D -E^sCcvy

X N

\ \

\ \

\W \ \ \

\W \

\

\ \ \

\

\ \

\ \^

\

\J

• " , "

\

\

Docentenhandleiding bij het verkeersboek voor dePabo

Samengesteld door

Marco Bosch (KPC)

m.m.v.

Jacques Heuschen

Docenthandleiding 'Verkeer op de Pabo'

INHOUDSOPGAVE Pagina

Voorwoord

Inleiding

1 Algemeen

1.1 Uitgangspunten

1.2 De inhoud

1.3 Opzet en werkwijze

1.4 Het studentenmateriaal

4

4

4

6

8

2 De toelichting bij de taken

3 Handreikingen voor alternatief gebruik 22

Literatuur 25

Bijlage, Filmlijst 1 --- V- | ?

r: •::. ::. \

HoofCdirectis Waterstaat Koninnskade 4 Postbus 20906

2500 EX 's-Gravenhage Tel. 070.-745 745

TV 1067 B15.1

VOORWOORD

Het "Verkeersboek voor de PABO" is bedoeld voor docenten en studenten, teneinde praktijk-gericht verkeersonderwijs te kunnen geven aan basisschoolleerlingen. Verkeersonderwijs op de basisschool staat op dit moment sterk in de belang­stelling: op vele plaatsen is men bezig met vernieuwing en verandering. Het is dan ook van groot belang dat aanstaande leraren ba­sisonderwijs van deze nieuwe inzichten gebruik gaan maken. Dit boek beoogt hieraan een bijdrage te leveren. Om dit praktijk-gerichte karakter vorm te geven zijn wij uitgegaan van de mobiliteit van kinderen binnen ons heden­daags (complexe) verkeerssysteem. Vanuit deze gedachte dient de student middels de nodige zelf-reflexie op het eigen gedrag en onderzoek van allerlei verkeersaspecten te komen tot kind-gericht verkeersonder­wi js, waarbinnen die mobiliteit zo'n belangrijke plaats inneemt.

Van de vele ideeën en suggesties hebben we bij de samen­stelling van dit verkeersboek dankbaar gebruik gemaakt. Op het gebied van verkeersonderwijs hebben we niet alleen veel geleerd van andere ontwikkelaars op dit terrein, maar ook van docenten, werkend aan de basis. Zo hebben wij gedurende onze werkzaamheden steeds kunnen rekenen op de steun van de leden van de Verkeersonderwijs Werkgroep Limburg. Hiervoor onze dank. Daarnaast willen we ook een woord van dank uitspreken in de richting van de ontwikkelaars van het Haags Verkeersonder­wijs Project, medewerkers van Veilig Verkeer Nederland en collega's van het K.P.C, voor hun luisterend oor en opbouw­ende kritiek. Verder gaat onze dank naar de mensen van de tekstverwerking van het K.P.C, en al die anderen die hebben bijgedragen aan de productie van dit onderwijsleerpakket. Wij hopen en verwachten dat dit verkeersboek - via diverse toepassingen in de praktijk - zal leiden tot creatief ver­keersonderwijs op de opleidingsscholen voor leraren basis­onderwijs en tot verantwoorde keuzes met betrekking tot verkeersonderwijs op de basisschool door de student.

Tot slot nog dit. Het onderwijsleerpakket is voorafgegaan door een eerste experimentele versie. En hoewel deze ex­perimentele versie ingrijpende wijzigingen heeft ondergaan, willen we de huidige niet als een definitieve beschouwen. Een van de belangrijktste redenen hiervoor is het gegeven dat we dit pakket slechts in beperkte mate in de praktijk hebben kunnen beproeven. We zullen het daarom zeer op prijs stellen indien lezers ons opmerkingen en suggesties toe­sturen, welke tot verbetering van dit materiaal kan leiden. Men kan zich daartoe richten tot M. Bosch, K.P.C., Postbus 482, 5201 AL 's-Hertogenbosch, tel. 073-215435.

M. Bosch J. Heuschen K.P.C. D.V.V.

2

INLEIDING

De voor u liggende handleiding bestaat uit drie delen. Het eerste deel is het algemeen gedeelte. Hierin wordt een be­schrijving gegeven van de uitgangspunten, algemene doel­stellingen en inhoud van het onderwijsleerpakket "Verkeer voor de PABO". Tevens wordt ingegaan op een aantal didac­tische aspecten, welke ontleend zijn aan de didactiek van probleem gestuurd leren. Het tweede gedeelte omvat de toe­lichting op de taken. U wordt geadviseerd dit gedeelte een eerste keer globaal door te lezen zodat U zich een beeld kunt vormen van de taken. Daar in dit gedeelte de taken zelf niet zijn opgenomen, dient U het werkboek voor de student ernaast te houden. Vervolgens kan men het raad­plegen voordat studenten bepaalde taken gaan uit voeren. In het derde gedeelte worden handreikingen gedaan voor een alternatief gebruik van het onderwijsleerpakket.

N.B. In dit onderwijsleerpakket hebben we het steeds over de docent, hij - de student, hij - de leraar, hij. Terwille van de leesbaarheid gebruiken we steeds de manne­lijke vorm, waar we zowel de mannelijke als de vrouwelijke vorm bedoelen.

TV 1067 B15.3

3

1 ALGEMEEN

1.1 Uitgangspunten

Bij de ontwikkeling van het onderwijsleerpakket 'Verkeer op de PABO' hebben we gemeend inhoudelijk aan te moeten slui­ten bij uitgangspunten die binnen het Haags Verkeersonder-wijs Project* zijn verwoord en naderhand zijn overgenomen in de SLO-publikatie "Wat krijgen ze op de basisschool?" (Kuiper, 1984). Allereerst stelt men dat verkeersonderwijs dient aan te sluiten bij ervaringen die kinderen opdoen in het verkeer en bij het ontwikkelingsniveau van kinderen. Dit betekent o.a. dat uitgegaan moet worden van de ver-keersomgeving van school en thuis. Ten tweede, verkeerson­derwijs is voor een belangrijk gedeelte gedragsonderwijs. Het gaat om het aanleren van verkeersgedrag. Verder dienen de ordenende principes van het verkeer uitgangspunt te zijn van verkeersonderwijs. In dit kader stelt men:

- verkeersonderwijs moet systematisch zijn; - moet handelingsgericht zijn; - moet relevant zijn; - moet praktisch toepasbaar zijn. Ten slotte dient verkeersonderwijs ook oog te hebben voor de maatschappelijke relevantie van het verkeerssysteem. Kortom, verkeersonderwijs kent een geheel eigen karakter en vereist een aanpak "waarbij plaats ingeruimd wordt voor gedragstrainingen, handelingsgerichte, praktisch toepasbaar kennisinhouden en vaardigheden, systematische analyses van verkeerssituaties, ervaringen van de kinderen en werkwijzen waarbij kinderen leren zich sociaal te gedragen en kritisch na te denken over het verkeer". (Kuiper, 1984)

1.2 De inhoud

In de opbouw van de leerinhoud worden drie deelgebieden onderscheiden: Verkeer als vakgebied, De basisschool­leerling als verkeersdeelnemer en Het vak verkeer in het basisonderwijs. Binnen de deelgebieden komen een aantal thema's aan de orde, die aan de hand van leesteksten en taken verder worden uitgediept. Het eerste deelgebied is Verkeer als vakgebied. De doel­stelling daarvan kan als volgt omschreven worden: "De stu­dent moet op zijn eigen niveau beschikken over kennis van en inzicht in verkeer als vakgebied". Nader geconcreti­seerd: - de student moet kennis hebben van wetgeving en regelge­ving, letterlijke teksten van verkeerswetgeving en verkeers-regelgeving snel kunnen opzoeken en interpreteren en deze

in eigen woorden paraat hebben en handelingsgericht kunnen formuleren; - de student zal uitgaande van een of meer invalshoeken meer inzicht moeten krijgen op verkeer als maatschappelijk

* Per l-6-'86 eindigt het Haags Verkeersonderwijs Project. De verworvenheden van dit project zullen dan verwerkt wor­den in een nieuwe verkeersmethode voor het basisonderwijs. Deze zal onder de naam "Straatwerk" door Veilig Verkeer Nederland worden uitgegeven.

4

TV 1067 B1S.A

verschijnsel; - de student moet vanuit opgedane ervaringen en persoon­lijke betrokkenheid eigen ideeën en gedachten over verkeer kunnen ontwikkelen en onder woorden kunnen brengen. Aan bod komen verkeerswetgeving en regelgeving. Vooralsnog wordt als handboek gebruikt "Slagen in het verkeer, ver-keerscode voor weggebruiker", een gezamenlijke uitgave van ANWB, CBR en VVN. (Dit boek is teveel op de automobilist afgestemd, hetgeen zeker als een nadeel ervaren wordt. Met behulp van een leeswijzer wordt daarom de student wegwijs gemaakt in dit boek.) Verkeer en het denken over verkeer hebben in de loop der tijden een aanzienlijke ontwikkeling doorgemaakt. In thema's als Ontwikkeling van het verkeer en de verkeerson­veiligheid, Verkeer en milieu en Verkeer en samenleving wordt daarom, binnen hetzelfde deelgebied, op deze ontwik­keling nader ingegaan. Het laatste thema, Verkeer en per­soonlijke betrokkenheid vraagt aansluitend op de verworven kennis en inzichten ruimte voor eigen meningsvorming. Van de studenten wordt uitdrukkelijk verwacht dat ze in staat zijn een standpunt in te nemen over de verschillende aspec­ten van het verkeerssysteem.

Het tweede deelgebied stelt de basisschoolleerling als ver-keersdeelnemer centraal. De student moet zicht krijgen op waar, wanneer en hoe kinderen met verkeer te maken krijgen. Extra aandacht wordt daarbij gevraagd voor de school-thuisomgeving. De student zal in staat moeten zijn deze te beoordelen op verkeers(on)veiligheld. Zo mogelijk zullen een aantal ontwikkelingspsychologische voorwaarden verkend worden. Thema's in dit deelgebied zijn: Verkeersrollen van kinderen, Kind-zijn in het verkeer en De verkeersomgeving van school en thuis. Kortom van de studenten wordt verwacht dat zij een beeld krijgen van de plaats van het kind in het verkeer.

