5 JAAR

VOORAMSTERDAM

2 Inhoudsopgave

Wijk

Saf

ari S

lote

rmee

r A

delh

eid

Roo

sen

/ Z

INA

Pla

tform

+ F

emal

e Ec

onom

y

7

3

Voorwoord

20 Tafels van 5

Voor de creatieve stad

Verhoudingen in de stad

Nieuw ontwerpperspectief

Club van 100

Inclusiviteit en vertrouwen

Hergebruik en herontwikkeling

Stad van mogelijkheden

Eigenaar van de stad

10 ontwerpopgaven voorde stad Amsterdam

04

06

09

12

15

23

23

29

30

36

7

4 Voorwoord

Pakhuis de Zwijger bestaat dit jaar vijf jaar. In die vijf jaar hebben wij bijgedragen aan de ontwikke-ling van onze creatieve stad Amsterdam. Natuurlijk doen we dat vanuit ons ondernemerschap, maar vooral ook vanuit onze idealen en dromen voor de stad. Wij geloven sterk dat juist die combinatie van ondernemerschap en maatschappelijke be-trokkenheid in de komende jaren richtinggevend zal zijn voor succesvolle cultureel ondernemers.

Vijf jaar vooruitUiteraard wilden wij ons eerste lustrum niet zo-maar voorbij laten gaan en hebben we besloten ons vijf jarig bestaan in kleine gezelschappen en vooral inhoudelijk luister bij te zetten. Daarom heb-ben wij van september 2011 tot en met juni 2012 iedere twee weken met vijf creatieve denkers en doeners uit de stad vijf uur lang aan tafel gezeten om intensief met elkaar in gesprek te gaan. Elke keer met dezelfde centrale vraag op tafel: wat moet er, gezien de huidige economische en maat-schappelijke ontwikkelingen, de komende vijf jaar in de stad gebeuren? Daarmee trakteerden we niet alleen onszelf op mooie gesprekken, en door het jaar heen op 100 vrijwillige redacteuren, maar hopen we ook iets terug te geven aan de stad.

Wat ons is opgevallen is de enorme passie die onze gasten voelen voor Amsterdam. Alle deel-nemers zijn enorm gedreven om vanuit hun eigen kracht bij te dragen aan de stad. Het is niet no-dig hen aan te spreken op hun verantwoordelijk-heden, want hun betrokkenheid bij de stad komt voort uit intrinsieke motivatie. Wat ze wel nodig hebben is ruimte om initiatief te nemen, bewe-gingsvrijheid om nieuwe dingen te ontplooien en een luisterend oor van een overheid en andere in-stanties om een dialoog aan te kunnen gaan.

De mensen die aan een van de Tafels van 5 hebben aangeschoven zijn afkomstig uit veel ver-schillende disciplines en domeinen. Daarom is het ook dat er een enorme veelheid aan verschillende zaken de revue is gepasseerd. Het is voor ons ontzettend interessant geweest om te zien hoe al die verschillende gesprekken raken aan dezelfde set van kernbegrippen. Noem het een paradigma,

of noem het een ontwerperperspectief, hoe dan ook, er is een soort van rode draad te ontdekken die aangeeft waar de grote veranderingen van deze tijd ons heenbrengen.

Ruimte en eigenaarschapAmsterdam is een creatieve stad. Dat is een kracht die we moeten behouden. Het is echter een illusie dat we die creativiteit moeten onder-steunen met een masterplan of een board. Crea-tiviteit heeft vooral vrijheid nodig en die vrijheid ligt aan de basis van wat al onze gasten voor de komende vijf jaar wensen. Vrijheid gaat dan over de ruimte krijgen om initiatief te nemen. Om zelf verantwoordelijkheid te nemen voor de eigen om-geving, om eigenaarschap te tonen voor de stad waarin men leeft.

Dat betekent niet dat de ondernemende gees-ten in deze stad vooral alleen maar hun eigen gang willen gaan. Zij beseffen juist dat samen-werken ontzettend belangrijk is. Zij begrijpen don-ders goed dat hun initiatieven breed gedragen moeten worden. Kenmerkend is dan ook dat de meeste van de mensen die wij hebben gesproken hun projecten samen met bewoners, bedrijven en andere instellingen vormgeven en uitvoeren. Die constructieve en co-creatieve houding verwach-ten ze ook van de overheid.

Zij pleiten voor een overheid die op basis van gelijkwaardigheid de dialoog met hen aan gaat. Om samen te creëren, samen te ontwerpen en sa-men te werken aan de stad. Wat door velen de net-werksamenleving wordt genoemd begint volgens hen met een andere blik op hoe we ons tot elkaar verhouden. Hiërarchie maakt dan plaats voor we-derkerigheid en individualisme voor empathie.

De allianties die zich in de stad kunnen vormen als we ons meer op die wijze tot elkaar verhouden bieden de mogelijkheid om het publieke domein op een fundamenteel andere wijze vorm te geven. Als de overheid zich kan opstellen als construc-tieve partner in die allianties is er een wereld te winnen. We kunnen dan spelenderwijs met elkaar aan de stad bouwen, in plaats van top down plan-nen en uitvoeren.

VOORWOORD

“Zichtbaarheid en betekenis ontstaan in een verhaal. Door de alternatieve verhalen, de krochten van de stad, te leren kennen maak je je de stad eigen. Je moet die verhalen kennen om de stad echt te begrijpen.”

scenarioschrijver 8

Voorwoord

5

zelfbouw, de broedplaatsen, het terrassenbeleid in het centrum, hergebruik van oude kantoorpan-den, 24-uurs horeca en de Floriade in Zuid-Oost. Die initiatieven verdienen onze steun en we moe-ten samen de uitdaging aan gaan om nog veel meer van dit soort initiatieven te ontwikkelen. Daarnaast moeten we ook met elkaar het gesprek durven aangaan over onze visie en ambities op de lange termijn. In welke stad willen we eigenlijk wonen wanneer Amsterdam in 2025 750 jaar be-staat? En hoe is die stad dan georganiseerd?

Dialoog tot vernieuwingDat moet een open en transparant gesprek zijn. En dat is soms ook een moeilijk gesprek. Ruimte geven en de controle los laten betekent in de kern ook dat verantwoordelijkheden, bevoegdheden en middelen een ander tot de beschikking moeten komen te staan. Dat geldt voor de politiek en de overheid, maar net zo goed voor instellingen en bedrijven. We moeten openstaan voor dat moei-lijke gesprek want daarmee kunnen we pas echt werken aan de vernieuwing waarvan wij allemaal kunnen profiteren.

Wij nemen als Pakhuis de Zwijger samen met onze Club van 100 graag deel aan dit gesprek en geven het de komende vijf jaar nadrukkelijk een plek in onze activiteiten. Wij zijn per slot van re-kening niet voor niets het platform voor creatie en innovatie.

Amsterdam, 2 juli 2012

Egbert FransenJoachim Meerkerk

Door meer ruimte te geven aan bottum-up initia-tieven en met elkaar te zoeken om daar verduurza-ming en verzelfstandiging te creëren kan de stad zich weer verhouden tot de mensen die haar ge-bruiken. Het herstel van de menselijke maat is dan ook misschien wel een van de meest prangende vraagstukken in deze tijd. Op alle gebieden, van economie en zorg tot onderwijs en welzijn, van sport tot kunst en cultuur en van politiek tot het uitgaan in de stad. Overal wordt de beklemmende werking van grote instituten en bureaucratie ge-voeld. Uit angst voor mislukkingen heeft contro-ledwang en regelzucht zich tot in de haarvaten van de maatschappij genesteld en wordt er voor vernieuwende ideeën steeds weer gekozen voor dezelfde partijen. Dat is paradoxaal. Het is dan een illusie hoge verwachtingen te hebben van creativiteit en initiatief in de stad.

De gezamenlijke oproep is dan ook: herstel die ruimte en laat vooral de mensen die dicht bij de concrete praktijk staan zelf de dingen in de stad organiseren. Laat de controle los, durf die con-trole los te laten, want juist dan kunnen mensen laten zien wat zij te bieden hebben. De stad kent zo ongelofelijk veel potentieel, maar we hebben er een sport van gemaakt om met regels en be-leid veel van dat potentieel een halt toe te roepen. We moeten onszelf weer leren om potentie aan te spreken en te gebruiken.

Initiatief en experimentDeze oproep is inmiddels veel gehoord en eigen-lijk kan niemand het er mee oneens zijn. Onze gasten zien zeker dat er ook al veel wordt gedaan wordt om tot veranderingen te komen. De Tafel van 5 is optimistisch gestemd, met een positieve blik naar de toekomst. Maar we kunnen niet stil zit-ten. Om de veranderingen echt fundamenteel te laten zijn moeten we eigenlijk nog even bijschake-len. Om dat te kunnen doen staan ons twee din-gen te wachten en de hoop is dat u en uw mede Amsterdammers zich scharen achter deze ambitie.

We moeten de komende jaren vooral doorgaan met de vele pilots en experimenten in de stad, zo-als bijvoorbeeld rond de wijkondernemingen, de

“Door het regisseren van toeval en chaos stimuleer je de mooie particuliere initiatieven. Het gaat erom de creatieven in de stad hun eigen initiatieven te laten ontplooien.”Giep Hagoort 8

6 Tafel van 5

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

Play, don’t plan de stad!

Stad van posi-tieve energie

De empatische stad

De inclusieve stad

De vrije stad

De stad van bottum-up initiatief

De stad van het gevoel

De stad als creatieve hub

Samenwerken in de stad

Vitale coalities in de stad

Krisztina de Châtel Dansgroep Amsterdam

Morad Bouchakour Fotograaf

Marjolijn van Heemstra Theatermaker

Ernestine Comvalius Bijlmer Parktheater

Achmed Baâdoud Stadsdeel Nieuw-West

Hans Boutellier Verwey-Jonker Instituut

Joost Janmaat Partizan Publik

Robert Alberdingk Thijm Scenarioschrijver

Neske Beks Theatermaker

Johan Fretz Theatermaker en auteur

Liesbeth Jansen Stad-Forum

Max Bruinsma Items

Chris Keulemans Tolhuistuin

Jeanne van Heeswijk Beeldend kunstenaar

Lena Euwens IUCN

Titia Bouwmeester 5eKwartier

Eduard Nazarski Amnesty International

Giep Hagoort HKU/UU

Ole Bouman NAi

Liesbeth in ‘t Hout Consultant Mode & Design

Arjan Postma FreedomLab Future Studies

Stanja van Mierlo Blijburg

Gerard Loozekoot UNStudio

Hans Lubberding Olympisch Stadion

Ton Poppes Escape Koninklijke Horeca Nederland

Eva de Klerk Projectbooster

Adelheid Roosen Fermale Economy / ZINAPlatform

Mariëtte Hoitink HTNK

Wim Pijbes Rijksmuseum

André van Stigt Architectenbureau J. van Stigt

Hans Vermeulen DUS Architects

Ronald Rietveld Rietveld Landscape

Marleen Stikker Waag Society

Gilian Schrofer Concern

Isis van der Wel DJ & nachtburgemeester

Claudia Hinterseer NOOR

Zuzanna Skalska VanBerlo

Floor Ziegler Noorderparkkamer

Bob van der Zande Gemeente Amsterdam OGA

Jeroen Slot Gemeente Amsterdam O+S

Nazmiye Oral Schrijfster, actrice en columniste

Jan Rothuizen Beeldend kunstenaar

Pierre van Rossum Gemeente Amsterdam PMB

Gert Urhahn Urhahn Urban Design

Farida Sedoc Hosselaer

Ad Verbrugge Vrije Universiteit

Hans Karssenberg Stipo

Marjo van Schaik Change facilitator

Caro Verbeek Kunsthistorica

7

11

12

13

14

15

16

17

18

19

20

Identiteit van de stad

De gemeen-schappelijke stad

Stad van het nieuwe denken

Stad van veel perspectieven

Nieuwe verhoudingen in de stad

De decentrale stad

De verbonden stad

De gedeeldestad

Stad van kansen

De herbruikbare stad

Soheila Najand InterArtLab

Lars Boering FotografenFederatie

Emer Beamer Butterfly Works

Cees de Graaff SICA

Nel de Jager Straatmanager Haarlemmerdijk

Afaina de Jong AFARAI

Anneloes van Gaalen Paperdollwriting

Sylvia Dornseiffer Amsterdams Fonds voor de Kunst

Hugo van Heijningen & Orpheu de Jong Red Light Radio

Tracy Metz Journalist

Liesbeth van der Pol DOK Architecten

Angelo Bromet NoLIMIT

Matthijs Booij & Mick Johan Miktor & Molf

Lucien Kembel MC Theater

Pieter de Jong Ymere

Floor van Spaendonk Virtueel Platform

Tom Jaspers Straatkunstprijs

Hans Wolbers Lava

Max van Engen Gemeente Amsterdam DMO Kunst & Cultuur

Ruben Maes &MAES

Bahram Sadeghi Programmamaker

Zef Hemel Gemeente Amsterdam DRO

Diana Krabbendam The Beach

Evelyne Merkx Merkx + Girod

Jonathan Maas Journalist

Tim Dekker RMBLR

Janny Rodermond Stimuleringsfonds voor Architectuur

Frank Alsema NDSM

Janneke van der Wijk Conservatorium Amsterdam

Melle Daamen Stadsschouwburg Amsterdam

Thomas Widdershoven Thonik

André Platteel Cultuuranalist

Leon Ramakers Mojo

Hettie Politiek Gemeente Amsterdam DMO Wijkaanpak

Mirik Milan Nachtburgemeester

Elma van Boxtel ZUS

Andrew Makkinga VPRO

Tanja Jadnanansing PvdA

Jeffrey Croese Vinger.nl

Jaap Schoufour Gemeente Amsterdam Bureau Broedplaatsen

Margje de Koning IKON

Geleyn Meijer Hogeschool van Amsterdam

Rob Ruts Design for Governance

Bjarne Mastenbroek SeARCH

Ton Venhoeven VenhoevenCS

Joris Lohman Youth Food Movement

Pieter Hilhorst Publicist

Jan Jongert 2012 Architecten

Karin Laglas Stad-Forum

8 Voor onze creatieve stad

“Laten we collectieve intelligentie inzetten op grootstedelijk niveau, door met open-planning samen de stad in te vullen. In dat systeem onderhouden burgers de stad, in plaats van haar te consumeren.” Zef Hemel adjunct directeur Dienst Ruimtelijke Ontwikkeling 12

9

De kracht van Amsterdam is creativiteit. De unieke cultuur en infrastructuur van de stad hebben haar altijd onderscheidend laten zijn in de ruimte voor vrije en ondernemende geesten. Als er één uitda-ging te benoemen is voor de komende vijf jaar dan is dat het behouden van de creatieve stad Am-sterdam. Dat is lokaal, nationaal en internationaal de opdracht die we onszelf kunnen meegeven.

Amsterdam heeft een rol als creatieve hub in een globaal netwerk. Het is een stad voor wie zowel de interne als externe dynamiek van groot belang is. Het is een transit city, tegelijkertijd een stad van aankomst, een stad van vertrek, maar ook een stad van verblijf. Het maakt Amsterdam tot een stad die nooit af is, constant in beweging en zichzelf opnieuw uitvindend. De schaalgrootte waarop Amsterdam functioneert is van grote rele-vantie. Enerzijds is opschaling nodig, om zich als speler in een geglobaliseerde en door metropolen gedomineerde wereldeconomie, te kunnen blijven manifesteren. Anderzijds moet de aandacht liggen op kleinschaligheid om daarmee de menselijke maat te behouden. Burgers, ondernemers, kunste-naars e.a. vinden op deze lokale schaal de hande-lingsvrijheid om zichzelf en de stad te ontplooien. Deze ambiguïteit is de karakterisering van een creatieve hub in een geglobaliseerd netwerk. We moeten op zoek naar een mentaliteit en hande-lingsperspectief dat daar op aansluit. Creativiteit

en ondernemingszin zijn dan essentieel, vrijheid en tolerantie daarvoor belangrijke voorwaarden. De geschiedenis heeft dat keer op keer bewezen en de stad ademt nog steeds die unieke traditie.

Waakzaamheid is geboden om die kernwaar-den van Amsterdam levend te houden. We moe-ten er op toezien dat we ruimte blijven geven aan creatieve geesten om zich de stad eigen te ma-ken. Door vrijheid en tolerantie behouden we de Amsterdamse authenticiteit. Daardoor kan het ver-haal van de stad worden verteld en meegroeien met haar gebruikers, oude èn nieuwe. Door een manier te vinden om chaos en toeval te faciliteren en de omstandigheden te regisseren, kan Amster-dam een stad zijn waar al die verschillende spelers hun plek vinden om nieuwe initiatieven op te star-ten en succesvolle uit te bouwen tot wereldklasse. Amsterdam moet een pluriforme stad blijven die zich op verschillende manieren tot haar pluriforme omgeving en gebruikers kan verhouden. Een con-structieve en co-productieve relatie met andere steden zoals Rotterdam blijft daarbij helaas vaak een gemiste kans. De netwerkfunctie van Am-sterdam zou ook op regionaal niveau effectiever kunnen worden ingezet, door met andere steden samen te werken, functies te verdelen en te coör-dineren, en kennis en ervaringen uit te wisselen.De potentie van Amsterdam is enorm, maar soms ontbreekt het ons aan het vermogen om keuzes te

VOOR ONZE CREATIEVE STAD

I JU

ST

LOVE

b

y H

osse

laer

/ F

arid

a Se

doc

6

10 11

TOONTALENT

12 Verhoudingen in de stad

“Dat de elite de weg weet in het publieke domein betekent niet dat iedereen dat weet. De overheid moet ontwikkelingen bottom-up organiseren, zodat iedereen zijn weg kan vinden naar het bestuur.”Jeanne van Heeswijk beeldend kunstenaar

maken en samen te werken. Onze kunst- en cul-tuursector is sterk individualistisch georiënteerd en probeert in deze tijden van crisis vooral het ego te redden. De sector is veel meer een instrument van de lokale politiek dan een collectieve onderne-ming, maar juist met samenwerken en collectiviteit kunnen we de aandacht verschuiven en bouwen aan hernieuwd succes van de stad. Het verbinden van individuen en instituten en het beïnvloeden van processen om gemeenschappelijkheid in de hand te werken kan een energie vrijmaken waarin iedereen op zijn best is. Dat vraagt om een andere inrichten van de stad en haar fysieke en program-matische infrastructuur, om andere afspraken en nieuwe perspectieven, maar vooral ook om een andere mentaliteit van ons allemaal.

