatie vastgoed), Economie (voorzie-ningen; leegstand) en Ruimte (oude linten; groene verbindingen).

PrestatieafsprakenDe Strategische Agenda, met aandacht voor de thema’s Wonen en Zorg, Verduurzamen van de voorraad, Betaalbaarheid en Beschikbaarheid van sociale huurwoningen wordt vertaald in concrete woningbouwprojecten. In een nadere uitwerking van het transformatieplan kunnen deze thema’s in de buurten GMS, De Hees en Slak Horst worden afgestemd met de wijkvisies van de corporaties.

WoonoverlastIn overleg met stakeholders en corporaties stellen we een plan van aanpak op waarbij diverse vormen van woonoverlast op een integrale wijze worden aangepakt.

Alternatieve woonvormen zoals bijvoorbeeld Tiny HousesEen kader voor alternatieve woonvormen zoals bijvoorbeeld Tiny Houses wordt ontwikkeld. Speciale aandachts-groepen zijn kenniswerkers en arbeidsmigranten.

3. Begroting 2019Over welk bestaand beleid beschikken wij binnen het kernthema Wonen om dit te realiseren?

• Woningwet 2015;• Provinciaal Omgevingsplan Limburg 2014.• Structuurvisie Ruimtelijke Economie Zuid-Limburg (SVREZL).• Structuurvisie Wonen Zuid-Limburg (SVWZL).• Intergemeentelijke Structuurvisie Parkstad Limburg.• Structuurvisie Heerlen 2035.• Structuurvisiebesluit Wonen en Retail Parkstad.

126

• Herstructureringsvisie Parkstad Limburg 2008-2020.• Transformatieplan en -fonds, vastgesteld in juli 2010.• Regionale Woningmarktprogrammering 2013-2016.• Regionale woonvisie Parkstad Limburg onderdeel gemeente Heerlen.• Handreiking Palet 3.0.• Groenbeleidsplan gemeente Heerlen.• Integrale Centrum Visie.• Bidboek Urban Heerlen.• Leegstandsvisie commercieel en maatschappelijk vastgoed inclusief beslisbomen.• Erfgoednota 2012-2020.• Handboek ruimtelijke plannen.• Nota ruimtelijke kwaliteit Heerlen 2011.• Beleidsregel ‘verkoop gemeentelijk vastgoed 2017’.


Kernthema Wonen

x € 1.000

Rekening2017


2018

Begroting2019

Meerjarenraming

2020 2021 2022

Lasten 0 0 -761 -781 -878 -876

Baten 0 0 66 66 66 66

Totaal 0 0 -696 -715 -812 -810

3. Paragrafen

127

129129

€207

€277

€8.110

€24.466

€9.533

€482

€1.560

€291

€916

€857

€1.800

x 1.000

Totaaloverzicht begrote opbrengsten 2019 lokale heffingen

€36

Vergunningen parkeren

€245

Fiscaliseringparkeerboetes

€329

3.1 Lokale heffingen

130130

Inleiding

In deze paragraaf zijn de lokale heffingen opgenomen waarvan de besteding zowel gebonden als niet gebonden is. Gebonden besteding betekent dat de baten alleen bestemd zijn voor het doel waarvoor zij geheven zijn. Niet gebonden besteding houdt in dat de baten tot de algemene middelen van de gemeente behoren.

De baten van de gebonden bestedingen zijn geoormerkt en mogen een kostendekkendheidspercentage van 100% niet overstijgen. Met kostendekkendheidspercentage wordt bedoeld: het percentage van de lasten (inclu-sief kwijtschelding) dat gedekt wordt door de netto-baten. Netto-belastingbaten zijn de belastingbaten gecor-rigeerd voor oninbaarheid.

De Wet op de Bedrijven Investeringszone (BI-zone of BIZ) maakt het voor gemeenten mogelijk gebieden aan te wijzen waarbinnen van alle ondernemers een bestemmingsheffing wordt geheven. Een dergelijk gebied heet een Bedrijven Investeringszone. Hier wordt verderop in deze paragraaf op ingegaan.

InflatieDaar waar gesproken wordt over het inflatiepercentage wordt bedoeld de verwachte inflatiestijging in 2019 van 1,4% ten opzichte van 2018 conform de verwachting van het Centraal Plan Bureau (juni 2018).

Onroerende Zaak BelastingTen tijde van het opstellen van de begroting is bij BsGW het herwaarderingsproces van het vastgoed in de stad nog niet volledig afgerond. BsGW levert daarom voor de ramingen van de begroting cijfers van 2018 inclusief de meest recente stand van het herwaarderingspro-ces. Deze cijfers zijn niet definitief, hierdoor blijven verschillen tussen begroting en realisa-tie mogelijk.

Uitgangspunt voor de tarieven is de opbrengst 2019. Deze opbrengst is berekend door de opbrengst 2018 te verhogen met het inflatiepercen-tage van 1,4%. Daarnaast wordt de opbrengst verhoogd met het bedrag van € 613.000 dat bij riool in mindering gebracht wordt, door middel van het verlengen van de afschrijf-termijn van riolen. Tevens wordt in verband met de groeiende economie verwacht dat er minder kwijtschelding aangevraagd wordt. Daardoor wordt ruimte gecreëerd om het tarief te verhogen overeenkomstig deze te verwachten meevaller van € 90.000. Als laatste is een bedrag van € 333.000 aan de gewenste opbrengst voor niet-woningen toegevoegd als bijdrage aan het Ondernemersfonds. Uitgebreidere informatie hierover is te vinden in het kernthema economie.De gemiddelde Ozb waarde in Heerlen is gestegen naar € 135.818 (ten opzichte van € 129.873) conform de laatste waardepeildatum in september van de BsGW.

Bovenstaande zaken zorgen voor een daling van het ozb tarief voor woningen met -1,51% en een stijging van het ozb tarief voor niet-woningen met 1,53%

HondenbelastingDe tarieven worden conform inflatiecorrectie verhoogd met 1,4% voor 2019, waarbij het tarief van de eerste hond naast de inflatie met nog € 5 extra verhoogd wordt. Vervolgens is afgerond op 10 cent naar boven.

PrecariobelastingDe tarieven worden conform inflatiecorrectie verhoogd met 1,4% voor 2019 en vervolgens afgerond op 10 cent naar boven.

1,4%

1,4%

Niet gebonden heffingen

€24,4 mln

€857.000

€291.000

Woningen 1,51%

Niet-woningen 1,53%

131

AfvalstoffenheffingDe invoer van een landelijke belastingmaatregel die doorgerekend is naar de tarieven zorgt o.a. voor een stijging van het vastrecht van 2,72%. Het zogenaamde nultarief voor GFT blijft gehandhaafd en dit geldt ook voor de verpakkingsmaterialen kunststof, dranken-kartons en blik en papier. De ledigingstarieven voor restafval stijgen iets ten opzichte van 2018. Het tarief voor restafval van een 140 liter container gaat van € 5,90 naar € 6,45; het tarief voor een 240 liter container gaat van € 8,00 naar € 8,75; het tarief van een 30 liter vuilniszak gaat van € 0,75 naar € 0,80 en het tarief van een 60 liter vuilniszak van € 1,45 naar € 1,60.

RioolheffingIn ons Verbreed Gemeentelijk Rioleringsplan (vGRP), zijn de volgende uitgangspunten van toepassing, waarbij ook voor rioolheffing geldt dat de opbrengst niet hoger mag zijn dan de met de uitvoering van de taken gemoeide kosten. De rioolheffing bestaat uit een eigenaars- en een gebruikersheffing. Het eigenarendeel wordt geheven naar een vast bedrag per perceel. Het gebruikersdeel wordt geheven op basis van het waterverbruik. De omzet is ten opzichte van 2018 verhoogd met 3,0% con-form het vastgestelde beleid in het vRGP + het inflatiepercentage van 1,4% conform cpb. Bij het opstellen van de nieuwe tarieven is rekening gehouden met een verlenging van de afschrijftermijn van riolen van 40 naar 60 jaar. Door bovenstaande zaken te verwerken dalen de tarieven met 3,6%.

3,6%

Gebonden heffingen

OverigeAlgemene dienstverleningVoor diverse gemeentelijke producten binnen deze categorie wordt de (maximale) hoogte van de leges bepaald door het Rijk. In beginsel wordt binnen de totale categorie (titel 1) gestreefd naar kostendekkendheid van de legesheffingen. De kosten die niet gedekt worden door 100% kostendekkend te werken, moeten worden betaald uit algemene mid-delen. Des te hoger de kostendekkendheid (de werkelijke kosten verhalen op degene waar de kosten voor gemaakt worden), des te minder eigen middelen nodig zijn om dit ‘gat’ te dichten.Voor 2018 worden de tarieven die niet door het Rijk vastgesteld worden met 1,4% inflatie verhoogd en vervolgens afgerond op 5 cent naar boven. Doelstelling is om zoveel als mo-gelijk kostendekkend te werken. Hierbij wordt uiteraard het aspect van kostenbeheersing aan de andere kant voortdurend bekeken en waar mogelijk worden efficiencyverbeteringen doorgevoerd. Daarnaast zijn er specifieke diensten waarbij een 100% kostendekkendheid wellicht niet gewenst is, omdat anders de betreffende vergunning niet (meer) wordt aan-gevraagd, dan wel de kosten onevenredig hoog zijn en daardoor bepaalde activiteiten niet meer worden ontplooid.

1,4%

Parkeergelden en fiscalisering parkeerboetesHet tarief voor het vergunning parkeren wordt ingaande 2019 verhoogd met 1,4% infla-tiecorrectie en afgerond op 10 cent naar boven. Het tarief voor een parkeerontheffing voor het parkeren bij de parkeerapparatuur is gebaseerd op de straattarieven en blijft € 13,50. In de betaald parkeren gebieden wordt tariefdifferentiatie toegepast om de bezetting op de weinig gebruikte parkeerplaatsen op afstand tot het centrum (A2 zone) te verhogen en een betere spreiding van de parkeerdruk te realiseren.De tarieven voor de parkeerplaatsen dicht bij het kernwinkelgebied (A1 zone) blijven gelijk terwijl de tarieven in sommige gedeelten van de A2 zone worden verlaagd. Door een be-tere bezetting en de mogelijkheid voor bezoekers om te parkeren in de A2 zone (kraskaar-ten) blijft de opbrengst nagenoeg gelijk aan die van 2018.

1,5%1,5%

€8.110.000

€916.000

€9.532.548

Vastrecht 2,7%

Diftar

€1.560.000

€245.000 1,4%

€329.000 70ct

ToeristenbelastingDe ‘Verordening Toeristenbelasting 2019-2022’ is van toepassing met een tarief van € 1,85 per overnachting. Dit is een stijging van 60 cent per overnachting ten opzichte van de afgelopen vier jaar. Deze verhoging is reëel; er is de afgelopen vier jaar niet geïndexeerd (zoals met de sector afgesproken), we blijven onder de maximum tarieven van de grotere Limburgse gemeenten en benutten de status “Beste toeristische bestemming”.

€277.00060ct

132

Fysieke leefomgevingIn het kader van de dienstverlening vallend onder fysieke leefomgeving/omgevingsvergun-ning (titel 2 van de legesverordening) is het uitgangspunt dat de totale legesomvang betref-fende deze dienstverlening niet de totale kosten die met deze dienstverlening zijn gemoeid mag overschrijden. Het betreft hier alle dienstverlening ten aanzien van het vergunningen-proces c.a. en het toezicht tijdens de uitvoering.Er wordt een degressief tarief gehanteerd bij oplopende bouwkosten met een plafond als maximum voor de bouwleges. De legestarieven binnen deze titel zijn met 1,4% inflatie ver-hoogd en bedragen zijn afgerond met 5 cent naar boven.

1,4%

Horeca

Voor 2018 worden de tarieven verhoogd met 1,4% inflatie en afronding op 5 cent naar boven.

BegraafrechtenDe tarieven voor 2018 worden met 1,4% inflatie verhoogd ten opzichte van 2017 en vervol-gens afgerond op 10 cent naar boven.

Marktgelden Binnen de gemeente Heerlen zijn drie marktterreinen waar verschillende tarieven gelden, Heerlerheide, Hoensbroek en Heerlen-Centrum (hoog en laag tarief). Afhankelijk van de ruimte die op het marktterrein is toegewezen wordt het marktgeld berekend. Er gelden hogere tarieven voor dagplaatsen (de zogenaamde meelopers) op de weekmarkt. Voor 2018 wordt volstaan met een verhoging van 1,4% inflatie correctie en deze tarieven worden niet afgerond. De tarieven voor de markt in Hoensbroek zijn met ingang van 2019 gelijkgesteld aan de tarieven van Heerlerheide. Dit houdt in dat het tarief voor de markt in Hoensbroek gedaald is.

1,4%

1,4%

0%

BI-Zone heffingen

De belasting (oftewel BIZ-bijdrage) is bedoeld voor het financieren van activiteiten in de openbare ruimte en op het internet, die zijn gericht op het bevorderen van de leefbaarheid of de veiligheid in de bedrijveninvesterings-zone of de ruimtelijke kwaliteit of de economische ontwikkeling van de BI-zone.

Een BI-zone wordt gevormd op initiatief van de ondernemers. Dat kan zowel binnen een nieuw als binnen een bestaand industrieterrein of bedrijventerrein, in een winkelgebied of gemengd gebied met winkels, horeca en/of toerisme. De gemeente heeft een faciliterende rol, door een verordening vast te stellen, een draagvlakmeting te organiseren en de (verplichte) BIZ-bijdrages (heffing/belasting) te innen; de BIZ-opbrengst wordt vervolgens (na aftrek van de perceptiekosten) integraal ter beschikking gesteld aan de Stichting of Vereniging BIZ van het desbetreffende gebied. Op deze manier kunnen de ondernemers investeren in activiteiten op het internet, gericht op het bevorderen van de leefbaarheid en/of de veiligheid, openbare ruimte of de economische ontwik-keling van de BI-zone.

De BIZ-bijdrage geldt uitsluitend voor bedrijfsmatig gebruikte onroerende zaken in een BI-zone, zoals kantoor-panden en winkels. De belasting geldt dus niet voor onroerende zaken die als woning worden gebruikt.

• Tarievenbeleid De wet regelt dat de opbrengst van de heffing als subsidie uitgekeerd wordt aan de vereniging/stichting die de activiteiten namens de ondernemers in de BI-zone uitvoert.

Voor de per 1 januari 2016 ingestelde BI-zone Heerlerheide is eind 2015 een uitvoeringsovereenkomst geslo-ten tussen de Vereniging BIZ Heerlerheide en de Gemeente Heerlen, welke geldt voor de termijn van 1 januari 2016 t/m december 2020. Hierin zijn de afspraken tussen beide partijen vastgelegd. De uitvoeringsovereen-komst BIZ vindt zijn basis in de Verordening BIZ Heerlerheide.

€1.800.000

€36.000

€482.000

€207.000

133

Kostendekkendheid

Kostentoerekening aan leges en rechtenConform het wijzigingsbesluit BBV (Besluit Begroting en Verantwoording) worden kosten verantwoord op de zogenoemde taakvelden. Vanuit de taakvelden zijn de directe kosten toegerekend aan de betreffende leges en rechten. De kosten van overhead (indirecte kosten) worden toegerekend conform een intern vastgestelde me-thodiek. Deze methodiek ligt vast in de Financiële Verordening van de Gemeente Heerlen.

Onderscheid in heffingen en leges 1. Heffingen

De tarieven van afvalstoffenheffing en rioolheffing zijn 100% kostendekkend. De baten van marktgelden en begraafrechten zijn niet kostendekkend als gevolg van de keuze om niet alle kosten door te rekenen in de tarieven. Dit heeft bij marktgelden te maken met een terugloop van het aantal marktkramen de afgelopen jaren. De animo voor de markten is afgenomen en het is niet redelijk en wenselijk om de kosten volledig toe te rekenen aan de nog resterende marktkraamhouders.

Voor wat betreft begraafrechten is het ook niet reëel om alle kosten door te rekenen in de tarieven, aangezien begraven of cremeren dan bij veel mensen voor financiële problemen kan zorgen.

2. Leges

De legestarieven zijn niet kostendekkend. Tarieven zijn grotendeels historisch ontstaan en vervolgens is ieder jaar inflatiecorrectie toegepast. Uitgangspunt is om steeds meer kostendekkend te gaan werken waar mogelijk en wenselijk.

Heffingen geraamde lasten geraamde baten dekking in %

Afvalstoffenheffing € 9.533 € 9.533 100

Rioolrechten € 8.110 € 8.110 100

Marktgelden € 250 € 207 83

Begraafrechten € 1.111 € 482 43

Bedragen x € 1.000

Leges geraamde lasten geraamde baten dekking in %

Dienstverlening

Burgerlijke stand € 1.061 € 107 10

Reisdocumenten € 655 € 384 59

Rijbewijzen € 317 € 265 84

Verstrekkingen WetBasisregistratie personen

€ 126 € 95 75

Overige hoofdstukken € 104 € 66 64

subtotaal € 2.263 € 916 41

Fysieke leefomgeving € 1.963 € 1.800 92

Horeca € 332 €36 11


134

Een aanduiding voor de lokale lastendruk

Woonlasten zijn er in soorten en maten. De gemeentelijke belastingen maken hier 16% van uit (een lichte daling van 2% ten opzichte van vorig jaar) en wel de onroerendezaakbelastingen 6% en riool- en reinigingsheffing 10%. (Bron: COELO Woonlastenmonitor boekwerk 2018).

Om voor uw persoonlijke situatie de hoogte van de lokale lasten te berekenen kunt u kijken op de Lokale Lastenmeter via de volgende link: https://heerlen.lokalelastenmeter.nl

Begroting 2019

Woonlasten Afval (vast bedrag)

1-persoons huishoudens € 138,48


meerpersoons huishoudens € 204,95

Variabel (aantal ledigingen)


meerpersoons huishoudens € 52,40

Riool

Eigenaar (vast bedrag) € 76,80

Gebruikers (afh. m^3 waterverbruik) € 88,32

OZB

Totale economische waarde woningen en niet woningen

Gem. OZB-waarde gemeente Heerlen € 135.818

Eigenaar, belastingdruk € 298,57

Totale woonlasten meerpersoonshuishouden € 721,04

Tabel: tarieven afval riool en ozb


2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018 2019Lastendruk OZB € 209,87 € 211,39 € 215,88 € 215,52 € 226,61 € 241,75 € 249,23 € 289,87 € 298,57 Afval € 343,35 € 342,33 € 337,10 € 304,29 € 311,47 € 306,30 € 268,24 € 251,92 € 257,35 Riool € 146,04 € 149,52 € 153,82 € 169,80 € 180,00 € 187,56 € 195,63 € 171,20 € 165,12 Totaal € 699,26 € 703,24 € 706,80 € 689,61 € 718,08 € 735,61 € 713,10 € 712,99 € 721,04

€ 0,00

€ 100,00

€ 200,00

€ 300,00

€ 400,00

€ 500,00

€ 600,00

€ 700,00

€ 800,00

Euro

Woonlasten meerpersoonshuishouden

135

Een beschrijving van het kwijtscheldingsbeleid

Het gemeentelijk beleid ten aanzien van het verlenen van kwijtschelding van gemeentelijke belastingen is geëffectueerd op kwijtschelding van de woonlasten, het gebruikersdeel van de rioolheffing en het gehele bedrag aan vastrecht van de afvalstoffenheffing. Kwijtschelding voor het variabele deel van de afvalstoffenheffing (DIFTAR op basis van het volume/frequentiesysteem) is gebaseerd op de hoeveelheid fijn huishoudelijk restafval.De bedragen in de kwijtscheldingverordening zijn tot stand gekomen naar aanleiding van de gemiddelde hoe-veelheid restafval per inwoner per jaar. De overige heffingen, welke vermijdbaar zijn, komen in Heerlen niet in aanmerking voor kwijtschelding.

Voor de grondslag van de kostendekkende tarieven verwijzen we u naar het bijlagenboek.

136

3.2 Weerstandsvermogen en risicobeheersing

Weerstandsvermogen

Deze paragraaf geeft de actuele stand van het weerstandsvermogen en de risico’s van de gemeente Heerlen weer. Het weerstandsvermogen geeft aan in welke mate de gemeente in staat is om de nadelige gevolgen van risico’s (financiële tegenvallers) op te vangen zonder dat het beleid moet worden gewijzigd. Het geeft tevens inzicht in de robuustheid van de financiële positie van de gemeente.

Het weerstandsvermogen is afhankelijk van de benodigde weerstandscapaciteit (de ingeschatte risico’s) en de beschikbare weerstandscapaciteit (de middelen die beschikbaar zijn om eventuele tegenvallers op te vangen). Bij de begroting 2019 zijn risico’s geactualiseerd, geïnventariseerd en zoveel mogelijk gekwalificeerd. Onze weerstandcapaciteit is opgebouwd uit de algemene reserve, de algemene reserve grondbedrijf en de bestem-mingsreserve voor het dekken van risico’s uit grondexploitatie.

Weerstandscapaciteit:Algemene reserve (31-12-2019) -4.702.000Algemene reserve grondbedrijf 39.254Bestemmingsreserve ter dekking risico’s grondexploitatie 5.556.072

Totaal t.b.v. weerstandsvermogen 893.326

Het weerstandsvermogen is als volgt berekend:

Beschikbare weerstandscapaciteitRatio weerstandsvermogen = Benodigde weerstandscapaciteit(= max. of min. risicobedrag)

Op basis van de beschikbare weerstandscapaciteit (algemene reserve) is de ratio begroting 2019:

0,9 miljoen (weerstandscapaciteit)/8,6 miljoen (risicosimulatie) = 0,10

Beoordeling weerstandsvermogenOm de ratio voor het weerstandsvermogen te kunnen beoordelen wordt gebruik gemaakt van onderstaande waarderingstabel die in samenwerking tussen NAR en de Universiteit Twente is opgesteld. Op basis van boven-staande berekening wordt het weerstandsvermogen van de gemeente Heerlen gewaardeerd op ruim onvol-doende.

Ratio weerstandsvermogen Waardering> 2 Uitstekend1,4 < x < 2,0 Ruim voldoende1,0 < x < 1,4 Voldoende0,8 < x < 1,0 Matig0,6 < x < 0,8 Onvoldoende< 0,6 Ruim onvoldoende

Met behulp van het herstelplan dragen wij zorg om, binnen de vastgestelde termijn van 4 jaar, het weerstands-vermogen op peil te brengen.

137

Risicobeheersing

Claims alle programma’s (I)Bij het uitoefenen van haar taken wordt de gemeente regelmatig geconfronteerd met claims van derden die leiden tot juridische procedures. Deze claims kunnen bijvoorbeeld betrekking hebben op aanbestedingen, (loon-kosten)subsidies, planschades of op eerder toegekende schadevergoedingen. Het grootste deel van deze claims is niet verzekerd en de uitkomst van juridische procedures is moeilijk in te schatten.

Te nemen maatregel:blijven monitoren zodat mogelijke risico’s vermeden worden.

Economische activiteit programma “Economie” (S) Reeds een paar jaar is er in Heerlen en omgeving sprake van een positieve ontwikkeling bij het aantrekken van nieuwe bedrijven en bij het groeien van reeds bestaande bedrijven. De resultaten hiervan zijn bijvoorbeeld te zien op de locaties Trilandis en Avantis. De goede economische situatie in zijn algemeenheid, in combina-tie met de actieve inzet vanuit de gemeente en de beschikbaarheid van aantrekkelijke bedrijfslocaties, is een van de hoofdredenen hiervoor. Heerlen staat steeds meer op de kaart als aantrekkelijk vestigingsgebied. Ook investeerders in onroerend goed vinden Heerlen een interessant gebied. Dit betekent echter ook dat er binnen afzienbare tijd een schaarste probleem ontstaat. Met name aan grootschalige locaties.Voor de meer lokale en kleinschalige bedrijventerreinen Coriopolis, Autoboulevard en Emmaterrein is de uitgifte minder positief. Dit heeft niet alleen met de markt te maken, maar ook met onvoldoende op de markt afge-stemd aanbod. In dat opzicht is er al een paar jaar een risico van minder opbrengsten aan grondverkoop als gevolg van weinig uitgifte. Ook kan de grondprijs een probleem zijn. Voor deze locaties draagt de gemeente als grondeigenaar zelf het volledige risico bij vertraging in de verkoop van gronden.

Te nemen maatregel:voor de lokale terreinen dient meer marktgericht te worden geprofileerd en de acquisitie sterker te worden ingezet. Deze locaties blijven een risico. Voor Trilandis -waarbij de gemeente enig aandeelhouder is- is geen risico aan de orde. Avantis ontwikkelt zich ook steeds meer positief en het risico voor de gemeente is beperkt en te overzien.

Projectenportefeuille programma “VHROSV” (S)De beschikbare budgetten om een aantal infrastructurele en herstructureringsprojecten te realiseren zijn op middellange en lange termijn niet voldoende om alle voornemens te realiseren. Scherper kiezen tussen pro-jecten is daarom noodzakelijk. Dit kan betekenen dat een aantal voorgenomen projecten stopgelegd of ge-temporiseerd zal worden en dat gewekte verwachtingen bij derden mogelijk niet nagekomen kunnen worden. In hoeverre dit leidt tot schade is niet in te schatten. In Parkstadverband is momenteel een onderzoek gestart naar mogelijke planschade in relatie tot het deprogrammeren van eerder geplande woningen.

Reeds genomen maatregel:nieuwe afwegingen op het gebied van (woningbouw)projecten zijn gemaakt. Een aantal grondexploitatieprojec-ten zal hierdoor niet worden afgerond. Dit is in nagenoeg alle gevallen toe te schrijven aan de marktomstan-digheden, waardoor het plan, op basis waarvan de exploitatie was opgesteld, niet meer kan worden uitgevoerd. In al deze gevallen moet uit nadere studie blijken hoe de opbrengsten voor deze locaties zullen uitvallen. De komende tijd wordt dus duidelijk welke financiële consequenties deze maatregel heeft.

