1

[Leerlingeraad Mariscollege]

Juli 2009

Docent: Marieke Kroneman Studenten: Priscilla van Es 2111826 Quinta van Dop 2100515 Eefje Hupe 2111583 Isis van Egmond 2109726 Jolien Glasbergen 2115433

[ Onderzoeksrapport ]

2

Inhoudsopgave

Inhoudsopgave ................................................................................................................ 2

Inleiding........................................................................................................................... 3

Onderzoeksvraag ............................................................................................................ 4

Probleemstelling .......................................................................................................... 5

Doelstelling .................................................................................................................. 5

Hoofdstuk 1: Theoretisch kader................................................................................ 6

1.1 Leerlingenraad ....................................................................................................... 6

1.2 Het recht op meepraten ......................................................................................... 8

1. Beleidskader jeugd gemeente Den Haag ......................................................... 8

2. Verdrag inzake de Rechten van het Kind ......................................................... 8

3. Leerlingenstatuut Mariscollege ...................................................................... 10

1.3 De doelgroep ....................................................................................................... 11

1.4 Maatschappelijke context: .................................................................................... 13

1.5 Pedagogische visies ............................................................................................ 15

Imelman ................................................................................................................. 15

Korczak .................................................................................................................. 16

Hoofdstuk 2: Onderzoeksopzet .............................................................................. 18

2.1 Keuze voor dataverzamelingsmethode ................................................................ 18

2.2 Onderzochten/jonge onderzoekers ...................................................................... 20

2.3 Dataverzamelingstechnieken ............................................................................... 20

Woordenspin .......................................................................................................... 20

Groepsdiscussie..................................................................................................... 20

Groepsinterview ..................................................................................................... 21

Ongestructureerde observaties .............................................................................. 22

Hoofdstuk 3: Resultaten ........................................................................................ 23

Groepsinterview ......................................................................................................... 23

Begeleiding: ........................................................................................................... 23

Leerlingen .............................................................................................................. 24

Begeleiding en leerlingen ....................................................................................... 27

Hoofdstuk 4: Conclusie .......................................................................................... 29

Hoofdstuk 5: Discussie en evaluatie ....................................................................... 31

Hoofdstuk 6: Aanbevelingen .................................................................................. 34

Literatuurlijst .................................................................................................................. 36

Bijlage ........................................................................................................................... 37

Ontwerp dataverzamelingstechnieken: interviewvragen............................................. 38

Gegegevens verzameling .......................................................................................... 40

Ongestructureerde observaties .................................................................................. 65

Analyse groepsinterview ............................................................................................ 71

3

Inleiding

Fontys hogeschool Den Haag heeft ons de opdracht gegeven om met de leerlingenraad, bestaande uit 14 leerlingen, van het Mariscollege Mient, te Den Haag, een onderzoek te doen. Hiervoor hadden we de volgende onderzoeksvraag geformuleerd: “Hoe kunnen de leerlingen in de leerlingenraad van het Mariscollege hun recht op medezeggenschap binnen de school vorm geven?” Echter, al tijdens de eerste bijeenkomst, bleek dat zowel de leerlingen van deze leerlingenraad, als hun begeleiding, niet gemotiveerd waren om actief deel te nemen aan de leerlingenraad. Ook de daaropvolgende bijeenkomsten merkten wij dat de leerlingen niet gemotiveerd waren. Dit merkten wij onder andere door opmerkingen van de leerlingen, zoals “Er wordt toch niets met onze ideeën gedaan” en “Ik weet eigenlijk niet wat ik hier doe”. De gedemotiveerde houding van de begeleiding merkten wij doordat zij door onze uitleg heen praatten en de ideeën van de leerlingen direct afkeurden. Ook waren zij na de eerste bijeenkomst niet meer aanwezig bij de daaropvolgende bijeenkomsten en zij hebben ook geen contact meer gezocht met de leerlingen. Hierdoor kon ons onderzoek niet direct worden voortgezet en we besloten daarom om eerst dit probleem aan te pakken. Wij zijn toen, in overleg met Marieke Kroneman en Centrum 16*22, overeengekomen dat wij dit probleem positief konden benutten, door juist te onderzoeken waarom er gebrek aan motivatie was onder de leerlingen en hun begeleiders. Door de positieve en- knelpunten aan het licht te brengen, konden we onderzoeken wat de reden was waarom deze leerlingenraad niet van de grond kwam en konden we data verzamelen om een handleiding te schrijven met tips en adviezen voor een leerlingenraad van volgend jaar. De opzet van ons onderzoeksrapport is gebaseerd op de theorieën uit het boek “Wat is onderzoek” van Nel Verhoeven.

4

Onderzoeksvraag

Fontys hogeschool Den Haag heeft ons de opdracht gegeven om met de leerlingenraad, bestaande uit 14 leerlingen, van het Mariscollege Mient, te Den Haag, een onderzoek te doen. Na een eerste bijeenkomst van de leerlingenraad te hebben bijgewoond, zijn wij er achter gekomen dat zij vorig jaar zijn begonnen met het opstarten van een leerlingenraad, maar dat het probleem om deze leerlingenraad vorm te geven vooral ligt aan gebrek aan motivatie en tijd van de begeleiding. Uit deze bevindingen is de volgende onderzoeksvraag ontstaan: “Hoe kunnen de leerlingen in de leerlingenraad van het Mariscollege hun recht op medezeggenschap binnen de school vorm geven?” Om tot een antwoord op onze onderzoeksvraag te komen, hebben wij een aantal deelvragen opgesteld. Deze vragen zijn wij begonnen te onderzoeken, maar hebben wij aangevuld met vragen voor de docenten, omdat wij er na een paar bijeenkomsten achter kwamen dat het ook aan motivatie bij de leerlingen ontbrak. Dit belemmerde ons in ons onderzoek, waardoor wij gedwongen werden eerst dit probleem op te lossen en onze probleemstelling bij te stellen. Wanneer wij een antwoord op de volgende deelvragen hebben, kunnen wij ook een antwoord vinden op de onderzoeksvraag.

• Wat verwachten de leerlingen van een leerlingenraad? • Wat weten de leerlingen al van een leerlingenraad? • Wat beweegt de leerlingen om deel te nemen aan de leerlingenraad en wat

willen zij bereiken? • Wat verwachten de leerlingen van de leerlingenraad van de begeleiding vanuit

school? • Welke vaardigheden verwachten de docenten van de leerlingen van de

leerlingenraad? • Met welk doel heeft het Mariscollege een leerlingenraad opgezet? • Wat zijn de persoonlijke beweegredenen van de begeleidende docenten om de

leerlingenraad te begeleiden?

5

Probleemstelling

In het schooljaar 2008/2009 is er op het Mariscollege Mient, te Den haag, een leerlingenraad opgezet bestaande uit 14 leerlingen. In het voorgaande schooljaar (2007/2008) is er getracht een leerlingenraad op te zetten. Dit plan is niet van de grond gekomen door gebrek aan tijd van de begeleidende docenten. Voor de nieuwe leerlingenraad hebben de leerlingen zichzelf opgegeven en zijn daarna geselecteerd door de docenten die de leerlingenraad begeleiden. Deze leerlingen weten niet goed wat ze kunnen bereiken met de leerlingenraad. Na een tussentijdse evaluatie blijkt dat de leerlingen van de leerlingenraad en hun begeleiders afhankelijk minder gemotiveerd zijn dan wij in eerste instantie hadden gedacht. Hierdoor worden wij in ons onderzoek belemmerd.

Doelstelling

Duidelijkheid scheppen over wat de taken en doelen zijn van zowel de docenten als de leerlingen binnen de leerlingenraad.

6

Hoofdstuk 1: Theoretisch kader

1.1 Leerlingenraad Een leerlingenraad is voornamelijk verbonden aan een middelbare school en bestaat uit door leerlingen gekozen of benoemde vertegenwoordigers. Gemiddeld bestaat een leerlingenraad uit 11 personen. Een leerlingenraad komt op voor de belangen van de leerlingen. Je ziet vaak dat leerlingenraden zich bezighouden met bijvoorbeeld schoolfeesten, leerlingenstatuut, helpen organiseren van evenementen op school en deelname in verschillende commissies. Uit onderzoek van de afdeling Onderzoek en Integrale Vraagstukken (OIV) van de dienst Onderwijs, Cultuur en Welzijn (OCW) blijkt dat leerlingen kiezen voor deelname aan een leerlingenraad om de volgende aspecten: - Organiseren van feesten - Meebeslissen/Meedenken - Iets doen/Resultaat - Gezellig - Niet naar de les Hoe vaak er vergaderingen plaatsvinden, kan erg verschillen. Van elke week, tot één keer in de 8 weken. De meeste leerlingenraden komen eens per 2 tot 4 weken bij elkaar. Soms vallen de vergaderingen plaats onder schooltijd, soms buiten schooltijd of in de pauzes. Er zijn meestal één of twee docenten aanwezig als er leerlingenraadsvergadering zijn, ze begeleiden zowel inhoudelijk (gesprekstechnieken, informatie zoeken, voorstellen vertalen naar de directie) als organisatorisch (voorwaarden scheppen) de leerlingenraad. Het niveau van het onderwijs bepaalt hoe intensief de begeleiding moet zijn vanuit school. Dit kan dus enorm verschillen per onderwijsniveau maar ook hoe lang een leerlingenraad bestaat. Hoe langer een leerlingenraad bestaat, hoe zelfstandiger deze functioneert. Ook mag de leerlingenraad advies uit brengen aan de medezeggenschapsraad. Het gaat dan vooral over onderwerpen die leerlingen direct aangaan. In Nederland is een leerlingenraad of andere vorm van inspraak op school niet verplicht. Leerlingenraden zijn een goed middel om leerlingenparticipatie te stimuleren binnen de school. Bij leerlingenparticipatie draait het om inspraak van leerlingen op onderwerpen die hen aangaan. Leerlingenparticipatie is zo belangrijk omdat leerlingen vaak het beste weten hoe het er bij hun op school aan toe gaat. Ze moeten inspraak kunnen hebben over de kwaliteit van het onderwijs. Daarnaast is het ook leerzaam voor de leerlingen zelf. Burgerschapsvorming is een belangrijke term. Door op school alvast te oefenen met participeren, zijn ze beter voorbereid als burger in de maatschappij. Tot slot geeft meebeslissen en meedenken een gevoel van solidariteit.

7

Leerlingenparticipatie gaat ervoor zorgen dat iedereen gaat denken in termen van ‘wij’ en zichzelf als individu even belangrijk vindt als de groep. Leerlingenparticipatie leidt tot respect en vertrouwen naar elkaar, waardoor de sfeer op school verbetert. Leerlingenparticipatie kan op verschillende niveaus. Dit wordt de participatie- of inspraakpiramide genoemd. Deze piramide wil het volgende zeggen: veel mensen doen een beetje mee en een klein groep mensen doet actief mee. Hieronder staat deze piramide met uitleg.

Figuur Participatie- of inspraakpiramide

Als je naar een school kijkt, zijn leerlingen op verschillende niveaus betrokken. Veel leerlingen willen graag geïnformeerd worden over hun school. Een stapje hoger in de piramide is participeren doordat leerlingen hun mening geven, bijvoorbeeld in een enquête. Nog actiever is dat leerlingen zelf gevraagd of ongevraagd hun mening en adviezen geven aan school wat ze vinden dat er moet gebeuren. Dit is het niveau van het adviseren. Tot slot is er aan de top van piramide verantwoordelijkheid. Het dragen van verantwoordelijkheid is een aspect voor de leerlingen in de leerlingenraad.

Verantwoordelijk heid

Adviseren

Mening geven

Geïnformeerd worden

8

1.2 Het recht op meepraten

1 Beleidskader jeugd gemeente Den Haag 2 Verdrag inzake de Rechten van het Kind 3 Leerlingenstatuut Mariscollege

1. Beleidskader jeugd gemeente Den Haag

De wethouder voor onderwijs en jeugd heeft in het ‘Actieprogramma jeugd 2007-2010’ zijn beleid voor de komende jaren beschreven. Het onderzoek en de daaruit voortvloeiende activiteit is afgestemd op het Haagse jeugdbeleid. Als uitgangspunt voor ons onderzoek hebben wij gekozen voor ‘Het kind centraal’. In het Haagse jeugdbeleid staat dit als volgt beschreven: Het kind centraal De behoefte van de jeugd staat in het jeugdbeleid centraal. Dit vereist dat vanuit het belang van de jongere verder gekeken wordt dan organisatiegrenzen en formele taakafbakeningen. Leidraad moet zijn wat jongeren nodig hebben om zich optimaal te ontplooien en zich voor te bereiden op een zelfstandige plaats in de samenleving. Ook is de stem van de jongeren zelf van groot belang. Door de Haagse jongerenambassadeurs, leerlingenraden en creatieve inspraakmethodes wil de gemeente de stem van jeugd een plaats geven in het beleid. Ook door zelf onderzoek te doen onder jeugd wil de gemeente de behoefte van de jeugd in beeld krijgen. [Actieprogramma jeugd 2007-2010] Dit sluit nauw aan op onze visie omtrent leerlingenparticipatie. Ook wij stellen het kind centraal en vinden het dan ook van belang, dat jongeren onder andere op school hun mening kunnen verkondigen en ook daadwerkelijk veranderingen teweeg kunnen brengen. Met deze opdracht willen wij onderzoek doen onder jeugd, om op die manier de behoefte van de jeugd in beeld te krijgen, op het gebied van school. Dit past goed binnen het beleidskader van jeugd in de gemeente Den Haag. Het Mariscollege (de school waar wij onderzoek doen) heeft in het pedagogisch beleid tevens ‘Het kind centraal’ als uitgangspunt.

2. Verdrag inzake de Rechten van het Kind

Onze onderzoeksvraag luidt als volgt: “Hoe kunnen de leerlingen in de leerlingenraad van het Mariscollege het recht op medezeggenschap binnen de school vormgeven?” In deze onderzoeksvraag spreken wij over ‘Het recht op medezeggenschap’. Dit recht is af te leiden van ‘Het recht op een gepaste vrije mening’ dat in de artikelen 12 t/m 15 staat beschreven in ‘Het Verdrag inzake de Rechten van het Kind’.

9

Artikel 12 De mening van een kind 1. De Staten die partij zijn, verzekeren het kind dat in staat is zijn of haar eigen mening te vormen, het recht die mening vrijelijk te uiten in alle aangelegenheden die het kind betreffen, waarbij aan de mening van het kind passend belang wordt gehecht in overeenstemming met zijn of haar leeftijd en rijpheid. 2. Hiertoe wordt het kind met name in de gelegenheid gesteld te worden gehoord in iedere gerechtelijke en bestuurlijke procedure die het kind betreft, hetzij rechtstreeks, hetzij door tussenkomst van een vertegenwoordiger of een daarvoor geschikte instelling, op een wijze die verenigbaar is met de procedureregels van het nationale recht. Artikel 13 Vrijheid van meningsuiting 1. Het kind heeft het recht op vrijheid van meningsuiting; dit recht omvat mede de vrijheid inlichtingen en denkbeelden van welke aard ook te vergaren, te ontvangen en door te geven, ongeacht landsgrenzen, hetzij mondeling, hetzij in geschreven of gedrukte vorm, in de vorm van kunst, of met behulp van andere media naar zijn of haar keuze. 2. De uitoefening van dit recht kan aan bepaalde beperkingen worden gebonden, doch alleen aan de beperkingen die bij de wet zijn voorzien en die nodig zijn: a. voor de eerbiediging van de rechten of de goede naam van anderen; of b. ter bescherming van de nationale veiligheid of van de openbare orde, de volksgezondheid of de goede zeden. Artikel 14 Vrijheid van gedachte, geweten en godsdienst 1. De Staten die partij zijn, eerbiedigen het recht van het kind op vrijheid van gedachte, geweten en godsdienst. 2. De Staten die partij zijn, eerbiedigen de rechten en plichten van de ouders en, indien van toepassing, van de wettige voogden, om het kind te leiden in de uitoefening van zijn of haar recht op een wijze die verenigbaar is met de zich ontwikkelende vermogens van het kind. 3. De vrijheid van een ieder zijn godsdienst of levensovertuiging tot uiting te brengen kan slechts in die mate worden beperkt als wordt voorgeschreven door de wet en noodzakelijk is ter bescherming van de openbare veiligheid, de openbare orde, de volksgezondheid of de goede zeden, of van de fundamentele rechten en vrijheden van anderen. Artikel 15 Vrijheid van vereniging en vergadering 1. De Staten die partij zijn, erkennen de rechten van het kind op vrijheid van vereniging en vrijheid van vreedzame vergadering. 2. De uitoefening van deze rechten kan aan geen andere beperkingen worden onderworpen dan die welke in overeenstemming met de wet worden opgelegd en die in een democratische samenleving geboden zijn in het belang van de nationale veiligheid of de openbare veiligheid, de openbare orde, de bescherming van de volksgezondheid of de goede zeden, of de bescherming van de rechten en vrijheden van anderen. [Verdrag inzake de Rechten van het Kind (IVRK); New York, 20 november 1989 Trb. 1990, 46 (en/fr); Trb. 1990, 170 (nl); Trb. 1997, 83 (rectificatie)]

10

3. Leerlingenstatuut Mariscollege

In het Leerlingenstatuut van het Mariscollege staat, onder het kopje ‘Regels over de school als organisatie en gebouw’, dat de leerlingen recht hebben op medezeggenschap. Hierin staat het volgende beschreven:

• De schoolleiding bevordert de totstandkoming van een leerlingenraad op school en het

functioneren ervan. • De leerlingenraad is bevoegd, gevraagd of ongevraagd, advies uit te brengen

aan de MR, met name over die aangelegenheden die de leerlingen in het bijzonder aangaan.

• Activiteiten van de leerlingenraad kunnen, wanneer niet anders mogelijk en met toestemming van de schoolleiding, tijdens lesuren plaatsvinden.

• Indien de school een jaarverslag maakt, wordt dit voor 1 december van het daaropvolgende schooljaar aan de leerlingen toegezonden.

• Het bevoegd gezag stelt via de MR een budget beschikbaar aan de leerlingenraad ter

bestrijding van de noodzakelijke kosten die voortvloeien uit de taken en functies van de leerlingenraad in het kader van de medezeggenschap.

• De leden van de leerlingenraad mogen uit hoofde van hun lidmaatschap van deze raad op geen enkele wijze worden bevoordeeld of benadeeld in hun positie op school.

• De schoolprestaties van een leerling kunnen geen reden zijn om een leerling het recht te ontzeggen om in de MR zitting te nemen. Evenmin kunnen zij reden zijn om een leerling het recht te ontzeggen zitting te nemen in de LR of een van de andere leerlingencommissies.

• In de LR zijn de leerlingengeleding van de MR, de schoolkrantredactie en de feestcommissie vertegenwoordigd.