Het behoud van de creatieve stad is een op-gave waar we ons gezamenlijk voor in moeten zet-ten. Het vraagt ons te leren van successen en te-genvallers. Als we dat samen doen zijn de lessen bruikbaarder en kunnen we effectiever individu-

ele en collectieve talenten in de stad ontplooien. Deze opdracht begint tegelijkertijd met een hands on anders doen, en het fundamenteel overdenken van de verhoudingen in het publieke domein en de principes die ten grondslag liggen aan onze ma-nier van ontwerpen en creëren. Dat is het onder-werp geweest tijdens 100 uur lang praten aan de Tafel van 5 in Pakhuis de Zwijger.

Verhoudingen in de stadDe manier waarop we het publieke domein vorm-geven, vloeit voort uit ons begrip daarvan. Dat be-grip hangt af van ons perspectief. Ons perspectief ontstaat in de rol die wij vervullen. Wanneer we het vormgeven toevertrouwen aan één enkele of een selectie van de partijen in het publieke do-mein, dan zal het uiteindelijke ontwerp ook alleen die perspectieven in zich dragen. Hierin schuilt de structurele oorzaak van de systeemfouten die in het huidige tijdsgewricht manifest worden. De grote opdracht voor de komende jaren is om in het

4

“Voor ons als gemeente is de grote vraag hoe je het enthousiasme voor vernieuwing en ontwikkeling kunt organiseren. We zijn op zoek naar nieuwe financierings- en organisatiemodellen om de creativiteit in de stad te kunnen faciliteren.”Pierre van Rossum directeur ProjectManagement Bureau

“Het grootste probleem zijn de remmers in vaste dienst, de bureaucraten. Zorg dat de sleutels ter beschikking zijn; meer niet. De stad kan heel veel zelf.”Ronald Rietveld oprichter en eigenaar Rietveld Landscape 2

4

Roo

m fo

r par

ticip

atio

n an

d ci

vic

econ

omy

G

ert U

rhah

n /

Urh

ahn

Urb

an D

esig

n

5

13

ontwerpen van de stad ruimte te scheppen voor de perspectieven van alle gebruikers van de stad.

Onze samenleving heeft zich in de afgelopen decennia georganiseerd en gecentraliseerd rond een geprofessionaliseerd bestuur. In toenemende mate is dat professionele bestuur en haar ‘voca-bulaire’ doorgedrongen in ons dagelijks leven. De problemen, vraagstukken en oplossingen worden geformuleerd in een taal van regels en controle-mechanismen die vreemd is aan de domeinen waarover zij praat. Zorg gaat over effectief tijdge-bruik van de zorgverlener, kunst en cultuur over kwantitatief publieksbereik en veiligheid over straf en slachtofferhulp. Daarmee is een publiek do-mein ontstaan dat gekenmerkt wordt door een mismatch in vraag en aanbod, dat bedient wordt met symptoombestrijding in plaats van probleem-oplossing, en waarin het maatschappelijk midden-veld is gedegradeerd tot direct uitvoeringsappa-raat van de politiek.

De rollen en onderlinge verhoudingen van de overheid en de samenleving zouden rigoureus moeten veranderen. De tijd waarin wij leven vraagt om een herontwerp van de manier waarop verant-woordelijkheden, beslissingsbevoegdheden en middelen zijn verdeeld. Wat is de verantwoordelijk-

heid van de gemeente en wat is de verantwoorde-lijkheid van burgers? Is het zo dat de verantwoor-delijkheid van burgers begint daar waar die van de gemeente ophoudt, of is het in de toekomst juist zaak om een vorm van gezamenlijke verantwoorde-lijkheid te ontwikkelen? Coalitievorming is de grote uitdaging voor de komende vijf jaar zo bleek tijdens de vele gesprekken die wij voerden. Verschillende modellen en methoden zijn daarvoor de revue ge-passeerd, zoals coöperaties, wijkondernemingen, learning communities en vitale coalities. Gezamen-lijk kenmerk is dat het collectieven zijn van perso-nen en partijen die zich dwars door verschillende disciplines en domeinen met elkaar verbinden om een gedeelde doelstelling te realiseren, zoals be-woners en sociaal ondernemers in de Indische Buurt of in Nieuw West, of architect, ontwikkelaar en eindgebruikers in het Olympisch Stadion. Het gaat om partnerschappen waarin je tegelijkertijd autonoom en verbonden kunt zijn, individualiteit en collectiviteit met elkaar verenigt. Gelijkwaardig-heid en wederkerigheid is dan steeds weer een basishouding die deze coalities vruchtbaar maakt. Wie zich die basishouding aanleert, lijkt klaar voor de toekomst.

“Ik ben klaar met het klagen over de overheid. Hoe kan je als gebruiker de ontwikkelaar van je eigen omgeving worden? Hoe kun je zelf bouwen aan de stad? Organiseer draagvlak, dan heeft de overheid het nakijken.”

projectbooster 6

Am

ster

dam

in M

adur

odam

J

eroe

n Sl

ot /

Gem

eent

e A

mst

erda

m O

+S

Wel

com

e B

lijbu

rg

Stan

ja v

an M

ierlo

/ B

lijbu

rg

1 2

14 Nieuw Ontwerpperspectief

“Het probleem van Amsterdam is dat alles gemeentelijk bezit is en dat nou juist die partij niet in staat blijkt om flexibel met de stad om te gaan.”Elma van Boxel mede-oprichter ZUS Rotterdam

“We willen in Amsterdam nooit specifieke groepen bedienen, het moet dan altijd gelijk ook voor anderen. We moeten meer ‘oneerlijke’ keuzes durven te maken.”Pieter de Jong lid raad van bestuur Ymere

Immers, door een teruglopende overheidsbe-groting zijn we genoodzaakt veel dingen op een andere manier te organiseren. Een simpele verde-ling van taken over verschillende partijen zal in die schaarste niet afdoende zijn. Door gebruik te ma-ken van de synergetische kracht van een stad cre-eren we kansen om de vele initiatieven een vrucht-bare grond te geven. We moeten daarom leren om elkaar aan te spreken op aanvullende kwalitei-ten. De overheid moet zich dan faciliterend opstel-len. Het is haar taak om een kader te scheppen en de grenzen te trekken waarbinnen andere par-tijen aan de slag kunnen. De regels en eisen die invullen hoe het er binnen dat kader uitziet moeten worden opgeschort en de middelen om zaken te realiseren moeten ter beschikking worden gesteld aan hen die het initiatief nemen. Dat is een radi-cale omslag ten opzichte van het heden, maar is noodzakelijk om in een snel veranderende wereld, waarin die middelen schaars worden, de stad leef-baar te houden.

Het is aan de samenleving nog meer dan nu de opdracht om vanuit eigen initiatief het publieke domein vorm te geven. Dat verreist niet alleen een hands on aanpakmentaliteit, maar ook de bereid-heid en het vermogen om collaboratief en empa-tisch te werk te gaan. Bottom-up creëert vele mo-gelijkheden om vanuit het gebruikersperspectief te ontwerpen, maar daarbij moeten we op zoek gaan naar nieuwe manieren van afstemming om het particuliere initiatief deel te laten uitmaken van een collectief goed. Daarvoor is dialoog noodza-kelijk. Partijen in de stad moeten zich verbinden en nieuwsgierig zijn naar het onbekende. Je moet van elkaar willen en durven leren. Daarmee ontwikke-len we de competenties om onze stad te heront-wikkelen, uitgaande van wat ons ter beschikking staat en ons creatieve vermogen om dat wat ons niet bevalt tot iets moois te maken.

17

15

The

Empa

thic

Civ

iliza

tion

Jer

emy

Rifk

inM

arle

en S

tikke

r / W

aag

Soc

iety

Am

ster

dam

vs

Rot

terd

am

Mik

tor &

Mol

f

3 13

15

Nieuw ontwerpperspectiefDe stad is een georganiseerde chaos. Grote winst ligt voor het oprapen in een georganiseer-de vrijheid. Dat klinkt als een paradox, maar is een vaardigheid die in de jazz juist de mogelijk-heid heeft geschapen voor mensen om te excel-leren. Individuen kunnen door eigen initiatieven een katalysator in hun wijk zijn en dragen zo bij aan het functioneren van het geheel. Een eigen verantwoordelijkheid en de vrijheid die daarmee gepaard gaat, staat dan in dienst van de bindende factor. In de komende vijf jaar is dat een belangrijk element waarop we moeten sturen: het ruimte ge-ven aan eigen initiatief en mensen daadwerkelijk verbinden in samenleven. Dat betekent in zekere zin en op sommige terreinen een einde aan het plannen en voorschrijven vanuit een centrale over-heid. Wat het zeker vraagt is een nieuw perspec-tief op het vormgeven van de stad. De komende jaren zullen we ons tot andere ontwerpprincipes moeten wenden, want de oude voldoen niet lan-ger in een wereld die fundamenteel veranderd is.

Om aan de logica van bestaande structuren te ontsnappen vinden we in Amsterdam de ruimte in de kleinschaligheid. Met haar vele kleinschalige ini-tiatieven kan de stad als laboratorium dienen voor een nieuwe manier van het ontwerpen en vorm-geven van de publieke ruimte. In een steeds com-plexer wordende wereld geeft het ons de vrijheid om niet meer te hoeven zoeken naar algemene principes en alomvattende modellen die alle vra-gen dwingen te luisteren naar hetzelfde antwoord. Die benaderingswijze is jarenlang wel leidend ge-weest, maar loopt nu tegen de grenzen van haar bereik aan. De alternatieve strategie is om spelen-derwijs en along the way met ontwerpopdrachten om te gaan. De flexibiliteit van de kleinschaligheid schept de ruimte om te kunnen vertrouwen op het zelforganiserende en probleemoplossende vermo-gen van de mensen aan het front.

De stad schept de mens en de mens schept de stad; in die dynamiek is het liberalistische ontwerp van de samenleving dominant over het mensbeeld geworden. Het feit dat we een OV-chipkaart heb-

“Denk in duurzame delta’s met de stad als knooppunt. Zo’n netwerk laat zich niet plannen, je moet ruimte geven aan de natuurlijke wrijvingen van alledag om ontwikkelingen te laten ontstaan. Zo krijgt de stad een generatief vermogen.”

research director FreedomLab Future Studies

Mik

tor &

Mol

fAm

ster

dam

VS

Rotte

rdam

Hee

ster

veld

Cre

ativ

e C

omm

unity

S

culp

tuur

Elo

n Li

eber

man

/ H

-soc

iety

+ Y

mer

eEv

a de

Kle

rk

1

Am

ster

dam

vs

Rot

terd

am

Mik

tor &

Mol

f 6

VERBINDAMBITIES

16 17

18

CLUB VAN 100

VOOR AMSTERDAM10 ONTWERPOPGAVEN VOOR DE STAD

Lars Boering FotografenFederatie

Lars Boering (1969) studeerde Communicatiewetenschappen en had daarna een lange carrière in leidinggevende functies in de Beeldende kunst en fotografie waarna hij in 2008 voor zichzelf begon. In 2010 werd hij door de Fotografen-Federatie gevraagd de organisatie opnieuw op te zetten en leiding te geven aan een moderne manier van belangenbehartiging voor fotografen. Hij ontwikkelt bijeenkomsten, adviseert fotografen en praat actief met overheid en bedrijfsleven. Op dit moment is hij directeur van de FotografenFederatie. Daarnaast is Lars medeoprichter van I-BMP en Lux Photo gallery. Hij initieert tentoonstellingen en werkt samen met fotografen, festivals en musea.

Ole Bouman NAi

Voor zijn aanstelling bij het Nederlands Architectuur Instituut (NAi) was Ole Bouman (1960) werkzaam als hoofdredacteur van het tijdschrift Volume en directeur van de stichting Archis. Als directeur van de stichting Archis hield hij zich bezig met publiceren en uitgeven, consultancy en als overheidonafhankelijke organisatie, het opzetten van relaties tussen lokale partijen met een behoefte aan expertise en het wereldwijde netwerk van Archis. Sinds 2007 is Ole directeur van het NAi, één van de grootste architectuurcentra ter wereld. Ole is tevens auteur, curator en docent, onder andere aan het Massachusetts Institute of Technology in Cambridge MA.

Matthijs Booij Miktor & Molf

Kunsten in Den Haag. Ze waren er onafscheidelijk, tot het moment kwam dat Mik-tor (Mick Johan) niet meer om kon gaan met de frustratie over de weinig flexibele houding van het instituut en de heersende middelmatigheid. Een jaar later werd hij hoofdredacteur van Vice magazine. Molf (Matthijs Booij) hield standvastig vol op de academie en sloot deze periode af met een legendarisch en visionair afstu-deerproject genaamd Matthijs Booij en zijn barmhartige passie voor een willekeu-rige Marokkaan. Na dit afstuderen twijfelde Mick Johan geen moment en diende zijn ontslag in om met zijn zielenmaatje geschiedenis te schrijven onder de naam

afgelopen twee jaar onder andere gewerkt voor De Jeugd van Tegenwoordig,

de Belastingdienst en nog veel meer. Hun vrije werk is te bewonderen geweest in en bij Code magazine, Mr. Motley op Lowlands, SPRMRKT en Mediamatic.

Morad Bouchakour Fotograaf

Morad (1965) groeide op in Amsterdam en studeerde aan de Koninklijke Aca-demie van Beeldende Kunsten in Den Haag. Daarna vertrok hij naar New York om te gaan werken als fotograaf. In 1996 nam hij als eerste Nederlandse fotograaf deel aan de World Press Photo Masterclass. Zijn werk verscheen onder andere in Volkskrant Magazine, ELLE en New York Time Magazine, ESPN Magazine en Wired. Ook werkte hij commercieel in opdracht van grote bedrijven als Adidas, Nokia, HEMA, Nike en Delta Lloyd. Internationaal staat Morad bekend om zijn portretten, maar ziet zichzelf voornamelijk als reportagefotograaf. In opdracht van NRC en het Rijksmuseum maakte hij een reportage over feestvierend Nederland. Bouchakour heeft als fotograaf en regisseur een flink aantal commercials op zijn naam staan.

Emer Beamer Butterfly Works

Emer Beamer (1970) is social designer en oprichter van Butterfly Works and Nairobits, een designstudio voor social design opererend vanuit Amsterdam en werkzaam met designers en partners van over de hele wereld. Samen met me-deoprichters Ineke Aquarius en Hester Ezra heeft Emer concepten ontwikkeld die bijdragen aan een grotere gelijkheid in de wereld. Deze concepten worden in 20 landen, op drie continenten gebruikt. Emer richt zich op leerprogramma’s voor jongeren in landen als Kenia, Nigeria, Cambodja en Afghanistan. Onder andere door het ontwikkelen van online games en leer-apps draagt zij op een informele wijze bij aan het leerproces van jongvolwassenen.

Neske Beks Theatermaker

Neske Beks (1972) is geboren en getogen in Mortsel, bij Antwerpen, en woont sinds de jaren ‘90 in Amsterdam. Ze is de dochter van een Vlaamse moeder en een Gambiaanse vader en groeide vanaf haar derde week op bij een Vlaams arbeidersgezin. Neske is opgeleid als kleinkunstenaar en actrice, maar ontwik-kelde zich al snel tot theatermaker en was oprichter van de Schrijfwerkplaats, een talentontwikkelingsplek van Frascati in Amsterdam. Ze toerde door het land met verschillende voorstellingen en werkte als scenarioschrijver voor diverse om-roepen. Haar regiedebuut, de documentaire Eigen Volk, is in het voorjaar van 2011 uitgezonden door de VPRO. Eigen Volk is een persoonlijke film waarin ze het verhaal van haar Vlaamse familie vertelt. Daarnaast schrijft ze aan haar roman met de werktitel De Kleenex Kronieken. Sinds 2011 is Neske artistiek leider van Jeugdtheaterschool Zuidoost.

Robert Alberdingk Thijm Scenarioschrijver

Robert Alberdingk Thijm (1965) studeerde in 1991 af in de Rechtsgeleerdheid en schrijft sinds die tijd scenario’s voor televisie en film. Van 1997 tot 2000 was hij verbonden aan het Nederlands Film en Televisie Academie als docent scenario schrijven. Inmiddels heeft hij vele series en films op zijn naam staan, waaronder

Dunya en Desie in Marokko, die in Sarajevo de prijs voor de beste jongerenfilm won. Ook portretteerde hij een caleidoscoop aan Amsterdammers in de serie A’dam – e.v.a.. Robert begeleidt nu en dan ook jonge scenaristen met het reali-seren van hun eigen dramaprojecten en geeft masterclasses scenarioschrijven in o.a. Amsterdam, Brussel, Berlijn en Santiago de Chili.

Frank Alsema NDSM

Frank Alsema (1958) is creatief en zakelijk een duizendpoot die nu vooral actief is als parttime directeur van de Stichting NDSM-werf, daarnaast founder en cco van Camerize BV, een mobile to TV technologie startup en creatief producer van 4xM (Mixed Media Match Makers). Hij is geschoold op de Filmacademie, begonnen als tv-regisseur en producent, was lange tijd werkzaam bij de VPRO en regisseert al jaren het North Sea Jazz festival voor de NTR. Naast presentator van mediabijeenkomsten zoals Beamlab en voorzitter van vele jury’s, was hij ook partner bij IJsfontein Interactieve Media. Zijn specialiteit: het bij elkaar brengen en produceren van innovatieve ideeën, mixed technieken, multidisciplinaire teams en financiële middelen.