Te nemen maatregel:ook de woningbouwplannen die nog wel op de Parkstadprogrammering staan en op realisering wachten, zullen beleidsmatig opnieuw tegen het licht worden gehouden. Hierbij worden – voor zover mogelijk – ook de juridi-sche en financiële consequenties van het eventueel schrappen van deze plannen in kaart gebracht. De nieuwe Parkstadprogrammering is vastgesteld. Wanneer nieuwe plannen voor een project zijn opgesteld, worden deze aan de raad ter besluitvorming voorgelegd inclusief de daaraan verbonden financiële consequenties. In dat ge-val moeten wellicht voorzieningen worden gevormd om deze financiële implicaties op te vangen.

138

Verbonden Partijen alle programma’s (S)Verbonden partijen voeren meestal gemeentelijke taken uit met een groot politiek belang. Ze leveren een forse bijdrage aan de realisatie van maatschappelijke doelen. Deelname in verbonden partijen levert de gemeente niet alleen voordelen op, maar ook financiële en bestuurlijke risico’s. Te nemen maatregel:het beleid conform de nota verbonden partijen uitvoeren. Om de voordelen optimaal te benutten en de risico’s te beheersen is aandacht voor de sturingsrelatie met en risicobeheersing bij verbonden partijen belangrijk.

Bodemsanering programma “VHROSV” (S)De gemeente kan op enig moment te maken krijgen met een geval van ernstige en gezondheidsbedreigende bodemvervuiling zodat onmiddellijk moet worden ingegrepen. In zo’n situatie, die tot nog toe niet is voorge-komen, worden de saneringskosten ten laste van de algemene reserve gebracht. Dit komt, statistisch gezien, ongeveer éénmaal in de vijf jaar voor en vergt dan enorm hoge kosten aan sanering. Afhankelijk van de grootte van de verontreiniging moet dan al gauw rekening worden gehouden met enkele honderdduizenden euro’s aan kosten.

Te nemen maatregel:door middel van onderzoek aantonen wie de veroorzaker is van de vervuiling. De kosten worden vervolgens verhaald op de vervuiler.

Bestuurskracht programma Bestuur en Ondersteuning (S)Regionale samenwerking kan een financieel risico met zich meebrengen. De vraag of regionale samenwer-king slaagt, is afhankelijk van het vermogen van de samenwerkende gemeenten om de krachten te bundelen, middelen te verzamelen en de uitvoering op gang te krijgen. Wij zijn voor het behalen van onze doelstellingen dus afhankelijk van onze buurgemeenten. Komt de samenwerking niet van de grond of loopt deze vast, dan betekent dat niet alleen dat wij waarschijnlijk onze kwalitatieve doelen niet halen, maar ook dat onze financiële mogelijkheden onder druk komen te staan. Genomen maatregel:voortgang in onze samenwerkingsverbanden blijven sturen en monitoren. De nieuwe vorm van samenwerking in Parkstad is er bijvoorbeeld een waarbij de portefeuillehouders, colleges en gemeenteraden beter in positie zijn gebracht. Dit maakt het mogelijk om veel meer vanuit de brede gemeentelijke agenda besluiten te nemen, maar ook om op verschillende snelheden samen te werken, waardoor de kans op het mislukken van samenwer-kingen afneemt.

Achterstand bij actualisering bestemmingsplannen programma “VHROSV” (S)Het bestemmingsplan is het instrument bij uitstek om het ruimtelijk beleid te sturen. Het bestemmingsplan moet om de 10 jaar echter geactualiseerd worden. Momenteel is er een achterstand ontstaan in dit proces. Heerlen kent 33 plangebieden die cyclisch dienen te worden geactualiseerd en binnen de mogelijkheden van onze organisatie zijn wij pas in 2024 weer op schema.

De volgende risico’s doen zich daardoor voor:• het ontbreken van een adequaat ruimtelijk sturingsinstrument;• het ontbreken van een actueel bestemmingsplan kan leiden tot mislopen inkomsten.

Reeds genomen maatregel:het actualiseren van bestemmingsplannen in de organisatie verankeren en het als een cyclisch proces integre-ren in de bedrijfsvoering.

Te nemen maatregel:de huidige werkwijze voortzetten.

139

Sociaal domein programma “Sociaal Domein” (S)De transformatie in het sociale domein, met als basis onze geformuleerde uitgangspunten ‘sturing en bekosti-ging sociaal domein’ en extramuralisering van beschermd wonen en opvang, vergen nog de nodige inspannin-gen van zowel onze gemeente als de zorgaanbieders en andere betrokken partijen.

Ook zien we een toename van het aantal kinderen dat jeugdhulp nodig heeft. Bovendien ligt het aantal kinde-ren met jeugdhulp in Heerlen met 16,7% hoger dan het landelijk gemiddelde (11,2%). Daarnaast zien we in de praktijk een verzwaring van de problematiek. Dit leidt tot een verdere stijging van de kosten binnen de jeugd-hulp.

Te nemen maatregelen:WMO maatschappelijke ondersteuning en hulp bij het huishouden voortzetten en uitbouwen:• Resultaatgerichte afspraken maken met de zorgaanbieders en daarop blijven sturen.• Intensiveren informele zorg en preventie via onze contractpartij StandBy!• Ontkokeren en cultuuromslag bij financiering instellingen.• Het voeren van periodieke regiegesprekken met de zorgaanbieders.• Intern borgen dat voldoende kennis en capaciteit aanwezig is voor de nieuwe manier van werken op basis

van partnership.

Jeugd• Implementeren nieuwe inkoop ambulante jeugdzorg.• Inkoop crisisopvang middels lumpsum, via centrumgemeente Maastricht.• Voortzetten controle prestatielevering en zo nodig financiële correctie.• Combinatie Jeugdzorg-Onderwijs.• Programma Kansrijk van Start (preventie).• Onderzoek naar de mogelijkheden van een ander model van inkoop en bekostiging van zorgaanbieders voor

Jeugdhulp residentieel (verblijf).

Openeinde regelingen Sociaal Domein (Participatiewet, Jeugd, Wmo, Schuldhulpverlening) pro-gramma “Sociaal Domein” (S)Vanuit onze gemeentelijke zorgplicht zijn wij verplicht deze voorzieningen aan burgers aan te bieden.

Te nemen maatregelen:benodigde zorg en ondersteuning afstemmen op de behoefte(n) van de burgers en bijhouden hoe deze behoefte(n) zich ontwikkelen.

Gemeentefonds alle programma’sZowel huidige verdeelmodellen als de herziening van het gemeentefonds door het Rijk.Lagere algemene uitkering uit het gemeentefonds door wijziging maatstaven en/of bezuinigingen bij het rijk leidt tot structureel lagere inkomsten.

Beheersmaatregel:deelname aan expertise team bij het Rijk en blijvend monitoren.

Voor de kengetallen verwijzen we u naar het bijlagenboek.

140

3.3 Onderhoud kapitaalgoederen

142

€237.736LVV

€56.821Verstrekte leningen en kapitaal-

verstrekkingen

€4.099Verstrekte directe garanties

€267.508langlopende leningen portefeuille

€59.181 Verstrekte leningen/kapitaalverstrekkingen

€4.532 Verstrekte garanties

Om investeringen en projecten in onze stad te realiseren, begroten we aan

nieuwe langlopende leningen een bedrag van

€47.651

Verstrekte lening en kapitaalverstrekkingen

€3.641

Aflossingen op verstrekte leningen

€1.281

Verstrekte borgstellingen/garanties

€0

Op onze huidige langlopende leningen wordt een bedrag afgelost van

€17.944

3.4 Financiering

01-01

31-12

Projecten en investeringen

Exploitatie uitgaven

Leningen aan derden

Borgstellingen en garanties

Wat kost dit?Rente kosten/baten € 3,9 miljoen Gemiddelde rentepercentage over totaal vreemd vermogen is 1,30%

Bedragen x1000

143

Waarover gaat deze paragraaf?Naast het aantrekken van geldleningen en het uitzetten van geldmiddelen valt hieronder ook het beheersen van financiële risico’s. Het gaat daarbij om risico’s die gepaard gaan met de geldstromen, financiële posities en de vermogenswaarden. De financieringsfunctie moet er voor zorgen dat er altijd voldoende geld beschikbaar is om aan alle verplichtingen te kunnen voldoen. In deze paragraaf wordt beschreven binnen welke kaders de treasury taken van de gemeente worden uitgevoerd aan de hand van de volgende thema’s:• Marktontwikkelingen van zowel de geldmarkt (korte rente) als de kapitaalmarkt (lange rente).• Renterisicobeheer.• Kredietrisicobeheer incl. overzicht van verstrekte leningen en garanties.

De belangrijkste verwachtingen voor begrotingsjaar 2019In het begrotingsjaar 2019 prognosticeren we aan nieuwe aan te trekken langlopende leningen een bedrag van € 47,7 miljoen. Dit betekent dat onze langlopende lening portefeuille o/g van € 238 miljoen naar € 268 miljoen stijgt.

De kort lopende schuldpositie wordt begroot op een bedrag van € 35 miljoen.

Het saldo van onze verstrekte kortlopende leningen zal in 2019 dalen door geprognosticeerde verkopen uit de bedrijventerreinen Avantis en Trilandis.

De positie in gemeentegaranties zal in 2019 alleen wijzigen ten behoeve van de woningbouwcorporaties. Hierin nemen wij een tertiaire positie in en lopen we weinig tot geen risico.

Over zowel de aangetrokken kortlopende schulden, aangetrokken langlopende schulden, uitgegeven kortlo-pende leningen en uitgegeven langlopende leningen wordt in 2019 een rentelast van € 3,9 miljoen per saldo geraamd.

Het beleid is gebaseerd op zo optimaal mogelijk gebruik te maken van onze kasgeldlimiet. Dit vanwege het feit dat normaal gesproken rente op kort vreemd vermogen goedkoper is dan rente op lang vreemd vermogen. Momenteel is er zelfs sprake van een negatieve rente op kort vreemd vermogen. We voldoen in 2019 aan het voorgeschreven beleid zowel voor het renterisico op de kortlopende schulden als langlopende schulden.

MarktontwikkelingenDe Europese Centrale Bank (ECB) voert het monetaire beleid uit voor het Euro gebied en heeft als belangrijkste taak het in de hand houden van de inflatie. Een belangrijk instrument dat de ECB hiertoe tot zijn beschikking heeft is de herfinancieringsrente (Refirente), waarmee de marktrente beïnvloed wordt. In 2018 is de herfinan-cieringsrente ongewijzigd waardoor deze sinds maart 2016 0,00% bedraagt. De depositorente, de rente die de ECB vergoedt op tegoeden die banken bij de ECB aanhouden, is ook vanaf maart 2016 ongewijzigd op -0,40%. De ECB heeft halverwege 2018 aangekondigd om het zogenaamde opkoopprogramma van obligaties (opkopen van obligaties drukt de lange rente) per eind 2018 te beëindigen. Een eerste stap naar een meer neutraal rente niveau? Wat betreft de inflatie ontwikkelingen zien we nu een niveau wat past bij de doelstellingen van de ECB. Recente marktverkenningen geven aan dat de eerste feitelijke renteverhogingen door de ECB later in de tijd worden verwacht dan eerder. Het tempo van deze renteverhogingen wordt nu ook langzamer ingeschat. Dit zorgt er ook voor dat de verwachte ontwikkeling van de lange rente gematigder is. In Amerika zijn er juist ook in 2018 weer diverse rente stappen omhoog gezet en wellicht nog enkele te gaan in 2018. Daarmee lopen de Verenigde Staten en de Eurozone steeds verder uit elkaar. De 10-jaars rente staat op een niveau van 0,90%, maar is bewegelijk. Veranderingen van 0,10 procent of meer op een dag komen vaker voor dan in het verleden.

Per saldo schatten wij voor 2019 wederom een negatieve kortlopende rente van -0,2% en een langlopende rente tussen 1,0% en 1,7%. In de doorrekening van de begroting gaan wij uit van gemiddeld -0,2% korte rente in 2019. Bij de lange rente voor nieuw aan te trekken leningen gaan we uit van gemiddeld 1,5% in 2019.

Renterisicobeheer Renterisico’s hebben betrekking op zowel de kort- als de langlopende schulden.

Bedragen x1000

144

Kortlopende schuldenWanneer kortlopende geldleningen (leningen met een looptijd tot 1 jaar) worden aangetrokken, moet rekening worden gehouden met de kasgeldlimiet. Door de kasgeldlimiet mag de kortlopende schuld niet hoger zijn dan 8,5% van het begrotingstotaal. Hierdoor wordt het risico beperkt dat grote fluctuaties in de korte rente het begrotingsevenwicht in gevaar brengen.

In 2019 bedraagt de kasgeldlimiet € 34,2 miljoen. In onderstaand schema wordt de gemiddelde kortlopende schuld per kwartaal vergeleken met de kasgeldlimiet. Uit het schema blijkt dat we hebben voldaan het aan voorgeschreven beleid.

Tabel Kasgeldlimiet overzicht laatste vier kwartalen

Kasgeldlimiet 2017/2018 (x € 1.000)2017

4de kwart.2018

1ste kwart.2018

2de kwart.2018

3de kwart.Begrotingstotaal 387.927 390.823 390.823 390.823 Ministerieel vastgesteld percentage 8,5% 8,5% 8,5% 8,5%Toegestaan kasgeldlimiet 32.974 33.220 33.220 33.220

Toets kasgeldlimietToegestaan kasgeldlimiet 32.974 33.220 33.220 33.220 Totaal gemiddelde netto vermogen schuld 25.239 48.756 29.226 29.722 Ruimte (+) / Overschrijding (-) 7.735 -15.536 3.994 3.498

De kasgeldlimiet voor de meerjarenbegroting ziet er als volgt uit

Tabel Kasgeldlimiet meerjarenbegroting

De ontwikkeling van de kasgeldlimiet (x € 1.000)2019 2020 2021 2022

Begrotingstotaal 403.189 396.788 395.873 399.626 Ministerieel vastgesteld percentage 8,5% 8,5% 8,5% 8,5%Kasgeldlimiet 34.271 33.727 33.649 33.968

RenterisiconormBij het afsluiten van een nieuwe langlopende lening en bij renteherziening van een lopende lening, loopt de gemeente een renterisico.

Bij het aantrekken van langlopende geldleningen moet rekening worden gehouden met de renterisiconorm van maximaal 20% van het begrotingstotaal. Het doel van deze norm is het beperken van toekomstig renterisico op lange financiering. Er dient een spreiding te zijn om te voorkomen dat er in enig jaar een te grote concentratie aan aflossingen en renteherzieningen plaatsvindt. De renterisiconorm voor 2018 is € 80,6 miljoen. Het ren-terisicobedrag op de langlopende schuld in 2019 is begroot op € 17,9 miljoen en blijft hiermee ruim onder de gestelde norm. Ook de komende jaren blijft het bedrag aanzienlijk onder de renterisiconorm. Uit onderstaand schema blijkt dat we voldoen aan het voorgeschreven beleid.

145

Tabel renterisiconorm

Renterisico vaste schuld in relatie tot renterisiconorm (x € 1.000)2019

begroting2020

begroting2021

begroting2022

begrotingBegrotingstotaal 403.189 396.788 395.968 399.626 Percentage 20% 20% 20% 20%Renterisiconorm 80.638 79.358 79.194 79.925

Renteherziening - - - - Aflossingen 17.944 20.330 22.470 24.293 Renterisico (1+2) 17.944 20.330 22.470 24.293

Ruimte onder renterisiconorm 62.694 59.028 56.724 55.632

Kredietrisicobeheer Gemeenten mogen alleen ten behoeve van de publieke taak geldleningen aangaan, middelen uitzetten en ga-ranties verlenen. Hiervan is sprake wanneer overheidsingrijpen noodzakelijk is om een maatschappelijk belang te realiseren. De raad bepaalt wat tot de publieke taak behoort. Kredietrisicobeheer gaat over de kredietwaar-digheid (het risicoprofiel) van de wederpartij bij financiële transacties. Er kan sprake zijn van kredietrisico’s bij uitleningen (verstrekte geldleningen en beleggingen) of bij verleende garanties:

UitleningenPer 1 januari 2019 bedragen de uitstaande vaste geldleningen (looptijd langer dan één jaar) en kapitaalver-strekkingen € 56,8 miljoen. Voor de samenstelling van de lening portefeuille u/g ( uitgegeven geldleningen) verwijs ik naar onderstaande tabel.

Tabel samenstelling en verloop van vaste geldleningen en kapitaalverstrekkingen

Mutaties verstrekte vaste geldleningen en kapitaalverstrekkingen (x € 1.000)Kredietrisicogroep/geldnemers saldo

1-1-2019verstrekte

leningennormale

aflossingextra

aflossingsaldo

31-12-2019Buitenring (bijdrage aan provincie) 27.132 - - - 27.132 Kapitaalverstrekking aandelenkapitaal 2.194 - - - 2.194 Ontwikkelingsmaatschappij Beitel-Zuid 2.012 - - - 2.012 GR Kredietbank Limburg 123 - - - 123 Bruglening Enexis 729 - -729 - - Achtergestelde lening Zuyderland 2.682 - - - 2.682 Mijnwater 16.014 641 - - 16.655 Lening zonnepanelen 5.912 3.000 -546 - 8.366 Renteloze voorschotten 3 - -3 - - Diversen 20 - -3 - 18 Totaal vaste geldleningen u/g 56.821 3.641 -1.281 - 59.181

146

Lening portefeuille korte termijn

Lening u/gOnze lening portefeuille u/g korte termijn bestaat uit een 3-tal leningen te weten:

• Een lening verstrekt aan Avantis N.V. (nominaal € 6,4 miljoen). De gehele financiering Avantis GOB N.V. is in handen van alle 4 de aandeelhouders. Tegenover de verstrekte lening staat een vordering op de NV. Tevens is het 1e recht van hypotheek gevestigd op de gronden. Zowel in 2018 als in 2019 is en wordt er afgelost op deze verstrekte lening. Begroot wordt dat er in 2019 een bedrag van 1 miljoen wordt afgelost. Dit betekent per ultimo 2019 een uitstaand saldo van € 4,2 miljoen per aandeelhouder.

• Een lening verstrekt aan Ontwikkelingsmaatschappij Beitel Zuid B.V.. De bestaande rekening courant over-eenkomst tussen de gemeente en de Ontwikkelingsmaatschappij Beitel Zuid B.V. geldt tot 2020 met een maximaal bedrag van € 10 miljoen. Per 1 januari 2019 bedroeg de vordering van onze gemeente op Trilandis € 5,9 miljoen. Al naar gelang de verkopen grond wordt er een bedrag afgelost. Ter beperking van de risico’s is het recht van eerste hypotheek op alle onroerende zaken bedongen.

• Een lening verstrekt aan Schaesbergerveld B.V. Per ultimo 2019 wordt deze vordering van onze gemeente op deze B.V. begroot op € 1 miljoen.

Lening o/gPer ultimo 2019 gaan we ervan uit dat een bedrag van € 35 miljoen aan kortlopende kasgeldleningen is aange-trokken (looptijd korter dan één jaar).

Zoals in voorgaande jaren ligt het in de lijn der verwachting dat de rente op kort vreemd vermogen negatief blijft. Dit leidt ertoe dat over de aan te trekken korte geldleningen in 2019 een bedrag van € 70.000 aan nega-tieve rente wordt begroot.

Verleende garantiesMiddels directe borgstellingen kan de gemeente borg staan jegens geldgevers voor de betaling van rente en aflossing op langlopende geldleningen die door lokale organisaties, instellingen of verenigingen zijn aangetrok-ken. Deze organisaties verzorgen voornamelijk activiteiten in het verlengde van de gemeentelijke publieke taak.

De gemeente kan ook, al dan niet samen met het rijk, een rol spelen in de zekerheidsstructuur van een waarborgfonds. Door deze structuur kunnen instellingen die bij een waarborgfonds zijn aangesloten tegen de laagste rente lenen. Mede vanwege de strenge toelatingscriteria en periodieke toetsing door het fonds, loopt de gemeente hierbij een veel lager risico dan bij directe borgstellingen.

Het saldo van de leningen waarvoor gemeentegarantie werd verstrekt en waarvan het fonds de directe risico’s van onze gemeente heeft overgenomen (vrijwaringen) wordt begroot op € 11,3 miljoen per ultimo 2019. Onze gemeente neemt daarbij slechts een tertiaire achtervangpositie in.

Het schema geeft inzicht over de in 2019 ontwikkelde schuldrestant van de door de gemeente geborgde lenin-gen, onderverdeeld naar kredietrisicobeheer

Tabel met uitleningen en garanties vanuit de publieke taak

Gemeentegaranties per kredietrisicogroep (x € 1.000)Schuldrestant

1-1-2019 31-12-2019Woningcorporaties Gewaarborgde geldleningen € 11.888 € 11.114 Gemeentegaranties Garantiestelling € 4.329 € 3.896 Zorgsector Garantiestelling € 105 € 96 Sociaal culturele sector Garantiestelling € 98 € 87 Totaal € 16.420 € 15.193

147

Gemeentefinanciering De behoefte aan nieuwe externe financieringsmiddelen is afhankelijk van een aantal zaken: de gemeentelijke vaste activa en voorraden bouwgrond, ontwikkeling van de lange interne financieringsmiddelen, ontwikkeling van de bestaande schuldpositie en de mutaties in het gemeentelijk werkkapitaal. Op basis van de per 1 januari 2019 geraamde investeringen, en de op lange termijn beschikbare financieringsmiddelen, is er een financie-ringstekort van € 81,9 miljoen. Van dat tekort mag maximaal € 34,2 miljoen kortlopend worden gefinancierd (kasgeldlimiet). Het restant van € 47,7 miljoen zal middels langlopende geldleningen moeten worden aange-trokken.

Tabel financieringsbehoefte meejarenbegroting

Prognose per 1-1-2019 van de financieringsbehoefte (x € 1.000)Financieringsbehoefte per 1 -1 2019 2020 2021 2022Boekwaarde per 31-12 397.586 420.516 426.537 419.076 Afschrijvingen en aflossingen leningen u/g -14.481 -14.865 -15.634 -16.261 Investeringen 45.313 37.795 21.655 8.800 Te financieren boekwaarde vaste activa per 1-1 366.754 397.586 420.516 426.537

Reserves en voorzieningen 47.096 53.619 60.492 57.218 Bijdrage derden - - - - Vaste geldleningen 237.736 267.508 289.974 303.962 Beschikbare vaste financieringsmiddelen 284.832 321.127 350.466 361.180

FinancieringstekortBenodigde financieringsmiddelen 81.922 76.459 70.050 65.357 Beschikbare kortlopende middelen (max. kasgeldlimiet) 34.271 33.727 33.649 33.968 Op te nemen vaste geldleningen 47.651 42.732 36.401 31.389

Notitie rente/omslagrente Met ingang van begrotingsjaar 2018 wordt de berekeningswijze van onze omslagrente (interne rekenrente) voorgeschreven. Voortaan moet de totaal doorberekende interne rente gelijk zijn aan de totale rentelasten, waardoor niet (of nauwelijks) meer sprake is van een renteresultaat.

Doel is het bevorderen van een eenduidige handelwijze met betrekking tot rente door gemeenten (harmonise-ring), stimuleren dat gemeenten de (verwachte) werkelijke rentelasten opnemen in de begroting en jaarstuk-ken, en het eenduidig inzichtelijk maken van hoe de gemeenten met rente zijn omgegaan (transparantie). We voldoen aan de nieuw gewijzigde systematiek van de rente omslagmethode. De nieuwe omslagrente voor 2019 wordt 1,5%.

148

Tabel met berekening omslagrente 2019

2019RenteschemaRentelasten leningen met een looptijd < 1 jaar -70 Rentelasten leningen met een looptijd > 1 jaar 4.363 Overige aan treasury verbonden beheerskosten - Rentebaten verstrekte geldleningen 365

Saldo rentelasten en rentebaten 3.928

Rente doorberekend aan de grondexploitaties -72

Rente vergoeding EV 369 Rente vergoeding over voorzieningen (CW) 484

Aan taakvelden toe te rekenen externe rente 4.709

Aan taakvelden toegerekende rente(omslag) 5.429

Renteresultaat taakveld treasury 720

Activa integraal gefinancierd 361.946

Berekende renteomslag o.b.v. aan taakvelden toe te rekenen externe rente 1,30%Berekende renteomslag o.b.v. aan taakvelden toegerekende rente(omslag) 1,50%

Voor de berekening van het rentetarief dat wij bij grondexploitaties hanteren verwijzen we u naar het bijlagen-boek.

149

3.5 Bedrijfsvoering

Bedrijfsvoering zorgt dat onze organisatie in staat is proactief in te spelen op de uitdagingen die een sterk ver-anderende omgeving met zich meebrengt. Een organisatie met aanpassingsvermogen die ook in de toekomst een kwalitatief goede dienstverlening aan burgers en ondernemers kan garanderen.

De belangrijkste trends en ontwikkelingen die van invloed zijn op hoe wij ons werk moeten organiseren zijn: • technologische ontwikkeling;• energietransitie;• internationalisatie; • decentralisatie;• demografie;• maatschappelijke trends zoals de 24/7 economie en individualisering.

We verbeteren onze bedrijfsvoering. Het moet krachtiger, professioneler en goedkoper. Het belangrijkste kenmerk van onze aanpak is dat we steeds zoeken naar de juiste balans tussen beheersing en innovatie. De maatregelen die we daarvoor nemen kunnen betrekking hebben op inhoud, proces of gedrag in elke denkbare combinatie.