Het Haagse gemeentelijk jeugdbeleid, het ‘Verdrag inzake de Rechten van het Kind en het leerlingenstatuut van het Mariscollege, dienen als uitgangspunt in ons onderzoek en in het uitvoeren van de daaruit voortvloeiende activiteit.

11

1.3 De doelgroep

De doelgroep waarmee we samen gaan werken op het Mariscollege zijn leerlingen uit verschillende klassen. Zowel van de onderbouw als de bovenbouw. De leerlingen uit de onderbouw zijn leerlingen die nog in het begin van de pubertijd zijn 12 t/m 14 jaar ook wel puber genoemd. De leerlingen van de bovenbouw zijn adolescenten die zich ontwikkelen tot jong volwassenen, 15 t/m 18 jaar. De leerlingen zijn allemaal van verschillende culturen afkomstig zij hebben zowel de niveau van theoretische leerweg (TL, de MAVO), gemengde leerweg (GL) of het kaderberoepsgerichte leerweg (KBL). Vroege adolescentie In de adolescentie vinden meerdere veranderingen plaats. Het is misschien even belangrijk om hierop te letten omdat wij juist met deze doelgroep te maken hebben. Wat voor veranderingen maken bijvoorbeeld adolescenten mee? En hoe ga je nou met pubers om? ‘Een verschil met jonge kinderen is dat de snelle en ingrijpende verandering die adolescenten meemaken, met zich meebrengen dat ze vaker interesses en soms ook wisselende emoties ervaren. Die emotionele labiliteit zet de relaties met ouders en andere gezinsleden onder druk en zorgt ervoor dat adolescenten –meer nog dan jonge kinderen- behoefte hebben aan adequate strategieën om emoties te reguleren, dat wil zeggen: om emotionele reacties met het oog op te bereiken doelen te registeren, te evalueren en te modificeren’. Adolescenten zijn onder anderen op zoek naar een eigen identiteit. Identiteit is niet zo makkelijk af te grenzen van zelfbeeld en soms worden de begrippen ook door elkaar heen gebruikt, maar er is wel degelijk verschil. Het zelfbeeld is uiteindelijk een soort optel som van zelfkenniselementen, die een adolescent in vooral sociale ervaringen opdoet en de waardering daarvoor. Met leerlingenraad kun je bijdragen aan zelfbeeld ‘Wat zijn mijn sterke kanten? Waar ben ik slecht in? Hoe vinden mensen mij? Hoe zie ik eruit? Waar geniet ik het meest van? Enzovoort. Identiteit daarentegen is niet zo zeer kennis en beeld als wel zelfgevoel. Het gevoel een en dezelfde persoon te zijn in allerlei situaties en stemmingen. Adolescenten moeten zich gaan voorbereiden op de volwassenheid. Nu treden ook de lichamelijke veranderingen op die wijzen op de start van de pubertijd. In deze roerige tijd moeten de jongeren de volgende ontwikkelingstaken voltooien:

• Emotionele zelfstandigheid • Omgang met eigen en andere sekse • Seksuele identiteit • Eigen identiteit • School en beroepskeuze

12

Hoe ga je met pubers om? Zoals hierboven genoemd zijn pubers op weg naar een eigen identiteit. Dat doen ze door te ontdekken wie ze zelf zijn, door zich te onderscheiden van anderen, vooral hun ouders en door zich aan te passen aan leeftijdsgenoten. Gevoelens kun je niet sturen, gedrag wel. Dat is opvoeding. De rol van de opvoeder wordt gekenmerkt door een afnemende betekenis van het begrip leiden en een toenemende betekenis van het begrip begeleiden, in dit geval zijn wij de begeleiders. Warmte, acceptatie, begrip en genegenheid zijn sleutelwoorden in de omgang met pubers. Duidelijke communicatievaardigheden liggen hieraan ten grondslag. Van ons wordt verwacht dat wij onze vaardigheden hiervoor goed uitvoeren.

13

1.4 Maatschappelijke context:

Het Maris Collge, locatie Mient, is een school voor voortgezet onderwijs gelegen aan de rand van de vruchtenbuurt in Den Haag. De school telt ongeveer 350 leerlingen en bied de volgende leerwegen van het vmbo aan; theoretische leerweg (TL, de MAVO), gemengde leerweg (GL) of kaderberoepsgerichte leerweg (KBL). Het Maris College omschrijft zichzelf als klein, veilig en kansrijk en staat o.a. voor:

- begeleid leren met veel aandacht voor zelfwerkzaamheid en zelfontplooiing; - kleinschaligheid: de school vormt een tegenwicht tegen individualisering en

anonimiteit in onze maatschappij; - persoonlijke en betrokken sfeer. Onze leerlingen voelen zich snel 'thuis op

school'; - intensieve samenwerking met de ouders.

De docenten die wij gesproken hebben ervaren de sfeer op de school als prettig en proberen op een gelijkwaardige manier met de leerlingen om te gaan om hen zoveel mogelijk thuis te laten voelen. Het vmbo staat voor voorbereidend middelbaar beroepsonderwijs. Deze vorm van onderwijs bestaat sinds 1999 en is een mengeling van het voorbereidend beroepsonderwijs (vbo) en het middelbaar algemeen voortgezet onderwijs (mavo). Het vmbo bereidt leerlingen voor op het mbo (middelbaar beroepsonderwijs) en de havo (hoger algemeen voortgezet onderwijs) en duurt vier jaar. In de eerste twee leerjaren (onderbouw) volgen de leerlingen de basisvorming. In het derde en vierde leerjaar (bovenbouw) van het vmbo maken de leerlingen toetsen en praktische opdrachten, die meetellen voor het schoolexamen (SE). Binnen het vmbo zijn vier leerwegen te onderscheiden. Een leerweg is de route die een leerling volgt vanaf de onderbouw in het vmbo naar het onderwijs dat daarop aansluit. De keuze voor een leerweg heeft te maken met de manier van leren: meer theoriegericht of meer praktisch.

1. Theoretische leerweg (vmbo-t) 2. Gemengde leerweg 3. Kaderberoepsgerichte leerweg 4. Basisberoepsgerichte leerweg

Een leerling kan de theoretische leerweg kiezen als hij niet veel moeite heeft met studeren. De theoretische leerweg bereidt de leerlingen voor op de vakopleidingen en de middenkaderopleidingen (niveau 3 en 4) in het middelbaar beroepsonderwijs (mbo). Daarnaast kan een leerling die de theoretische leerweg volgt soms ook doorstromen naar het havo.

14

Een leerling kan de gemengde leerweg kiezen als hij weinig moeite heeft met studeren, maar zich ook gericht wil voorbereiden op bepaalde beroepsopleidingen. Deze leerweg bereidt de leerling voor op vakopleidingen en middenkaderopleidingen in het mbo (niveau 3 en 4). In de kaderberoepsgerichte leerweg leert een leerling vooral door praktisch bezig te zijn. Deze leerweg bereidt de leerlingen voor op de vakopleidingen en middenkaderopleidingen in het mbo (niveau 3 en 4). De basisberoepsgerichte leerweg bereidt uitsluitend voor op de basisberoepsopleidingen in het mbo (niveau 2). Deze leerweg kan een leerling kiezen als hij heel praktisch is ingesteld. Een leerling kan in deze leerweg een leer- werktraject volgen (leren en werken). Een groot deel van het onderwijs volgt hij buiten school in een leerbedrijf. Leer- en denkactiviteiten vmbo-leerlingen. Uit het onderzoek blijkt dat vmbo-leerlingen de leerstof het liefst op een concrete manier verwerken. Daarnaast komt naar voren dat (vmbo-) leerlingen in het voortgezet onderwijs moeite hebben met het zoeken naar en verwerken van informatie en het beoordelen van de informatie op bruikbaarheid en betrouwbaarheid. Vmbo-leerlingen zijn uit zichzelf niet geneigd om activiteiten toe te passen die het verwerkingsproces regelen, zoals plannen, controleren en evalueren (regulatieactiviteiten). Ook zijn zij minder geneigd om zichzelf tijdens het leerproces te motiveren (motivationele activiteiten). De Vruchtenbuurt ligt ten zuidwesten van het centrum en wordt omsloten door de Oude Haagweg, Walnootstraat, Thorbeckelaan, Laan van Meerdervoort, de Laan van Eik en Duinen, Mient en de Kamperfoeliestraat. Het is een vooroorlogse wijk, grotendeels gebouwd in de jaren 1928-1940 met voornamelijk portiekappartementen en eengezinswoningen. De wijk telt ruim 4.800 woningen, de meeste zijn koopwoningen, waarvan een deel op erfpacht. Er wonen in de Vruchtenbuurt bijna 10.000 mensen van wie 21 % jonger dan 20 jaar, 64% tussen 20 en 65 jaar, en 15% ouder dan 65 jaar. Aan de rand van de wijk is nog steeds de geschiedenis van de oude gemeente Loosduinen te zien. De bebouwing langs het water bij de Oude Haagweg is meer dan een eeuw oud. Loosduinen is sinds 1923 onderdeel van Den Haag. In en rondom de wijk is veel groen aanwezig, zowel van de gemeente als in de tuinen van de wijkbewoners zelf. In de wijk liggen twee basisscholen (Vlierboomstraat), en een school voor vmbo onderwijs (Mient). Den Haag is de hoofdstad van de provincie Zuid Holland. In 2008 telde Den Haag 478.948 inwoners. Ongeveer de helft van de inwoners is allochtoon. Het aandeel allochtone – ten opzichte van autochtone inwoners neemt langzaam toe. De samenstelling van allochtone bevolking verschilt per buurt. De armste buurten in Den Haag zijn de Schilderswijk en het Transvaalkwartier. De rijkste wijken zijn Haagse Bos en Westbroekpark. Opvallend is het grote aantal Hindoestanen dat in Den Haag woont. Er wonen tegen de 50.00 Hindoestanen in Den Haag wat neerkomt op zo’n 10% van de bevolking.

15

1.5 Pedagogische visies

Ter ondersteuning van ons onderzoek hebben we twee visies gekozen die goed aansluiten op onze doelgroep en op de jeugdparticipatie.

Imelman

De pedagogische visie van Imelman is een vrij optimistische visie. Zijn visie staat voor de openlijke houding van de mens. Hij zegt dat mensen hun eigen houding en opvattingen ter discussie moet stellen. Hiervoor heeft de mens een hoop moed nodig. Zo’n open houding is wenselijk, omdat de ervaring leert dat niets humaniteit en medemenselijkheid zo in de weg lijkt te staan als juist het zich groepsgewijs op basis van wereldbeschouwing te weer te stellen tegen andere groepen (Meijer). Volgens Imelman gaat het in de opvoeding om inzicht. Inzicht dat kinderen moeten krijgen om als volwassen personen redengevend en vragend in de wereld te kunnen staan. Deze redelijke volwassen persoon trekt zich op ooit verworven overtuigingen terug, maar is steeds bereid die overtuigingen te wijzigen of te laten vallen als goede redenen daarvoor spreken. Imelman ziet een kind als subject, wezens die hun eigen intentie, wensen en gedachten hebben en ook actief en bewust in de wereld staan. De opvoeding kan daarom worden opgevat als interactie van de opvoedeling en opvoeder. Naast de handelingen van de opvoeder speelt ook het leren door het kind mee. Een kind werkt aan zijn eigen opvoeding mee. De opvoeding is pas goed als de taak die de opvoeder zich stelt het leren van het kind als resultaat heeft. Dus het succes van de opvoeding hangt af van wat het kind doet en leert. Onder leren verstaat Imelman het verwerven van kennis en inzichten, van weten waarom. Van dit leren is er dus sprake als kinderen iets leren begrijpen en als zij kunnen uitleggen waarom het zo is. Opvoeden en leren is driepolig: er is een subject dat een ander subject inleidt in betekenissen die beiden moeten kunnen verantwoorden. (Meijer). Dus de opvoeder leidt de opvoedingling in, in betekenissen die ze beiden moeten kunnen verantwoorden. De opvoeding kent een triadische structuur en is aanwezig als opvoeder, kind en kennis, die dank zij het kennisverantwoordend inleiden van de opvoeder en het kennisverantwoording vragen leren van het kind, met elkaar verbonden zijn. (Meijer). Imelman zegt dat kennis achteraf onwaar kan blijken te zijn, omdat zij beperkt wordt door enerzijds subjectieve factoren en anderzijds door cultuur-historische factoren. Oordelen en overtuigingen moeten dus niet als absolute waarheid worden overgedragen, maar als kennis. En kennis overdragen kan alleen onder verantwoording met redenen. Deze kunnen aangevochten worden op geldigheid, op relevantie en op volledigheid. Dit opvoeden als inleiding in kennis is ook het inzicht verschaffen dat kennis dit discutabele karakter heeft.

16

Het kind als subject betekent ook dat het kind meewerkt aan zijn eigen opvoeding. Voorwaarde voor het kennen is dat het kennende subject (het kind) in staat is onderscheid te maken tussen zichzelf en het andere, tussen subject en object. Imelman heeft een aantal fases benoemd waarin het kind leert kennis te redeneren:

1. Voorbereiding op de opvoeding (het jonge kind). Het kind kan nog geen onderscheid maken tussen subject en object en daarom dus ook nog niet de verkregen kennis redeneren.

2. Aanvankelijke opvoeding (kleuter en basisschool leeftijd). Het kind is tot op zekere hoogte in staat redenen voor uitspraken en handelingen te begrijpen.

3. Manende en verantwoordende opvoeding (puberteitsjaren). De opvoeder geeft als dat mogelijk reden voor de kennis die hij wil overdragen. De opvoeding dwingt hem ook steeds meer zijn kennis te verantwoorden met redenen.

Imelman heeft het over het overdragen van kennis en hiervoor verantwoording afleggen. Hij zegt dat een kind/ jongeren verantwoording in reden moet vragen voor deze kennis. Dit sluit goed aan op het idee van een leerlingenraad. Leerlingen krijgen de mogelijkheid om na te denken over regels en beleid van school, over activiteiten die aangeboden worden enz. Zij moeten om reden vragen en reden geven.

Korczak

Een andere visie is de visie van Janusz Korczak. Janusz Korczak is de grondlegger van de rechten van het kind. Hij was de eerste volwassene die hierover vaak vertelde en schreef. Zo schreef Korczak drie hele belangrijke rechten voor kinderen:

• Kinderen hebben het recht te zijn zoals ze zijn. Volgens Korczak is ieder kind heel bijzonder en moeten volwassenen niet proberen van een kind iets te maken dat het niet is;

• Kinderen hebben het recht op de dag van vandaag. Net als volwassenen hebben kinderen soms ook een dag waar ze niet in van alles zin hebben. Dan moet je niet dwingen om kinderen toch van alles te doen;

• Kinderen hebben het recht op hun eigen dood. Volwassenen zijn vaak bang om hun kind te verliezen. Door die angst zien ze soms gevaren die er niet zijn. En door die angst leren ze kinderen juist niet wat wel en niet gevaarlijk kan zijn;

17

Volgens Korczak is het kind in elke fase een volwaardig menselijk wezen en niet slechts een onaf mens, die nog van alles niet kan. Volwassenen hebben te weinig respect voor de ervaringen waarover het kind reeds beschikt. Hij vindt dat we kinderen moeten betrekken bij het reilen en zeilen van het dagelijks leven, door ze serieus te nemen, te informeren, mee te laten denken en medeverantwoordelijk te maken. Dit sluit goed aan op de visie van participeren en in ons geval het doel van een leerlingen raad op de middelbare school. De leerlingen van de leerlingenraad zijn verantwoordelijk voor hun eigen activiteiten. Ze zijn verantwoordelijk namens de rest van de school. Het mee doen aan een leerlingenraad is een manier van meedenken over de school. Korczak zegt dat het kind een volwaardig menselijk wezen is en dat volwassenen respect moeten hebben voor de ervaringen waarover het kind beschikt. Dit is niet alleen een visie die je als begeleiding van de leerlingenraad moet hebben, maar ook als school zijnde. Wij zullen tijdens het onderzoek respect hebben voor de ideeën van de leerlingen. Zij weten immers door ervaring het best hoe het er aan toe gaat op school. Zij weten of de ruimte goed is ingedeeld, of de regels goed worden uitgevoerd en of het aansluit op de leerlingen van de school.

18

Hoofdstuk 2: Onderzoeksopzet

In eerste instantie was het onze insteek om gebruik te maken van een hoge mate van participatie in ons onderzoek. Ons plan was dan ook om het onderzoek samen met de leerlingen van de leerlingenraad uit te voeren en ons te richten op succeservaringen. In de eerste bijeenkomst met de leerlingenraad hebben wij kennisgemaakt en hen verteld over onze opdracht. We hebben uitgelegd dat onze opdracht bestaat uit het uitvoeren van een onderzoek en hen gevraagd of zij hieraan mee wilde werken. Hier stemde zij in eerste instantie mee in, maar al vroeg in het onderzoek bleek dat de leerlingen van de leerlingenraad geen behoeften hadden aan een participerende rol, maar vooral behoeften had aan informatie. Op dit punt hebben wij de hulp van centrum 16•22 ingeschakeld. Centrum 16•22 is een Haagse welzijnsorganisatie die op basisscholen en scholen voor voortgezet onderwijs activiteiten met en voor leerlingen uitvoert. Zij hebben ons de mogelijkheid gegeven de leerlingen van de leerlingenraad een specifieke training voor leerlingenraden aan te bieden waarin zij meer informatie zouden krijgen over wat een leerlingenraad inhoud en hoe en wat een leerlingenraad kan bereiken. Door deze wending is de opzet voor ons onderzoek ook veranderd. In plaats van een hoge mate van participatie zijn wij lager op de participatie ladder van R. Hart gaan zitten en hebben we er voor gekozen om onze data o.a. te verzamelen door het aangaan van een groepsdiscussie en het houden van en groepsgesprek. De dataverzamelingstechnieken die wij tijdens dit onderzoek hebben gebruikt zijn van kwalitatieve aard.

2.1 Keuze voor dataverzamelingsmethode

Uitgaand van een hermeneutisch interpretatief wetenschapsparadigma hanteren wij de volgende kwalitatieve onderzoeksmethoden:

• Een woordspin • Groepsdiscussie • Groepsinterview ( met de leerlingen, begeleiding en een kruising van informatie) • Ongestructureerde observaties

Met behulp van deze onderzoeksmethoden willen wij antwoord vinden op onze onderzoeksvraag en deelvragen.

19

In ons onderzoek moeten de dataverzamelingstechnieken kwalitatief van aard zijn, omdat wij achter de belevingswereld van de onderzochten willen komen. Hierbij staat de subjectieve betekenisverlening van de onderzochten centraal, dat is de betekenis die de onderzochten aan situaties geeft. [Verhoeven, 2007]. De begrippen die wij nader willen onderzoeken zijn namelijk subjectief, zoals bijv. het begrip leerlingenraad. Iedereen verleent een andere betekenis aan dit begrip. Het is hierbij van belang om uit te zoeken wat de onderzochten verstaan onder een dergelijk begrip en wat wij zelf verstaan onder het betreffende begrip. Dit is alleen te achterhalen met behulp van een kwalitatieve onderzoeksmethode. Ook moeten de dataverzamelingstechnieken haalbaar zijn om uit te voeren en te analyseren binnen ons tijdsbestek.

