Apotheker Dirk Van den Abeele

KOVAG

Medicatievan voorschrift tot inname

9 maart 2016SEL Waasland

GEEN ZORGzonder zorgverleners

een multidisciplinaire opdracht!

Geen zorg zonder zorgverleners en mantelzorgers

een multidisciplinaire

aanpak

An inconvenient truth…

Bron: FOD Economie (2006)

An inconvenient truth…uitgaven gezondheid ?!

Verschillende zorgverlenersen thuiszorgdiensten

Multidisciplinaire samenwerking

Multidisciplinaire samenwerking

1. Nulde lijn

2. Eerste lijn3. Tweede lijn

4. Derde lijn

De verschillende lijnen in de gezondheidszorg

1. Nulde lijn:

de mantelzorgers :

op niet-professionele basis

zorg voor een ander opnemen

ouders, kinderen, andere familieleden, buren, vrienden,...

Maken thuiszorg mogelijk!

Ook zelfhulpgroepen en vrijwilligers, maar evenzeer scholen of bv. Kind & Gezin.

Structuur

2. Eerste lijn:

rechtstreeks toegankelijk

huisartsen, thuisverpleegkundigen, vroedvrouwen, ergo- en kinesitherapeuten, podologen, eerstelijnspsychologen en psychotherapeuten, psychiatrische thuiszorg, diëtisten, apothekers, tandartsen,...

huisarts = centrale figuur

3. Tweede lijn zorg- en hulpverleners die na verwijzing kunnen

worden geconsulteerd

psycholoog, psychotherapeut of psychiater van een centrum voor geestelijke gezondheidszorg (CGG).

algemene ziekenhuizen

4. Derde lijn gespecialiseerde en intramurale zorg

psychiatrische ziekenhuizen en psychiatrische verzorgingstehuizen.

geneesmiddel

Geneesmiddelengebruik

Wie?

• Huisarts• Apotheker• Thuisverpleegkundige (+ zorgkundige)• Thuiszorg• Mantelzorger/familie• Patiënt• (Kinesitherapeut)

Patiënt

Huisarts

ApothekerThuisverpleeg-

kundige

Mantelzorger/Familie

Thuiszorg

Voorschrift

Medicatie

De huisarts• “eerste” medisch aanspreekpunt• laagdrempelig• voor alle gezondheidsproblemen ongeacht leeftijd, sekse, …• coördineren van de zorg in samenwerking met andere

zorgverleners uit eerste en tweede lijn• patiënten-coach• persoons georiënteerd• langdurige arts-patiënt relatie• continue zorg volgens noden patiënt • acute en chronische gezondheidsproblemen (fysieke, psychische,

sociale, culturele en existentiële dimensies)• preventie

Onderzoek

Diagnose doorverwijzing Behandeling

advies verzorging medicatie

voorschriftvoorschrift

Medicatie=>voorschrift

Schriftelijke opdracht

Op naam

Handtekening

Datum

Geldigheid

Terugbetaling

Is cheque!

Recip-é

Wetgeving en achtergrondinformatie

vormelijke en inhoudelijke voorwaarden:• naam, voornaam, adres en telefoon arts• handtekening • Naam, voornaam patiënt• geneesmiddel• toedieningsvorm• eenheidsdosis• aantal eenheden in de verpakking en aantal

verpakkingen, of vermelding van therapieduur in weken en/of dagen(VOS).

• opgelet: melding “grote verpakking” niet geldig!• posologie

terugbetaalde geneesmiddelen

bijkomende voorwaarden:• op wit papier• formaat : 10,5 cm bij 20 cm• RIZIV-nummer arts in cijfers en streepjescode

wetgeving sociale zaken (terugbetaling RIZIV): een voorschrijfmodel wetgeving volksgezondheid : geen model

GeldigheidsDUUR voorschrift

Voor terugbetaling: tot laatste dag van de derde kalendermaand die volgt• op de datum van het voorschrift;• of op de datum bij “Uitvoerbaar vanaf voornoemde datum”.

let op: als 2e datum ingevuld, voorschrift pas vanaf deze datum geldig!!

Voor volksgezondheid : geen wettelijke begrenzing geldigheidsduur van voorschrift (in de praktijk: redelijke termijn van 1 jaar)

Na drie maand mag het voorschrift dus nog worden aanvaard, maar de derdebetalersregeling zal niet worden toegepast!