WERELDINTERNATIONALISERING

INDIVIDUALISERING DECENTRALISATIEBANEN VERVANGENVERBONDENHEIDDOOR TECHNOLOGIE DUURZAAMHEID

VIRTUELE KENNIS 24/7 WERELDWIJDE ONTGROENING,CONCURRENTIE VERGRĳZINGSCHAARSE

WERELDWIJDE BALANS WERK – PRIVEGRONDSTOFFEN VERSCHUIVENDETOEGANG TOT KENNIS MACHTENLANGER LEVEN

COMPLEXITEIT

ENERGIE MAATSCHAPPIJ GLOBALISERING DEMOGRAFIE

Bedrijfsvoeringen processen

A TECHNOLOGIEG

E

M /S

DN

E NR E

T T SAMENWERKING

IEDEREEN DOET MEEH

C DIGITALE DIENSTVERLENING

A

R

KSMART CITY

AANTREKKELĳKE LEEFOMGEVING

INNOVATIEVERMOGEN SCHOON, GROEN,BRIGHTLAND SMART SERVICES CAMPUS

VEILIG EN GEZOND

STADEEN ONDERNEMENDE

STAD MET STERKE ROL VOOR BURGERS,

ONDERNEMERS EN INSTELLINGEN

BURGER-PARTICIPATIE

RELATIES METOMLIGGENDEGEMEENTEN EN EUREGIO

AANTREKKELĳK DREIGENDWOON- enVESTIGINGSKLIMAAT ARBEIDSTEKORT

BUITENLANDSECREATIVITEIT KENNISWERKERS

VAKLIEDEN SCHOLING

DUURZAME

Prioritaire Building

opgaven Blocks

voorde stad

MAAKINDUSTRIE COALITIES DUURZAAMHEID

BANENMOTOR

PRESTATIES INNOVATIE ORGANISATIE FLEXIBILISERINGS

EN

E ’S ALS OPEN PLATFORM, COMMUNITYV

O A BINNEN DE MAATSCHAPPĳ…H M

D EN H NETWERKENI T

E ROADMAPS JEUGDDUURZAME IN BEELD

INZETBAARHEID PUBLIEK-PRIVATEINTELLIGENCE PROCESSENHUISSAMENWERKING PERSOONS-

BIG/ EIGEN KRACHT/ MINDER REGELSSMART

GERICHTEOPEN DATA SAMENKRACHT LANGE TERMĳN AANPAK

CONTROL

HUISVESTINGContinuïteit enontwikkeling

GIN

D SILU K

CB OL

B

COMMUNITY PERFOR-BUILDING MANCE

SOCIETY BUILDING TALENTBUILDINGTECHNOLOGY BUILDING

BUILDING

WERKEN ZELF-VITALITEIT IN EENSTURINGOPEN HYBRIDE

21ST PLATFORM ZIN- MEDE-CENTURY WERKERSGEVINGSKILLS OVER-

TUIGINGEN WERKEN INDIGITALE & TAAL DE REGIOLEER- INDIVIDU AUTONOME

OMGEVINGWERKERS

MEDE-

EIGEN KRACHT PERSONALBRANDING

ZELFSTURINGONTWIKKELING

AUTONOMIE

organisatie

Performance building

150

UitgangspuntenIn het interne dienstverleningsconcept van oktober 2016 hebben we de uitgangspunten benoemd voor de ont-wikkeling van de bedrijfsvoering als basis voor de professionalisering van de organisatie:• Digitale selfservice faciliteren, tenzij;• Standaardiseren en uniformeren, tenzij;• 1 ingang per organisatieonderdeel (P&O, Financiën, etc.);• Primaire focus op: betrouwbaar, weinig fouten en actueel.Zo ontwikkelen we een organisatie met een herkenbare en stabiele werkomgeving, waarbinnen de talenten en ervaring van medewerkers optimaal worden benut en, zo nodig, worden ondersteund en bijgestuurd.

Bedrijfsvoering bestaat logischerwijze voor 80% uit lopende zaken. De verbeteringen uit het verleden zijn ingebed in de taken en vertaald naar vaste routines. Desalniettemin is vernieuwing een voorwaarde om aan de veranderende verwachtingen en eisen van burgers en ondernemers te kunnen voldoen. En om optimaal gebruik te maken van nieuwe kennis, ontwikkelingen en technische tools.

Focus 2019 -> twee doelenVoor 2019 nemen we ons voor:1. De reorganisatie van de gemeentelijke organisatie uit te werken en in te voeren.2. Risico’s binnen de bedrijfsvoering effectief aan te pakken. We werken aan de volgende vier onderdelen die elk een eigen dynamiek en opdracht hebben maar waarvoor

geldt dat de resultaten van elk onderdeel sterke invloed hebben op de resultaten van de andere drie. • HRM, incl. reorganisatie • Sturing, processen en Innovatie • ICT • Huisvesting

HRM, incl. reorganisatieReorganisatie Gemeente Heerlen.In de loop van 2018 is er binnen de gemeente Heerlen een reorganisatie gestart waarbij enerzijds door bijvoor-beeld investeringen in de digitale werkomgeving een kwalitatieve impuls aan de organisatie gegeven wordt en anderzijds een personele besparing wordt gegenereerd. Kenmerken van de nieuwe organisatie zijn:• Een heldere taak- en bevoegdheidsverdeling.• Adequate systemen en processen.• Betrouwbare stuurinformatie.• Excellente sturing op financiën en het behalen van resultaten.• Medewerkers die toegerust zijn voor hun taak.

Centrale begrippen -> vertrouwen en samenwerkingHet begrip waar de reorganisatie om draait is ‘vertrouwen’. We creëren een platte organisatie met een minimum aan managementlagen. Daarmee kennen we meer vertrouwen toe aan het functioneren van de individuele me-dewerker. Doordat bovendien in het functioneren van de nieuwe domeinmanagers een zwaar accent ligt op hun verantwoordelijkheid voor de gehele ambtelijke organisatie is daadwerkelijke samenwerking de sturende factor in onze organisatie. Een cruciale verandering.

Feitelijk doorgevoerd wordt de reorganisatie in de eerste helft van 2019. Vervallen formatieplaatsen worden vanaf de tweede helft van 2019 ingeboekt. Doordat we ook te maken krijgen met frictiekosten, medewerkers die niet meteen op een nieuwe plek geplaatst kunnen worden en overige mobiliteitsgerelateerde kosten, is er pas na 2019 een netto financieel resultaat van de reorganisatie zichtbaar.

VerzuimDe landelijke trend is stabiel of licht dalend. Het verzuim bij de gemeente Heerlen is al jaren hoger dan de landelijke cijfers én de eigen norm. De aanpak die we hanteren voor verlaging is een lange termijn investering, in de vorm van verschillende duurzame inzetbaarheidsmaatregelen. Die vruchten gaan we zeker plukken, maar die smeren zich uit over de tijd. Op korte termijn is de verwachting dat het percentage licht daalt.

151

InhuurDe inhuur bleef het afgelopen jaren ruim binnen de eigen norm van 12,5%. De dalende trend lijkt zich voort te zetten. Het is nog niet te voorzien welke impact de reorganisatie heeft op het percentage inhuur, maar zeker is dat die impact van tijdelijke aard is. De verwachting is dat het percentage onder de 10% blijft.

Sturing, processen en InnovatieVerbinding met digitaal ecosysteem en innovatiemanagementDe gemeente Heerlen bevindt zich middenin een omgeving met een rijke variatie aan organisaties en bedrij-ven die zich op de een of andere manier met digitalisering van onze wereld bezig houden: de Smart Services Campus Brightlands, BISS, het Urban Data Center, CBS, Zuyd Hogeschool, de Open Universiteit en APG en buiten de directe gemeentegrenzen bijvoorbeeld Universiteit Maastricht en RWTH (Aken). De verbinding met de ontwikkelingen binnen in die instellingen verstevigen we, zodat we nieuwe expertise en technologieën sneller en meer kunnen gebruiken.

Processen Onze processen moeten betrouwbare kwaliteit en een transparante uitvoering van werkzaamheden tot stand brengen en garanderen. Dan verloopt de uitvoering van routinematig werk sneller en ontstaat meer tijd en ruimte voor complexere vragen en maatwerktrajecten. Mits we daar in de hele organisatie consequent in zijn. De praktijk leert dat succes in hoge mate afhankelijk is van de logica van de opeenvolgende processtappen. Voor de gebruiker moet het ‘natuurlijk’ aanvoelen. We moeten ons daarnaast realiseren dat procesmanagement alleen werkt als het actueel is en meebeweegt met de dynamiek in onze organisatie. Nieuwe taken of nieuwe eisen in bestaande taakvelden kunnen ertoe leiden dat er nieuwe processen nodig zijn. Digitalisering is zo’n ontwikkeling.Vanuit dit perspectief werken wij in 2019 verder aan de twee in 2018 geformuleerde doelen: 1. Verdere uitrol procesoptimalisatie.2. Opzetten proces ‘privacy en gegevensbescherming’ & informatiebeveiliging.

Ad 1. Onze bedrijfsvoeringsprocessen moeten worden doorgelicht en geoptimaliseerd. Er is gekozen voor de Lean Six Sigma methodiek. Lean Six Sigma levert een aantoonbare en duurzame verbetering van het bedrijfs-resultaat op met als focus wat de klant écht belangrijk vindt. Lean Six Sigma helpt kosten te reduceren, klant-tevredenheid te verhogen én de doorlooptijd te verkorten. De verbeterde en snellere processen helpen ons bij het verwezenlijken van ons ‘hogere’ doel: een klantgerichte organisatie. Er is al een aantal collega’s getraind in 2017. Op dit moment wordt nog een groep getraind. Na de theoretische afronding van de opleiding midden februari 2019 zijn in de organisatie, conform plan, ongeveer 35 collega’s opgeleid en beschikbaar om processen te optimaliseren. In 2018 zijn we de methode systematisch gaan invoeren en momenteel worden processen op een vaste wijze doorgelicht en geoptimaliseerd.

Ad 2. Door verdere digitalisering is extra inzet nodig op het gebied van informatiebeveiliging en privacy. Want digitalisering biedt niet alleen kansen, het brengt ook grotere afhankelijkheid van digitale systemen met zich mee. Daardoor moet er extra aandacht besteed worden aan beveiliging en privacy, zowel in technische als procesmatige zin. De jaarplannen voor Informatieveiligheid en Privacy zijn opgesteld en in werking getreden. In 2019 evalueren we de effectiviteit en zo nodig nemen we maatregelen.

ICTInleiding Binnen de gemeente zijn Informatisering1, informatieveiligheid en privacy belangrijke onderwerpen. Ze vormen als het ware de achilleshiel van het functioneren van de samenleving en van onze gemeente.

Onze gemeente heeft op die punten een behoorlijke inhaalslag (er zijn de nodige knelpunten) te maken en be-reidt zich voor op diverse komende ontwikkelingen (eisen vanuit de samenleving, nieuwe wetgeving en maat-schappelijke vraagstukken). Dat vraagt de komende jaren om extra investeringen in tijd en geld, maar ook in bestuurlijke en managementattentie.

1 Onder informatisering verstaan we alles (mensen, hard- en software, processen, services en spelregels) wat nodig is om de informatievoorziening in te richten, uit te voeren, te beheersen en te ontwikkelen, waaronder ook informatiebeveiliging en privacy.

152

Op sommige taakvelden is er een wettelijke plicht tot digitalisering en op andere taakvelden is samenwerking en communicatie met de wereld buiten feitelijk onmogelijk zonder ‘digitale match’. Er moet een werkbare ba-lans worden gevonden tussen wat ‘technisch mogelijk’ is en wat ‘gemeentelijk nodig’ (behorend tot kerntaak; veelvoorkomende toepassing) is. Een balans die noodzakelijkerwijze moet meebewegen met de ontwikkelingen buiten en de ontwikkeling in de gemeentelijke taken.

Vanuit deze realiteit zijn onder meer de volgende initiatieven geformuleerd: Nieuw financieel systeemHet huidige financiële systeem wordt gebruikt sinds 2006 en is inmiddels economisch afgeschreven. De leveran-cier zorgt er slechts voor dat het pakket blijft voldoen aan de wettelijke eisen, maar faciliteert de ontwikkelin-gen met het oog op verdere digitalisering (waaronder e-facturering), innovatie en efficiëntie niet meer. Daarom wordt in 2019 een nieuw financieel systeem aanbesteed en geïmplementeerd, dat per 1 januari 2020 live gaat. Informatieveiligheid en PrivacyZowel met betrekking tot Informatieveiligheid als Privacy voldoen we op dit moment al aan een aantal be-langrijke vereisten. Het streven is om vanaf 1 januari 2020 voor informatieveiligheid te voldoen aan de BIG (Baseline Informatiebeveiliging voor Nederlandse Gemeenten) en voor privacy aan de AVG (Algemene Verordening Gegevensbescherming).

Zaakgericht werkenVanaf 2019 wordt de volgende stap in de digitale transformatie gemaakt. Achterstanden in de papieren archief-vorming worden weggewerkt en door meer zaakgericht en digitaal te werken voorkomen we nieuwe achterstan-den.

Grip op informatiseringVanaf 2019 beschikken we over een 3-jaars informatiseringsprogramma waarmee we richting en sturing geven aan een optimale inzet van ICT. Het programma bevat ICT-projecten voor een nog betere dienstverlening aan burgers en ondernemers, projecten die voor meer efficiëntie gaan zorgen binnen de organisatie en projecten waar we vanuit wetgeving verplicht mee aan de slag moeten. Een onderdeel binnen het meerjarenprogramma is ook om management en medewerkers meer bewust te maken van de mogelijkheden van informatisering en hun op dat gebied ook meer praktische vaardigheden bij te brengen. Ook herbezinnen we ons binnen dat programma op de manier waarop de informatiseringsfunctie binnen onze gemeente georganiseerd is en de competenties die dat vraagt. Een dergelijk programma, dat én een inhaalslag is (wegwerken van bestaande knelpunten) én ons gereed moet maken voor de toekomst, vraagt om een substantiële investering in tijd, geld en managementattentie. Huisvesting 2019 en verderEind 2017 is de gemeentelijke organisatie verhuisd naar de tijdelijke huisvesting. Een bijzondere uitdaging was het formuleren van een werkconcept voor de gemeentelijke organisatie in het definitieve nieuwe stadskantoor. Het werkconcept ‘Zo Werken Wij’ beschrijft hoe de nieuwe organisatie wil werken en welke functies de huisves-ting daarvoor moet bieden. Het werkconcept is dus in grote mate bepalend voor de wijze waarop het gebouw wordt ontworpen en ingericht.

Als het nieuwe stadskantoor gereed is, wordt een groot deel van de ambtelijke organisatie opnieuw gehuisvest. Ter voorbereiding zijn 2 lijnen uitgezet:1. De afronding en optimalisatie van het werkconcept ‘Zo Werken Wij’ in het pand op de Putgraaf.2. De voorbereidingen, sloop van het pand aan de Geleenstraat, uitvoering van nieuwbouw en renovatie stad-

huis aan de Geleenstraat en verhuizing van Putgraaf naar Geleenstraat Nieuwbouw (2020). Dit proces is de verantwoordelijkheid van een speciaal daartoe opgezette projectorganisatie die voortdurend overlegt en afstemt met het uitvoerend consortium.

153

Ad 1: In het pand aan de Putgraaf worden in 2019 praktische aanpassingen gedaan die ertoe leiden dat de verhouding tussen basiswerkplekken en focus- en aanlandplekken enigszins verandert. Verder passen we de werkomgeving hier en daar aan om deze zo prettig en efficiënt mogelijk te laten zijn. In 2019 wordt het werk-concept ‘Zo werken wij’ samen met het management verder ingevoerd. Voor de fysieke werkomgevingsaanpas-sing is nadrukkelijk de uitspraak gedaan dat aanpassingen budgettair neutraal moeten zijn.

Ad 2: In september 2018 begint de sloop van het oude stadskantoor. De sloop wordt begin 2019 afgerond, waarna aansluitend gestart wordt met de bouw van het nieuwe stadskantoor. Dat wordt midden 2020 opgele-verd, dus 2019 staat volop in het teken van de bouw. Als het nieuwe stadskantoor gereed is, verhuizen de medewerkers die nu gehuisvest zijn in het Raadhuis en een aantal medewerkers vanuit de Putgraaf naar het nieuwe Stadskantoor. Aansluitend wordt het Raadhuis verbouwd. Deze verbouwing is midden 2021 klaar. Vanaf dan kan iedereen naar de definitieve plek verhuizen en kan het kantoor aan de Putgraaf gesloopt worden.Het ontwerp van de nieuwbouw en de renovatie van het Raadhuis moet zowel aan de eisen nu als die in de toekomst kunnen voldoen. De gebouwen moeten nieuwe manieren van werken kunnen ondersteunen en een moderne, open en actieve uitstraling toevoegen aan het stadscentrum.

Verordening Artikel 213aIn de verordening 213a is vastgelegd dat het college jaarlijks de doelmatigheid van het gevoerde bestuur onderzoekt, de doeltreffendheid van onderdelen van programma’s en paragrafen toetst en hierover verantwoor-ding aflegt in de jaarrekening.In 2019 blijven wij, zoals in 2018, de digitale veiligheid monitoren en u daarover informeren. Nieuwe onderzoe-ken betreffen ‘Fraude risico analyse’ en onderzoek naar de ‘Spend analyse inkoop’ ten behoeve van een efficiën-te en professionele (Europese) inkoop’.

Fraude-risicoWij zorgen dat fraude- en risico-inschattingen organisatiebreed als vast onderdeel van ons werk worden be-schouwd. Twee maal per jaar bespreken we de stand van zaken binnen de organisatie en met de accountant. Dat doen we via het slanke proces op basis van de fraudedriehoek: gelegenheid, rationalisatie en druk. Dat heeft een toegevoegde waarde voor de borging in onze organisatie. Daarnaast biedt dit proces het college een reëel inzicht in de inschatting van een eventuele materiële afwijking als gevolg van fraude of overtreding van weten regelgeving. Dit inclusief de aard, omvang en frequentie van de inschattingen, het proces dat het col-lege daarbij hanteert en de communicatie daarover met het personeel en de auditcommissie.

Spend analyse inkoopDe ‘spend analyse inkoop’ heeft als doel dat wij besparingen realiseren en ons inkoop proces professionaliseren. • Bij besparingen ligt de nadruk op het bundelen van bedrijfsonderdelen en leveranciers en het benutten van

(raam)contracten en inkoopprocedures.• Professionaliseren betreft zowel het inkoopproces als de werkwijze in contractmanagement en leveranciers-

management. In beide trajecten is de spend analyse een onmisbaar instrument. Inzicht in de inkoopkosten én het proces is immers nodig om besparingspotentieel in geld en overhead te kunnen opsporen.

155

3.6 Verbonden partijen

In de paragraaf verbonden partijen wordt zowel bij de begroting als bij de jaarrekening een beeld geschetst van derde rechtspersonen, waarmee de gemeente een bestuurlijke en financiële relatie heeft.

Het financieel belang bestaat uit middelen die aan de verbonden partij beschikbaar zijn gesteld en die niet verhaalbaar zijn bij een faillissement van de verbonden partij. De financiële relatie komt voort uit het verstrek-ken van kapitaal in de vorm van risicodragend kapitaal (aandelen), een lening of een borgstelling, een subsidie, structurele opdrachten of een combinatie van deze mogelijkheden. Het bestuurlijk belang verwijst naar hetzij de zeggenschap uit hoofde van vertegenwoordiging in het bestuur hetzij uit hoofde van stemrecht.

Een verbonden partij kan zijn een deelneming in een vennootschap, een gemeenschappelijke regeling, een stichting of verenigingen, indien de gemeente een zetel in het bestuur heeft én een financieel risico (met juridi-sche afdwingbaarheid) loopt.

Voor de gemeente is het belangrijk om inzicht te hebben en te houden in de realisatie van doelstellingen, ac-tiviteiten, financiën, bestuursverantwoordelijkheden en bevoegdheden van de verbonden partijen. Het nieuwe beleid is ingebed in de jaarlijkse planning en control cyclus zodat er een totaalbeeld ontstaat van elke afzon-derlijke verbonden partij. Het proces zal continue en systematisch worden doorlopen en steeds verder worden uitgewerkt.

In het bijlagenboek treft u relevante informatie aan over onderstaande verbonden partijen met betrekking tot: doel, financieel belang, zeggenschap en ontwikkelingen.

De gemeente heeft een financiële en/of bestuurlijke relatie met de volgende organisaties:

Naamloze Vennootschappen ProgrammaBank Nederlandse Gemeenten Bestuur en OndersteuningEnexis Holding Bestuur en OndersteuningGrensoverschrijdend Bedrijventerrein (Avantis) EconomieParkstad Limburg Theaters Sport, Cultuur en RecreatieReinigingsdiensten Rd4 Volksgezondheid en MilieuWaterleidingmaatschappij Limburg Volksgezondheid en Milieu

Besloten Vennootschappen ProgrammaClaim Staat Vennootschap Bestuur en OndersteuningCross Border Lease Vennootschap Bestuur en OndersteuningIBA Bestuur en OndersteuningVordering op Enexis Bestuur en OndersteuningVerkoop Vennootschap Bestuur en OndersteuningPubliek Belang Electriciteitsproductie Bestuur en OndersteuningAvantis services EconomieBeitel-Zuid (Bedrijventerrein Trilandis) Economie Schaesbergerveld Volksgezondheid en Milieu Bodemzorg Limburg VHROSV

Certificaten van aandelen ProgrammaHolding Stadion Kerkrade B.V. Economie

Gemeenschappelijke regelingen ProgrammaRegio Parkstad Limburg VeiligheidVeiligheidsregio Zuid-Limburg VeiligheidReinigingsdiensten Rd4 Volksgezondheid en MilieuRegionale Uitvoeringsdienst Bestuur en OndersteuningGeneeskundige Gezondheidsdienst Zuid-Limburg Volksgezondheid en Milieu

156

Kredietbank Limburg Sociaal DomeinWerkvoorzieningsschap Oostelijk Zuid-Limburg Sociaal DomeinBelastingsamenwerking Gemeenten en Waterschappen Bestuur en OndersteuningShared Service Center Bestuur en OndersteuningGegevenshuis Bestuur en OndersteuningOmnibuzz Sociaal Domein

Stichtingen ProgrammaCentrummanagement Heerlerbaan VHROSVCentrummanagement Hoensbroek VHROSVStichting WTC EconomieWerkvoorHeerlen Sociaal DomeinWerkgeversservicepunt Parkstad Sociaal Domein

157

3.7 Grondbeleid

Doelstelling

Het gemeentelijk grondbeleid staat in dienst van het ruimtelijke ontwikkelperspectief volgens de Structuurvisie Heerlen tot 2035 en de Structuurvisie Ruimtelijke Economie Zuid-Limburg (2017).

Beleidskaders• Structuurvisie Heerlen tot 2035.• Structuurvisie Parkstad Limburg (2009).• Structuurvisie Ruimtelijke Economie Zuid-Limburg (2017).• Kantorennota Heerlen (2017).• Leegstandsvisie op commercieel en maatschappelijk vastgoed (Leegstand in breder verband, 2016).• Diverse gebiedsvisies (waaronder het bidboek Centrum).

Hoe zetten we ons grondbeleid in:Ons uitgangspunt is om per locatie telkens af te wegen welk grondbeleid en instrumentarium we toepassen. Dit kan zowel faciliterend als actief zijn.

Vorm Grond Voordeel NadeelFaciliterend grondbeleid (ontwikkelaar, of andere partij, koopt de grond)

(Vrijwel) volledig eigendom van markt of particulier. Over-heid kan wel eisen stellen (zoals bestemmingsplan).

Overheid neemt geen financi-eel risico.

Winst is niet voor overheid. Minder zeggenschap in de ontwikkeling.

Actief grondbeleid (overheid koopt grond aan)

In bezit van de overheid Winst is voor overheid. Veel zeggenschap in de ontwikke-ling. Overheid heeft regie in initiatief- en haalbaarheids-fase.

Overheid neemt financieel risico.

Daar waar in het verleden hoofdzakelijk werd ingezet op een actief grondbeleid wordt de focus op dit moment gericht op een faciliterend beleid. Ons motto hierbij is: faciliterend waar mogelijk, actief waar noodzakelijk.

Actief grondbeleid: indien het vanuit strategisch of maatschappelijk oogpunt van belang is, verwerven we actief gronden en/of panden. Deze strategische gronden, ondergebracht bij de MVA’s (materiële vaste activa), worden verwerkt in een plan dat vervolgens als BIE (bouwgrond in exploitatie) door de raad wordt vastgesteld.

Voor verdere economische versterking en stimulering van de werkgelegenheid (kernthema Economie en kern-thema Arbeidsmarktbeleid) richten wij ons beleid de komende jaren op het verkopen van grond aan bedrijven. Daarnaast hebben we nog enkele woningbouwlocaties in de verkoop (kernthema Wonen). Tevens zullen we de eigen grondposities blijven inzetten bij de verdere ontwikkeling van herstructureringsgebieden.

Faciliterend grondbeleid: ten behoeve van het kernthema Ruimtelijke Ordening en het kernthema Economische Structuurversterking verlenen we, binnen de kaders die hiervoor in de regio gesteld zijn, medewerking aan het verzoek vanuit de markt om bedrijventerreinen en woningbouw mogelijk te maken.

Schematisch grondbeleid gemeente Heerlen:

Grondbeleid

Actief

Faciliterend

MVA

Projecten derden

BIE

Bedrijventerreinen

Wonen

158

Verantwoording, toelichting

Bouwgrond in Exploitatie (BIE)Dit zijn gronden waarbij de raad een grondexploitatie heeft vastgesteld.De grondslagen voor waardering en resultaatbepaling binnen de BIE bepalen in belangrijke mate de ontwik-keling van de boekwaarde, het geprognosticeerd eindresultaat en de ontwikkeling van de reserves. Daarmee bepalen zij dus ook de beheersing van de risico’s. Voor de grondslagen verwijzen we naar de nota Sturend Grondbeleid.

Uitgangspunten:• Looptijd grondexploitaties zijn maximaal 10 jaar.• Jaarlijks herzien van grondexpoitaties.• Rentetoerekening op basis van daadwerkelijke rente over vreemd vermogen.• Voor tussentijdse winstneming met betrekking tot winstprognoses geldt volgens de BBV de percentage of

completion (POC) methode: voor zover investeringen hebben plaatsgevonden en opbrengsten zijn gereali-seerd, moet tussentijds naar rato van de voortgang van de BIE winst worden genomen.

