maanden in beweging - OVAMP. 38-40 Grensoverschrijdend samenwerken P. 41-43 “Online...

1

OVA

M -

Act

ivit

eite

nove

rzic

ht 2

012

maanden in beweging

Activiteitenoverzicht 2012

2

OVA

M -

Act

ivit

eite

nove

rzic

ht 2

012

InhoudP. 4-7 “Intern ondernemerschap is ons doel”

P. 8-9 MIJLPALEN VAN 2012

P. 10-11 2012 IN BEELD Waalse Krook: startschot voor gloednieuw Gents stadsdeel

P. 12-15 Materialenprogramma trekt groene kringloopeconomie op gang

P. 16-17 2012 IN BEELD BKWielrennenenOVAMafvalarmnaardefinish

P. 18-20 Het Vlarema is van kracht: 10 belangrijke wijzigingen

P. 21-23 “Voedselverlies moeten we over de hele keten aanpakken”

P. 24-25 Nieuwe materialenmethodiek voor gebouwen

Colofon Hoofdredacteur en verantwoordelijk

uitgever: Jan Verheyen

Redactieraad: Patriek Casier, SofieDeKeyser,ElsDePicker,ElsGommeren,WillySarlee,

ElsVanCamp,AnneVandeputte

Concept, copywriting en vormgeving: Pantarein

Fotografie:JanCaudron,RCRArandaPigem, OVAM, CityChlor, Shutterstock,

King George, Stefanie Holvoet, Materialise, Pars Pro Toto, IOK Afval-

beheer, Shutterstock-Portokalis, iStock, Studio Peter Van Riet, Stad Kortrijk,StadDuffel,LDVUnited,

Studio Brussel

Papier: cover: macosilk 300 g FSC Mix (FSC-QGS-CO6-004006), binnenwerk:

macosilk 135 g FSC Mix

Wettelijkdepotnummer:D/2013/5024/07

OVAM,Stationsstraat110,2800Mechelen

3

OVA

M -

Act

ivit

eite

nove

rzic

ht 2

012

P. 26-27 2012 IN BEELD EcodesignAwards2012

P. 28-31 Samenwerkingsverbanden met steden en gemeenten op kruissnelheid

P. 32-35 2012luidt‘saneren2.0’in

P. 36-37 2012 IN BEELD Vuilnisbakwordtevenwifi-hotspot

P. 38-40 Grensoverschrijdend samenwerken

P. 41-43 “Online bodeminformatie is de standaard”

P. 44-45 2012 IN BEELD Studio Brussel Recycle!

P. 46-59 OVAM in cijfers

4

OVA

M -

Act

ivit

eite

nove

rzic

ht 2

012

Hoe kan de OVAM slimmer, efficiënter en effectiever werken? In een proefproject gaat de OVAM na hoe ‘het nieuwe werken’ de dienstverlening aan de burger én de motivatie van haar medewerkers kan aanscherpen. “We willen van onze mede-werkers ondernemers maken”, zo verwoordt administrateur-generaal Henny De Baets het.

➜ “Intern ondernemerschap is ons doel”

DedirectieraadvandeOVAM(v.l.n.r.):DannyWille,EddyVanDyck,AnnCuyckens (nieuw afdelingshoofd IVS sinds1juni2012),HennyDeBaets,LucVanacker,RudyMeeusenHermanGobel

5

OVA

M -

Act

ivit

eite

nove

rzic

ht 2

012

‘Het nieuwe werken’ is een modebegrip inHR-land.Hetiseenverzamelnaamvoormanierenen methodes om slimmer, efficiënter en effec-tiever te werken. Experimenteren met flexibelekantorenennieuwetechnologieën,maarookmetnieuwe vormen van samenwerking en leidingge-ven:minderhiërarchie,meereigenverantwoorde-lijkheid, meer delegeren en meer overlaten aan de eigen creativiteit en oplossingsgerichtheid van medewerkers.

101 ideeën voor een wendbare organisatie: deOVAM gaat de uitdaging aan om ze ook écht toe tepassen.

Het afgelopen jaar heeft de OVAM het IMPACT-traject op de rails gezet, voluit het ‘Inspirerend Model voor Prestaties ontwikkelen en opvolgen, Anders werken en Competentie- en talentmanagement’. Wat houdt dat model precies in?

Henny De Baets: “Centraal in het IMPACT-traject staat een beter management van competenties, talenten en prestaties. Dat willen we bereikendoor planning en opvolging voortaan te organise-ren op het niveau van teams met een hoge graad vanautonomie.Elkteamkrijgtduidelijke,meet-bare doelstellingen en de teamleden zijn samen verantwoordelijkvoorhetbehalenvandiedoelen.De competenties die binnen het team moetenworden ontwikkeld, koppelen we aan de doelen en hetteamwork.”

“Functioneringsgesprekken en evaluaties gebeuren nietlangerindividueel,maarwelingroep.Ookde

ontwikkelingsdoelen van het team worden open, ingroep,besproken.Vanaf2014zalelkteamookzelfzijndoelstellingenformuleren.Deteamledenworden niet meer jaarlijks individueel geëvalu-eerd,maarwel elkemaand in teamverband. Deteamverantwoordelijken zijn echte coaches: zij zorgen ervoor dat elk team de verantwoordelijk-heidneemtomzijndoelstellingentebehalen.”

De afdelingen Bodembeheer en Interven-ties, verwijderingen en saneringen bijten de spits af. Het fonkelnieuwe HR-model wordt momenteel alleen in die afdelingen uitgetest. Vanwaar die keuze?

“Na een voorbereidingsperiode van een klein jaar hebben we begin 2013 de programma-aanpakingevoerd in de afdelingen Bodembeheer en Interventies, verwijderingen en saneringen (IVS).Enerzijds was het, met de aanstelling van AnnCuyckensin2012alsnieuwafdelingshoofdvanIVS,een goed moment om met dat traject van start te gaan. Anderzijds willen we met die aanpaknatuurlijk ook onze strategische doelstellingen inzake bodembeheer en -sanering beter en sneller aanpakken.”

