Master Evidence Based Innovation in Teaching – MEBIT voor HBO docenten

‘Geen veronderstellingen of vooroordelen, maar feiten’

TIER – Top Institute for Evidence Based Education Research

2

TIER

Het Top Institute for Evidence Based Education

Research (TIER) is een interuniversitair top-

instituut dat onderzoek doet op het gebied

van evidence based onderwijs. TIER kent

drie partners, de Universiteit Maastricht,

de Universiteit van Amsterdam en de Rijks-

universiteit Groningen, en is onderdeel van een

internationaal netwerk. TIER wil bijdragen aan

de kwaliteitsverbetering van het Nederlandse

onderwijs door te bevorderen dat evidence based

werken de leidraad wordt in onderwijsbeleid en

-praktijk.

De Master Evidence based Innovation in Teaching

(MEBIT) is een programma van het Top Institute

for Evidence based Education Research (TIER).

www.tierweb.nl

© TIER 2013

Wat werkt?

Evidence based innovation – wetenschappelijk

onderbouwde vernieuwing – houdt in dat docen-

ten zich niet laten leiden door veronderstellingen

of vooroordelen, maar door feiten. Ideeën voor

onderwijsvernieuwing zijn er genoeg, maar de

vraag is ook: wat werkt? Welke vernieuwingen

zijn effectief en leiden tot betere leerprestaties?

Die vragen vormen het uitgangspunt van deze

opleiding.

In MEBIT staat het verkrijgen van onderzoeks-

vaardigheden om onderwijsinterventies te kunnen

ontwikkelen en evalueren centraal.

Aanpak

Stel, u vraagt zich af: kan ik kritisch denken

stimuleren door studenten te scholen in argumen-

tatievaardigheden? In het MEBIT-programma

kunnen we de beantwoording van zo’n vraag op

twee manieren aanpakken.

Eén manier is: een systematische analyse maken

van de beschikbare publicaties over het onderwerp.

Daarbij komen vaardigheden kijken als: Hoe

selecteer ik bruikbare onderzoeksresultaten uit

het grote aanbod? Hoe beoordeel ik de methodo-

logische kwaliteit van de gevonden publicaties?

Welke zijn geschikt voor mijn eigen onderwijs-

praktijk? Een tweede manier om de gestelde vraag

te beantwoorden is: zelf onderzoek doen. U doet

dan bijvoorbeeld een kortlopend onderzoek

waarin u experimenteert met verschillende vormen

van het ontwikkelen van argumentatievaardig-

heden. U onderzoekt zo of de gewenste ver-

anderingen zich voordoen onder uw studenten.

Een attitude

Een belangrijk aspect van evidence based werken is

de attitude dat alleen innovaties geïmplementeerd

worden waarvan bewezen is dat ze effectief zijn.

U stelt zichzelf vragen als: Waarom deze ver-

nieuwing? Is er bewijs dat het werkt? Kunnen we

het ook in onze hogeschool toepassen? Dat mag

allemaal voor de hand liggend klinken, de praktijk

laat zien dat het voor de hand liggende niet altijd

uitgevoerd wordt.

3

Voor wie is de opleiding bedoeld?

Het academisch masterprogramma MEBIT is bedoeld

voor HBO-docenten. De opleiding wil docenten

bereiken die de wisselwerking tussen wetenschappe-

lijke kennis en de onderwijspraktijk willen verbeteren

door evidence based te werken. MEBIT richt zich op

docenten die willen investeren in hun loopbaan en

graag een bijdrage leveren aan de ontwikkeling van hun

hogeschool en vakgebied.

In de toekomst dienen de meeste HBO-docenten

ten minste een academische mastergraad te bezitten.

In het HBO-curriculum komt daarnaast steeds meer

aandacht voor (praktijkgericht) onderzoek. Er wordt

een groter beroep gedaan op onderzoeksvaardigheden

van docenten.

In de afgelopen jaren zijn promotietrajecten gestart

voor HBO-docenten. De stap van docent naar

onderzoeker is vaak groot. MEBIT kan een goede

voorbereiding zijn voor een promotietraject.

De onderzoeksvaardigheden die in MEBIT worden

aangeleerd en de onderzoekspapers kunnen de basis

vormen voor een academisch proefschrift.

Waarom kiezen voor MEBIT?

■ De Master Evidence Based Innovation in Teaching

neemt de praktijk als uitgangspunt: het programma

wordt gestuurd door de leervragen van de deel-

nemers. Deze leervragen kunnen bijvoorbeeld

aansluiten bij het instellingsplan van de hogeschool.