Het vak verkeer in het basisonderwijs is het derde deel­gebied. Het hierboven genoemde hoofdstuk uit de SLO-publi-katie wordt als basistekst gebruikt. Een van de taken uit het eerste thema draagt dan ook de studenten op deze tekst, welke in z'n geheel in de reader is opgenomen, te bestu­deren. Van de studenten wordt bij het tweede thema verwacht dat zij rond een zelf gekozen onderwerp een lessencyclus opzetten. Aan de hand van een reeks taken over doelen, be­ginsituatie, werkvormen, media, evaluatie en uitvoering, wordt aldus toegewerkt naar een vakdidactiek. Maar niet alleen moeten studenten zich bekwamen in het geven van ver-keerslessen, in hun latere beroepsuitoefening krijgen ze ook te maken met schoolwerkplanontwikkeling en met ouders in de school. Ze worden dan in staat geacht kritisch met "de methode" om te kunnen gaan. Daarom wordt binnen dit deelgebied tevens hier aandacht aan besteed. Tot slot is een onderdeel gewijd aan het speciaal onder­wijs. Een van de grote problemen die leerkrachten daar te­genkomen is het feit dat er noch een complete verkeers-methode is, noch een verkeersdidactiek bestaat, welke is afgestemd op het speciaal onderwijs. Ook binnen het PABO-pakket kan niet veel meer gedaan worden dan te wijzen op het weinige dat er wel is.

5

TV 1067 B15.5

Op verschillende plaatsen wordt binnen dit deelgebied ver­wezen naar recent ontwikkeld materiaal. Zo wordt bij het thema Schoolwerkplan gewezen op het Haags Verkeersonderwijs Project en bij Ouders en verkeersonderwijs op "Oversteken" een verkeersoefenprogramma voor kleuters, waarbij leer­krachten en ouders samenwerken. Hierbij dient aangetekend te worden dat de meeste van deze materialen nog niet in definitieve versies beschikbaar zijn. Voor een overzicht van recente ontwikkelingen op dit terrein verwijzen we naar "Berichten over verkeersveiligheid" (nr. 16). Dit blad, dat uitgegeven wordt door de Directie Verkeersveiligheid, be­steedde in februari 1985 in een themanummer uitgebreid aan­dacht aan het verkeersonderwijs. (Overigens is ook dit themanummer in z'n geheel opgenomen in de reader)

1.3 Opzet en werkwijze

Bij de opzet van het onderwijsleerpakket "Verkeer op de PABO" was een van onze uitgangspunten dat studenten zich, zo mogelijk in groepen, de leerstof zelfstandig eigen kun­nen maken. Daarom zijn we in eerste instantie uitgegaan van de didactiek van probleemgestuurd leren. Dit is een vorm van onderwijs, ontwikkeld aan de Rijksuniversiteit Limburg (Schmidt en Bouhuijs, 1980), waarbij kleine groepen stu­denten werken aan taken, problemen en opdrachten. Een knel­lend probleem hierbij echter was de beperkte tijd die op de meeste PABO's beschikbaar is voor verkeersonderwijs. Wil de didactiek van probleemgestuurd leren tot zijn recht komen, dan zouden we voor het vak verkeer veel meer tijd vrij moe­ten kunnen maken. Uiteindelijk zijn we daarom terecht ge­komen bij een thematische aanpak, waarbij een aantal prin­cipes van probleemgestuurd leren worden gehandhaafd. Hoewel we zeker niet de intentie hebben deze laatste aanpak dwin­gend voor te schrijven, ligt het natuurlijk voor de hand dat het materiaal het meest tot zijn recht komt, indien eenzelfde didactische aanpak gevolgt wordt. Verderop worden alternatieven aan gedragen, opdat dit onderwijsleerpakket, wellicht met enige moeite, inpasbaar is in PABO's die een andere didactiek voorstaan.

Bij de didactische aanpak die ons voor ogen staat werken studenten in kleine groepen, onder begeleiding van docenten aan een zelf opgesteld werkplan. De nadruk wordt daarbij gelegd op zelfwerkzaamheid. Zelfwerkzaamheid betekent hier niet dat studenten zelf erachter moeten zien te komen wat ze moeten doen. Het betekent wel dat ze keuzen zullen moe­ten maken en dat ze verantwoording dragen voor de uitvoe­ring belangrijke rol. Hij draagt niet in de eerste plaats kennis over, maar stimuleert en begeleidt de studenten bij de verwerving van kennis, inzicht en vaardigheden. Om deze aanpak te realiseren is de leerstof geordend in een groot aantal taken welke te onderscheiden zijn in: studietaken, discussietaken, actietaken en toepassingstaken. Al deze taken zijn gegroepeerd rond de hierboven genoemde thema's. Het ligt niet in de bedoeling dat de student alle taken gaat maken. Uit het totale pakket moet een keuze ge­maakt worden. Hierbij zij aangetekend dat een aantal taken voor alle studenten verplicht is, opdat tenminste aan een

6

TV 1067 B15.6

aantal minimum eisen is voldaan. Nadat de student het verkeersboek voor de PABO heeft door­gelezen, heeft hij een globaal beeld van wat het te bieden heeft. Op basis daarvan kan hij voor zichzelf bepalen welke taken zijn voorkeur hebben. Hij kan dan op zoek gaan naar medestudenten met een zelfde interesse, om met hen een groep te vormen. Binnen deze groep zullen de studenten tot overeenstemming moeten zien te komen over de uit te voeren taken. Vervolgens gaat de groep een werkplan opstellen. Dit werkplan kan betrekking hebben op alle drie de deelge­bieden, maar men kan ook per deelgebied een werkplan op­stellen. Zeker als er wat meer tijd beschikbaar is, kan dit overzichtelijker zijn.

Binnen de gehele aanpak heeft het werkplan een belangrijke functie. Zo men wil, kan het opgevat worden als een werk-overeenkomst tussen de studenten en de docent. Maar tevens biedt het de studenten een houvast, daar ze met het werk­plan precies weten waar ze aan toe zijn. Uit het werkplan moet namelijk duidelijk zijn:

- wie er in de groep zitten; - welke taken er gedaan worden; - wie welke deeltaken op zich neemt; - hoeveel tijd men denkt nodig te hebben voor de uitvoering van elke taak; - wanneer er aan de diverse deeltaken gewerkt wordt; - wanneer men de diverse deeltaken denkt af te hebben; - eventuele andere opmerkingen die van belang zijn voor de planning van het werk, bijvoorbeeld over het uitvoeren van taken buiten het instituut. Als het werkplan af is, moet het met de docent besproken worden. Deze moet het toetsen op haalbaarheid. Daarom zul­len studenten in deze bespreking zo concreet mogelijk moe­ten kunnen aangeven hoe ze denken de taken uit te voeren. Als studenten bijvoorbeeld op zich genomen hebben dat ze een enquête gaan houden, moeten ze vooraf aan kunnen geven hoe ze de enquête denken te verwerken. Eventueel wordt het een en ander zeer kort omschreven. Pas nadat meer duide­lijkheid is verkregen zal de docent er uiteindelijk zijn goedkeuring aan moeten geven en kunnen de studenten aan het werk gaan. Het werkplan kan nu als leidraad functioneren bij het leerproces. Regelmatig zullen er nog besprekingen volgen tussen studenten en de docent, waarbij steeds wordt teruggegrepen naar het werkplan. Indien zich problemen voor­doen, kan het werkplan zonodig worden bijgesteld.

Ter afronding kan een gecombineerd schriftelijk en monde­ling tentamen plaatsvinden. De voor ieder verplichte stu-dietaken (waaronder de verkeerswetgeving en regelgeving)

« kunnen schriftelijk getentamineerd worden. Voor de overige taken lijkt een afrondend gesprek, waarin de student er o.a. blijk van geeft zich een mening gevormd te hebben over verkeer en verkeersonderwijs, meer voor de hand te liggen. Overigens merken we nog op dat zeker voor wat betreft de twee laatste deelgebieden, we er vanuit zijn gegaan, dat verkeer in het tweede of derde studiejaar in het programma is opgenomen. Van de studenten wordt namelijk verondersteld dat zij reeds over enige, voor het basisonderwijs rele­vante, kennis en vaardigheden beschikken.

7

TV 1067 B15.7

1.4 Het studentenmateriaal

Het onderwijsleerpakket "Verkeer voor de PABO" bestaat uit een werkboek voor studenten (het "Verkeersboek voor de PABO"), een reader en een docentenhandleiding. In het werk­boek voor studenten wordt na een inleiding ingegaan op de indeling en het gebruik van het werkboek. Tevens wordt een gedeelte van een fictief werkplan als voorbeeld gegeven. De romp van het werkboek wordt gevormd door de drie deelgebie­den: Verkeer als vakgebied, De bassisschoolleerling als verkeersdeelnemer en Het vak verkeer in het basisonderwijs. De opbouw is voor elk van de deelgebieden in grote lijnen hetzelfde. Ieder deelgebied wordt vooraf gegaan door een korte inleiding. Verder zijn ze onderverdeeld in een aantal thema's. Bij elk thema zijn een of meerderdere taken gefor­muleerd, welke veelal door tussenteksten met elkaar zijn verbonden. In "Tips" die bij een aantal taken staan, worden ideeën omtrent de uitvoering en alternatieven aangedragen. Bij iedere taak staat aangegeven hoeveel tijd er naar schatting van de student gevraagd wordt. Daar van studenten wordt verwacht dat ze een enkele keer zelf in beperkte mate onderzoek doen, worden handreikingen gegeven voor de opzet van een onderzoek. Deze handreikingen zijn achterin het werkboek te vinden. Achterin is ook een lijst opgenomen met adressen van instanties die zich op enigerlei wijze met verkeer en/of verkeersonderwijs bezig houden of die anderzins van belang zijn voor de uitvoering van taken.

Naast het werkboek is er een reader samengesteld met rele­vante literatuur. Vanuit het werkboek wordt dan ook regel­matig naar deze reader verwezen. De literatuur is per deel­gebied gegroepeerd. Tenslotte maakt ook deze handleiding deel uit van het on­derwijsleerpakket .

int? 1 r\C 7 T) 1 K Q

8

2 TOELICHTING BIJ DE TAKEN.

Bij de taken kan onderscheid gemaakt worden in: studieta-ken, discussietaken, actietaken en toepassingstaken. Bij studietaken krijgen studenten de opdracht een bepaald ge­deelte van de literatuur uit de reader te lezen of te be­studeren. Bijvoorbeeld: "Lees de zes kranteartikelen uit de reader over verkeer en milieu. Schrijf van ieder artikel in een paar zinnen op wat het probleem is". Studietaken beogen veelal studenten te voorzien van achtergrondinformatie. Telkens wordt gevraagd om een korte samenvatting. Hierdoor worden studenten ertoe aangezet de leerstof op enigerlei wijze te verwerken. In een enkel geval worden ook andere verwerkingsmogelijkheden aangeboden. Discussietaken hebben een meer open karakter, ze dragen bij aan de meningsvorming van de student. Juist vanwege het open karakter dienen ze goed voorbereid te worden. Bij ac­tietaken kunnen studenten ervaringen opdoen, hetzij door observaties, interviews of een rollenspel. Opgedane kennis en inzichten kunnen geoefend worden aan de hand van toepas­singstaken. In het navolgende hebben we steeds bij iedere taak aangegeven tot welke categorie deze behoort. We zijn ons er van bewust dat in een aantal gevallen deze indeling aanvechtbaar is. Als globale aanduiding hopen we echter dat ze de docent van dienst kan zijn.