“Doorgelijkaardigeverontreinigingengegroepeerdaantepakkenkunnenwenukostenefficiënterensnellersaneren.Zowerktenweeentotaalaanpakuit voor onder meer gassites, scholen en schade-gevallen. Op die manier raken verontreinigingensneller gesaneerd en dankzij de grootschalige aanpak valt het kostenplaatje ook nog lager uit.Minister Schauvliege kondigde die nieuwe manier van werken al aan in haar Beleidsnota Leefmilieu en Natuur 2009-2014.Deprogramma-aanpakwaseen prima aanleiding om meteen ook een aantal nieuweHR-methodiekenuitteproberen.”

“Beide afdelingen zijn onze proeftuin voor het nieuwe werken met programmateams. Concreetmaaktdehiërarchischestructuurmettweedienst-hoofden plaats voor vijf teams, die rapporteren aan twee afdelingshoofden. Ook willen we onzebeidebodemafdelingenbeterlatensamenwerken.De symbolische muur tussen de twee afdelingenbreken we af door er een team tussen te plaatsen (zieorganisatiestructuurp.55).”

“De teamverantwoordelijken zijn echte coaches: zij zorgen

ervoor dat elk team de verantwoordelijkheid neemt

om zijn doelstellingen te behalen.”

6

OVA

M -

Act

ivit

eite

nove

rzic

ht 2

012

U hebt altijd gezegd dat u het competentie- en talentmanagement binnen de OVAM beter wilt uitbouwen. Hoe past dat binnen het IMPACT-traject?

“Competentie- en talentmanagement is een cruciaal onderdeelvanloopbaan-énorganisatieontwikkeling.Het draait rond het in kaart brengen, ontwikkelen en inzetten van de competenties van medewerkers in functie van organisatiedoelen én persoonlijke interes-sesenambities.Binnenhetkadervandeorganisatie-doelen vertrekken we van de vaardigheden en inte-ressesvanonzemedewerkers.Zokunnenwesamenveel gerichter op zoek gaan naar de juiste functie en

dejuisteplaats.Bijdeselectievandeprogramma-verantwoordelijken en de teamleden zijn we uitge-gaanvandevaardighedenvanonzemedewerkers.”

“EenmodelzoalsIMPACTvergtookanderevaardig-heden van medewerkers, een andere manier van denkenenwerken. Een cultuuromslagbinnenonzeorganisatie zal nodig zijn om van onze medewerkers interneondernemerstemaken.Resultaatgerichtheid,samenwerken, netwerken, innovatief vermogen, initiatief en durf worden enorm belangrijk. Onderbegeleiding van een externe consultant tekenen we nueencultuurtrajectuitvooronzemedewerkers.”

“Bedrijven die aan sociale innovatie doen, presteren merkelijk beter dan bedrijven zonder zulke vernieuwingen.”

HennyDeBaets,administrateur-generaalvandeOVAM

7

OVA

M -

Act

ivit

eite

nove

rzic

ht 2

012

“Competentie- en talentmanagement is

een cruciaal onderdeel van loopbaan- én

organisatieontwikkeling.”

Wat verandert er op logistiek vlak?

“Denieuwemaniervanwerkenvergtooklogistiekeondersteuning. Zomoetenmensen elkaar zoveelmogelijk kunnen ontmoeten en kennis en ervaring uitwisselen. Daarom hebben we de programma-teams ineengroot landschapsbureaugehuisvest.Elk teamlid kanook tweedagenperweek thuis-werken. Andere vormen van ‘anders werken’,zoalsflexibelekantoren,bestuderenwenog.”

Wat leren de eerste maanden ‘anders werken’?

“Het IMPACT-traject toont dat mensen vragende partij zijn om nieuwe uitdagingen aan te gaan en

verantwoordelijkheden op te nemen, en ze willen daarzelfsopafgerekendworden.Deervaringvande eerste maanden is ook dat mensen bereid zijn om mee na te denken over een nieuw beleid en mee te bouwen aan een nieuwe organisatie, op voorwaarde dat er naar hen geluisterd wordt en datzezelfstandigkunnenwerken.”

Gaat u de nieuwe aanpak snel uitrollen in de andere OVAM-entiteiten?

“Wetenschappelijke studies tonen aan dat bedrij-ven die aan sociale innovatie doen, merkelijk beter presteren dan bedrijven zonder zulke vernieuwin-gen. Daar geloven we in; dit is dus zeker geenlosstaand experiment. Zo moeten onze afdelin-genonderlingnógbetersamenwerken.Danhebikhet niet alleen over onze beide bodemafdelingen, maar ook over een betere kruisbestuiving met de afdeling Afval- en Materialenbeheer. Een nieuwHR- en samenwerkingsmodel is dus zeker ook daar aandeorde.”

“Maar we gaan de nieuwe aanpak eerst grondig evalueren.DitisnietalleeneenproefprojectvoordeOVAM;ookbinnendeVlaamseoverheid isheteen primeur. Ik ben ervan overtuigd dat de heleOVAM én de rest van de Vlaamse overheid nog vruchten zullen plukken van de experimenten waarwevandaagenergieinstoppen.”

“Medewerkersmoetenelkaarzoveelmogelijkkunnenontmoetenomkennisenervaringuittewisselen.”