Verdovende middelen

• VS moet volledig met de hand opgesteld worden!• duidelijk voluit naam en adres van de arts• aantal ampullen, tabletten, comprimés, granulen, pillen, poeders

enz… eveneens voluit in letters !

toxisch geneesmiddel

• Geneesmiddel aan hogere dosis dan voorzien in de reglementering (farmacopee),

• dosis voluit in letters herhalen en door een nieuwe handtekening bevestigen.

GMD?globaal medisch dossier

bundelt al de medische gegevens van een patiënt, zowel die van de huisarts, de specialist, het ziekenhuis als van andere zorgverleners

EMD?electronisch medisch dossier

Sumehr? Summarized Electronic Health Record.

elektronisch document dat de minimale gegevens bevat die een arts nodig heeft om de gezondheidstoestand van de patiënt snel in te schatten en zo de best mogelijke zorg te bieden. Enkel gedeeld tussen artsen. Andere zorgverleners, zoals apothekers of thuisverplegers, kunnen geen sumehrs lezen. ook patiënten kunnen hun eigen sumehrniet raadplegen via Vitalink. Natuurlijk kunnen zij wel steeds een afschrift vragen, conform de patiëntenwetgeving.

Patiënt

Huisarts

ApothekerThuisverpleeg-

kundige

Mantelzorger/Familie

Thuiszorg

Voorschrift

Medicatie

De apotheker 1e-lijns gezondheidswerker Medicatie Advies! Doorverwijzer! Laatste vangnet – controle

• Verantwoordelijk voor elk doosje!

Therapietrouw stimuleren• Bv. generieken

KB nr. 78: • Farmaceutische zorg• MDO - Overleg – multidisciplinair werken

Toekijken op het correct gebruik en verbruik van geneesmiddelen (voorgeschreven en zelfzorg)

• historiek in de apotheek

• generieken

• dubbel gebruik onderscheppen

• interacties bewaken

• therapietrouw

• zelfzorggeneesmiddelen

Taak van de apotheker

1950 1980 2000 2005

Evolutie van de rol van de apotheker

2010

•Planten

•Kwaliteit

•Productie

•Specialiteiten

•Conformiteit

•Aflevering

•Raadgever

•Goed

gebruik

•Second

opinion

•Verstrekking

•Generieken

•VOS

•Overleg

•Zorg

•Veiligheid

•Preventie

•Kwaliteit

•Namaak

•Farmaco-

vigilantie

•Iatrogenie

•Opvolging

Bereider

« Universitair

geschoolde

winkelier »

Zorgverlener Mede-beslisser Patient Safety+ + + +

Derde betalersregel

Remgeld = patiënt

Tussenkomst = sociale zekerheid en sedert 2015 MAF (maximumfactuur)

Voorwaarden:• Voorschrift (max. 3 maand oud)

• E-ID kaart (1 x per maand)

• Eventueel goedkeuring adviseur of attest

of toestemming van de arts

Bv. Humira (1046€), Lipitor 10 (19,48€)

Unieke barcode

• Elk terugbetaald geneesmiddel: uniek nummer

• Kan slechts 1x getarifeerd worden!

Uitgestelde aflevering

• Vervangt origineel voorschrift

• Voorschrijfdatum + 3 maand einde maand

Unieke barcode

GFD Gedeeld Farmaceutisch dossier

De historiek van de aflevering van voorschriftplichtige en vrije geneesmiddelen gedurende de afgelopen 12 maanden

IMV individuele medicatie voorbereiding

• Door apotheker klaargezet• Weekdoosjes of medicatiezakjes• Geneesmiddelenvoorraad staat bij apotheker (ook OTC!)• Ideaal bij opzettelijk of onopzettelijk misbruik• Voorraadbeheer optimaal• Medicatieschema!• Medication review mogelijk• Niet gratis voor patiënt• Voor “moeilijke” patiënt• proefproject: samenwerking met thuisverpleegkundige