Binnen de opzet die ons voor ogen heeft gestaan ligt het in de bedoeling dat studenten een keuze maken uit de vijftien thema's en binnen de thema's een keuze uit taken. We menen echter tevens dat die vrijheid niet onbeperkt moet blijven. Daarom dienen een aantal taken voor alle studenten ver­plicht gesteld te worden. Zoals al eerder opgemerkt, wordt hierdoor een garantie ingebouwd dat aan bepaalde minimum­eisen wordt voldaan. Uiteraard is het de verantwoordelijk­heid van de docent om uit te maken welke taken al dan niet voor alle studenten verplicht zijn. Daar waar wij schrijven "voor alle studenten verplicht", moet dit dan ook als ad­vies opgevat worden. De verplichte taken zijn alle taken van thema 1, 10 en 11 binnen thema 8 en 9, respectievelijk de taken 8.2, 8.4 en 9.4, 9.5. Op een rijtje gezet gaat het om de taken:

1.1 9.4 10.2 11.2 11.5 8.2 9.5 10.3 11.3 11.6 8.4 10.1 11.1 11.4

Daarnaast zullen we binnen de overige thema's taken als kerntaken benoemen. Het lijkt ons verstandig om studenten die aan die overige thema's willen werken, tenminste de kerntaken van die thema's te laten uitvoeren. De kerntaken zijn:

2.1 4.2 7.2 14.1 3.2 5.1 12.1 15.1 4.1 6.1 13.2

Alle overige taken zijn facultatief, dus ook de nog niet genoemde taken binnen de thema's 8 en 9. Buiten het minimum programma bestaande uit verplichte taken zijn er tal van alternatieve programma's denkbaar.

9

TV 1067 B15.9

Voorbeeld van een uitbreiding van het minirauraprograrama.

- Naast de verplichte taken uit thema 8, ook nog taak 8.1 en 8 .3 - Thema 2: Taak 2.1 (kerntaak) Taak 2.3

- Thema 7: Taak 7.1 (kerntaak) Taak 7.2 Taak 7.3

- Thema 15: Taak 15.1 (kerntaak) Taak 15.2 Taak 15.3

Toelichting bij de afzonderlijke taken

Taak 1.1 Studietaak Verplicht voor alle studenten

De leerstof van deze taak wordt door ons beschouwd als een op zich staand kennisgeheel, welke door de studenten zelf­standig bestudeerd dient te worden. We gaan daarbij van de vooronderstelling uit dat studenten in grote lijnen reeds over de nodige kennis van verkeerswetgeving en regelgeving beschikken. De taak beoogd studenten ertoe aan te zetten om het geheel nog eens door te nemen. Daar waar zij bij zich­zelf lacunes ontdekken, dienen ze zich de hen ontbrekende kennis alsnog eigen te maken. De student moeten de regels van het verkeerssysteem kennen. Dat betekent echter niet dat hij letterlijke wetsteksten uit het hoofd moeten leren, maar wel dat hij op handelings­niveau de zaak kan verwoorden en er zich naar gedraagt. Wij achten het belangrijk dat studenten vanuit de andere taken een link weten te leggen naar deze taak, maar ook omgekeerd. Dit betekent onder andere dat zij de stof niet alleen op hun eigen niveau moeten beheersen, maar bij de bestudering ervan ook steeds de basisschoolleerling voor ogen moeten houden. Om die reden ook hebben we in de reader materiaal opgenomen afkomstig van het Haags Verkeers-onderwijs Project. Bij de toetsing en evaluatie van het werk van de studenten zou hier aandacht aan besteed moeten worden.

Taak 2.1 studietaak Kerntaak

De literatuur bevat een schets van de ontwikkeling van het verkeer en het denken over verkeersonveiligheid.

TV 1067 B15.10

10

Taak 2.2 studietaak

Met deze taak hebben we een dwarsverband willen leggen met wereldoriënterende vakken. De literatuur voor deze taak moet de student zelf zoeken. De student kan op eigen niveau informatie vezamelen, maar tegelijkertijd dient hij ook al een indruk te krijgen van hoe die informatie naar de basis­schoolleerling vertaald wordt. Daarom wordt verwezen naar boekjes voor basisschoolleerlingen. In dat opzicht kan de opdracht ook beschouwd worden als voorwerk voor een of meerdere lessen wereldoriëntatie. De Tip op het einde van deze taak verwijst hier al naar. Overigens dient deze Tip niet opgevat worden als onderdeel van de taak, daar dit een aanzienlijke uitbreiding zou betekenen. Mogelijk kunnen de studenten deze Tip als praktijkopdracht voor geschiedenis-of aardrijkskunde uitvoeren.

Taak 2.3 Ac tietaak

De student kan ervaren hoe "men" denkt over verkeersonvei­ligheid. Er van uitgaande dat ook taak 2.1 is gedaan, kun­nen de opgedane ervaringen vergeleken v/orden met theore­tische opvattingen. We willen er hier nog eens uitdrukkelijk op wijzen dat het opzetten en uitvoeren van een onderzoek, zeker voor een onervaren student de nodige problemen met zich mee kan brengen. Ook al verwachten we geen wetenschappelijk verant­woord onderzoek, we hopen toch wel op enige bruikbare re­sultaten. Daarom dient al bij het bespreken van het werk­plan erop gelet te worden hoe de student denkt het onder­zoek uit te voeren. Knelpunten kunnen zich voordoen bij de constructie van een vragenlijst en de verwerking van de resultaten, veelal omdat de vraagstelling niet helder is. Begeleiding hierbij is zeker op zijn plaats. De Tip bij deze taak spreekt ons inziens voor zich.

Taak 3.1 Studietaak

Met deze taak wordt beoogd de student zicht te laten krij­gen op de kwalitatieve omvang van de verkeersonveiligheid. De student zal hier gedeeltelijk zelf zijn informatie moe­ten zien te krijgen. Het vrachten op ongevraagde informatie kost vaak tijd. De student zal binnen de werkplanning hier­mee rekening dienen te houden.

Taak 3.2 Studietaak Kerntaak

In beide te lezen artikelen wordt ingegaan op het onder­scheid dat gemaakt wordt tussen objectieve en subjectieve verkeersonveiligheid. De volgende taak gaat door op het verschijnsel subjectieve verkeersonveiligheid.

11

TV 1067 B15.ll

Taak 3.3 Actietaak

De enquête die we in deze taak hebben opgenomen is vooral bedoeld om te achterhalen hoe (on-)veilig mensen zich als voetganger in het verkeer voelen. Deze enquête werd in het najaar van 1984 gehouden onder ruim 2.000 voetgangers door de voetgangersvereniging V.B.V. In het april-nummer 1985 van hun tijdschrift "Mensen op straat" wordt van de resul­taten verslag gedaan. Wellicht kunt u dit nummer bij de vereniging opvragen (zie adressenlijst in het studentboek) om de uitkomsten te kunnen vergelijken met die van het on­derzoek van de studenten.

Hoewel voor dit onderzoek al een vragenlijst beschikbaar is kunnen zich bij de verwerking van de gegevens nog wel pro­blemen voordoen. Wij verwijzen naar de opmerking die wij hierover reeds bij taak 2.3 hebben gemaakt.

Taak 3.4 Studietaak

De literatuur voor deze taak bestaat uit een aantal korte teksten met beknopte informatie over instellingen die zich bezig houden met het onderzoek naar verkeersveiligheid.

Taak 4.1 Studietaak Kerntaak

Hoofdstuk I uit het Milieuhandboek 's-Gravenhage, de li­teratuur voor deze taak, gaat in op de milieuproblematiek in z'n algemeenheid. De toespitsing naar verkeer vindt in de navolgende taken plaats.

Taak 4.2 Studietaak Kerntaak

De voor deze taak te lezen zes kranteartikelen belichten verschillende aspecten van het thema verkeer en milieu.

Taak 4.3 Actietaak

Bij milieuzaken spelen vaak belangentegenstellingen een rol. Door het opzetten van een beperkt onderzoek kunnen studenten hierin meer inzicht verwerven. Zie hiervoor eer­der gemaakte opmerkingen in deze docentenhandleiding bij taak 2.3. Mochten studenten er niet in slagen contacten te leggen met mensen van de Initiatiefgroep Wijs op Weg of van Natuur en Milieu, dan kan altijd nog gedacht worden aan een interview met een bioloog die kennis van zaken heeft van milieuproblemen of met een plaatstelijke milieugroep.

TV 1067 B15.12

12

Taak 4.4 Discussietaak

Zowel aan de voorbereiding, de uitvoering als de verslagge­ving moeten eisen gesteld worden. Voordat studenten aan de discussie deel gaan nemen wordt verwacht dat ze al iets gelezen hebben (taak 4.1 en 4.2 en zo mogelijk meer) en over de stelling hebben nagedacht. Mogelijk kan de docent (technisch) gesprekleider zijn bij de discussie. Dit zou dan al bij de bespreking van het werkplan afgesproken kun­nen worden. Voor voorbereiding en verslaggeving is ongeveer een uur uit te trekken, zodat de discussie zelf niet langer dan een uur hoeft te duren.

Taak 5.1 Actietaak Kerntaak

Deze taak beoogd de studenten kennis te laten maken met belangengroepen die zich met verkeer bezig houden en met wat ze daarmee trachten te bereiken. Zonder uitputtend te willen zijn denken we daarbij aan de ANWB, de BOVAG, de ENFB, de actiegroep Stop de Kindermoord, de VBV, de Stich­ting Natuur en Milieu, de vereniging VVN, de initiatief­groep Wijs op Weg en het actiekomitee 50 is teveel (deze groepen zijn althans opgenomen in de adressenlijst achterin het werkboek voor de studenten). Het moge duidelijk zijn dat hoe meer groepen benaderd worden hoe meer tijd de taak kost. Zeker als men de Tip opvolgt zal dit aanzienlijk meer tijd vragen. Een mogelijk ander alternatief is het uitnodi­gen van een of meerdere vertegenwoordigers van de belangen­groepen, om op school te komen vertellen over de activi­teiten van zijn of haar groep. Anderzijds kan de taak ook teruggebracht worden tot een studietaak. De studenten beperken zich dan tot de informa­tie in de reader en maken daar een korte samenvatting van.