8

OVA

M -

Act

ivit

eite

nove

rzic

ht 2

012

OVA

M-Activiteiteno

verzicht2012

8

➜ Mijlpalen van 2012

• Lanceringwebloket

bodemsaneringsdeskundigen

• LanceringOVAMEcodesign.link

• UitreikingOVAMEcodesignAward

PRO(p.27)

• Eerstedigitalebodemattesten

(p.41)

• WerksessieLandfillMiningen

toekomststortplaatsen(p.34)

• StartSteunpuntDuurzaam

Materialenbeheer (SuMMa)

• OVAM sluit eerste

samenwerkingsverband met

Kortrijk(p.29)

• OVAM-samenwerkingsverband met

Mechelen(p.30)


Aalst(p.31)

• RoadmapResourceEfficiency

(EU-nieuws)

• Campagne‘Metbelgerinkelnaar

dewinkel’wordtgelanceerd

• DagvandeFairTrade

• OVAM wordt eigenaar van

Parmentier-site, gekoppeld aan

protocolcuratoren(p.35)

• Start van de interdepartementale

werkgroep biogebaseerde

economie

• Vzw Plan C wordt zelfstandig

• Opstart bodemsaneringswerken

‘Statiestraat’inHemiksem

• Wereldwaterdag

• UitreikingGroeneSleuteldoor

BBLenToerismeVlaanderen,met

OVAM als jurylid

Jan

ua

ri

Ma

art

Feb

rua

ri Jun

i

Ap

ril

Mei

• Vlaamse Regering keurt

Vlaremagoed(p.18)

• Wijziging bemonsteringsprocedures CMA

• EuropeseCommissie‘Biobased

Economy’


‘DeWallen’inZwijndrecht,

samen met gemeente

• Nieuwe Handleiding

overdrachten

• LanceringVlaams

Materialenprogramma:

actieprogramma duurzaam

materialenbeheer, Plan C en

SuMMa(p.12)

• Start sanering woonzone

op stortplaats Karel Van

Wijnendaelelaan in

Sint-Martens-Latem

• RondetafelZwerfvuil

• Vlarema in werking (tarieven

grondstofverklaringen)

• Kringspel wint award voor de

afvalvermindering

• Internationale ViA-workshop

• Rio+20-top

• BK Wielrennen is ecologisch

voorbeeldevent(p.16)

• AnnCuyckensvolgtEddyWille

op als afdelingshoofd IVS

• Compostmaand

• Bioweek

• Wereldmilieudag

• RegionsforRecycling(p.39)

• Start sanering woonzone op

terrein van voormalige gasfabriek

in Aalst

• Kennisuitwisselingsdag CityChlor

(p.38)

• Risico-inrichtingentool online

beschikbaar(p.43)

9

• Campagne‘Ikkiesduurzaam’

gaat van start

• Lanceringhotspot+app

zwerfvuilcampagne(p.36)

• Prototype materialenmethodiek

gebouwelementenafgerond(p.24)

• Goedkeuring Vlarebo wijziging

bodemsaneringsorganisaties


‘VandeVoorde’inDendermonde

• Sing for the Climate +

CleanUptheWorld

• Week van de Mobiliteit

• Lanceringzwerfvuilcampagne

(p.36)

• Ondertekening samenwerkingsverband met de

WaalseKrook(p.10)

• iMade (Fabriek van de Toekomst)

schiet uit startblokken


Eeklo(p.31)

• PilootprojectSYMBIOSE-platform

gaatvanstart(p.23)

• OVAM presenteert resultaten

enquête consumentengedrag

• GoedkeuringEuropese

end-of-wastecriteria voor glas

• Opstart sanering bosterrein

Sint-Theresiacollege in

Kapelle-op-den-Bos

• OVAM presenteert CO2-calculator

• Voorstelling nieuwe regelgeving

bedrijfsafvalstoffen + lancering

campagne

• LanceringEuropeanInnovation

Partnership on Raw Materials

• Start sanering woonzones

Merelbeke

• Week van de Afvalvermindering

(StuBruRecycleDay,Radio2in

de Kringwinkel – in samenwerking

metVRT)(p.44)

• Klimaattop in Qatar

• Boekenbeurs is ecologisch

voorbeeldevent

• OprichtingENEC-netwerk

• Netwerkdag Plan C

• Publicatie Huishoudelijk afval

Ok

tob

er

Dec

emb

er

Au

gust

us

Juli

Sep

tem

ber

No

vem

ber


BellevueinLedeberg

• Minister geeft startschot voor

silobandenproject

• Workshop katalytisch eco-aankopen

• Studiedag voedselverlies:

OVAM presenteert studie over

voedselverlies(p.21)

• Wereldvoedseldag

• Bijeenkomst SNOWMAN-netwerk

metOVAMalsvoorzitter(p.40)

• UitreikingOVAMEcodesignAward

voor studenten

• Lanceringi-Cleantech

Vlaanderen

• WeekvandeDuurzame

Ontwikkeling

• Workshop multiactorgovernance

• Transitiefestival in Gent

• MaandvandeEnergiebesparing

• OVAM-samenwerkingsverband

metDuffel(p.29)

• UitreikingGroeneventAwards

• WorldSoilDay

• Slotevent pilootproject

OVAM SIS Toolkit bij

toonaangevende bedrijven


Mandelstraat en Leeuwerikenstraat-Merels

straat

in Ingelmunster

• Tweedeprincipiëlegoedkeuring

cofinanciering

• OVAM sluit overeenkomst

met Tessenderlo Chemie rond

uitvoering van beschrijvende

bodemonderzoeken en

bodemsanering

• StartsaneringHanswijk/

DePotterij(p.33)

• Festival Crammerock is

ecologisch voorbeeldevent

• NieuweAEEA-richtlijntreedt

in werking

• Verwervingterrein‘Revos’in

Hemiksem (protocol curatoren)

• EarthOvershootDay

OVA

M-Activiteiteno

verzicht2012

10

OVA

M -

Act

ivit

eite

nove

rzic

ht 2

012

OVA

M-Activiteiteno

verzicht2012

10

11

OVA

M -

Act

ivit

eite

nove

rzic

ht 2

012

Uit de assen van een vroegere gasfabriek in het centrum van Gent herrijst binnenkort een nieuw stadsdeel. De Waalse Krook wordt een bruisend baken van kennis, cultuur en econo-mie. Maar eerst moet de zwaar vervuilde site gesaneerd worden.

Eenvervuildterreinvan3000m2 in hartje stad,datisdeWaalseKrookvandaag.Maar net die strategische ligging maakt de site zo veelbelovend voor economische ontwikkeling.DatvondenookdestadGent,deUniversiteitGent,deprovincieOost-Vlaanderen en het Interdisciplinair Instituut voor Breedbandtechnologie (IBBT).ZijhebbensamendecvbaWaalseKrook opgericht om de site nieuw leven in teblazen.