Achmed Baâdoud Stadsdeel Nieuw-West

Achmed Baâdoud (1972) is geboren in Beni-Said in Marokko. Op negenjarige leeftijd kwam hij in het kader van gezinshereniging naar Nederland en woonde met zijn familie in Amsterdam-Zuid. Daarna woonden zij in Osdorp en inmiddels in Nieuw-West. Achmed heeft veel verschillende baantjes gehad. Hij begon bij Nissan in het magazijn en werkte zich daar op door naast zijn werk te studeren en werd daardoor uiteindelijk hoofd van de afdeling debiteuren en crediteuren, waarvoor hij door heel Europa werkte. Zijn politieke loopbaan begon hij in 2002 als deelraadslid voor de Partij van de Arbeid in Osdorp. Van 2004 tot 2006 was hij fractievoorzitter en portefeuillehouder Werkgelegenheid, Economische zaken, Financiën en Sport. Na de gemeenteraadsverkiezingen van 2006 trad hij toe tot het dagelijks bestuur van Osdorp. In mei 2010 koos de stadsdeelraad het nieuwe Dagelijks Bestuur. Met de schriftelijke stemming wezen 27 van de 28 aanwezige leden Baâdoud aan tot eerste stadsdeelvoorzitter van Nieuw-West.

Hans Boutellier Verwey-Jonker Instituut

Jeugdcriminaliteit en heropvoeding. Hij was hoofdredacteur van Psychologie en maatschappij en van Justitiële verkenningen en was enige jaren hoofd van de informatieafdeling van het Wetenschappelijk Onderzoek- en Documentatiecen-trum (WODC) en daarna hoofd Algemeen Beleid inzake justitieel jeugdbeleid

-gemeen directeur van het Verwey-Jonker Instituut. Tevens bekleedt hij de Frans Denkers Leerstoel Veiligheid en Burgerschap bij Bestuurswetenschappen aan de Vrije Universiteit. Hans publiceerde drie boeken waarvan zijn laatste De im-provisatiemaatschappij; over de sociale ordening van een onbegrensde wereld dit jaar werd uitgegeven.

8 18

5

9

9 6

13

13 2

12

Ernestine Comvalius Bijlmer Parktheater

Ernestine (1954) is geboren in Suriname. Ze verhuisde op haar negende naar Nederland en groeide verder op bij haar tante in New York. Ze volgde een wel-zijnsopleiding in Utrecht en hield zich in haar studententijd bezig met het platform Sisa, de Surinaamse vrouwenbeweging. Ook richtte ze toen de theatergroep Makandra op waarmee op theatrale wijze maatschappelijke issues zichtbaar werden gemaakt. Sinds 1991 woont en werkt zij in Amsterdam Zuidoost. Eerst als directeur van Krater Theater (1998), dat zich bezighoudt met het program-meren van theatervoorstellingen en dans-, drama- en beeldende kunstprojecten voor het basisonderwijs in Amsterdam Zuidoost. Sinds 2009 is zij directeur van het Bijlmer Parktheater. Daarnaast is ze voorzitter van de evaluatiecommissie van het Mediafonds, is zij werkzaam als counsellor en loopbaanbegeleider en zit ze in de raad van Toezicht van de Blijfgroep.

Jeffrey Croese Vinger.nl

Jeffrey Croese (1979) is medeoprichter van vinger.nl. Gelegen in Amsterdam Zuidoost, werkt vinger.nl in verschillende velden binnen de creatieve industrie. Het werk van vinger.nl reikt van concepten, strategie en art-direction tot aan de-sign, fotografie en film. Naast een sterk commercieel gevoel, heeft vinger.nl veel verschillende klanten in de non-profit sector met een gespecialiseerde focus op muziek en kunstprojecten. De manier van benaderen van vinger.nl is om het beste te halen uit de ontmoeting tussen commerciële en non-profit partners. Om cre-atieve, slimme en kwaliteit te garanderen, werkt vinger.nl met de juiste mensen, uitwisseling van werk en goede ideeën. Ontwerpers, filmmakers, fotografen, schrijvers, producenten en kunstenaars uit verschillende disciplines binnen de grenzen van de Bijlmer en ver daarbuiten.

Tim Dekker RMBLR

Tim Dekker (1977) studeerde rechten aan de universiteit van Utrecht voor hij

ondernemers in Amsterdam, Utrecht, Almere en Lelystad. In 2009 ontmoette hij Carmen van der Vecht, ontwerpster in Amsterdam. Samen met haar ontwikkelde hij Rambler Social Venture. Rambler is een streetwear kleding merk ontworpen door Straatjongeren in Sao Paulo, Amsterdam, London en Accra. In 2010 opende Carmen en Tim een studio op de Zeedijk waar ze dagelijks met straatjongeren werken aan de streetwear brand. In het dagelijks leven is Tim verantwoordelijk voor de bedrijfsgroei van Rambler en voor het Rambler coachingsprogramma.

Sylvia Dornseiffer Amsterdams Fonds voor de Kunst

Dornseiffer (1954) was twintig jaar directeur van het Fonds voor de Letteren en volgde Andries Mulder in 2010 op als nieuwe baas van het Amsterdams Fonds voor de Kunst. Zij studeerde Nederlands in Groningen en werkte in de culturele

bij het Nederlands Theater Instituut. Ze is actief in commissies en besturen, en de laatste twee jaar tevens jurylid voor de AKO-Literatuurprijs.

Melle Daamen Stadsschouwburg Amsterdam

Melle Daamen (1959) is sinds oktober 2001 directeur van de Stadsschouw-burg Amsterdam. In de acht jaar daarvoor was hij (oprichtings)directeur van de Mondriaan Stichting, het cultuurfonds voor beeldende kunst, vormgeving en museale activiteiten. Eerder was Daamen als management consultant en als (waarnemend) directeur van het Amsterdams Uitburo actief in de cultuursector. Melle Daamen was daarnaast bestuurder en commissaris van verschillende cul-turele organisaties. Hij werd als 17-jarige gekozen in het bestuur van de VPRO en was op zijn 21e het jongste bestuurslid ooit van de NOS. Daamen was voorts onder meer voorzitter van Salto, commissaris van AT5 en secretaris van het CJP. Hij was initiatiefnemer en voorzitter van de Commissie Cultural Gover-nance. Daamen is nu nog voorzitter van de Vereniging Vrienden van het Stedelijk Museum en voorzitter van het Internationaal Filmfestival Rotterdam. Hij is sinds juli 2010 voorzitter van de Raad van Commissarissen van AT5. Daamen is jury-voorzitter van de Charlotte Kohlerprijzen. Hij werd in 2007 benoemd als Kroonlid van de Raad voor Cultuur.

Max Bruinsma Items

Max Bruinsma (1956) studeerde Kunst-, Architectuur- en Designgeschiedenis in Groningen en Amsterdam. Nu is hij hoofdredacteur van het Nederlandse design-tijdschrift Items. Eerder volgde hij oprichter Rick Poynor op als hoofdredacteur van Eye, the international review of graphic design in Londen. Bruinsma stelde in 2005, voor de ExperimentaDesign biënnale in Lissabon, een grote tentoonstel-ling samen over de culturele betekenis van communicatiedesign, Catalysts’. Daar-naast was Max eindredacteur van de Monografiereeks Nederlandse Grafisch Ontwerpers. Verder gaf Bruinsma les aan de Gerrit Rietveld Academie en het Sandberg Instituut. In 2005 was hij medeoprichter van een nieuwe masters-opleiding Editorial Design aan de Graduate School of Visual Arts and Design in Utrecht. Tegenwoordig treedt Max Bruinsma internationaal op als gastdocent en spreker. In 2005 ontving Bruinsma de Pierre Bayleprijs voor Vormgevingskritiek.

Krisztina de Châtel Dansgroep Amsterdam

en Kurt Stuyf en richtte in 1976 haar eigen dansgroep op. In ruim dertig jaar heeft zij meer dan vijftig choreografieën en een aantal dansfilms uitgebracht. In haar werk creëert ze een samenspel van dans, muziek en beeldende kunst waar-bij altijd twee werelden op elkaar stoten. Uit haar werk blijkt hoe zij de wereld ervaart, het opent je ogen en laat je andere opties zien. Meer dan dertig jaar lang heeft Krisztina de Châtel artistiek leiding gegeven aan haar eigen gezelschap Dansgroep Krisztina de Châtel. De Châtel is nu vaste choreograaf en lid van de artistieke raad van Dansgroep Amsterdam.

A-D

20

16 18

20

1 4

2

Titia Bouwmeester 5eKwartier

Titia Bouwmeester (1965) is theatermaker, regisseur en artistiek leider van 5eKwartier. Zij ontwikkelt culturele interventies die bijdragen aan de identiteit van gebieden en gemeenschappen in verandering. Met een multidisciplinair team ontwikkelt ze tot de verbeelding sprekende projecten die zich hechten in het collectieve geheugen. Bewoners en organisaties worden actief betrokken als medemaker waardoor ze verbonden worden met elkaar en hun eigen omgeving. Afgelopen jaren werkte 5eKwartier met name in stadswijken in Haarlem en in

bij Dogtroep, eerst als beeldend kunstenaar, later als regisseur en artistiek leider. Hier ontwikkelde ze haar visie en werkwijze. In 2004 richtte ze 5eKwartier op, gevestigd in Haarlem. Vanaf 2009 is ze als artistiek leider tevens verbonden aan theaterfestival Karavaan.

Elma van Boxel ZUS

Elma van Boxel (1975) rondde in 2001 haar opleiding Landschapsarchitectuur aan de Hogeschool Larenstein in Arnhem cum laude af. Zij studeerde op de School of Arts and Architecture aan de University of Greenwich, London en aan de Academy of Architecture and Urban Design, Architecture and Urbanism in Rotterdam. Elma heeft in 2001 in Rotterdam samen met Kristian Koreman architectenbureau ZUS (Zones Urbaines Sensibles) opgericht. Het werk van bureau ZUS richt zich op een breed veld dat varieert van modeontwerpen tot stadsontwikkeling. Koreman en Van Boxel maakten onder andere ontwerpen voor

Delta. Zij mochten voor de Wereldexpositie in Sjanghai in 2010 een centraal park ontwerpen. In 2007 won het duo De Maaskant Prijs. In Rotterdam is hun project LuchtSingel afgelopen voorjaar tot winnaar uitgeroepen van het Stadsinitiatief 2012.

Angelo Bromet NoLIMIT

der jaren heeft ontwikkeld tot hiphop. Niet alleen de kleding of de muziek, maar alles wat ook maar iets te maken heeft met de hiphopcultuur. In 2000 richtte Angelo W.O.T.S. (Word On The Street) op, een bedrijf dat zich richt op het on-dersteunen van getalenteerde en extreem gemotiveerde talenten van de straat. Hij begeleidt ze in hun ontwikkeling om zo het straattalent en het bedrijfsleven dichter bij elkaar te brengen. Samen met een drietal veteranen uit de hiphop-scene (DJ Chainsaw, Bizz Banascus en Ulti’mo) heeft hij zich gestort op sport, muziek en dans. Hun inzet heeft zich gedurende de jaren ontwikkeld tot een be-drijf dat niet meer uit de hiphopscene weg te denken is. Daarnaast is Angelo projectleider bij NoLIMIT, een jongerencultuurhuis in Amsterdam en als bestuurs-

bovendien lid van de Amsterdamse Kunstraad als onderdeel van de commissie Cultuureducatie.

6 17

12

Zef Hemel Gemeente Amsterdam DRO

Zef Hemel (1957) studeerde Sociale Geografie/Planologie aan de Rijksuni-versiteit Groningen. In 1994 promoveerde hij aan de UvA. Acht jaar lang was

lijke Vernieuwing. Daarna was hij werkzaam als directeur van de Academie van Bouwkunst te Rotterdam, waar hij de accreditatie regelde van de masterop-leidingen Architectuur en Stedenbouw. Eerder werkte hij als strateeg bij het Ministerie van Volkshuisvesting, Ruimtelijke Ordening en Milieu (VROM) te Den Haag. Sinds 2004 is Zef adjunct directeur van de Dienst Ruimtelijke Ordening Amsterdam. Hij was o.a. de verteller van Bestemming AMS (2006-2007) en curator van de Vrijstaat Amsterdam (2009).

12

Marjolijn van Heemstra Theatermaker

Marjolijn van Heemstra (1981) studeerde af als godsdienstwetenschapper en is nu theatermaker, schrijver en journalist. Voor NRC.nl gaat ze wekelijks onuitge-nodigd naar een feestje en beschrijft hoe je daar als vreemde wordt ontvangen. In 2010 kwam haar dichtbundel Als Mozes had doorgevraagd uit, die werd ge-nomineerd voor de C. Buddingh’-prijs. Voor Frascati en Gasthuis schrijft ze vanaf 2005 verschillende maatschappelijk betrokken en filosofische voorstellingen. Ook maakt ze reportages voor dagblad Trouw, National Geographic, Vrij Neder-land en Contrast en verscheen haar interviewbundel Land van werk en honing over Marokkaanse moeders in Nederland.

Hugo van Heijningen Red Light Radio

Hugo van Heijningen (1982) en Orpheu de Jong zijn de oprichters van Red Light Radio. Vanuit een voormalige peeskamer op de Amsterdamse Wallen zenden zij sinds december 2010 uit. Zowel lokale als internationale gasten maken wekelijks de radioshows uiteenlopend. Naast de bijna dagelijkse radioshows zijn er regelma-

Fotografiemuseum Foam. Naast Red Light Radio heeft Hugo zijn eigen bedrijf in onroerend goed en is hij werkzaam bij het Amsterdams Fonds voor de Kunst als cultuurverkenner voor Amsterdam Oost.

Jeanne van Heeswijk Beeldend kunstenaar

Jeanne (1965) is beeldend kunstenaar, ze studeerde aan de Jan van Eyck Acade-mie in Maastricht en de Academie voor Beeldende Vorming in Tilburg en creëert met haar werk interactie in de publieke ruimte. Voor haar projecten werkt ze vaak samen met kunstenaars, designers, softwareontwikkelaars, architecten, over-heid en burgers. Jeanne geeft regelmatig lezingen op het gebied van stedelijke vernieuwing, participatie en culturele productie. Ze was initiator van Het Blau-we Huis op IJburg, een plek waar kunstenaars, wetenschappers, schrijvers en architecten voor een bepaalde periode werden uitgenodigd om medebewoner te worden van IJburg en deel uit te maken van de nieuwe gemeenschap. Jeanne is op dit moment vooral actief in Rotterdam-Zuid.

43

19

Cees de Graaff SICA

Met ingang van 1 maart 2010 is Cees de Graaff (1957) aangetreden als directeur van SICA. De Graaff was werkzaam voor Cultuurfabriek en Pakhuis de Zwijger. Eerder was hij directeur en zakelijk leider van verschillende culturele organisaties, waaronder Cultureel Erfgoed Noord-Holland, Kunst en Cultuur Noord-Holland en Dansgroep Krisztina de Chatel. Internationale ervaring deed De Graaff onder meer op in Ethiopië als directeur van Youth Circus Ethiopia en als medeoprichter van Music Mayday International.

Anneloes van Gaalen Paperdollwriting

Anneloes van Gaalen (1979) is als eigenaar van Paperdoll writing werkzaam als schrijver, curator, brander en producer. Na een studie Engels en Amerikanistiek en Cultuuranalyse legde ze zich toe op het schrijven over kunst, mode en design

ze als (hoofd)redacteur voor verschillende (online) magazines. Van Gaalen heeft meerdere boeken op haar naam staan, waaronder de Ridiculous Design Rules serie en Indie Brands.

Johan Fretz Theatermaker en auteur

Johan (1985) studeerde een jaar aan de Nederlandse Film en Televisie Academie, voordat hij de overstap maakte naar de Amsterdamse Toneelschool en Kleinkunst- academie. In 2010 studeerde Johan af samen met Marcel Harteveld, met wie hij het muzikale cabaret duo De Gebroeders Fretz vormt. Samen speelden zij de voorstelling Onderweg en deden verschillende Nederlandse theaters aan. Naar aanleiding van de veelgeprezen toespraak die Johan hield op het Malieveld

schreef hij het pamflet Hart voor Kunst. Hij heeft net een roman uitgebracht Fretz 2025 en schrijft een wekelijkse column voor Volkskrant Online.

Max van Engen Gemeente Amsterdam DMO Kunst & Cultuur

Max van Engen (1968) is sinds mei 2009 hoofd Kunst en Cultuur van de Dienst Maatschappelijke Ontwikkeling (DMO) van de gemeente Amsterdam. Daarnaast is hij docent financiën en cultureel ondernemerschap op de opleiding Productie podiumkunsten van de Amsterdamse Theaterschool (AHK). Tijdens en na zijn studie Theaterwetenschap aan de Universiteit van Amsterdam (1986-1992) werkte hij een tiental jaren als theaterjournalist, dramaturg, vertaler en regisseur. Voor zijn overstap naar de gemeente Amsterdam werkte hij 11 jaar samen met Ivo van Hove, eerst van 1998 tot en met 2000 als hoofd planning en publiciteit bij Het Zuidelijk Toneel en vervolgens van 2001 tot begin 2009 als hoofd financiën en planning bij Toneelgroep Amsterdam. Max van Engen was ook bestuurslid van onder andere de Toneelschuur/Toneelschuurproducties Haarlem en toneelgroep Dood Paard en adviseur theater van het landelijke Fonds Podiumkunsten.

Lena Euwens IUCN

Lena (1958) werd geboren en getogen in een klein Duits dorp vlak bij de Neder-landse grens. Ze studeerde af als cultuur- en godsdienstpsychologe aan de uni-versiteit van Nijmegen. Na een korte periode als wetenschappelijk medewerker en docent ging zij bij KPN werken. Ze wilde daar vooral het veranderingsproces van staatsbedrijf naar commercieel bedrijf meemaken en mede vormgeven. Zij bleef negen jaar bij KPN. Daarna gaf zij als programmamanager medeleiding aan enkele grote landelijke cultuurveranderings- en professionaliseringstrajecten. In haar laatste functie was zij marketing adviseur voor de Raad van Bestuur. In 2000 nam ze ontslag bij KPN en werd partner van een organisatieadviesbureau. in ja-nuari 2004 werd zij algemeen directeur van de Hortus in Amsterdam. In ruim zes jaar tijd zette ze de Hortus met een hernieuwde missie op de kaart als één van de best bezochte en gewaardeerde musea in Amsterdam. Na een sabbatical werkt ze nu als interimdirecteur bij IUCN NL.