20

2.2 Onderzochten/jonge onderzoekers

De leerlingenraad bestaat uit 14 leerlingen, 8 meisjes en 6 jongens. Om privacy redenen geven wij de namen van de leerlingen niet weer. De jongeren waarmee we samen gaan werken op het Mariscollege zijn leerlingen uit verschillende klassen. Zowel van de onderbouw als de bovenbouw. De leerlingen uit de onderbouw zijn leerlingen die nog in het begin van de pubertijd zijn 12 t/m 14 jaar ook wel puber genoemd. De leerlingen van de bovenbouw zijn adolescenten die zich ontwikkelen tot jong volwassenen, 15 t/m 18 jaar. De leerlingen zijn allemaal van verschillende culturen afkomstig zij hebben zowel het niveau van theoretische leerweg (TL, de MAVO), gemengde leerweg (GL) als het kaderberoepsgerichte leerweg (KBL). De leerlingen komen uit Den Haag en omstreken.

2.3 Dataverzamelingstechnieken

Onderstaande informatie is een weergave van de verschillende dataverzamelingstechnieken. Per methode geven wij een korte toelichting over onze voorbereidingen betreft de verschillende technieken en de uitwerking hiervan.

Woordenspin

Het doel van de woordenspin is te weten te komen wat de leerlingen van een leerlingenraad weten. Wat is hun beginpunt, waaruit zij vertrekken in deze leerlingenraad. Om hierachter te komen gaan de 14 leerlingen van de leerlingenraad samen een woordspin maken. Op een bord worden de synoniemen die de leerlingen noemen opgeschreven. Zo kunnen de leerlingen ook van elkaar zien waar zij aan denken bij het woord ‘leerlingenraad’ gebaseerd op de theorie uitgewerkt in het theoretisch kader. Om een beginpunt te kunnen bepalen hebben wij (de onderzoekers) ook een woordspin gemaakt van het woord ‘leerlingenraad’. Deze gaan we samen met de leerlingen vergelijken met de woordspin die zij hebben gemaakt.

Groepsdiscussie

Om te onderzoeken wat de leerlingen willen bereiken met de leerlingenraad hebben wij ervoor gekozen om een groepsdiscussie te houden. Om het eenvoudig en overzichtelijk te houden, is de groep in twee groepen verdeeld. De twee groepen van 7 leerlingen kunnen in hun groep bespreken wat ze willen veranderen in de school. Door te discussiëren kunnen de leerlingen gelijk in hun groep overeenkomen over de te veranderen punten in de school. Bij elk groepje zitten twee personen van ons onderzoeksteam om de discussie te begeleiden en om aantekeningen te maken. De discussies hebben 15 minuten geduurd. Van elk groepje presenteert één jongere de samengestelde lijst aan de andere groep. Op deze manier informeren ze elkaar. We verdelen de groep in twee groepen en discussiëren met de jongeren wat zij willen veranderen in de school. Deze discussie zal 15 minuten duren. Daarna vertellen de twee groepen elkaar wat zij hebben bedacht.

21

Groepsinterview

Wij gaan 2 groepsinterviews afnemen. Één groepsinterview zal worden gehouden met de twee begeleiders en één groepsinterview zal worden gehouden met de leerlingen uit de leerlingenraad. Beide interviews zullen worden opgenomen en er zullen ook verslagen van worden geschreven. Vervolgens worden beide interviews woord voor woord uitgewerkt en daarna geanalyseerd. De kernpunten worden er uitgehaald en met elkaar vergeleken. In een derde groepsinterview worden deze uitkomsten met beide groepen besproken. Op deze manier wordt de uitkomst van de twee aparte groepsinterviews gekruist in een derde groepsinterview. Zo kunnen de begeleiders en de leerlingen van elkaar leren en kunnen wij toetsen of onze interpretaties van de uitkomsten juist zijn. Wanneer dit niet het geval is kan dat tijdens deze discussie alsnog aangepast worden. Hier is ook spraken van participatie. Bovendien is een groepsdiscussie kwalitatief van aard en kunnen wij tijdens het gesprek ons aanpassen aan de omstandigheden. We hebben niet alleen de mogelijkheid om een bepaalde discussie op gang te brengen, maar ook om op bepaalde onderwerpen door te vragen. En wat ook niet onbelangrijk is, is dat het uitwerken van dit type onderzoek haalbaar is binnen ons tijdsbestek. Aan de hand van de positieve punten kunnen wij antwoord krijgen op onze onderzoeksvraag en aan de hand van de knelpunten kunnen wij een handleiding schrijven met tips en adviezen hoe het Mariscollege het recht op medezeggenschap binnen de school beter kan vormgeven in de toekomst. Groepsinterview met de leerlingen We maken een vragenlijst voor de leerlingen. In de leerlingenraad zitten 14 leerlingen. Vanwege de grote van de groep leek het ons verstandig om hen in twee groepen te splitsen. Gedurende het interview leggen wij een aantal vragen aan hen voor die afgeleid zijn uit onze deelvragen. Zo proberen wij in dit interview onder andere te achterhalen wat hun motivatie is om deel te nemen aan de leerlingenraad en ook wat er goed gaat en wat de knelpunten zijn. In de bijlagen zijn de vragen te vinden. Tijdens de bijeenkomst waren uiteindelijk 7 leerlingen aanwezig. Wij hebben daarom de groep niet meer in tweeën gesplitst. De leerlingen voelde zich vrij om te spreken en het gesprek is verder goed verlopen. Het gesprek duurde ongeveer een half uur en heeft ons voldoende informatie opgeleverd om ons onderzoek verder voort te zetten. Het gesprek hebben we opgenomen op film en we hebben aantakeningen gemaakt van het gesprek. Groepsinterview met de begeleiders Ook voor de begeleiders hebben wij een vragenlijst opgesteld. De voorbereidingen die we hebben getroffen komen overeen met de voorbereidingen die we hebben getroffen voor de leerlingen van de leerlingenraad. Het gesprek is goed gegaan, het opnemen op band echter niet. We hebben het gesprek wel gefilmd, alleen de band heeft het niet opgenomen. De uitwerking van dit gesprek hebben we daarom gebaseerd op de aantekeningen die wij gemaakt hebben tijdens het gesprek

22

Kruisingsgesprek met de begeleiders en de leerlingen We willen in een derde interview de uitkomsten van de eerdere twee interviews vergelijken met elkaar. We willen het eerste kwartier de groepen in tweeën splitsen. Drie van ons onderzoeksteam zullen de kernpunten van het groepsinterview met de jongeren bespreken en twee van ons zullen de kernpunten van het groepsinterview met de begeleiding bespreken. Op die manier is iedereen weer op de hoogte en kunnen wij toetsen of onze bevindingen en interpretaties juist zijn. Daarna komen beide groepen weer bij elkaar en zal één van ons onderzoeksteam een inleiding geven over wat we gaan doen in het groepsinterview en uitleggen waarom we het gaan doen, maar ook hoe we het gaan doen. Op die manier bewaken we het gesprek en geven wij de kaders aan waarin het gesprek zal plaats vinden. Dit is een middel om het gesprek te sturen, want inhoudelijk komen alleen de leerlingen en de begeleiders aan het woord. We hebben beide interviews gecodeerd en gelabeld en aan de hand van die labels hebben wij onderwerpen bedacht die we kunnen gebruiken als leidraad van het gesprek. Op die manier komen alle onderwerpen uit ons onderzoek aan bod in het groepsinterview. In de praktijk liep het iets anders dan verwacht. Doordat niet iedereen van de leerlingenraad en begeleiding op tijd aanwezig was, konden we pas later starten met het interview van de twee groepen. De leerlingen hadden een minder actieve houding dan normaal. Het gesprek verliep daarom moeizaam. Ook tijdens het kruisingsgesprek met de begeleiding stelde de leerlingen zich minder assertief op, dan wij aanvankelijk hadden verwacht. Van de begeleiding kon er helaas maar één docent aanwezig zijn tijdens het kruisingsgesprek. Uiteindelijk is alles besproken en hebben we alles op band opgenomen.

Ongestructureerde observaties

We maken verslagen van elke bijeenkomst die we hebben gehad met de leerlingen en de begeleiders. Hierin zetten we wat er tijdens de bijeenkomst besproken is en wat ons opgevallen is.

23

Hoofdstuk 3: Resultaten

Groepsinterview

Begeleiding:

Motivatie Vanuit school is er een leerlingenraad op gezet omdat het wettelijk verplicht is. Elke school moet een leerlingenraad hebben. De begeleiding vind het zelf erg belangrijk dat leerlingen een stem laten horen in de school. Eén van de begeleiders zegt: “Zoals je ziet, ik ben groot voorstander van ché guevara. Kinderen moeten een stem hebben”. Een andere begeleider wilde graag meer betrokken zijn bij de school en vooral ook de leerlingen. Vaardigheden leerlingen “Ze moeten pit hebben”: reageert een begeleider op de vraag welke vaardigheden een leerling moet bezitten. De begeleiders vinden dat kinderen niet bang moeten zijn om te praten. Leerlingen moeten in hun ogen assertief zijn. Uiteindelijk moet de leerlingenraad ‘een orgaan worden dat zelf werkt, zelfstandig functioneert in een eigen kantoortje, zodat ze zelf aan de slag kunnen’. De leerlingen moeten zelfstandig kunnen werken en hun eigen verantwoordelijkheid nemen om veranderingen te bewerkstelligen. Tevredenheid De leerlingen hebben zich massaal aangemeld voor de leerlingenraad. Dit vonden de begeleiders erg fijn. Uit deze aanmeldingen hebben ze zelf een selectie kunnen maken. De vonden het goed dat er zoveel leerlingen de wil op zeggenschap hadden. Ook de open houding van de directie tegenover de leerlingenraad hebben ze als prettig ervaren. “Peter Wesseling, de locatiedirecteur zat gelijk de 2de bijeenkomst met de kinderen aan de tafel. De kinderen mochten al hun punten opnoemen. Hij heeft er rustig gezeten en gelijk gereageerd of hij wat kon met de punten van de leerlingen.” zegt de mannelijke begeleider. Behoeften De begeleiders hebben behoeften aan meer structuur in de bijeenkomsten. Ze moeten in een vaste regelmaat aangeboden worden en ook op een vast tijdstip. Daarnaast zouden ze een vaste plek, zoals een eigen kantoortje ook fijn vinden. Één begeleidster noemde ‘het geklooi met de uren’ als een negatief punt. “Leerlingen moeten groeien” zegt de mannelijke begeleider. “Het is nu nog te vroeg om de leerlingenraad serieus te nemen op de school”. Hij wil dat de leerlingen uiteindelijk zelfstandig aan de slag gaan. Hij vond dat er dit jaar te weinig is uitgekomen. Dat wil hij graag anders zien volgend jaar. De vrouwelijke begeleidster vindt dat de communicatie verbeterd moet worden.

24

Functioneren Om hun recht op medezeggenschap vorm te geven moet de leerlingenraad het professioneler aanpakken. Bijvoorbeeld door schriftelijke communicatie te gebruiken. Deze moet dan wel eerst verbeterd worden. De begeleiding wil zich volgend jaar vooral richten op de naamsbekendheid. “Een presentatie in de pauze of zo, om de leerlingenraar te presenteren aan de rest van de school” benoemt de vrouwelijke begeleidster. Ook door deelname aan de MR zou de leerlingenraad al serieuzer worden genomen.

Leerlingen

Kennis Op de vraag, wat houdt volgens jullie de leerlingenraad in antwoordde een leerling “Die vraag stelde ik mezelf ook eigenlijk”. Dit laat zien dat de leerlingen nog onvoldoende kennis hebben over de leerlingenraad. In het gesprek hebben zij aangegeven graag meer informatie te willen hebben over bij wie ze moeten zijn, “Nu weten we ook niet bij wie we moeten zijn voor de spiegel, nu gaan we naar E. maar die haalt geen spiegel.”. Ook kwam naar voren dat de leerlingen niet precies weten wat er van hen verwacht wordt en wat een leerlingenraad precies inhoud “en ik weet ook niet verder wat mijn ding inhoud zeg maar”. Vaardigheden leerlingen Door de leerlingen werd aangegeven dat ‘praten en discussiëren’ twee belangrijke vaardigheden zijn die leerlingen van een leerlingenraad moeten hebben. Daarnaast weten de leerlingen zelden wie ze moeten aanspreken als er vragen zijn rondom de leerlingenraad. Op dezelfde vraag werd dan ook geantwoord met “Weten wie je moet aanspreken” als belangrijke vaardigheid. Dit geeft aan dat de leerlingen zelfstandigheid en communiceren belangrijk vinden. Wat ook met communicatie te maken heeft is het maken van afspraken en deze nakomen. “Ja maar weet je wat het is wij hebben zo’n schoolkrantopzet en dan vraag je aan leerlingen ook van hier of ze asjeblieft wat willen maken voor in de schoolkrant weetje iedereen stemt toe en dan heb je een week om het in te leveren stel je voor aan het eind van de week is het er niet”. Hieruit blijkt dat de leerlingen het maken van afspraken en deze vooral nakomen, belangrijk vinden. Uit de training die de leerlingen gevolgd hebben bij centrum 16*22 kwamen ook nog vaardigheden naar voren die de leerlingen belangrijk vinden. Zo hebben ze het belang van samenwerken benoemd door een activiteit die ze gedaan hebben. Daarnaast werd de woorden respect voor elkaar hebben meerdere malen genoemd. Tot slot vinden de leerlingen het belangrijk dat je ‘je mondje bij je hebt’, hiermee geven ze het belang van assertiviteit aan.

25

Vaardigheden begeleiding In het gesprek met de leerlingen hebben wij het ook gehad over de eigenschappen die een begeleider van een leerlingenraad zou moeten bezitten. De leerlingen hebben hier hun eigen idee over. Zij vinden dat de begeleiding ‘erbij moeten zijn’. Dit kwam ook in de training tijdens gesprekken met de leerlingen naar voren. Ze doelen hierop dat ze vinden dat de begeleiding bereikbaar en aanspreekbaar moet zijn, hen moet steunen en sturen. Daarnaast vinden ze communicatie een belangrijke vaardigheid van een begeleider van de leerlingenraad. “Maar sowieso, de communicatie van wanneer is leerlingenraad. Ja, dat is alleen al een groot punt”. Er is nu vaak geen duidelijkheid over wanneer en waar er een leerlingenraad is, dit veroorzaakt veel onrust en verwarring bij de leerlingen. Ze noemen dit dan ook een groot punt. Tot slot werd “gewoon goed kunnen luisteren” genoemd. Tevredenheid De leerlingen van de leerlingenraad hebben in het gesprek één positief punt van de leerlingenraad van dit jaar aangegeven. Op de vraag wat vind je wel goed gaan aan de leerlingenraad werd kort en instemmend geantwoord met “De schoolkrant” Behoeften De leerlingen hebben meerdere keren in het gesprek hun onvrede uitgesproken over de leerlingenraad. Daar kwamen ook wensen uit voor de leerlingenraad van het nieuwe schooljaar. Zo blijkt dat de leerlingen graag eerst successen willen bereiken voordat ze aan de naamsbekendheid kunnen werken. “Maar ze moeten ons eerst wel echt in actie zien want uh ik bedoel je kan wel zeggen kijk daar is een pen maar als die pen niets doet dan ja wow leuk”. Ze gaven zelf aan dat de rest van de school niet bekend is met de leerlingenraad en dat er dus aan de naamsbekendheid gewerkt moet worden. “Volgens mij weten ze niet eens dat er een leerlingenraad is” en “Dat we zo’n enquête maken voor deze schoolkrant uhh weet je dat er een leerlingenraad is bla bla bla wat doet de leerlingenraad dat soort dingen wat wil je dat een leerlingenraad doet”. De communicatie kwam als groot verbeterpunt voor volgend schooljaar naar voren. “Ik vind dat het wel goed gaat de communicatie maar er wordt feitelijk niet veel mee gedaan vind ik. Maar sowieso, de communicatie van wanneer is leerlingenraad. Ja, dat is alleen al een groot punt”. Hieruit blijkt ook dat de leerlingen behoeften hebben aan structuur. Het is niet altijd duidelijk wanneer er een leerlingenraad is, waardoor de opkomst tijdens de bijeenkomsten laag blijven. Ze zouden meer begeleiding willen vanuit school tijdens de bijeenkomsten. Niet alleen in het regelen van de bijeenkomsten maar ook door aanwezigheid van de bijeenkomsten. Ze hebben behoeften aan steun. “Ik vind dat ze er bij moeten zijn”. Willen de meeste leerlingen volgend jaar weer deelnemen aan de leerlingenraad dan moet er ten aanzien van dit jaar bovenstaande knelpunten veranderen. Op de vraag of er volgend jaar nog een leerlingenraad zal zijn als het zo doorging werden de volgende uitspraken gedaan: “Nou zo als het zo door blijven gaan denk ik niet” of “Ik wel als er vordering in komt” en “Ik wel als er vordering in komt als we meer kunnen zeggen zeg maar”.

26

Meningsverschillen De meningen van de leerlingenraad liggen op een aantal punten niet op een lijn. Zo zijn de meningen verdeeld over of de leerlingenraad wel of niet iets kan bereiken. “I don’t think so” & “lk denk het wel”. Daarnaast waren er in eerste instantie verdeelde meningen over of er volgend jaar wel of niet een leerlingenraad zou zijn. Na enige uitleg kwamen de leerlingen dichter bij elkaar en was de conclusie dat er in deze toestand volgend jaar geen leerlingenraad zou zijn. Wanneer er dingen zouden veranderen zou er wel een leerlingenraad zijn. “Nou zo als het zo door blijven gaan denk ik niet” of “Ik wel als er vordering in komt” en “Ik wel als er vordering in komt als we meer kunnen zeggen zeg”. Motivatie intrinsiek De leerlingen van de leerlingenraad gaven verschillende persoonlijke redenen aan om deel te nemen aan de leerlingenraad. Een van de leerlingen gaf aan al ervaring te hebben met een leerlingenraad “Ja vorig jaar op een andere locatie was er ook een andere leerlingenraad. Daar werd van alles zeg maar verbeterd, toen wilde ik het ook op deze school proberen maar het lukt niet”. Met dit citaat komt ook een ander reden om deel te nemen aan de leerlingen raad naar voren namelijk, dingen verbeteren of veranderen. Ook werd als reden gegeven “het leek mij gewoon leuk” en “Wat de leerlingen denken kan je dan ook doen. Want de leerlingen denken anders dan de leraren”. Hiermee wordt aangegeven dat je stem laten horen ook heeft mee gespeeld in het maken van de keuze. Daarnaast kwam in de training naar voren dat een aantal leerlingen gekozen hebben voor de leerlingenraad omdat het hen Interessant leek of dat ze nieuwsgierig waren. Motivatie extrinsiek Er waren ook leerlingen die aangaven gekozen te hebben om aan de leerlingenraad deel te nemen doordat zij beïnvloed werden door omgevingsfactoren. Zo werd er een beloning gekoppeld aan deelname voor de leerlingenraad. Deze beloning bestond uit een gratis songfestivalkaartje. “Het leek mij leuk en.. en.. ja ik kreeg kaartjes voor het songfestival”. Ook werd door meerdere leerlingen aangegeven dat zij vooraf niet wisten waar ze zich voor hadden opgegeven. Een leerkracht is de klassen rondgegaan en heeft gevraagd of er leerlingen geïnteresseerd waren voor deelname aan de leerlingenraad. Een aantal leerlingen hebben hun hand opgestoken, de vraag maar half gehoord en zijn uiteindelijk geselecteerd. “Ik had het al eerder verteld maar ik zat bij science en de juffrouw vroeg iets en iedereen stak zijn vinger op dus ik dacht ja ok, dan steek ik mijn vinger ook op.”