De opleiding besteedt ook expliciet aandacht aan de

verspreiding van de verworven kennis binnen de

hogeschool, met name het eigen onderwijsdomein.

■ MEBIT is een learning community. Individuele

begeleiding wordt gecombineerd met intensieve

samenwerking in kleine groepen, en al het materiaal

dat gemaakt wordt is na toetsing vrij beschikbaar

voor iedereen. Door de maandelijkse contactdagen

komt u in aanraking met alle facetten van een

academische leer- en werkomgeving.

■ MEBIT biedt een flexibele leeromgeving. Door

een efficiënte inzet van e-learning kan de opleiding

eenvoudiger ingepast worden in een drukke agenda.

U kunt uw studietempo binnen het semester in

overleg met uw begeleider versnellen of vertragen.

De structuur van het programma stelt u bovendien

in staat om vanuit elke locatie in Nederland deel te

nemen aan de opleiding.

■ De inhoudelijke en organisatorische band van

MEBIT met TIER, het Top Institute for Evidence

Based Education Research, zorgt voor een directe

link met actueel en recent wetenschappelijk

toponderzoek. De kwaliteit van het onderzoek

wordt gewaarborgd door de standaarden van de

Nederlandse Organisatie voor Wetenschappelijk

Onderzoek (NWO-MaGw), waar TIER toe

behoort.

4

Inhoud en aanpak

Het volledig academisch masterprogramma MEBIT is

een tweejarige deeltijdopleiding, verdeeld over vier

semesters van elk twintig weken. De inhoud van het

MEBIT-programma wordt voor een groot deel

gestuurd door leervragen die deelnemers zelf formule-

ren. Deze leervragen worden verdeeld over verschil-

lende thema’s en sturen de studie aan vanuit drie elkaar

aanvullende invalshoeken:

1. Het werkterrein van de docent

Het onderwijsleerproces kan geordend worden in:

a. ontwerp van leersituaties,

b. het onderwijsleerproces,

c. toetsing en evaluatie.

2. Evidence based benadering

De praktijkgebonden thema’s worden gekoppeld

aan de evidence based benadering, de kern van het

MEBIT-programma.

3. Het onderwijsdomein

Hier is ruimte om aandacht te besteden aan de

koppeling van ingediende leervragen met ontwikke-

lingen in het onderwijsdomein.

De studie eindigt met een master thesis. De thesis

vormt het individuele sluitstuk van de studie en

bestudeert een leervraag diepgaand. Elke deelnemer

krijgt bij het schrijven van de thesis begeleiding van een

TIER-onderzoeker en ondersteuning in thesisgroepen

via een gestructureerde peer review.

Evidence based werken

Binnen elk thema en semester van het MEBIT-

programma worden de 7 stappen van evidence based

werken belicht:

Stap 1: Het probleem vertalen in een beantwoordbare

vraag.

Stap 2: Efficiënt zoeken naar de best beschikbare

kennis (evidentie).

Stap 3: Kritische beoordeling van de kwaliteit en

toepasbaarheid van de kennis in Stap 2.

Stap 4: Leveren van kennis door opzetten en uitvoeren

van onderzoek.

Stap 5: Kritische beoordeling van de kwaliteit en

toepasbaarheid van de kennis in Stap 4.

Dit is wat MEBIT te bieden heeft

5

Stap 6: Een beslissing nemen op grond van de beschik-

bare kennis over belang, bruikbaarheid,

toepasbaarheid en kosteneffectiviteit.

Stap 7: Regelmatig evalueren van de kwaliteit van dit

proces.

Leervragen

Vanwege de vraaggestuurde opzet van het programma

worden de deelnemers elk semester uitgenodigd

specifieke leervragen te formuleren als basis voor

het doorlopen van deze cyclus van 7 stappen. De

leervragen zijn ontleend aan de eigen schoolsituatie

en kunnen gekoppeld worden aan thema’s:

A. Ontwerp van leersituaties

Voorbeelden van mogelijke leervragen: Hoe kan ik

aansluiten bij niveauverschillen onder mijn studen-

ten? Hoe kan studieuitval worden voorkomen?

Welke volgorde van de leerstof is het beste?

B. Onderwijsleerproces

Voorbeelden van mogelijke leervragen: Hoe kan ik

mijn studenten feedback geven op hun werk in onze

elektronische leeromgeving? Hoe kan ik de schrijf-

vaardigheid verbeteren? Wat zijn effectieve vormen

van samenwerkend leren in mijn vak?