Giep Hagoort Hogeschool voor de Kunsten Utrecht / Universiteit Utrecht

Giep Hagoort (1948) studeerde Rechtsgeleerdheid aan de Universiteit Utrecht en promoveerde in 1998 aan de Universiteit Nyenrode op het onder-werp Interactieve strategievorming in de culturele sector. Momenteel is hij cultureel ondernemer, hoogleraar Kunst en Economie aan de Universiteit Utrecht, lector Kunst en Economie aan de Hogeschool voor de Kunsten Utrecht en foun-der dean van de Amsterdam School of Management (ASOM). Zijn werkterrein betreft ondernemerschap, creativiteit en innovatie binnen interactieve proces-sen. In 1992 introduceerde hij cultureel ondernemerschap in Nederland en heeft nadien meer dan 100 (internationale) publicaties op zijn naam staan.

8

1710

14

19 5

E-J

Liesbeth Jansen Stad-Forum

Liesbeth Jansen (1956) studeerde Theaterwetenschap aan de Universiteit van Amsterdam en werkte voor culturele instellingen en festivals, waaronder het Mic-kery Theater en Festival aan de Werf. In 1992 redde zij de vervallen Wester-gasfabriek van de ondergang en was in de achttien jaren daarna als directeur verantwoordelijk voor de succesvolle programmering en exploitatie van het oude fabrieksterrein. Bovendien was zij de initiator van vele producties zoals het in-ternationale samenwerkingsproject Digital Park en het Festival van het licht. Op dit moment is Liesbeth kernlid van Stad-Forum, een podium voor gesprekken en debatten over ruimtelijke vraagstukken in Amsterdam. Daarnaast houdt ze zich bij BOEi bezig met het herbestemmen van industrieel erfgoed en is zij adviseur op het gebied van herontwikkeling, cultureel erfgoed en creatieve economie.

Mick Johan Miktor & Molf

Kunsten in Den Haag. Ze waren er onafscheidelijk, tot het moment kwam dat Mik-tor (Mick Johan) niet meer om kon gaan met de frustratie over de weinig flexibele houding van het instituut en de heersende middelmatigheid. Een jaar later werd hij hoofdredacteur van Vice magazine. Molf (Matthijs Booij) hield standvastig vol op de academie en sloot deze periode af met een legendarisch en visionair af-studeerproject genaamd Matthijs Booij en zijn barmhartige passie voor een wil-lekeurige Marokkaan. Na dit afstuderen twijfelde Mick Johan geen moment en diende zijn ontslag in om met zijn zielenmaatje geschiedenis te schrijven: Miktor

-

-tingdienst en nog veel meer. Hun vrije werk is te bewonderen geweest in en bij Code magazine, Mr. Motley op Lowlands, SPRMRKT en Mediamatic.

Joost Janmaat Partizan Publik

Joost Janmaat (1977) haalde na een aantal niet voltooide en nietszeggende aca-demische dwalingen in de wereld van de geschiedenis, sociale wetenschappen, taal en antropologie zijn diploma in Politieke Wetenschappen aan de Universiteit van Amsterdam. Hij studeerde af op de politieke economie van de Afghaanse burgeroorlog. Hij startte zijn professionele carrière als onderzoeker en lobbyist voor een aantal Nederlandse NGO’s om vervolgens Partizan op te richten. Joost combineert een voorliefde voor houtje-touwtje zigeunerarchitectuur met een obscene interesse in grootschalige sociale constructieschema’s.

Tom Jaspers Straatkunstprijs

Tom ‘artvark’ Jaspers (1969) wist al tijdens zijn studie Communicatie dat hij uiteindelijk op een directere manier met kunst en creatieve ideeën aan de slag wilde. Een studie Psychologie daarna verhevigde zijn hunkering om full con-tact met kunst te gaan werken. Als ‘artvark’ was hij in de rol van scout, initi-ator, curator en producent betrokken bij vele exposities en projecten van zeer verschillende kunstenaars, in galeries, musea en locaties door het hele land en daarbuiten. Vorig jaar nodigde artvark met zijn project De Straatkunstprijs in ver-schillende steden het brede publiek uit om meer betrokken te raken bij kunst in de openbare ruimte.

Tanja Jadnanansing PvdA

Tanja is geboren in Leiden (1967), maar opgegroeid in Suriname. In 1994 stu-deerde zij af in de rechten en was medeoprichter en later directeur van een infor-matiecentrum voor jongeren in Amsterdam. Op haar 26e werd zij lid van de PvdA, waarna ze enige tijd deel uitmaakte van het bestuurd van de partij. Van 2004 tot 2010 bekleedde zij diverse functies voor de NOS, Multiculturele Televisie Nederland en de omroep Organisatie Hindoe Media, zoals diversiteitsmanager, adviseur jongeren, presentator en programmamaker, samensteller, eindredacteur

van verschillende afkomsten en is zij lid van verschillende comités en commissies. Sinds 17 juni 2010 is Tanja lid van de Tweede Kamerfractie van de PvdA.

Nel de Jager Straatmanager Haarlemmerdijk

-nager van de Haarlemmerbuurt en de Utrechtsestraat. Van origine een “Haag-sche” en na een aantal omzwervingen (Oudenbosch, Roosendaal, Tilburg en Breda) in 1985 met dochter neergestreken in Amsterdam. Nel heeft gewerkt als buurtopbouwwerker, maatschappelijk werkster, consulent stadsvernieuwing en beleidsmedewerker Economische Zaken. Zij geeft regelmatig gastcolleges op scholen, begeleidt studenten/trainees en geeft organisaties met de regelmaat van de klok gevraagd en ongevraagd advies/commentaar. Nel won in 2011 de Piet Kranenberg ring omdat zij zich onvermoeibaar inzet voor het oppeppen van de leefbaarheid en de economie van Amsterdamse winkelstraten.

Mariëtte Hoitink HTNK

Mariëtte (1964) studeerde in 1989 af aan de Academie voor Beeldende Kunst-en in Arnhem in de richting Fashion Design. Daarna deed ze op bestuurlijk ni-veau uitgebreide ervaring op. Vandaag de dag is Mariëtte managing director van HTNK en werkt als adviseur van diverse modeacademies en neemt deel aan verschillende selectiecommissies van Nederlandse mode talent. Daarnaast was ze in 2010 oprichter van NL Fashion Incubator dat de Nederlandse mode in het buitenland ondersteunt en als doel heeft een bijdrage te leveren aan de ontwikke-ling van de Nederlandse mode-industrie als geheel. Mariette is tevens betrokken

Redlight Fashion Amsterdam. HTNK functioneert als initiator, projectmanager, adviseur, inspirator en connector. Ook is ze sinds die tijd officiële afgevaardigde van de mode-industrie in de Economic Development Board van Amsterdam en bestuurslid van de Coupeurs Masteropleiding en House of Denim.

Liesbeth in ‘t Hout Consultant Mode & Design

Liesbeth in ‘t Hout (1976) studeerde in 1976 als illustrator af aan de mode-af-deling van de Academie voor Beeldende kunsten in Arnhem. Na twee jaar als freelancer te hebben gewerkt, trad zij in dienst bij de Dienst voor Esthetische Vormgeving van de PTT. In 1984 besloot zij parttime te gaan werken om samen met Ravage Paris opdrachten uit te voeren op het gebied van Corporate Fashion.

Leisure bij de Design Academy te leiden als respectievelijk hoofd en coördinator en docent van de afdeling. Na 14 jaar vertrok Liesbeth naar Amsterdam om daar als directeur te gaan werken van het Amsterdam Fashion Institute (AMFI). Op dit moment is zij weer zelfstandige. Gedurende haar loopbaan heeft Liesbeth deel uitgemaakt van vele commissies, (internationale) jury’s, besturen en Raden van Toezicht.

Claudia Hinterseer NOOR

Claudia Hinterseer (1975) heeft in september 2007 het Internationale documen-tairefotografie agentschap en de stichting NOOR medeopgericht. Zij is er werk-zaam als directeur en is, net als de 12 internationaal erkende fotojournalisten die het agentschap vertegenwoordigt, member. Hinterseer heeft een academische achtergrond in de Visuele Antropologie (UvA) en heeft in het verleden onder an-dere 6 jaar voor de stichting World Press Photo gewerkt, eerst als communica-tiemedewerker en later als coördinator van internationale onderwijsprojecten en het tentoonstellingsprogramma.

Pieter Hilhorst Publicist

Pieter Hilhorst (1966) studeerde politieke wetenschappen en schrijft een weke-lijkse column voor de Volkskrant waarin hij vaak de logica van de overheid en de politiek ontrafelt. Daarnaast schrijft hij theaterteksten en essays. Voor Llink pre-senteerde hij elke maandag het radioprogramma Oba Live. Voor de IKON maakte hij de televisieprogramma’s ‘Voor je Kiezen’ met interviews met alle lijsttrekkers

-sen met baanbrekende ideeën. Hij schreef verschillende boeken, waaronder De Wraak van de Publieke Zaak (De Balie 2001). Zijn toneelstuk Hetze (2002) over een aanslag op een populistische politicus ging vijf dagen voor de moord op Pim Fortuyn in première. Van 2010 tot 2012 was Pieter Hilhorst Ombudsman in het gelijknamige tv-programma van de VARA.

718

10

7

17 13

8

19 15

1

Hans Karssenberg Stipo

Hans Karssenberg (1970) is oprichter van Stipo, team voor stedelijke ontwikke-ling. Eerst bij de UvA en sinds 1995 zelfstandig. Als senior projectleider werkt hij internationaal en door heel Nederland aan allerlei stedelijke projecten. In Amsterdam Park Frankendael, Stadionplein, Olympisch Gebied, Kolenkitbuurt, stedelijke vernieuwing in Noord en Nieuw-West, de nieuwe broedplaatsenstra-tegie en Museumplein. Daarnaast is hij één van de oprichters van het internatio-nale Inspiring Cities.

Margje de Koning IKON

Margje de Koning (1964) studeerde Theaterwetenschap aan de Universiteit van Amsterdam en Radio-, Film- en Televisiestudies in Bristol. Na haar studies maakt Margje gedurende 12 jaar allerlei soorten documentaires voor verschillende om-roeporganisaties. In 2004 werd ze parttime docent bij Cultuur en Mediastudies aan de afdeling Film en Televisie van de Universiteit van Amsterdam en in datzelfde jaar werd ze benoemd tot eindredacteur documentaires bij de IKON, afdeling Te-levisie. Daarmee initieert en begeleidt ze documentaires op het gebied van heden- daagse maatschappelijke, sociaal culturele en morele onderwerpen met een sterke human interest invalshoek. Sinds 2005 is Margje verantwoordelijk voor de gehele televisieafdeling van de IKON en met ingang van januari 2012 ze benoemd tot hoofd Radio, Televisie en Nieuwe Media van de IKON.

Diana Krabbendam The Beach

Diana Krabbendam (1956) is social designer en cultureel ondernemer. Ze werd opgeleid als grafisch ontwerper aan de Hogeschool voor de Kunsten in Utrecht (HKU) en werkte als ontwerper, creatief directeur en partner voor diverse grote bedrijven. In 2006 was zij medeoprichter van The Beach, netwerkorganisatie voor creatieve innovatie en was directeur van Pal West. Sinds 2007 werkt zij in Amsterdam Nieuw-West, en was mede-initiatiefnemer van de ontwikkeling van de Garage Notweg tot broedplaats, waar The Beach nu is gevestigd. In 2010 was zij samen met anderen initiatiefnemer was van Makers + co en Nieuw-West Express. Ze werkt onder andere mee aan de ontwikkeling van PlayReal en maakte samen met Brigitte van Mechelen het boek KOST nieuwe gezichten op eten. Verder was zij recentelijk medeontwikkelaar van het onderwijsconcept van THNK. en is zij lid van de Creative Board van de Executive Master Information Management van de UvA.

Chris Keulemans Tolhuistuin

Tot aan de Tolhuistuin was Chris Keulemans (1960) schrijver en journalist. In 2004 publiceerde hij het vierluik De Amerikaan die ik nooit geweest ben be-staande uit een roman, website, dvd en radiodocumentaire. Eerder opende hij het boekwinkeltje annex poëzietheater Perdu aan de Kloveniersburgwal (1984) en was bovendien werkzaam als programmamaker bij De Balie, waar hij van 1995 tot 1999 directeur was. Als radar in een netwerk was Chris medeverantwoorde-lijk voor de oprichting van het Rushdie Comité en Press Now, dat zich tot op de dag van vandaag inzet voor onafhankelijke media. Na een periode van reizen en schrijven werkte hij aan een boek over kunst na crisis met verhalen uit Sarajevo, Beirut, New York, Algiers en Jakarta. Zijn meest recente project is de Tolhuistuin, de culturele vrijplaats in Noord, waar hij het brein achter is en sinds 2009 de artistiek directeur.

Eva de Klerk Projectbooster

Eva de Klerk (1965) is project booster, dat wil zeggen aanjager, netwerkver- sterker, fondsenwerver, sparringpartner en zo nodig initiatiefnemer van inno-vatieve, creatieve en stedelijke projecten. Eva is de drijvende kracht achter de Kunststad, de grootste creatieve werk-plaats in Europa in de scheepsbouwloods op de NDSM-werf. Samen met o.a. Skatepark Amsterdam en Klimmuur Centraal ontwikkelt zij de grootstedelijke jongerenbroedplaats NDSM Underseas. Met La-yana Mokoginta en Ruud Vriens heeft Eva Open Innovation Capital opgericht, onder andere een open source platform voor gebiedsontwikkeling. Eva de Klerk geeft in binnen- en buitenland workshops over bottom up gebiedsontwikkeling.

13

6

8

12

3

Afaina de Jong AFARAI

Afaina de Jong (1977) is een architecte, schrijver en fotografe gevestigd in Amsterdam. Ze is een ‘creative do-it-all’ als het gaat over ruimte en de stad. Met haar bedrijf AFARAI, dat ze in 2005 oprichtte, heeft ze gewerkt aan een diverse set projecten, die urban lifestyles vertalen in stedenbouw en architectuur, zoals bijvoorbeeld de herontwikkeling van het Hofplein Station in Rotterdam tot de Mini Mall, installaties voor de Architectural League in New York en verschillende inno-vatieve events en tentoonstellingen. Ze werkte internationaal met onder andere AMO-OMA/Rem Koolhaas, 2!4 in New York, en de Hakuhodo Think Tank HILL in Tokyo. Ze is als contributing editor sinds de oprichting van MARK Magazine betrokken geweest bij dit architectuurtijdschrift.

Orpheu de Jong Red Light Radio

Hugo van Heijningen en Orpheu de Jong (1982) zijn de oprichters van Red Light Radio. Vanuit een voormalige peeskamer op de Amsterdamse Wallen zenden zij sinds december 2010 uit. Zowel lokale als internationale gasten maken wekelijks de radioshows uiteenlopend. Naast de bijna dagelijkse radioshows zijn er regelma-

Fotografiemuseum Foam. Orpheu de Jong studeerde in 2005 af aan de Gerrit Rietveld Academie in Amsterdam. Van 2005 tot 2009 was hij mede-oprichter en eigenaar van twee grafisch ontwerpbureaus, Newsgroup en The Living Eye. Hij is sinds 2004 actief in de Amsterdamse muziekscene en het nachtleven als organisator van feesten, DJ, radiomaker en momenteel ook als programmeur van Club Up/De Kring.

Pieter de Jong Ymere

in Delft. Sinds 2004 is hij lid van de Raad van Bestuur van Ymere. Deze corpo-ratie beheert rond de 78.000 woningen en ontwikkelt daarnaast op grote schaal woningen, bedrijfsruimten en maatschappelijk vastgoed. Pieter de Jong werkt sinds 1996 in de corporatiebranche. Daarvoor bekleedde hij vanaf 1980 diverse functies bij de Gemeente Den Haag waaronder als Sectordirecteur Wonen bij de Dienst Stedelijke Ontwikkeling. Ook is hij politiek actief namens Groen Links. Pieter is tevens lid van de Raad van Toezicht van Humanitas Groep Den Haag; een organisatie die verzorgingshuizen in Den Haag beheert.

Jan Jongert 2012 Architecten

Jan Jongert (1971) studeerde Bouwkunde aan de Technische Universiteit Delft en vond toen al de heersende opvattingen over architectuur te eenzijdig. Daarom richtte hij met medestudenten het tijdschrift De Omslag op, waarin dogma’s van docenten werden bekritiseerd. Met studievriend Cesare Peren richtte hij in 1996 het bureau 2012 Architecten op, verwijzend naar het jaartal waarin hun eerste opgeknapte pand in Rotterdam zal worden gesloopt. Een voormalig Italiaans re-staurant doet dienst als kantoor. Van hieruit lanceert Jongert ambitieuze initia-tieven over bouwen met afvalmateriaal. Zijn ideeën zijn hun tijd vaak ver vooruit, maar met de huidige aandacht voor duurzaamheid heeft hij de wind mee.

Lucien Kembel MC theater

Lucien Kembel (1965) is opgegroeid in Amsterdam-Oost en -West en heeft na zijn middelbare school Notarieel en Nederlands Recht gestudeerd aan de Vrije Univer-siteit. Na zijn afstuderen ging hij werken bij een belastingadviesbureau, maar be-sloot al snel om zijn droom na te jagen en reisde een aantal jaar de wereld over als

theatergroep Made in da Shade opgericht. Hiernaast was hij ook actief als agent manager van diverse kunstenaars en artiesten. In 2005 werd hij algemeen directeur van het Cosmic Theater en na de fusie met Made in da Shade in 2009, behield hij deze functie. Met een nieuwe naam: MC Theater heeft het vandaag de dag naast de functie van een productiehuis en producent ook een eigen podium waar een brede programmering te zien is. Naast zijn werk als directeur is hij ook nog actief bestuurslid van meerdere organisaties.