Taak 5.2 Studietaak

In zekere zin kunnen ook politieke partijen hier als belan­gengroepen aangemerkt worden. Van de studenten wordt verwacht dat ze zelfstandig proberen informatie te verzamelen. We kunnen ons voorstellen dat dit problemen oplevert. Mogelijk kan de docent al vooraf bij de verschillende politieke partijen informeren of zij in hun partijprogramma aandacht aan verkeer besteden en zonodig de betreffende paragrafen opvragen. Het zal in ieder geval de studietijd aanmerkelijk bekorten.

Taak 5.3 Actietaak

Met deze taak kunnen studenten ervaring opdoen met het op­zetten van acties. De docent zal erop moeten toezien dat het actieprogramma ook werkelijk uitvoerbaar is. De Tip bij deze taak is wel een uitbreiding, maar wij menen dat studenten er veel aan kunnen hebben.

13

TV 1067 B15.13

Taak 6.1 Discussietaak Kerntaak

Aan de hand van stellingen is het de bedoeling dat er in de klas of de groep een discussie gevoerd gaat worden. Aan deze discussie kan de verslaggeving van het werk aan de voorgaande thema's gekoppeld worden. Zie ook eerder gemaakte opmerkingen bij taak 4.4.

Taak 7.1 Studietaak

Deze taak spreekt ons inzien voor zich

Taak 7.2 Actietaak Kerntaak

Het door de studenten te voeren kringgesprek is in feite bedoeld als een soort groepsinterview. Het uiteindelijk doel ervan is studenten zicht te laten krijgen op de mobi­liteit van kinderen. Door echter te kiezen voor een kring­gesprek is er niet alleen sprake van leerervaringen bij de student, maar ook bij de leerlingen in de stage-klas. Daarom wordt de student erop gewezen dat ook voor de leer­lingen op een of andere manier de leerervaringen uit het kringgesprek verwerkt moeten worden. De student dient er overigens op gewezen te worden alle verkeersrollen (voet­ganger, passagier, fietser en eventueel speler) aan bod te laten komen in het kringgesprek.

De leerervaringen van de student kunnen in de jaargroep be­sproken worden en/of in een verslag verwerkt worden.

Taak 7.3 Actietaak

Werkten studenten bij de vorige taak meer in de diepte, nu is het de bedoeling dat er meer in de breedte gewerkt wordt. Ook ligt bij deze taak meer de nadruk op de actiera­dius, dan op de verschillende verkeersrollen. Over de opzet van een onderzoek verwijzen we weer naar de opmerkingen in deze handleiding gemaakt bij taak 2.3

Taak 7.4 Actietaak

De bedoeling van de taak wordt in de taak zelf al aangege­ven. Verondersteld wordt dat studenten met een fototoestel of met video-apparatuur om kunnen gaan. Een fototoestel levert meestal geen problemen op, maar bij video is wel enige ervaring vereist. Hebben studenten nog nooit met vi­deo gewerkt, dan lijkt het verstandig om dat ook hier ach­terwege te laten.

TV 1067 TH 5 IA

14

Taak 8.1 Studietaak

Deze taak spreekt ons inziens voor zich.

Taak 8.2 Studietaak Verplicht voor alle studenten

Beide artikelen hebben betrekking op oorzaken van ongeval­len bij kinderen. Het eerste artikel benaderd het probleem vanuit de analyse van ongevallen. In het tweede artikel wordt verslag gedaan van observaties van het gedrag van kinderen in het verkeer, met name bij het oversteken.

Taak 8.3 Actietaak

Deze taak beoogt de studenten te laten inzien wat er alle­maal komt kijken bij een zo ogenschijnlijk eenvoudige zaak als oversteken. Met andere woorden de voetgangerstaak dient uiteengelegd te worden in deeltaken. De taak is dan ook beslist niet eenvoudig. Daarom hier als voorbeeld hoe zo'n als stroommodel kan worden weergeven. 001 Kijk naar links 002 Nadert er verkeer? Zo ja, dan 003, zo nee, dan 010 003 Zal het verkeer binnen 10 seconden passeren? Zo ja, dan 001, zo nee, dan 010 010 Kijk naar rechts 011 Nadert er verkeer? Zo ja, dan 012, zo nee, dan 020 012 Zal het verkeer binnen 10 seconden passeren? Zo ja, dan 001, zo nee, dan 020 020 Kijk naar links 021 Nadert er verkeer? Zo ja, dan 022, zo nee, dan 030 022 Zal het verkeer binnen 8 seconden passeren? Zo ja, dan 001, zo nee, dan 030 030 Ga tot halverwege de straat 031 Kijk naar rechts 032 Nadert er verkeer? Zo ja, dan 033, zo nee, dan 040 033 Zal het verkeer binnen 5 seconde passeren? Zo ja, dan 031 zo nee, dan 040 040 Loop door tot op het trottoir 041 Draai naar links 043 Loop tot aan de hoek van de straat enz. enz. enz. Dit model wil alleen laten zien, dat de ogenschijnelijk eenvoudige voetgangerstaak behoorlijk gecompliceerd is.

Taak 8.4 Studietaak Verplicht voor alle studenten

Vanuit de ontwikkelingspsychologie wordt in deze literatuur de mogelijkheden en beperkingen van kinderen in het verkeer beschreven.

TV 1067 B15.15

15

Taak 8.5 Actietaak

Deze taak spreekt ons inziens voor zich

Taak 8.6 Discussietaak

Zie eerder gemaakte opmerkingen bij taak 4.4.

Taak 8.7 Toepassingstaak

Bij deze taak wordt verondersteld dat studenten, niet al­leen vanuit de voorgaande taken, maar ook vanuit andere lessen en hun ervaringen met kinderen, zich een beeld ge­vormd hebben van kinderen in het algemeen. De studenten moeten nu nagaan welke kenmerken van het kindzijn van be­lang zijn bij de passagiersrol.

Taak 9.1 Actietaak

De studenten zouden bij deze taak gebruik kunnen maken van een observatie-schema, zoals voorgesteld bij "Opzet van een onderzoek". Om een dergelijk observatie-schema te ontwik­kelen is het verstandig eerst op de bewuste plek een of twee keer zomaar te observeren. De ervaringen opgedaan bij deze observatie kunnen dan van dienst zijn bij het vast­stellen van de observatiecategorieën. Indien gebruik ge­maakt wordt van een observatie-schema, is het verstandig de studenten daarnaast nog eventuele opmerkelijke situaties te laten beschrijven. De observatie zou ook beperkt kunnen blijven tot het be­schrijven van een aantal verkeersgevaarlijke situaties.

Taak 9.2 Actietaak

Deze taak spreekt ons inziens voor zich.

Taak 9.3 Studietaak

Beide artikelen gaan in op verkeersmaatregelen die genomen kunnen worden om bepaalde situaties wat minder onveilig te maken. De literatuur van deze taak kan als achtergrondli­teratuur voor de volgende taak beschouwd worden.

Taak 9.4 Actietaak Verplicht voor alle studenten

De studenten dienen vaardigheden op te doen in het analyse-

16

TV 1067 B15.16

ren van verkeerssituaties. Met name voor wat betreft de school-thuis route is dit van belang, daar kinderen daar dagelijks langs komen. Geadviseerd wordt ten behoeve van deze taak de brochure "Schoolroute Schoolomgeving" te be­stellen bij VVN.

Taak 9.5 Studietaak Verplicht voor alle studenten

Wij achten het van belang dat studenten op de hoogte zijn van het materiaal dat ontwikkeld is voor het basisonder­wijs, op het gebied van de school-thuis route. Evenals bij taak 5.2 lijkt het verstandig als de docent ervoor zorgt de materialen van "Planwinkel Delft", de "Werkgroep 2000" en van "Stop de Kindermoord" vooraf in huis te hebben. Opgemerkt zij echter dat de genoemde in­stellingen over een beperkt budget beschikken en derhalve betrekkelijk weinig materiaal beschikbaar kunnen stellen. Er dient derhalve spaarzaam gebruik van gemaakt te worden. Mogelijk wordt (bij grotere aantallen) een vergoeding ge­vraagd. Mogelijk kunnen studenten met dit materiaal een of meerdere verkeerslessen verzorgen op hun stageschool.

Taak 9.6 Discussietaak

Ter voorbereiding van deze taak dienen de studenten het artikel over de verkeersbrigadiers uit de reader te lezen. Zie verder de opmerkingen die wij in deze handleiding ge­maakt hebben bij taak 4.4.

Taak 10.1 Actietaak Verplicht voor alle studenten

Van de studenten wordt verwacht dat zij eerst op de eigen stage-school eens rond kijken hoe het verkeersonderwijs daar vorm krijgt. Vervolgens kunnen hun bevindigen afgezet worden tegen recente ontwikkelingen, zoals die in het arti­kel van taak 10.2 en 10.3 beschreven zijn.

Taak 10.2 Studietaak Verplicht voor alle studenten

Deze taak spreekt ons inziens voor zich.

Taak 10.3 Studietaak Verplicht voor alle studenten

Bij de ontwikkeling van dit onderwijsleerpakket hebben wij gemeend inhoudelijk aan te moeten sluiten bij de uitgangs­punten die binnen het Haags Verkeersonderwijs Project zijn verwoord en naderhand zijn overgenomen in het artikel bij deze taak. In de navolgende taken wordt er dan ook regel­matig naar verwezen.

17

TV 1067 B15.17

Het zou goed zijn Indien studenten bij de nog te geven les­sen gebruik kunnen maken van het materiaal van het Haags Verkeersonderwijs Project, daar dit aansluit op de ver-keersdidactiek die wij voorstaan.

Taak 11.1 Toepassingstaak Verplicht voor alle studenten

De taken bij thema 11 kunnen opgevat worden als deeltaken van een grote taak. Deze taak zou als volgt geformuleerd kunnen worden: "Bereidt een reeks lessen voor die zo moge­lijk inhoudelijk aansluiten bij het verkeersonderwijs op de stageschool. Deze lessen dienen echter wel te voldoen aan de eisen zoals die geformuleerd zijn in de SLO-publicatie van taak 10.3. Tenminste een van de lessen uit die reeks dient ook daadwerkelijk gegeven te worden. Het liefst zou­den we zien dat iedere student ervaringen opdoet met het organiseren en geven van een buitenles."