(WGK), klaarzetten wordt gedelegeerd en vergoeding wordt gedeeld

Patiënt

Huisarts

ApothekerThuisverpleeg-

kundige

Mantelzorger/Familie

Thuiszorg

Voorschrift

Klaarzetten medicatie

Patiënt

Huisarts

ApothekerThuisverpleeg-

kundige

Mantelzorger/Familie

Thuiszorg

Voorschrift

Klaarzetten medicatie

Patiënt

Huisarts

ApothekerThuisverpleeg-

kundige

Mantelzorger/Familie

Thuiszorg

Voorschrift

MedicatieKlaarzetten medicatie

Patiënt

Huisarts

ApothekerThuisverpleeg-

kundige

Mantelzorger/Familie

Thuiszorg

Voorschrift

Medicatie

Klaarzetten medicatie

Patiënt

Huisarts

ApothekerThuisverpleeg-

kundige

Mantelzorger/Familie

Thuiszorg

Voorschrift

Medicatie

Klaarzetten medicatie

Patiënt

Huisarts

ApothekerThuisverpleeg-

kundige

Mantelzorger/Familie

Thuiszorg

Voorschrift

Klaarzetten medicatie

De thuisverpleegkundigeTaken, technische prestaties:• wondzorg• inspuitingen• plaatsen van en toezicht houden op o.a. baxtermedicatie• drukkousen of een ander compressieverband• oogdruppels of oogzalf• blaassondage, -instillatie en -spoeling• darmspoeling• uitzetten, klaarmaken, toedienen van medicatie en het

monitoren van de patiënt na toediening van medicatie• …

Wekelijkse voorbereiding van geneesmiddelen

• Klaarleggen en toedienen van medicatie: technische verpleegkundige verstrekking op voorschrift van huisarts (KB nr. 78 van 10 november 1967)

• Sedert 1 juni 2012 :twee nieuwe verstrekkingen (KB van 27/03/2012)1. verpleegkundig advies en overleg in functie van de wekelijkse

voorbereiding van de geneesmiddelen per os met akkoord van de behandelende arts (bijlage 81) : intellectuele acte

2. wekelijkse voorbereiding van de geneesmiddelen per os : technische prestatie

Die verstrekkingen kunnen enkel geattesteerd worden voor de verzorging vanpersonen die een inadequate therapietrouw inzake medicatiebeheer en –inname vertonen.

De tweede verstrekking kan slechts geattesteerd worden nadat de eerste verstrekking werd geattesteerd.

Een aantal thuisverpleegteams werkt eveneens met zorgkundigen. • onder de verantwoordelijkheid van een verpleegkundige. • Gedelegeerde taken?

o Bijstand verlenen bij gebruik van voorschriftvrijegeneesmiddelen, volgens afspraak.

o Bijstand verlenen bij gebruik van orale geneesmiddelen op voorschrift van een arts, volgens afspraak (inclusief inhalatie)

o Observeren en rapporteren volgens afspraak over temperatuur.o Bijstand verlenen volgens afspraak bij verzorging van

huidirritaties.o Andere toegelaten zorgtaken:

observeren en rapporteren volgens afspraak over mictie en stoelgang;

observeren en rapporteren volgens afspraak over waarneembare symptomen bij disfuncties;

observeren en rapporteren volgens afspraak over nevenwerkingen bij behandelingen.

De zorgkundige

Toegelaten en verboden toegangswegen voor medicatie

Klaarzetten van medicatie voor meerdere toedieningsmomenten is voorbehouden aan verpleegkundigen.

Taken:

• Het huishouden:o Voorbereiden en/of bereiden van (dieet)maaltijdeno Vaatwas van de dago Was en strijko Verstel – en klein naaiwerko Boodschappen doeno Bedden opmaken en verschonen

De thuiszorg

• Sociale en morele ondersteuning:o Begeleiden bij boodschappen en wandelingeno Verzorging van en toezicht op kindereno Ondersteuning bij het financiële beheer/gezinsbudget indien

strikt noodzakelijk (enkel na overleg met de verantwoordelijken)

o Hulp bij administratie indien strikt noodzakelijk (enkel na overleg met de verantwoordelijken)

o Steun bieden bij de verwerking van emotionele problemen (rouw e.d.)

o Helpen bij het zoeken naar een zinvolle tijdsbestedingo Informatie geven over hulpmiddelen en voorzieningen

• De verzorging:o Hulp bij het aan – en uitkledeno Hulp bij lichaamsverzorging (dagelijks toilet, wekelijks toilet, haar -,

baard – en nagelverzorging en mondhygiëne)o Toezien op de inname van geneesmiddeleno Hulp bij bewegings – en bezigheidstherapieo Hulp bij toiletgang

• NIET: klaarzetten en toedienen medicatie!

• Huishoudelijke taken :• o.a. poetsen, kleren wassen en strijken, huisdieren verzorgen,

boodschappen doen, klusjes, bereiden van eten, afwassen, organiseren van het huishouden.