Tegen2015komthiereennieuwewijkmet aantrekkelijke pleinen en kades, inspirerendearchitectuur,fiets-envoetgangersbruggen over de Schelde en verbindingennaardebinnenstad.Maarniet voordat de OVAM de grootschalige saneringheeftafgerond.Diewerdzogoed mogelijk afgestemd op de nieuwe bestemming.Inge De Vrieze van de OVAM: “Voor de bouwput moet ongeveer 22.400m3aardewordenontgraven.Deafvoer van de verontreinigde grond zal vooralviahetwaterverlopen.Omdatdeverontreiniging grotendeels op dezelfde diepte zit, combineren we de sanering met de bouwwerken: zo moeten we maar éénkeergraven.Deoverlastisdaardooreen stuk lager, de werken nemen minder tijdinbeslagenwebesparenkosten.”

Het is niet de eerste keer dat de OVAM een sanering afstemt op de herontwikke-ling.“Wepassendatprincipevangeïn-tegreerd saneren al jaren toe”, zegt Inge DeVrieze.“Datvergtextraenintensiefoverleg vooraleer de werken kunnen star-ten.Maarzodrajevanstartkuntgaan,verlooptallesveelefficiënter.”

Het project rond de Waalse Krook onder-neemt de OVAM samen met twee bouw-heren: de cvba Waalse Krook – die instaat voor de herontwikkeling – en waterbe-drijf TMVW, dat de openbare riolering zal verleggen.Eénaannemerzaldewerkenvan de drie partijen coördineren om de hindertoteenminimumtebeperken.Zointegreert dit project sanering en heront-wikkeling én heeft het aandacht voor andereproblemenzoalsmobiliteit.

➜ 2012 in beeld

Waalse Krook: startschot voor gloednieuw Gents stadsdeel

12

OVA

M-Activiteiteno

verzicht2012

De lancering van het Vlaams Materialen-programma is een momentum. Waarom is dat programma zo belangrijk?

Helen Versluys: “Met het Vlaams Materialen-programma engageerden 33 partijen uit overheid, industrie, kennisinstellingen en maatschappe-lijk middenveld zich om werk te maken van een groenekringloopeconomie.Dieafsprakenzijnheelconcreet: de doelstellingen en tijdspaden liggen vast;detrekkerszijnaangeduid.Hetis letterlijkduurzaammaterialenbeheerindepraktijk.”

Jorn Verbeeck: “Het Vlaams Materialen-programma bestaat uit drie pijlers: langetermijn-visie, onderzoek en actie. Het lerende netwerkPlan C scherpt de komende jaren de langetermijn-visie aan en toetst die aan de hand van experi-menten. Binnen het Steunpunt Duurzaam Mate-rialenbeheer (SuMMa) voeren universiteiten en

kennisinstellingen beleidsrelevant onderzoek: ze bestuderen hoe we de omslag naar een mate-riaalzuinige kringloopeconomie kunnen waarma-ken. Het actieplan, de Agenda 2020 zeg maar,vertaaltvisieenonderzoekin45concreteacties.Dat stappenplan is geen vaststaand gegeven.Alser nieuwe inzichten en noden rijzen, zullen we de prioriteitenwaarnodigverleggen.Hetisbelangrijkdatwealdoendelerenenoptiesopenhouden.”

Waarom moeten we radicaal anders omspringen met materialen?

Helen Versluys: “Materialen zijn letterlijk de bouwstenen van onze samenleving: we hebben ze nodig om onze economie te laten draaien, om te wonen, voedsel te kweken, te communice-ren, reizen en ontspannen, maar ook om in onze gezondheidszorg te voorzien. Maar materialen

In 2012 schoot het Vlaams Materialenprogramma uit de start-blokken. Met dat actieplan engageren partners uit alle gele-dingen van de maatschappij zich om tegen 2020 een groene kringloopeconomie uit te bouwen, waarin materialen maxi-maal hergebruikt worden. Een mijlpaal, benadrukken Helen Versluys en Jorn Verbeeck, programmaleiders van het Vlaams Materialenprogramma.

➜ Materialenprogramma trekt groene kringloopeconomie op gang

13

OVA

M-Activiteiteno

verzicht2012

zijn eindig en de groeiende vraag jaagt de prijzen de hoogte in.Alswe in Vlaanderen een robuusteeconomie met toekomstpotentieel willen, dan moeten we minder afhankelijk worden van grond-stoffen met sterk schommelende prijzen uit het buitenland.Daarommoetenwematerialensteedsopnieuw gebruiken. Die kringloopgedachte vergteen ommekeer in onze manier van leven, produce-renenconsumeren.”

Welke stappen zette Vlaanderen al in de richting van een duurzaam materialenbeheer?

Helen Versluys:“EendoorsnedevanhetVlaamselandschapbegin2012leerdeonsdaterinverschil-lende sectoren al heel wat beweegt op het vlak van duurzaam materialenbeheer. Dat is goed nieuws.Maar de inspanningen om die complexe uitdaging aan te gaan zijn versnipperd; soms is er overlaptussen initiatieven of zijn er net lacunes, waarbij partnerselkaarnietaltijdvinden.MethetVlaamsMaterialenprogramma bundelen overheid, indus-trie, kenniswereld en middenveld hun kennis en krachten.Zezettensameninopeenhandvolzorg-vuldig gekozen prioriteiten. Dat is beter dan inverspreideslagordetewerken.”

Welke rol wil de OVAM spelen in het duurzame materialenbeheer?

Jorn Verbeeck: “Als trekker en coördinator van het ViA-thema Duurzaam Materialenbeheer gaanwe resoluut voor een kringloopeconomie. Mate-riaalzuinig produceren en consumeren zijn priori-tair. De OVAMwil die transitie richting geven eningoedebanenleiden.Wezorgenvooreenbreedgedragen en gedeelde publiek-private agenda en zien erop toe dat alle betrokken partijen mee op dekarspringen.”

Welke partijen timmeren mee aan de groene kringloopeconomie?