16

19

14

19

15

J-M

Hans Lubberding Olympisch Stadion

Hans (1956) studeerde af in de Healthcare-Home-Economics Third World Issues aan de Hogeschool van Amsterdam en werd kort daarop coördinator van Youth Tourism, daar legde hij de basis voor o.a. het latere Hotel Arena. Daarna was hij hoofd bedrijfsvoering van het Muziektheater in Amsterdam en was daar nauw betrokken bij de bouw, inrichting en exploitatie van het theater. Bovendien was hij hoofd van de jeugdafdeling en eindredacteur Cultuur en Amusement bij de AVRO. Vanaf 2001 is Hans directeur van het Olympisch Stadion in Amster-dam, waar na een aantal mindere jaren nu zo’n 800.000 bezoekers per jaar over de vloer komen. Sinds 2009 is hij lid van de programma- en adviesraad van RTV Noord Holland. Zijn toekomstdroom is een nieuwe inrichting van het Olympisch Stadium gebied, als het aan hem ligt zou er een grote sportboulevard gereali-seerd worden.

Gerard Loozekoot UNStudio

Gerard Loozekoot (1970) voltooide zijn master in Architectuur aan de TU Delft in 1998, voor hij in 2000 bij UNStudio aantrad werkte hij bij verschillende architectenbureaus. Eén van de voornaamste pijlers in zijn werk is duurzaam-heid, zoals de kantoortoren voor de Dienst Uitvoering Onderwijs en Belasting-dienst in Groningen dat de Nederlandse Bouwprijs voor Integraal Ontwerpen en Bouwen heeft gewonnen. Als projectmanager is Gerard betrokken bij verschil-lende projecten en verantwoordelijk voor planning, financiën, contracten en contacten met opdrachtgevers. Hij houdt zich bezig met het ontwikkelen van planningtools voor complexe stedenbouwkundige projecten, het integreren van ontwerpambitie in technische en financiële oplossingen en de coöperatie van alle partijen die betrokken zijn bij een ontwerp.

Jonathan Maas Journalist

Jonathan Maas (1976) is journalist en publiceert in de VPRO Gids, Trouw en Nieuwe Revu. Bij uitgeverij Lebowski verscheen in 2011 zijn boek Wereldverbe-teraars. Hiervoor vloog Jonathan de wereld rond en sprak met modemakers uit Londen, designers uit New York en architecten uit Shanghai. Over het kweken van kleding met microbacteriën, kunst in plaats van reclame op de billboards van Times Square en een Twittereconomie waarbij mensen meer consumeren en toch minder vervuilen. In juni verschijnt het boek O’Hanlons Helden, naar aanleiding van de gelijknamige televisieserie waarbij de Britse schrijver Redmond O’Hanlon in de voetsporen van de 19e eeuwse ontdekkingsreizigers en avonturiers trok. Jonathan reisde mee met in het achterhoofd de vraag: valt er nu nog wat te ontdekken?

Andrew Makkinga VPRO

Andrew Makkinga (1982) verbindt vele werelden in zich. Zijn roots liggen net zozeer in het Afrikaanse Uganda als het nuchtere Groningen. Hij heeft zijn eigen

leiden van stevige debatten over thema’s als de rechtstaat, ontwikkelingssamen-werking en de rol van het bedrijfsleven. Met zijn aanstekelijke, onderzoekende stijl betrekt hij als geen andere het publiek bij elke discussie; een erfenis wellicht uit zijn tijd als lid van VARA’s Lagerhuis. Andrew is bestuurslid van de Stichting Museumnacht Amsterdam, de The Ghetto Radio Foundation en www.nowhere.nl. Hij schuift regelmatig aan bij De Wereld Draait Door.

Ruben Maes &MAES

Na zijn studie politicologie werkte Ruben Maes (1976) bij een onderzoeksbu-reau gericht op strategische advisering bij campagnes. Tevens werkte hij free-

-lisatie in strategisch communicatieadvies, is hij een veelgevraagd dagvoorzitter en gespreksleider van debatten en expertmeetings. Ruben is voorzitter van het directieoverleg podiumkunsten in Den Haag en interim-voorzitter van SICA, Dutch Centre for International Cultural Activities. Bij Pakhuis de Zwijger is Ruben vaste moderator van het programma Talk of the Town.

Bjarne Mastenbroek SeARCH

Bjarne Mastenbroek (1964), hoofdarchitect en directeur van SeARCH, studeer--

detta Tagliabue (EMBT) Barcelona, vervolgens 2 jaar bij Gamerem Mastenbroek architecten en 5 jaar bij de architectengroep. In 2002 richtte Bjarne SeARCH op. Samen met Dick van Gameren ontwierp hij de Nederlandse ambassade in Addis Ababa, Ethiopië waar zij de prestigieuze Aga Khan award voor ontvingen. SeACH ontwierp onder andere de synagoge voor de Liberale Joodse Gemeente in Amsterdam, Villa Vals dichtbij het Peter Zumthor’s Therme Vals in Zwitserland en het Conferentiecentrum in Hillerød, Denemarken. Eén van de meest actuele projecten is een vijfsterren Lodge hotel in Zwitserland.

Geleyn Meijer Hogeschool van Amsterdam

Geleyn Meijer (1960) is voorzitter van het domein Media, Creatie en Informatie van de Hogeschool van Amsterdam. Voorheen was hij directeur Innovatie van de LogicaCMG Groep en gaf hij leiding aan 75 consultants op het gebied van ICT en daarmee samenhangende strategische managementvraagstukken. Vanaf mei 2009 is Geleyn ook directeur van IIP CREATE. In 2000 heeft hij, samen met TNO een joint venture op het gebied van mobiele diensten opgezet, daarna was hij vanaf 2002 een jaar manager en adviseur bij LogicaCMG Unwired Concepts. Geleyn heeft de verkoop en distributie van mobiele tickets in het personenvervoer

is onder andere gastdocent bij de Technische Universiteit Delft en de Erasmus Universiteit. In 1991 promoveerde hij in de Informatica en Robotica aan de Uni-versiteit van Amsterdam. Daarnaast is hij bestuurslid van PICNIC en mededirec-teur van het onderzoeksprogramma COMMIT.

13

15

18

20

3

15

4

Karin Laglas Stad-Forum

Karin Laglas (1959) is sinds 1 januari 2011 decaan van de faculteit Bouwkunde aan de Technische Universiteit Delft. Daarvoor heeft ze 25 jaar gewerkt in de praktijk van de gebouwde omgeving. Na haar opleiding tot civiel ingenieur in Delft werkte ze eerst als bouwprojectmanager bij Twynstra Gudde en daarna als projectontwikkelaar MAB aan binnenstedelijke gebiedsontwikkelingen in binnen en buitenland. Na een verblijf in Parijs voor dit bedrijf als ‘directeur du devel-opement’ werd ze in 1998 directeur van de Nederlandse vestiging en enige jaren later directeur van de internationaal werkende MAB group. In 2004 stapte ze over naar belegger Rodamco en in 2007 naar OVG. Alvorens de functie van decaan te aanvaarden was Laglas ruim een jaar interim directeur van de Bond van Nederlands Architecten (BNA). Naast decaan is Laglas lid van verschillende commissariaten en Raden van Toezicht.

Joris Lohman Youth Food Movement

Joris Lohman (1985) is voorzitter van de Youth Food Movement en directeur van het Food Film Festival. De Youth Food Movement is een netwerk van young pro-fessionals en studenten die werken aan een verandering in het voedselsysteem,

gelegd op de verbinding tussen jonge producenten en jonge consumenten. Joris studeerde politicologie aan de Universiteit van Amsterdam en Paris VII.

20 17

Evelyne Merkx Merkx + Girod

Nadat Evelyne (1947) haar studie architectonische vormgeving aan de Rietveld Academie had afgerond, startte zij in 1984 haar eigen studio. Vanaf 1990 ont-stond een samenwerking met Patrice Girod, architect, die in 1996 uitmondde in de oprichting van een gemeenschappelijk bureau voor architectuur en interieurarchitectuur. Merkx + Girod ontwerpen zowel interieurs voor particu-liere verbouwingen als ook strategieën voor grote en complexe interieurs van gebouwen met publieke functies waarbij de logistieke en functionele eisen wor-den geïntegreerd in de ruimtelijke visie. Het bureau werkt voor uiteenlopende opdrachtgevers zoals Hema, de Bijenkorf, het Concertgebouw, Rijksgebouwen-dienst, Rijksmuseum, van Gogh museum, Hermitage en Bibliotheek bijzondere manuscripten van de UvA.

14

Hettie Politiek Gemeente Amsterdam DMO Wijkaanpak

Hettie Politiek (1970) is geboren in een dorp in een polder en studeerde Geschiedenis aan de VU in de gereformeerde traditie. Zij is altijd werkzaam geweest in de publieke zaak waarbij wijkontwikkeling, samenwerking, vernieuw- ing (sociale verheffing), etc. de invalshoek was (en is). Daarnaast is Hettie met diezelfde gedrevenheid ook 8 jaar politiek actief geweest. Momenteel is zij werkzaam in een vrije verbindersrol tussen al die verschillende bovengenoemde partijen op de doorstart dossier Wijkaanpak voor gemeente Amsterdam. Motto-woorden: ‘liefde en aandacht voor de wijken’/eigenaarschap/maatschappelijke innovatie “hoe kan het wel?”; opbouw werk van binnenuit voor overheid (voorbij het indekken).

15

Nazmiye Oral Schrijfster, actrice en columniste

Nazmiye (1969) werd als kind van Turkse ouders geboren in Hengelo, maar werd op haar zesde voor vier jaar in Turkije bij haar grootouders ondergebracht. De schrijfster, actrice en columniste studeerde aan de kunstacademie in Arnhem die ze echter niet afmaakte. In 2001 ging zij naar het Amsterdamse Binger Film Institute en acteerde vervolgens bij onder andere het Theater van het Oosten, de Theatercompagnie, het Nationale Toneel en in diverse televisieseries en films.

de Volkskrant. In datzelfde jaar speelde Nazmiye in de Gesluierde Monologen, een theaterproductie waarin de aandacht wordt gelegd op intimiteit, liefde en seksualiteit bij Nederlandse vrouwen met een Islamitische achtergrond. Nazmiye is medeoprichter van het Zinaplatform en recent medeverantwoordelijk voor de succesvolle voorstelling WijkSafari Slotermeer.

Eduard Nazarski Amnesty International

Katholieke Universiteit Nijmegen en haalde in 2000 zijn MBA-diploma. Sinds 2006 is Eduard directeur van Amnesty International Nederland In deze hoe-danigheid is hij verantwoordelijk voor algemeen management, representatie en internationaal beleid. Zijn expertisegebieden zijn mensenrechten, het vluchte- lingenbeleid en het maatschappelijk middenveld. Voor hij bij Amnesty begon werkte Eduard 15 jaar in verschillende functies voor VluchtelingenWerk Neder-land en de laatste 6 jaar als directeur. Tevens was Eduard van 1997 tot 2009 lid van het bestuur van de Europese Raad voor Vluchtelingen (ECRE), waar hij van 2005 tot 2009 voorzitter was.

Soheila Najand InterArtLab

Soheila Najand zat tot voor kort in diverse adviescommissies en jury onder an-dere Fonds BKVB, Erfgoed Nederland en Mondriaan Stichting, maar is in de eerste plaats beeldend kunstenaar. Een bekend werk van haar is de installatie On invisible waves (2001) dat in vaste collectie van Museum voor Moderne Kunst Arnhem is opgenomen. Daarnaast is zij één van de oprichters van Stichting Inter-Art, waarvan zij tot op heden directeur en artistiek leider is. Ze geeft als supervisor of gastdocent vaak workshops over haar visie als kunstenaar en de visie van Inter-Art omtrent Nieuw Cultureel Burgerschap. Tevens is ze aanjager van onderwijs-vernieuwingen binnen diverse educatieve instellingen als o.a. ArteZ, Dansacade-mie, Fontys en PABO Arnhem en Nijmegen. Soheila heeft voor haar werk prijzen en waardering ontvangen van: Biënnale, Nestheaters. Ien Dales Fondsprijs voor Initiatief van Stichting InterArt te Arnhem en veel meer.

Mirik Milan Nachtburgemeester

Mirik Milan (1981) is sinds 1 maart 2012 de nieuwe nachtburgemeester van Amsterdam. Hij is de opvolger van dj Isis van der Wel. Milan is de afgelopen jaren als producer onder de naam MRKMLN betrokken geweest bij de organisatie van veel feesten en culturele evenementen. Dit deed en doet hij op het gebied van zowel evenementenorganisatie en -strategie. Sinds kort is MRKMLN zich in samenwerking met Thamar Luthart bezig gaan houden met de art direction voor fotoshoots en modeshows.

Stanja van Mierlo Blijburg

Stanja van Mierlo (1968) was eigenaar van een bedrijf in belevingscommunicatie en directeur voor Radio Jazz voor ze zich stortte op Blijburg aan Zee, waar ze

opende en dat naar haar eigen zeggen gaat over vrolijkheid, vrijheid en muziek. Hoewel het door de uitbreidingsplannen voor IJburg nog steeds geen vaste plek heeft en al een aantal keer is verhuisd, is het inmiddels een begrip in Amsterdam. Deze vrijplaats aan het water heeft de sfeer van een strand en de mogelijkhe-den van een stadspodium. Stanja is thuis in het cultureel ondernemerschap en weet wat dit aan regelgeving met zich meebrengt op het gebied van veiligheid en evenementen. De rol die Blijburg speelt in Amsterdam maakte Stanja in 2004 Amsterdammer van het jaar.

Tracy Metz Journalist

Tracy Metz (1954), van oorsprong Amerikaanse, is journalist en auteur. Zij schrijft voor NRC Handelsblad en is internationaal correspondent voor het Amerikaanse tijdschrift Architectural Record. In 2006-’07 kreeg ze de prestigieuze mid-career Loeb Fellowship aan de universiteit Harvard. Aansluitend publiceerde zij een se-lectie van haar columns en essays, Op de Grond: Observaties vanuit Harvard. Ook initieerde zij een tweejarige samenwerking tussen Harvard en de (toen-

fellow aan Harvard verbonden. In 2007-’08 was zij lid van de Deltacommissie. Daarvoor was ze gastonderzoeker bij het Ruimtelijk Planbureau en lid van de Raad voor het Landelijk Gebied. Tracy is auteur van een aantal boeken, vaak in samenwerking met fotografen.

Wim Pijbes Rijksmuseum

Wim Pijbes (1961) studeerde Kunstgeschiedenis in Groningen en werkte in Theater LantarenVenster in Rotterdam. Vanaf 1992 organiseerde hij in verschil-lende landen (o.a. Japan en Italië) een aantal tentoonstellingen over 17e-eeuwse Nederlandse schilderijen en over Dutch Design. In 1994 richtte hij de onder-neming Art Support op en organiseerde hij diverse tentoonstellingen in Milaan, Keulen en Frankfurt. Twee jaar later werkte Wim voor de Kunsthal Rotterdam, en was daar van 2000 tot en met 2008 directeur. In juli 2008 werd Wim directeur van het Rijksmuseum. Daarnaast is Wim lid van diverse commissariaten en bo-vendien voorzitter van de Penseeljury (CPNB) en voorzitter van de jury van de Shell Young Technical Award. Wim Pijbes heeft gepubliceerd in diverse tijdschrif-ten, catalogi en boeken.

André Platteel Cultuuranalist

André Platteel (1969) analyseert hedendaagse cultuur en is auteur van Sym-bol Soup (2000), The Tale of Red and Orange (2002), Margeting, inventing a different marketing language (2004) en Our World (2009). Hij geeft wereldwijd lezingen over veranderende culturele fenomenen en de invloed daarvan op de manier waarop we onszelf en de wereld vormgeven. André is daarnaast als gast-docent verbonden aan diverse academies en werkt als adviseur voor bedrijven die erin geïnteresseerd zijn een verbinding aan te gaan met hun omgeving die leidt tot gezamenlijke groei. Bovendien is André directeur van de stichting Bio-graphy Foundation die zich bezig houdt met het overbrengen van competenties als openheid, empathie, cocreatie en intuïtie aan jongeren en jonge professionals. Ook is André initiator van het project YOUR LAB dat na Rotterdam ook in Am-sterdam wordt gerealiseerd.

Liesbeth van der Pol DOK architecten

Liesbeth van der Pol (1959) studeerde in 1988 cum laude af aan de TU Delft. In 1989 vestigde ze zich als zelfstandig architect, waarna ze in 1995 samen met haar partner Herman Zeinstra het bureau Atelier Zeinstra van der Pol oprichtte. In 2007 gingen zij samen in Dok architecten. In augustus 2008 trad Liesbeth voor drie jaar aan als Rijksbouwmeester maar bleef zij verbonden aan Dok architecten. Naast haar werk als architect was en is Liesbeth verbonden als gastdocent aan verschillende universiteiten en academies en heeft ze zitting genomen in talloze jury’s. In 1992 ontving Liesbeth van der Pol van het Prins Bernard Fonds de Char-

-prijs voor jonge architecten. In de loop der tijd kwam daar een keur aan prijzen bij.

220

16

7

9

11

11

2

12

M-S

Adelheid Roosen Female Economy / ZINA Platform

Theatermaker Adelheid Roosen (1958) combineert in haar werk hoogst persoonlijke onderwerpen met belangrijke sociale kwesties uit het publieke debat. Ze schreef en regisseerde drie voorstellingen over moslimmigranten. Met het kunst- en cultuurplatform Zina trekt zij de wijken in, raapt met de bewoners hun verhalen op en bouwt daar voorstellingen van. In 2009 maakte ze de korte documentaire Mam waarin zij het wonderlijke traject van haar moeder volgt die Alzheimer heeft. Adelheid kreeg de Amsterdam Prijs voor haar grensoverschrijdende bijdrage aan de kunsten in Amsterdam. Recent was zij medeverantwoordelijk voor de succesvolle voorstelling WijkSafari Slotermeer.