C. Toetsing en evaluatie

Voorbeelden van mogelijke leervragen: Hoe toets ik

kritisch denken? Leidt frequenter toetsen tot betere

prestaties? Hoe kan ik de kwaliteit van mijn

opleiding vergelijken met een andere opleiding?

Uiteindelijke leerdoelen

■ Deelnemers ontwikkelen een houding waarbij hun

professionele handelen is gebaseerd op de beste

beschikbare wetenschappelijke kennis.

■ Deelnemers beschikken over kennis en inzicht om

zelfstandig wetenschappelijke informatie te ver-

zamelen die aansluit op praktische vraagstukken

(‘wat werkt?’), en kunnen deze informatie beoorde-

len op de toepasbaarheid in hun eigen schoolsituatie.

■ Deelnemers beschikken over de competentie om

wetenschappelijke informatie om te zetten in

praktijktoepassingen, de implementatie van

onderwijsinnovaties te organiseren en de effecten

van deze innovaties te meten.

■ Deelnemers beschikken over de competentie om een

bijdrage te leveren aan wetenschappelijk onderzoek,

gericht op de ontwikkeling van nieuwe praktijk-

relevante kennis.

■ Deelnemers beschikken over de vaardigheid om

collega’s te informeren over nieuwe en bruikbare

wetenschappelijke kennis en ontwikkelingen die

nuttig zijn voor de innovatie van onderwijs.

6

Het MEBIT-programma kent de volgende modules:

■ Semester 1: Evidence Based Werken

In deze inleidende module leert men een probleem-

analyse uit te voeren binnen de context van de eigen

leervraag en het instellingsplan. Knelpunten worden

beschreven in termen van problemen, interventies en

gewenste effecten. Deelnemers leren in trainingen

te werken met specifieke tools voor het opsporen en

beschikbaar maken van benodigde publicaties.

Deelnemers leren publicaties te beoordelen, en

hoe de inhoud kan worden verwerkt tot een

geïntegreerde analyse en bespreking van onder-

zoeksresultaten. In de virtuele leeromgeving wordt

individuele begeleiding geboden door een schrijf-

coach. In de tweede fase becommentariëren de

deelnemers elkaars werk via peer review, ook in de

virtuele leeromgeving. De resultaten van de

literatuur review worden verwerkt in een afzonder-

lijk memorandum. Hiermee worden de deelnemers

geschoold in het ontwikkelen van docentgerichte

beschrijvingen van resultaten uit wetenschappelijk

onderzoek die de schoolontwikkeling kunnen

ondersteunen. Ter afsluiting van de module worden

beide documenten gepresenteerd in een seminar.

7

■ Semester 2: Evidence Based Innovatie:

Ontwerp & Planning

In het tweede semester wordt opnieuw een

literatuurstudie uitgevoerd in combinatie met

een probleemanalyse binnen de context van het

instellingsplan. De resultaten zijn de basis voor het

ontwerp van een empirisch onderzoek dat in het

aansluitende derde semester zal worden uitgevoerd

in de eigen instelling. Colleges, werkcolleges en

groepsbesprekingen tijdens de contactdagen zijn

naast de persoonlijke begeleiding in de virtuele

leeromgeving direct ondersteunend bij het schrijven

van een project-ontwerp voor begeleid onderzoek

in het volgende semester. Samenwerking tussen

deelnemers middels peer review en presentatie in

een afsluitend seminar zijn ook van toepassing in

het tweede semester, alsmede het schrijven van een

tweede memorandum over lopend onderzoek.

■ Semester 3: Verzamelen en evaluatie van evidentie

Het derde semester is bestemd voor de uitvoering

van onderzoek dat in de voorafgaande fase werd

ontworpen. In deze programmafase wordt in de

ondersteunende colleges het accent gelegd op

analyse, synthese en presentatie van resultaten op

basis van empirisch onderzoek. Parallel aan de

uitvoering van het onderzoek in de zelfstudiefase

schrijven de deelnemers een thesisvoorstel voor

het laatste semester. De uitvoering van de opdracht

en de beoordeling van de resultaten in het derde

semester komen langs dezelfde weg tot stand als in

beide voorgaande semesters: individuele begeleiding

in virtuele leeromgeving door de schrijfcoach in

aanvulling op ondersteunend onderwijs tijdens

contactdagen, peer review, het schrijven van een

memorandum en de presentatie van de resultaten in

een seminar. Er wordt een begin gemaakt met de

thesis.