Helen Versluys:“In2012zijnweeringeslaagdhetVlaams Materialenprogramma naambekendheid tegeveninVlaanderen.Opderondetafelinjuniwaren ruim driehonderd organisaties aanwezig.Dat zijn evenveel potentiële ambassadeurs voorhet Vlaams Materialenprogramma. Twaalf organi-saties – partneroverheden, belangrijke sectorfe-deraties, onderzoeksinstellingen, een ngo – zijn vast lid van onze stuurgroep. Vele andere part-ners hebben zich uitdrukkelijk verbonden aan het Vlaams Materialenprogramma door actief mee te

Henny De Baets, administrateur-generaal van de OVAM (links), en Jan Turf, toenmalig voorzitter van de stuurgroepvan het Vlaams Materialenprogramma (rechts), kijken toe hoe Karel Tobback, kabinetschef van Vlaamsminister-president Kris Peeters (midden), het logo van Vlaanderen in Actie op de interactieve muur vanhet Vlaams Materialenprogramma kleeft.

14

OVA

M -

Act

ivit

eite

nove

rzic

ht 2

012

werken aan de acties of te participeren binnen het SuMMaenPlanC.Diegedeeldeverantwoordelijk-heidisergbelangrijk.Duurzaammaterialenbeheeriseencomplexthema.Meernogdanhetgevalisvoor afvalbeheer, heeft de OVAM niet alle kennis of instrumenten in handen om de omslag naar een kringloopeconomie te realiseren. Partnerschap isdaarom cruciaal om de doelstellingen rond duur-zaammaterialenbeheerterealiseren.”

Hoe kwam het actieplan, de Agenda 2020, tot stand?

Jorn Verbeeck: “De 45 acties zijn het resultaatvan een breed participatief proces. We werktenmet een stuurgroep van zo’n twaalf organisa-ties uit verschillende hoeken van de maatschap-pij. Binnen dat forum werden ideeën en actiesgetoetst. Vervolgens legden de stuurgroepledenzevooraanhunachterban.Hetresultaatisdoor-leefd: we hebben nu een eerste uitwerking van een dynamisch actieprogramma waar een representa-tieve vertegenwoordiging van de maatschappij als eenblokachterstaat.”

Welke resultaten kan het Vlaams Materialenprogramma vandaag al voorleggen?

Helen Versluys:“DeeersteconcreteactievanhetVlaamsMaterialenprogrammagingalop6juni2012van start, de dag waarop 33 partners het actieplan voorstelden.BinnendatactieplankwamdeOVAMSIS Toolkit tot stand, een praktische en overzich-telijke brainstormtool, die medewerkers uit alle afdelingen van een bedrijf uitdaagt om te zoeken hoezeduurzamerkunnenwerken.Ookdemate-rialenmethodiek staat in de steigers. Daarmeekunnen we de milieu-impact van meer dan honderd gebouwelementenmeten.Tenslottewerkenover-heidenindustrieaaneenSYMBIOSE-platformvoordeuitwisselingvanreststromentussenbedrijven.Dereststroomvanhetenebedrijfwordtdaneen

grondstofvooreenanderbedrijf.Inhetkadervande bio-economie hebben we bijna alle betrokken partijen samengebracht om nutriëntenkringlopente sluiten. In eerste instantie hebben we onzetandenvooralinhetfosforvraagstukgezet.”

Hoe kijkt men vanuit Europa naar het prille materialenmodel van Vlaanderen?

Jorn Verbeeck: “Resource Efficiency is een vande vlaggenschepen binnen de EU 2020-strategie.En Vlaanderen creëerde mee het kader voor deEuropeseResourceEfficiencyRoadmap,dieookdeprincipes van duurzaammaterialenbeheer bevat.In het inzamelen, sorteren, recycleren en verwer-ken van afvalstromen zijn we al voortrekker. Deuitdaging is om dat ook in het nieuwe domein van materialenbeheer waar te maken, zowel in Vlaan-derenalsEuropa.”

Wat brengt 2013?

Helen Versluys: “We werken verder aan de uitrol vande45actiesuithetactieplan.Belangrijkisookdatwegerichtzoekennaarfinanciering,bijandereoverhedenenprivépartners.Bovendienwerkenwesamen met het Nieuw Industrieel Beleid, een van de andere grote maatschappelijke uitdagingen binnen ViA, aan een roadmap met langetermijn-doelstellingen en een set van betrouwbare indica-torenomtemetenofwevooruitgangboeken.HetSuMMakomtin2013opvollekracht.Zobouwenwesneller kennis op rond duurzaam materialenbeheer inVlaanderen.BinnenPlanCwordtonderanderehardingezetopiMADE.Datiseenprojectdathetpotentieel van 3D-printing nagaat ommaterialenduurzamertebeheren.Inhetnajaarvan2013orga-niseren we een event, met het Vlaams Materialen-programmaalsrodedraad.Hetdoel:degeboekteresultaten breed delen en het programma ook bij eeninternationaalpubliekintroduceren.”

Binnen Plan C wordt onder andere hard ingezetopiMADE.Datiseenprojectdathetpotentieelvan3D-printingnagaatom

materialenduurzamertebeheren.

15

OVA

M -

Act

ivit

eite

nove

rzic

ht 2

012

De drie pijlers van het Vlaams Materialenprogramma

Het ViA-thema Duurzaam Materialenbeheer krijgt vorm via drie pijlers, die elkaar versterken: Plan C, een actieprogramma en het Steunpunt Duurzaam Materialenbeheer.

1. Plan C: Vlaams Transitienetwerk Duurzaam MaterialenbeheerPlanCwildoorbraken induurzaammaterialenbeheerversnellen.Dedriekernactiviteitenhiervoor zijn visievorming, het activeren van een lerend netwerk en het ondersteunen en versterkenvantransitie-experimenten.NadathetenkelejarenonderdevlagvandeOVAMopereerde,werdin2012devzwPlanCopgerichtalszelfstandigeorganisatie.

Meer info: www.plan-c.eu

2. Steunpunt Duurzaam Materialenbeheer (SuMMa): onderzoekHetSteunpuntDuurzaamMaterialenbeheeronderzoektwelkeeconomische,beleidsmatigeen maatschappelijke randvoorwaarden vervuld moeten zijn om de omslag naar een mate-riaalzuinigekringloopeconomieterealiseren.