• Verwachte verliezen en eigen bijdragen storten in verliesvoorziening.

project projectnaam verwacht resultaat begroting 2018

Bijstellingen jaarrekening 2017

bijstelling 2018

verwacht resultaat begroting 2019

verlies-voorziening

POC me-thode

benodigd weerstands-vermogen

Eindjaar

14 De Beitel vm Gartner 0 188.753 188.753 143.558 2027

19 Crama / Husken/de Vrank 4.255.194 516.624 4.771.818 3.597.148 300.000 2027

23 Industrieterrein Emma 0 -3.131.158 -3.131.158 -3.176.137 100.000 2027

48 Geleendal / Nieuw Eyckholt 0 6.565 6.565 4.852 565.050 2027

860 Bedrijfskavels Kissel 0 0 0 0 0 2019

subtotaal A: kantoor, industrie en bedrijventerreinen 4.255.194 -2.419.216 0 1.835.978 -3.176.137 3.745.558 965.050

2 Grasbroek 0 259.465 259.465 -26.410 208.003 178.608 2019

38 Burg. Slanghenstraat 0 36.374 36.374 0 0 78.779 2019

64 Parc Hoogveld 250.579 683.020 933.599 380.074 2027

1446 Maankwartier Fase 2 0 -12.125.432 11.325.432 -800.000 -800.000 0 2020

1820 Aldenhofpark 0 0 0 0 0 2019

1616 Nicolaas Beetsstraat 0 -48.482 -48.482 -48.482 0 2019

subtotaal B: Woningbouw 250.579 -11.195.055 11.325.432 380.956 -874.892 588.077 257.387

Totaal Totaal bouwgronden in exploitatie 4.505.773 -13.614.271 11.325.432 2.216.934 -4.051.029 4.333.635 1.222.437

* -/- = verlies, + = winst

In de tabel wordt een vergelijking gemaakt tussen de verwachte resultaten op eindjaar ten tijde van de be-groting 2018 en 2019. Bij de jaarrekening 2017 hebben we onze grondexploitaties herzien en daar waar nodig bijgesteld. Dit heeft geleid tot een aantal aanzienlijke wijzigingen in de verwachte resultaten.

Ten aanzien van de hierboven gepresenteerde bijstelling 2018 bij Maankwartier: in 2018 worden de kosten met maatschappelijk nut geactiveerd en uit de grondexploitatie gehaald. Het gaat hier om kosten die we binnen de openbare ruimte hebben gemaakt, om de kosten voor bouwdeel J en om een deel van de kosten van de Plaat.

De eigen bijdrages van de gemeente in de grondexploitatie worden conform BBV apart gepresenteerd in een verliesvoorziening.

De berekende gerealiseerde winsten op basis van POC-methode zijn voorzichtigheidshalve gestort in de be-stemmingsreserve risico’s grondexploitaties. De POC-methode geeft slechts een benadering van gerealiseerde resultaten, maar is geen daadwerkelijke realisatie van de verkopen.

A: Kantoor, Industrie en BedrijventerreinenWe zien de interesse in onze bedrijventerreinen toenemen. In de Structuurvisie Ruimtelijke Economie Zuid-Limburg (SVREZL) zijn de kaders vastgelegd voor de bedrijventerreinen. Alle bestaande bedrijventerreinen zijn hierin opgenomen. Ter uitwerking van de SVREZL wordt binnen Parkstad ook samengewerkt aan een bedrij-venterreinenvisie. Deze zal zowel op kwalitatieve aspecten ingaan als op kwantitatieve, maar in dit kader wordt onder meer nog een behoefte-onderzoek gedaan. Naar verwachting zal de gezamenlijke visie medio 2019 klaar zijn en de basis vormen voor een uitvoeringsprogramma bedrijventerreinen.

159

B: WoningbouwMaankwartierDe gemeente is in 2019 verantwoordelijk voor de afbouw van het nieuwe station. Deze wordt in augustus in gebruik genomen en dan kan er begonnen worden aan de ontmanteling van het tijdelijke station. Tevens zal de gemeente het merendeel van de openbare ruimte in Zuid en op de Plaat realiseren. In 2019 is het Maankwartier volledig functioneel. Burg. SlanghenstraatDe resterende 3 kavels zijn recent in verkoop gebracht.

HoogveldDe kavels in eigendom van de gemeente zijn in verkoop gebracht.

Weerstandsvermogen en risico’sDe benodigde weerstandscapaciteit voor grondexploitaties bedraagt € 5,5 miljoen. Dit is gebaseerd op de actu-alisatie van de risico’s (€ 1,2 miljoen) en tussentijdse genomen winsten conform de POC-methode (€ 4,3 mil-joen) bij de jaarrekening 2017. Dit bedrag is afgezonderd van de algemene reserve grondbedrijf.

Algemene Reserve GrondbedrijfDe waarde van de algemene reserve grondbedrijf is per 1 januari 2018 € 39.254.

160

3.8 Demografische ontwikkelingen

Vanaf 2016 ontvangt de gemeente Heerlen als centrumgemeente van een krimpregio de Decentralisatie-uitkering Bevolkingsdaling voor de acht Parkstadgemeenten. De uitkering Bevolkingsdaling omvat een jaarlijks bedrag van € 3,9 miljoen ter ondersteuning van de regionale krimpaanpak en wij ontvangen deze tot en met 2020.

In totaal zijn er 9 krimpregio’s in Nederland die een bijdrage ontvangen van het Rijk. In deze gebieden daalt de bevolking met 16% tot 2040, zo is de verwachting. Vooral gemeenten in Zeeuws-Vlaanderen, Zuid-Limburg en Noord- en Oost-Groningen hebben te maken met een dalend aantal inwoners. Daarnaast zijn er 11 regio’s waar de bevolking nu nog niet daalt, maar in de toekomst wel. Dit zijn de anticipeergebieden. De verwachting is dat hier het aantal inwoners tot 2040 met 4% daalt. Voorbeelden hiervan zijn Oost-Drenthe en Noord en Midden Limburg. In de overige delen van Nederland groeit het aantal inwoners tot 2040 met 11%.

De Parkstadgemeenten hebben in het verleden afgesproken om de middelen voor 75% voor gezamenlijke pro-jecten in te zetten (€ 2,9 miljoen) en voor 25% volgens de gebruikelijke verdeelsleutel over de gemeenten te verdelen (€ 1 miljoen). Voor het Heerlens deel van die 25% is afgesproken dit op te nemen in de exploitatie van onze begroting om daarmee de tegenvallers door demografische ontwikkeling op te vangen.

In het coalitieakkoord heeft de gemeente Heerlen aangegeven vanaf 2019 niet meer deel te nemen aan de regionale component als deze onveranderd wordt voortgezet. De systematiek die de afgelopen jaren is gebruikt om het geld te verdelen vinden wij namelijk zeer bureaucratisch, van te weinig meerwaarde en onnodig polari-serend in de regionale samenwerking. Na enkele jaren waarin strategische regionale projecten werden onder-steund, zien wij dat het geld de afgelopen twee jaar vooral ging naar reguliere gemeentelijke projecten.

Op dit moment wordt met de regio en provincie gewerkt aan een regiodeal met het rijk. Als gemeente Heerlen willen wij graag dat de hele regio de regionale component (75%) inzet als cofinanciering voor de regiodeal/re-gio envelop. Daarmee zijn wij van de tot dit jaar gebruikte systematiek af en laten wij de Provincie en het Rijk zien dat wij serieus aan de slag willen met de regiodeal. Voor 2019 en 2020 reserveren wij deze middelen, in afwachting van regionale afspraken, voor de cofinanciering van de regio envelop/regiodeal.

Het gedeelte dat opgenomen is in de exploitatie (25%), wendt Heerlen aan voor de tegenvallers door de demo-grafische ontwikkeling. Deze tegenvallers hebben vooral te maken met het toenemend areaal openbare ruimte door het verkleinen van de woningvoorraad en het afnemend financieel draagvlak (minder inwoners = minder inkomsten) voor door de gemeente (deels) te betalen voorzieningen zoals wegen, riolen, scholen, theater etc. De geleidelijke daling van het aantal inwoners en dus onze inkomsten, loopt niet in de pas met de snelheid waarmee wij (de kosten van) deze voorzieningen kunnen afbouwen. Deze kostenremanentie heeft een enorme impact op onze begroting. De middelen worden ook gebruikt voor regeneratie van de leefbaarheid en het ver-sterken van het vestigingsklimaat. Burgers moeten zich prettig voelen in Heerlen en hier graag willen wonen. Dat bereiken we niet met eenmalige en kortstondige projecten. Het gaat er om doorlopend de vinger aan de pols te houden zodat mensen in Heerlen blijven of naar Heerlen komen om er te (ver)blijven.

161

3.9 Subsidies

Kernboodschap:Inkomende subsidiesDe lobbyaanpak en verwerving van inkomende subsidies worden toegelicht bij het kernthema bestuurskracht.

Uitgaande subsidiesHet verstrekken van subsidies is een manier om gemeentelijk beleid te realiseren.

Voor de leesbaarheid van de grafiek: de opvallende stijging in 2015 is te verklaren doordat een aantal rijks-taken binnen het sociaal domein zijn overgeheveld naar de gemeente.

In 2017 is het totaal bedrag van uit te keren subsidies gestegen. Er is een stijging door de bijstelling van de subsidie aan Schunck*. Ook is er een daling vanwege een integratie van een aantal gesubsidieerde activiteiten binnen het Wmo contract (Heerlen Stand By). Deze integratie van activiteiten heeft zich in 2018 verder voort-gezet. In 2019 komt er ook een integratie van een aantal gesubsidieerde activiteiten binnen de jeugdzorg.

Grafiek:Overzicht verstrekte subsidies 2014-2018

0

10.000.000

20.000.000

30.000.000

40.000.000

50.000.000

60.000.000

70.000.000

1

Verstrekte subsidiebedragen voor de jaren 2014-2018

2014 2015 2016 2017 2018

162

3.10 IBA (Internationale Bau Ausstellung)

IBA staat voor Internationale Bau Ausstellung. Het fenomeen IBA is in Duitsland ontstaan en uitgegroeid tot een creatieve aanpak voor regio’s waar een transitie versneld moet worden. Met als tastbaar resultaat een fysieke verandering in het gebied. Maar minstens zo belangrijk: een cultuuromslag in denken en werken in en waarde-ring voor het gebied. Een hernieuwde trots, die uitnodigt om te investeren en een nieuw economisch elan.IBA zoekt naar innovatieve, toekomstgerichte projecten die duurzaam van betekenis zijn voor de ontwikkeling van een stad of gebied. IBA bouwt zelf niet, maar regelt gedurende een periode processen en voegt kwaliteit toe aan de projecten. Het legt de basis voor een nieuwe oriëntatie op de toekomst waarin maatschappelijke veranderingen worden aangejaagd. Simpel gesteld, IBA draagt bij aan de verbetering van een stad of regio. IBA geeft een Aufschwung. De IBA-periode eindigt met een tentoonstelling van de gerealiseerde projecten in 2020. U kunt hierover meer lezen op de website www.iba-parkstad.nl. Daar staan ook de openbare financiële stukken van de BV.

De Parkstadgemeenten en de Provincie Limburg hebben in oktober 2013 besloten een IBA van start te laten gaan. Sinds juli 2014 is de organisatie en uitvoering daarvan in handen van de IBA Parkstad B.V. De overhe-den hebben gezamenlijk € 45 miljoen ingebracht voor de totale looptijd van de IBA. De helft door de provincie en de andere helft door de acht deelnemende gemeenten. De bijdrage van de gemeente Heerlen is € 9,176 miljoen voor de totale looptijd. In januari 2016 is de gemeente Schinnen, in verband met de herindeling met Onderbanken en Nuth, eveneens toegetreden tot IBA Parkstad.

Taken van de IBA BV en projecttrekkersMet de start van IBA in 2014 kon iedereen projecten indienen. In totaal zijn er 292 projecten ingediend, waar-van 94 binnen de gemeente Heerlen. Voor de inhoud van deze projecten verwijzen wij u naar de IBA website. De IBA-organisatie selecteerde projecten, versterkte en combineerde ze, zodat ze gezamenlijk de transitie van de regio een grote boost geven. Samen met burgers en andere partijen uit de regio en waar nodig met exper-tise van buitenaf. De uitvoering van de projecten ligt niet bij de IBA-organisatie, maar bij de deelnemers / pro-jectindie-ners zelf. Ook de kosten van een project zijn niet voor rekening van de IBA-organisatie. IBA financiert hooguit een gedeelte, maar zorgt voor kwaliteit, door bij de voorbereiding en/of bij de uitvoering bijvoorbeeld hoogwaardige expertise te leveren.

De projectenEind 2016 heeft IBA het uitvoeringsprogramma van 50 projecten voor de jaren tot en met het tentoonstellings-jaar 2020 gepresenteerd. In 2017 was de goedkeuring van een aantal strategische IBA-projecten/programma’s, de zogenaamde sleutelprojecten, een belangrijke stap (zie: www.iba-parkstad.nl/projecten ). Cruciaal voor het slagen van IBA is het sleutelproject ‘Centrum Parkstad’ dat voorziet in een krachtig impuls voor de binnenstad van Heerlen. Hiervoor heeft IBA € 8,4 miljoen aan investeringsmiddelen gereserveerd. Het centrum van Heer-len/Parkstad is daarmee een van de belangrijkste plekken van het tentoonstellingsjaar. Maar natuurlijk is er meer, dit zijn de sleutelprojecten waar de IBA mee aan de slag is. De projecten in Heerlen waar de IBA in meer of minder mate bij betrokken is zijn:

Sleutelprojecten:1. Central Park.2. Romeins Kwartier (archeologisch depot, openbare ruimte en stadskantoor).3. Muziekboulevard (Nieuwe Nor en Luciushof).4. Urban Experience (pleinen, gevels en de Royal).5. Groevegebied.6. Leisure Lane.

Projecten7. City Oost.8. Smart Services Campus en stadsboulevard.9. Ikgroenhet.10. Gebrookerbos.11. RWZI Terworm.

163

12. Woontuin Hoensbroek.13. Scholen Nieuw Lotbroek en Passart.14. Herbestemming oude HTS.15. Hogerop Heerlerbaan.16. C-Mill 2.0.17. Zorgboulevard.18. Hoeves Imstenrade, Terlinden en De Aar.19. IBA Labor.

Op weg naar het expositiejaar 2020In 2020 zal het regionaal IBA expositiejaar plaatsvinden. In dat jaar gaan wij als Heerlen en Parkstad de ruim-telijke en sociaal-economische transformatie die wij hebben doorgemaakt (en nog in zitten) laten zien. De IBA geeft ons daarvoor het podium en dat gaan wij maximaal benutten. Niet de IBA maar de al sinds de eeuwwisse-ling lopende transformatie van de regio staat immers een jaar lang in de etalage. De IBA is een van de vehi-kels van die transformatie en de IBA geeft ons in 2020 een podium, maar de IBA is geen doel op zich. De IBA projecten zoals hierboven genoemd zullen voor een deel af zijn en voor een deel nog in uitvoering. Deze krijgen vanzelfsprekend een prominente plek maar wij beperken ons nadrukkelijk niet tot alleen de projecten waar de IBA direct bij betrokken is geweest. Zo zullen het Maankwartier, het Glaspaleis en het Parkstad Theater zonder-meer een paar van de belangrijkst iconen zijn van het expositiejaar en kunnen wij ook met onze murals en met evenementen als Cultura Nova en het IBE laten zien waar Heerlen en Parkstad staan in onze transformatie.

2019 is het jaar waarin wij enerzijds moeten zorgen voor de versnelde uitvoering van de projecten die in het kader van de IBA worden uitgevoerd. Hopelijk kan de aanstaande regiodeal hierin ook iets betekenen. Daarnaast moeten wij kijken welke andere elementen in de regio in het expositiejaar onder de aandacht moe-ten worden gebracht en hoe dat het beste gedaan kan worden zodat de hele transformatie in beeld komt en niet alleen de IBA activiteiten van de afgelopen 4 jaar. Op basis van deze inventarisatie zal met de IBA bepaald moeten worden hoe het expositiejaar een maximaal resultaat en vooral een nieuw impuls kan geven. De regio is immers nog lang niet waar zij wil zijn. De uitkomsten van de mid-term review van de IBA en dan met name de elementen van meer externe fondsen werven, meer burgerbetrokkenheid en betere communicatie blijven voor ons punten waar wij in de algemene vergadering van aandeelhouders aandacht voor vragen.

165

4. Financiële meerjarenbegroting 2019-2022

4.1 Uitgangspunten

1. Conform de richtlijnen van de Provincie Limburg: • Is een indexatie van de baten en de lasten toegepast over 2019. Deze indexatie is eveneens verwerkt in

de meerjarenbegroting. • Is de begroting reëel en structureel in evenwicht zonder schuivend meerjaren perspectief. • Is in het meerjaren perspectief rekening gehouden met een positieve algemene reserve vanaf het begro-

tingsjaar 2020 en het weerstandsvermogen op 0,8 uiterlijk in de begroting 2022.2. In onze begroting hebben wij de verwachte CAO stijging van 1,4% per jaar structureel verwerkt.3. Conform de bestendige gedragslijn van de afgelopen jaren hebben wij geen inflatiecorrectie toegepast op

onze uitgaande subsidies.4. De septembercirculaire 2018 is verwerkt.5. De uitkeringen vanuit het gemeentefonds zijn vrij besteedbare uitkeringen.6. Nieuwe rijksuitkeringen zijn getoetst aan ons integrale beleid en MBP. 7. De lokale heffingen en de overige leges zijn gebaseerd op een zo hoog mogelijke kostendekkendheid. Voor

(inflatoire) bijstelling is gerekend met 1,4%, hetgeen overeenkomt met het verwachte inflatiepercentage van het CPB (juni 2018). Voor nadere detaillering van tarieven en leges verwijzen wij naar de paragraaf lokale heffingen.

8. Het herstelplan is in deze begroting opgenomen.9. Er zijn geen nieuwe taakstellingen opgenomen en oude taakstellingen zijn meerjarig weggewerkt.10. De door de raad genomen budgettaire besluiten zijn tot en met de raad van 26 september 2018 verwerkt.

166

4.2 Herstelplan

In de raadsvergadering van 4 juli hebben wij u geïnformeerd over de financiële stand van zaken bij de gemeen-te. De jaarrekening 2017 en de zomernota 2018 lieten grote tekorten zien.

Door het negatieve resultaat van € 15 miljoen in onze jaarrekening 2017 moesten wij een zwaar beroep doen op onze algemene reserve. Onze weerstandsratio, de verhouding tussen onze risico’s en onze reserves, daalde daarmee naar 0,35. Ver onder de met u als gemeenteraad afgesproken marge van 0,8 tot 1,2. De algemene reserve kwam uit op een negatieve stand van € 1,9 miljoen. Door andere reserves die meetellen in het weer-standvermogen bleef het weerstandsratio toch nog positief. Conform de financiële verordening zijn wij, omdat onze weerstandsratio onder 0,8 was gedaald, aan de slag gegaan met een herstelplan.

Het maken van een herstelplan is niet eenvoudig omdat daarnaast de zomernota 2018 een prognose liet zien van € -14,9 miljoen voor het jaar 2018 mede door een aantal structurele tekorten (opgaven veel groter dan de door het rijk daarvoor beschikbaar gestelde middelen) in het sociale domein. Voordat het weerstandvermogen weer op peil gebracht kan worden door extra stortingen moeten wij eerst het reëel en structureel evenwicht in de begroting, dat in 2017 is verstoord, weer herstellen.

Deze situatie dwingt ons om ingrijpende en pijnlijke besluiten te nemen. Het moge duidelijk zijn dat onze reser-vepositie een resultaat zoals geprognosticeerd in de zomernota niet kan dragen.

Op de langere termijn zien de financiën er door de ontwikkeling van het gemeentefonds er beter uit. Toch zien wij ook hier een financiële opgave. Ten eerste omdat wij deze middelen nodig zullen hebben als onderdeel van het herstel van het weerstandsvermogen na een aantal zware jaren maar ook omdat de ambities zoals ver-woord in het coalitieakkoord het nodige aan geld vragen.

In de raadsinformatiebrief van 26 juni jl. met als onderwerp ’aanpak financiële situatie gemeente Heerlen’ ,werd een aanpak voorgesteld langs 3 sporen nl.:1. Schadebeperking 2018.2. Begrotingsevenwicht 2019 e.v..3. Weerstandsvermogen op orde in 2022.

In dit plan nemen we deze indeling over.

Wij hebben met u als raad en met de provincie als financieel toezichthouder, gesproken over de randvoor-waarden, afspraken en kaders waarbinnen wij geacht worden het herstelplan vorm te geven. Het gaat om de volgende afspraken:1. Het herstelplan maakt onderdeel uit van de begroting 2019 in de vorm van een apart plan.2. De algemene reserve moet op uiterlijk 31 december 2020 een positief saldo hebben.3. Het weerstandsvermogen moet op uiterlijk 31 december 2021 op het met de raad afgesproken minimum

niveau van 0,8 zijn.4. Bovenstaande punten moeten gerealiseerd worden door middel van begrotingen en meerjarenramingen die

reëel en structureel sluitend zijn.

Deze randvoorwaarden, afspraken en kaders zijn ook voor ons in dit herstelplan het uitgangspunt.

1. Schadebeperking 2018

In de zomernota gingen wij nog uit van een tekort van € 14,9 miljoen voor het lopende jaar 2018. Onze eerste opgave is dan ook het sturen op een veel minder negatief jaarrekeningresultaat. Dat is een grote uitdaging. Het jaar is al bijna om en veel zaken zijn al verplicht of kunnen gewoonweg niet op hele korte termijn worden stopgezet. Toch proberen we zoveel mogelijk te sturen. Het vorige college heeft hiertoe al een aanzet gegeven door diverse zoekgebieden te benoemen en ook al concrete bezuinigingsopties te inventariseren aan het begin van dit jaar.

167

Wij hebben dit traject als college overgenomen en hebben daarnaast ook een groot aantal bezuinigingen al doorgevoerd tot een bedrag van circa € 4 miljoen. Vervolgens hebben we medio 2018 nogmaals in de vorm van een taskforce een bedrag van ongeveer € 3 miljoen gevonden door onder andere te sturen op besparingen en ramingen die op basis van nieuwe feiten/planningen geactualiseerd moesten worden.

Het is onze ambitie om het tekort voor 2018 te beperken tot ongeveer € 5 miljoen. Wij zullen hier strak op stu-ren tijdens de laatste maanden van het lopende jaar 2018. Wij gaan er van uit dat ons dit gaat lukken ondanks een forse tegenvaller in de septembercirculaire.

2. Begrotingsevenwicht 2019 e.v.

Parallel aan het sturen op de financiën van het lopende jaar 2018 hebben wij het meerjarig bestuurlijk pro-gramma (MBP 2019-2022) én de begroting 2019 opgesteld.Hiervoor gelden de bekende eisen van onze financiële toezichthouder. De begroting moet een reëel en structu-reel evenwicht laten zien. Onze toezichthouder zal naar aanleiding van onze jaarrekening 2017 en zomernota 2018 scherp kijken naar de maatregelen die wij treffen om het weerstandsvermogen weer op orde te brengen. Daarnaast zal er uitdrukkelijk worden gekeken naar de meerjarenraming.

Onze meerjarenraming kent een oplopend en positief perspectief. Dat perspectief is, zo denken wij, op termijn onvoldoende om én het weerstandsvermogen te herstellen én de ambities uit het coalitieakkoord te verwezen-lijken. Hier zullen wij financieel moeten sturen. Niet zozeer op bezuinigingen maar vooral op ombuigingen. We zullen het relatief zekere positieve perspectief (gemeentefonds) inzetten voor het herstel van het weerstands-vermogen binnen deze bestuursperiode en daarnaast de ambities uit het coalitieakkoord financieren door mid-del van ombuigingen.

Om een sluitende begroting te kunnen voorleggen aan u als gemeenteraad was het nodig om bezuinigingen in de begroting op te nemen. Dit resulteerde in de volgende reeks aan bezuinigingsbedragen:

Jaar 2019 2020 2021 2022

x € 1.000,- 5.428 6.636 7.939 7.316

Uiteindelijk bleek deze ingreep onvoldoende om de begroting sluitend te krijgen omdat er een tekort resteerde in het begrotingsjaar 2019.

Wij maken de begroting sluitend door middel van een onttrekking uit de bestemmingsreserves van € 2,8 mil-joen. Deze onttrekking zullen wij in 2022 weer terugstorten in de bestemmingsreserves.

Daarnaast gaan wij er van uit dat wij op korte termijn uitsluitsel zullen krijgen over de budgetten in het kader van de BUIG. Wij verwachten dat die voor Heerlen positief zullen gaan uitpakken. Concreet zou het om enkele miljoenen euro’s gaan in 2019. De verwachting is dat hier in oktober uitsluitsel over komt. Als het zoals wij verwachten goed nieuws is zullen wij u meteen een begrotingswijziging voorleggen om die meevaller in te zet-ten voor de begroting 2019 zodat de tijdelijk onttrekking aan de bestemmingsreserves kan komen te vervallen. Indien het voordeel nog groter is dan zullen wij dat surplus storten in de algemene reserve.

3. Weerstandsvermogen op orde in 2022.

In onze ‘nota risico’s en weerstandsvermogen’ is de toegestane bandbreedte (0,8-1,2) van onze weerstands-ratio door u als raad bepaald. In diezelfde nota (blz. 14) staat ook wat er moet gebeuren als wij buiten die bandbreedte komen:‘Het college krijgt de opdracht om bij zowel over- als onderschrijding van de bandbreedte (0,8-1,2) binnen een termijn van een half jaar zorg te dragen dat de ratio binnen de bandbreedte valt. Een dergelijk voorstel wordt aan de raad ter besluitvorming voorgelegd’. Concreet betekent dit dat wij tot december 2018 hebben om u een voorstel voor te leggen.

168

Zoals met u afgesproken leggen wij via deze begroting het herstelplan aan u voor. De kern van dit plan bestaat uit de beide reeds eerder geformuleerde ambities:1. Het weerstandsvermogen moet op uiterlijk 31 december 2021 op het met de raad afgesproken minimum

niveau van 0,8 zijn.2. De algemene reserve moet op uiterlijk 31 december 2020 een positief saldo hebben.