Janny Rodermond Stimuleringsfonds voor Architectuur

Janny Rodermond (1952) voltooide in 1979 de studie Urbane en rurale Socio-logie aan de Koninklijke Universiteit Nijmegen. Sinds meer dan twintig jaar is zij actief in de architectuurjournalistiek, waarin zij de wisselwerking tussen architec-tuur en maatschappij in vele facetten onderzocht. Het vaktijdschrift De Architect ontwikkelde zich onder leiding van Rodermond tot een gezaghebbend medium met een groot bereik in de Nederlandstalige ontwerpwereld. Vanaf 1 november 2002 bekleedt Rodermond voor het Stimuleringsfonds voor Architectuur de functie van directeur.

Ronald Rietveld Rietveld Landscape

aan de Academie van Bouwkunst te Amsterdam. Nadat hij de Prix de Rome Architectuur 2006 had gewonnen, richtte hij Rietveld Landscape op. Vanaf de oprichting bestaat het vaste team naast hem ook uit econoom en filosoof Erik Rietveld (Harvard University). In 2010 was Rietveld Landscape curator van de Nederlandse inzending voor de 12de Architectuurbiënnale van Venetië. Ronald en Erik Rietveld zijn tevens medeoprichters van het Landelijk Kennisplatform Tussentijd in Ontwikkeling en initiatiefnemers van de nieuwe masteropleiding Vacant NL, een tweejarig programma gericht op ontwerpend onderzoek naar de potentie van tijdelijk leegstaande gebouwen uit de 17e, 18e, 19e, 20e en 21e eeuw aan het Sandberg Instituut.

Rob Ruts Design for Governance

Rob Ruts (1955) is veelzijdig. Hij is theaterman, beeldend kunstenaar, documen-tairemaker, onderwijsontwikkelaar en deskundige of het gebied van stedelijke ontwikkeling, stedelijk beheer, stedelijke veiligheid. Oprichter van Design for Governance, een nieuw netwerk van interessante mensen die gereedschap ontwerpen en ontwikkelen voor het goed omgaan met de stad, met projecten in onder meer Mumbai, San Christobal de las Casas, New York City, Seattle, Kaapstad en Amsterdam. Hij is verbonden aan de afdeling Safety and Security Management Studies van de Haagse Hogeschool.

Arjan Postma FreedomLab Future Studies

-actieve en strategische marketing op verschillende businessschools. Hij focuste zich op hoe technologische innovatie de samenleving beïnvloedt en vice versa. Arjan experimenteerde met zowel open innovatieplatforms als transmedia pro-ducties waarna hij in 2002 FreedomLab oprichtte, een researchlab en Europese denktank. FreedomLab doet toekomstgericht onderzoek naar maatschappelijke verandering en helpt verschillende organisaties op weg bij de ontwikkeling van een nieuwe visie en creatieve strategieën.

Leon Ramakers Mojo

Is vanaf 1970 werkzaam voor Mojo Concerts en werd daar in 1978 grootaandeel-

North Sea Jazzfestival en in datzelfde jaar nam hij initiatief tot het festival Low-lands. Een paar jaar later verkocht hij Mojo Concerts en opende hij de Heineken Music Hall. Twee jaar later was hij medeoprichter van Emagic in Boekarest. Acht jaar geleden trad Leon af als directeur van Mojo Concerts en ging er verder als consultant. Daarna richtte hij mede de Agents After All en Night of Comedy op en was hij mede-initiator van de Ziggo Dome die in 2012 wordt geopend. Daarnaast is Leon lid van de Raad van Toezicht van het Nederlands Architectuur Instituut en NAi-uitgevers én lid van bestuur ACT (de belangenvereniging voor acteurs) en van de investeringscommissie van het Triodos Cultuurfonds.

Ton Poppes Escape/Koninklijke Horeca Nederland

Ton Poppes (1952) ronde zijn horecaopleiding af en startte in 1972 Club Cartouch in Utrecht. Vanaf 1980 presenteerde hij verschillende radio- en

op het Rembrandtplein en zond daar vandaan SKY Channel TV uit. Recentelijk won de Escape de Nightlife Award 2011 en is daarmee de beste club van Neder-land. In de jaren daarna opende hij verschillende cafés en in 2010 werd Ton voor-zitter van Koninklijke Horeca Nederland afdeling Amsterdam. Hij geldt als één van de meest succesvolle horecabazen van Nederland. In 2004 waren Ton en zijn tweelingbroer Dick een van de initiatiefnemers van de stichting Green Cups, een samenwerkingsverband tussen de overheid en horeca om bij grote evenementen ecobekers te gebruiken. Kort geleden nam Ton samen met zijn broer Dick het voormalige Kooistracafé The Three Sisters op het Rembrandtplein over.

Pierre van Rossum Gemeente Amsterdam PMB

Pierre (1960) studeerde Planologie aan de UvA en specialiseerde zich in Volks-huisvesting, Stadsvernieuwing en Stedelijk Beheer. Hoewel hij zijn studie niet af maakte zat hij tijdens zijn studie in verschillende commissies en werkte hij acht

bij het ProjectManagement Bureau van de gemeente Amsterdam, als project-manager, daarna senior projectmanager en achtereenvolgens als adjunct direc-teur en algemeen directeur. Daarnaast is hij projectleider van Project 1012, een project om het gebied rond het Damrak, Rokin en de Wallen aantrekkelijker te maken voor ondernemers en de criminaliteit terug te dringen en was hij lid van de Raad van Toezicht Coördinatiestelsel onder- en bovengrondse infrastructuur Amsterdam.

Jan Rothuizen Beeldend kunstenaar

Jan Rothuizen (1968) studeerde aan de Rietveld Academie en woonde en werkte daarna drie jaar in New York. Na zijn terugkomst publiceerde hij zijn werk On A Clear Day You Can See Forever en had hij tentoonstellingen in het Stede-lijk Museum, The Townhouse (Cairo) en het New Museum (New York). Zijn te-keningen verschenen in Vrij Nederland, de Groene Amsterdammer en de Volks-krant. Al wandelend door de stad doet Jan indrukken op van Amsterdam die hij verwerkt in zijn tekeningen voor de Zachte Atlas van Amsterdam, geschreven plattegronden, zoals hij ze zelf noemt. Eind 2011 werd zijn Zachte Atlas van Nederland uitgebracht.

Bahram Sadeghi Programmamaker

Bahram Sadeghi (1967) werd geboren in Iran en kwam in 1986 in Rotterdam. Hij ging in 1998 bij de VPRO Waskracht! als redacteur aan de slag en werd na 1 jaar programmamaker bij de VPRO en tot 2008 tevens programmamaker bij de VARA (De Wereld Draait Door). Verder werkte hij twee jaar bij De Balie en probeert sinds 2008 schrijven, het maken van films en het organiseren van debatten met elkaar te combineren. Zijn eerste boek is net uit: Waarom bent u zo arm?.

11

4

17

213

5

3

7

14

1

Floor van Spaendonck Virtueel Platform

Floor van Spaendonck (1971) is directeur van Virtueel Platform, het landelijke kennisinstituut voor digitale kunst- en cultuur (e-cultuur). Programma’s als hybrid city, social city en studies naar ‘ownership”: onderzoeken de kansen die de media bieden voor verbeteringen in de publieke ruimte, voor kunstenaars om met het publiek te ontwerpen en te communiceren. Floor van Spaendonck is betrokken als bestuurslid bij diverse besturen van culturele organisaties in Amsterdam. Eerder was ze werkzaam bij de Mondriaan Stichting, Waag Society en het Amsterdams Fonds voor de kunsten.

Jeroen Slot Gemeente Amsterdam O+S

Jeroen Slot (1958) studeerde sociale geografie en is nu als adjunct-directeur en hoofd onderzoek verbonden aan de Dienst Onderzoek en Statistiek van de gemeente Amsterdam. Hij geeft leiding aan het onderzoek dat in dienst staat van de gemeente Amsterdam gericht op het ontwikkelen en evalueren van het beleid. Dienst O+S produceert een groot aantal basisstatistieken en doet tevens onderzoek in opdracht naar diverse gebieden als wonen, leefbaarheid, bevolking, werkgelegenheid, veiligheid, onderwijs en infrastructuur. Daarnaast doet O+S onderzoek op het gebied van dienstverlening, klanttevredenheid en mede- werkertevredenheid.

Zuzanna Skalska VanBerlo

Na haar afstuderen aan de Design Academy Eindhoven en de Koninklijke Aca-demie van Beeldende Kunst en Vormgeving in Den Bosch begon Zuzanna (1971) haar carrière als Sensorial Trendwatcher bij de Strategic Design afde-ling van Philips Design in Eindhoven. Sinds 2001 werkt Zuzanna voor VanBerlo Design Strategy + Product Development. Daar is ze verantwoordelijk voor het

Trendrapport boeken en winnaar van de Red Dot Communication Award 2009. De afgelopen 7 jaar was Zuzanna lid van de Raad van Bestuur van de Nederlandse Design Week Eindhoven en neemt ze deel in de adviesraad van Capital D / Design Samenwerking Brainport. Sinds 2006 is ze als docent verbonden aan de Technische Universiteit Eindhoven, afdeling Industrial Design. Daarnaast richtte ze in 2011 samen met Li Edelkoort een nieuwe Design Academy-School van de Vorm op in Poznan, Polen.

Gilian Schrofer Concern

Gilian (1966) begon zijn carrière in de horeca en was eigenaar van patisserie Schrofer Delights en een cateringbedrijf in de Beurs van Berlage. Vanaf 1990 werkte hij voor o.a. Ronald Hooft, Peter Giele en Seymour Likely als meubelmaker en manifesteerde zich daarbij als autodidact interieurarchitect. In 1997 was hij medeoprichter van Concrete, waar hij interieurs ontwierp voor horeca en retail-bedrijven. Bekende ontwerpen van zijn hand zijn o.a. Coffeecompany, Australian Homemade en Rituals. Vanaf 2004 richtte Gilian zich meer op het lesgeven aan de HKU, de Academie voor de Bouwkunst en de Design Academie en ontwerpt hij tentoonstellingen voor onder meer Boymans van Beuningen en het Stedelijk Museum. Gilian is oprichter, partner en directeur van Concern, een bureau met ruimtelijke vormgevers die zich voor elke opdracht bedienen van nieuwe partners en frisse ideeën van buitenaf.

Farida Sedoc Hosselaer

Farida Sedoc (1980) is een zelfstandig ondernemende (mode)vormgever uit -

der de naam Dashiki, met maatschappij kritische teksten, grafische prints en een guerilla verkoopstijl leidde dit tot een underground succes. Desondanks maakte zij de stap naar de kunstacademie, waarna ze in 2008 het exclusive streetwear fashion label Hosselaer oprichtte. De symbiose tussen bewoner en stad is altijd het startpunt van haar ontwerpen.

Marjo van Schaik Change facilitator

ruim tien jaar maakte Marjo de overstap naar de culturele sector en werd ver-antwoordelijk voor de bedrijfsvoering van Het Muziektheater in Amsterdam. In 2006 werd ze vervolgens directeur van ZO! cultuur Zuidoost Foundation. Daar-naast is zij gaan deelnemen aan besturen van verschillende lokale en lande- lijke culturele organisaties. Nu combineert ze al deze ervaringen als zelfstandig ondernemer en werkt het liefst op het snijvlak van culturele organisaties met een sterke maatschappelijke betrokkenheid. Rode draad is inzetten, organiseren en begeleiden van veranderingen tot verbetering van resultaat in termen van geld en inspiratie.

Jaap Schoufour Gemeente Amsterdam Bureau Broedplaatsen

Jaap Schoufour (1961) werd geboren in Amsterdam trad na zijn middelbare school in dienst als Aspirtant Officier bij de Cavalerie als commandant van vier Leopard 2 tanks. In 1985 begon hij een studie Economie aan de UvA waarna hij twee jaar later overstapte naar Communicatiewetenschap. Na zijn studie deed Jaap allerlei klussen zoals onderzoekswerk bij de NS, VSNU en Milieudienst Amsterdam. Later werkte hij bij een Consultancy in Oost-Europa en was hij docent aan diverse Hogescholen. In 1996 is hij gestart als beleidsonderzoeker

assistent van Kees van Ruyven bij de IJ-oevers op het terrein van de planontwik-keling van het Oosterdokseiland en de communicatie van het gehele plangebied. Vanaf 2004 is Jaap werkzaam bij Bureau Broedplaatsen waar hij nu nog steeds aan het hoofd staat.

Andre van Stigt Architectenbureau J. van Stigt

André van Stigt (1959) studeerde Bouwkunde aan de Technische Universiteit Delft en was direct na zijn studie betrokken werkzaam bij Architectenbureau J. van Stigt waar hij sinds 1999 eigenaar en directeur van is. Hij is oprichter van het Amsterdams Monumenten Fonds, Buurt Ontwikkeling Maatschappij (BOM) en recent de Tram Remise Ontwikkeling Maatschappij (TROM). Bovendien is hij architect van ondermeer de herontwikkeling van de Graansilo’s, Pakhuis de Zwijger, Olympisch Stadion en recent Tramremise de Hallen. Hij is onderschei-den met de Frans Banning Cock penning en daarnaast is André drager van de Piet Kranenberg ring. Zijn motto is: ideeën hebben consequenties.

Marleen Stikker Waag Society

Marleen Stikker (1962) stichtte na haar studie Filosofie in Amsterdam De Digi-tale Stad (DDS) op in 1994, de eerste virtuele gemeenschap met vrije publieke toegang tot het internet. Al snel is ze medeoprichter van de Maatschappij voor

-logy. Samen met Bas Verhart (Media Republic) zette ze PICNIC op. In 2007 geven Marleen Stikker en Emile Aarts (Philips Research) de aanzet van het IT Innovatie Platform Creatieve Industrie. Stikker is lid van de Raad van Bestuur van WPG Uitgevers, een onafhankelijke uitgeversgroep. Ze blijft haar boodschap van “aan-sluiting door middel van technologie” bepleiten over de hele wereld.

Gert Urhahn Urhahn Urban Design

Gert Urhahn (1945) studeerde Urban Planning aan de Universiteit van Karls-ruhe en publiceerde diverse studies op het gebied van stedelijkheid, typologieën en vernieuwingsstrategieën. Van 1985 tot 1990 was hij hoofd stegenbouw- kundige bij de dienst Ruimtelijke Ordening van de Gemeente Amsterdam. Gert is oprichter van Urhahn Urban Design en werkt aan een diverse nationale en internationale ontwerp- en onderzoeksprojecten. Hij werkte in Amsterdam onder andere aan de herontwikkeling van de Kolenkitbuurt en de Venserpolder. Gert is bovendien verbonden aan International Federation for Housing and Planning en geeft lezingen en symposia over de hele wereld. ook is hij auteur van het dit jaar gepubliceerde boek de Spontane Stad, een pleidooi voor openheid, flexibiliteit en verrassing in de stedenbouw.

9 11

6

1

10

5

4

8

16

3

S-Z

Floor Ziegler Noorderparkkamer

Floor Ziegler (1971) was actief als zakelijk leider en coach in de wereld van de klassieke muziek voordat ze door het Amsterdams Fonds voor de Kunst werd ge-vraagd om cultuurverkenner te worden in haar eigen Stadsdeel Amsterdam Noord. Ze nam het initiatief tot de Noorderparkkamer, waar creatieve initiatieven tot ont-plooiing komen en waar met kunst en cultuur als bindmiddel de betrokkenheid van de wijkbewoners bij hun eigen leefomgeving wordt vergroot. Daarnaast nam Floor in 2010 het initiatief tot de Broedstraten. Door het succes van haar aanpak is ze veelgevraagd spreker en adviseur op het gebied van kunst en cultuur, wijken en stadsontwikkeling.

Hans Wolbers Lava

Hans Wolbers (1965) is oprichter en creatief directeur van Lava grafisch ont- werpers. Lava is een bureau dat haar creativiteit inzet om opdrachtgevers te hel-pen hun bedrijfsvoering te verbeteren en te innoveren door design. Design is nooit een doel op zich. Hij ontving in december een ere-doctoraat aan de Po-lytechnic Universiteit van Shenzhen in China. Na zijn studie grafisch ontwerpen aan de Hogeschool voor de Kunsten te Utrecht richtte hij in 1990 zijn ontwerp- studio Lava op in Amsterdam waar het zich vanaf het begin al onderscheidt binnen het editorial design. Als ontwerpfilosofie hanteert het bureau ‘consis-tancy and change’. Er moet geen hiërarchie in de creativiteit zijn, wel in de erva-ring. Samen met Reza Abedini heeft hij een boek gemaakt over Iraans grafisch ontwerpen en zijn bureau werd in 2011 uitgeroepen tot European Design Studio.

Janneke van der Wijk Conservatorium Amsterdam

Janneke van der Wijk (1971) studeerde Muziekwetenschap en Pedagogiek en Onderwijskunde aan de Universiteit van Amsterdam. Zij studeerde af op een onderzoek naar de geschiedenis van het Amsterdams Conservatorium en de professionalisering van het Nederlands muziekleven tot 1940. Janneke was vanaf 1 januari 2008 de eerste directeur van MCN en vertrok na vier jaar. Vanaf 2007 was zij met de fusie bezig. Muziek Centrum Nederland ontstond op de eerste dag van 2008 uit een fusie van het Nationaal Pop Instituut, Donemus, Gaude-amus, De Kamervraag en de Gezamenlijke Jazzinstellingen. Van 2005 tot 2007 was Van der Wijk werkzaam als directeur van De Kamervraag en schoof na de fusie door naar de functie van directeur van het MCN, wat voor alle muziekgenres een landelijk kennis- en promotiecentrum moest worden. Hiervoor was zij werk-zaam bij de overheid in diverse functies. Op dit moment is Janneke directeur van het Conservatorium Amsterdam.

Bob van der Zande Gemeente Amsterdam OGA

is sindsdien in dienst van de gemeente Amsterdam. De eerste 7 jaar was hij werkzaam op het gebied van stadsvernieuwing, tussen de krakers in de Staats-liedenbuurt, maakte hij de eerste schetsen voor de Westergasfabriek en het GWL-terrein. Vervolgens werd hij sectorhoofd binnen Dienst Ruimtelijke Orde-ning in Stadsdeel Westerpark. Bob zat 10 jaar in de directie van de Stedelijke

waar hij 6 jaar adjunct-directeur was. Sinds 2009 is Bob fulltime woningbouw-regisseur, strategisch aanjager van woningbouw in Amsterdam en de Stadsregio. Daarnaast heeft hij 10 jaar vanuit Amsterdam aan woningbouw en stadsherstel in Suriname gewerkt (Stichting Brasa).