27

Begeleiding en leerlingen

Tevredenheid

Op het gebied van tevredenheid kwam naar voren dat de leerlingen tevreden waren over de schoolkrant en hun aandeel hier in. De begeleiding zelf was ook tevreden over de schoolkrant alleen de betrokkenheid van de leerlingen vonden zij matig. “Ja ik vond de schoolkrant onwijs leuk maar ik was hem hoofdzakelijk samen met Aukje je aan het maken.” Reageerde de begeleidster op het punt van tevredenheid van de leerlingen. De begeleiding gaf ook aan tevreden te zijn over de open houding van de directie. Ook de leerlingen waren het hier mee eens. Een van de leerlingen heeft met de directeur een gesprek gehad en vertelde daarover: “Hahaha Ik vond het gewoon leuk bij de directeur ja want nou is het slotfeest toch in de Asta.” Succeservaringen De leerlingen hebben dit jaar een aantal succeservaringen opgedaan. De begeleidster heeft de leerlingen geïnformeerd over de spiegels. Deze zijn besteld en worden volgend jaar opgehangen. Daarnaast komen er ook fruitsalades in de kantine. De begeleiding gaf aan dat zij graag een leerling in de MR wilden zien. “Oh ja, misschien nog een leuke mededeling.” reageert een leerling “Namelijk. Nou ja misschien boeit niet joh. Ik zit ook in de MR.” Hier was begeleidster erg tevreden over. Vaardigheden Beide partijen zijn het erover eens dat op het gebied van communicatie het één en ander verbeterd kan worden. Dit kwam mede door het gebrek aan initiatief van zowel de begeleiding als de betrokkenen. De begeleiding verwacht dat de leerlingen verantwoordelijkheid neemt, maar volgens de leerlingen ‘ gebeurt er sowieso bijna niks’ dus ‘waar moeten ze hun verantwoordelijkheid voor nemen.’

28

Actielijst Er zijn een aantal actiepunten die op de planning staan voor volgend jaar. Één punt dat de leerlingen willen meenemen naar volgend jaar is bijvoorbeeld, de kantine aanpakken. “Dan gaan we, kantine is dan echt een punt voor volgend jaar om aan te pakken, met enquêtes en alles erbij. Gewoon goed. Want ik denk ook, en dat krijg ik de directie niet aan zijn verstand gepeuterd, dat jullie ook gezonde dingen willen eten.” Zegt de begeleidster. Ook de begeleiding vindt dat de leerlingenraad zich volgend jaar moet richten op de kantine. De begeleiding had in hun gesprek naar voren gebracht dat ze een kantoortje wilden voor de leerlingen voor al hun papier. Dat werd lastig, want er is ‘amper ruimte voor nog een lokaal’. Één van de leerlingen kwam met het idee om een leerlingenraadkast te maken in het lokaal van de begeleidster. Dit vond de begeleidster goed “ik kan wel een kast voor jullie zetten hier. Dat is geen probleem”. Als laatste punt gaven zowel de leerlingen als de begeleiding aan, dat zij graag meer structuur willen aanbrengen. Functioneren Tijdens dit interview kwam er een discussie opgang op het gebied van de aan/afwezigheid van de begeleiding bij de leerlingenraadbijeenkomsten. De leerlingen gaven aan dat de begeleiding aanwezig moet zijn bij deze bijeenkomsten. “Je moet er gewoon bij zijn.”: zei een leerling De begeleiding begrijpt het wel, maar geeft aan dat het niet altijd mogelijk is. “Ja, maar dat is soms ook heel lastig, door al die verschillende uren natuurlijk.”, “En de directeur, dat is ook een beetje suf van de directie. En de directeur wil ook niet dat wij constant lessen missen.” en “Kijk bij mij vallen er klassen uit.”: gaf de begeleidster aan.

29

Hoofdstuk 4: Conclusie

De leidraad tijdens ons onderzoek is onze onderzoeksvraag geweest: “Hoe kunnen de leerlingen in de leerlingenraad van het Mariscollege hun recht op medezeggenschap binnen de school vorm geven?” Om tot een antwoord op deze vraag te komen, hebben we in ons onderzoek eerst de leerlingenraad op gang moeten brengen. Door een training te laten geven door centrum 16*22 en door de verwachtingen van de begeleiding en de leerlingenraad met elkaar te bespreken, leerden de leerling wat zij konden bereiken binnen een leerlingenraad. Op deze manier kwamen zij er ook achter dat zij een stem hadden binnen de school en dat zij de leerlingenraad konden gebruiken om deze stem te laten horen. Nadat de leerlingenraad wist wat hun functie was, konden wij door met ons onderzoek. Dit hebben we gedaan door de gedachten over de vooraf opgestelde deelvragen, door middel van gesprekken, te toetsen bij de leerlingen en hun begeleiding. Deze deelvragen gingen vooral over de verwachtingen van de leerlingenraad en van hun begeleiding. Uit ons onderzoek zijn een aantal belangrijke verschillen en overeenkomsten naar voren gekomen, met betrekking tot deze verwachtingen. De verschillen die uit onze analyse naar voren kwamen hadden te maken met de aanwezigheid van de begeleiding, de tevredenheid en de verantwoordelijkheid van de leerlingen. De leerlingen wilden dat de begeleiding aanwezig was tijdens de bijeenkomsten van de leerlingenraad. De begeleiding begreep dit, maar gaf aan dat dit door tijdsgebrek niet altijd te realiseren was. Daarnaast waren de leerlingen tevreden over hun aandeel wat betreft de schoolkrant, de begeleiding vond hun aandeel echter matig. Verder vonden de leerlingen dat zij geen verantwoordelijkheid hoefden te nemen, omdat zij geen taken hadden. De begeleiding vond juist dat de leerlingen hun verantwoordelijkheid moesten nemen voor het ontwikkelen van deze taken. Naast de verschillen, waren er ook overeenkomsten die uit onze analyse naar voren kwamen. Zo werd duidelijk dat zowel de leerlingen als de begeleiding tevreden waren over de betrokkenheid van de directie. De begeleiding gaf aan dat er een leerling van de leerlingenraad moest deelnemen aan de MR, op deze wijze kan de medezeggenschap vergroot worden. Uiteindelijk zit er nu een leerling van de leerlingenraad in de MR, zonder dat beide partijen op de hoogte waren van deze plannen. Hieruit blijkt dat zowel de begeleiding als een leerling het belang van deelname aan de MR zien. Voor het nieuwe schooljaar zijn er actiepunten opgesteld. Deze actiepunten gaan over de aanpak van de kantine, het invoeren van een leerlingenraadkast en het aanbrengen van structuur binnen de leerlingenraad. Dit moet gerealiseerd worden door het verbeteren van de communicatie. Zowel de begeleiding als de leerlingen geven aan dat dit een belangrijk struikelblok is geweest het afgelopen schooljaar. Om aan de gezamenlijke actiepunten te werken en de leerlingenraad doeltreffender te maken, moet de communicatie onderling worden verbeterd.

30

Hieruit kan geconcludeerd worden dat bij de opzet van de leerlingenraad verschillende verwachtingen waren, zowel bij de begeleiding als bij de leerlingen van de leerlingenraad. Doordat er met de leerlingenraad en met de begeleiding eerst een gesprek apart en daarna gezamenlijk is gevoerd, zijn beide partijen dus op de hoogte gesteld van elkaars verwachtingen. Waarom deze verwachtingen zo belangrijk waren, om onze onderzoeksvraag te beantwoorden, is omdat dit het struikelblok was voor de leerlingen om hun leerlingenraad van de grond te krijgen. Daarom is hier meer tijd in gaan zitten, dan in het onderzoeken van de onderzoeksvraag. Deze onderzoeksvraag is tijdens het proces om de leerlingenraad op gang te brengen beantwoord. De leerlingen leerden namelijk pas tijdens ons onderzoek dat zij recht op medezeggenschap binnen hun school hadden. Deze wetenschap maakte hen gemotiveerder om iets te ondernemen voor hun school. Één leerling uit de leerlingenraad besloot zelfs om lid te worden van de medezeggenschapsraad van hun school, zodat zij, namens de leerlingenraad, (nog) meer gedaan kon krijgen voor haar school. Dit geeft het antwoord op onze onderzoeksvraag, namelijk dat de leerlingen hun recht op medezeggenschap kunnen vormgeven door zich bewust te worden van hun rechten. Door de leerlingen vervolgens succeservaringen op te laten doen, leren zij dat zij deze rechten ook kunnen gebruiken om iets binnen hun school gedaan te krijgen.

31

Hoofdstuk 5: Discussie en evaluatie

Dit onderzoek is gebaseerd op het thema ‘jeugdparticipatie’. Participatie betekent letterlijk: meedoen. Met jeugdparticipatie bedoelen we dat we kinderen en jongeren op zoveel mogelijk manieren willen laten meedoen binnen de contexten waarin ze zich bevinden. De actieve deelname van kinderen en jongeren bij deze en bij andere zaken moet hen steeds meer de gelegenheid geven een eigen inbreng te hebben in de samenleving. Vanuit Fontys Hogeschool Pedagogiek hebben wij dan ook de opdracht gekregen om een participatief onderzoek te starten. Het beroepsproduct ‘Jeugdparticipatie’ is een jeugdparticipatie-activiteit. Om tot deze activiteit te komen maak je een aantal deelproducten. De bedoeling is namelijk dat je uiteindelijk de opdrachtgever een handleiding kunt geven voor het zelf uitvoeren van jeugdparticipatie-activiteit. Dit moet een activiteit zijn waar kinderen en jongeren in worden uitgedaagd zelf mee te denken en mee te beslissen. De jeugdparticipatie-activiteit wordt vooraf gegaan door een participatief jeugdonderzoek. Op die manier kun je achterhalen wat voor activiteit aansluit bij de wensen of problemen van kinderen en/of jongeren. Je vertrekt dus vanuit een vraag of behoefte of probleem van jeugdigen. Wij kregen de opdracht om met de leerlingenraad, bestaande uit 14 leerlingen, van het Mariscollege Mient, te Den Haag, een onderzoek te doen. Na een eerste bijeenkomst van de leerlingenraad te hebben bijgewoond, zijn wij er achter gekomen dat zij vorig jaar zijn begonnen met het opstarten van een leerlingenraad, maar dat het probleem om deze leerlingenraad vorm te geven vooral ligt aan gebrek aan motivatie en tijd van de begeleiding. De leerlingen gaven aan wel te willen deelnemen aan de leerlingenraad, maar dat ze niet zo goed wisten hoe je een leerlingenraad van de grond kunt krijgen. Uit deze bevindingen is de volgende onderzoeksvraag ontstaan: “Hoe kunnen de leerlingen in de leerlingenraad van het Mariscollege hun recht op medezeggenschap binnen de school vorm geven?” In samenwerking met de leerlingen uit de leerlingenraad zouden wij dan gaan onderzoeken hoe zij hun recht op medezeggenschap binnen de school kunnen vormgeven. Wij zouden dan samen met hen een enquête opstellen voor de rest van hun school, om er achter te komen bij de achterban wat zij voor een activiteit graag zouden zien op hun school. En vervolgens zouden wij samen met de leerlingen deze activiteit op de school uitvoeren. Aan de hand hiervan zouden wij dan na de uitvoering van deze jeugdparticipatie-activiteit een handleiding schrijven voor het Mariscollege over hoe zij een dergelijke jeugdparticipatie-activiteit kunnen (laten) uitvoeren. Dit waren mooie plannen, maar deze moesten wij algauw bijstellen. Na een paar bijeenkomsten bleek dat niet alleen vorig jaar er problemen waren op het gebied van motivatie en tijdsgebrek omtrent de leerlingenraad, maar ook dit jaar. Niet alleen bij de begeleiding, maar ook bij de leerlingenraad ontbrak het aan motivatie.

32

Een aantal leerlingen gaven zelfs aan niet te weten wat een leerlingenraad inhoudt en wat ze ermee kunnen bereiken en zelfs dat ze niet wisten waarom ze deelnamen. Het valt te begrijpen dat wij hierdoor belemmerd werden in de voortgang van ons onderzoek. We besloten daarom ook eerst dit probleem aan te pakken en onze probleemstelling te wijzigen. Onze onderzoeksvraag kon gelukkig blijven staan. Het onderzoek zelf heeft alleen wel vanaf dit moment een andere wending gekregen. In plaats van het uitvoeren van een activiteit, samen met de leerlingen, als jeugdparticipatie-activiteit, hebben wij ervoor gekozen om de leerlingenraad zelf, als jeugparticipatie-activeit, uit te voeren met behulp van de leerlingen. Wij zijn gaan onderzoeken wat nou de redenen waren voor het feit dat deze leerlingenraad niet van de grond kwam. En wie weet nou beter wat er mis gaat, dan de leerlingen en de begeleiding zelf? Wij hebben het onderzoek dan ook in tweeën gesplitst. Aan de ene kant zijn we bezig geweest om de leerlingen te motiveren en ook gemotiveerd te houden. Dit hebben wij getracht door hen een training aan te bieden en door hen succeservaringen op te laten doen. Aan de andere kant zijn we gaan onderzoeken waar de leerlingen en de begeleiding van de leerlingenraad tegen aan liepen en hoe wij hen kunnen helpen, om met behulp van deze ervaringen, de leerlingenraad van volgend jaar van begin af aan succesvol te maken. De jeugdparticipatiehandleiding bestaat dan ook voornamelijk uit tips en adviezen om een leerlingenraad op te zetten of te verbeteren. Deze handleiding is gebaseerd op de uitkomsten van ons onderzoek en geeft antwoord op de vraag: “Hoe kunnen de leerlingen in de leerlingenraad van het Mariscollege hun recht op medezeggenschap binnen de school vorm geven?” Als we een terug blik werpen op ons onderzoek, kunnen we constateren dat wij hebben afgeweken van wat aanvankelijk de opdracht was. Dit hebben wij niet zomaar gedaan en daarom willen wij graag een toelichting geven op wat er goed ging en wat er beter had gekund. Toen wij op het punt stonden ons onderzoek een andere wending te geven, hadden wij twee opties tot onze beschikking. Enerzijds konden wij het negeren en ons onderzoek voortzetten alsof er niks aan de hand is. De jongeren zouden in ons onderzoek dan een bijzaak worden en wij zouden hen dan nodig hebben voor ons eigen belang, namelijk de voortzetting van ons onderzoek. Anderzijds hadden we de optie om te kiezen voor een meer pedagogische benadering. We zouden dan naar de jongeren luisteren en aan hen vragen wat zij willen en welke rol wij daarin kunnen spelen. Aangezien wij pedagogen in spé zijn, hebben wij besloten om te kiezen voor het laatste, de pedagogische aanpak. Aanvankelijk leek deze aanpak in te druisen tegen de opdracht die wij hebben gekregen vanuit Fontys Hogeschool pedagogiek, omdat wij afweken van de handleiding, maar algauw kwamen wij erachter dat het hier juist omgaat. Het is en blijft een jeugparticipatie-activiteit, waarin jongeren hun stem kunnen laten horen en waarin zij worden uitgedaagd mee te denken met ons. Zo hebben wij aan hen gevraagd wat zij goed vinden gaan in de leerlingenraad en wat er om verbetering vraagt. Wij hebben de leerlingen in deze bijeenkomsten als deskundigen beschouwd. Aan de hand van deze gegevens en de gegevens van de begeleiding, hebben wij onze handleiding geschreven. Op die manier hebben we aan de hand van een pedagogische aanpak de jongeren laten participeren in ons onderzoek. Achteraf gezien was dit ook de beste optie.

33

Dit is een voorbeeld van een juiste beslissing, maar er waren ook een aantal knelpunten in ons onderzoek. Zoals ook uit de conclusie blijkt zijn de meeste knelpunten te wijten aan ‘het gebrek aan’communicatie, maar ook ‘mis’communicatie. Communicatie is een algemeen begrip en ook omtrent ons onderzoek ging het op meerdere vlakken van het woord ‘communicatie’ mis. Namelijk de communicatie tussen de begeleiding en de leerlingen, tussen de begeleiding en Fontys en tussen de begeleiding en ons, verliep moeizaam. Zowel op schriftelijk, als mondeling niveau. Wij hebben hier wel een aantal wijze lessen uitgehaald. Zo is het van belang om duidelijk naar alle betrokkenen de ‘opdracht’ of ‘het onderzoek’ te communiceren. Wat houdt het in? Hoeveel tijd neemt het in beslag? Wat wordt van wie verwacht en wat is ieders taak? Op welke manier communiceren we hierover? En wat zijn de verwachtingen van alle betrokkenen? Dit zijn allemaal aspecten die je nog voordat je het onderzoek start, zwart op wit moet hebben. Op die manier is het voor alle betrokkenen duidelijk en kun je elkaar er later op aanspreken. Ook wordt de kans op ‘mis’communicatie verkleind. Ook op het gebied van ‘werken met jongeren’ hebben wij een hoop geleerd. Het is belangrijk om vooraf te onderzoeken met wat voor doelgroep je te maken krijgt en in welke ontwikkelingsfase zij zich bevinden. Voorafgaand aan het onderzoek, moeten zij weten waar ze aan beginnen en wat er van hen wordt verwacht. Dit om teleurstellingen te voorkomen en de motivatie te vergroten. De jongeren moeten het vooral zelf willen. In de handleiding die wij hebben geschreven staat beschreven hoe je dit kan aanpakken. Op het gebied van deze punten zouden wij het in een volgend onderzoek dus anders doen. Wij weten dat de validiteit en betrouwbaarheid van een onderzoek zo hoog mogelijk moeten zijn maar de bruikbaarheid van de resultaten is voor opdrachtgevers voldoende reden om het onderzoek als geslaagd aan te merken. Als het gaat om dit onderzoek vragen wij ons af of dit onderzoek valide is. Mede doordat de leerlingen als de begeleiding sociaalwenselijke antwoorden gegeven kunnen hebben. Wel denken wij dat de bruikbaarheid van dit onderzoek redelijk hoog ligt. Wij zijn tevreden met de resultaten van ons onderzoek. De opdrachtgevers kunnen deze resultaten als leidraad gebruiken voor de komende jaren. In dit geval worden de resultaten instrumenteel gebruikt.