Om er voor te zorgen dat de maatregelen die wij nemen in dit herstelplan realistisch zijn hebben we, naast de reguliere ontwikkelingen, een aantal maatregelen opgenomen in het MBP/begroting die nu voor u ligt:1. De op stapel staande reorganisatie hebben we realistisch begroot en is verwerkt in de cijfers.2. Een aantal taakstellingen die in onze begroting zaten hebben we financieel opgelost.3. We hebben een aantal correcties uitgevoerd op bijvoorbeeld de kapitaallasten en beschermd wonen.4. We hebben enkele stortingen opgenomen in de algemene reserve. Deze stortingen zijn nodig om ons weer-

standsvermogen op peil te brengen.

Het gaat om de volgende stortingen:

Jaar 2019 2020 2021 2022

x € 1.000,- 1.180 4.320 3.400 1.100

Op basis van deze maatregelen voorzien wij dat de algemene reserve zich als volgt zal ontwikkelen de komende bestuursperiode:• Algemene reserve op 1/1/2019: € -6,2 miljoen (weerstandsvermogen -0,08).• Algemene reserve op 31/12/2019: € -4,7 miljoen (weerstandsvermogen 0,1).• Algemene reserve op 31/12/2020: € 0,5 miljoen (weerstandsvermogen 0,7).• Algemene reserve op 31/12/2021: € 6,3 miljoen (weerstandsvermogen 1,4).

Zoals u kunt zien koersen wij met deze stortingen op een weerstandsvermogen van 1,4 op 3 december 2021. Hiermee zitten we aan de bovenkant van de formele bandbreedte (0,8-1,2). Wij kiezen er voor om op de top van de bandbreedte te zitten zodat wij bij eventuele extra tegenvallers toch nog binnen de bandbreedte kunnen blijven. Natuurlijk zullen wij jaarlijks en dus ook in 2021 en 2022 de situatie bekijken om vast te kunnen stellen of een grotere danwel kleinere storting aan de orde is. Met dit plan kunnen wij ook op 31-12-2020 een positief saldo van de algemene reserve presenteren aan u.Hiermee zijn de ambities zoals die aan het begin van dit herstelplan geformuleerd waren, gerealiseerd.

169

4.3 Ontwikkelingen (inclusief bezuinigingen)

Bedragen x € 1.000 2019 2020 2021 2022Startsaldo van de begroting meerjarenbegroting 115 55 133 3.7501. Begrotingswijzigingen en correcties 1.278 -224 -359 251

Onderhoudsprogramma onderwijshuisvesting -163 - - - Aanpassingen huisvesting pand Voskuilenweg 25 25 25 25 Transactie LEF 1.000 - - - Administratieve correcties en wijzigingen 416 -249 -384 226

2. Autonome ontwikkelingen 3.623 8.799 5.558 7.382 Prijscompensatie conform IMOC* -244 -480 -771 -1.024 Looncompensatie conform IMOC* -840 -1.680 -2.520 -3.360 Circulaires gemeentefonds (autonome ontwikkelingen incl. decentralisatie- en integratie-uitkeringen)

7.393 11.551 13.771 16.730

Contributie VNG n.a.v. VNG congres -6 -8 -9 -10 Structurele doorverwerking begroting gemeenschappelijke regelingen -2.680 -2.584 -1.413 -1.455 Aanpassing financieringssystematiek (rijk) beschermd wonen - 2.000 -3.500 -3.500

3. Realistisch begroten a.g.v. doorverwerking jaarrekening 2017 -10.294 -6.667 -5.997 -4.784 Overige structurele doorverwerking jaarrekening 2017 -1.482 -536 -715 297 Op orde brengen digitalisering 131 -335 -615 -892 Bijstelling kapitaallasten -361 -244 -589 -775 Correctie beschermd wonen - - -482 -482 Rente systematiek aanpassing conform BBV 927 373 1.297 1.297 Realistisch begroten secundaire salaris budgetten o.a.overwerk, FUWA, vitaliteitsregeling

-1.200 -1.200 -1.200 -1.200

Reorganisatie -421 1.789 2.946 3.611 Jeugd residentieel -3.000 -2.750 -2.750 -2.750 WMO o.a. eigen bijdrage, vervoersvoorzieningen, nieuwe aanbesteding woningaanpassingen

-2.989 -1.864 -1.989 -1.989

Realistisch begroten ICT budgetten -800 -800 -800 -800 Realistisch begroten gladheidsbestrijding a.g.v. evaluatie afgelopen 5 jaar -100 -100 -100 -100 Schuldhulpverlening -1.000 -1.000 -1.000 -1.000

4. Lokale heffingen 402 402 402 402 OZB 323 323 323 323 Hondenbelasting 75 75 75 75 Precariobelasting 4 4 4 4

5. Fysiek, sociaal en economische impulsen - - -2.000 -3.000 Ruimte voor nog nader uit te werken ambities coalitie akkoord - - -2.000 -3.000

6. Bezuinigingen 5.427 4.637 5.939 5.316 Saldo bezuinigingen (specificatie per programma en totaaloverzicht in bijlagenboek)

5.427 6.637 7.939 7.316

Terugdraaien bezuiniging Wmo - -2.000 -2.000 -2.000 7. Structureel en reëel evenwicht in de begroting 629 -2.520 -180 -3.726

Onttrekking bestemmingsreserve/storting bestemmingsreserve 2.809 - - -3.086 Wegwerken taakstellingen -2.180 -2.520 -180 -640

8. Algemene Reserve -1.180 -4.320 -3.400 -1.100 Storting Algemene Reserve o.b.v. herstelplan -1.180 -4.320 -3.400 -1.100

Eindtotaal - 161 95 4.492 *IMOC (Prijs overheidsconsumptie, netto materieel)

170

4.4 Overzicht baten en lasten

x € 1.000 Rekening 2017 Bijgest. begroting 2018 Begroting 2019Baten Lasten Saldo Baten Lasten Saldo Baten Lasten Saldo

0. Bestuur en Ondersteuning 293.167 -75.610 217.557 284.767 -61.023 223.743 298.375 -68.891 229.484

1. Veiligheid 167 -10.314 -10.148 143 -10.587 -10.444 36 -10.717 -10.682

2. Verkeer en Vervoer 1.848 -11.995 -10.148 1.290 -10.069 -8.779 1.532 -11.120 -9.589

3. Economie 1.175 -3.063 -1.888 875 -3.286 -2.411 991 -2.925 -1.934

4. Onderwijs 7.768 -20.743 -12.975 6.559 -18.937 -12.378 6.491 -19.288 -12.797

5. Sport, cultuur en recreatie 3.722 -30.321 -26.599 3.642 -29.767 -26.126 3.119 -29.766 -26.647

6. Sociaal domein 75.755 -245.816 -170.061 73.727 -231.502 -157.775 66.627 -227.092 -160.464

7. Volksgezondheid en milieu 21.767 -24.409 -2.642 20.093 -22.670 -2.577 18.276 -22.379 -4.103

8. VHROSV 22.622 -27.077 -4.455 5.751 -9.187 -3.436 2.803 -7.821 -5.019

Geraamde totaal saldo van baten en lasten

427.990 -449.349 -21.359 396.846 -397.027 -181 398.249 -399.998 -1.749

0. Bestuur en Ondersteuning 9.847 -4.696 5.151 5.698 -4.551 1.146 1.481 -2.978 -1.497

1. Veiligheid 0 0 0 0 0 0 0 0 0

2. Verkeer en Vervoer 217 -156 61 109 0 109 27 0 27

3. Economie 767 -337 430 0 0 0 0 -333 -333

4. Onderwijs 1.809 -1.560 249 1.233 -2.057 -824 3.496 0 3.496

5. Sport, cultuur en recreatie 725 -63 662 72 -60 11 56 -40 16

6. Sociaal domein 1.851 -48 1.803 64 -684 -620 30 0 30

7. Volksgezondheid en milieu 0 -271 -271 0 0 0 0 0 0

8. VHROSV 9.064 -10.789 -1.725 360 0 360 10 0 10

Bestemming 24.281 -17.920 6.362 7.534 -7.353 181 5.100 -3.351 1.7490. Bestuur en Ondersteuning 303.014 -80.306 222.708 290.464 -65.575 224.890 299.856 -71.869 227.988

1. Veiligheid 167 -10.314 -10.148 143 -10.587 -10.444 36 -10.717 -10.682


3. Economie 1.942 -3.400 -1.458 875 -3.286 -2.411 991 -3.258 -2.267

4. Onderwijs 9.577 -22.303 -12.726 7.792 -20.994 -13.202 9.987 -19.288 -9.301


6. Sociaal domein 77.606 -245.864 -168.257 73.791 -232.186 -158.395 66.658 -227.092 -160.434


8. VHROSV 31.686 -37.866 -6.180 6.111 -9.187 -3.076 2.813 -7.821 -5.009

Geraamde resultaat 452.271 -467.269 -14.997 404.381 -404.381 0 403.349 -403.349 0

x € 1.000 MJB 2020 MJB 2021 MJB 2022Baten Lasten Saldo Baten Lasten Saldo Baten Lasten Saldo


1. Veiligheid 52 -10.771 -10.719 52 -10.752 -10.700 52 -10.752 -10.700


3. Economie 964 -2.924 -1.959 964 -2.844 -1.880 964 -2.924 -1.959

4. Onderwijs 3.702 -15.339 -11.637 3.623 -15.172 -11.549 3.623 -15.844 -12.221


6. Sociaal domein 63.692 -220.729 -157.036 63.463 -217.149 -153.686 63.463 -216.848 -153.385


8. VHROSV 2.535 -7.950 -5.415 2.554 -7.386 -4.832 2.288 -7.312 -5.024


396.375 -389.934 6.440 395.779 -389.049 6.730 399.594 -389.808 9.786

0. Bestuur en Ondersteuning -243 -5.659 -5.902 -250 -5.951 -6.201 -250 -1.684 -1.935

1. Veiligheid 0 0 0 0 0 0 0 0 0

2. Verkeer en Vervoer 27 0 27 27 0 27 0 0 0

3. Economie 0 -333 -333 0 -333 -333 0 -333 -333

4. Onderwijs 533 -500 33 528 -500 28 247 -3.309 -3.062

5. Sport, cultuur en recreatie 57 -201 -144 -156 -40 -197 43 0 43

6. Sociaal domein 30 0 30 30 0 30 30 0 30

7. Volksgezondheid en milieu 0 0 0 0 0 0 0 0 0

8. VHROSV 10 0 10 10 0 10 -38 0 -38

Bestemming 414 -6.693 -6.279 189 -6.824 -6.635 32 -5.326 -5.2940. Bestuur en Ondersteuning 302.061 -74.596 227.465 301.725 -77.847 223.878 305.807 -74.314 231.493

1. Veiligheid 52 -10.771 -10.719 52 -10.752 -10.700 52 -10.752 -10.700


3. Economie 964 -3.257 -2.292 964 -3.177 -2.213 964 -3.257 -2.292

4. Onderwijs 4.234 -15.839 -11.605 4.151 -15.672 -11.521 3.870 -19.153 -15.283


6. Sociaal domein 63.723 -220.729 -157.006 63.494 -217.149 -153.655 63.494 -216.848 -153.355


8. VHROSV 2.545 -7.950 -5.405 2.564 -7.386 -4.822 2.250 -7.312 -5.062

Geraamde resultaat 396.788 -396.627 161 395.968 -395.873 95 399.626 -395.134 4.492

171

Overzicht baten en lasten cf BBV

x € 1.000Programma

Rekening 2017 Bijgest. begroting 2018 Begroting 2019Baten Lasten Saldo Baten Lasten Saldo Baten Lasten Saldo


1. Veiligheid 167 -10.314 -10.148 143 -10.587 -10.444 36 -10.717 -10.682


3. Economie 1.175 -3.063 -1.888 875 -3.286 -2.411 991 -2.925 -1.934

4. Onderwijs 7.768 -20.743 -12.975 6.559 -18.937 -12.378 6.491 -19.288 -12.797


6. Sociaal domein 75.755 -245.816 -170.061 73.727 -231.502 -157.775 66.627 -227.092 -160.464


8. VHROSV 22.622 -27.077 -4.455 5.751 -9.187 -3.436 2.803 -7.821 -5.019

Subtotaal programma's 169.545 -394.391 -224.846 159.791 -349.198 -189.407 123.328 -350.588 -227.260Omschrijving algemene dek-kingsmiddelenLokale heffingen 23.418 0 23.418 0 0 0 27.959 0 27.959

Algemene uitkeringen 237.299 0 237.299 239.317 0 239.317 249.669 0 249.669

Dividend 939 0 939 1.304 0 1.304 1.284 0 1.284

Saldo financieringsfunctie -3.211 0 -3.211 -3.565 0 -3.565 -3.991 0 -3.991

Overige algemene dekkingsmid-delen

0 0 0 0 0 0 0 0

Subtotaal algemene dekkingsmiddelen

258.445 0 258.445 237.056 0 237.056 274.921 0 274.921

Geraamde kosten overhead 0 -54.957 -54.957 0 -47.829 -47.829 0 -49.410 -49.410

Vennootschapsbelasting 0 0 0


427.990 -449.349 -21.359 396.846 -397.027 -181 398.249 -399.998 -1.749

Toevoeging/onttrekking aan reserves:0. Bestuur en Ondersteuning 9.847 -4.696 5.151 5.698 -4.551 1.146 1.481 -2.978 -1.497

1. Veiligheid 0 0 0 0 0 0 0 0 0

2. Verkeer en Vervoer 217 -156 61 109 0 109 27 0 27

3. Economie 767 -337 430 0 0 0 0 -333 -333

4. Onderwijs 1.809 -1.560 249 1.233 -2.057 -824 3.496 0 3.496

5. Sport, cultuur en recreatie 725 -63 662 72 -60 11 56 -40 16

6. Sociaal domein 1.851 -48 1.803 64 -684 -620 30 0 30

7. Volksgezondheid en milieu 0 -271 -271 0 0 0 0 0 0

8. VHROSV 9.064 -10.789 -1.725 360 0 360 10 0 10

Bestemming 24.281 -17.920 6.362 7.534 -7.353 181 5.100 -3.351 1.7490. Bestuur en Ondersteuning 44.569 -25.349 19.221 53.409 -17.745 35.663 24.935 -22.458 2.477

1. Veiligheid 167 -10.314 -10.148 143 -10.587 -10.444 36 -10.717 -10.682


3. Economie 1.942 -3.400 -1.458 875 -3.286 -2.411 991 -3.258 -2.267

4. Onderwijs 9.577 -22.303 -12.726 7.792 -20.994 -13.202 9.987 -19.288 -9.301


6. Sociaal domein 77.606 -245.864 -168.257 73.791 -232.186 -158.395 66.658 -227.092 -160.434


8. VHROSV 31.686 -37.866 -6.180 6.111 -9.187 -3.076 2.813 -7.821 -5.009

Algemene dekkingsmiddelen 258.445 0 258.445 237.056 0 237.056 274.921 0 274.921

Overhead 0 -54.957 -54.957 0 -47.829 -47.829 0 -49.410 -49.410

Vennootschapsbelasting 0 0 0 0 0 0 0 0 0

Geraamde resultaat 452.271 -467.269 -14.997 404.381 -404.381 0 403.349 -403.349 0

172

x € 1.000Programma

MJB 2020 MJB 2021 MJB 2022Baten Lasten Saldo Baten Lasten Saldo Baten Lasten Saldo

0. Bestuur en Ondersteuning 22.798 -18.613 4.185 23.082 -21.449 1.634 23.171 -22.465 707

1. Veiligheid 52 -10.771 -10.719 52 -10.752 -10.700 52 -10.752 -10.700


3. Economie 964 -2.924 -1.959 964 -2.844 -1.880 964 -2.924 -1.959

4. Onderwijs 3.702 -15.339 -11.637 3.623 -15.172 -11.549 3.623 -15.844 -12.221


6. Sociaal domein 63.692 -220.729 -157.036 63.463 -217.149 -153.686 63.463 -216.848 -153.385


8. VHROSV 2.535 -7.950 -5.415 2.554 -7.386 -4.832 2.288 -7.312 -5.024

Subtotaal programma's 116.869 -339.610 -222.742 116.885 -338.600 -221.715 116.708 -339.643 -222.935Omschrijving algemene dek-kingsmiddelenLokale heffingen 27.959 0 27.959 27.959 0 27.959 27.959 0 27.959

Algemene uitkeringen 254.254 0 254.254 253.642 0 253.642 257.634 0 257.634

Dividend 1.284 0 1.284 1.284 0 1.284 1.284 0 1.284

Saldo financieringsfunctie -3.991 0 -3.991 -3.991 0 -3.991 -3.991 0 -3.991

Overige algemene dekkingsmid-delen

0 0 0 0 0 0 0 0 0

Subtotaal algemene dekkingsmiddelen

279.506 0 279.506 278.894 0 278.894 282.886 0 282.886

Geraamde kosten overhead 0 -50.324 -50.324 0 -50.448 -50.448 0 -50.165 -50.165

Vennootschapsbelasting 0 0 0


396.375 -389.934 6.440 395.779 -389.049 6.730 399.594 -389.808 9.786

Toevoeging/onttrekking aan reserves:0. Bestuur en Ondersteuning -243 -5.659 -5.902 -250 -5.951 -6.201 -250 -1.684 -1.935

1. Veiligheid 0 0 0 0 0 0 0 0 0

2. Verkeer en Vervoer 27 0 27 27 0 27 0 0 0

3. Economie 0 -333 -333 0 -333 -333 0 -333 -333

4. Onderwijs 533 -500 33 528 -500 28 247 -3.309 -3.062

5. Sport, cultuur en recreatie 57 -201 -144 -156 -40 -197 43 0 43

6. Sociaal domein 30 0 30 30 0 30 30 0 30

7. Volksgezondheid en milieu 0 0 0 0 0 0 0 0 0

8. VHROSV 10 0 10 10 0 10 -38 0 -38

Bestemming 414 -6.693 -6.279 189 -6.824 -6.635 32 -5.326 -5.2940. Bestuur en Ondersteuning 22.555 -24.272 -1.717 22.832 -27.399 -4.568 22.921 -24.149 -1.228

1. Veiligheid 52 -10.771 -10.719 52 -10.752 -10.700 52 -10.752 -10.700


3. Economie 964 -3.257 -2.292 964 -3.177 -2.213 964 -3.257 -2.292

4. Onderwijs 4.234 -15.839 -11.605 4.151 -15.672 -11.521 3.870 -19.153 -15.283


6. Sociaal domein 63.723 -220.729 -157.006 63.494 -217.149 -153.655 63.494 -216.848 -153.355


8. VHROSV 2.545 -7.950 -5.405 2.564 -7.386 -4.822 2.250 -7.312 -5.062

Algemene dekkingsmiddelen 279.506 0 279.506 278.894 0 278.894 282.886 0 282.886

Overhead 0 -50.324 -50.324 0 -50.448 -50.448 0 -50.165 -50.165

Vennootschapsbelasting 0 0 0 0 0 0 0 0 0

Geraamde resultaat 396.788 -396.627 161 395.968 -395.873 95 399.626 -395.134 4.492

173

Overzicht van incidentele baten en lasten per programma incl. specificatie.

Programma Baten Lasten2019 2020 2021 2022 2019 2020 2021 2022

0. Bestuur en Ondersteuning 0. KT Middelen en heffingen -6.372 -462 -191 -32 3.596 7.209 6.301 4.729

0. KT Dienstverlening -77 - - - 106 - - -

3. Economie 3. KT Economie -28 - - - 2 - - -

4. Onderwijs 4. KT Onderwijs -2.847 -68 - - 4.536 84 - -

5. Sport cultuur en recreatie 5. KT Sport -22 -22 - - 22 45 23 -

5. KT Cultureel erfgoed 78 -48 - - 25 48 - -

5. KT Cultuur -117 -87 - - 119 104 - -

6. Sociaal Domein 6. KT Volwassenen maatwerk-voorzieningen

-2.300 - - - -212 - - -

6. KT Arbeidsmarktbeleid - - - - -1.927 - - -

6. KT Inkomensondersteuning - - - - -1.190 - - -

6. KT Jeugd maatwerkvoorzie-ningen

- - - - 2.948 229 - -

6. KT Sociale basisvoorzieningen - - - - -79 - - -

7. Volksgezondheid en milieu 7. KT Riool, afval en milieubeheer 450 200 - - 144 24 - -

7. KT Volksgezondheid - - - - 12 - - -

8. VHROSV 8. KT Ruimtelijke ordening -157 - - - 176 138 - -

8. KT Herstructurering - - - - 248 10 10 -

8. KT Centrum - - - - 560 830 820 200

Eindtotaal -11.392 -486 -191 -32 9.086 8.721 7.155 4.929


Toelichting incidentele batenKernthema Omschrijving incidentele baten 2019 2020 2021 20220. KT Middelen en heffingen Totaal incidentele onttrekkingen reserves -5.100 -414 -189 -32

0. KT Middelen en heffingen Transactie LEF -1.000

0. KT Middelen en heffingen Bezuiniging 2019: Vrijval voorzieningen -200

4. KT Onderwijs Specifieke uitkering OAB (Onderwijsachterstandenbeleid) -2.669

4. KT Onderwijs Eenmalige bijdrage SVO-PL -159 -68

5. KT Cultuur Bijdrage inzake cultuurparticipatie -87 -87

6. KT Volwassenen maatwerkvoorzieningen Specifieke uitkering verslavingszorg -793

6. KT Volwassenen maatwerkvoorzieningen Beschermd wonen en cliënten in de opvang -600

6. KT Volwassenen maatwerkvoorzieningen Aanpassing 3D beschermd wonen -600

7. KT Riool, afval en milieubeheer ISV gelden spreiden 450 200

Overige mutaties <100 -634 -117 -2

Totaal incidentele baten -11.392 -486 -191 -32


Toelichting incidentele lastenKernthema Omschrijving incidentele lasten 2019 2020 2021 20220. KT Middelen en heffingen Totaal incidentele dotaties reserves 2.739 6.086 6.222 4.729

0. KT Middelen en heffingen Raming WW/WIA 708 708

0. KT Middelen en heffingen Project nieuwe ambtelijke huisvesting 118

0. KT Dienstverlening Verkiezingen 106

4. KT Onderwijs Specifieke uitkering OAB (Onderwijsachterstandenbeleid) 2.669

4. KT Onderwijs Sloop van oude gebouwen (onderwijshuisvesting) 1.642

4. KT Onderwijs Tijdelijk personeel VSV 188 84

5. KT Cultuur Bijdrage inzake cultuurparticipatie 87 87

6. KT Arbeidsmarktbeleid Uitvoeringspartijen SW subsidies -150

6. KT Arbeidsmarktbeleid Incidentele SW subsidies -2.001

6. KT Arbeidsmarktbeleid Incidentele uitvoeringskosten participatiewet 3D 613

6. KT Arbeidsmarktbeleid Uitbesteding arbeidsmarkt specifieke aandachtsgroepen -300

6. KT Inkomensondersteuning Begroting 2018: Bezuiniging het verhogen van uitstroom naar de arbeidsmarkt

-890

6. KT Inkomensondersteuning Begroting 2018: Bezuiniging outsourcing deel bijstands-bestand

-109

6. KT Inkomensondersteuning Uitkering bijzondere bijstand -182

6. KT Volwassenen maatwerkvoorzieningen Incidentele kosten chronische zieken Wmo -1.636

6. KT Volwassenen maatwerkvoorzieningen Specifieke uitkering verslavingszorg 793

174

Kernthema Omschrijving incidentele lasten 2019 2020 2021 20226. KT Volwassenen maatwerkvoorzieningen HBH/Wmo aanpassing tarief 771

6. KT Volwassenen maatwerkvoorzieningen Bezuiniging 2019: Dalende tendens Persoonsgebonden budget (PGB)

-600

6. KT Volwassenen maatwerkvoorzieningen Incidentele kosten AWBZ/Wmo 537

6. KT Sociale basisvoorzieningen Inzetten wijkteams 180

6. KT Sociale basisvoorzieningen Sociale buurtteams en expertiseteams 271

6. KT Sociale basisvoorzieningen Inkomensoverdrachten/verstrekkingen aan personen 204

6. KT Sociale basisvoorzieningen Aanpassing jeugd cf. foto 3D -765

6. KT Jeugd maatwerkvoorzieningen Individuele voorzieningen jeugd 3.624

6. KT Jeugd maatwerkvoorzieningen Landelijk transitie-arrangement jeugd -778

6. KT Jeugd maatwerkvoorzieningen Bezuiniging 2019: 4 ogen principe -250

7. KT Riool, afval en milieubeheer Bekostiging van tijdelijk personeel 144 24

8. KT Ruimtelijke ordening Herontwikkeling zandgroeves 101 101

8. KT Herstructurering Bijdrage aan (deel) projecten 200

8. KT Centrum Project centrum 559 830 819 200

Overige mutaties < 100 492 801 113

Totaal incidentele lasten 9.086 8.721 7.154 4.929


Overzicht beoogde structurele toevoegingen en onttrekkingen aan reserves

Onderstaand cf. art. 19 d van het Besluit begroting en verantwoording van provincies en gemeenten een over-zicht van de structurele toevoegingen en onttrekkingen aan reserves. Binnen de begroting wordt een deel van de kapitaallasten van de investeringen afgedekt door middel van een onttrekking uit de bestemmingsreserves ten behoeve van afdekking kapitaallasten. Onderstaand een specificatie van de onttrekkingen per reserve. Structurele toevoegingen zijn niet van toepassing binnen de begroting.

Reserve Toevoeging2019

Onttrekking2019

Toevoeging2020

Onttrekking2020

Toevoeging2021

Onttrekking2021

Toevoeging2022

Onttrekking2022

Bestemmingsreserves t.b.v. afdekking kapitaallastenSintermeerten college, herwaard

214 211 209 206

Juliana college, res. herwaard.

67 67 66 65

Nieuwbouw OCC Broekland college

41 40 40 40

MBP reserve inz. Nor 44 44 43 43

Fitness Herlecollege 18 18 17 17

BMV Molenberg/Broeder-school

173 172 172 172

Uitbreid ZMOKBuitenh 2 extra lokalen

7 7 7 7

Brede school Heerlerheide 18 17 17 17

Multifunct Accomm Bek-kerveld gebouwen

30 30 30 30

Totaal beoogde struc-turele toevoegingen en onttrekkingen aan de reserves.

