Meer defensie of blijft het bij pr? NH MH17 Defensie (9).pdf · 2014. 8. 4. · Defensie-uitgaven...
1
0 1 2 3 4 Litouwen Spanje Hongarije Letland België Zweden Nederland Duitsland Italië Polen Estland Frankrijk VK Oekraïne* VS Rusland* Defensie-uitgaven als percentage van het bbp, in 2013 NRC 310714 / EvG / Bron: Stockholm International Peace Research Institute *Schattingen van SIPRI Volgens de NAVO-norm moeten lidstaten 2% van het bbp aan defensie uitgeven Meer defensie of blijft het bij pr? Defensie Nederland verkocht zijn laatste tanks en besteedt relatief weinig aan defensie. Leiden Oekraïnecrisis en ‘MH17 ’ hier en elders tot een trendbreuk? Niet iedereen voelt een Russische dreiging even sterk, constateren experts. Door onze redacteur Emilie van Outeren DEN HAAG. Geloof niet dat het kabinet oprecht dacht dat het een robuuste militaire missie naar het oosten van Oekraïne kon sturen. De zinspeling van Mark Rutte daarop was „ voor de bühne”, zegt Julian Lindley-French, een Britse militair historicus die al ja- ren in Nederland woont. „Na de trage- die met de MH17 wordt geroepen om stevig ingrijpen, dus dan geeft de pre- mier de schijn van optreden. Dat is al- lemaal pr, terwijl niemand ook maar een seconde serieus heeft gedacht dat Poetin zo’n missie in betwist gebied bij de Russische grens zou toestaan.” Toen op sociale media en in De Tele- graaf vol emotie werd opgeroepen tot daadkrachtig en militair handelen, veinsden politici, volgens Lindley- French, dat dat mogelijk was. Maar hoewel het sturen van special forces naar Oekraïne nooit een serieuze op- tie kan zijn geweest, zou het neerha- len van het passagiersvliegtuig en de dood van 195 Nederlanders aan boord wel grote strategische en militaire consequenties kunnen hebben. Lind- ley-French: „Nederland staat op een omslagpunt: wil het militair weer meedoen of niet?” Ook andere experts, nationaal en internationaal, vragen zich af of de ramp consequenties heeft voor hoe Nederland met zijn krijgsmacht om- gaat. En hoeveel eraan wordt besteed. Volgende maand moet het VVD/PvdA- kabinet weer om de tafel met opposi- tiepartijen D66, ChristenUnie en SGP over de begroting van volgend jaar. Er is al afgesproken dat er extra geld wordt vrijgemaakt voor Defensie. Vóór het neerschieten van MH17 werd gesproken over zo’n 100 miljoen euro meer voor de krijgsmacht. Mogelijk wordt dat bedrag nog iets hoger. „Ik hoop het wel, maar ik vrees dat de fundamentele discussie over defen- sie ook nu niet gevoerd wordt”, zegt Jaap de Hoop Scheffer, oud-CDA-mi- nister van Buitenlandse Zaken en voormalig secretaris-generaal van de NAVO. Het neerhalen van MH17 is „een dramatische wake-up call”, maar ei- genlijk maar één van de symptomen van het feit dat Poetin met de annexa- tie van de Krim en het ontregelen van het oosten van Oekraïne de geo- politieke verhoudingen wezenlijk ver- anderd heeft, zegt hij. „Iedereen die nu niet inziet dat we meer in defensie moeten investeren leeft in een andere wereld en moet zich laten nakijken.” Nederland zou niet het eerste land zijn waar wordt geconstateerd dat de bodem in de defensie-uitgaven is be- reikt en het ‘vredesdividend’ van na de Koude Oorlog is opgesoupeerd. In Polen en Zweden is onlangs besloten na jaren van bezuinigingen weer geld in de krijgsmacht te investeren. Maar die landen liggen relatief dicht bij Rusland. „In heel Europa wordt wel gezien dat de veiligheidssituatie achteruitgaat, maar de geografie be- paalt hoe sterk dat beleefd wordt”, zegt Alexander Mattelaer, specialist in Europees defensiebeleid aan de Vrije Universiteit Brussel. „Dit actuele drama en de maatschappelijke impact daarvan kunnen in Nederland een trendbreuk veroorzaken. Na afkeer te- gen missies in Irak en Afghanistan roept de bevolking