Meer info: www.steunpuntsumma.be

3. Actieplan Agenda 2020: 9 hefbomen, 45 actiesOp een meer operationeel niveau voert een stuurgroep van publieke en private actoren het actieprogrammauitineenparticipatiefproces.Ineenforumduidtenevalueertdestuur-groephetmaterialenvraagstuk.Datmoetdeomslagnaareenduurzaammaterialenbeheerversnellen.

Meer info: www.vlaamsmaterialenprogramma.be

Discussieer mee op Twitter via #VMP2020

16

OVA

M -

Act

ivit

eite

nove

rzic

ht 2

012

16

OVA

M-Activiteiteno

verzicht2012

17

OVA

M -

Act

ivit

eite

nove

rzic

ht 2

012

Een voorbeeld van afvalarm materialengebruik. Zo roemde Vlaams minister van Leefmilieu Joke Schauvliege het Belgisch Kampioenschap Wielrennen op 24 juni in Geel. De stad Geel, IOK Afvalbeheer en de Koninklijke Belgische Wielrijdersbond (KBWB) engageerden zich om zoveel mogelijk afval te vermijden.

Zomerfestivalsen-evenementenzijnallanger vertrouwd met afval- en milieu-maatregelen.Voortopsportevenemen-ten is het echter vaak nog onontgonnen terrein.Maarwatthuiskan,kanookopeen massa-evenement, zo redeneerden deorganisatorenvanhetBKWielrennen.

DeOVAM-eventscanberekentdeecologi-sche voetafdruk van een evenement en geefttipsomhetbetertedoen.Deorga-nisatoren van het BK Wielrennen gingen metdieOVAM-eventscanaandeslag.Met afvalpreventie als prioriteit werd het uitdelenvanflyersengadgetsverboden.Devipdorpengebruiktenenkelherbruik-barebordenentafellinnen.Bovendienengageerden de standhouders zich om afvalzoveelmogelijktevermijden.

Het afval dat toch ontstond, werd maxi-maalselectiefingezameld.Alleparkings,stationsbuurten, toegangen tot het parcours, drank- en eetstanden en het wielerdorp werden uitgerust met afval-eilandjes.

Ookderennerswerktenmee.Opdrieplaatsen langs het parcours werden wegwerpzones ingericht, waar de renners verpakkingsafvalkondenweggooien.Vrijwillige‘ecoboysenecogirls’zameldenhetafvalnaafloopijverigin.Uiteindelijkzorgden de inspanningen van de bezoe-kers én de renners ervoor dat het BK een afvalarmtopsportevenementwerd.

www.ovam.be/groenevent

➜ 2012 in beeld BK Wielrennen en OVAM afvalarm naar de finish

18

OVA

M-Activiteiteno

verzicht2012

1. Bedrijven gaan hun afval nog beter inzamelen

Al meer dan tien jaar moeten bedrijven het over-grote deel van hun afvalstoffen selectief inzame-len. Maar vanaf 1 juli 2013 komen daar ook deplastic flessen en flacons, metalen verpakkingenendrankkartons(pmd)bij.

HetVlaremavoertnogeennieuweverplichtingin.Elkbedrijfmoetvanaf2013eencontractafsluitenmet zijn inzamelaar van gemengd bedrijfsafval.Dat contract beschrijft alle afvalstoffen die inhet bedrijf ontstaan en hoe ze gesorteerd moeten worden.

Om bedrijven te informeren over de nieuwe regels rond selectieve afvalinzameling lanceerde de OVAM eind 2012 een grootscheepse communica-tiecampagne: via een website, tv-spot en adver-tenties kregen bedrijven alle info over de nakende veranderingen.

2. Producenten moeten afgedankte zonnepanelen aanvaarden

Sinds 1 januari 2013 verplicht het Vlaremaproducenten en invoerders van fotovoltaïschezonnepanelen om afgedankte exemplaren terug te nemenenterecycleren.

In2012overlegdedeOVAMmetdesectoroverdepreventie, selectieve inzameling en verwerking vanafgedanktefotovoltaïschepanelen.Deafspra-ken zullen vastgelegd worden in een milieubeleids-overeenkomst (MBO). Concreet gebeurt de inza-meling via PV CYCLE, een Europees inzamel- enrecyclageprogramma voor fotovoltaïsche zonne-panelen,dat in 2007opgerichtwerd.Op zestieninzamelpunten in Vlaanderen kan men afgedankte zonnepanelenvandaagalgratisafleveren.

Op 1 juni 2012 trad het nieuwe Vlarema in werking. Dat uitvoeringsbesluit vervangt het Vlarea en giet het nieuw-bakken Materialendecreet in een heldere regelgeving. Tien belangrijke wijzigingen op een rij.

➜ Het Vlarema is van kracht: 10 belangrijke wijzigingen

19

OVA

M -

Act

ivit

eite

nove

rzic

ht 2

012

3. OVAM harmoniseert afvaltarieven van gemeenten

Gemeenten hanteren in Vlaanderen uiteenlopende systemen en tarieven voor huisvuilophaling. Insommige gemeenten betalen inwoners per kilo-gram afval, terwijl andere gemeenten kiezen voor eentariferingviahuisvuilzakken.Rudy Meeus van de OVAM: “Daardoor is afval duurder in de enegemeentedanindeandere.Inwonersvoelenzichongelijkbehandeld,watleidttot‘afvaltoerisme’.Om dat te ontmoedigen hebben we de gemeente-lijke tarieven geharmoniseerd door minimum- en maximumtarievenvoorhuisvuilintevoeren.”

Denieuwetarievengaaninop1juli2013.Afval-stoffen zoals afgedankte elektronische apparaten die onder de aanvaardingsplicht vallen, kan men alsvanoudsgratisinleveren.

4. Beoordelingskader voor de omslag van afvalstoffen naar volwaardige grondstoffen

In een kringloopeconomie recycleren we afvalstof-fenengebruikenwezoveelmogelijkreststromen.Dat bespaart de inzet van primaire grondstoffenen is economisch aantrekkelijk. Materialen dieklaar zijn om (opnieuw) gebruikt te worden in een bedrijf of voor bepaalde toepassingen, hoeven nietlangeralsafvalbeschouwdteworden;zezijn‘end-of-waste’.