0 612 0 607 0 602 0 597


175

4.5 Uiteenzetting van de financiële positie en meerjarenraming

Prognosebalansen per ultimo boekjaar

ACTIVA 2017 2018 2019 2020 2021 2022

Vaste activa

- Immateriële vaste activa 27.132 27.132 27.132 27.132 26.047 24.961

Bijdragen aan activa in eigen-dom derden

27.132 27.132 27.132 27.132 26.047 24.961

- Materiële vaste activa 274.670 309.145 340.924 364.355 371.963 366.089

MVA in erfpacht 786 786 786 786 786 786

MVA economisch nut 198.746 221.416 247.799 267.519 272.180 263.503

MVA ec. nut, w v ter bestrij-ding van de kosten een heffing kan worden geheven

52.291 57.555 59.962 62.313 64.606 66.839

MVA maatschappelijk nut 22.846 29.389 32.376 33.736 34.391 34.960

- Financiële vaste activa 25.848 25.669 24.723 24.220 23.719 23.217

Kapitaalverstrekkingen 7.321 7.321 7.321 7.321 7.321 7.321

Leningen 18.527 18.348 17.402 16.899 16.397 15.896

- Vlottende activa 49.677 52.700 52.700 52.700 52.700 52.700

Voorraden 832 4.855 4.855 4.855 4.855 4.855

Uitzettingen 38.271 37.271 37.271 37.271 37.271 37.271

Liquide middelen 667 667 667 667 667 667

Overlopende activa 9.906 9.906 9.906 9.906 9.906 9.906

TOTAAL ACTIVA 377.328 414.646 445.478 468.407 474.428 466.967

PASSIVA 2017 2018 2019 2020 2021 2022

Vaste passiva

- Eigen vermogen 24.981 23.508 21.408 27.098 33.177 38.180

Algemene reserve 11.539 -1.064 483 5.670 11.437 12.903

Bestemmingsreserves 13.442 24.571 20.925 21.428 21.740 25.276

- Voorzieningen 32.106 30.825 28.025 28.817 29.568 24.333

- Vaste schulden 217.442 237.747 267.519 287.985 303.991 311.128

Vlottende schulden 71.246 91.013 96.973 92.953 76.139 61.772

Overlopende passiva 31.553 31.553 31.553 31.553 31.553 31.553

TOTAAL PASSIVA 377.328 414.646 445.478 468.407 474.428 466.967

BALANSMUTATIE 37.317 30.832 22.929 6.021 -7.462


176

EMU-saldo

REK 2017 2018 2019 2020 2021 2022Omschrijving x € 1.000 x € 1.000 x € 1.000 x € 1.000 x € 1.000 x € 1.000

Volgens realisatie

tot en met sept. 2018, aangevuld met raming resterende

periode

Volgens meerjaren-raming in begroting

2019


2019


2019


2019

1 Exploitatiesaldo vóór toevoeging aan c.q. onttrekking uit reserves (zie BBV, artikel 17c)

-21.359 -181 -1.749 6.440 6.730 9.786

2 Afschrijvingen ten laste van de exploitatie 11.009 12.246 13.535 12.416 11.970 12.5113 Bruto dotaties aan de post voorzieningen

ten laste van de exploitatie minus de vrijval van de voorzieningen ten bate van de exploitatie

21.160 7.092 6.900 6.892 6.882 6.873

4 Investeringen in (im)materiële vaste ac-tiva die op de balans worden geactiveerd

33.507 26.248 45.313 37.795 21.655 8.800

5 Baten uit bijdragen van andere overhe-den, de Europese Unie en overigen, die niet op de exploitatie zijn verantwoord en niet al in mindering zijn gebracht bij post 4

2.923

6 "Desinvesteringen in (im)materiële vaste activa: Baten uit desinvesteringen in (im)materi-ele vaste activa (tegen verkoopprijs), voor zover niet op exploitatie verantwoord"

7 Aankoop van grond en de uitgaven aan bouw-, woonrijp maken e.d. (alleen trans-acties met derden die niet op de exploita-tie staan)

3.355 20.405 1.363 398 241 233

8 "Baten bouwgrondexploitatie: Baten voorzover transacties niet op ex-ploitatie verantwoord"

4.209 13.252 1.956 1.397 1.397 1.397

9 Lasten op balanspost Voorzieningen voorzover deze transacties met derden betreffen

11.209 12.178 9.700 6.100 6.131 12.107

10 Lasten ivm transacties met derden, die niet via de onder post 1 genoemde exploitatie lopen, maar rechtstreeks ten laste van de reserves (inclusief fondsen en dergelijke) worden gebracht en die nog niet vallen onder één van bovenstaande posten

11 Verkoop van effecten:a Gaat u effecten verkopen? (ja/nee) nee nee nee nee nee neeb Zo ja wat is bij verkoop de verwachte

boekwinst op de exploitatie?

Berekend EMU-saldo -30.130 -26.422 -35.735 -17.147 -1.048 9.427

177

Investeringsplanning 2019-2022

Activasoort X € 1.000 Begroting Begroting Begroting Begroting2019 2020 2021 2022

Investeringen meteconomisch nutGebouwen Gemeentelijke huisvesting 6.991 5.257 1.444 579

Nieuwbouw Tarcisius 6.119

St. Janscollege renovatie 6.100 6.000 2.870

BMV Hoensbroek Zuid 3.900

BMV Heerlerbaan 2.000 4.000 939

Archiefbewaarplaats (Chr. Koningkerk) 1.500 3.107

Renovatie St. Paulusschool 1.500

Romeins Museum 500 5.000 1.600

De Schakel Zes Landenstraat (ver-bouw)

168

Overkapping Romeins badhuis 100 300 1.900

Renovatie BS Mijn Spoor 1.000 1.427

Renovatie BS St. Martinus 1.000 1.385

Renovatie BS Geradus Majella 1.000 856

Renovatie BS Horizon 1.000 718

Grond-, wegen waterbouw-kundige werken

Buitensportaccommodaties 640 890 495 340

Gronden en terreinen Grasveld Prinssenstraat 10+12 145

Gras Kloosterstr 2A vh BBS Voee-gelsjtang

42

GWW iz riool/begravingen VVI riool 3.279 3.279 3.279 3.279

Machines, apparaten + instal-laties

Nieuwe ambtelijke huisvesting techniek 3.359 1.181

Basisvoorzieningen Parkstad-IT 1.548

Software vervanging 500 900 900 900

Verkeersregelinstallaties 440 250 350

Automat. Financieel systeem 400

Smartphones 235 385

Mobiele telefonie 150

Software uitbreiding 100 100 100 100

Apparatuur reprografie 100 63 35

Laptops 70 70 210 70

Aanpassing parkeerautomaten 40

Portofoons 40

Geluidmeetapparatuur 25

Software portofoons 25

Vervanging airco-installaties en verlichting stadhuis

100

Noodstroomaggregaat t.b.v. servers 100

Parkeerapparatuur 65

Bodycams 35

Inrichting vergader+bestuurskamers 30

Overige materiële vaste activa BMV Hoensbroek Zuid infrastructuur en speelplaats

600

BMV Heerlerbaan (Infra) 500

BMV Heerlerbaan (Infra) 900

Subtotaal 40.526 34.487 18.923 6.068

178

Activasoort X € 1.000 Begroting Begroting Begroting Begroting2019 2020 2021 2022

Investeringen metmaatschappelijk nutGrond-, wegen waterbouw-kundige werken

Achterstand IBOR 1.720 1.720 1.720 1.720

Leisure Lane 1.000 575

Mijnmuseumpad 500

Openbare verlichting armaturen 456 456 456 456

Rotonde Akerstraat-Heesbergstraat 325

Openbare verlichting masten 230 230 230 230

Herplanten bomen 210 210 210 210

Aanpak top 10 verkeersknelpunten 160

Digitaliseren parkeren 100

Openbare speelvoorzieningen 86 116 116 116

Subtotaal 4.787 3.307 2.732 2.732

Totaal 45.313 37.795 21.655 8.800

179

Sta

at v

an r

eser

ves

20

19

-20

22

x €

1.0

00

Sta

nd

0

1.0

1.2

01

9R

ente

20

19

Dot

atie

2

01

9O

ntt

rek-

kin

g2

01

9

Sta

nd

3

1.1

2.2

01

9

01

.01

.20

20

Ren

te2

02

0D

otat

ie

20

20

On

ttre

k-ki

ng

20

20

Sta

nd

3

1.1

2.2

02

0

01

.01

.20

21

Ren

te2

02

1D

otat

ie

20

21

On

ttre

k-ki

ng

2

02

1

Sta

nd

3

1.1

2.2

02

1

01

.01

.20

22

Ren

te2

02

2D

otat

ie

20

22

On

ttre

k-ki

ng

2

02

2

Sta

nd

3

1.1

2.2

02

2

Alg

emen

e re

serv

e

AR.

alge

men

e re

serv

e-1

.103

01.

547

044

40

5.18

70

5.63

10

5.76

70

11.3

970

1.46

70

12.8

64

AR.

gron

dbed

rijf

390

00

390

00

390

00

390

00

39

Alg

emen

e re

serv

e-1

.06

40

1.5

47

04

83

05

.18

70

5.6

70

05

.76

70

11

.43

70

1.4

67

01

2.9

03

Bes

tem

min

gsr

es.

tbv

afd

ekk.

kap

.las

ten

BRKa

p. B

erna

rdin

usco

llege

, re

s he

rwaa

rde

00

00

00

00

00

00

00

00

0

BRKa

p. S

inte

rmee

rten

col

lege

, he

rwaa

rd2.

618

390

214

2.44

337

021

12.

269

340

209

2.09

431

020

61.

920

BRKa

p. S

t Ja

nsco

llege

, re

s he

rwaa

rder

ing

00

00

00

00

00

00

00

00

0

BRKa

p. J

ulia

na c

olle

ge,

res.

her

waa

rd.

780

120

6772

511

067

669

100

6661

39

065

557

BRKa

p. H

erle

col

lege

, re

s. h

erw

aard

.0

00

00

00

00

00

00

00

00

BRKa

p. A

lden

hof co

llege

, re

s. h

erw

aard

.0

00

00

00

00

00

00

00

00

BRKa

p. g

eoor

m N

ieuw

b O

CC B

roek

land

col

l.75

011

041

720

110

4069

110

040

661

100

4063

1

BRKa

p. g

eoor

mer

kte

MBP

rese

rve

inz.

Nor

871

130

4484

013

044

809

120

4377

812

043

747

BRKa

p. g

eoor

m r

es.

Fitn

ess

Her

leco

llege

327

50

1831

45

018

302

50

1728

94

017

276

BRKa

p. B

reed

Maa

tsch

Vrz

Mol

enb/

Bro

eder

sch

4.86

773

02.

981

1.95

929

017

21.

816

270

172

1.67

125

3.08

617

24.

609

BRKa

p. u

itbre

id Z

MO

KBui

tenh

2ex

tra

loka

l21

63

07

212

30

720

93

07

205

30

720

1

BRKa

p. b

rede

sch

ool H

'hei

aan

v. k

redi

et38

16

018

369

60

1735

75

017

345

50

1733

3

BRKa

p. m

ultif

unct

Acc

omm

Bek

kerv

eld

geb.

861

130

3084

313

030

826

120

3080

712

030

789

Bes

tem

min

gsr

es.

tbv

afd

ekk.

kap

.las

ten

11

.67

21

75

03

.42

08

.42

71

26

06

07

7.9

46

11

90

60

27

.46

41

12

3.0

86

59

71

0.0

64

Bes

tem

min

gsr

eser

ves

BRe

s. o

nder

wijs

hui

sves

ting

3.22

40

015

03.

074

050

00

3.57

40

500

04.

074

050

00

4.57

4

BRe

s. r

ente

res

erve

131

014

30

274

015

60

430

00

043

00

00

430

BRe

s. M

onum

ente

nbel

eid

980

050

480

048

00

00

00

00

0

BRe

s. r

isic

o's

gron

dexp

loita

ties

5.55

60

00

5.55

60

00

5.55

60

00

5.55

60

00

5.55

6

BRe

s. e

rfpa

chts

cano

n re

cr.

gron

den

00

189

018

90

379

056

80

312

088

00

113

099

3

BRe

s. F

onds

Eco

nom

. Str

uctu

urve

rste

rkin

g58

20

200

200

582

020

020

058

20

200

200

582

020

020

058

2

BRe

s. n

og u

it te

voe

ren

wer

kzaa

mhe

den

00

00

00

00

00

00

00

00

0

BRe

s. b

uurt

actie

plan

Pas

sart

200

9-20

1463

00

1053

00

1043

00

1033

00

1023

BRe

s. o

pbr.

brug

leni

ng E

nexi

s H

oldi

ng N

V72

90

072

90

00

00

00

00

00

00

BRe

s. g

rond

expl

oita

tie41

00

00

410

00

041

00

00

410

00

041

0

BRe

s. s

choo

nhou

den/

zwer

fvui

l81

00

2754

00

2727

00

270

00

00

BRe

s. H

erst

ruct

urer

ing

200

00

100

100

00

100

00

00

00

00

0

BRe

s. r

eeds

gen

omen

bes

luite

n1.

112

00

01.

112

00

01.

112

00

01.

112

00

01.

112

BRe

s. C

ompe

nsat

ie in

vest

erin

gs B

TW U

WV

00

00

00

00

00

00

00

00

0

BRe

s. S

loop

fond

s20

00

00

200

00

020

00

00

200

00

020

0

BRe

s. P

utgr

aaf

514

00

051

40

020

031

40

031

40

00

00

BRe

s. O

nder

nem

ersf

onds

00

333

033

30

333

066

60

333

099

90

333

01.

332

Bes

tem

min

gsr

eser

ves

12

.89

90

86

51

.26

61

2.4

99

01

.56

85

84

13

.48

20

1.3

45

55

11

4.2

76

01

.14

62

10

15

.21

2

TOTA

AL

RES

ERV

ES2

3.5

08

17

52

.41

24

.68

62

1.4

08

12

66

.75

41

.19

12

7.0

98

11

97

.11

21

.15

33

3.1

77

11

25

.69

88

07

38

.18

0

180

Sta

at v

an v

oorz

ien

ing

en 2

01

9-2

02

2

x €

1.0

00

Sta

nd

0

1.0

1.2

01

9D

otat

ie 2

01

9O

ntt

rekk

ing

2

01

9S

tan

d

31

.12

.20

19

0

1.0

1.2

02

0

Dot

atie

20

20

On

ttre

kkin

g

20

20

Sta

nd

3

1.1

2.2

02

0

01

.01

.20

21

Dot

atie

20

21

On

ttre

kkin

g

20

21

Sta

nd

3

1.1

2.2

02

1

01

.01

.20

22

Dot

atie

20

22

On

ttre

kkin

g

20

22

Sta

nd

3

1.1

2.2

02

2

Voo

rzie

nin

g t

er e

gal

iser

ing

van

kos

ten

EVrz

. Bes

lote

n sp

eelv

oorz

ieni

ngen

168

5060

158

5060

148

5060

138

5050

138

EVrz

. on

derh

oud

verh

ardi

ngen

4.17

72.

554

1.42

55.

305

2.55

41.

636

6.22

32.

554

2.60

06.

177

2.55

47.

500

1.23

1

EVrz

. sc

outin

gacc

omm

odat

ies

520

052

00

520

052

00

52

EVrz

. on

derh

. ci

viel

tech

n. k

unst

wer

ken

731

630

121

316

309

2831

631

034

316

277

72

EVrz

. cl

uste

r am

bten

aren

huis

vest

ing

1.12

026

441.

101

2632

879

926

2979

626

3878

3

EVrz

. cl

uste

r sp

ortg

ebou

wen

6120

719

869

207

143

133

207

166

174

207

4733

3

EVrz

. cl

uste

r BM

V's

180

240

176

243

240

155

328

240

208

361

240

7552

6

EVrz

. cl

uste

r pa

rkee

rgar

age

Hee

rler

heid

e14

542

3615

142

3615

742

3616

342

183

22

EVrz

. cl

uste

r ov

erig

e ge

bouw

en (

met

MO

P)21

592

81.

031

113

928

1.02

912

928

806

134

928

896

167

EVrz

. Clu

ster

Cul

tuur

2.40

282

21.

398

1.82

782

21.

033

1.61

582

295

31.

484

822

2.13

517

2

Voo

rzie

nin

gen

ter

eg

alis

erin

g v

an k

oste

n8

.52

85

.18

44

.67

19

.04

15

.18

44

.72

89

.49

65

.18

45

.16

79

.51

35

.18

41

1.1

99

3.4

98

Voo

rzie

nin

g t

bv

art.

44

-1d

Vrz

. tb

v ar

t.44

1-d

spa

arvo

orz.

rio

ol0

1.53

00

1.53

01.

524

03.

054

1.51

50

4.56

91.

506

06.

074

Voo

rzie

nin

g t

bv

art.

44

-1d

01

.53

00

1.5

30

1.5

24

03

.05

41

.51

50

4.5

69

1.5

06

06

.07

4

Voo

rzie

nin

g m

idd

elen

van

der

den

Vrz

MD

voo

rtijd

ig s

choo

lver

late

n24

20

159

830

830

00

00

00

Vrz

MD

lega

at c

ultu

rele

act

ivite

iten

200

020

00

200

020

00

20

Vrz

MD

gel

uids

bela

stin

gkaa

rt3

00

30

03

00

30

03

Vrz

MD

won

ingb

ouw

(vo

orh

BW

S-g

eld)

980

098

00

980

098

00

98

Vrz

MD

Pro

mot

iefo

nds

mar

kten

2212

1816

1218

1012

184

1215

1

Vrz

MD

. Tr

iodo

s/Cul

tuur

1726

2518

2425

1723

2515

230

38

Vrz

MD

rio

ol4.

851

012

14.

730

012

14.

609

012

14.

487

012

14.

366

Vrz

MD

Inv

.bud

get

Ste

delij

ke V

erni

euw

ing

2.27

90

125

2.15

40

125

2.02

90

02.

029

00

2.02

9

Voo

rzie

nin

gen

mid

del

en v

an d

erd

en7

.53

33

74

48

7.1

22

36

37

16

.78

63

41

64

6.6

57

34

13

66

.55

5

Vrz

. ve

rplic

hti

ng

en,

verl

ieze

n e

n r

isic

o’s

VVrz

. W

MO

Ind

ivid

uele

Voo

rzie

ning

en36

40

036

40

036

40

036

40

036

4

VVrz

. on

derw

ijshu

isve

stin

g2.

357

015

02.

207

015

02.

057

015

01.

907

015

01.

757

VVrz

. fu

nctie

620

maa

tsch

beg

l.14

60

014

60

014

60

014

60

014

6

VVrz

. fu

nctie

630

soc

. Cul

t. W

erk

110

011

00

110

011

00

11

VVrz

. fu

nc.

580

Ov.

Rec

reat

. Vo

orz.

30

03

00

30

03

00

3

RVrz

. Pe

nsio

enen

wet

houd

ers

1.45

211

60

1.56

811

60

1.68

411

60

1.80

011

60

1.91

6

RVrz

. Sch

aesb

erge

rvel

d BV

490

049

00

490

049

00

49

VVrz

. O

ninb

are

kred

iete

n <

200

5 KBL

810

810

00

00

00

00

0

VVrz

. Re

ntet

oev

geld

leni

ng A

vant

is59

333

062

633

065

933

069

133

072

4

181

x €

1.0

00

Sta

nd

0

1.0

1.2

01

9D

otat

ie 2

01

9O

ntt

rekk

ing

2

01

9S

tan

d

31

.12

.20

19

0

1.0

1.2

02

0

Dot

atie

20

20

On

ttre

kkin

g

20

20

Sta

nd

3

1.1

2.2

02

0

01

.01

.20

21

Dot

atie

20

21

On

ttre

kkin

g

20

21

Sta

nd

3

1.1

2.2

02

1

01

.01

.20

22

Dot

atie

20

22

On

ttre

kkin

g

20

22

Sta

nd

3

1.1

2.2

02

2

VVrz

. 3D

Bes

cher

md

Won

en0

00

00

00

00

00

00

VVrz

. Ta

akve

ld 6

Soc

iaal

Dom

ein

Wel

zijn

4.74

20

500

4.24

20

500

3.74

20

500

3.24

20

500

2.74

2

VVrz

. Ta

akve

ld 5

Spo

rt,

cultu

ur W

elzi

jn83

10

400

431

020

023

10

023

10

023

1

VVrz

. Ta

akve

ld 4

Ond

erw

ijs W

Z62

80

150

478

015

032

80

150

178

012

256

VVrz

. Ta

akve

ld 7

Vol

ksge

zond

heid

Wel

zijn

250

00

250

00

250

00

250

00

250

VVrz

. Ta

akve

ld 1

Vei

lighe

id W

elzi

jn0

00

00

00

00

00

00

VVrz

. Afw

aard

eren

bw

kan

toor

gel

eens

tr.

3.30

00

3.30

00

00

00

00

00

0

Vrz

. ve

rplic

hti

ng

en,

verl

ieze

n e

n r

isic

o's

14

.76

41

49

4.5

81

10

.33

21

49

1.0

00

9.4

81

14

98

00

8.8

29

14

97

72

8.2

06

TOTA

AL

VO

OR

ZIE

NIN

GEN

30

.82

56

.90

09

.70

02

8.0

25

6.8

92

6.1

00

28

.81

76

.88

26

.13

12

9.5

68

6.8

73

12

.10

72

4.3

33

183

4.6 Financiële status en weerbaarheid

InleidingHet is van belang inzicht te hebben in de financiële status (hoe financieel gezond is de gemeente) en de financi-ele weerbaarheid (welke mogelijkheden zijn er in financieel moeilijke tijden). Deze paragraaf geeft door middel van indicatoren inzicht (een indicatie) in de financiële status en weerbaarheid. Het is een set van indicatoren en normen, die door een landelijke werkgroep van grote gemeenten, onder voorzitterschap van de gemeente Heerlen, zijn samengesteld. Deze stresstest is o.a. gepresenteerd aan de Raad voor de Financiële Verhoudingen (RfV) en de financiële commissie van de VNG. Ook het ministerie van BZK heeft een aantal kentallen geformu-leerd. Hier zijn echter geen normen aan gekoppeld.

De financiële status en weerbaarheid laat in één overzicht de financiële gezondheid van de gemeente zien: “zo staat de gemeente er financieel voor”. Het gaat om de financiële status en weerbaarheid op een bepaald meet-moment. Het is een thermometer, die meerdere keren wordt gebruikt (begroting, jaarrekening en meerdere ja-ren achtereen) en hierdoor een trend (een ontwikkeling) aangeeft. Sommige indicatoren zijn alleen begrotings-indicatoren, andere zowel begrotings- als jaarrekeningindicatoren. Het meest actuele cijfer wordt weergegeven. Het is een technische analyse, waarbij verdere uitleg bij de cijfers noodzakelijk kan zijn. De resultaten van de test staan in de vorm van een dashboard in onderstaande tabel.

Indicatorgroep Indicator Voldoende Attentie/kwetsbaar Kwetsbaar1. Schuldpositie (vreemd vermogen)

1.1 Schuldratio

1.2 Netto schuld/exploitatie (netto schuldquote)

1.3 Netto schuld per inwoner

1.4 Schuldevolutie

1.5 Netto rentelasten/exploitatie

1.6 Rentereserve

2. Reservepositie (eigen ver-mogen)

2.1 Ratio weerstandsvermogen

2.2 Mogelijkheden om beschikbare weerstandsca-paciteit te verbeteren

3. Grondexploitaties 3.1 Afhankelijkheid van grondexploitatie voor sluitende begroting

3.2 Winstverwachting grondexploitaties (meer-jarig)

3.3 Algemene reserve grondbedrijf en risicore-serve grondbedrijf versus risico's

3.4 Toekomstig nog te realiseren baten en lasten in relatie tot de BIE (Bouwgrond In Exploitatie)

4. Leningen, garantstellingen en waarborgen

4.1 Zekerheden leningen, garantstellingen en waarborgen

5. Meerjarig onderhoud kapi-taalgoederen

5.1 Toereikendheid onderhoudsbudgetten, incl. vervangingsinvesteringen

6. Lokale lasten 6.1 Lokale lastendruk

6.2 Onbenutte belastingcapaciteit OZB

6.3 Derving OZB i.v.m. leegstand

6.4 Lokale lastendruk

7. Meerjarig financieel even-wicht

7.1 Ombuigingen, taakstellingen

7.2 Verhouding Structurele/Incidentele baten en lasten

7.3 Meerjarig sluitende begroting

184

1. Schuldpositie, vreemd vermogen1.1 SchuldratioDe schuldratio geeft aan welk aandeel van de bezittingen belast is met schulden. Deze ratio is de som van de kortlopende en de langlopende schulden gedeeld door het balanstotaal. Voorzieningen worden hier niet mee-genomen en vallen onder het eigen vermogen (definitie VNG). Hoe lager de uitkomst hoe gunstiger dit is. We financieren dan immers meer met eigen vermogen. Een factor van 80% of hoger wordt door de VNG gezien als een hoge mate van financiering met vreemd vermogen. Heerlen heeft een resultaat van 89% en dat bete-kent: kwetsbaar. Het kengetal van BZK is de solvabiliteitsratio (hier worden de voorzieningen niet bij het eigen vermogen meegenomen. Deze definitie wijkt af van die van de VNG. Met behulp van het herstelplan beogen wij een stijging van het eigen vermogen. (Algemene reserve). Dit heeft een positief effect op de schuldratio in de nabije toekomst.

1.2 Netto schuldquote (netto schuld/exploitatiebaten voor bestemming)De schuld als aandeel van de baten voor bestemming is een indicator om de hoogte van de schulden van een gemeente te beoordelen. De hoogte van de baten bepaalt namelijk in belangrijke mate hoeveel schuld een ge-meente kan dragen. De schuld als aandeel van de exploitatie is de som van de kortlopende schulden, de lang-lopende schulden en de crediteuren-vorderingen (totaal de bruto schilden) minus de debiteurenvorderingen, de liquide middelen en langlopende uitzettingen gedeeld door de totale baten (voor bestemming). De VNG geeft aan dat bij een resultaat van meer dan 90% voorzichtigheid is geboden. Heerlen heeft een verhouding van 83% en scoort daarmee: voldoende.