nu om het sturen van méér militairen. Dat is echt de om- gekeerde wereld. Maar het betekent niet dat andere westerse landen de- zelfde urgentie voelen.” In België is defensie nog geen hot topic in de lo- pende coalitievorming. Christian Mölling, onderzoeker bij de Stiftung Wissenschaft und Politik, de grote Duitse denktank op het ge- bied van buitenlands en veiligheidsbe- leid, ziet ook geen verhoogde inte- resse in Duitsland. „Duitsers voelen geen dreiging van Rusland.” Boven- dien zullen Zuid-Europese landen als Spanje en Italië eerder fors op hun de- fensie gaan bezuinigen dan dat ze er meer aan willen uitgeven. „De finan- ciële crisis is nog altijd een grotere be- dreiging voor Europa dan Poetin.” Maar of het nu de Russische expan- siedrift is of budgettaire krapte, beide kunnen ervoor zorgen dat Europese landen eindelijk beter gaan samenwer- ken op defensiegebied. „In sommige landen, waaronder Nederland, zullen bepaalde militaire capaciteiten ver- dwijnen als die niet worden gedeeld met anderen”, zegt Mölling. Zeker de aantallen zwaardere conventionele wapens zijn afgelopen jaren vermin- derd in Europa. Nederland verkocht zelfs de laatste tanks. Als om Poetin af te schrikken in degelijk materieel geïn- vesteerd zou moeten worden, kunnen veel landen dat niet meer alleen. KRIJGSMACHT NEDERLAND 6.000 militairen minder 7,7 mld euro besteedde Nederland in 2013 aan Defensie In 2007 was dat nog 8,7 miljard Sinds 1995 voldoet Nederland (net als overigens de meeste NAVO-bondgenoten) niet meer aan de NAVO-norm die voor- schrijft dat minstens 2 procent van het bbp aan Defensie moet wor- den uitgegeven Vorig jaar was het Nederlandse percentage 1,3. 43.216 is het aantal militairen bij Defen- sie Dat is 6 000 minder dan in 2007 Het aantal burgermedewer- kers is 16 229 In 2007 dat er nog 3 000 meer Meeste NAVO-landen geven minder uit dan norm Oekraïense militairen op een tank onderweg naar het stadje Debaltceve nabij Donetsk Debaltceve werd eergisteren heroverd op de pro-Russische rebellen FOTO AFP Wapengekletter – „toys for boys”– is bij uitstek wat er volgens de Brit Lind- ley-French moet gebeuren. „In de 21ste eeuw moet diplomatieke soft po- wer flink ondersteund worden door militaire hard power . Alleen van dat laatste is Poetin onder de indruk.” Dat wil natuurlijk niet zeggen dat een hoger Nederlands defensiebudget of zwaardere wapens de ramp hadden voorkomen. Noch zal een investering van honderden miljoenen echt ge- wicht in de geopolitieke schaal leggen. „ Toch is de koers die Nederland vaart cruciaal voor andere kleinere landen in de NAVO en Europese Unie”, zegt Lindley-French. „Als in Nederland het keerpunt bereikt is en er meer in de- fensie geïnvesteerd wordt, kan dat mede bepalen hoe landen als België, Hongarije en Tsjechië hun strategi- sche keuzes maken.” Van de EU als instituut wordt door de deskundigen weinig verwacht wat betreft verdergaande samenwerking. De NAVO daarentegen, die in septem- ber een top heeft in Wales, zal met ini- tiatieven moeten komen om te zorgen dat Rusland niet ook onrust gaat sto- ken in de Baltische lidstaten, waar ook een grote Russische populatie woont. Deterrence , afschrikking, is daarbij het toverwoord. Onbekend is nog welke rol Neder- land daarin kan en wil spelen. Lindley- French: „ Terecht ligt de focus hier nu op het terughalen van de lichamen. Zodra dat gebeurt, verdwijnt Oek- raïne ook in Nederland weer van de voorpagina en is het de vraag of de schok genoeg teweeg heeft gebracht.” Premier Rutte begroet zijn Maleisische collega Najib Razak vanochtend op het Binnenhof Ze bespraken de nasleep van rampvlucht MH17 FOTO DAVID VAN DAM
Transcript of Meer defensie of blijft het bij pr? NH MH17 Defensie (9).pdf · 2014. 8. 4. · Defensie-uitgaven...