De deeltaken gaan over: het lesdoel, de beginsituatie, de werkvormen, de media, evaluatie en uitvoering.

Taak 11.1 heeft betrekking op het formuleren van doelstel­lingen. De student moet vanuit het algemene doel van ver­keersonderwijs zien te komen tot specifieke lesdoelen.

Taak 11.2 Toepassingstaak Verplicht voor alle studenten

Deze taak heeft betrekking op de beginssituatie. De begin­situatie wordt door De Corte e.a. (1981) omschreven als: "het geheel van persoonlijke, sociale, schoolse en situa­tionele gegevens, die in verband met te realiseren onder­wijsdoelen van invloed kunnen zijn, respectievelijk zijn op het verloop en de resultaten van onderwijsleerprocessen." Het moge uit deze omschrijving duidelijk zijn dat er nooit een perfecte, volledige beschrijving van de beginsituatie te geven is. De student zal zich dan ook moeten beperken tot een globale beschrijving, waarbij uitgegaan wordt van de doelstellingen die hij in de vorige taak heeft geformu­leerd. Te denken valt dan aan de stof die reeds beheerst wordt, een karakterisering van de klas waarvoor de lessen bedoeld zijn, het tijdstip waarop de lessen gegeven gaan worden, de schoolsituatie (zie taak 10.1), de verkeersom-geving van de school en mogelijke andere voor die speci­fieke situatie belangrijke factoren.

Uit de opzet van de lessenreeks dient duidelijk te blijken dat er met de beginsituatie rekening is gehouden.

Taak 11.3 Toepassingstaak Verplicht voor alle studenten

Deze taak spreekt ons inziens voor zich.

w in£7 n u 1«

18

Taak 11.4 Toepassingstaak Verplicht voor alle studenten

Bij deze taak kan gebruik gemaakt worden van taak 10.1.

Taak 11.5 Toepassingstaak Verplicht voor alle studenten

Met deze taak worden studenten aangezet tot zelfevaluatie. Het evaluatieplan dient eenvoudig van opzet en hanteerbaar te zijn. De studenten dienen daarin aan te geven hoe en wanneer de leerresultaten van de leerlingen gemeten worden. Daarnaast moeten ze aangeven hoe ze het onderwijsleerproces willen evalueren. Gedacht kan worden aan een kort verslag van iedere les, evaluatiegesprekken met leerlingen en of de mentor van de stageschool en of medestudenten, die de les­sen bijgewoond hebben. Uiteindelijk zullen ze echter wel zelf de conclusies uit deze evaluatie moeten trekken.

Taak 11.6 Toepassingstaak Verplicht voor alle studenten

Buitenlessen vragen een andere instelling en doen een be­roep op andere vaardigheden van de studenten, dan klassi­kale lessen. Ze vragen om een degelijke organisatie, om te voorkomen dat ze uit de hand lopen. Er zal op toegezien moeten worden dat de kans op mislukken tot een minimum be­perkt is. Indien een student slechte ervaringen opdoet met buitenlessen zal dat niet alleen problemen geven op de stageschool, maar ook later zal hij geneigd zijn van bui­tenlessen af te zien.

Taak 12.1 Studietaak Kerntaak

Deze taak spreekt ons inziens voor zich.

Taak 12.2 Actietaak

Bedoeld wordt hier dat de studenten nagaan hoe ouders thuis bewust of onbewust met de verkeersopvoeding van de eigen kinderen omgaan. Het gaat er dus niet om in hoeverre ouders op school helpen bij verkeerslessen. De studenten zou ge­vraagd kunnen worden de consequenties van het onderzoek te bespreken. Eveneens zou bekeken kunnen worden of er wat mee op de stageschool gedaan kan worden. Zie verder eerder gemaakte opmerkingen over de opzet van een onderzoek bij taak 2.3.

Taak 12.3 Actietaak

Deze taak spreekt ons inziens voor zich.

19

TV 1067 B15.19

Taak 13.1 Studletaak

Deze taak spreekt ons inziens voor zich.

Taak 13.2 Toepassingstaak Kerntaak

Het beoordelen van een methode is een subjectieve aangele­genheid evenals de opstelling van een lijst met criteria. Daarom wordt aan de studenten overgelaten deze lijst zelf op te stellen. Daarbij geldt overigens wel de regel, hoe concreter de criteria, hoe eenvoudiger het beoordelen wordt.

Taak 13.3 Toepassingstaak

Deze taak sluit direct aan de bij de voorgaande taak. Het is overigens goed mogelijk dat bij het beoordelen van een methode de criteria alsnog worden bijgesteld.

Taak 13.4 Toepassingstaak

Bedoeld wordt hier het lesmateriaal van het Haags Verkeersonderwijs Project dat in de toekomst verwerkt gaat worden in de methode "Straatwerk", het verkeersoefenprogram-ma "Oversteken", het pakket "Schoolverkeer moet veiliger" en het pakket "Veilig naar school".

Taak 13.5 Actietaak

Deze taak spreekt ons inziens voor zich.

Taak 14.1 Studietaak Kerntaak

Het in eigen woorden omschrijven van wat er in een deel-schoolwerkplan verkeer moet komen is bedoeld als een vorm van verwerking van het bestudeerde. Vandaar ook de toe­lichting tussen haakjes op het einde van de taak.

Taak 14.2 Studietaak

Deze taak spreekt ons inziens voor zich.

•m i n£7 n m on

20

Taak 14.3 Actietaak

De rollen, zoals geadviseerd bij de Tip, zijn alleen be­doeld voor de vergaderingen. Bij het schrijven van de con­cepttekst doen ze verder niet ter zake.

Taak 15.1 Studietaak Kerntaak

De artikelen behorende bij deze taak gegeven een beschrij­ving van het pakket "Stap voor stap" en de conclusie en aanbevelingen van een evaluatie-onderzoek naar dit pakket.

Taak 15.2 Toepassingstaak

Van de studenten die aan deze taak beginnen wordt vooron­dersteld dat zij enige kennis van het speciaal onderwijs en liefst ook van orthodidactiek hebben. Is dit niet het ge­val, dan heeft deze taak weinig zin.

Taak 15.3 Discussietaak

Zie eerdere opmerkingen bij taak 4.4.

TV 1067 B15.21

21

3 HANDREIKINGEN VOOR ALTERNATIEF GEBRUIK

Zoals al eerder was opgemerkt heeft ons bij de samenstel­ling van het onderwijsleerpakket "Verkeer voor de PABO" een bepaalde opleidingsdidactiek voor ogen gestaan. We zijn ons er echter terdege van bewust dat in de praktijk iedere do­cent er op zijn eigen manier mee om zal gaan. Wij beschou­wen dat ook als een goede zaak. In eerste instantie hebben we de inhoud van het vak verkeer op de PABO aan willen pas­sen aan recente ontwikkelingen op dit gebied In het basis­onderwijs. Tevens hebben we gepoogd daar enige ordening in aan te brengen. Aansluitend op vernieuwingen in de PABO hebben we gekozen voor een opleidingsdidactiek zoals hier­boven besproken. Evenwel, op veel PABO's wordt nog gewerkt volgens het leerstof jaarklassenmodel. Hierbij wordt in jaarklassen mededelend-aanbiedend les gegeven (Coonen en Wilmink, 1984). We willen hier enkele suggesties doen, wel­ke het mogelijk maken dit onderwijsleerpakket binnen een dergelijk model te gebruiken.

Indien men van plan is de inhoud van het onderwijsleerpak­ket in de vorm van colleges aan te bieden kunnen in prin­cipe alle 15 thema's in meer of mindere mate aan bod komen. De literatuur in de readers kan voor de docent dienen als achtergrondinformatie. Gedeelten eruit kunnen aan studenten opgegeven worden als te bestuderen literatuur. Ook kan van een aantal taken gebruik gemaakt worden, hetzij als gewone opdrachten, hetzij als stage-opdrachten. Geadviseerd wordt om vooraf de toelichting bij de taken, zoals ze in deze handleiding staan, door te nemen. In het navolgende wordt binnen een aangepaste ordening de suggesties puntsgewijs gegeven. Rond de thema's, zoals ze hieronder staan, zijn per thema een of meerdere colleges te geven.

1. Over verkeersonderwijs

Lesinhoud en suggesties: - uitleg over de opzet van de cursus; - behandeling van de publicatie "Wat krijgen ze op de ba­sisschool" (reader pag...), als inleiding op de cursus; - Taak 10.1 als stage-opdracht.

2. Het probleem van de verkeers(on-)veiligheid

Lesinhoud en suggesties: - de ontwikkeling van het verkeer (zie de literatuur van taak 2.1); - de kwantitatieve omvang van de verkeersonveiligheid (zie de literatuur van taak 3.1); - objectieve en subjectieve verkeersonveiligheid (zie de literatuur van taak 3.2); - Taak 3.4 zou als studie-opdracht aan de studenten mee naar huis gegeven kunnen worden.

22

3. Verkeer en samenleving

Lesinhoud en suggesties: - belangenorganisaties in het verkeer (zie de literatuur van taak 5.1); - verkeer en milieu (zie de literatuur van taak 4.1 en 4.2); - mogelijk kan een gastcollege verzorgd worden door mensen van een of meerdere belangengroepen; - Taak 4.4 ter afronding van dit thema.

4. Verkeerswetgeving en regelgeving

Bij dit thema wordt uitgegaan van taak 1.1. Lesinhoud en suggesties: - het algemeen studiegedeelte, met bijzondere aandacht voor de voetganger en de fietser; - het bordenboek; - de kruispuntcomputer; - het artikel "Een mening van een opvoeder" dat bij thema 6 in het verkeersboek voor de PABO staat kan ter afsluiting als discussiestuk gebruikt worden.

5. Verkeersrollen van kinderen

Lesinhoud en suggesties: - taak 7.2 kan vooraf als stage-opdracht meegegeven worden; -verkeersonveiligheid van kinderen (zie de literatuur van taak 8.1 en 8.2); - het kind als speler (zie de literatuur van taak 7.1 en 7.4); - het kinde als voetganger (zie de literatuur van taak 8.2 en 8.4). Taak 8.3 zou als opdracht meegegeven kunnen wor­den; - het kind als fietser (zie de literatuur van taak 8.4 en 8.5). Taak 8.5 zou een stage-opdracht kunnen zijn; - het kind als passagier van het openbaar vervoer of van particulieren (auto, fiets, bromfiets e.d.); - het kind als kritisch verkeersdeelnemer (zie hiervoor paragraaf 7.3.2 van de publicatie "Wat krijgen ze op de basisschool" in de reader op pag...).

