Klimaatbeleid van de overheid

Kees BarnhoornVNG, Afdeling Milieu & Mobiliteit(kees.barnhoorn@vng.nl)

Inhoud

• Klimaatverandering als politiek issue• Rijksbeleid• Lagere overheden• De marktpartijen• Zijn we op de goede weg?

Klimaat als politiek issue

Hoe ontstaan?

• Rapport Club van Rome (1972): “Limits to growt”• Oliecrisis 1973 (olieboycot): “Die tijd komt nooit meer

terug”• Oliecrisis 1979 (Iran): sterke stijging olieprijs)• Brundtland Report (1987): “sustainable development”

Sustainable development

“Development that meets the needs of the present without compromising the ability of future generations to meet their own needs”

• Environmental• Economic• Sociopolitical

Sustainability requires that human activity only uses natural resources at a rate at which they can be replenished natually.

Sustainable development

Toegepast op gebruik van energie:

• Bevordering energie-efficiency en energiebesparing• Verschuiving in energymix van non-renwables (fossiel,

nucleair) naar renewable sources (biomassa, zon, wind, waterkracht)

Klimaat als politiek issue

Hoe doelen concreet gemaakt ?

• Earth Summit Rio (1992): UNFCCC-verdrag voor beheersing concentraties broeikasgassen in de atmosfeer

• Kyoto Protocol (1997): legally binding commitment (b.v. EU 8% reductie in 2012 van uitstoot in 1990)

• Kopenhagen Summit (2009): ?

Politieke praktijk?

Rijksoverheid

• NMP1 (1989): afspraken over milieutaakstellingen met bedrijfsleven, klimaat benoemd als centraal milieuissue

• NMP4 (2001): binnen 30 jr overstap maken naar duurzaam functionerende samenleving

Politieke praktijk?

Rijksoverheid – huidige kabinet

• Mitigatie: beperking uitstoot broeikasgassen:“Schoon en zuinig” (2007): 2020 reductie uitstoot broeikasgassen van 30% t.o.v. 1990; aandeel hernieuwbare energiebronnen 20% in 2020; 2% energiebesparing per jaar

• Adaptie: Nederland klimaatbestendiger maken:“Maak ruimte voor klimaat” (2007): ruimtelijke inrichting voorbereiden op zeespiegelstijging, hogere rivierafvoeren, meer perioden met extreme neerslag.

Politieke praktijk?

Gemeenten

Klimaatakkoord Gemeenten en Rijk 2007-2011: • Eigen objecten: besparingsdoelen in openbare gebouwen

en verlichting, 100% duurzaam inkopen in 2015;• Energieproductie: in bestemmingsplannen lokaties voor

opwekken duurzame energie• Mobiliteit: milieuzonering, verduurzamen eigen

wagenpark, vervoersmanagement• Gebouwde omgeving: nieuwbouw energieneutraal in 2020,

50% reductie energiegebruik gebouwen

Politieke praktijk?

Gemeenten

Klimaatakkoord Gemeenten en Rijk 2007-2011:

• Industrie: stakker handhaven energievoorschriften en convenantsafspraken, stimuleren CO2 afvang en –opslag.

• Agrarische bedrijven: ruimtelijke inpassing van biomassavergisting, warmte-doorlevering

• Klimaatbestendigheid: waterbeheer en inspelen op gezondheidsrisico’s agv hogere temperaturen.

Politieke praktijk?

Gemeenten

Klimaatakkoord geconcretiseerd via

Platform Duurzame Overheden met thema’s:

• Overheid• Energieproductie• Schone en zuinige mobiliteit• Energiezuinige gebouwde omgeving• Bedrijven• Inkopen

Rotterdam Climate Initiative (2007)

50% CO2 reductie in 2025 door:

• Uitbreiding restwarmtenetwerk• Energiebesparing bestaande bouw en nieuwbouw• Duurzame energie• Bevordering duurzame mobiliteit• Afvang, transport, en opslag/hergebruik van CO2

Rotterdam Climate Initiative (2007)

Randvoorwaarden:

• Voortzetting mondiale klimaatbeleid na 2012• Voortzetting EU emissiehandel zodanig dat marktprijs

voor emissierechten de noodzakelijke investering in CO2 reductie rechtvaardigt

• In emissiehandelsysteem moet opslag CO2 als maatregel worden erkend

• Ondersteuning door Rijk en EU o.a. voor pilotprojecten• Internationale afspraken voor CO2 opslag (monitoring,

beheer)

Politieke praktijk?