■ Semester 4: Van evidentie naar beleid

Het vierde semester is volledig gericht op de

afrondende thesis: het zelfstandig integreren

van studie en onderzoek tot een schriftelijke en

persoonlijke presentatie van onderzoeksresultaten.

Deelnemers doorlopen nogmaals de gehele cyclus

van evidence based onderwijsvernieuwing van

probleemanalyse tot en met het schrijven en

presenteren van de resultaten, afgestemd op de eigen

doelgroep. Het eindniveau van de thesisopdracht is

een wetenschappelijk artikel dat publiceerbaar is in

een peer reviewed journal. De deelnemers worden

begeleid door een ervaren onderzoeker uit het

TIER-consortium.

Bij het schrijven van de thesis als academisch paper is

de correcte toepassing van de evidence based standaard

leidend:

A. Een probleem uit de onderwijspraktijk vertalen

in een beantwoordbare onderzoeksvraag.

B. Efficiënt het beste bewijsmateriaal zoeken en

verzamelen.

C. De methodologische kwaliteit en toepasbaarheid

van het bewijsmateriaal kritisch evalueren.

D. Conclusies trekken en een beslissing nemen op

grond van de onder C verkregen evidentie:

Wat is de theoretische en praktische waarde van de

evidentie? Is de evidentie generaliseerbaar? Is de

interventie ook technisch en logistiek toepasbaar?

Gedurende de thesisfase wordt een internationale

studiereis aangeboden.

8

Contactdagen

Maandelijks komen alle deelnemers 2 aaneengesloten

dagen bijeen op een universitaire locatie. De volgende

activiteiten zijn gepland:

Werkcolleges en practica Onderzoeksmethoden &

Statistiek (O&S)

Theoretisch en praktisch wordt in het O&S-pro-

gramma de basis gelegd voor het doen van onderzoek

tijdens het MEBIT-programma. O&S is niet alleen van

belang bij het zelf uitvoeren van onderzoek, maar

minstens zo belangrijk bij het interpreteren en op

waarde schatten van eerder gepubliceerd onderzoek.

Onderzoeksdesign en beschrijvende statistiek staan

centraal in het eerste semester, de toetsende statistiek in

het tweede semester en meta-analyses van onderzoeks-

resultaten en het publiceren van onderzoeksresultaten

in het derde semester. In deze fase wordt het O&S

onderwijs ook individueel afgestemd op specifieke

technieken die aansluiten op individuele thesiskeuzes

in het laatste semester.

Actualiteitencolleges Onderwijswetenschappen:

de stand van zaken

In actualiteitencolleges en workshops wordt de stand

van zaken op het gebied van onderwijs en onderwijs-

innovatie toegelicht. Deskundigen van verschillende

universiteiten zullen ingaan op onderwijskundige,

maatschappelijke en politieke ontwikkelingen op dit

terrein en speciaal aandacht besteden aan de rol van de

wetenschap hierin. De volgende onderwerpen worden

onder andere belicht:

■ Probleemgestuurd leren en groepsleren

■ Ontwerp van onderwijs

■ De docent: ontwikkelingen op het terrein van

het beroep

■ Kwaliteitszorg

■ Multicultureel onderwijs, Multi-campusonderwijs

en blended leren

■ E-Learning

■ Leerproblemen

■ Toetsing

■ Onderwijsbeleid

■ Onderwijsuitval

Vaardigheidstrainingen: Organisatie van innovatie

Deelnemers aan het MEBIT-programma worden

getraind in het toepassen van de evidence based

principes bij innovaties in het onderwijs. Van hen

wordt verwacht dat zij een voortrekkersrol gaan spelen

binnen de eigen instelling. Daartoe worden ze getraind

in een aantal vaardigheden die deze rol ondersteunen,

zoals leiderschapskwaliteiten.

Workshops: Onderzoek in en voor de praktijk

Ervaren onderzoekers binnen het Top Institute for

Evidence Based Education Research (TIER) geven

regelmatig workshops over het opzetten en uitvoeren

van projecten die zijn gericht op innovaties en onder-

steuning van beleid.