0 1 2 3 4
LitouwenSpanje
HongarijeLetland
BelgiëZweden
NederlandDuitsland
ItaliëPolen
EstlandFrankrijk
VKOekraïne*
VSRusland*
Defensie-uitgaven als percentage van het bbp, in 2013
NRC 310714 / EvG / Bron: Stockholm International Peace Research Institute*Schattingen van SIPRI
Volgens de NAVO-normmoeten lidstaten 2%van het bbp aan defensie uitgeven
Meer defensie of blijft het bij pr?
Defensie Nederland verkocht zijn laatste tanks en besteedt relatief weinig aan defensie. Leiden Oekraïnecrisis en ‘MH17 ’hier en elders tot een trendbreuk? Niet iedereen voelt een Russische dreiging even sterk, constateren experts.
Door onze redacteurEmilie vanOuteren
DEN�HAAG.�Geloof niet dat het kabinetoprecht dacht dat het een robuustemilitaire missie naar het oosten vanOekraïne kon sturen. De zinspelingvan Mark Rutte daarop was „voor debühne”, zegt Julian Lindley-French,een Britse militair historicus die al ja-ren in Nederland woont. „Na de trage-die met de MH17 wordt geroepen omstevig ingrijpen, dus dan geeft de pre-mier de schijn van optreden. Dat is al-lemaal pr, terwijl niemand ook maareen seconde serieus heeft gedacht datPoetin zo’n missie in betwist gebied bijde Russische grens zou toestaan.”
Toen op sociale media en in De Tele-
g ra a f vol emotie werd opgeroepen totdaadkrachtig en militair handelen,veinsden politici, volgens Lindley-French, dat dat mogelijk was. Maarhoewel het sturen van special forces
naar Oekraïne nooit een serieuze op-tie kan zijn geweest, zou het neerha-len van het passagiersvliegtuig en dedood van 195 Nederlanders aan boordwel grote strategische en militaireconsequenties kunnen hebben. Lind-ley-French: „Nederland staat op eenomslagpunt: wil het militair weermeedoen of niet?”
Ook andere experts, nationaal eninternationaal, vragen zich af of deramp consequenties heeft voor hoeNederland met zijn krijgsmacht om-gaat. En hoeveel eraan wordt besteed.Volgende maand moet het VVD/PvdA-kabinet weer om de tafel met opposi-tiepartijen D66, ChristenUnie en SGP
over de begroting van volgend jaar. Eris al afgesproken dat er extra geldwordt vrijgemaakt voor Defensie.Vóór het neerschieten van MH17 werdgesproken over zo’n 100 miljoen euromeer voor de krijgsmacht. Mogelijkwordt dat bedrag nog iets hoger.
„Ik hoop het wel, maar ik vrees datde fundamentele discussie over defen-sie ook nu niet gevoerd wordt”, zegtJaap de Hoop Scheffer, oud-CDA-mi-nister van Buitenlandse Zaken envoormalig secretaris-generaal van deNAVO. Het neerhalen van MH17 is „eendramatische wake-up call”, maar ei-genlijk maar één van de symptomenvan het feit dat Poetin met de annexa-tie van de Krim en het ontregelen vanhet oosten van Oekraïne de geo-politieke verhoudingen wezenlijk ver-anderd heeft, zegt hij. „Iedereen dienu niet inziet dat we meer in defensiemoeten investeren leeft in een anderewereld en moet zich laten nakijken.”
Nederland zou niet het eerste landzijn waar wordt geconstateerd dat debodem in de defensie-uitgaven is be-reikt en het ‘vrede sdividend’ van nade Koude Oorlog is opgesoupeerd. InPolen en Zweden is onlangs beslotenna jaren van bezuinigingen weer geldin de krijgsmacht te investeren.
Maar die landen liggen relatief dichtbij Rusland. „In heel Europa wordtwel gezien dat de veiligheidssituatieachteruitgaat, maar de geografie be-paalt hoe sterk dat beleefd wordt”,zegt Alexander Mattelaer, specialist inEuropees defensiebeleid aan de VrijeUniversiteit Brussel. „Dit actueledrama en de maatschappelijke impact
daarvan kunnen in Nederland eentrendbreuk veroorzaken. Na afkeer te-gen missies in Irak en Afghanistanroept de bevolking nu om het sturenvan méér militairen. Dat is echt de om-gekeerde wereld. Maar het betekentniet dat andere westerse landen de-zelfde urgentie voelen.” In België isdefensie nog geen hot topic in de lo-pende coalitievorming.