34

Hoofdstuk 6: Aanbevelingen

Tegenwoordig is het als middelbareschool verplicht om een de leerlingen van hun school een stem te geven en hen te laten participeren, dit kan o.a. door het opzetten van een leerlingenraad. Wij hebben onderzoek gedaan naar het functioneren van de leerlingenraad van het Mariscollege Mient. Het resultaat van dit onderzoek is de aanleiding geweest voor het schrijven van een algemene handleiding die door elke school geraadpleegd kan worden. Als aanbevelingen voor het Mariscollege Mient voor het opstarten van de leerlingenraad van volgend jaar hebben wij de volgende punten opgesteld”:

o Er moet van beide kanten bereidheid tot participatie bestaan. Hiermee bedoelen we zowel de leerlingen als de begeleidende docenten. Wanneer een van beide partijen niet gemotiveerd of bereid is om actief deel te nemen aan de leerlingenraad is succes onmogelijk.

o Begeleiding van jeugdigen is nodig. Om de kans op succes van een leerlingenraad te vergroten is begeleiding, zeker in de opstart fase van groot belang. Let hierbij wel op, leerlingen waarderen hulp, maar vinden het minder leuk als een begeleidende leerkracht ( inhoudelijk) de leerlingenraad (be)stuurt. Je bent op de achtergrond aanwezig om de nodige steun te bieden. De steun die een begeleidende leerkracht biedt, kunnen we opsplitsen. Je hebt de ondersteuning tijdens de vergaderingen maar ook de hulp bij activiteiten van de leerlingenraad.

o Geef ruimte om fouten te maken, het is een leerproces. De leerlingenraad moet worden gezien als een leerproces voor het versterken van persoonlijke competenties. Geef de leerlingen dus de ruimte om te experimenten en fouten te maken. Fouten maken moet niet gezien worden als iets negatiefs maar als iets waar je van kunt leren.

o Sluit aan bij de beleving van de leerlingen. Probeer je in te leven in de leefwereld van de jongeren. Zij maken soms keuzes waar je persoonlijk misschien niet achterstaat of die je in eerste instantie niet begrijpt. Probeer te kijken vanuit hun perspectief en ga hier eventueel over in discussie. Verwerp het standpunt dus niet direct maar houdt het bespreekbaar.

o Succes ervaringen op laten doen.

In het begin is het nodig om leerlingen te ondersteunen bij het op poten zetten van hun acties. Na een tijdje kan je meer loslaten, en vooral aanspreekpunt blijven bij vragen of problemen. Help de leerlingen met het behalen van successen.

35

o Zorg voor eenduidige communicatie. Om misverstanden te verkomen is het te allen tijde van belang om eenduidig te communiceren. Hiermee doelen we voornamelijk op het maken van afspraken en het stellen van doelen. Dit bevorderd indirect de motivatie.

o Motiveren Het is belangrijk om als begeleidende leerkracht, zowel de leerlingen uit de leerlingenraad te motiveren, als de andere begeleidende leerkrachten. Daarnaast is het van belang de leerlingen uit de leerlingenraad te stimuleren om hun mening te verkondigen. Daarom moet je als begeleider een positieve houding aannemen en wanneer een leerling zijn mening uit, dien je deze te respecteren en kun je de leerling prijzen voor hetgeen hij/zij zegt. Dit werkt niet alleen stimulerend, maar ook bevorderend voor de communicatie. Geef eerlijke feedback en begin met de positieve commentaar. Verras af en toe de leerlingen met wat te drinken of een kleine versnapering. Je kan na een activiteit ook iets drinken met de leerlingenraad. Op die manier leer je elkaar beter kennen en het zorgt voor een hechtere sfeer binnen de groep.

o Vertrouwen geven Vertrouwen geven, veronderstelt dat je ervan uitgaat dat de leerlingen volwassen genoeg zijn om zelf voorstellen te lanceren en keuzes te maken. Bijsturing is soms nodig. Maar een basisvertrouwen in de goodwill en de capaciteiten van de leerlingenraad is noodzakelijk.

o Een vaste plek Spreek in overleg met de leerlingen een vaste plek af, waar alle papieren worden bewaard en waar zij ook hun werk kunnen inleveren.

36

Literatuurlijst

Boeken:

• Berding, J. en Pols, W (2006). Schoolpedagogiek. Groningen/ Houten: Noordhoff Uitgevers B.V.

• Kohnstamm, R. (2002). De kleine ontwikkelingspsychologie deel III. Houten: Bohn Stafleu van Loghum

• Meijer, W.A.J. (2001). Perspectieven op mensen en opvoeding. Baarn: HB uitgevers.

• Baarda, D.B. e.a. (2007). Basisboek interviewen. Groningen/ Houten: Wolters- Noordhoff B.V.

• Verhoeven, N. (2007). Wat is onderzoek. Den Haag: Boom Onderwijs.

Artikelen en overige literatuur:

• Gemeente Den Haag, OIV Rapport, ‘Leerlingenraden in Den Haag’, juni 2008 • Onderzoek IVA: Inspelen op leergedrag • Verdrag inzake de Rechten van het Kind (IVRK); New York, 20 november 1989 • Trb. 1990, 46 (en/fr); Trb. 1990, 170 (nl); Trb. 1997, 83 (rectificatie)

• Vroom, M. (2003) Vernieuwende pedagogen Janusz korczak, Kinderopvang 9de editie.

• Vroomhof, K. (1996) Opvoeden volgens Janusz Korczak is kinderen respecteren. Kinderopvang 2de editie.

Websites:

• http://www.leerengedragsadviezen.nl/ouders/wie-zijn-wij.php • http://nl.wikipedia.org/wiki/Leerlingenraad • http://www.laks.nl/index.php?navID=2&catg=2&sub=0 • http://nl.wikipedia.org/wiki/Den_Haag • http://www.mariscollege.nl/# • http://www.wijkberaad-vruchtenbuurt.nl • http://onderwijs.residentie.net/index.php?a=scholen&povo_mode=show&id=9856 • http://www.postbus51.nl • http://www.minocw.nl • http://nl.wikipedia.org/wiki/Voorbereidend_middelbaar_beroepsonderwijs • http://www.mariscollege.nl/leerlingenstatuut.pdf • http://www.academie-psychotherapie.nl/sitebuilder/index.asp?nodeid=552

37

Bijlage

• Ontwerp dataverzamelingstechnieken: interviewvragen

• Uitwerking gegevens verzameling � Woordspin � Groepsdiscussie � Groepsinterviews � Ongestructureerde observaties

• Analyse groepsinterview

38

Ontwerp dataverzamelingstechnieken: interviewvragen

Vragenlijst voor de begeleiding

1. Heeft u al ervaring met het begeleiden van een leerlingenraad, zo ja hoeveel jaar begeleidt u al een leerlingenraad?

2. Met welk doel heeft het Mariscollege een leerlingenraad opgezet?

3. Wat zijn uw beweegredenen om de leerlingenraad te begeleiden?

4. Wat kan een leerlingenraad volgens u bereiken?

5. Welke vaardigheden moet een leerlingen uit een leerlingenraad volgens u bezitten?

6. Hoe vindt u dat het nu gaat met de huidige leerlingenraad? Noem de positieve en de negatieve aspecten?

7. Hoe ziet u de leerlingenraad van volgend jaar?

8. Wat zou u in een volgende leerlingenraad verbeterd willen zien?

9. Zou u volgend jaar weer de leerlingenraad begeleiden?

10. Hoe denkt u dat de leerlingen hun recht op medezeggenschap vorm kunnen geven?

39

Vragenlijst voor de leerlingen

1. Wat houdt een leerlingenraad in volgens jou?

2. Wat kan een leerlingenraad bereiken volgens jou?

3. Wat is de reden dat je deel neemt aan de leerlingenraad?

4. Hoe ben je in aanraking gekomen met de leerlingenraad?

5. Waar denk je aan bij het woord leerlingenraad?

6. Hoe denk je dat je iets kan bereiken met de leerlingenraad binnen school?

7. Hoe vind je dat het nu gaat met de leerlingenraad? Wat vind je goed gaan en wat niet?

8. Wat zijn volgens jou verbeterpunten voor de leerlingen van de leerlingenraad

voor volgend jaar?

9. Welke vaardigheden moet een leerling uit een leerlingenraad volgens jou hebben?

10. Welke vaardigheden moet een begeleider van de leerlingenraad hebben?

11. Zou je jezelf volgend jaar weer opgeven voor de leerlingenraad? Zo neem,

waarom niet?

40

Gegegevens verzameling

Woordspin

Leerlingen

Onderzoekers

41

Groepsdiscussie

Punten waar de leerlingen tegenaan lopen zijn:

• De spiegels in de meisjes wc hangen te hoog, bij de jongens zijn er geen spiegels;

• Er is te weinig wc papier; • De drinkautomaten zijn snel leeg; • De broodjes in de kantine zijn snel op ( vooral de broodjes met frituurhapjes,

zoals frikadel en kroket); • Ze moeten in de pauze vaak lang in de rij staan in de kantine om wat te kopen; • Ze willen dat de klassenuitjes verplicht 1 keer in het jaar worden georganiseerd,

hier krijgen de mentors geld voor; • Meer schoolfeesten; • Sportplus moet er zijn voor alle klassen; • In de kantine moeten er meer stoelen komen; • In de kantine moeten er lampen komen.

Groepsinterview

Begeleiding

1. Heeft u al ervaring met het begeleiden van een leerlingenraad, zo ja hoeveel jaar begeleidt u al een leerlingenraad?

Timme heeft 7 jaar ervaring met een leerlingenraad. In die jaren heeft hij meerdere malen geprobeerd om een leerlingenraad op te zetten. Dit met wisselend succes. Dit, omdat hij te druk is met andere dingen. Voor Julia is het haar eerste jaar. Ze vindt zelf dat ze slecht is met tijd. Dit komt mede doordat de bijeenkomsten niet op een vast moment plaatsvinden.

2. Met welk doel heeft het Mariscollege een leerlingenraad opgezet? Timme zegt dat het wettelijk verplicht is om een leerlingenraad te hebben als school. De directie wil daar aan voldoen. Timme is een grote fan van (wijst naar zijn t-shirt) ché guevara. Hij wil iedereen een stem geven. Julia sluit zich bij het antwoord van Timme aan.

42

3. Wat zijn uw beweegredenen om de leerlingenraad te begeleiden? Julia wilde meer betrokken zijn bij de school en leerlingen en heeft zich daarom vorige jaar aangemeld voor de leerlingenraad. Timme had al vaker geprobeerd om een leerlingenraad op te zetten. Hij vind het belangrijk dat kinderen hun stem laten horen. Ze zijn weer opnieuw begonnen doordat ze een brochure van 16*22 op school hadden gekregen.

4. Wat kan een leerlingenraad volgens u bereiken? o Wat is je ideale beeld van een leerlingenraad. Hoe werkt deze leerlingenraad?

Timme zegt dat dit een orgaan is dat zelf werkt, zelfstandig functioneert. Ze gaan zelf aan de slag, nemen contact op met de directie eventueel via een docent. ZE hebben hun eigen kantoortje met telefoon.

o Weten de leerlingen dit? Timme zegt dat ze dit wel hebben geprobeerd om dit over te brengen op de leerlingen, maar dat het geen effect heeft gehad.

o Wat is jullie visie op jongeren? Timme vindt dat ze zelfstandig zijn, assertief en hun eigen verantwoordelijkheden dragen. Julia knikt mee.

o Zijn deze jongeren dat ook, kunnen ze dat? Timme zegt dat dit niet het geval is. Het is nog te vroeg om de leerlingenraad serieus te nemen op de school.

5. Welke vaardigheden moet een leerling uit een leerlingenraad volgens u kunnen bezitten?

Julia vindt dat ze assertief moeten zijn, een beetje pit moeten hebben. Ze hebben juist niet de lieverdjes uitgekozen, maar degene die opkomen voor zichzelf. Timme voegt toe dat het de bijdehandjes zijn.

43

6. Hoe vindt u dat het nu gaat met de huidige leerlingenraad? Noem de positieve en negatieve aspecten.

Julia benoemt het aantal aanmeldingen. Dit vindt ze positief. De wil om zeggenschap te hebben. Timme vindt de houding van de directie ook positief. Er was direct een overleg om te kijken wat er speelt. De locatiedirecteur heeft een gesprek met de leerlingen gehad. Hij stond erg open voor hun ideeën, maar maakte ook gelijk duidelijk wat niet veranderd kon worden. Timme vindt het jammer dat er weinig uitgekomen is dit jaar. Julia vindt een negatief punt het geklooi met de uren. Er zit geen structuur in. Het grootste probleem vindt ze het geregel. Zelf had ze de begeleiding beter kunnen doen. Ze had het druk, er waren geen vaste uren voor de bijeenkomsten en de communicatie was ook niet goed. Wel zegt ze dat het voor het eerste jaar is, waardoor je altijd zit te klooien. Ze vinden dat de leerlingen goed hun best hebben gedaan.

7. Hoe ziet u de leerlingenraad van volgend jaar? Julia zegt dat vanaf het begin de aandacht moet liggen op het promoten van de leerlingenraad. Door reclame moet de naamsbekendheid vergroot worden. Timme zegt dat de bijeenkomsten op een vast moment moeten plaatsvinden. Er moet meer structuur komen.

8. Wat zou u in een volgende leerlingenraad verbeterd willen zien? De bijeenkomsten moeten op vaste momenten plaatsvinden. Julia denkt dat de communicatie onderling en naar de leerlingen toe ook verbeterd moet worden. Daarnaast dus ook de publiciteit. Daar moet meer aandacht naar. Timme zegt dat het ideaal zou zijn dat de leerlingen hun eigen kamertje hebben waar ze kunnen zitten. Julia zegt dat het nieuwe gebouw nog niet staat, dus wie weet kan dit nog toegevoegd worden op de bouwtekening.

44

9. Zou u volgend jaar weer de leerlingenraad begeleiden? Waarom wel/ niet? Julia weet nog niet of ze volgend jaar door gaat. Ze vind de schoolkrant leuker om te doen. Als ze besluit om wel door te gaan, weet ze nu waar ze aan toe is. Wanneer ze door gaat met de communicatie wel verbeterd worden. Timme wil zeker door. Wel zou hij graag de bijeenkomsten op een vastmoment willen hebben, en meer structuur in de bijeenkomsten willen hebben.

10. Hoe denkt u dat de leerlingen het recht op medezeggenschap kunnen vorm geven?

Timme zegt dat het een zelfstandig orgaan moet worden. Maar hier moeten de kinderen wel in groeien. Julia zegt dat de kinderen schriftelijk moeten kunnen communiceren. Timme zegt dat officieel er ook een afgevaardigde van de leerlingenraad bij de MR-vergaderingen aanwezig moet zijn (staat in het statuut). Misschien is dit een idee. Dit moet hij met de locatiedirecteur bespreken. Leerlingen

Uitgeschreven gesprek met de leerlingen van leerlingenraad Mariscollege. Dinsdag 19 mei 2009 – 7 leerlingen

Nou, eerste vraag is, wat houdt volgens jullie de leerlingenraad in?

o Die vraag stelde ik mezelf ook eigenlijk. Nou als dat je antwoordt is, ook goed.

o Nee, nee, nee, nee! Als je het zelf ook niet zo goed weet dan is dat uh ook een prima antwoordt. Geeft niks.

o Positie van leerlingen verbeteren in de school. Heel goed. Ja.

o Eigenlijk alleen het verbeteren van dingen. Verbeteren van dingen?

o Ja in de school. Dingen verbeteren die misgaan in de school. o De leerlingen verdedigen.

45

Wat bedoel je daar precies mee?

o Moet ik dat formuleren? o Nou heel vaak als je iets vraagt wordt er gelijk nee gezegd … zo zeg maar. Ja.

Wat daar een beetje op aansluit is dan uhm, wat kan de leerlingenraad dan volgens jullie bereiken hier op school, kan je überhaupt iets bereiken op school?

o Oh dat zeker wel. Zoals wat denk je dan?

o Ja je ken niet bereiken van uh … maar je kan wel zeggen … En als je zegt, ja ik wil lampen in de kantine, krijg je lampen in de kantine. Omdat het er anders zo somber uitziet. Heb je het nog niet gezien?

o Nee man. o Dan moet je even kijken.

En dit zijn praktische dingen. Denk je dat je ook wat aan regels kan veranderen of..?

o I don’t think so. o Ik denk het wel. o Ik denk het niet. o Welke regels hebben we eigenlijk? o Jij kent ze uit je hoofd, je schrijft ze elke dag 2x over. o Nee even serieus. Wat wordt er nou tegen mij gezegd tegen mij dat ik niet mag

doen? o Weet je het echt niet? Je mag niet rennen in de gang, je mag geen kauwgom in

de klas, je mag geen petje in de klas… o Dat zijn allemaal standaard dingen die je zelf ook weet. o Maar dat zijn toch regels. o Ja die had je op de basisschool toch ook. Maar die ken je toch niet veranderen,

pet op in de klas, dat kan je niet veranderen. Ik bedoel dat is gewoon sociaal. Maar jij had het erover dat je wel denkt dat je iets aan regels kan veranderen? Wat precies?

o Nou, je mag nu ook niet meer naar lokaal nul gestuurd worden. Dat is ook veranderd.

Want waarom werd je naar lokaal nul gestuurd?

o In de eerste of tweede was dat nog wel zo maar dan wordt je eruit gestuurd en moet je hier zitten. Maar in de derde moest je eigenlijk ook hierheen maar nu moet je naar meneer … omdat je eigenlijk niet meer eruit gestuurd mag worden omdat ze verwachten dat je gewoon normaal doet.

46

Ja.

o Daarom ben ik er ook maar 2x uitgestuurd. En die regel is veranderd, hoe is dat zo gekomen?

o Ja.. gewoon, je zit in de 3de omdat ook meer leerlingen vonden dat het nergens op slaat.

De leerlingen hebben eigenlijk aangegeven van, we vinden het nergens op slaan, kan het veranderd worden.

o Ja, het is ook gewoon een zwaardere straf als je naar meneer … gestuurd wordt. Uh ook onze vraag is, waarom jullie in de leerlingenraad zijn gegaan. Misschien even om de beurt zodat we het van iedereen horen?

o Ja vorig jaar op een andere locatie was er ook een andere leerlingenraad. Daar werd van alles zeg maar verbeterd, toen wilde ik het ook op deze school proberen maar het lukt niet.