Thomas Widdershoven Thonik

Thomas Widdershoven (1960) is één van de twee oprichters van Thonik, een

Aanvankelijk opereerde Thonik in de culturele sector bij uitgeverijen, musea, cul-

instellingen op het gebied van politiek en bestuur. Recente opdrachtgevers zijn het Museum Boijmans van Beuningen, de Architectuur Biënnale Venetië 2008, de Socialistische partij (SP), de Openbare Bibliotheek Amsterdam en Spiral Art Cen-ter Tokyo. Thonik combineert een conceptuele ontwerpmethode met een nadruk op typografie. De afgelopen twee jaar paste Thonik haar grafische taal en manier van werken toe in multimediale campagnes voor grote opdrachtgevers zoals: de Gemeente Amsterdam, VPRO en NRC.

Isis van der Wel DJ & nachtburgemeester

Isis van der Wel (1975) is één van ‘s werelds eerste vrouwelijke pioniers op het gebied van elektronische dansmuziek en wordt gezien als één van de top tien vrouwelijke dj’s in de Techhouse ter wereld. Daarnaast is zij al twintig jaar de be-kendste vrouwelijke DJ van Nederland. Isis startte in 2001 haar eigen artiesten-management- en evenementenproductiebureau Magma. Daarnaast organiseert

ze een platenlabel op onder dezelfde naam. Tijdens haar gehele carrière heeft Isis verschillende succesvolle club nights en evenementen georganiseerd, zoals Sate of Bliss en All is One. Op 20 februari 2010 werd Isis voor 2 jaar verkozen tot Nachtburgemeester van Amsterdam.

Ad Verbrugge Vrije Universiteit

Ad Verbrugge (1967) is universitair hoofddocent Sociale- en Culturele Wijs-begeerte aan de Vrije Universiteit. Van 1994 tot 2002 was hij verbonden als docent Wijsgerige Ethiek aan de faculteit Wijsbegeerte in Leiden. In 1999 pro-moveerde hij aan het Hoger Instiuut voor Wijsbegeerte te Leuven op de Verwaar-lozing van het Zijnde, een kritisch commentaar op Heideggers Sein und Zeit. Hij publiceerde onder andere over Aristoteles, Hegel, Kierkegaard, Heidegger en maatschappelijke thema’s als zinloos geweld. In 2007 verscheen zijn bundel Tijd van onbehagen - filosofische essays over een cultuur op drift. Zijn boek Staat van Verwarring is een verdere doordenking van deze problematiek. Zijn laatste boek Het Ware Leven over de Ethica Nicomachea van Aristoteles verscheen eind 2011.

Ton Verhoeven VenhoevenCS

Ton Venhoeven (1954) is architect/directeur van VenhoevenCS architecture+ urbanism en Rijksadviseur voor de Infrastructuur. VenhoevenCS architecture+ urbanism is in Amsterdam onder andere bekend van het ‘groene’ zwembad Sportplaza Mercator in De Baarsjes, de Jan Schaeferbrug die onder Pakhuis de Zwijger doorloopt en Parktorens De Rietlanden. Maar het bureau werkt ook aan grote stedenbouwkundige opdrachten, zoals Delhi 2050, een samenwerkings-project tussen Indiase en Nederlandse partijen voor de toekomst-visie van New Delhi, India. In zijn functie van Rijksadviseur adviseert Ton de rijksoverheid over ruimtelijke kwaliteit bij complexe infrastructurele opgaven en duurzame steden-bouwkundige ontwikkelingen.

Hans Vermeulen DUS Architects

-die verbleef hij enige tijd in India voor een project aan de CEPT University in Ahmedabad. Hier ontstond zijn fascinatie voor de informele (nano) stad ten op-

-richter van DUS Architects en geeft sinds 2008 les aan de architectuurfaculteit van de TU Delft. Vanaf 2009 is hij onderdeel van het netwerk the Responsive City.

Caro Verbeek Kunsthistorica

Caro Verbeek (1980) is kunsthistorica met specialisaties op het gebied van geur en tast in relatie tot cultuur en expert in olfactieve en tactiele kunst. Zij heeft bijge-dragen aan een sensuele reconstructie van de kunstgeschiedenis van de 20ste eeuw, waarin de lagere zintuigen hun rechtmatige positie innemen. Caro Verbeek adviseert musea en andere instellingen over geur op het gebied van educatie en tentoonstellingen, onder andere het Rijksmuseum en GEMAK in Den Haag. Zij geeft lezingen, doet onderzoek, schrijft artikelen en organiseert symposia. Zij werkte onder andere voor het Stedelijk Museum, Amsterdam en werkt tegen-woordig in het Rijksmuseum.

1819

10

5

1

10

9

11

7

16

19

20 21

NEEMRUIMTE

22 Inclusiviteit en vertrouwen

ben die het onmogelijk maakt iemand op meerei-zen te trakteren is in zijn kleinste vorm dwingend in de vorming van ons gedrag. De crises en het verzet die we vandaag om ons heen zien, zijn een uiting van deze fundamentele ontwerpfout en het effect dat het heeft op mensen. Empathie zou daarom een van de pijlers moeten zijn van een nieuwe opvatting van ontwerpen. Gemeenschap-pelijkheid en saamhorigheid moeten standaard onderdeel worden van de doelstellingen die we voor onszelf formuleren. Juist door het aanraken van gevoeligheden en het vermogen jezelf als de ander te zien, kan vanuit interesse (letterlijk “het zijnde tussen mensen: inter esse”) positieve kracht in de stad worden geschapen. Projecten waarin verschillende (belevings)werelden worden gemixt, zoals H-spot in Heesterveld, kunnen alleen slagen als op een empatische manier gevoels-matige barrières worden weggenomen om deze verschillende werelden samen te brengen. Het institutionaliseren van een empatisch mensbeeld

laat de mens de stad en de stad de mens vormen en herinstalleert het gebruik als startpunt van het ontwerpen.

Experimenteren en het loslaten van controle lij-ken daarbij kernbegrippen: Play, don’t plan. Het gaat als stad om het scheppen van vrijheden en mogelijkheden waarbinnen bewoners kunnen ex-celleren. Burgers en ondernemers moeten meer ruimte krijgen om eigenaarschap te tonen. Am-sterdam kan daarmee een generatieve stad wor-den, een campus waar antwoorden worden ont-wikkeld die passen bij de specifieke vragen die leven onder de bewoners. De stad is gebaat bij openheid in het ontwerpproces. In het ontwerpen van de stad moeten we het idee van het geniale individu loslaten en meer vertrouwen stellen in de gemeenschap. De kunst is om naar buiten te dur-ven treden met ruwe schetsen en die open te stel-len voor de gretige en wijze crowd. Een onaf idee kan worden ingevuld en aangevuld door de sa-menleving. Door open planning kan de collectieve

“Het ontwerp van instituties beloont een ander dan empatisch gedrag. We raken de empathie kwijt als we het niet bewust implementeren in het ontwerp van de dingen om ons heen.”Marleen Stikker oprichter en algemeen directeur Waag Society 3

Fret

z 20

25

Joh

an F

retz

10

23

intelligentie op grootstedelijk niveau worden inge-zet om zo vanuit een gevoel van saamhorigheid en eigenaarschap de stad leefbaar en duurzaam te herontwerpen. De sleutel naar succesvol ver-nieuwen van de stad is gelegen in creatieve expe-rimenten, door het uitproberen van - en openstaan voor nieuwe aanvliegroutes en invalshoeken.

Daarvoor zijn leiders met visie nodig, mensen die anderen inspireren en kunnen laten spelen. Het gaat er niet om mensen exact te kunnen vertellen wat ze moeten doen. In de komende jaren hebben we behoefte aan leiders die mensen mobiliseren om eigen ideeën en projecten te ontwikkelen. Zo’n leider staat niet meer tussen de onderlinge relaties van mensen in en is geen bemiddelaar door mid-del van regels die er voor zorgen dat de gebrui-kers van de stad zich anoniem tot elkaar kunnen verhouden. Hij organiseert de ontmoeting en ver-bindt. Hij is een coach die ondersteuning en aan-moediging biedt, waardering uitspreekt voor wat anderen doen en hen open, eerlijk en persoonlijk aanspreekt op wangedrag. Dat is een aspect dat door velen wordt gemist in de stad en daar ligt een rol voor de politiek en de overheid. Dat is niet altijd en alleen een financiële zaak. Juist door initia-tiefnemers te ondersteunen met expertise en ken-nis, door mogelijkheden te scheppen in de zin van ontheffingen, door hen persoonlijk te bezoeken en aan te moedigen en door hun verhaal op andere plekken te vertellen kan de overheid zich positief onderscheiden

Amsterdam is een plek waar wereldklasse en talent elkaar ontmoeten en versterken. De mode branche bijvoorbeeld, kan juist in deze stad flore-ren omdat zij door alle lagen heen vertegenwoor-digd is, van onderwijs instituut tot kleine ontwerp-studio’s tot high-end designers tot hoofdkantoren van grote merken. Door te concentreren op een leven lang leren kan niet alleen een nieuwe ge-neratie zich optrekken aan wereldklasse, maar kan wereldklasse zich continu blijven voeden en vernieuwen. Een bijzondere rol in het nieuwe ont-werpperspectief is weggelegd voor een nieuwe generatie. Vanuit hun ervaringen met de digitale wereld waarin zij zijn grootgebracht is deze gene-ratie bij uitstek in staat om het rigoureus nieuwe te bedenken. Daarom moet deze nieuwe vorm van ontwerpen vanuit samenwerking en wederkerig-heid onderdeel zijn van het onderwijs. We moeten van jongs af aan leren om naar elkaar te luisteren en een gevoeligheid te ontwikkelen voor onze om-geving en de ander. Dat vraagt ook om een ande-re manier van het organiseren van het onderwijs. Door onderwijsinstituten uit hun gespecialiseerde kokers te halen en binnen scholen de productie-

ketens te verbinden, wordt het vormen van allian-ties en coalities een kerncompetentie van nieuwe generaties. Zelfstandigheid, kleinschaligheid en flexibiliteit van de onderwijsorganisatie zijn daarbij de voorwaardes om hoge mate van creativiteit te waarborgen.

Inclusiviteit en vertrouwenHoe zorg je ervoor dat creativiteit en ondernemer-schap in de stad zichtbaar worden en hun werk kunnen doen? En hoe zorg je dat de juiste mensen op de juiste plaats terechtkomen? In deze tijden van crisis is er een grote urgentie om krachten en talenten in de stad zichtbaar en productief te ma-ken. We moeten leren om het talent van de stad te ontplooien. In de afgelopen jaren zijn we daar ech-ter niet goed in geslaagd. Onvoldoende hebben we vat gehad op de verschillende gemeenschap-pen en gebruik kunnen maken van de krachten die in buurten en wijken aanwezig zijn. Waar we dat wel hebben gedaan zijn veel positieve impulsen gegeven aan de leefbaarheid van de stad. Zowel met broedplaatsen als in zogenaamde achter-standswijken blijkt veel winst te behalen met de inzet en het initiatief van lokale burgers. Het facili-teren van zaken als een gezamenlijk aangelegd en onderhouden park, buurttheatervoorstellingen of het aanbieden van betaalbare woon-/werkplekken aan lokale creatieven in de wijk zijn succesvolle voorbeelden die op verschillende plekken hebben geleid tot nieuwe energie.

Organisatorische efficiëntie en effectiviteit is niet het enige argument voor coalitievorming. De stad heeft behoefte aan inclusiviteit. Het beslis-sings- en initiatiefrecht moet uit het exclusieve domein van de elite worden gehaald en worden teruggegeven aan de pluriformiteit van de stad. Door het gewicht van verantwoordelijkheden bij coalities neer te leggen kunnen we de bestaande structuren en systemen poreus en toegankelijk maken. Daarin vinden we een nieuwe opvatting van eigenaarschap die essentieel zal zijn voor de ontwikkeling van de stad in de komende jaren. Vertrouwen speelt hierbij een cruciale rol. Vertrou-wen is gebaseerd op wederkerige waardecreatie. In deze tijd van crisis kan dat een stimulerende rol hebben in de openbare ruimte. Mobiliseren en stimuleren van particulier initiatief zijn daarom van groot belang, maar daarvoor is ruimte nodig, zo-wel fysiek als mentaal.

Hergebruik en herontwikkeling Onder invloed van die crisis ontstaat in de stad het relatief nieuwe probleem van leegstand van vast-goed. Tegelijkertijd is er in de stad grote behoefte

“De stad wordt nu geproduceerd door een zeer beperkt aantal partijen. Dat is een groot verlies voor de diversiteit en onvoorspelbaarheid van de stad. De afstand tussen de burger en de stad moet kleiner worden.” Gert Urhahn oprichter Urhahn Urban Design

“De uitdaging is om de waarde die in producten zit zo lang mogelijk en op zo veel mogelijk verschillende manieren te gebruiken. Duurzaamheid bereik je veelal door waardestromen die van elkaar gescheiden zijn weer te verbinden.”Jan Jongert research director 2012 Architecten5 19

24

“We moeten met z'n allen niet alleen naar de gemeente wijzen. Als je een plan hebt, begin dan met het vormen van een coalitie die een brede basis heeft in een buurt of wijk. Een coalitie met bijvoorbeeld alleen maar ondernemers zet geen zoden aan de dijk.”Hans Lubberding directeur Olympisch Stadion 4

Arc

hite

ctuu

rbië

nnal

e Ve

netië

- va

cant

.nl

Rob

bert

Rie

tvel

d /

Rie

tvel

d La

ndsc

ape

2

25

"We moeten echt anders gaan slopen, want de manier van slopen bepaald of en hoe je kan hergebruiken".

Vinger.nl 20

"Sturen op beleid rond innovatie en topsectoren concentreert de energie op de verkeerde plekken. We zijn al vijf jaar bezig met beleidsontwikkeling, bijeenkomsten en noem maar op. Eigenlijk gebeurt er niets en daar schaam ik me voor. Ik ga me concentreren op innovatie vanuit een nieuw denken."

HvA domeinvoorzitter Media Creatie Informatie

"Ik merk dat het makkelijker is om met drie eieren te jongleren dan een van de eieren door te geven. Ik wil graag leren loslaten en risico nemen om ondernemers en bewoners aan zet te laten. Mijn ervaring is dat je meer gedaan krijgt als je zegt: jullie agenderen en wij faciliteren."

voorzitter Stadsdeel Nieuw-West 5

13

Arc

hite

ctuu

rbië

nnal

e Ve

netië

- va

cant

.nl

Rob

bert

Rie

tvel

d /

Rie

tvel

d La

ndsc

ape

Luch

tSin

gel R

otte

rdam

Elm

a va

n B

oxel

/ Z

US

17

WORDTEIGENAAR

26 27

28

“Sociale media hebben loopholes in het publieke domein gecreëerd waardoor lokale activiteiten globale effecten kunnen hebben. Bouwen aan de stad is het zoeken naar initiatieven die kleinschalig werken, maar met een bereik tot ver daarbuiten.”

medeoprichter DUS Architects

Stad van mogelijkheden

1

29

Herbestemming en herontwikkeling moet niet het soloproject van gemeenten of projectontwik-kelaars zijn. Inspraak van gebruikers aan de voor-kant van het proces is essentieel voor het succes. Door het verbinden van partijen vanuit gedeelde belangen ontstaan vitale coalities die de heront-wikkelingen kunnen dragen. Deze coalities spelen een grote rol in het zich uiteindelijk kunnen verzelf-standigen van bijvoorbeeld broedplaatsen. In die strategie huist de permanente ontwikkeling van tijdelijke oplossingen. Laat nieuwe allianties expe-rimenteren vanuit de tijdelijkheid met het invullen van de stad en wees vooral ongeduldig om con-tinu nieuwe mogelijkheden te verkennen.

Stad van mogelijkheden“Amsterdam moet meer Rotterdam worden.” Deze voor de echte Amsterdammer nogal boude stel-ling levert veel gespreksstof op. Is Amsterdam verworden tot een openluchtmuseum? Kan het nog wel ruimte geven aan pop-up initiatieven en niet-geïnstitutionaliseerde kunst en cultuur? In die zin kan Amsterdam veel leren van bijvoorbeeld Rotterdam en van Berlijn. Of geldt dat alleen voor de historische binnenstad? Zeker, daarbui-ten is vrijheid te vinden, maar ook daar speelt de regelgeving, macht van bestaande instituten en netwerken, bestuurscultuur en een megalomane prestigestrijd een beperkende rol op de creatieve sector. Juist de periferie, de rafelranden van de stad, spelen in deze tijd een belangrijke rol in het scheppen van de stad. Burgerschap en eigenaar-schap maken van de kleine metropool Amsterdam een dynamische stad.

Amsterdam heeft behoefte aan fysieke en men-tale vrijplaatsen. Het vele initiatief dat in de stad aanwezig is, wordt nog te vaak belemmerd vanuit instituties die niet begrijpen hoe je daarvoor ruim-te kunt bieden. In de afgelopen decennia heeft het surplus aan mogelijkheden en kennis in de stad paradoxaal geresulteerd in controledwang en re-gelzucht. Dat verdient een fundamenteel overden-ken van de manier waarop de stad is georgani-seerd. We moeten weg van het oude denken waarin de stad aan de hand van vragen bediend wordt met kant-en-klare producten. In het nieuwe denken staat een experimentele en ongoing ont-werp- en ontwikkelingsproces centraal. Uitgangs-punt is het transformatieve karakter van alles wat we produceren. Dat onaffe karakter past beter bij een steeds wisselende vraag en het steeds wis-selen van wat we willen.