Christian Mölling, onderzoeker bijde Stiftung Wissenschaft und Politik,de grote Duitse denktank op het ge-
bied van buitenlands en veiligheidsbe-leid, ziet ook geen verhoogde inte-resse in Duitsland. „Duitsers voelengeen dreiging van Rusland.” B oven-dien zullen Zuid-Europese landen alsSpanje en Italië eerder fors op hun de-fensie gaan bezuinigen dan dat ze ermeer aan willen uitgeven. „De finan-ciële crisis is nog altijd een grotere be-dreiging voor Europa dan Poetin.”
Maar of het nu de Russische expan-siedrift is of budgettaire krapte, beidekunnen ervoor zorgen dat Europese
landen eindelijk beter gaan samenwer-ken op defensiegebied. „In sommigelanden, waaronder Nederland, zullenbepaalde militaire capaciteiten ver-dwijnen als die niet worden gedeeldmet anderen”, zegt Mölling. Zeker deaantallen zwaardere conventionelewapens zijn afgelopen jaren vermin-derd in Europa. Nederland verkochtzelfs de laatste tanks. Als om Poetin afte schrikken in degelijk materieel geïn-vesteerd zou moeten worden, kunnenveel landen dat niet meer alleen.
KRIJGSMACHTNEDERLAND
6.000militairenminder
7,7�mldeuro�besteedde�Nederland�in2013 aanDefensie In 2007was datnog 8,7miljard Sinds 1995 voldoetNederland (net als overigens demeesteNAVO-bondgenoten) nietmeer aan deNAVO-normdie voor-schrijft datminstens 2 procent vanhet bbp aanDefensiemoetwor-den uitgegeven Vorig jaar was hetNederlandse�percentage�1,3.
4�3�.�216is�het�aantal�militairen�bij�Defen-sie Dat is 6 000minder dan in2007Het aantal burgermedewer-kers is 16 229 In 2007 dat er nog3 000meer
MeesteNAVO-landen gevenminder uit dan norm
Oekraïensemilitairenop een tank onderweg naar het stadjeDebaltceve nabij Donetsk Debaltcevewerd eergisteren heroverd opde pro-Russische rebellen
FOTO
�AFP
Wapengekletter – „toys for boys” – isbij uitstek wat er volgens de Brit Lind-ley-French moet gebeuren. „In de21ste eeuw moet diplomatieke soft po-
we r flink ondersteund worden doormilitaire hard power. Alleen van datlaatste is Poetin onder de indruk.”
Dat wil natuurlijk niet zeggen dateen hoger Nederlands defensiebudgetof zwaardere wapens de ramp haddenvoorkomen. Noch zal een investeringvan honderden miljoenen echt ge-wicht in de geopolitieke schaal leggen.„Toch is de koers die Nederland vaartcruciaal voor andere kleinere landenin de NAVO en Europese Unie”, zegtLindley-French. „Als in Nederland hetkeerpunt bereikt is en er meer in de-fensie geïnvesteerd wordt, kan datmede bepalen hoe landen als België,Hongarije en Tsjechië hun strategi-sche keuzes maken.”
Van de EU als instituut wordt doorde deskundigen weinig verwacht watbetreft verdergaande samenwerking.De NAVO daarentegen, die in septem-ber een top heeft in Wales, zal met ini-tiatieven moeten komen om te zorgendat Rusland niet ook onrust gaat sto-ken in de Baltische lidstaten, waar ookeen grote Russische populatie woont.D e te r re n ce , afschrikking, is daarbij hettover woord.
Onbekend is nog welke rol Neder-land daarin kan en wil spelen. Lindley-French: „Terecht ligt de focus hier nuop het terughalen van de lichamen.Zodra dat gebeurt, verdwijnt Oek-raïne ook in Nederland weer van devoorpagina en is het de vraag of deschok genoeg teweeg heeft gebracht.”
Premier Rutte begroet zijnMaleisische collegaNajibRazak vanochtend op het Binnenhof Ze bespraken de nasleep van rampvluchtMH17
FOTO
DAV
IDVA
NDAM