Kun je misschien benoemen van waarom ging het op de andere locatie wel.

o Het was een kleinere locatie. Denk ik. o Het leek mij leuk en.. en.. ja ik kreeg kaartjes voor het songfestival.

Wat leek je er leuk aan?

o Nou… o Dat je je les niet hoefde bij te wonen. Zie je, daarom zitten de meeste hier. o Nee, nee dat niet. Het leek me gewoon leuk en misschien kan je dingen

veranderen. o Ik had het al eerder verteld maar ik zat bij science en de juffrouw vroeg iets en

iedereen stak zijn vinger op dus ik dacht ja ok, dan steek ik mijn vinger ook op. Toen je werd uitgekozen had je niet zoiets oke, van ik wil het niet.

o Nee. Dus uiteindelijke wilde je het toch wel.

47

o In eerste instantie dacht ik wanneer hebben ze mij nou uitgekozen want ik heb helemaal niet gezegd dat ik wou. En toch vroeg ik het aan een paar kinderen in de klas. En toen zeiden ze, ja bij science.. Ik wist niet precies wat het was, maar vind het wel leuk.

o Ik zat in het computer lokaal en toen kwam mevrouw … binnen en die zei, wie wil in de leerlingenraad? Wist niet wat het was, wat het inhield. Maar stak mijn vinger maar gewoon op weetje, niemand anders deed. En nu was ik hier.

o Ik wil gewoon een beetje proberen de school een beetje te veranderen. Wat de leerlingen denken kan je dan ook doen. Want de leerlingen denken anders dan de leraren.

Nog iets? Nee?

o Nou uh, ik ging altijd wel goed met Julia om. En ik was daarzo en toen hadden ze het over de leerlingenraad en toen hebben ze gevraagd of ik asjeblieft in de leerlingenraad wou omdat ik altijd mijn bekkie wel bij me heb zeg maar. Om dat een beetje.. ja.. Ze ging op haar knieën. Eerst dacht ik zoiets van nee, ik weet dat je altijd wel gezeik krijgt. Maar ik vind het toch eigenlijk wel leuk.

o Wat voor gezeik? o Nou gewoon, je moet elke keer wat doen. Nadenken ofzo, soms heb ik daar

helemaal geen zin in. o Nadenken doe jij toch nooit. o Nee dat is niet waar.. nouu.. soms! Ik weet het niet. o Volgende. o Het leek mij gewoon leuk om dingen te veranderen. o Ze moest gewoon van mij mee. o Het leek mij wel gewoon leuk, ik weet het niet.

En als ik het dan goed begrijp zijn de leerkrachten langs de klassen geweest, behalve jij, want jij bent persoonlijk gevraagd. De rest is gewoon door vinger opsteken gekozen.

o Degene die vinger opstaken werd opgeschreven… En daar is uit gekozen door de leerkrachten. Oke. Uhm deze hebben we ook al eerder gehad. We hebben zo’n woordweb gemaakt met de leerlingenraad. Waar denken jullie, nu we een aantal weken verder zijn aan bij leerlingenraad?

o Geen verandering. Geen verandering…

48

o Praten. o Discussiëren. o Lachuurtje. o Nee stil maar, stil maar.

Zeg maar wat je denkt. Lachuurtje?

o Ja uh we doen toch niks. Ik vind het een beetje nutteloos. o We zijn voor hun bezig toch? Dan doen we toch wat. o Nee ik denk eigenlijk ook geen verandering. Want uh die spiegels enzo bij de

jongens die hangen er nog steeds niet. Dat is nog niet gebeurd?

o Nee, ze hangen er nog steeds niet. o Ja weet je wat het is, er gebeurt toch niks. De meeste kinderen zitten hier om

geen les bij te wonen. Niet eens omdat ze het leuk vinden, om te chillen dan. En als er dan iets gezegd wordt en jullie zijn toch weer weg.

Hebben jullie Erik nog aangesproken over de spiegels dat ze er nog niet hingen?

o Nee, weet ik veel. Die andere hebben nu examens. Nog iets anders waar jullie aan denken?

o Uhm nee. Denk het niet Jullie geven zelf al aan als je denkt aan het woord leerlingenraad dat je niet zoveel kan bereiken op school, kan veranderen. Wat moet er dan wel veranderen dat je iets kan bereiken binnen school?

o Iemand die iets regelt,ik denk dat het belangrijk is dat we naar de training gaan. Je moet weten bij wie je moet zijn. Nu weten we ook niet bij wie we moeten zijn voor de spiegel, nu gaan we naar Erik maar die haalt geen spiegel.

o Bij wie dan wel? o Weet ik veel, de directeur ofzo.

Misschien kan iemand aanvullen van wat moet er nou wel gebeuren, op welke manier kunnen we wel wat bereiken?

49

o Dat de leraren naar ons luisteren. o Het zal wel zo moeten zijn. o Maar stel je nou voor he, dat jij wilt dat de leraren naar je luisteren. Dat red je

echt niet met zo’n instelling hoor dat je elke keer moet nablijven. o Ik moet niet elke keer nablijven. o Nee, vier keer in de week alleen. o Zeker! Maar daar kan ik ook niks aan doen. o Als je nou eerst begint met aardiger doen tegen de leraren. Misschien helpt het! o Misschien wel.

Maar het zou beter lukken als jullie met zijn alle dat zeggen want jullie zijn natuurlijk een leerlingenraad he en in je eentje gaat het zo wie zo vaker wat moeilijk met zijn alle is beter Spreken jullie ook wel eens af los van ons dat jullie met elkaar gaan zitten en dat soort dingen

o Wij zien elkaar alleen bij een les verder rest zie ik ze helemaal niet Maar jullie praten dan niet over de leerlingenraad van joh de spiegels hangen er nog niet wat moeten we doen of wat kunnen we doen

o nee, nee niet echt

maar jij denkt dus dat heel erg de houding die je zo wie zo ook in de les hebt dat dat meespeelt met het bereiken hier op school

o tuurlijk, denken jullie dat niet dan (Gelach) Ik denk wel dat het met elkaar te maken kan hebben maar ik vind eigenlijk dat het niet moet nee

o nee je kan wel de hele tijd gaan zitten schreeuwen in de les en dan naar de directeur gaan van ik wil spiegels maar dan zal hij het ook niet gaan accepteren.

o Hebben jullie vaker leerlingenraad eh zijn jullie vaak bij leerlingenraad geweest op andere scholen ofeh

Nee dit is ook onze eerste keer dus het is ook voor ons een uitdaging ja. Daarom willen we ook vooral van jullie weten wat er mis gaat en wat er beter kan en hoe jullie dingen zien want daar kunnen we dan wat mee. Dat is dan ook gelijk de volgende vraag van ja we horen nu natuurlijk wel heel vaak wat niet zo leuk is en wat niet goed gaat maar ehh ja wat vind je wel goed gaan aan de leerlingenraad gewoon nu even kijken wat wel goed gaat

o De schoolkrant

50

ja

o Die gaat wel goed Hmm ja

o En we hebben de schoolkrant

ja

o Eenmalig

o tweemalig

(Interruptie) hai uh ik zit daar stoor ik als ik gewoon verder aan Nee hoor Ja we hadden gehoord dat we je lokaal mochten gebruiken dus we Ja nee nee maakt niet uit hoor Maar jij hebt het over de schoolkrant dat het wel goed is en jij zegt nou het is maar eenmalig

o Ja Dus eigenlijk had je dat vaker willen zien

o Ja het was twee keer geweest o Ja het is wel gewoon leuk zo’n krant toch

o Ja maar weet je wat het is wij hebben zo’n schoolkrantopzet en dan vraag je aan leerlingen ook van hier of ze asjeblieft wat willen maken voor in de schoolkrant weetje iedereen stemt toe en dan heb je een week om het in te leveren stel je voor aan het eind van de week is het er niet

Is er niet wat er ingeleverd is of is de schoolkrant zelf er niet

o Nee wat er ingeleverd moet zijn zeg maar de een maakt een tekening een ander maakt een gedicht uhh dat ging met ons vorige schoolkrant dat is het niet maar never mind maar dan doet iedereen er wat in zeg maar maar als het niet ingeleverd wordt dan is komt er ook geen schoolkrant

En hoe denk je dan dat je dat probleem kunt oplossen?

o Wat dat ligt toch bij ons zelf? Want waar moeten ze het inleveren?

o Emailen of in de bus ligt eraan wat je moet maken Oww oke ja

51

Het ligt aan je zelf wat moet je daar dan hoe kun je elkaar dan motiveren om het wel op tijd in te leveren

o Uhh ja op school maken ofzo want als je het thuis maakt denk je van ja ik heb geen zin en dan stop je ook gelijk

o Maar de meeste mensen weten het niet eens Het werd verwacht van jullie dat jullie het na schooltijden maakt Maar ik hoor ook zeggen de meeste mensen weten het niet eens kan je daar iets meer

o Volgens mij weten ze niet eens dat er een leerlingenraad is En dat is hier op school of in het algemeen

o Maar we zouden toch ook nog die enquete doen over de leerlingenraad Ja

o Dat lijkt me echt een goed idee Dat lijkt je een goed idee?

o Wat? o Nou dat we zo’n enquête maken voor deze schoolkrant uhh weet je dat er een

leerlingenraad is bla bla bla wat doet de leerlingenraad dat soort dingen wat wil je dat een leerlingenraad doet.

o Ow zo Dat is misschien wat voor in de training om te gaan doen Ja ja dat is een hele goede ja dat vind ik zo wie zo wel Jullie mogen zelf ook wat inbreng hebben misschien zou je dat dan tijdens de training kunnen doen Ja zou kunnen Is dat een idee? Dat ze het dan opstellen en dat ze het dan een week later hier met een groep in een pauze ofzo bij de leerlingen rond gaan Uh ja jullie zeggen dat niemand weet wat een leerlingenraad is en wat die moet doen maar hoe kun je er voor zorgen los van die enquête dat de rest van de school dat wel gaat weten jullie hadden toch eerst een plan?

o Ik denk echt dat we eerst iets moeten doen Ja maar je kan ook eerst uitleggen wat een leerlingenraad is

o Ja maar ze moeten ons eerst wel echt in actie zien want uh ik bedoel je kan wel zeggen kijk daar is een pen maar als die pen niets doet dan ja wow leuk.

52

Ja maar jullie hadden in het begin de eerste ontmoeting met jullie hadden jullie een heel leuk idee om de rest van de school te informeren over wat jullie

o wat was dat over een pauze disco ofzo

o ow dat dat wou Umout doen maar die is er niet meer die is naar rebound gegaan o wat wat o ja hij wou toch in de pauze gaan rappen ofzo

(gelach) o maar die zit op een andere school o een andere school? Instituut.

Nou dat gaat over de dingen die goed gaan in de leerlingenraad wat zijn volgens jullie de dingen die uhh eigenlijk helemaal niet goed gaan

o Uhh o Communicatie

Communicatie tussen?

o Ik vind dat het wel goed gaat de communicatie maar er wordt feitelijk niet veel mee gedaan vind ik

o Maar zo wie zo de communicatie van waarneer is leerlingenraad o Ja dat is alleen al een groot punt o Want nu zijn we ook met z’n zessen

Ja

o Zevenen o en dan vaak Timme weet het want Timme heb het tegen mij gezegd en ja ik zeg

van ja ik vraag dan mensen die ik weet maar dan verwacht ik ook wel dat hij er voor zorgt dat het op het lichtbord komt ik bedoel ja ik kan moeilijk ieder een aanspreken zeg maar want ik zag ook niemand meer want ja ik was al vrij en dan heb ik ook al genoeg te doen

oke dus jullie noemen duidelijk het woord communicatie niet alleen zo zeer binnen de leerlingenraad dat je iets zegt en dat er niets mee gedaan wordt maar ook gewoon dar je dan uh vanuit de begeleiding naar jullie toe van wanneer is er dan een leerlingenraad en waar is het dan en uh dat jullie ook niet zo goed weten wanneer je uh

53

o Ja en willen Timme en Julia dit nog wel want ja hun komen der nooit meer mee en komen ook niet naar mij ofzo toe van ja wanneer dit en wanneer dat en ik krijg ook wel mailtjes want laatst moest ik naar het HML dingen ik weet niet of jullie weten wat het is het Haag Montersorri Lyceum daar was zeg maar een bijeenkomt van alle leraren leerlingenraden uit den haag maarja ik had niets om te presenteren zeg maar dus ik ben daar ook niet naar toegegaan maar hun laten me daar ook een beetje in het diepe want ja als ik vraag aan Julia dan zegt ze ow ik wist niet een dat dat was ja dan kan ik er ook niets mee

Nee, nee

o Aan het begin van het jaar kwamen Julia en Timme ook de hele tijd naar me toe van heb je al iets voor de leerlingenraad dit dat het is weer morgen dan we gaan dit en dat doen enzo.

o Maar ik snap hun ook wel dat hun ze niet energie er in willen blijven pomppen als er toch niets uit komt maar het is wel je hebt wel iets nodig

Maar het moet ook wel van twee kanten komen denk ik want ze verwachten van jullie dat jullie je best doen maar

o Dat snap ik ook wel maar ik verwacht ook van hun dat ze Jaja precies Ja want wat verwachten jullie dan van de leer uh begeleiding van volgend jaar?

o Nou uh bijvoorbeeld van toen jullie er waren hadden we al heel veel afspraken gemaakt van meer schoolfeesten toch en die plan was goed gekeurd enzo en wat hadden we nog meer en dan zeiden ze ja dat gaat binnenkort veranderd worden maar uhh wanneer hoorde ik dat nou op een andere locatie hadden ze ook leerlingenraad en toen hoorde ik dat er geen schoolfeest meer is pas aan het einde pas en toen dacht ik ja misschien is het mis communicatie ofzo en toen dacht ik ja kan gebeuren toen nu het weer met die spiegels nu heb je weer van ja het gebeurd toch niet.

o En misschien is het ook handig als je mij want ja ik ben gewoon gekomen en ik weet ook niet verder wat mijn ding inhoud zeg maar wat ik moet doen wat ik niet moet doen en misschien ook handig als ik ze zeg van joh ga eens naar het andere gebouw ga daar is kijken naar de leerlingenraad want die bestaan natuurlijk al wat langer ga daar is een keertje maar dat doen ze ook niet

Hm en zien jullie het voor je dat er volgend jaar nog een leerlingenraad is?

o Nou zo als het zo door blijven gaan denk ik niet En jij jij knikte ja

o Ik wel als er vordering in komt

54

Wat

o Ik wel als er vordering in komt als we meer kunnen zeggen zeg maar Ja door de training misschien of iets

o Ja precies, maar op deze manier niet eigenlijk nu o We zitten echt alleen maar negatief te zeuren

Ja maar dat geeft dat maakt niet uit dan weten wij juist waar de problemen zitten en dan weten wij waar we aan kunnen werken zodat volgend jaar er gewoon een goede leerlingenraad is

o Ja Waar al vanaf het begin zeg maar als je wat gaat ondernemen dat de begeleiding goed is dat de communicatie beter gaat dat jullie echt meteen vanaf het begin kunnen laten zien van kijk dit zijn wij jullie presenteren jullie aan de rest van de school dit gaan wij doen en jullie gaan het ook echt doen en ja nu is het lastig omdat er niet zoveel van de grond komt maar juist zeg maar is dat uhh een goed voorbeeld van uhh hoe het dan niet uuh niet moet gaan en hoe het volgend jaar beter kan gaan

o Hoorde je dat ow was ik de enige

(gelach) Wat denken jullie wat voor vaardigheden moeten leerlingen hebben om in een leerlingenraad te zitten wat zijn belangrijke daarin

o Weten wie je moet aanspreken Praten hoorde ik

o Ja praten, discussiëren En als je nu kijkt nu heb je voor jezelf gekeken van nou uh wat moet een leerling nou goed kunnen maar je kijkt van de begeleiding wat moet een begeleiding nou goed kunnen om een leerlingenraad te kunnen begeleiden.

o Ik vind dat ze er bij moeten zijn o juist waar is hij heeft les nu zeker, heeft hij geen les

Je vind het belangrijk dat ze er bij zijn, uhm wat vind je daar fijn aan

o Nou in eerste in het begin wist ik eigenlijk helemaal niet wat we moesten doen dus dan hebben ze wel met een paar onderwerpen gekomen maar dan weet je nog steeds niet echt precies wat je moet zeggen ofzo

55

Hhm.. iemand anders nog iets wat die denkt van uhh nou dat vind ik wel echt belangrijk dat een begeleider dat heeft in een leerlingenraad

o Gewoon goed kunnen luisteren o Ik weet het eigenlijk niet

Wat uh wat een beetje hier op aansluit wat ik me heel erg afvraag wat vinden jullie nou eigenlijk van ons tot nu toe denken jullie voegen wij iets toe of voegen wij eigenlijk helemaal niets toe wat

o Wil je een eerlijk antwoord of een leuk antwoord. Een eerlijk antwoord Nee nee een eerlijk antwoord dat meen ik serieus (Door elkaar gepraat) Even wachten anders horen we elkaar niet

o Het is wel goed dat jullie er zijn we weten beter hoe we iemand moeten aanspreken wie we moeten aanspreken onze ideeen beter kwijt kunnen het is wel beter dat jullie er zijn.

o Ik vind het wel chill wat anders hadden we die training ook dalijk niet gehad dus er zou alleen maar voordelen van kunnen komen

En wat kunnen wij beter doen? Het duurt niet heel lang meer maar uhm welicht voor die aantal keer kunnen wij nog wat beter doen zeg het maar eerlijk

o Nou ik vond het eerst helemaal niet leuk dat jullie der waren want ja ja ik had best wel veel moeite gedaan voor alles en toen kwamen jullie en toen moest alles zo en zo en jullie kregen alles gedaan zeg maar even zo tussen haakjes bijvoorbeeld en ja ik dacht zo van ja daar was ik mee bezig maar nu

Hoe bedoel je wat wij wel gedaan krijgen en jij waar jij mee bezig was

o Nee stel je voor ja hoe moet ik dit uitleggen Je had het idee dat wij jij was met dingen bezig en je had het idee ow zij krijgen het straks heel makkelijk voor elkaar en dan heb ik het voor niets gedaan

o Ja maar nu vind ik het wel prettig gewoon het is wel makkelijk Wel makkelijk

o En en jullie nemen ons ook serieuzer heb ik het idee

56

Eigenlijk wat wij voor elkaar hebben gekregen of gaan krijgen van die spiegels dat hebben jullie zelf gedaan daar hebben wij niets voor gedaan wij hebben jullie alleen gevraagd van hoe gaan jullie dat doen en wie ga je daar voor aanspreken enzo jullie hebben uiteindelijk zelf alles gedaan Ja nu nog een eigenlijk afsluitende vraag waar we echt super nieuwsgierig naar zijn van ja zou je volgend jaar weer in de leerlingenraad zitten, wie zullen er nog wel wie heeft er wel eerst Ik zie nog 1,2,3,4,5 eigenlijk iedereen wel jij stond nog een beetje

o Ja kijk als blijkt dat er niets veranderd dan hoeft het volgend jaar niet o Ja dan is het ook niet leuk o Maar als bijvoorbeeld blijkt na de training ofzo dat het opeens heel erg veranderd

dan zou ik wel willen blijven o Ik zou nu ook niet weten naar wie ik voor een spiegel moet stappen ofzo

Nee, nee, nou daar is dan donderdag dan die training voor waar we dan uhh nou ik vind het in ieder geval heel fijn om te zien dat jullie echt heel enthousiast zijn over de training want dat zijn wij zelf ook en het is natuurlijk heel fijn als jullie dit ook zijn als ik voor iedereen mag spreken en uhh Heel erg bedankt voor dit gesprek

Begeleiding en leerlingen

Uitgeschreven gesprek met de leerlingen en begeleiding van de leerlingenraad

Mariscollege. Woensdag 17 juni 2009

Uh tevredenheid want we hebben al net benoemd uh tenminste we hebben net met de leerlingen erover gehad waar zij heel erg tevreden over zijn zij vinden uh de school krant vonden ze echt een pluspunt van de leerlingenraad dat vonden ze helemaal goed gelukt Uhm Julia en timme vonden het vooral de hoeveelheid aanmeldingen vonden ze heel positief daaruit vonden zij dat bleek dat jullie allemaal uhh de wil hebben om iets te zeggen in deze school of iets te veranderen dat vonden ze heel positief en uhh ook de houding van de directeur vonden ze ook positief naar jullie toe willen jullie daarop reageren? Wat vinden jullie daarvan? Hebben jullie dat anders ervaren of uhh vinden jullie dat wel prettig om te horen?

o Hahaha ik kan dit toch helemaal niet serieus o Hoezo niet?