Provincies

Klimaat-energieakkoord tussen Rijk en provincies 2009-2011

• Vertaling van mogelijkheden voor productie van duurzame

energie naar grondgebied provicies;• Bevordering warmte koude opslag in de bodem en

winning/gebruik van aardwarmte en CCS• Stimulering energie-innovaties;• 100% duurzaam inkopen in 2015• Provincies trekken 200 miljoen euro uit voor investeringen

in klimaat- en energieprojecten.

Overheid en marktpartijen

“Meer met Minder” Energiebesparing bestaande gebouwen (Rijk en bouwwereld, 2008)

• In 2020 een additionele besparing behalen van 100 PJ door ontwikkeling van een stucturele markt voor energiereductie in gebouwen

• t/m 2011 de energieprestatie van 500.000 woningen/gebouwen verbeteren (2 klassen in het energielabel)

• t/m 2011 100.000 woningen van duurzame energiemaatregelen voorzien.

Overheid en marktpartijen

Lenteakkoord Energiebesparing in de Nieuwbouw (2008)

• Standaard-energieverbruik nieuwbouw verlagen met:

- 25% in 2012

- 50% in 2015t.ov. Norm uit bouwregelgeving van 2007

• Grootschalige experimenten (5-10% van bouprogramma) met nieuwe concepten (25% energiezuiniger dan convenantambities) gericht op doelstelling van klimaatneutraal bouwen in 2020.

Overheid en marktpartijen

Duurzaamheidsakkoord (Rijk-bedrijfsleven) 2007-2020

• Bedrijfsleven committeert zich aan 20% broekasgasreductie in 2020 t.ov. 1990

• Bedrijfsleven wil koploperspositie in energie- en klimaat innvovatie

• Overheid spant zich in voor internationaal level playing field en opschroeven van normstellingen

• Maatwerkaanpak voor 200.000 mkb bedrijven voor 2010• Uitwerking in sectorakkoorden voor gebouwden

omgeving, industrie, energiesector, verkeer en vervoer en land en tuinbouw

Overheid en marktpartijen

MJA Energie-efficiëntie (Rijk/Provincies-Industrie) 2001-2020

• MJA 1 en 2 (t/m 2012): gemiddelde jaarlijkse energie-efficiëntie verbetering van 2% per jaar

• Doelstelling MJA3: 30% energie-eff.verbetering in de periode 2005-2020 (= 45% over periode 1998-2020), door:- nemen van zekere rendabele maatregelen binnen de

inrichting- systematische energiezorg- maatregelen ketenefficiëntie en duurzame energie

• Bedrijf maakt energie-efficiëntie plan (onzekere, voorwaardelijke en zekere rendabele maatregelen) en voert dat uit.

Overheid en marktpartijen

MJA Energie-efficiëntie (Rijk/Provincies-Industrie) 2001-2020

• Bevoegd gezag neemt zekere maatregelen (indien nodig) op in de Wm-vergunning, beloont MJA-bedrijven (minder controles) en handhaaft energievoorschiften ook bij free-riders.

• Acualisering nav economische crisis: in EEP 2009-2012 meer maatregelen als onzeker of voorwaardelijk opgevoerd vanwege onzekerheid over mogelijke energie-investeringen in nabije toekomst. Begrip hiervoor gevraagd van overheden.

Zijn we op de goede weg?

Gaan we de doelstellingen halen?

• “Natuurlijk niet!” (prof. J. Rotmans, duurzame transities, Rotterdam). Gevolg echter wel: leereffecten, dynamiek, mentaliteitsverandering, bewustwording.

• “Kansen voor grotere rol burger-consument en bedrijven voor creëren van duurzame levensstijl”; bijvoorbeeld via eigen energieproductie. (G. Spaargaren, universiteit Wageningen).

Kansen en bedreigingen

• Kans: huidige crisis geeft mogelijkheden te breken met oude verspillende economie en toe te werken naar duurzame samenleving (zie extra geld voor verduurzamen woningbouw, crisispakket van 2 mrd voro duurzame energie zoals offshore windenergie)

• Bedreiging 1: geld voor extra investeringen zal komende jaren schaarser zijn.

• Bedreiging 2: duurzaamheid wordt alom gepredikt, maar nog te weinig in praktijk gebracht

• Bedreiging 3: veelheid van oplossingsrichtingen binnen overheidsland. Rijk zou meer moeten toezien op snelle en samenhangende uitvoering.