6. De verkeersomgeving van school en thuis

Lesinhoud en suggesties: - taak 9.1 kan vooraf als stage-opdracht meegegeven worden; - school-thuisroute (zie voor literatuur de brochure "Schoolroute en schoolomgeving" te bestellen bij VVN); - de verkeersbrigadier (zie het artikel "De verkeersbriga-dier in kort bestek" in de reader op pag Uitgebreidere informatie is te krijgen bij de stichting Verkeersbriga-diers); - demonstratie van het materiaal van "Planwinkel Delft", "Werkgroep 2000" en "Stop de Kindermoord". Voorzover nog niet aanwezig op het instituut is dit materiaal bij de be­treffende instellingen te bestellen.

23

W 1067 R15.23

7. Methode en leermiddelen voor verkeersonderwijs

In "Berichten over verkeersveiligheid" in de reader op pag.... worden voor het basisonderwijs recent ontwikkelde materialen beschreven. Het is een goede zaak indien deze materialen voor studenten op het instituut ter inzage lig' gen. Lesinhoud en suggesties: - criteria ter beoordeling van een methode (zie inleiding op taak 13.2) - methoden voor verkeersonderwijs (zie de literatuur van taak 13.1 en 13.4) - leermiddelen bij het verkeersonderwijs (aangesloten kan worden bij taak 10.1).

8. De verkeersles

Verondersteld wordt dat de studenten een of meerdere ver-keerslessen op de stageschool gaan geven. Zo mogelijk ook een buitenles. Lesinhoud en suggesties: - de onderdelen van thema 11 te weten: het lesdoel, de be­ginsituatie, de werkvormen, de media en de evaluatie; - eisen te stellen aan de lesvoorbereiding; - de buitenles (zie hiervoor taak 11.6 en de toelichting op die taak in deze docentenhandleiding).

9. Verkeer in het speciaal onderwijs

Lesinhoud en suggesties: - Verschillende typen van scholen (zie o.a. de inleidende tekst bij thema 15); - Verkeersonderwijs op LOM, MLK en ZMLK (zie de literatuur van taak 15.1).

10. Ouders en verkeersonderwijs

Lesinhoud en suggesties: - verkeersopvoeding door ouders (zie de literatuur van taak 12.1); - ouderhulp bij verkeersonderwijs; - Taak 12.2 kan als stage-opdracht meegegeven worden.

11. Het schoolwerkplan

- het deelschoolwerkplan verkeer (zie de literatuur van taak 14.1); - taak 14.2 kan als stage-opdracht meegegeven worden.

24

LITERATUUR

De Corte, E., e.a., Beknopte didaxologie, Wolters-Noordhoff Groningen, 1981.

3 Opleidingsmodellen voor de PABO, Coonen, H. en H. Wilmink (red.). K.P.C. 's-Hertogenbosch, 1984.

Wat krijgen ze op de basisschool?, Kuiper, W., e.a. (red.), S.L.O. Enschede, 1984.

Schmidt, H.G. en P.A.J. Bouhuijs, Onderwijs in taakgerichte groepen, Het Spectrum Utrecht/Antwerpen, 1980.

TV 1067 B15.25

25

Bijlage:

FILMLIJST

Aanvragen en voorwaarden voor uitlening.

Deze catalogus is samengesteld met welwillende medewerking van

diverse instanties.

Deze hebben vaak uiteenlopende voorwaarden voor uitlening.

Het verdient daarom aanbeveling die voorwaarden wederzijds te­

voren even goed vast te leggen.

Indien u films leent en zelf voor vertoning zorgdraagt verzoeken

wij u onderstaande regels in acht te nemen:

- een in goede staat verkerende geluidsprojector gebruiken en

voor vakkundige bediening zorgdragen;

- de films, teruggewikkeld op dezelfde spoelen als waarop deze

werden ontvangen, in de bijbehorende dozen op de aangegeven

datum terugzenden;

- de films met zorg behandelen en tegen beschadiging beschermen;

(een copiefilm kost ca. ƒ 1000,-- !)

- van de bezoekers geen entreegelden - in welke vorm ook - heffen

voor het bijwonen van de vertoning(en);

- ten behoeve van de vertoning(en) geen enkele vorm van reklame

maken zoals b.v. met affiches, advertenties, strooibiljetten e.d.;

- d e verschuldigde kosten, b.v. vrachtkosten en/of filmhuur, vol­

doen als aangegeven door de instantie die de films uitleent;

- generlei wijzigingen in de films of de titels aanbrengen of de

films op welke wijze dan ook geheel of gedeeltelijk (doen) ver­

menigvuldigen ;

- indien er bij de films vertoninpsrapporten zijn begevoegd deze

ingevuld met de geleende films terugzenden;

- in geval van beschadiging aan de film hiervan melding maken door

een briefje in de filmdoos bij te sluiten.

Bij de Rijksvoorlichtingsdienst en het Technisch Filmcentrum is

schriftelijk aanvragen verplicht. Deze moet uiterlijk 14 dagen vóór

de vertoningsdatum ingediend te worden.

Namen en adressen van instellingen en bedrijven waar, zover ver­

meld, films verkrijgbaar zijn:

Ballast Nedam Ballast-Nedam Groep N.V. afd. Voorlichting en Publiciteit Laan van Kronenburg 2 Amstelveen Tel: 020-

Bos Kalis Koninklijke Bos Kalis Westminster N.V. Postbus 75 3360 AB Sliedrecht Tel: 078-111922

Fokker Koninklijke Nederlandse Vliegtuigfabriek Fokker N.V. Postbus 7600 1117 ZJ Schiphol Oost Tel: 020-5449111

Gemeente Rotterdam Afd. Voorlichting Coolsingel 40 3011 AD Rotterdam Tel: 010-172124

I.H.C. I.H.C. Holland N.V Postbus 208 3350 AE Papendrecht Tel: 078-158811

H.B.G. Hollandse Beton Groep N V Generaal Spoorlaan 489 2285 TA Rijswijk Tel: 070-153911

Mammoet Transport B.V (Hr. van Leeuwen) Westerdoksdijk 40 1013 AB Amsterdam Tel: 020-221644

Nedlloyd Nedlloyd Groep N V Houtlaan 21 3016 DA Rotterdam Tel- 010-177911

NIAM Nederlands Instituut Audio Visuele Media Sweelinckplein 33 2517 GN 's-Gravenhage Tel- 070-600924

Publieksvoorlichting directie Voorlichting Min. van Verkeer en Waterstaat afd. Publieksvoorlichting Koningskade 4 2596 AA 's-Gravenhage Tel: 070-264011

PTT Centrale Directie PTT Pers- en Publiciteitsdienst Kortenaerkade 12 2518 AX 's-Gravenhage Tel: 070-759111

V . V . N . Veilig Verkeer Nederland

Postbus 278

1200 AG Hilversum

Tel. 035-11441

R.V.D. Rijksvoorlichtingsdienst Filmotheek Postbus 20006 2500 EA 's-Gravenhage Tel: 070-614181

R . O . D . Regionaal Orgaan Drenthe

Westerbrink 1

9405 BI Assen

Tel. 05920-55544

RWS Rijkswaterstaat directie Noordzee Postbus 5807 2280 HV Rijswijk Tel: 070-949500

Rijkswaterstaat directie Bovenrivieren Postbus 9071 6800 ED Arnhem Tel: 085-629111

Rijkswaterstaat directie Benedenrivieren Spuiboulevard 334-348 3311 GR Dordrecht Tel: 078-132266

Rijkswaterstaat directie Limburg Tongersestraat 51 6211 LM Maastricht Tel: 043-17744

RIJP Rijksdienst voor de IJsselmeerpolders Afd. Voorlichting Postbus 600 8200 AP Lelystad Tel: 03200-99111

Scan Dutch (Mevr. v. Hofwegen) Westplein 14 3016 BM Rotterdam Tel: 010-365711

Smit Int. Smit Internationale Nederland B.V afdeling Public Relations Postbus 1042 3000 BA Rotterdam Tel: 010-549911

TFC Stichting Technisch Film Centrum Arnhemsestraatweg 17 6881 NB Velp Tel: 085-629188

Vewin Vereniging Waterleidingbelangen in Nederland Sir Winston Churchilllaan 273, 2288 EA Rijswijk Tel: 070-902720

Volker Stevin Koninklijke Volker Stevin N.V. Oostmaaslaan 71 3000 CP Rotterdam Tel: 010-331533

Rijkswaterstaat directie Wegbouwkundige Dienst Postbus 5044 2600 GA Delft Tel: 015-569307

Rijkswaterstaat directie 3ruggen Koningin Julianalaan 372 2270 AG Voorburg Tel: 070-694131

Rijkswaterstaat directie Waterhuishouding en Waterbeweging Postbus 20907 2500 EX 's-Gravenhage Tel 070-889370

TUNNELS

Amsterdam bouwt ondergronds

Film over de aanleg van de metro in Amsterdam.

KI. _+ 30 min. opt. N. Verkrijgbaar bij: Ballast Nedam

BRUGOEN

Elementen trotseren elementen (1966)

Joop Burcksen/Ruud Herblot

De bouw van de Oosterscheldebrug heeft drieëneenhalf jaar geduurd. De brug is 5 kilometer lang. De afstand van Rotterdam naar Vlissingen is nu met vijftig kilometer bekort.

KI. 32 min. 16mm opt. N.E.F.D.S. Verkrijgbaar bij: RVD/EV 431: TFC 118555

Er op of er onder

De verkeersproblematiek vereist een nieuwe aanpak. Een voorbeeld hiervan toont deze film, die de uitvoering van het verkeersknooppunt "Kleinpolderplein" te Rotterdam, op de voet volgt. Het Kleinpolderplein is het eerste viaduct in Nederland dat vier niveaus bezit.

KI. 15 min. 16 mm en 35 mm opt. N Verkrijgbaar bij RWS, directie Bruggen

LUCHTVAART

Schiphol vandaag

Vierentwintig uur uit het enerverende bestaan van de luchthaven Schiphol. Bezoekers van de luchthaven kunnen sinds kort zo'n dag vol hoogspanning meemaken. Van de eerste tot de laatste minuut is een et­maal vol luchthavenactiviteit pakkend samengevat tot een documentaire van ruim twintig minuten. Deze film geeft een indringende kijk op en achter de schermen van onze nationale luchthaven. Een gewone dag op een luchthaven vol bijzonderheden ... "Schiphol vandaag", een dag om mee te maken.