Nou dan doe je het niet serieus, het hoeft niet serieus Je mag hier echt zeggen wat je denkt, jij hebt het gesprek met de directeur gehad

57

o Echt? o Ja o Ging je met hem praten? o Ja o En toen? o En toen was het wel grappig

En Julia misschien ik weet niet, vond je de schoolkrant zelf ook uhh

- Ja ik vond de schoolkrant onwijs leuk maar ik was hem hoofdzakelijk samen met Aukje je aan het maken. Maar goed dat geeft niet dat gaan we volgend jaar zo wie zo allemaal anders doen.

o He mensen. - Nee het is zo jullie het is wel hartstikke leuk en we hebben dat is ook we hebben

leuke afspraken gemaakt maar lang niet iedereen is die afspraken ook na gekomen.

o Maar jullie zouden het toch ook met ons doen toch? - Nou we zouden eentje van jullie uhh o Dat hebben we toch ook gedaan - Ja sommigen wel en sommige hebben niets gedaan maar dat geeft niet het is

allemaal beginnend wij hebben ook dingen steken laten vallen its oke. o Nou ja o Maar we waren bij de directeur gebleven o Nou vertel dan want kennelijk wil je er wel wat over zeggen o Hahaha Ik vond het gewoon leuk bij de directeur ja want nou is het slot feest toch

in de Asta - Ja ik zag het ja te gek man o Ja want hij zij het is nooit meer in de Asta want er komen en er geen mensen bla

bla bla dus toen zij ik ja maar ik echt weet zeker dat er mensen komen en dat ik ga ik helemaal regelen en toen zei hij nee het komt nooit meer in de Asta dus nu is het in de Asta maar nu moeten er wel zoveel mensen komen anders ben ik de Sjaak

Ja maar wie moet daar voor zorgen?

o Ja dat ga ik doen Niet iedereen? Niet de hele leerlingenraad

o Jawel o Eigenlijk wel o Iedereen neemt tien mensen mee o Hahaha

Hartstikke leuk

58

o Komen alle leraren ook dan? - Ja natuurlijk ik ben ingedeeld ik sta weer in het laatste uurtje van de avond o Zij komt in haar pinkpanterpak - Je weet toch? o Hahahahaha, nee tuurlijk.. o ECHT! o Nee, je weet het maar nooit natuurlijk.

Vaardigheden van de, van de leerlingen, hebben we ook als punt.

o Wat, vaardigheden, wat zijn dat? Wat je moet kunnen als leerling zijnde.

o Bij elk woord vraag je wat? o Ze praat zo zacht. o Dat kan je toch zeggen.

Sorry, ik zal proberen wat harder te praten.

o Ja. Ehm, nou vanuit Julia en Timme, eh, ehm willen ze graag dat de leerlingen assertief zijn, zelfstandelijk, zelfstandig en verantwoordelijk. Weten jullie wat assertief zijn betekent?

o Nee. o Nee. o Je mondje bij hebben.

Precies, ja.

o Oja, je mondje bij hebben. o Ja, je mondje bij hebben. o Ja, hahaha.

Heel goed. Als er iets niet duidelijk is, gewoon vragen.

o Wat? o Hahaha. - Etterbak.

En vanuit jullie, vanuit de leerlingen dus, die vinden dat de leerlingen uit de leerlingenraad eh het belang van samenwerken inziet, zelfstandigheid heeft en iets kan communiceren. Afspraken kan maken en die ook kan nakomen. Dat de leerlingen respect voor elkaar hebben en dat ze assertief zijn, dat ze hun mondje bij hebben. Dus er komen wel veel dingen die jullie hebben gezegd en de begeleiding hebben gezegd, komen heel erg overeen. Dus dat is wel een positief punt. Dat jullie allebei aan de communicatie willen werken. Want communicatie, weten jullie wat dat is?

59

o Jaa, het er met elkaar over kunnen hebben. (Geklap)

o Heel slim! Dus dat is dan wel, dat zijn dus wel hele belangrijke dingen om op te letten voor volgend jaar. Denk ik dan. Wat denken jullie dat de begeleiding verstaat onder verantwoordelijkheid? Of verantwoordelijkheid nemen. Jullie weten het wel.

o We doen niet zoveel dus ja, waar moeten we onze verantwoordelijkheid voor nemen dan?

Misschien het feit dat we niet zoveel doen?

o Ja, maar er gebeurt sowieso bijna niks. Ik bedoel uh, het is niet zo van dat je iets moet meenemen ofzo. Taken ofzo.

Maar ligt die verantwoordelijkheid enkel bij de begeleiding?

o We moeten wel met iets bezig zijn anders kunnen we van alles doen. - Maar je kan zelf ook wel iets meer doen hier. Iets zeggen, wat er veranderd kan worden. o Ja tuurlijk

Alleen zeggen wat er veranderd moet worden? Of…

o Nee hoor. Door er iets aan te doen, eraan te werken. Ja.

- Het punt is ook, de meeste van jullie wisten aan het begin van het jaar helemaal niet wat ze anders willen horen. Daar zit je nu al een jaar beetje over na te denken, dus daar kun je volgend jaar wat.. beter mee aan de slag. Vanaf het begin van het jaar dit en dit. Ik hoorde dat die spiegels nu eindelijk besteld zijn, volgens mij.

o Serieus? o Eindelijk! o Echt?!

- E. zei als grapje dat ze waarschijnlijk voor de kerstvakantie volgend jaar wel

hangen. Dusse.. nee ze zijn besteld dus dat komt helemaal goed. Dus er worden echt wel dingen geregeld, alleen zijn er nog veel meer dingen.

o Weetje, weetje.. we krijgen ook fruitsalades in de kantine, waarschijnlijk. o Fruitsalades? - Nou hiero, ik bedoel maar. o Wat is dat? - Ik heb ook al een heel punt gemaakt over uh het eten in de kantine.

60

o Ik was zo kwaad geworden laatst, want ik wou wat halen maar er was alleen snoep…

- Er is altijd alleen maar snoep! o … en een vetbroodje. Ik zeg ik wil ggggg!! Iets wat we kunnen eten, zeg maar. o Nou.. o Dus ik zei, we gaan een keertje fruit halen op de Haagse markt en dan gaan we

fruitsalade maken.

- Dan gaan we, kantine is dan echt een punt voor volgend jaar om aan te pakken, met enquêtes en alles erbij. Gewoon goed. Want ik denk ook, en dat krijg ik de directie niet aan zijn verstand gepeuterd, dat jullie ook gezonde dingen willen eten.

o Ja. o Tuurlijk!

- Broodjes met sla, ieuw, enzo weetje. o Ja maar…

- Die zijn er wel! Maar die zijn altijd uitverkocht. Gaat nergens over. o Jaaa!

- Iedereen zit te rennen als een debiel dus dat vind… ik heb dat al heel veel

gezegd maar wat er dan gezegd wordt is, nee maar die kinderen eten alleen maar snoep en willen helemaal geen groene dingen.

o Dat komt door F. door kinderen als F, die halen alleen maar kaasbroodjes. (Lachen) Ah nee!

- Nee maar dat moeten we dan opnieuw invullen. Ik vind dat ook, ik vind dat ook tof dat jullie ermee komen.

En als je een enquête opstelt kun je ook weten wat de rest van de school wilt.

o Uhu. o Ja die enquête hebben wel… o Sowieso veel meer eten. o Maar die heeft J. alleen niet meegenomen.

Oh maar dat geeft toch niet. Dat is niet zo’n probleem.

- Voor volgend jaar! o (Lachend) Voor volgend jaar…

- Ja schat we hebben nog 4 lesdagen. o Oh ja, misschien nog een leuke mededeling, namelijk. Nou ja misschien boeit

niet joh. Ik zit ook in de MR.

- Ja ik hoorde het net. Te gek man! Oh wat goed

61

o Watte?! o Er is alleen 18 juli een vergadering maar die ga ik nog niet bijwonen omdat ik

gewoon helemaal nog niks weet. En dan vanaf volgend jaar ga ik het gewoon proberen.

- Ik ga je ook wel helpen hoor, want ik begreep.. ben er dit jaar mee begonnen,

begreep er ook geen moer van. o Wat is dat? o De MR is zeg maar de medezeggenschapsraad en dat bestaat uit twee leraren,

twee ouders en met meestal twee leerlingen maar…

- Nee joh dat bestaat uit veel meer.

o Ja maar dat zijn de mensen die… - Oh van de Mient bedoel je?! o Ja! - Ja klopt ja. o Ja dan weet ik ook wat ouders denken enzo omdat ik er dan bij zit. - Je bent wel de enige he, als leerling… he. o Ja, ja! - Oke, dat je je niet laat afschrikken daardoor.

Het is wel goed dat je dat zo benoemd. Want dat is inderdaad ook wat, waar T. al mee kwam vorige keer in het gesprek. Dat ie dat wel en goed idee vond. Dat er iemand van de leerlingenraad in zal komen. Dus is het hartstikke goed dat dat nu ook gebeurd. Daarnaast vonden ze ook dat het belangrijk is voor volgend jaar, om uh jezelf een beetje te promoten in de school. Dus misschien is het een idee dat als straks de spiegels hangen, jullie ook overal posters hangen van dit heeft de leerlingenraad voor elkaar gekregen. Met dank aan…

o Na een jaar - Wat zei je? Ja, maar het is wel gekomen. Je moet niet jezelf naar beneden gaan

praten omdat dit pas na een jaar is gekomen. Jullie hebben dit wel bereikt. Als jullie niks gezegd hadden of niks gedaan hadden, was het nog steeds hetzelfde geweest. Dat moet je niet vergeten. Het duurt misschien even lang, maar het is ook voor jullie het eerste jaar, wat Julie zei het is ook haar eerste jaar en het is voor ons het eerste jaar. Maar het is uiteindelijk wel gekomen. En dat is wel met dank aan jullie inzet.

o Dus - Dus, precies. En de MR vind ik ook al positief

Ja onwijs leuk Het is misschien niet iets wat iedereen ziet, maar toch denk ik wel belangrijk. Misschien een nieuwe voorzitter voor volgend jaar voor de leerlingen raad

o Wie o Jij o Ik o ja jij o Dat was je toch al

62

Ja maar dan dan is het concreet Nou ja dat is wel leuk dan kun je dingen terugkoppelen Ja precies

o Ja volgend jaar wil ik sowieso wel in de leerlingenraad blijven. o Ja hallo je moet ook in de leerlingenraad blijven. Weet je niet dat contact wat je

getekend hebt. o Ah shit man o Tot in het einde der dagen jongen o Ik kan nog één jaar, ik had één jaar o Nee, nee , nee, nee. Tuurlijk niet o Is het twee jaar? o Dat heb jij toch getekend? o Shit man. Ik had mijn moeders handtekening erop moeten zetten o Oke

Uhm

- Maare, zijn jullie er voortaan wel bij of uh niet erbij

o Ik weet het allemaal nog niet voor volgend jaar o Oke

Ja dat is goed dat je dat zegt, want daar wilden we gelijk op in gaan. Wat jullie graag willen voor volgend jaar wat veranderd moet worden. Uhm. Ik zal eerst zeggen wat Julia en Timme hebben gezegd. Daar zaten wel hele goede punten bij, vonden wij zelf. Ze wilden graag dat er uh een vast tijdstip zou zijn voor de bijeenkomsten, zodat er meer structuur in komt, zodat het voor jullie duidelijk is wanneer nou de bijeenkomsten zijn. Het is nu elke keer op een ander tijdstip, een ander lesuur, dan is dat makkelijker om dat elke keer te vergeten. Uhm Ze hoopten dat er volgend jaar meer uh gebeurd zou worden door de leerlingenraad. Dat er meer bereikt zou worden. Uhm ze hoopten dat jullie aan het eind van het jaar al wat zelfstandiger zouden kunnen werken. Dus dat jullie zelf met ideeën komen, dat jullie de eerste stappen maken om het idee ook echt te voeren. Ze hadden het idee om voor jullie ergens een eigen kantoortje te creëren. Waar jullie die bijeenkomsten kunnen houden, waar jullie je papieren kunnen bewaren. En uh dat je altijd je stukken terug kan vinden, dat je weet waar je gebleven bent daardoor.

o Waar wil je dat doen in onze school? - Nou niet o Ja ik zit me ook al af te vragen, kantoortje. We hebben amper ruimte voor nog

een lokaal. - Ja dat is ook. Maar het is meer voor in de toekomst he. Dus bijvoorbeeld in de nieuwbouw o Daar heb ik lekker wat aan. - Nee maar anderen wel o Dat wel ja. o Juf, effe snel tussendoor. Wanneer komt dat gebouw dan? - 2 jaar ofzo o Maar wat ik wel heb zitten denken. Om de papiertjes bij elkaar te hebben. Een

locker voor de leerlingenraad. Dan kun je daar je shit in gooien

63

- Ja maar schat jullie hebben ook al een brievenbus en dat soort dingen waar jullie gebruik van maken.

o Ja maar daar kan ik toch niet mijn papier.. - Maar een locker gaat nergens over. Dan moeten jullie iets anders verzinnen. o Wat dan o Een kast in jouw lokaal o Ja een kast. Krijg je een kast, een leerlingenraadkast. - We hebben genoeg kasten schat. o Dan leggen we het toch bij jou in de kast - Niet bij mij, want ik heb geen ruimte. Je weet ik heb veel spullen.

Maar in ieder geval, het is wel - Ik kan wel een kast voor jullie zetten hier. Dat is geen probleem Het is wel een idee, een idee. Het is dan wel geen kamer, maar toch wel een plek waar jullie je spullen in kwijt kunnen. Wat jullie zelf al hebben aangegeven en wat eigenlijk ook best wel overeenkomt met de wensen van de begeleiding. Is uh dat jullie ook graag weer wilden dat er weer wat bereikt wordt volgend jaar, dat er meer structuur zou komen. Uhm naamsbekendheid. Dus uh promotie van de leerlingenraad. Jullie willen graag dat de rest van de school ook weet dat er een leerlingenraad is en wat jullie dan doen. En daarnaast hadden jullie ehm eh wilden jullie graag dat er een betere communicatie zou zijn, maar ook tussen de begeleiding en jullie en dat jullie wat meer begeleiding zouden krijgen. Ik weet niet of een van jullie precies wil uitleggen aan Julia wat jullie dan precies zouden willen, veranderd willen zien. Jackie misschien? Oslem, zeg jij het is.

o Ik weet echt niet. Je moet er gewoon bij zijn. o Ja.. - Ja, maar dat is soms ook heel lastig, door al die verschillende uren natuurlijk. o Ja.. - En de directeur, dat is ook een beetje suf van de directie. En de directeur wil ook

niet dat wij constant lessen missen. o Ja, maar volgend jaar, volgend jaar gaan we gewoon plannen. o Ja. o Dan gaan we gewoon, zeg maar toen moesten we eerst het rooster afwachten

voor volgend jaar en daarna gaan we gewoon kijken wanneer zij kan en wanneer Timme een keer kan en wij kunnen en dat gewoon vastzetten.

o Wauw, dat word lastig. - Ja, dat wordt ook heel, maar dat is het grootste probleem bij ons gewoon dat

gekloot met die roosters, sorry. Daar word ik helemaal.. o PIEP, hahaha.

- Daar word ik helemaal gek van, dat is echt ver.. Kijk we hebben, zowat Timme

en ik, maar ook juf Gerbranda, die er ook bij horen, wij hebben allemaal wel een fulltime baan hier, dus we kunnen ook niet zeggen nou..

o Ja, maar wij moeten ook..

64

- Nee is zo, maar voor jullie, jullie kunnen gewoon naar een lokaal toe. Kijk bij mij vallen er klassen uit.

o Dat vinden ze echt erg man.

- Nee, helemaal niet, maar de directeur vind het niet leuk. Ik vind gewoon, daar heb je helemaal gelijk in dat we er gewoon bij moeten zijn. Maar dit, af en toe is het ook gewoon een beetje overmacht geweest.

o En jullie willen nooit na school, dan gaan jullie weer zeuren.

- Ja, dat is het ook gedeeltelijk en een vast tijdstip is gewoon heel moeilijk, want dan valt steeds de volgende les uit.

o He, man. - Ja is wel zo. o Ja, dus dat kan eigenlijk niet. o Dan heb je, ja dat vak eigenlijk niet. - Nee, dan heb je, kijk stel je voor zoals bij geschiedenis eigenlijk 2 vakuren is, dan

mis je dus constant 1 uur, nou dat zou dan gewoon, en dan 1 keer in de 2 weken is toch veel, op jaarbasis.

o Ja. - Ja, dus!

Ja, ik denk dat dit het wel eh is. De belangrijkste punten zijn.