Een ander beleid is nodig, en niet minder be-

aan investeringen, niet alleen financieel, maar ook in fysieke infrastructuur voor initiatieven. Herge-bruik en herontwikkeling kan zowel in tijdelijke als permanente vorm deze ontwikkelingen met elkaar verbinden, zoals Wijk 7 in Zuid Oost, Broedplaats de Vlugt in Nieuw West of het GAK gebouw in West. Tijdelijke invulling van leegstaand vastgoed, bijvoorbeeld door het initiëren van broedplaatsen kan voor een positieve impuls in buurten en wij-ken zorgen. Met het samenbrengen van creatieve krachten kunnen nieuwe dingen ontstaan op plek-ken die anders hun waarde verliezen. Met de uit-straling daarvan op de omringende wijk kunnen kleine ingrepen grote effecten hebben. Door de onzekere tijd en de onbestemdheid van de stad is

vormen van bestemming en productie uit te pro-beren en zo nodig bij te stellen. Tegelijkertijd moet worden gekeken naar meer permanente vormen van ontwikkeling. Door tijdelijke projecten in te richten met onafhankelijkheid als doel op langere termijn kan de herbestemming uiteindelijk worden verduurzaamd en maatschappelijk worden gele-gitimeerd. Met het aanboren van nieuwe verdien-modellen kan de creatieve en innovatieve sector een rol spelen in een zachte landing van deze crisis. Met het provisorisch lappen van de won-den zoals dat nu op veel plekken gebeurt, komt de klap op termijn des te harder aan. Met funda-menteel andere modellen kunnen we de proces-sen die aan de basis staan van de financieel eco-nomische misère ombuigen en inzetten voor een positieve stimulans.

In het ontwikkelen van nieuwe modellen speelt duurzaamheid een belangrijke rol. Duurzaamheid vinden we in het intensiever gebruiken van grond-stoffen, producten, ruimte, kennis, geld, etc., en in het creëren van metabolische ecosystemen. Veel winst kan worden behaald met het in kaart bren-gen van de waardestromen in de stad. De zoge-naamde Oogstkaarten van 2012 Architecten laten zien hoe we de levensloop van wat we gebruiken kunnen inventariseren en hoe we vervolgens op zoek kunnen gaan naar ongebruikt potentieel. Ook hier blijkt het essentieel om in de toekomst disci-plines en domeinen met elkaar te verbinden, deze keer niet vanwege het synergetische effect, maar om het verlies ‘tussen de linies’ te beperken. Ei-genaarschap is een belangrijke schakel naar duur-zaamheid. Het geeft gebruikers een betrokken-heid en economisch argument om duurzaamheid na te streven. Zonder dat eigenaarschap verdwijnt die motivatie.

“Amsterdam moet meer Rotterdam worden. Er moet veel meer ruimte gegeven worden aan pop-up initiatieven en niet geïnstitutionaliseerde kunst en cultuur. Ruimtes waar iets mag mislukken. Amsterdam lijkt nu wel een openluchtmuseum.” Mathijs Booij en 13

30 Eigenaar van de stad

langrijk, een andere mentaliteit. Het investeren in de creatieve sector en (sociale) innovatie volgens de huidige wijze voldoet niet langer. Het helpt al-leen in stand te houden wat er is en kiest stelsel-matig voor fysieke infrastructuur en het iconische boven activiteiten en inhoud. Dat beleid is onder andere gebaseerd op een angst voor mislukken, echter het zou veel meer opleveren om dat risico juist wel te durven nemen. Kies daarom vaker voor programmering. Durf nieuwe initiatieven in de stad te ondersteunen en stap af van de gebruikelijke cir-cuits waarin veel van het geld slechts wordt rond-gepompt. Bovenal, schrap de structuren waarbin-nen mensen risico vermijden en zich verschuilen achter bureaucratie.

De creatieve en culturele sector moet ook bij zichzelf te rade gaan. Veel van wat we hebben gecreëerd functioneert niet meer en is aan ver-andering toe. Dat vergt ook opoffering. Innovatie gaat altijd ten koste van het bestaande. We moe-ten niet denken dat die creatieve destructie geen pijn doet en geen investeringen kost. Het begint dan bij zelf verantwoordelijkheid nemen. De crea-tieve sector zou zich minder afhankelijk moeten opstellen en vaker zelf naar slimme manieren van organiseren moeten zoeken waardoor dingen wèl kunnen. Die verantwoordelijkheid is voor velen van ons niet meer vanzelfsprekend. Het is daarom één

van de competenties die het in de komende vijf jaar verdient veel aandacht te krijgen in de talent-ontwikkeling van scholieren tot professionals.

Eigenaar van de stadHet inclusieve, omarmende karakter van de stad Amsterdam roept een gevoel van eigenaarschap, vrijheid en trots op. Door het bijdragen aan de stad vanuit een actief gevoel van burgerschap, waarbij je elkaar deelgenoot maakt van problemen, kun je de stad of een wijk optillen. De rol van producent en consument van de stad kan zo worden omge-draaid. Al onze tafelgasten, die vanuit vele ver-schillende achtergronden aanschoven, blijken een gemeenschappelijk gevoel van eigenaarschap te voelen door het omarmende karakter van de stad.

Integratie en emancipatie zijn geen resultante van het werk van de overheid. Mensen moeten dat zelf bewerkstelligen en de overheid is daar slechts een partner in. Daarom moet de overheid vertrou-wen uitstralen. Geef mensen de tools in handen om zichzelf te ontwikkelen, maar ga hen niet voor-schrijven hoe ze dat moeten doen. Wees bewust van de toegevoegde waarde die je daarin kunt spelen, maar ook van de afbreuk die een te grote bemoeienis kan hebben. Laat nieuwkomers door middel van ondernemerschap en eigen initiatief van een interculturele stad een internationale stad

“Investeringen in de crea-tieve sector gaan boven-dien altijd naar de usual suspects. Dat is een con-tradictio in terminis. We moeten vaker voor de risi-co’s kiezen en investeren in programmering, inhoud en vernieuwing.”

oprichter Mojo Concerts

“De consumentenrol is ons opgeplakt waardoor we te weinig initiatief nemen en verantwoordelijkheid voelen. De toekomst ligt in het zelf doen en het samen organiseren. Ik pleit voor vrije ruimtes, voor plekken waar spontaniteit en flexibiliteit de dienst uitmaken.”Isis van der Wel dj en voormalig nachtburgemeester 5

13

Rep

air C

afé

Trac

y M

etz

20

31

maken. Wel moet de overheid er scherp op zijn om de belangen van minderheden en kansarmen te bewaken. Juist in een economisch moeilijke tijd kunnen er groepen ontstaan die worden buiten-gesloten en voor wie de kansen worden neerge-slagen. Het gaat dan om sociaal lagere klassen, om mensen met moeilijke toegang tot werk en on-derwijs, om immigranten, maar ook om jongeren die geen plek vinden tussen de gevestigde orde. We moeten er bedachtzaam op zijn dat er slechts een klein verschil zit tussen het gebruik maken van deze groepen om vernieuwing aan te jagen, en het orchestreren van een sociaal maatschappe-lijke tragedie met bijvoorbeeld het verloren gaan van een generatie. Of het nu gaat om de bloei van kunstenaars en een creatieve klasse, de onder-nemerszin van entrepreneurs of de integratie en emancipatie van nieuwkomers in de maatschappij, Amsterdam moet een vrije stad zijn waar mensen zich kunnen ontwikkelen en waar solidariteit er voor zorgt dat er niemand buiten de boot valt.

Vooralsnog speelt de stedenbouwkundige prak-tijk zich af onder een klein aantal mensen. Dat gaat ten koste van de diversiteit in de stad. Onderne-mers en burgers worden gezien als passieve fac-toren in de regulering en beleidsvorming van de stad waardoor veel particulier initiatief en de profi-lering die daarmee gepaard is verloren gaat. Door juist dat initiatief te omarmen en te ondersteunen

kunnen we grote stappen zetten. Laat de identiteit van een buurt of wijk afhangen van de mensen die daar wonen en werken en bouw daarop voort. Dan wordt eigenaarschap meer dan een formele be-leidsopdracht. Eigenaarschap komt dan voort uit trots en verantwoordelijkheid.

Doordat de stad in economische tegenspoed als een ui wordt afgepeld zijn het juist de kern-waarden van creativiteit, ondernemerschap, vrij-heid en tolerantie waaraan we ons moeten vast-houden. Door ze als uitgangspunt te formuleren kan een gezamenlijke energie worden gecreëerd. Daarvoor moeten we ze blijvend zichtbaar maken, gevoed door het doen en laten, maar zeker ook vanuit een meer communicatieve strategie. Ze moeten doorklinken in elk verhaal dat in de stad ontstaat. Zo maken we de kernwaarden compact, geconcentreerd, krachtig en autarkisch. Door het terugbrengen van de menselijke waarden in de identiteit van de stad kunnen we ontsnappen aan de diepe crisis in het vormingsproces en de crisis in burgerschap. Compacte kernwaarden kunnen zich als identiteit of logo op die manier zichtbaar maken naar buiten, en naar binnen. Projecten rond zelfbouw, wijkondernemingen en succesvolle ont-wikkelingen in Noord zijn daar prachtige voorbeel-den van. Daar begint een belangrijk deel van het behoud van de creatieve stad, bij het vieren van de vele positieve ontwikkelingen in ons Amsterdam.

“We leven in een pluro-monoculturele samenleving: we ervaren onze verscheidenheid als een opsomming van afzonderlijke identiteiten. We zouden meer moeten kijken naar gemeenschappelijkheden om te komen tot een gedeelde identiteit.”

initiatiefnemer en directeur Bijlmerparktheater

4

“In de stad moeten we leren om naar elkaar te luisteren. Organiseer de ontmoeting en creëer plekken waar de verhalen van mensen in de stad worden verteld. Daarmee groeit de gemeenschappelijkheid en saamhorigheid.”

directeur Televisie IKON

“De Amsterdamse overheid, onderwijsinstellingen en bedrijven moeten de handen acuut ineenslaan om er voor te zorgen dat er door de crises in de stad geen lost generation ontstaat.”

Tweede Kamerlid PvdA 19

12

Zooi

Kris

ztin

e de

Châ

tel /

Dan

sgro

ep A

mst

erda

m

Turn

ing

the

plac

e ov

er b

y R

icha

rd W

ilson

Evel

yne

Mer

kx /

Mer

kx +

Giro

d A

rchi

tect

en

Zooi

/ K

riszt

ina

de C

hâte

l (D

ansg

roep

Am

ster

dam

)

1 14

MAAK PUBLIEK

32 33

35

Deze uitgave is gerealiseerd ter gelegenheid van het vijfjarig bestaan van Pakhuis de Zwijger (2006 - 2011) en is het resultaat van twintig tafelgesprekken van ieder vijf uur in de periode september 2011 tot en met juni 2012. Met steeds vijf inspirerende en ondernemende denkers en doeners aan tafel die de stad Amsterdam een warm hart toedragen.

Onderwerp van gesprek was de vraag: Wat moet er, gezien de huidige economische en maat-schappelijke ontwikkelingen, de komende vijf jaar in Amsterdam gebeuren?

ConceptEgbert Fransen

TekstenJoachim Meerkerk

ProductieNathalie Smeding, Meike Zwaan, Hedwich van der Steen en Onno Warns

FotoverslagMisha Boon

PortrettenRobin de Kruijff

Grafisch ontwerpSam van Doorn en Dinfy van de BroekArtez Hogeschool van de Kunsten, Arnhem

Met dank aanalle honderd tafelgasten, Faisal Sefrioui (chefkok), Jeroen Keijzer (supervisor catering) en in het bijzonder drukkerij Veenman+ uit Rotterdam

PAKHUIS DE ZWIJGERPiet Heinkade 1791019 HC AmsterdamT 020 6 246 380www.dezwijger.nl

© juli 2012

COLOFON

foto

: Raz

or S

harp

VOOR AMSTERDAM LEER IN DE STADAmsterdam is een geweldige leeromgeving. Het heeft de schaal van een cam-pus en een enorme diversiteit aan instellingen, instituten en bedrijven die op fietsafstand van elkaar liggen. De stad is een unieke plek waar talenten zich kun-nen ontplooien en professionals zich moeten blijven ontwikkelen.

Opgave: Creëer hybride leeromgevingen waarin wordt samengewerkt door de vele partijen in de stad. Een campus die de stad gebruikt als infrastruc-tuur. Daarvoor zijn geen nieuwe gebouwen nodig, maar wel een gezamenlijk programma. De stadscampus kan talenten, professionals en wereldklasse verbinden en hun gezamenlijke verantwoordelijkheid voor de stad voeden.

VERTEL DE VERHALENAmsterdam heeft een enorme potentie aan talent, maar veel blijft nog steeds verborgen. Tegelijkertijd zijn ook grote delen van de stad nog onbekend terrein voor de mensen die daar niet wonen.

Opgave: Creëer meer en verschillende soorten podia waar de persoon-lijke verhalen uit de stad worden verteld. Zet talenten in de spotlights en organiseer geregisseerde èn onverwachte ontmoetingen tussen mensen. Gebruik daarvoor alle mogelijke internetplatforms, maar vergeet ook vooral de fysieke plekken in de stad niet.

DURF TE KIEZENHet initiatiefrecht is oneerlijk verdeeld. Met de huidige systematiek en besluit-vorming worden vooral bestaande initiatieven en instellingen in stand gehouden. Het gelijkheidsbeginsel belemmert de overheid in het maken van keuzes en uitzonderingen.

Opgave: Maak de overheid toegankelijk voor iedereen en zorg dat de bureaucratie het probleem van de gemeente wordt. Zorg voor ambtenaren die als oliemannetjes initiatiefnemers door de bureaucratie heen leiden en geef hen het mandaat om regels tijdelijk op te schorten.

LAAT WIJKEN BLOEIENVeel plekken in de stad hebben een onaantrekkelijk of zelfs negatief imago. Dat blijkt vaak onterecht, maar komt voort uit een gebrek aan profilering en stigmatise-ring. Ook in wijken zelf doet dit gebrek aan profiel af aan eigenwaarde en trots.

Opgave: Durf wijken in hun kracht te zetten en juist vanuit hun eigenheid zichtbaar te maken. Gebruik de bewoners en hun activiteiten om wijken te branden en zorg daarbij dat het eigenaarschap van de wijk wordt vergroot. Zet sociale media in om communities te versterken en krachten te verbin-den. Zoek uniciteit.

HOUD WAARDE IN DE STADGrondstoffen worden steeds schaarser, terwijl de afvalberg doorgroeit. De ver-houding tussen consumeren en produceren is uit balans en er zijn teveel waar-destromen die door de stad heen trekken maar waarvan er niets geproduceerd wordt of achterblijft.

Opgave: Breng het metabolisme van de stad in kaart en buig waardestro-men om. Zorg dat je alle waarden die in producten zitten volledig benut en gebruik alles meervoudig. Versterk de interne economie door waarde in wijken te creëren en de opbrengsten daar te houden.

GEBRUIK DE TUSSENTIJDDe stad kent een relatief nieuw probleem van groeiende leegstand. Tegelijkertijd is er grote behoefte aan ruimte, maar lijkt slechts een klein deel van de leeg-stand daarvoor te worden gebruikt.

Opgave: Ontwikkel mechanismes waardoor belangen worden verbonden. Maak leegstand duur en gebruik aantrekkelijk. De tussentijd biedt dan goede oplossingen, maar zoek ook naar manieren om uit die tijdelijkheid permanente ontwikkelingen voort te laten komen. Maak nadrukkelijk gebruik van de inspiratie, kennis en ervaringen van de crowd, de bewoners èn de overige gebruikers van de stad.

LEEF MET DE NATUURDe natuur in de stad is belangrijk voor ons ritme. Het geeft ons de seizoenen en verruimt onze horizon tot buiten de stenen realiteit. Natuur heeft ook een verbin-dende kracht in gemeenschappen en vereist eigenaarschap in haar onderhoud.

Opgave: Maak van de natuur in de stad een speerpunt in beslissingen over de publieke ruimte. Haal de natuur daarom uit haar beleidskaders en betrek bewoners in de aanplant en het onderhoud. Gebruik natuur ook om van te leven en begin moestuinen met je buren op plekken die anders onbenut blijven. En ondersteun het plan Floriade 2022.

VERBIND MET BUITENAmsterdam lijkt vaak op een eiland. Dat is zonde, want buiten de stad, bijvoor-beeld in Rotterdam, is zo veel moois gaande. Tegelijkertijd leeft de behoefte in andere steden om van Amsterdam te leren en gebruik te maken van het enorme aanbod in onze stad.

Opgave: Verbind Amsterdam met andere steden en breng uitwisseling tot stand. Begin met een Rotterdamse Ambassade in Amsterdam en vise versa waar maandelijks door de ene stad in de andere stad geprogram-meerd wordt.

ZOEK DE GEMEENSCHAPSoms dreigt de stad uiteen te vallen en worden de verschillen in de stad een kwetsbaarheid. Werelden blijven gescheiden en ontoegankelijk voor anderen, individuen hebben geen aandacht meer voor de gemeenschap en groepen men-sen vallen buiten de boot omdat ze geen echte kansen krijgen.

Opgave: Ga in het ontwerpen van de stad en haar voorzieningen uit van empathie en inclusiviteit. Kijk eerst naar wat gemeenschappen zelf kunnen doen en ondersteun ze daarin, voordat je ze bedient. Zorg dat mensen kunnen delen en stimuleer dat ze elkaar leren kennen, in buur-ten maar ook daarbuiten.

LAAT CONTROLE LOSIn veel gevallen is de overheid helaas eerder de rem dan het gaspedaal op ver-nieuwing. Initiatieven worstelen met regelgeving en bureaucratische rompslomp. Hierdoor wordt er te weinig gebruik gemaakt van de eigen kracht en talenten van bewoners en ondernemers in de stad.

Opgave: Stel regelluwe zones in waar nieuwe initiatieven de ruimte krijgen om te experimenteren en iets op te bouwen. Stuur niet langer op resultaten, maar stel vragen die bewoners en ondernemers zelf gaan oplossen. Realiseer daarvoor digitale tools, organiseer de dialoog en maak gebruik van open-planning.

10 ONTWERPOPGAVEN VOOR DE STAD1

2

3

4

5

6

7

8

9

10