KI. 22 min. 16 mm. opt. N. Verkrijgbaar bij: TFC 327001

Gewoon een vlucht

Miljoenen mensen maken jaarlijks gebruik van het vliegtuig als vervoer­middel. Het brengt hen snel, veilig en comfortabel naar de plaats van bestemming. Op tijd en zonder mankeren. Dat gaat natuurlijk niet vanzelf. Deze film geeft een uitstekend beeld van wat zich bij elke vlucht achter de schermen afspeelt. Aan de hand van een reis die de "Cats" gaan maken, zien we wat er aan voorbereiding nodig is voordat een KLM-vlucht kan beginnen: boekingen via computers, opleidingen, samenstellen van vluchtschema's, technisch onderhoud, bevoorrading, start- en landingsprocedures, service aan boord, etc. Het geheel op de juiste momenten ondersteund door songs van onze Nederlandse groep de "Cats".

KI. 31 mm. 16mm opt. N. Verkrijgbaar bij: TFC 159001

Het vliegplan

Het aantal passagiers dat per vliegtuig reist neemt gestadig toe en zal in de komende tien jaar verdrievoudigen. Er zijn daarom grotere vlieg­tuigtypen nodig zoals jumbo-jets, luchtbussen en supersone verkeersvlieg­tuigen. Het zijn vliegtuigen met hoge snelheden die meer aandacht vragen voor de veiligheid. Deze film laat de betekenis zien van de toekomstige veranderingen in de burgerluchtvaart. Er wordt uitvoerig gesproken over de aanpassing van luchtroutes en technische systemen. Daarbij gaat men uit van de toename van de luchtvaart in de ontwikkelings­landen en de uitbreiding van de vluchtlijnen boven de Noord-Atlantische Oceaan.

KI. 28 min. 16mm. opt. N. Verkrijgbaar bij: TFC 4022

SPOORWEGEN

Mens en trein (1980)

Rob de Wind Dagelijks worden in Nederland in zo'n 4000 treinen een half miljoen men­sen vervoerd over een spoorwegnet met een totale lengte van ruim 2500 km. Daar zit een hele organisatie achter. De film "Mens en trein" geeft een beeld van het spoorwegbedrijf, zoals de reiziger dat niet kent. De activiteiten worden getoond van de spoor-mannen en spoorvrouwen achter de coulissen. Activiteiten zoals het baan-onderhoud, de onderhoudswerkzaamheden aan treinen en locomotieven in de werkplaatsen, de schoonmakers, het personeel op de seinposten.

KI. 37 min. 16mm. opt. N. Verkrijgbaar bij: TFC 317001

Samenspel

Rotterdam is de eerste stad in Nederland die door het bezit van een metro een zo perfect mogelijke coördinatie van tram, bus en metro kan nastreven. De film toont wat er allemaal voor nodig is om zo'n veelomvattend vervoersapparaat te organiseren, in stand te houden en uit te brei­den. We nemen een kijkje in de keuken van de Rotterdamse Elektrische Tram.

KI. 23 min. 16mm. opt. N. Verkrijgbaar bij: TFC 277001

WEGVERKEER

Het verkeersprobleem

De auto is al jaren oorzaak van verkeersproblemen waarvoor een oplos­sing nog lang niet in zicht is. Men brengt voortdurend verbeteringen aan om een snellere doorstroming van het verkeer te krijgen. Maar door de enorme toename van auto's verandert er in feite bitter weinig. De grootste problemen doen zich voor in de oude stadscentra die niet zijn berekend op veel verkeer. In sommige steden zijn daarom stadsge­deelten autovrij gemaakt. Economisch gezien is het echter onmogelijk dit op grote schaal te doen. Autowegen zijn in de steden natuurlijk onmisbaar. Maar ook hieraan zijn in de praktijk veel nadelen verbonden. Hoe men het verkeersprobleem ook bekijkt, steeds dient de mens centraal te staan bij het zoeken naar een oplossing.

KI. 28 min. 16mm. opt. N. Verkrijgbaar bij: TFC 14o987

Transport zonder grenzen

Dagelijks zijn op de Europese wegen duizenden vrachtauto's onderweg met goederen die in de behoeften van de consumenten moeten voorzien. Het wegtransport neemt een steeds belangrijker plaats in als schakel tussen producent en verbruiker.

KI. 27 min. 16mm. opt. N. Verkrijgbaar bij: TFC 111139

Rijden in de winter (1971)

De film geeft een overzicht van de vele problemen waar het Hollandse winterweer de automobilist voor plaatsen kan. Veel van deze problemen zijn, wanneer men zich goed heeft voorbereid, te voorkomen of te ver­helpen.

KI. 20 min. 16mm. opt. N. Verkrijgbaar bij: RVD/EV 570/TFC 111132

De weg is voor iedereen (1977)

Jan Vrijman Veel mensen beschouwen auto's en wegen als een plaag voor de samenleving. De redenen zijn bekend: lawaai, stank, gevaar, opstoppingen, files, mi­lieuverontreiniging en de vrees dat Nederland in een grote asfaltvlakte verandert. De film laat zien door welke oorzaken de huidige situatie is ontstaan en probeert aan te geven welke les daaruit voor de toekomst kan worden getrokken. Als zodanig levert de film een nuttige bijdrage aan de discussie over wegen, wegenaanleg en wegverkeer.

KI. 28 min. 16mm. opt. N. Verkrijgbaar bij: NIAM nr. 1082.

Vrije baan voor fietsers (1977)

Pum Rote In de groeiende verkeersstroom komt de veiligheid van de fietser ernstig in het gedrang. Een beschermende fietsroute kan deze situatie oplossen. Ten einde ervaring op te doen en het fietsgebruik te stimuleren, heeft de overheid de steden Tilburg en Den Haag de mogelijkheid geboden zg. "demonstratiefietsroutes" aan te leggen. Dit project wordt gekenmerkt door een grote mate van inspraak van de betrokkenen. De film toont ons o.m. discussies en hoorzittingen waarbij schaderegelingen, veiligheid en bereikbaarheid aan de orde komen. Brengt zo'n vrije baan ingrijpende ver­anderingen in leef- en werkpatroon? De discussie gaat door. Ook na de aanleg. De fietsroutes zullen zichzelf in de toekomst moeten bewijzen.

KI. 28 min. 16mm. opt. N. Verkrijbaar bij: RVD/EV 651

Streekvervoer (1980)

Bob Kommer Op kritische wijze komen voor- en nadelen van het streekvervoer aan de orde. Naast het gemak van het eigen vervoermiddel wordt men ook geconfron­teerd met de argumenten die pleiten voor het gebruik van openbaar vervoer.

KI. 20 min. 16 mm. opt. N. Verkrijgbaar bij: NIAM nr. 1082

Verkeersdienst Rijkspolitie (1976)

Kees van Eijk Deze film geeft een overzicht van de werkzaamheden van de Algemene Ver­keersdienst Rijkspolitie met als belangrijk onderdeel de groep surveillan­ce autosnelwegen. De agenten worden opgeleid op de eigen bedrijfsschool; ook krijgen zij regelmatig slipcursussen. Naast de surveillancedients zijn er nog vele andere afdelingen, welke nauw samenwerken met de "Porschegroep".

KI. 12 min. 16 mm. opt. N. Verkrijgbaar bij: RVD/MS 1683

Morgen begint de vakantie

Wanneer een gezin met de auto op vakantie gaat, zijn er een heleboel dingen, waaraan men van tevoren moet denken. Een eerste vereiste is wel, goed uitge­rust op weg te gaan. want juist op de gemakkelijk te berijden snelweg raakt men gauw vermoeid, met alle gevolgen vandien. Verder moet de auto in prima conditie zijn en met voldoende brandstof in de tank kan de reis dan zonder onnodig oponthoud worden begonnen. In deze film zien we op humoristische wijze uitgebeeld, wat er kan gebeuren als een weggebruiker zich niet aan de algemeen geldende regels houdt.

KI. 22 min. 16 mm. opt. N. Verkrijgbaar bij: RVD/MS 1392 TFC 111130 •

Woonerf in uw straatje? (1980)

J.W. Muller De Van Spaanstraat te Amstelveen wordt een woonerf. Er is een heftige dis­cussie gaande tussen de bewoners over het voor en tegen van deze wijziging in het straatbeeld. Met name een van hen noemt veel argumenten die dikwijls tegen het woonerf worden gebruikt. Als de herinrichting toch doorgaat, be­sluit hij te verhuizen ondanks de protesten van vrouw en kinderen. Op werke­lijk het allerlaatste moment ziet hij af van deze beslissing.

KI. 13 min. 16 mm. opt. N. Verkrijgbaar bij: RVD/MS 1921

Na de film, die de discussie wil stimuleren, kan een diaserie worden ver­toond waarin zo beknopt mogelijk wordt uitgelegd wat de verkeersregels zijn die op een woonerf gelden en welke eisen worden gesteld aan de inrichting. Deze diaserie en een bij de film aansluitend brochure kunnen aangevraagd worden bij de Nederlandse Vereniging Bescherming Voetgangers, Bezuidenhoutse-weg 121, 2594 AD Den Haag.

Fietsen, en hoe gaat dat dan wel in Nederland

De grote belangstelling vanuit het buitenland voor het fietsen in Nederland heeft de ANWB-verkeersafdeling ertoe gebracht een film te maken over het on­derwerp "fietsen". Hierin wordt een beeld gegeven van de ontwikkeling van het fietsen in de loop der jaren en van het sterk toegenomen fietsgebruik in ons land. Daarnaast zien we op welke wijze wordt geprobeerd het comfort en de veiligheid van het fietsen te vergroten. De film houdt tenslotte een pleidooi voor het fietsen en voor de aanleg van goede fietsvoorzieningen in ons land.

KI. 25 min. 16 mm. opt. N. Verkrijgbaar bij: TFC 8096

MILIEU

Lucht om te leven (1973)

Deze film werd opgenomen in de Verenigde Staten waar in de miljoenenste­den als New York, Los Angeles, San Francisco, Chicago, enz. de luchtver­ontreiniging het hevigst is, en dient als spiegel voor andere landen en steden om het daar niet zo ver te laten komen. De problematiek van de luchtverontreiniging wordt belicht, evenals het onderzoek dat gaande is om de mate en aard van de vervuiling vast te stellen. Bij de bestrijding moet men echter rekening houden met de eisen van de economie.