65

Ongestructureerde observaties

Verslag maandag 16 maart

Vandaag was onze allereerste bijeenkomst met de leerlingen van de leerlingenraad van het Mariscollege. Vol goede moed en met een planning voor de middag gingen wij ernaar toe. Wij wilden ons eerst introduceren bij de leerlingen zodat ze weten wie wij zijn en wat wij komen doen. We hebben naambordjes gemaakt en even aan elkaar verteld hoe we heten. Door middel van een woordenspin wilden wij de kennis meten van de leerlingen over de leerlingenraad. Deze hebben wij zelf eerst ook gemaakt. Op deze manier konden we de woordenspinnen naast elkaar leggen en kijken waar overeenkomsten en verschillen zitten. Het was leuk om te zien dat na een tijdje de leerlingen met veel dezelfde antwoorden kwamen. Daarna hebben we de leerlingen in twee groepen verdeeld. Omdat de leerlingenraad uit 14 leerlingen bestaat en het heel moeilijk is om iedereen aan het woord te laten met zo’n grote groep hebben we voor deze opstelling gekozen. Als begeleiding zijn we ook gaan splitsen tussen de verschillende groepen om alles in goede banen te leiden. De leerlingen mochten alles opschrijven waar ze tegenaan lopen op school of wat ze veranderd willen zien. Wat ons erg opviel is dat de begeleiding vanuit school de plannen direct afkeurde of er grapjes over maakte. Daardoor zeiden de leerlingen continu, maar dat kan toch niet gedaan worden. Dit was erg lastig voor ons als begeleiding om de jongeren te motiveren. Eén van de groepjes was eerder klaar en er ontstond een gesprek tussen ons als begeleiding en de leerlingen. Wij vroegen wat hun keuze was voor de deelname aan de leerlingenraad. Daar kwamen aparte antwoorden uit zoals, gratis kaartjes voor een optreden tot aan ik stak mijn maar gewoon op want dat deed iedereen. Dit verbaasde ons enorm, omdat wij denken dat dit geen goede motivatie is voor een leerlingenraad. Toen beide groepjes klaar waren moest één leerling van elk groepje de bevindingen aan elkaar voorlezen. We hebben de bijeenkomst afgesloten omdat het tijd was en de jongeren direct het lokaal wilde uitrennen. We hebben gezegd dat we snel een tweede bijeenkomst wilde plannen en dan aan de slag wilden gaan met de bevindingen van de leerlingen. We weten niet of ze dit nog gehoord hadden want als eenmaal de bel gaat staan ze al buiten. Het is dus belangrijk dat we goed de tijd bewaken om een passende afsluiting te doen.

66

Verslag dinsdag 31 maart 2009

Vandaag hadden wij de tweede bijeenkomst met de leerlingen van de leerlingenraad. Om 9.00 werden wij verwacht. Dit keer zal er geen begeleiding bij de bijeenkomst aanwezig zijn. Bij binnenkomst vroegen we naar Timme van Renssen. Hij bracht ons naar het computerlokaal om daar de bijeenkomst te houden. We hebben de stoelen in een kring gezet zodat we geen last hadden van de computers. De leerlingen gingen in de kring zitten en wij voegden ons daarbij. Jolien deed het woord, zij vertelde in het kort waarom wij aanwezig zijn tijdens de leerlingenraden en wat we de aankomende tijd gaan doen. We hebben een korte terugblik gedaan op de eerste bijeenkomst en de lijst doorgesproken met aanpakpunten (opgesteld door de leerlingen). Daaruit hadden wij twee aanpakpunten uitgehaald, we vertelde de leerlingen dat we daar vandaag mee aan de slag gingen. We hebben geprobeerd om ze zelf in groepjes van twee in te delen. Toen dit niet werd aangepakt door de leerlingen zelf zijn we twee groepen gaan verdelen. Er was een groep die de kantineproblemen ging aanpakken en een groep die de toiletproblemen ging aanpakken. Toilet: We zijn nogmaals aan de leerlingen gaan vragen wat ze willen aanpakken bij de toiletten. We begonnen met de jongenstoiletten. Daarna hebben we dezelfde vragen gesteld voor de meidentoiletten. Eefje is gaan noteren wat de jongeren ons vertelde. Omdat er zoveel punten aan ons werden doorgegeven en wij totaal geen beeld hadden bij de toiletten hebben we voorgesteld om even een kijkje te nemen. Dit vonden de leerlingen een goed plan. Vol ergernis vertelden ze alles wat ze vervelend vonden aan de toiletten. Eenmaal terug in het lokaal hebben we de jongeren laten nadenken hoe ze nu verder moeten. Want ze willen dingen veranderen aan de toiletten maar hoe ga je dat doen. Al vrij snel werd de naam van de conciërge genoemd. Ze vonden het prettig om met hem te praten over de ergernissen van de toiletten. Ons voorstel was dan ook om hem de volgende bijeenkomst uit te nodigen en dit plan vonden ze heel goed. Daarna zijn we gaan vragen hoe ze zich konden voorbereiden op dit gesprek. Een meisje uit de groep gaat nu de lijst met aanpakpunten uittypen zodat ze die bij zich kunnen houden tijdens het gesprek. Ze waren niet direct overtuigd dat het allemaal ging werken. Ze hebben al zovaak te horen gekregen dat het niet kan, dat ze niet enthousiast zijn. Toch hebben wij geprobeerd om ze enthousiast te maken voor de plannen met het motto, niet geschoten is altijd mis. Kantine: Aandachtspunten: - De leerlingen gaven aan het vervelend te vinden dat ze pas een half uur van te voren wisten wanneer de leerlingenraad was. - De leerlingen vonden het vervelend dat ze lesuitval hadden. Ze hebben de leerlingenraad liever buiten schooltijd. - We hebben de leerlingen enthousiast moeten maken voor onze plannen. Ze hebben te vaak commentaar gehad op hun plannen waardoor ze het niet zien zitten.

67

Verslag dinsdag 21 maart 2009

Doordat er een projectweek voor de leerlingen tussenzat en de begeleiding een keer de afspraak met de leerlingenraad was vergeten te maken, zit er zoveel tijd tussen deze bijeenkomsten. Gelukkig ging alles vandaag wel door dus konden we verder waar we mee gebleven waren. We zijn begonnen met een terugkoppeling naar de vorige bijeenkomst. We hebben even kort verteld wat we toen hadden gedaan en wat we vandaag gingen doen. Sommige hadden een opdracht meegekregen om iets uit te typen. Eén groepje had dit wel gedaan, het andere groepje niet. Omdat de conciërge vandaag aanwezig zal zijn tijdens de bijeenkomst om met de leerlingen te praten hadden wij besloten dat hij eerst naar het groepje ging dat alles had voorbereid. Dit groepje kon het plan bespreken met de conciërge zodat hij op zijn beurt kon aangeven wat haalbaar is. Het andere groepje is nogmaals bij elkaar gaan zitten op de punten op papier te gaan zetten. Op deze manier konden ze de conciërge toch goed duidelijk maken wat ze wilden veranderen. Nadat de conciërge bij beide groepjes was langs geweest heeft hij tips gegeven en gezegd wat hij zelf gaat aanpakken. Zo is het groepje van de kantine een brief gaan schrijven met hun plan om deze voor te leggen bij de directeur. Ze hadden wel toestemming gekregen van de conciërge en hij vond het een goed plan. Op de lijst van de toiletten zijn punten aangevinkt door de conciërge die hij gaat aanpakken. De jongeren waren ditmaal niet allemaal even gemotiveerd. Ze wilden taken snel afraffelen om ervan af te zijn en wij kregen sterk het gevoel dat ze het eerder voor ons moesten doen, dan voor zichzelf. Er werden opmerkingen gemaakt zoals, waarom zit ik hier of wat doe ik hier. Dit werkt ook voor ons heel demotiverend. Wij weten niet goed of dit alleen een houding is van de jongeren of dat ze dit ook zo voelen. Wij hebben ze iets eerder pauze laten houden omdat er geen enthousiasme was vanuit de jongeren.

68

Verslag dinsdag 12 mei 2009

Vandaag hebben we gesprek gehad met Rik & Jeroen van centrum 16*22. Hierbij was Marieke Kroneman ook aanwezig. Wij hebben gezamenlijk besproken wat ons te doen staat en te horen gekregen dat centrum 16*22 niet ons gesprek kan leiden tijdens de meeting met Mariscollege. Ze zullen hier ook niet bij aanwezig zijn. Beschrijf ook even dat we het gesprek begonnen met een terugblik. Dat na aanleiding van het gesprek met Jeroen en Rik op 21 april jl. we graag onze plannen wilde bespreken in aanwezigheid van Marieke Kroneman. En dan is het goed dat je zegt dat het eerdere plan (aanwezigheid van Jeroen en Rik tijdens gesprek met begeleiding van Maris over motivatie) niet meer zal doorgaan. We wijken op deze manier teveel van ons onderzoeksplan af. We hebben besproken dat we een training willen aandragen aan de leerlingen van de leerlingenraad van het Mariscollege. Dit willen we dan een hele middag of een middag tot avond doen. Deze training moeten we proberen zo leuk mogelijk in te brengen om zo de leerlingen enthousiast te maken zodat ze ook hierheen komen. Zodra wij een goedkeuring van het Maris college krijgen kunnen wij deze training direct met centrum 16*22 inplannen. Dit is binnen twee dagen te plannen gaf Rik aan. Vertel nog even dat wij in het kader van participatie aan de begeleiding en voornamelijk leerlingen vragen wat zij verwachten of willen met de training. Met deze informatie maken Jeroen en Rik aan goed aangepaste training voor onze leerlingen van het Maris Ook zijn wij vandaag tot de conclusie gekomen dat wij onze onderzoeksvraag laten staan. Wij hebben op onze doelstelling geëvalueerd en deze aangevuld. Wij hebben ook onze deelvragen aangepast door de leerkrachten van het Mariscollege in de deelvragen op te nemen. Ons volgende afspraak met het Mariscollege is gepland op 19 mei ’09 om 10:45. Tijdens dit gesprek zullen Tim & Julia (hopen we) hierbij aanwezig zijn. Een gesprek met de leerlingenraad volgt nog. Opzet van je verslag is goed. Duidelijk begin, middenstuk en eind. Met wat kleine toevoegingen zal het vollediger zijn.

Verslag dinsdag 19 mei

Vandaag hebben we voor ons onderzoek het gesprek opgenomen met de leerlingen van de leerlingenraad. Tijdens dit gesprek waren 7 leerlingen aanwezig. Dit gesprek zal worden uitgeschreven en verder worden geanalyseerd in het onderzoeksrapport.

69

Verslag dinsdag 2 juni 2009

We hebben met een deel van de leerlingenraad en Jeroen van 16*22 gesproken over een verkiezing voor leraar van het jaar. Samen met deze leerlingen hebben we een plan opgesteld om deze verkiezing uit te voeren. We hebben besproken dat de leerlingen van het Mariscollege (vestiging de Mient) vrijwillig een stukje van maximaal 150 woorden mogen typen over hun favoriete leraar. De criteria voor het beoordelen van de leraar zijn persoonlijkheidskenmerken en kennis. Om de verkiezing bekend te maken willen de leerlingen posters ophangen (ze gaven wel aan dat er een kans was dat ze gesloopt zouden worden), ze willen het op de lichtkrant zetten en daarin verwijzen naar de website, waarop ze ook reclame willen maken voor de verkiezing. Jeroen gaf als tip dat ze ook op het schoolplein kunnen adverteren met bijvoorbeeld een megafoon. Dit idee vonden ze niet direct geslaagd, maar ze wilden erover nadenken. Ze hebben daarna de taken verdeeld, namelijk een hotmail account aanmaken (door Bilal), naar de directeur om de leerlingenraad bekent te maken en eventueel de prijzen vragen voor de verkiezing (door Essen en Roxanne). Verder zou Esmee de opdracht voor de verkiezing maken.

70

Verslag maandag 8 juni 2009

Vandaag zijn wij met de leerlingen bijeengekomen op het Mariscollege. Twee leerlingen gingen samen met een medewerker van 16*22 en een student van ons in gesprek met de directeur van het Mariscollege locatie Mient. Van dit gesprek is tevens een verslag geschreven. De overige leerlingen zijn samen met twee studenten van ons aan de slag gegaan met de enquête. Degene die deze bijeenkomst zou leiden was door omstandigheden afwezig. Dit maakte het lastig om deze bijeenkomst te leiden, omdat de twee studenten die deze taak over moesten nemen, wel op de hoogte waren gesteld, maar toch een stukje kennis misten. Er waren in totaal vijf leerlingen aanwezig, waarvan twee al eerder aan de enquête hadden gewerkt. De twee studenten moesten daarom de andere leerlingen op de hoogte stellen en uitleggen wat de bedoeling was. Één student zou de enquête van de vorige bijeenkomst thuis uit werken en meenemen naar deze bijeenkomst, zodat de enquête verder uitgewerkt kon worden. De leerlingen gaven echter aan niet op de hoogte te zijn gesteld door hun school van deze bijeenkomst en dat zij zojuist uit de lokalen waren geplukt. Om diezelfde reden had die ene leerling ook niet zijn uitgewerkte blaadje bij zich. De leerlingen gaven aan dit als vervelend te ervaren. Wij als onderzoekers gingen hier dan ook op in en vroegen door. Uiteindelijk hebben we van de leerlingen tips gekregen om de afspraken aan hen kenbaar te maken. Bijvoorbeeld door een berichtje op de website te plaatsen, te bellen naar de receptie om het op de lichtkrant te zetten en-/of de voorzitster van de leerlingenraad een e-mail te sturen. We hebben de leerlingen verder laten nadenken over de enquête. Waarom maken ze een enquête? Wat willen ze ermee bereiken? Wat kan je ermee? En hoe kun je er iets mee? Dat zijn allemaal vragen die we hebben besproken. We hebben vooral de leerlingen zelf na laten denken en het alleen proberen te sturen. De leerlingen kwamen enthousiast over en hielpen elkaar ook waar nodig. Één iemand gaf aan dat hij alles wilde opschrijven en een andere leerling bood aan de enquête op de computer verder uit te werken. Aan het einde van de bijeenkomst kwamen de leerlingen erbij zitten, die zojuist het gesprek met de directeur hadden gevoerd. Beiden hebben hun bevindingen geëvalueerd en daar kwam een aantal punten uit naar voren. Onder andere dat de leerlingen een gesprek willen met hun begeleiders, omdat de directeur had gezegd dat de begeleiders bij elk gesprek aanwezig moeten zijn en dat zij hiervoor uren krijgen. De leelringen vroegen zich namelijk af waarom ze niks van hun begeleiders hoorden en waarom zij nooit bij onze bijeenkomsten aanwezig waren. Zij willen bij dit gesprek wel dat wij hen hierin begeleiden, maar gaven duidelijk aan dat ze het gesprek zelf willen voeren.

71

Analyse groepsinterview

Begeleiding:

Motivatie

- Wettelijk verplicht - Stem van de leerlingen in de school - Meer betrokkenheid bij de school

Vaardigheden leerlingen

- Assertief zijn - Zelfstandig - Verantwoordelijkheid

Tevredenheid

- Hoeveelheid aanmeldingen - Wil om zeggenschap te hebben - Houding van de directie tegenover de leerlingenraad

Behoeften

- Vast tijdstip bijeenkomsten - Verhoogde productiviteit - Zelfstandigheid - Eigen kantoortje - Meer structuur - Communicatie verbeteren

Functioneren

- Naamsbekendheid - Deelnemen aan MR - Schriftelijke communicatie gebruiken en verbeteren

Uitleg begrippen

Motivatie: De reden waarom de begeleiders er voor gekozen hebben

om de leerlingenraad te begeleiden. Vaardigheden leerlingen: De kenmerken die een leerling moet hebben om deel te

nemen aan de leerlingenraad. Tevredenheid: De positieve punten van de leerlingenraad van dit jaar.

72

Behoeften: Wat zijn de wensen voor volgend jaar. Wat moet er

verbeterd worden. Functioneren: De manier waarop de leerlingen hun recht op

medezeggenschap vorm kunnen geven.

Leerlingen

Kennis

Niet op de hoogte zijn van: - Inhoud leerlingenraad - Aanspreekpunten

Vaardigheden leerlingen

- Belang samenwerken - Zelfstandigheid - Communicatie - Afspraken maken/nakomen - Respect voor elkaar - Assertief zijn

Vaardigheden begeleiding

- Communicatie - Bereikbaar/aanspreekbaar zijn - Actief deelnemen - Sturen - Steunen/ er achter staan - Respect voor leerlingen/respect - Afspraken maken/nakomen

Tevredenheid

- Schoolkrant Behoeften

- Succeservaringen - Duidelijkheid/aanspreekpunten - Kennis/mening van overige leerlingen - Goede communicatie - Begeleiding - Structuur (in bijeenkomsten) - Verandering ten aanzien van dit jaar - Naamsbekendheid

73

Meningsverschillen

- Kan wel wat bereiken - Kan niets bereiken - Wel een leerlingenraad (mits verandering) - Geen leerlingenraad in deze toestand

Motivatie intrinsiek

- Ervaring - School verbeteren/dingen veranderen - Stem laten horen/meedenken/helpen - Leuk - Interessant/nieuwsgierig

Motivatie extrinsiek

- Meeloopgedrag/erbij horen - Beloning d.m.v. gratis kaartjes

Uitleg begrippen

Kennis: Het gebrek aan informatie. Vaardigheden leerlingen: Wat je moet kunnen volgens de leerlingen om een

leerlingenraad goed te laten functioneren. Vaardigheden begeleiding: De kenmerken die een begeleidingslid moet bezitten om

de leerlingen van de leerlingenraad te kunnen begeleiden. Tevredenheid: De positieve punten van de leerlingenraad van dit jaar. Behoeften: Wat de wensen en verbeter punten van volgend jaar zijn. Meningsverschillen: De meningen van leerlingen die niet op één lijn liggen. Intrinsieke motivatie: De persoonlijke reden van de leerlingen om deel te nemen

aan de leerlingenraad. Extrinsieke motivatie: De reden waarom leerlingen hebben deel genomen aan.

74

Begeleiding en leerlingen

Tevredenheid

- Onvrede schoolkrant - Open houding directie

Succeservaringen

- Spiegels besteld - Fruitsalades in kantine - Leerling in MR

Vaardigheden

- Verbeteren van communicatie - Gebrek aan initiatief

Actielijst

- Leerproces - Kantine aanpakken - Leerlingenraadkast - Structuur aanbrengen

Functioneren

- Begeleiding bij leerlingenraadbijeenkomsten - Tijdsgebrek begeleiding

Uitleg begrippen

Tevredenheid: Meningen over het functioneren van de leerlingenraad. Succeservaringen: Wat heeft de leerlingenraad bereikt dit jaar. Vaardigheden: Wat kunnen de leerlingen en begeleiding beter doen. Actielijst: Punten die aangepakt moeten worden die op de agenda

staan. Functioneren: Op welke manier je, je werk uitvoert.