Buitenlandse studiereis

De studiereis in het vierde semester staat in het teken

van de verbreding van het blikveld. De twee jaar die

het MEBIT-programma in beslag neemt, vinden geheel

in de Nederlandse context plaats. Weliswaar wordt

internationale literatuur bestudeerd, de interpretatie en

toepassing daarvan worden in Nederlands perspectief

geplaatst. Tijd om de blik te verbreden en je onderzoek

internationaal te presenteren. Hiervoor wordt een

bezoek gebracht aan een buitenlandse instelling of deel

genomen aan een internationaal congres.

9

In Literatuuronderzoek analyseren de deelnemers

hun leervragen onder individuele begeleiding van

hun docent, met het doel deze leervraag te specificeren

in aansluitende onderzoeksvragen. Deze onderzoeks-

vragen vormen de start van een systematische

literatuurstudie. Deze studie wordt afgerond met het

schrijven van een paper. Tijdens het schrijven van het

paper wordt onder leiding van de docent samengewerkt

in een kleine onderwijsgroep die functioneert als peer

review groep. Het paper wordt na beoordeling

gepresenteerd in een afsluitend seminar.

In Onderzoek van de onderwijspraktijk werken de

deelnemers onder begeleiding van de docent in een

kleine groep hun leervragen uit in een plan van aanpak

voor een kortdurend en kleinschalig onderzoekspro-

ject. De resultaten zullen ook aan de deelnemende

hogeschool worden gerapporteerd. In deze werkvorm

ligt het accent op planning, samenwerking en taakver-

deling, verzamelen, verwerken en evalueren van

gegevens, en het publiceren van toepasbare resultaten.

Vraaggestuurd onderwijs

10

11

Virtuele leeromgeving

Studie en onderzoek vinden plaats in een virtuele

leeromgeving die 24 uur per dag beschikbaar is voor

de deelnemers. In het virtuele studielandschap vindt

u alle informatie voor uw studie, wordt u individueel

begeleid, werkt u samen met anderen en wisselt u

resultaten uit. Om optimaal gebruik te kunnen maken

van dit virtuele studielandschap, wordt door de

opleiding een Apple iPad in bruikleen ter beschikking

gesteld. In deze flexibele virtuele leeromgeving

wordt tachtig procent van de studietijd gewerkt;

de resterende tijd is gevuld met contactonderwijs

(twee dagen per maand).

Toelatingseisen

Toelaatbaar tot de opleiding is elke docent van een

erkende Nederlandse hogeschool die in het bezit is

van een erkend diploma van een instelling voor hoger

onderwijs. Wie niet aan de toelatingsvoorwaarden

voldoet, kan met de opleiding overleggen over een

EVC-procedure, die de toegang tot de opleiding alsnog

mogelijk maakt.

Aanmelding

Aanmelding kan via het digitale aanmeldings-

formulier op de website van TIER (www.tierweb.nl)

of door het sturen van een email naar:

info-ta@maastrichtuniversity.nl of s.m.postma@uva.nl

De ontvangst wordt bevestigd en vervolgd met het

verzoek de aanmelding af te ronden door het opsturen

van:

■ Een schriftelijke toelichting en beschrijving van de

motivatie om deze opleiding te kiezen. Deze brief

bevat tevens de leervragen die men in de opleiding

wil gaan bestuderen. Ook dient hierin aangegeven te

worden hoe deze leervragen gerelateerd zijn aan de

ontwikkelingen op de hogeschool.

■ Een curriculum vitae met beschrijving van voor-

opleiding en ervaring, waarin duidelijk aangegeven

wordt hoe de kandidaat voldoet aan de toelatings-

voorwaarden.

■ Een ondersteunende brief van de hogeschool,

waarin aangegeven wordt dat de aanmelding

financieel gewaarborgd is, en de hogeschool de

docent de benodigde tijd verleent om de opleiding te

kunnen volgen. De hogeschool verklaart tevens dat

de school als onderzoeksplek benut kan worden

tijdens de studie.

Deze informatie is de basis voor een ‘intake-gesprek’,

waarin vooral ingegaan zal worden op de motivatie van

de deelnemer en de leervragen die zijn beschreven.

Contactinformatie

Top institute for Evidence Based Education Research (TIER)

Astrid Lamers

Universiteit Maastricht

Kapoenstraat 2

Postbus 616

6200 MD Maastricht

T (043) 388 44 28 / 388 44 29

E info-ta@maastrichtuniversity.nl

of

Top institute for Evidence Based Education Research (TIER)

Sebastiene Postma

Universiteit van Amsterdam

Roetersstraat 11

1018 WB Amsterdam

M 06 12 65 06 93

E s.m.postma@uva.nl