1.3 Netto schuld per inwonerDeze indicator is de hiervoor beschreven netto schuld gedeeld door het aantal inwoners. Het gemiddelde in Nederland is € 1.903 (www.waarstaatjegemeente.nl). Binnen een afwijking van 20% van dit gemiddelde is de score attentie/kwetsbaar, daarbuiten voldoende (-20%, € 1.522) of kwetsbaar (+20%, € 2.284). Heerlen heeft een schuld per inwoner van € 3.180 (prognose 2018) en scoort daarmee: kwetsbaar. Met behulp van het her-stelplan beogen wij een stijging van het eigen vermogen. (Algemene reserve). Dit heeft een positief effect op de schuldratio in de nabije toekomst.

1.4 SchuldevolutieDeze indicator geeft de ontwikkeling van de schuld aan. De score geeft aan: attentie/kwetsbaar.

1.5 Netto rentelasten/exploitatieDit is het aandeel van de externe rentelasten (incl. financial lease) in de exploitatie. De indicator geeft aan welk deel van de exploitatie gebonden is door het betalen van rente. Deze bedragen 0,98% van de totale exploita-tielasten. De score is: voldoende.

RentereserveDe rentereserve is een reserve om tegenvallers (risico’s) op het renteresultaat te kunnen opvangen. Door de aanpassing van de BBV systematiek is deze rentereserve niet meer nodig en daarom nihil. Hiermee vervalt deze indicator in de stresstest. 1.6 Omslagrente - werkelijke renteMet ingang van begrotingsjaar 2018 wordt de berekeningswijze van onze omslagrente (interne rekenrente) voorgeschreven. De totaal doorberekende interne rente moet gelijk zijn aan de totale rentelasten, waardoor niet ( of nauwelijks) meer sprake is van een renteresultaat. Omslagrente is 1,5% voor 2019. Werkelijke rente lager dan de omslagrente en daarom is de score voldoende.

2. Reservepositie, eigen vermogen2.1 Ratio weerstandsvermogenHet weerstandsvermogen geeft de mate aan, waarin de gemeente in staat is om risico’s op te vangen zon-der dat het beleid moet worden gewijzigd. Het geeft inzicht in de robuustheid van de financiële positie van de gemeente. De score ligt beneden de 0,8 (zie paragraaf risico’s en weerstandsvermogen) en dit betekent: kwetsbaar (norm volgens nota risico’s en weerstandsvermogen). Met behulp van het herstelplan beogen wij een stijging van het eigen vermogen. (Algemene reserve). Dit heeft een positief effect op de schuldratio in de nabije toekomst

185

2.2 Mogelijkheden om beschikbare weerstandscapaciteit te verbeterenDe algemene reserve vormt ons directe weerstandsvermogen, bedoeld om risico’s af te dekken. Daarnaast is sprake van indirect weerstandsvermogen (post onvoorzien, onbenutte belastingcapaciteit en bestemmingsre-serves die niet worden gebruikt ter dekking van kapitaallasten van investeringen met economisch nut). Deze kunnen worden gebruikt om de weerstandscapaciteit te verbeteren. De gemeente heeft deze mogelijkheden waardoor de score voldoende is.

3. Grondexploitatie3.1 Afhankelijkheid grondexploitatie voor sluitende begrotingZodra in de meerjarenbegroting rekening wordt gehouden met winsten vanuit de grondexploitatie ontstaat de druk op de exploitaties om deze winsten daadwerkelijk te realiseren. Geen realisatie betekent immers onmid-dellijk een dekkingsprobleem in de begroting. Lagere grondverkopen hebben dan direct effect op de reguliere exploitatie. In de meerjarenbegroting van onze gemeente zijn dergelijke winsten niet ingeboekt, zodat de score voldoende is.

3.2 Winstverwachting grondexploitatiesOp het moment dat er positieve resultaten uit de grondexploitaties worden gerealiseerd heeft de gemeente middelen die kunnen worden ingezet of gespaard voor moeilijke tijden. De meerjarige winstverwachting van de grondexploitaties is positief, zodat de gemeente op deze indicator voldoende scoort.

3.3 Algemene reserve grondbedrijf en risicoreserve grondbedrijf versus risico’sDe AR van het grondbedrijf en de bestemmingsreserve ter afdekking van algemene economische risico’s zijn reserves om risico’s van het grondbedrijf op te vangen. De reserve moet zodanig zijn dat de risico’s kunnen worden opgevangen. Hierin zit bijvoorbeeld opgenomen of de meerjarig geplande woningproductie/uitgifte bedrijfsterreinen wordt gehaald. De reserve is groot genoeg om alle risico’s op te vangen, waardoor de score voldoende is.

3.4 Toekomstig nog te realiseren baten en lasten in relatie tot de BIE (Bouwgrond In Exploitatie)Deze indicator geeft aan wat nog aan kosten en opbrengsten moet worden gerealiseerd in relatie tot de actuele boekwaarde van de BIE (Bouwgronden In Exploitatie). Als dit te hoog is, dan geeft dit aan dat er nog veel te verrichten inspanningen zijn met mogelijke risico’s. Heerlen heeft vooruit ontvangen subsidies, waardoor de boekwaarde van de BIE negatief is. De score is hierdoor voldoende.

4. Uitstaande leningen, garantstellingen en waarborgen4.1 Zekerheden leningen, garantstellingen en waarborgenEen gemeente loopt mogelijk risico’s bij het uitzetten van leningen, het geven van garanties of waarborgen. Het risico vermindert als zekerheden zijn gesteld, zoals het 1e recht van hypotheek, een bankgarantie of als een lening uitstaat bij partijen met een hoge kredietwaardigheid. Een garantstelling is een specifieke verwijzing naar financiering met een direct risico. Een gewaarborgde lening wordt gedekt door een andere partij en vormt daardoor een indirect risico. Het resultaat is dat voor 94% (jaarrekening 2017: 91,4%) zekerheden zijn gesteld en dat betekent: attentie/kwetsbaar.

5. Meerjarig onderhoud kapitaalgoederen5.1 Toereikendheid onderhoudbudgettenWij zijn verantwoordelijk voor het onderhoud aan de kapitaalgoederen binnen onze gemeente. Veelal betreft dit kapitaalgoederen in de openbare ruimte zoals wegen, groen en civieltechnische kunstwerken. Gekeken is of de budgetten toereikend zijn om het normniveau van een 6 te waarborgen (indien de kwaliteit zakt onder de 6 is sprake van kapitaalvernietiging met op termijn extra kosten). Op dit moment is 0,34% extra budget van de totale gemeentelijke lasten nodig om dit normniveau te halen of te behouden. De score is: attentie/kwetsbaar.

6. Lokale lasten6.1 Kostendekkendheid legesDeze indicator geeft aan in hoeverre bij de leges de lasten worden gedekt door de baten (baten/lasten). Als de kostendekkendheid lager is dan 100% (maximum), is er mogelijk ruimte om meer baten te realiseren. De kostendekkendheid bij de algemene dienstverlening is 41%, bij de omgevingsvergunningen is 92% en bij de Europese Dienstenrichtlijn 11%. Er is slechts beperkt ruimte voor het verhogen van de baten. De score is at-tentie/kwetsbaar.

186

6.2 Onbenutte belastingcapaciteit OZBLandelijk mag de OZB opbrengst jaarlijks voor alle gemeenten gezamenlijk een vastgestelde stijging laten zien. Voor 2019 is dit bepaald op 4% (gecorrigeerde macronorm). De inkomstenstijging (niet de tariefstijging) voor onze gemeente is hoger dan deze macronorm, zodat er geen belastingcapaciteit “onbenut” is. De macronorm is overigens geen harde norm, het geeft een richting aan. Gemeenten kunnen hier vanaf wijken en een inkom-stenstijging in de begroting opnemen die hoger is dan de macronorm. De score is: attentie/kwetsbaar.

6.3 Inkomstenderving OZB door leegstand niet-woningenLeegstand kost de gemeente geld. Er bestaat een directe relatie tussen de opbrengst OZB-gebruikers niet woningen en leegstand. De gemeente Heerlen heeft een inkomstenderving van 4,82% van de totale opbrengst OZB niet woningen, waardoor de score is: attentie/kwetsbaar.

6.4 Lokale lastendrukDe lokale lastendruk is de druk van de lasten van rioolheffing, afvalstoffenheffing en OZB. Het gemiddelde van Nederland is € 769 (COELO 2018). Binnen een afwijking van 5% van dit gemiddelde is de score attentie/kwets-baar, daarbuiten voldoende (-5%) of kwetsbaar (+5%). Heerlen heeft een lokale lastendruk van € 753 (COELO 2018) en dat betekent attentie/kwetsbaar.

7. Financieel evenwicht in de begroting7.1 OmbuigingenGeen openstaande ombuigingen. Deze score betekent: voldoende.

7.2 Verhouding structurele lasten en structurele batenEen begroting moet materieel in evenwicht zijn. Dit betekent dat de structurele lasten moeten worden afgedekt door structurele baten (baten/lasten). Meerjarig zijn de structurele lasten voor meer dan 100% afgedekt door structurele baten. De norm van de provinciale toezichthouder is 100%. De score is voldoende.

7.3 Sluitende begrotingHet gaat hierbij om formeel evenwicht (de lasten en baten zijn in evenwicht). De meerjarige begroting is in de jaren 2019, 2020, 2021 en 2022 sluitend. De score geeft aan: voldoende.

187

4.7 Algemene dekkingsmiddelen

Hieronder wordt een overzicht gegeven van de belangrijkste inkomstenstromen.

Inkomsten x € 1.000 Begroting 2019 In %Lokale heffingen, waarvan de besteding niet gebon-den is

27.959 10

Algemene uitkeringen 249.669 89Dividend 1.284 0Saldo van de financieringsfunctie -3.991 -1Bijdragen uit reserves 5.100 2

280.021 100

27.959

249.669

1.284

-3.9915.100

Lokale heffingen, waarvan debesteding niet gebonden is

Algemene uitkeringen

Dividend

Saldo van de financieringsfunctie

Bijdragen uit reserves

Lokale heffingenVoor dit onderdeel wordt verwezen naar paragraaf 3.1 Lokale heffingen.

Algemene uitkeringen

Inleiding/aanleidingIn deze paragraaf laten wij u de effecten op het gemeentefonds zien van de septembercirculaire 2018, ten opzichte van de effecten van de meicirculaire 2018. Het gemeentefonds is de grootste inkomstenbron voor ge-meenten. Dus de ontwikkeling van het gemeentefonds bepaalt in belangrijke mate onze financiële ruimte.

(Meerjaren)begrotingDe (meerjaren)begroting is gebaseerd op de meicirculaire en de septembercirculaire. Over de gevolgen van de meicirculaire voor onze begroting bent u geïnformeerd in een raadsinformatie-brief.

Nu informeren we u over de gevolgen van de septembercirculaire voor deze (meerjaren)begroting (A). Daarnaast informeren we u over de laatste stand van zaken rond de integratie-uitkeringen sociaal domein (B), de decentralisatie-uitkeringen en de taakmutaties (C).

188

Samengevat ziet het totaal effect van de septembercirculaire 2018, ten opzichte van de meicirculaire 2018 er als volgt uit:

Omschrijving 2019 2020 2021 2022

A Accres, BCF en overig 305 607 446 770

B Integratie uitkeringen sociaal domein 1.004 922 921 920

C Decentralisatie-uitkeringen en taakmutaties -289 39 -14 -11

Effect septembercirculaire 1.020 1.569 1.353 1.679

Bedragen * € 1.000

A. Toelichting op A: Accres en BCF• Accres: De ontwikkeling van rijksuitgaven werken door in de ontwikkeling van de algemene uitkering:

stijgen de rijksuitgaven, dan stijgt de algemene uitkering, dalen de rijksuitgaven, dan daalt de algemene uitkering. Dit noemen we het “trap op trap af” principe. De jaarlijkse toename of afname van de algemene uitkering, voortvloeiend uit dat systeem, heet het accres.

Gevolgen voor HeerlenHet accres 2019 en meerjarig is positief. Daar gaat het om een toename van landelijk € 187 miljoen ten op-zichte van de meicirculaire 2018. En dat komt doordat het Rijk verwacht dat de Rijksuitgaven stijgen.

• BTW-compensatiefonds (BCF) voorschotregeling: Gemeenten kunnen betaalde BTW verhalen op het BCF. Er geldt een financieel plafond. Als gemeenten minder declareren dan het plafond worden de overgebleven gelden gestort in het gemeentefonds. Wordt er meer gedeclareerd dan het plafond, dan wordt het meer gedeclareerde uit het gemeentefonds gehaald.

In de meicirculaire 2018 is gemeld dat de voorschotregeling BTW compensatie fonds (BCF) met ingang van 2019 komt te vervallen. Dit hebben wij verwerkt in deze begroting.

B. Integratie-uitkering Sociaal domeinDe stijging van de integratie-uitkering sociaal domein van gemiddeld € 0,9 miljoen wordt veroorzaakt doordat er meer geld is toegekend voor Beschermd Wonen in 2019.

In de meicirculaire 2018 is € 7 miljard van de integratie-uitkering sociaal domein geïntegreerd in de algemene uitkering. Enkele taken uit deze uitkering hebben nog de vorm van een integratie-uitkering; we verwachten dat de voogdijregeling/18+ regeling in 2020 wordt verwerkt in de algemene uitkering en dat in 2021 hetzelfde gebeurt voor de regeling Beschermd wonen. De wet sociale werkvoorziening (WSW) wordt waarschijnlijk niet overgeheveld naar de algemene uitkering. We verwachten dat deze de vorm van een decentralisatie-uitkering aanneemt.

De verdeelmodellen sociaal domein worden geëvalueerd door het Rijk. Dat leidt tot een integrale nieuwe verde-ling van de middelen per 2021.

C. Decentralisatie-uitkeringen en taakmutatiesEr zijn enkele nieuwe of bijgestelde decentralisatie-uitkeringen en taakmutaties ten opzichte van de meicircu-laire. Het gemeentefonds daalt met betrekking tot deze uitkeringen vanaf 2019 met gemiddeld € 0,07 miljoen per jaar.

InterBestuurlijk Programma (IBP)De septembercirculaire 2018 biedt geen nieuwe informatie over het IBP. Wij vermoeden dat er gewacht wordt op overeenstemming tussen de VNG en de rijksoverheid. De rijksoverheid neemt in november 2018 een stand-punt in.

189

Dividenden

Enexis N.V. en Attero N.V.Na de verkoop en splitsing van Essent, de verkoop van Publiek Belang Elektriciteitsproductie B.V.B.E. en de verkoop van Attero Holding N.V., het voormalige Essent-Milieu, zijn alleen nog de dividenden van Enexis Holding N.V. van belang.

Daarnaast hebben wij een aandeel verkregen in de aan Enexis verstrekte brugleningen. Enexis zal deze brugle-ningen over een langere periode terugbetalen, hetgeen tot een structurele rente inkomsten leidt en naderhand tot een incidentele inkomstenstroom.

Conform het advies van de provincie Limburg houden we in de meerjarenbegroting rekening met een structu-reel dividend van € 0,67 per aandeel voor Enexis. Dit betekent aan dividend bij 311.850 aandelen een bedrag van € 208.940.

Bank Nederlandse Gemeente (BNG)De gemeente Heerlen heeft 424.827 aandelen BNG in haar bezit tegen een boekwaarde van € 1.062.000. De BNG keert jaarlijks structureel dividend uit.

Dit betekent voor de begroting 2019 een uitkering van € 2,53 per aandeel en dit is een totaalbedrag van € 1.074.812 (conform het advies van provincie Limburg).

190

4.8 Bijlage baten en lasten per taakveld 2019

Programma 0: BESTUUR EN ONDERSTEUNING (bedragen x € 1.000)Taakveld Omschrijving taakveld Begroting 2019

Baten Lasten Saldo0.1 Bestuur 3 -9.201 -9.1980.2 Burgerzaken 1.423 -1.967 -5440.3 Beheer overige gebouwen en gronden 876 -1.784 -9080.4 Overhead 10.597 -49.410 -38.8130.5 Treasury 6.618 -4.933 1.6850.61 OZB woningen 13.821 -351 13.4700.62 OZB niet-woningen 11.220 -277 10.9430.63 Parkeerbelasting 2.001 -80 1.9210.64 Belastingen overig 1.148 -324 8240.7 Algemene uitkeringen en overige uitkeringen gemeentefonds 249.669 0 249.6690.8 Overige baten en lasten 1.000 -564 4360.9 Vennootschapsbelasting (VpB) 00.10 Mutaties reserves 5.100 -3.351 1.7490.11 Resultaat van de rekening van baten en lasten 0Totaal programma 0: BESTUUR EN ONDERSTEUNING 303.475 -72.242 231.233

Programma 1:VEILIGHEID (bedragen x € 1.000)Taakveld Omschrijving taakveld Begroting 2019

Baten Lasten Saldo1.1 Crisisbeheersing en Brandweer 0 -5.718 -5.7181.2 Openbare orde en Veiligheid 36 -4.999 -4.963Totaal programma 1: VEILIGHEID 36 -10.717 -10.682

Programma 2: VERKEER, VERVOER EN WATERSTAAT (bedragen x € 1.000)Taakveld Omschrijving taakveld Begroting 2019

Baten Lasten Saldo2.1 Verkeer en vervoer 1.287 -10.266 -8.9792.2 Parkeren 245 -835 -5902.3 Openbaar vervoer 0 -20 -20Totaal programma 2: VERKEER, VERVOER EN WATERSTAAT 1.532 -11.120 -9.589

Programma 3: ECONOMIE (bedragen x € 1.000)Taakveld Omschrijving taakveld Begroting 2019

Baten Lasten Saldo3.1 Economische ontwikkeling 0 -124 -1243.2 Fysieke bedrijfsinfrastructuur 0 87 873.3 Bedrijvenloket en bedrijfsregelingen 713 -2.288 -1.5753.4 Economische promotie 277 -600 -323Totaal programma 3: ECONOMIE 991 -2.925 -1.934

Programma 4: ONDERWIJS (bedragen x € 1.000)Taakveld Omschrijving taakveld Begroting 2019

Baten Lasten Saldo4.1 Openbaar basisonderwijs 5 -124 -1204.2 Onderwijshuisvesting 393 -10.216 -9.8234.3 Onderwijsbeleid en leerlingenzaken 6.093 -8.948 -2.854Totaal programma 4: ONDERWIJS 6.491 -19.288 -12.797

191

Programma 5: SPORT, CULTUUR EN RECREATIE (bedragen x € 1.000)Taakveld Omschrijving taakveld Begroting 2019

Baten Lasten Saldo5.1 Sportbeleid en activering 22 -732 -7115.2 Sportaccommodaties 1.458 -5.399 -3.9415.3 Cultuurpresentatie, cultuurproductie en cultuurparticipatie 112 -11.665 -11.5535.4 Musea 765 -1.498 -7335.5 Cultureel erfgoed 728 -4.898 -4.1705.6 Media 0 -212 -2125.7 Openbaar groen en (openlucht) recreatie 35 -5.362 -5.327Totaal programma 5: SPORT, CULTUUR EN RECREATIE 3.119 -29.766 -26.647

Programma 6: SOCIAAL DOMEIN (bedragen x € 1.000)Taakveld Omschrijving taakveld Begroting 2019

Baten Lasten Saldo6.1 Samenkracht en burgerparticipatie 200 -9.602 -9.4026.2 Wijkteams 0 -2.324 -2.3246.3 Inkomensregelingen 62.362 -71.204 -8.8416.4 Begeleide participatie 0 -33.066 -33.0666.5 Arbeidsparticipatie 35 -6.787 -6.7536.6 Maatwerk-voorzieningen (WMO) 35 -3.549 -3.5146.71 Maatwerkdienstverlening 18+ 572 -27.752 -27.1806.72 Maatwerkdienstverlening 18- 0 -29.659 -29.6596.81 Geëscaleerde zorg 18+ 3.134 -38.654 -35.5196.82 Geëscaleerde zorg 18- 290 -4.495 -4.206Totaal programma 6: SOCIAAL DOMEIN 66.627 -227.092 -160.464

Programma 7: VOLKSGEZONDHEID EN MILIEU (bedragen x € 1.000)Taakveld Omschrijving taakveld Begroting 2019

Baten Lasten Saldo7.1 Volksgezondheid 61 -5.536 -5.4747.2 Riolering 8.271 -6.450 1.8217.3 Afval 9.649 -7.187 2.4627.4 Milieubeheer -168 -2.459 -2.6267.5 Begraafplaatsen en crematoria 462 -747 -285Totaal programma 7: VOLKSGEZONDHEID EN MILIEU 18.276 -22.379 -4.103

Programma 8: VOLKSHUISVESTING, RUIMTELIJKE ORDENINGEN STEDELIJKE VERNIEUWING (bedragen x € 1.000)Taakveld Omschrijving taakveld Begroting 2019

Baten Lasten Saldo8.1 Ruimtelijke ordening 899 -4.312 -3.4138.2 Grondexploitatie (niet bedrijventerreinen) 37 -459 -4228.3 Wonen en bouwen 1.867 -3.050 -1.184Totaal programma 8: VOLKSHUISVESTING, RUIMTELIJKE ORDENING EN STEDELIJKE VERNIEUWING

2.803 -7.821 -5.019

192

4.9

Bij

lag

e m

eerj

arig

ove

rzic

ht

bat

en e

n la

sten

per

taa

kvel

d

Pro

gra

mm

a 0

: B

ESTU

UR

EN

ON

DER

STE

UN

ING

(B

edra

gen

x €

1.0

00

)

Taak

-ve

ldO

msc

hri

jvin

g t

aakv

eld

Rek

enin

g 2

01

7B

ijg

est.

beg

roti

ng

20

18

Beg

roti

ng

20

19

Mee

rjar

enra

min

g 2

02

0M

eerj

aren

ram

ing

20

21

Mee

rjar

enra

min

g 2

02

2

Bat

enLa

sten

Sal

do

Bat

enLa

sten

Sal

do

Bat

enLa

sten

Sal

do

Bat

enLa

sten

Sal

do

Bat

enLa

sten

Sal

do

Bat

enLa

sten

Sal

do

0.1

Bes

tuur

126

-8.7

37-8

.610

3-7

.663

-7.6

603

-9.2

01-9

.198

3-9

.291

-9.2

883

-5.7

80-5

.777

3-4

.880

-4.8

77

0.2

Bur

gerz

aken

1.94

4-2

.033

-89

1.54

9-2

.047

-497

1.42

3-1

.967

-544

1.42

3-1

.818

-395

1.42

3-1

.818

-395

1.42

3-1

.818

-395

0.3

Beh

eer

over

ige

gebo

uwen

en

gron

den

829

-1.9

50-1

.120

916

-1.5

82-6

6787

6-1

.784

-908

878

-1.7

18-8

4087

8-1

.621

-743

878

-1.6

20-7

41

0.4

Ove

rhea

d13

.340

-54.

957

-41.

617

10.4

52-4

7.82

9-3

7.37

810

.597

-49.

410

-38.

813

10.4

62-5

0.32

4-3

9.86

210

.395

-50.

448

-40.

053

10.3

93-5

0.16

5-3

9.77

2

0.5

Trea

sury

15.6

66-6

.175

9.49

16.

233

-5.2

3699

76.

618

-4.9

331.

685

7.09

4-4

.932

2.16

37.

446

-4.9

302.

516

7.53

7-4

.930

2.60

7

0.61

OZB w

onin

gen

11.3

96-6

9910

.697

13.0

80-5

0412

.575

13.8

21-3

5113

.470

13.8

21-3

6013

.461

13.8

21-3

6913

.452

13.8

21-3

7813

.443

0.62

OZB n

iet-

won

inge

n9.

176

-79.

169

10.3

52-2

210

.330

11.2

20-2

7710

.943

11.2

20-2

8310

.936

11.2

20-2

9110

.929

11.2

20-2

9810

.922

0.63

Park

eerb

elas

ting

1.78

9-8

61.

702

1.79

7-4

11.

756

2.00

1-8

01.

921

2.00

1-8

01.

921

2.00

1-8

01.

921

2.00

1-8

01.

921

0.64

Bel

astin

gen

over

ig99

2-2

9669

61.

069

-347

722

1.14

8-3

2482

41.

148

-325

823

1.14

8-3

2682

21.

148

-327

821

0.7

Alg

emen

e ui

tker

inge

n en

ove

rige

uitk

erin

gen

gem

eent

efon

ds23

7.29

90

237.

299

239.

317

023

9.31

724

9.66

90

249.

669

254.

254

025

4.25

425

3.64

20

253.

642

257.

634

025

7.63

4

0.8

Ove

rige

bat

en e

n la

sten

609

-669

-60

04.

248

4.24

81.

000

-564

436

019

419

40

-6.2

34-6

.234

0-8

.135

-8.1

35

0.9

Venn

oots

chap

sbel

astin

g (V

pB)

00

00

00

0.10

Mut

atie

s re

serv

es24

.281

-17.

920

6.36

27.

534

-7.3

5318

15.

100

-3.3

511.

749

414

-6.6

93-6

.279

189

-6.8

24-6

.635

32-5

.326

-5.2

94

0.11

Resu

ltaat

van

de

reke

ning

van

bat

en e

n la

sten

014

.997

14.9

9733

.394

-33.