KI. 29 min. 16 mm. opt. N. Verkrijgbaar bij: RVD/MS 1526

Geluidshinder

Deze film vormt een goed uitgangspunt voor discussie over de toenemende geluidshinder in onze moderne samenleving. Geluid kan men omschrijven als energie in de vorm van geluidsgolven. Wanneer de geluidsgolf ons gehoor bereikt, horen we iets dat, afhankelijk van de omstandigheden en persoonlijke opvatting, als lawaai kan overkomen. Ons gehoor was in de oertijd een waarschuwingsmiddel dat altijd alert moest zijn om zijn functie goed te vervullen. Tegenwoordig is deze functie niet zo belangrijk meer, maar in tegenstelling tot onze ogen, die beschermd worden door pupil en oogleden, kunnen wij ons gehoororgaan van natura niet beschermen tegen hinderlijke geluiden. Misschien dat we het binnenkort even gewoon vinden ons gehoor met kunstmatige middelen tegen geluidshinder te beschermen, zoals we nu al doen met onze ogen door een zonnebril te dra­gen.

KI. 13 min. 16 mm. opt. N. Verkrijgbaar bij: TFC 2910

DISCUSSIEFILMS VOOR ONDERWIJSDOELEINDEN

Jij op je fiets

Zijn fietsende scholieren vogelvrij? Kijk uit! Daar komt Gladjes van de "rij U vrij partij". Hij zegt keihard bewijzen te hebben dat jongeren te stom zijn voor het verkeer Film bestemd voor de brugklas en 2 klas van het voorgezet onderwijs.

KI. 20 min. 16mm. opt. N. Verkrijgbaar bij: NIAM en RVD

Alcohol problematiek

Stelt het rijden onder invloed en de eventuele gevolgen centraal.

Verkrijgbaar bij: ROD

Kleuters en oversteken

Hoe leer je kleuters oversteken. Hoe kunnen ouders een bijdrage leveren.

Videocasette VHS systeem Verkrijgbaar bij VVN

SCHOOLVERKEER MOET VEILIGER

Femke loopt naar school

Tijdsduur 11 minuten en 45 seconden

e Femke is een meisje van 9 jaar. Ze woont in een typisch 19 eeuwse wijk met de bekende verkeersproblemen: te weinig parkeerruimte, drukke doorgaan­de buurtwegen en onoverzichtelijke kruisingen. Gevolg is, dat de stoep, de speelruimte voor kinderen, vol staat met ge­parkeerde auto's en dat de drukke buurtweg een barrière vormt op de weg naar school. In het programma zien we Femke 's-ochtends opstaan om naar school te gaan. Ze vertelt zelf in het programma aan de hand van een tekening hoe ze naar school loopt en wat de problemen onderweg zijn. Nadat ze met moeite een drukke kruising is overgestoken, vertelt ze dat door de auto's op de stoep er weinig ruimte over blijft om op te spelen. Onderweg ontstaat een spontaan spelmoment als een vriendje haar een bal toewerpt; dat loopt verrassend af.

Op het schoolplein aangekomen is ze eindelijk veilig. 's-Mlddags, na schooltijd, moet Femke van haar moeder een boodschap doen. Via een eigen route komt ze in de oude binnenstad 'waar het ook wel druk is, maar waar je toch beter kunt uitkijken, omdat de auto's maar van één kant komen.* Daarna is er tijd om te spelen. Op een stukje grond naast haar huis, dat de kinderen zich eigen gemaakt hebben, vermaakt ze zich met haar vriendjes. Aan het eind van het programma roept Femke de kijkers op zelf ook iets te vertellen over hun weg naar school.

Jeroen en Martijn fietsen naar school

Tijdsduur: 10 minuten en 45 seconden

Martijn en Jeroen zijn 11 en 12 jaar en gaan elke dag op de fiets naar school. Ze wonen op een boerderijtje vlak buiten de stad. Aan de hand van een tekening vertellen zij zelf hoe ze naar hun school in de stad fietsen en welke problemen zij onderweg tegenkomen.

Jeroen en Martijn hebben een aantal dieren, zoals schapen, konijnen en een hond. Onderweg naar school valt er van alles te beleven; als ze door een stukje bos zijn gefietst komen ze bij een beekje, wat uitnodigt om even te gaan spelen. De landweggetjes waar ze over fietsen zijn zo smal dat een auto niet kan passeren als ze naast elkaar fietsen. Vervolgens komen ze op de weg die het dorp verbindt met de stad. Langs de­ze weg is een breed fietspad, waar veel scholieren gebruik van maken. Als het tweetal bij de stad komt begint de drukte pas goed; op grote krui­singen zien we hen tussen de auto's laveren. Als dat maar goed gaat. En dan natuurlijk die stoplichten voor de fietsers, waarvoor je elke keer 'uren' moet wachten. Dan maar snel door het oranje licht met als gevolg een be­keuring. Via de oude binnenstad komen ze in een nieuwbouwwijk. Brede wegen met vrij-liggende fietspaden leiden naar hun school, waar ze bijna te laat aankomen. Op het eind van het programma doet Jeroen een oproep aan de kijkers zelf eens te vertellen hoe ze naar school fietsen en hoe het verkeer onderweg is.

Van Autostraat naar Speelstraat

Tijdsduur: 12 minuten en 17 seconden

Veel kinderen, vooral in de oudere wijken, wonen in straten waar de auto de straat beheerst. Femke, een meisje van 9 jaar, woont ook in zo'n straat: links en rechts een smalle stoep en in het midden een rijbaan. Op straat mag ze niet spelen omdat het te gevaarlijk is en op de stoep kan ze niet spelen omdat daar allemaal auto's staan. Ze wil wel eens weten of dat nou niet anders kan. Daarom gaat ze met haar vriendjes Jeroen en Martijn eens kijken wat een woonerf is. In een pas gerenoveerd wijkje in Amersfoort zijn de straten grondig aange-Dakt en in een woonerf veranderd. Femke, Jeroen en Martijn lopen door deze woonerven en geven hun kommentaar. Ze proberen dan even een speelplek uit.

Aan de hand van een aantal tekeningen wordt stap voor stap uitgelegd hoe een woonerf ontstaat. Dan komen de kinderen die er wonen zelf aan het woord; Martijn stelt de vragen en zij vertellen hoe de straat vroeger was en of ze nu beter kunnen spelen. Het woonerf in deze buurt is er niet vanzelf gekomen. Via een buurtkomitee hebben bewoners de gemeente duidelijk gemaakt dat ze de straten anders wil­den. Femke, Jeroen en Martijn interviewen de sekretaris van het buurtkomitee en stellen er vragen over. Na enige uitleg van de sekretaris óp hun vragen komt Femke weer terug op haar eigen straat. Ze vertelt dat ze in haar straat ook wel het een en ander mogen veranderen. Ze roept kijkers op die niet te­vreden zijn met hun straat eens een tekening te maken hoe ze het graag zou­den willen hebben.

Verkrijgbaar bij: Werkgroep 2000, Postbus 2000, 3800 AA Amersfoort op: VHS-, Betamax-, U-matic- en VCC 2000 systeem.

STICHTING FILM EN WETENSCHAP

Auto's te water

Wat er gebeurt als een auto te water raakt. Ieder jaar raken in Nederland ongeveer 1250 tot 1500 auto's te water. Daarbij komen ca 90 inzittenden om het leven, hoofdzakelijk door verdrin­king. Onder uiteenlopende omstandigheden zijn ca 50 botsproeven genomen met het te water rijden van personenauto's. Dit om beter gefundeerde uitspraken te doen over: - constructieve eisen te stellen aan auto's - de beste ontsnappingsmethoden uit te water geraakte of gezonken voertuigen. De handelingen die inzittenden bij het te water raken van hun voertuigen moeten uitvoeren, moeten bij iedereen bekend zijn.

Beveiliging constructies op kunstwerken

40 botsproeven op verschillende ontwerpen. De film geeft een overzicht van de proeven met en onderzoek naar beveili­gingsconstructies op kunstwerken op en over autosnelwegen. Omdat de kosten voor botsproeven op ware schaal hoog zijn, werd een mathe­matisch model ontwikkeld. De film geeft een indruk van de botsproeven èn van de mogelijkheden die te simuleren met behulp van een computer. De vertraagde opname van een botsproef, gelijkertijd getoond met de naboot­sing ervan, toont aan hoe beide overeenkomen. Nabootsingen met behulp van een computer kunnen het aantal noodzakelijke botsproeven drastisch verlagen. Op deze wijze kan sneller en goedkoper on­derzoek worden gedaan.

Banden en wegdekken

Een theoretische benadering van het slipfenomeen. In deze film komen de aspecten aan de orde, van belang voor het ontstaan van slipongevallen, zoals de eigenschappen van band en wegdek, de voer­tuigsnelheid en de profieldiepte van de band. Met een speciale meetwagen zijn combinaties van banden, wegdekken, snelhe­den en profieldiepten getest. Het blijkt mogelijk een wiskundige formule op te stellen, waaruit kan wor­den afgeleid in hoeverre de wegdekkenmerken en de snelheid van belang zijn voor de grootte van de wrijvingscoëfficiënten in langs- en dwarsrichting.

Leefbaarheid en verkeersveiligheid in woongebieden

Het doel van deze film is na te gaan wat er bekend is over woongenot, so­ciale activiteiten en verkeersveiligheid afhankelijk van stedebouwkundige principes en -concepties en daarbinnen de diverse uitvoeringsvormen van woonbuurten. Welke meettechnieken staan ter beschikking om onderlinge samenhang te con­stateren. De meest voor de hand liggende meettechnieken zijn: de enquête, de gedrags­observatie en de ongevallenanlyse. Hoe heeft men deze technieken al toegepast bij onderzoek in woonbuurten? De film eindigt met een appèl tot bundeling van krachten aan degenen die zich inspanningen getroosten om het gaan en staan in de woonomgeving te verbeteren.

Voor informatie over huur: Stichting Film en Wetenschap, afd. mediatheek, Postbus 9550, 3506 GN Utrecht, tel. 030-719694.

Voor informatie over koop: Stichting Film en Wetenschap, afd. informatie/acquisitie, Postbus 9550, 3506 GN Utrecht, tel. 030-716816

Uitzendingen N.O.T. op school TV

De serie verkeer voor groep 3, 4 en 5 van de niéuwe basisschool is gepland in het najaar 1986. De exacte data kunt U in het voorjaar van 1986 verkrijgen bij het NOT te Hilversum.