Het Vlarema bepaalt de specifieke milieu- engebruiksvoorwaarden voor een groot aantal mate-riaalstromen.Daarmeelegthetvastwanneerhetlabel ‘afval’ mag worden verlaten. Soms is hetverkrijgen van een ‘grondstofverklaring’ noodza-kelijk.Erkunnenookbijkomendeeisenzijnrondde onafhankelijke certificering van materialen.Rudy Meeus: “We werken met een degelijk en duidelijk beoordelingskader, dat tegelijkertijd de zuiverheid en milieuveiligheid van gerecycleerde materialengarandeert.”

5. Huisvuil zoveel mogelijk in land zelf verwerken

Huisvuil moet zoveel mogelijk verwerkt worden in het landwaarhet isontstaan.Datprincipeheethet zelfverzorgingsbeginsel en is verankerd in het Vlarema.RudyMeeus:“Doorhetzelfverzorgings-beginsel ontstaat er geen huisvuilcarrousel tussen

de lidstaten, omdat bepaalde landen een over-capaciteitaanverbrandingsovenshebben.”

6. Groenafval moet Vlaamse bodem verrijken

Een groot deel van het groenafval dat in Vlaan-deren ontstaat, vertrekt naar het buitenland voor verbranding in biomassacentrales. Daardooris er in Vlaanderen te weinig groenafval voor de composteerinstallaties.HetVlaremawildattekorttegengaan en voert daarom een meldingsplicht in voor producenten van groenafval. Rudy Meeus:“Op die manier kunnen we de groenafvalstromen betersturenendebiologischekringloopsluiten.”

Vanaf 1 juli 2013 wordt ook de inzameling van pmd-afval voor bedrijven verplicht, net zoals een contract met een afvalinzamelaar voor het gemengde bedrijfsafval.

Ontdek de nieuwe wetgeving inzake

bedrijfsafval op www.ovam.be/sorteermeer

Dirk is goed bezig... of niet?

20

OVA

M-Activiteiteno

verzicht2012

7. Bedrijven mogen voortaan klein AEEA inzamelen zonder milieuvergunning

Tot voor kort werden er weinig afgedankte elek-trischeenelektronischeapparatenkleinerdan25centimeter (klein AEEA) ingezameld, zoals afge-dankte gsm’s. Nochtans bevatten veel van diekleine toestellen gevaarlijke onderdelen of stof-fendieeenspecifiekeverwerkingvereisen. Indetoestellen zitten ook edele metalen en zeldzame aardmetalen,diealsgrondstoferggegeerdzijn.

OmdeinzamelingvankleinAEEAtestimulerenisde Vlarema-wetgeving op 1 januari 2013 aange-past. Naast producenten van AEEA kunnen ookbedrijven, scholen en verenigingen voortaan een inzamelpunt van klein AEEA organiseren, zonderdathiervooreenmilieuvergunningnodigis.Erzijnwelenkelevoorwaarden.Zomageeninzamelactiemaar twee keer per jaar gedurende zeven dagen plaatsvinden en moet de bestemming van de afge-danktetoestellenduidelijkzijn.

8. Vlaamse regeling rond scheepsafval gooit hoge ogen

Elke dag worden vijf miljoen afvalstukken over-boordgegooid.DatblijktuitcijfersvanhetUnitedNationsEnvironmentalProgramme(UNEP).Inelkevierkante kilometer oceaan drijven naar schatting 13.000stukkenplastic.VoordeOVAMisdeinzame-lingvanscheepsafvalallangeenprioriteit.

Het Vlarema geeft die aandacht een solide wette-lijkebasis.Elkehavenmoeteenafvalbeheerplanopmaken, dat de inzameling en verwerking van het scheepsafvalregelt.Daarinbeschrijvendehaven-bedrijven hoe ze omgaan met scheepsafval. Elkschip dat in een Vlaamse haven aanmeert, moet een afvalbijdrage betalen aan het havenbedrijf.Leverthetschipzijnafvalafaaneenzogenaamdehavenontvangstinstallatie, dan geeft het havenbe-drijf inruildaarvooreentegemoetkoming.Dank-

zij die incentive valt de afvalfactuur van het schip lager uit. Zo worden schepen aangemoedigd omhun scheepsafval aan wal achter te laten, in plaats vanhet inzeetegooien.Endatwerkt: sindsderegelingin2004vankrachtging,verdrievoudigdedehoeveelheidingezameldscheepsafval.

9. Oude silobanden niet langer een doorn in het oog

Landbouwers die hun activiteiten stopzetten,kunnen hun oude silobanden voor een zacht prijsje lateninzamelen.Delandbouwerbetaalteenderdevan de factuur; de OVAM en Recytyre nemen derestvoorhunrekening.

10. OVAM gaat voor administratieve vereenvoudiging

De OVAM heeft in 2012 een aantal proceduresen regels tegen het licht gehouden met het oog op administratieve vereenvoudiging. Zo hoevenprofessionele afvalinzamelaars en -vervoerders zichnietlangertelatenerkennendoordeOVAM.Ze kunnen zich voortaan in enkele muisklikkenregistrerenviahetwebloket.

Bedrijven waren vroeger verplicht om allerlei apartemilieujaarverslagenintevullen.Nuwordtalles geïntegreerd in een aangifte, het IntegraalMilieujaarverslag(IMJV).Viadieaangiftemoeteenselectie van bedrijven tweejaarlijks melden welke afvalstoffen door hun activiteiten ontstaan. Voorbedrijvendieonderde‘PollutantReleaseTransferRegister’- of PRTR-rapportageplicht vallen, blijfteen jaarlijkse melding bestaan. Een bedrijf datzijn aangifte niet op tijd opstuurt of niet correct invult, kan een administratieve boete krijgen.Vanaf2013zullendebedrijvennaastdegeprodu-ceerde afvalstoffen via het IMJV-loket ook kunnen rapporteren over de afgevoerde grondstoffen en deaangevoerdemateriaalstromen.