394

00

00

0

Tota

al p

rog

ram

ma

0:

BES

TUU

R E

N O

ND

ERS

TEU

NIN

G3

17

.44

8-7

8.5

32

23

8.9

16

32

5.6

95

-10

1.7

70

22

3.9

25

30

3.4

75

-72

.24

22

31

.23

33

02

.71

8-7

5.6

30

22

7.0

88

30

2.1

65

-78

.72

12

23

.44

43

06

.09

0-7

7.9

56

22

8.1

34

Pro

gra

mm

a 1

: V

EILI

GH

EID

(B

edra

gen

x €

1.00

0)

Taak

-ve

ldO

msc

hri

jvin

g t

aakv

eld

Rek

enin

g 2

01

7B

ijg

est.

beg

roti

ng

20

18

Beg

roti

ng

20

19

Mee

rjar

enra

min

g 2

02

0M

eerj

aren

ram

ing

20

21

Mee

rjar

enra

min

g 2

02

2

Bat

enLa

sten

Sal

do

Bat

enLa

sten

Sal

do

Bat

enLa

sten

Sal

do

Bat

enLa

sten

Sal

do

Bat

enLa

sten

Sal

do

Bat

enLa

sten

Sal

do

1.1

Crisi

sbeh

eers

ing

en B

rand

wee

r0

-5.5

99-5

.599

0-5

.628

-5.6

280

-5.7

18-5

.718

0-5

.718

-5.7

180

-5.7

18-5

.718

0-5

.718

-5.7

18

1.2

Ope

nbar

e or

de e

n Ve

iligh

eid

167

-4.7

15-4

.549

143

-4.9

58-4

.816

36-4

.999

-4.9

6352

-5.0

52-5

.001

52-5

.034

-4.9

8252

-5.0

33-4

.982

Tota

al p

rog

ram

ma

1:

VEI

LIG

HEI

D1

67

-10

.31

4-1

0.1

48

14

3-1

0.5

87

-10

.44

43

6-1

0.7

17

-10

.68

25

2-1

0.7

71

-10

.71

95

2-1

0.7

52

-10

.70

05

2-1

0.7

52

-10

.70

0

Pro

gra

mm

a 2

: V

ERK

EER

, V

ERV

OER

EN

WA

TER

STA

AT

(Bed

rage

n x

€ 1.

000)

Taak

-ve

ldO

msc

hri

jvin

g t

aakv

eld

Rek

enin

g 2

01

7B

ijg

est.

beg

roti

ng

20

18

Beg

roti

ng

20

19

Mee

rjar

enra

min

g 2

02

0M

eerj

aren

ram

ing

20

21

Mee

rjar

enra

min

g 2

02

2

Bat

enLa

sten

Sal

do

Bat

enLa

sten

Sal

do

Bat

enLa

sten

Sal

do

Bat

enLa

sten

Sal

do

Bat

enLa

sten

Sal

do

Bat

enLa

sten

Sal

do

2.1

Verk

eer

en v

ervo

er1.

609

-11.

219

-9.6

101.

045

-9.2

01-8

.156

1.28

7-1

0.26

6-8

.979

1.31

4-1

0.51

5-9

.202

1.31

4-1

1.70

1-1

0.38

71.

314

-11.

694

-10.

381

2.2

Park

eren

238

-776

-538

245

-848

-603

245

-835

-590

245

-732

-488

245

-759

-515

245

-758

-513

2.5

Ope

nbaa

r ve

rvoe

r0

00

0-2

0-2

00

-20

-20

0-2

0-2

00

-20

-20

0-2

0-2

0

Tota

al p

rog

ram

ma

2:

VER

KEE

R,

VER

VO

ER E

N

WA

TER

STA

AT

1.8

48

-11

.99

5-1

0.1

48

1.2

90

-10

.06

9-8

.77

91

.53

2-1

1.1

20

-9.5

89

1.5

58

-11

.26

8-9

.70

91

.55

8-1

2.4

80

-10

.92

21

.55

8-1

2.4

72

-10

.91

4

193

Pro

gra

mm

a 3

: EC

ON

OM

IE

(Bed

rage

n x

€ 1.

000)

Taak

-ve

ldO

msc

hri

jvin

g t

aakv

eld

Rek

enin

g 2

01

7B

ijg

est.

beg

roti

ng

20

18

Beg

roti

ng

20

19

Mee

rjar

enra

min

g 2

02

0M

eerj

aren

ram

ing

20

21

Mee

rjar

enra

min

g 2

02

2

Bat

enLa

sten

Sal

do

Bat

enLa

sten

Sal

do

Bat

enLa

sten

Sal

do

Bat

enLa

sten

Sal

do

Bat

enLa

sten

Sal

do

Bat

enLa

sten

Sal

do

3.1

Econ

omis

che

ontw

ikke

ling

00

00

-124

-124

0-1

24-1

240

-124

-124

0-4

4-4

40

-124

-124

3.2

Fysi

eke

bedr

ijfsi

nfra

stru

ctuu

r0

00

0-3

5-3

50

8787

087

870

8787

087

87

3.3

Bed

rijv

enlo

ket

en b

edrijfsr

egel

inge

n97

6-2

.607

-1.6

3268

8-2

.534

-1.8

4771

3-2

.288

-1.5

7568

7-2

.287

-1.5

9968

7-2

.287

-1.5

9968

7-2

.287

-1.5

99

3.4

Econ

omis

che

prom

otie

199

-456

-256

187

-593

-406

277

-600

-323

277

-600

-323

277

-601

-323

277

-601

-324

Tota

al p

rog

ram

ma

3:

ECO

NO

MIE

1.1

75

-3.0

63

-1.8

88

87

5-3

.28

6-2

.41

19

91

-2.9

25

-1.9

34

96

4-2

.92

4-1

.95

99

64

-2.8

44

-1.8

80

96

4-2

.92

4-1

.95

9

Pro

gra

mm

a 4

: O

ND

ERW

IJS

(B

edra

gen

x €

1.00

0)

Taak

-ve

ldO

msc

hri

jvin

g t

aakv

eld

Rek

enin

g 2

01

7B

ijg

est.

beg

roti

ng

20

18

Beg

roti

ng

20

19

Mee

rjar

enra

min

g 2

02

0M

eerj

aren

ram

ing

20

21

Mee

rjar

enra

min

g 2

02

2

Bat

enLa

sten

Sal

do

Bat

enLa

sten

Sal

do

Bat

enLa

sten

Sal

do

Bat

enLa

sten

Sal

do

Bat

enLa

sten

Sal

do

Bat

enLa

sten

Sal

do

4.1

Ope

nbaa

r ba

siso

nder

wijs

0-1

27-1

275

-124

-120

5-1

24-1

205

-124

-120

5-1

24-1

205

-124

-120

4.2

Ond

erw

ijshu

isve

stin

g33

6-1

0.78

4-1

0.44

832

0-9

.604

-9.2

8439

3-1

0.21

6-9

.823

393

-8.9

70-8

.576

381

-8.8

43-8

.462

381

-9.5

15-9

.134

4.3

Ond

erw

ijsbe

leid

en

leer

linge

nzak

en7.

432

-9.8

32-2

.400

6.23

4-9

.208

-2.9

756.

093

-8.9

48-2

.854

3.30

3-6

.245

-2.9

413.

237

-6.2

05-2

.968

3.23

7-6

.205

-2.9

68

Tota

al p

rog

ram

ma

4:

ON

DER

WIJ

S7

.76

8-2

0.7

43

-12

.97

56

.55

9-1

8.9

37

-12

.37

86

.49

1-1

9.2

88

-12

.79

73

.70

2-1

5.3

39

-11

.63

73

.62

3-1

5.1

72

-11

.54

93

.62

3-1

5.8

44

-12

.22

1

Pro

gra

mm

a 5

: S

PO

RT,

CU

LTU

UR

EN

REC

REA

TIE

(B

edra

gen

x €

1.00

0)

Taak

-ve

ldO

msc

hri

jvin

g t

aakv

eld

Rek

enin

g 2

01

7B

ijg

est.

beg

roti

ng

20

18

Beg

roti

ng

20

19

Mee

rjar

enra

min

g 2

02

0M

eerj

aren

ram

ing

20

21

Mee

rjar

enra

min

g 2

02

2

Bat

enLa

sten

Sal

do

Bat

enLa

sten

Sal

do

Bat

enLa

sten

Sal

do

Bat

enLa

sten

Sal

do

Bat

enLa

sten

Sal

do

Bat

enLa

sten

Sal

do

5.1

Spo

rtbe

leid

en

activ

erin

g51

-739

-688

0-7

37-7

3722

-732

-711

22-7

32-7

110

-711

-711

0-7

11-7

11

5.2

Spo

rtac

com

mod

atie

s1.

587

-4.9

01-3

.314

1.44

3-5

.301

-3.8

581.

458

-5.3

99-3

.941

1.46

0-5

.303

-3.8

441.

461

-5.2

02-3

.741

1.46

1-5

.202

-3.7

41

5.3

Cul

tuur

pres

enta

tie,

cultu

urpr

oduc

tie e

n cu

ltuur

part

icip

atie

142

-12.

468

-12.

326

112

-11.

833

-11.

721

112

-11.

665

-11.

553

87-1

1.63

0-1

1.54

30

-11.

525

-11.

525

0-1

1.52

5-1

1.52

5

5.4

Mus

ea93

9-1

.696

-757

689

-1.4

57-7

6876

5-1

.498

-733

763

-1.5

28-7

6571

5-1

.589

-874

715

-1.5

88-8

73

5.5

Cul

ture

el e

rfgo

ed94

1-5

.250

-4.3

091.

374

-4.9

70-3

.596

728

-4.8

98-4

.170

856

-4.8

93-4

.037

856

-4.8

59-4

.003

856

-4.7

83-3

.927

5.6

Med

ia0

-220

-220

0-2

12-2

120

-212

-212

0-2

12-2

120

-212

-212

0-2

12-2

12

5.7

Ope

nbaa

r gr

oen

en (

open

luch

t) r

ecre

atie

62-5

.047

-4.9

8524

-5.2

58-5

.235

35-5

.362

-5.3

2735

-5.4

21-5

.386

35-5

.437

-5.4

0235

-5.4

58-5

.423

Tota

al p

rog

ram

ma

5:

SP

OR

T, C

ULT

UU

R E

N

REC

REA

TIE

3.7

22

-30

.32

1-2

6.5

99

3.6

42

-29

.76

7-2

6.1

26

3.1

19

-29

.76

6-2

6.6

47

3.2

23

-29

.71

9-2

6.4

97

3.0

68

-29

.53

5-2

6.4

67

3.0

68

-29

.47

8-2

6.4

11

194

Pro

gra

mm

a 6

: S

OC

IAA

L D

OM

EIN

(Bed

rage

n x

€ 1.

000)

Taak

-ve

ldO

msc

hri

jvin

g t

aakv

eld

Rek

enin

g 2

01

7B

ijg

est.

beg

roti

ng

20

18

Beg

roti

ng

20

19

Mee

rjar

enra

min

g 2

02

0M

eerj

aren

ram

ing

20

21

Mee

rjar

enra

min

g 2

02

2

Bat

enLa

sten

Sal

do

Bat

enLa

sten

Sal

do

Bat

enLa

sten

Sal

do

Bat

enLa

sten

Sal

do

Bat

enLa

sten

Sal

do

Bat

enLa

sten

Sal

do

6.1

Sam

enkr

acht

en

burg

erpa

rtic

ipat

ie36

4-8

.316

-7.9

5215

0-8

.268

-8.1

1820

0-9

.602

-9.4

020

-9.4

06-9

.406

0-9

.388

-9.3

880

-9.3

88-9

.388

6.2

Wijk

team

s70

-4.8

97-4

.828

0-1

.862

-1.8

620

-2.3

24-2

.324

0-2

.109

-2.1

090

-2.1

09-2

.109

0-1

.909

-1.9

09

6.3

Inko

men

sreg

elin

gen

64.0

04-7

5.24

9-1

1.24

563

.884

-72.

763

-8.8

7962

.362

-71.

204

-8.8

4161

.262

-71.

095

-9.8

3361

.262

-70.

880

-9.6

1861

.262

-70.

880

-9.6

18

6.4

Beg

elei

de p

artic

ipat

ie40

6-3

3.67

0-3

3.26

311

0-3

3.11

5-3

3.00

50

-33.

066

-33.

066

0-3

1.53

3-3

1.53

30

-30.

300

-30.

300

0-3

0.30

0-3

0.30

0

6.5

Arb

eids

part

icip

atie

6.37

6-1

4.49

0-8

.114

3.30

2-1

0.62

1-7

.319

35-6

.787

-6.7

530

-6.3

60-6

.360

0-6

.260

-6.2

600

-6.2

60-6

.260

6.6

Maa

twer

k-vo

orzi

enin

gen

(WM

O)

93-3

.320

-3.2

2625

-3.1

57-3

.132

35-3

.549

-3.5

1435

-3.6

12-3

.577

35-3

.737

-3.7

0235

-3.7

37-3

.702

6.71

Maa

twer

kdie

nstv

erle

ning

18+

1.59

7-3

1.74

1-3

0.14

52.

735

-29.

002

-26.

268

572

-27.

752

-27.

180

515

-27.

032

-26.

517

515

-26.

722

-26.

207

515

-26.

622

-26.

107

6.72

Maa

twer

kdie

nstv

erle

ning

18-

102

-33.

598

-33.

496

159

-29.

133

-28.

973

0-2

9.65

9-2

9.65

90

-28.

874

-28.

874

0-2

7.97

4-2

7.97

40

-27.

974

-27.

974

6.81

Geë

scal

eerd

e zo

rg 1

8+2.

557

-37.

434

-34.

877

3.15

9-3

9.82

0-3

6.66

23.

134

-38.

654

-35.

519

1.65

1-3

6.30

7-3

4.65

61.

651

-35.

707

-34.

056

1.65

1-3

5.70

7-3

4.05

6

6.82

Geë

scal

eerd

e zo

rg 1

8-18

7-3

.101

-2.9

1420

4-3

.761

-3.5

5729

0-4

.495

-4.2

0622

9-4

.400

-4.1

710

-4.0

71-4

.071

0-4

.071

-4.0

71

Tota

al p

rog

ram

ma

6:

SO

CIA

AL

DO

MEI

N7

5.7

55

-24

5.8

16

-17

0.0

61

73

.72

7-2

31

.50

2-1

57

.77

56

6.6

27

-22

7.0

92

-16

0.4

64

63

.69

2-2

20

.72

9-1

57

.03

66

3.4

63

-21

7.1

49

-15

3.6

86

63

.46

3-2

16

.84

8-1

53

.38

5

Pro

gra

mm

a 7

: V

OLK

SG

EZO

ND

HEI

D E

N M

ILIE

U

(

Bed

rage

n x

€

1.00

0)

Taak

-ve

ldO

msc

hri

jvin

g t

aakv

eld

Rek

enin

g 2

01

7B

ijg

est.

beg

roti

ng

20

18

Beg

roti

ng

20

19

Mee

rjar

enra

min

g 2

02

0M

eerj

aren

ram

ing

20

21

Mee

rjar

enra

min

g 2

02

2

Bat

enLa

sten

Sal

do

Bat

enLa

sten

Sal

do

Bat

enLa

sten

Sal

do

Bat

enLa

sten

Sal

do

Bat

enLa

sten

Sal

do

Bat

enLa

sten

Sal

do

7.1

Volk

sgez

ondh

eid

903

-5.5

14-4

.611

184

-4.9

45-4

.761

61-5

.536

-5.4

740

-5.4

77-5

.477

0-5

.477

-5.4

770

-5.1

00-5

.100

7.2

Rio

lering

9.60

9-8

.044

1.56

58.

576

-6.7

991.

776

8.27

1-6

.450

1.82

18.

271

-6.5

431.

727

8.27

1-6

.638

1.63

38.

271

-6.7

321.

539

7.3

Afv

al10

.287

-7.6

732.

614

9.64

9-7

.310

2.33

99.

649

-7.1

872.

462

9.64

9-7

.194

2.45

59.

649

-7.2

012.

448

9.64

9-7

.208

2.44

1

7.4

Mili

eube

heer

490

-2.3

93-1

.903

1.21

3-2

.840

-1.6

28-1

68-2

.459

-2.6

26-3

8-2

.338

-2.3

7613

8-1

.773

-1.6

3513

8-1

.773

-1.6

35

7.5

Beg

raaf

plaa

tsen

en

crem

ator

ia47

7-7

84-3

0747

2-7

75-3

0346

2-7

47-2

8546

2-7

46-2

8446

2-7

45-2

8346

2-7

35-2

73

Tota

al p

rog

ram

ma

7:

VO

LKS

GEZ

ON

DH

EID

EN

M

ILIE

U2

1.7

67

-24

.40

9-2

.64

22

0.0

93

-22

.67

0-2

.57

71

8.2

76

-22

.37

9-4

.10

31

8.3

44

-22

.29

8-3

.95

41

8.5

20

-21

.83

4-3

.31

41

8.5

20

-21

.54

8-3

.02

8

Pro

gra

mm

a 8

: V

OLK

SH

UIS

VES

TIN

G,

RU

IMTE

LIJK

E O

RD

ENIN

G E

N S

TED

ELIJ

KE

VER

NIE

UW

ING

(B

edra

gen

x €

1.00

0)

Taak

-ve

ldO

msc

hri

jvin

g t

aakv

eld

Rek

enin

g 2

01

7B

ijg

est.

beg

roti

ng

20

18

Beg

roti

ng

20

19

Mee

rjar

enra

min

g 2

02

0M

eerj

aren

ram

ing

20

21

Mee

rjar

enra

min

g 2

02

2

Bat

enLa

sten

Sal

do

Bat

enLa

sten

Sal

do

Bat

enLa

sten

Sal

do

Bat

enLa

sten

Sal

do

Bat

enLa

sten

Sal

do

Bat

enLa

sten

Sal

do

8.1

Rui

mte

lijke

ord

enin

g10

.508

-14.

064

-3.5

564.

127

-5.6

46-1

.519

899

-4.3

12-3

.413

630

-4.4

35-3

.805

644

-3.8

54-3

.211

377

-3.7

65-3

.388

8.2

Gro

ndex

ploi

tatie

(ni

et b

edrijv

ente

rrei

nen)

11.2

57-9

.748

1.50

937

-359

-322

37-4

59-4

2237

-459

-422

37-4

59-4

2237

-459

-422

8.3

Won

en e

n bo

uwen

857

-3.2

65-2

.408

1.58

7-3

.182

-1.5

951.

867

-3.0

50-1

.184

1.86

9-3

.056

-1.1

881.

874

-3.0

72-1

.199

1.87

4-3

.088

-1.2

15

Tota

al p

rog

ram

ma

8:

VO

LKS

HU

ISV

ESTI

NG

, R

UIM

TELI

JKE

OR

DEN

ING

EN

STE

DEL

IJK

E V

ERN

IEU

WIN

G

22

.62

2-2

7.0

77

-4.4

55

5.7

51

-9.1

87

-3.4

36

2.8

03

-7.8

21

-5.0

19

2.5

35

-7.9

50

-5.4

15

2.5

54

-7.3

86

-4.8

32

2.2

88

-7.3

12

-5.0

24

195

Begrippen en afkortingen

3D 3 Decentralisaties

AAPV Algemene Plaatselijke VerordeningAVA Algemene Vergadering van AandeelhoudersAVE Allen voor Eén

BBBV Besluit Begroting en VerantwoordingBBW Baanbrekend WerkBIBOB Wet Bevordering Integriteitbeoordelingen door Openbaar BestuurBIE Bouwgrond In ExploitatieBISS The Business Intelligence & Smart ServicesBNG Bank Nederlandse GemeentenBMV Brede Maatschappelijke VoorzieningBOA Buitengewoon OpsporingsambtenaarBRP Wet Basisregistratie PersonenBSGW Belasting Samenwerking Gemeenten en WaterschappenBSSC Brightlands Smart Services CampusBUIG Wet Bundeling van uitkeringen inkomensvoorziening aan gemeentenBWT-NL Bouw- en Woningtoezicht NederlandBZK Ministerie van Binnenlandse Zaken

CCBS Centraal Bureau voor de StatistiekCDA Christen Democratisch AppèlCOELO Centrum voor Onderzoek van de Economie van de Lagere OverhedenCommissie ES Commissie Economische StimuleringCommissie LO Commissie LeefomgevingCommissie MF Commissie Maatschappij en FinanciënCommissie RO Commissie Ruimtelijke OntwikkelingCPB Centraal PlanBureauCROW Centrum voor Regelgeving en Onderzoek in de grond-, Water en wegenbouw

en de verkeerstechniek

DD66 Democraten 66DIFTAR Gedifferentieerde tarieven (afvalstoffenheffing)DigiD Digitale IdentiteitDMFF Dutch Mountain Film FestivalDUW Duurzaam WoonadviesDVO Dienst Verlenings Overeenkomst

EECB Europese Centrale BankEMU Economische en Monetaire UnieESF Europees Sociaal FondsESZL Economische Samenwerking Zuid-Limburg

FFed Federal Reserve BankFES Fonds Economische StimuleringFido Financiering decentrale overhedenFNV Federatie Nederlandse VakbewegingFTE Fulltime-equivalent

196

GG 40 Stedennetwerk van 40 (middel)grote stedenGBRD Gemeenschappelijke Belasting- en RegistratiedienstGGD Geneeskundige gezondheidsdienstGGZ Geestelijke GezondheidszorgGHOR Geneeskundige Hulp bij Ongevallen en RampenGL Groen LinksGMS Grasbroek, Musschemig en SchandelenGOB Grensoverschrijdend Bedrijventerrein

HHbH Hulp bij het huishoudenHBO Hoger Beroeps OnderwijsHL Hart-LeersHOF Wet Houdbare Overheids FinanciënHRM Human Resource ManagementHTS Hogere Technische School

IIBA Internationale Bau AustellungIBE International Breakdance EventIBOR Integraal Beheer Openbare RuimteIBP InterBestuurlijk ProgrammaIC Inter CityICT Informatie en Communicatie TechnologieID/WIW In- en Doorstroom/Wet Inschakeling WerkzoekendenIHP Integraal Huisvestingsplan Primair OnderwijsIIT Individuele Inkomens ToeslagIMAH Integraal Maatschappelijk Accommodatiebeleid HeerlenIOB Integraal OndermijningsbeeldIV Integrale Veiligheid

JJenS Jong en SterkJGZ Jeugd GezondheidsZorg JOGG Jongeren Op Gezond Gewicht

KKBL Stichting Kredietbank LimburgKT Kernthema

LLEA Lokaal Educatieve AgendaLED Limburg Economic DevelopmentLIOF Limburgse ontwikkelings- en investeringsmaatschappij

MMAHHL Euregionaal samenwerkingsverband tussen Maastricht, Aken, Hasselt,

Heerlen en Luik MBO Middelbaar Beroeps OnderwijsMBP Meerjarig Bestuurlijk ProgrammaMKB Midden- en KleinbedrijfMSP Meezenbroek, Schaesbergerveld en PalemigMVA Materiele Vaste Activa

197

OOM Openbaar MinisterieOPH Ouderenpartij HeerlenOV Openbaar VervoerOZB Onroerende Zaak BelastingOZBE Onroerende Zaak Belasting Eigenaren

PP & C Planning en controlPvdA Partij van de ArbeidPvdD Partij voor de DierenPALET Parkstad Limburg Energie TransitiePGB Persoons Gebonden BudgetPHB Partij Hoensbroeks BelangPO Passend OnderwijsPOC Percentage of Completion: voor zover gronden zijn verkocht en opbrengsten zijn

gerealiseerd kan tussentijds naar rato van de voortgang van de grondexploitatie winst worden genomen

POL Provinciaal Omgevingsplan LimburgPPS Publiek Private SamenwerkingPSL Parkstad Limburg

RRd4 ReinigingsdienstenRES Regionale Energie StrategieRfv Raad voor financiële verhoudingenRIEC Regionaal Informatie en ExperticecentrumRMC Regionaal Meld- en Coördinatiepunt RUD Regionale UitvoeringsdienstRuddo Regeling uitzettingen en derivaten decentrale overhedenRVO Rijksdienst voor Ondernemend NederlandRWB Regionaal WerkbedrijfRWTH Rheinisch-Westfälische Technische HochschuleRWZI Riool WaterZuiveringsInstallatie

SSP Socialistische PartijSPH StadspartijSPS Stedelijk Plan SchoonhoudenSSC Shared Services CentrumSVREZL StructuurVisie Ruimtelijke Economie Zuid-Limburg

TTripool Samenwerkingsverband tussen Heerlen, Sittard-Geleen en Maastricht

UUWV Uitkeringsorgaan Werknemers Verzekering

VVE Voorschoolse en vroegschoolse EducatieVEGAL Vereniging van Gemeenten Aandeelhouders in LimburgVeiligheidshuis Een keten breed samenwerkingsverband, tussen zowel justitiële als

niet-justitiële partners.VGRP Verbreed Gemeentelijk RioleringsPlanVHROSV Volkshuisvestiging Ruimtelijke ordening en stedelijke vernieuwingVNG Vereniging van Nederlandse Gemeenten

198

VO Voortgezet onderwijsVR VeiligheidsregioVRGP Verbreed Gemeentelijk RioleringsplanVRZL Veiligheidsregio Zuid-LimburgVTH/VeToH Vergunningen, Toezicht en HandhavingVSV Voortijdig School VerlatenVVD Volkspartij voor Vrijheid en DemocratieVVE Voor- en vroegschoolse educatie

WWABO Wet Algemene Bepalingen OmgevingsrechtWFA Werkgroep Financial Audit WABO Wet Algemene Bepalingen OmgevingsrechtWLZ Wet Langdurige ZorgWML WaterMaatschappij LimburgWmo Wet Maatschappelijke OndersteuningWOZL Werkvoorzieningsschap Zuid-LimburgWPO Wet primair onderwijsWS Werkgelegenheid en Sociale ZakenWSP Werkgevers Service PuntWSW Wet Sociale WerkvoorzieningWvH Werk voor Heerlen

ZZH Zuyd Hogeschool

199

Bijlagen (zie bijlagenboek)

Overzicht bezuinigingenVerbonden partijenFinanciële kengetallenGrondslag kostendekkende tarievenBerekening rentepercentage GREX

200

Colofon

CoördinatieStrategie & Control, gemeente HeerlenAdministraties & Onderzoek, gemeente Heerlen

Opmaak en drukCommunicatie, Vormgeving en Copycenter, gemeente Heerlen

PostadresPostbus 1, 6400 AA Heerlenwww.heerlen.nl

Heerlen, oktober 2018

Meerjarig BestuurlijkProgramma 2019-2022

Begroting 2019

Meerjarig Bestuurlijk Programma 2019-2022 - Gemeente Heerlen · Provincie. Uitgangspunt bij de...

Documents

Transcript of Meerjarig Bestuurlijk Programma 2019-2022 - Gemeente Heerlen · Provincie. Uitgangspunt bij de...