• Persoonsverzorging • o.a. wassen, aan- en uitkleden, toezicht houden op medicatie, helpen

bij het eten, helpen bij toiletbezoek en verversen van incontinentiemateriaal.

• Emotionele taken:• ondersteuning bij het verwerken van de ziekte of beperking. Enkele

voorbeelden van emotionele ondersteuning zijn: gewoon aanwezig zijn, gezelschap houden, luisteren naar problemen, ondersteuning geven bij verdriet, vervoer/begeleiding naar de dokter, het ziekenhuis of familie, vervoer/begeleiding bij boodschappen doen.

• Administratieve ondersteuning

De mantelzorger/familie

Binnen de sociaal-emotionele taken worden volgende taken meestuitgevoerd:

1. gewoon aanwezig zijn, gezelschap houden (89%)2. luisteren naar problemen: 81% (mannen), 82% (vrouwen)

Bij de huishoudelijke taken worden volgende subtaken meest uitgevoerd:

1. boodschappen doen: 85% (vrouwen), 86% (mannen)2. kleren wassen en strijken: 78% (vrouwen)3. helpen bij invullen van papieren: 80% (mannen)

Bij de persoonsverzorgende taken vinden we volgende subtaken meestterug:

1. toezicht houden op medicatie: 66% (mannen), 70% (vrouwen)2. helpen bij aan- en uitkleden: 56% (mannen), 63% (vrouwen)

Signalen tot contact met zorgverlener:1. Tekenen van roodheid2. Huidirritatie3. Tekenen van ademhalingsproblemen4. Zwelling5. Pijn6. Nieuwe letsels7. Tekenen van beginnende incontinentie, urineretentie of obstipatie8. Plots gewichtsverlies9. Tekenen van dreigende of aanwezige doorligwonden10.Slikstoornissen11.Tekenen van koorts12.Plotse wijzigingen in het vermogen tot oriëntatie in tijd en ruimte13.Plotse verwardheid14.Tekenen van mogelijke nevenverschijnselen van medicatiegebruik15.Potentiële of actuele valrisico’s16.Te weinig voedsel- of drankopname17.Andere tekenen van plotse of langzaam vorderende, potentiële of actuele

verslechtering van de gezondheidstoestand van de gebruiker

De kinesitherapeut• Aanpak van dysfuncties en herstel van stoornissen van het

bewegingsapparaat.• Valpreventie, rugpreventie, gezondheidswandelingen • Geen directe tussenkomst met geneesmiddelen• Wel: opmerken van bijwerkingen of lichamelijke problemen =>

melden aan arts of apotheker (medication review!)• Vb:

o Duizeligheid/valleno Verwardheido Spier- of gewrichtsproblemeno Parkinsono …

Hoe communiceren i.v.m. geneesmiddelen?

Medicatieschema!

Vitalink

• Gegevens delen, van vitaal belang!

• Project van de Vlaamse Overheid

• Wat is Vitalink?

De lijm: het (elektronisch) gedeeld

medicatieschema

Vitalink - medicatieschema

Waarom medicatieschema’s delen ??

1. Gefragmenteerde eerste lijn

2. Per definitie een multidisciplinair gegeven

3. Betrokkenheid van patiënt en/of mantelzorg

4. Transmurale communicatie

5. Basis voor nieuwe diensten

Belang vanmedicatieschema’s delen?

1. Geneesmiddelgebonden problemen (GGP) bij 15% van de voorschriften (Bron: Farmaceutisch Tijdschrift, maart 2014)

2. 2,4% van ziekenhuisopnames door GGP, waarvan de helft vermijdbaar (Bron: HARM, november 2006)

3. Therapietrouw is allicht de belangrijkste factor in de gezondheidszorg (WHO, 2003)

4. Fouten bij toediening van medicatie (KCE, 2010)

5. Niet gebruikte medicatie• 500 miljoen ton in 2013 (Bron: APB)

• 100 miljoen € in 2013 (NL) (Bron: RTL Nieuws)

1. Informed Consent = EMD: ‘Opt-In’, eerst toestemming geven

2. Therapeutische relatie

Privacy:

• ‘ja, maar….’ verhaal: Je zet het licht op groen, maar kan individuele zorgverstrekkers uitsluiten

• Toestemming voor:

• Hubs en Metahubs

• Gedeeld Farmaceutisch Dossier

• Vitalink

Privacy – toestemming van de patiënt

Don’t look back.

You’re not going that way.