21

OVA

M -

Act

ivit

eite

nove

rzic

ht 2

012

Hoeveel voedsel gaat er in Vlaanderen verloren?

Willy Sarlee van de OVAM: “Jaarlijks ontstaat er in Vlaanderenongeveer2miljoentonvoedselverliesennevenstromen.Tervergelijking:inBelgiëwordtjaarlijks ongeveer 20 tot 25miljoen ton voedselgeproduceerd door voedingsbedrijven. Ongeveer75procentdaarvanwordtgeproduceerdinVlaan-deren.Deverliezentredeninelkeschakelvandeketenennevenstromenop.Indelandbouwendevoedingsindustrie ontstaan grote hoeveelheden onvermijdbare nevenstromen, die vaak worden hergebruikt, bijvoorbeeld in veevoeder. Bij deconsumentzelfbelandtjaarlijksongeveer85.000tonvoedselinhetrestafval.Alsjedaarhetvoed-selafvalinhetgft-afvalbijtelt,komjeaan155.000à235.000ton.Dehogecijfersovervoedselverspil-

ling die in internationale rapporten en de media opduiken,kunnendusnietzomaargeëxtrapoleerdwordennaarVlaanderen.”

Kris Roels van de Interdepartementale Werk-groep Voedselverlies van de Vlaamse overheid: “In elke schakel van de keten gaat voedsel verloren: door niet op tijd of onjuist te oogsten, bewaren, transporteren, bewerken, verkopen en consume-ren.Daterindelandbouwvoedselverlorengaat,heeft vooral te maken met natuurlijke factoren, zoalsweersomstandighedenofziekten.Datheeftde landbouwer zelf nauwelijks indehand. Indevoedingsindustrie gaat vooral voedsel verloren bij het stoppen en herstarten van productielijnen en door fouten in de verpakking of tegen de koude-keten.”

Jaarlijks ontstaat er in Vlaanderen ongeveer 2 miljoen ton voedselverlies en nevenstromen. Van die 2 miljoen ton wordt ongeveer 10 procent door de consument in de vuilnisbak gegooid. Hoe kunnen we voedselverliezen zoveel mogelijk voorkomen? In 2012 bracht de OVAM het voedselverlies in kaart, in overleg met de keten.

➜ “Voedselverlies moeten we over de hele keten aanpakken”

22

OVA

M-Activiteiteno

verzicht2012

Hoe vallen de relatief beperkte voedselverliezen in Vlaanderen te verklaren?

Willy Sarlee: “Dat we de voedselverliezen inVlaanderen binnen de perken houden, is te danken aan de inspanningen van de hele keten: landbouw, voedingsindustrie, distributie, voedingsdiensten (zoalshoreca)enhuishoudens.DeVlaamseover-heid legt al jaren resoluut de klemtoon op afval-preventie. Dat werpt vandaag zijn vruchten af:elke inwoner produceert jaarlijks slechts 114 kilogramhuisvuil.MetdiecijfersisVlaanderendebesteleerlingvandeEuropeseklas.”

Kris Roels:“Debeperktevoedselverliezenhebbenwe ook aan ons performante landbouwsysteem te danken.Landbouwbedrijveninvesterenaljarenineenefficiënterebedrijfsvoering.Datisnietmeerdan logisch: een landbouwer verdient niets aan het voedseldathijverliest.”

Hoe werd het voedselverlies in kaart gebracht?

Willy Sarlee: “In een eerste fase werd de voedsel-keten vanproductie tot consumptie ontleed.Voorelke schakel van de keten werden de pijnpunten en opportuniteiten blootgelegd. De onderzoekerszoomdeninopvierthema’s:houdbaarheidsinforma-tie, verpakkingen, sociale distributie en productie- uitvalbijaardappelen,groentenenfruit.”

Hoe kunnen betere verpakkingen het voedselverlies helpen voorkomen?

Willy Sarlee: “De houdbaarheidsinformatiemoetbeterzichtbaarzijnophetproduct.Veelmensenkennenookhetverschilniettussen‘tegebruikentot’ (TGT) en ‘ten minste houdbaar tot’ (THT).Daardoor gooien mensen nog eetbare voedingweg, zowel thuis als in de winkel. Ook voedsel-verpakkingen kunnen nog beter. Bij MAP-verpak-kingen (modified atmosphere packaging) wordt er bijvoorbeeld een beschermende atmosfeer in de verpakkingingespoten.Zoishetproductdrie-totviermaallangerhoudbaar.”

Welke rol kunnen voedselbanken spelen?

Willy Sarlee: “Voedselbanken en sociale kruide-niers spelen een cruciale rol bij het voorkomen van voedselverlies. Voedselbanken verdeeldenvorigjaarruim13.000tonvoedsel;socialekruide-niershelpenduizendenmenseninveertiensteden.Vooraloplogistiekvlakisernogveelmogelijk.Hettransport en de logistieke koudeketen kan men

bijvoorbeeld verbeteren door koelwagens in te zetten.”

Kris Roels: “Als we het voedselverlies nog meer willen beperken, dan komen we er niet alleen metnogbeterafgesteldemachinesofefficiëntereproductiemethodes.Welkunnenwegrotewinstenboeken door de nevenstromen zo nuttig mogelijk intezetten.Datgebeurtalvolop.Denkmaaraangroente- en aardappelresten die als veevoeder of bodemverbeteraarwordengebruikt.”

Welke initiatieven en samenwerkingen zijn vandaag al zichtbaar op het terrein?

Willy Sarlee:“Inhetkadervanhetproject‘Voed-selverlies in ketenperspectief’ hebbenwe samenmet de actoren uit de voedselsector een keten-overleg opgestart. De OVAM zet dat overleg nuvoort in het kader van de Interdepartementale Werkgroep Voedselverlies. Op regelmatige basiskomt het ketenoverleg samen om te onderzoe-ken hoe we de schakels van de voedselvoorziening beteropelkaarkunnenafstemmen.Zobekijkenwemet de sociale economie hoe het transport van de winkelpunten naar voedselbanken en sociale krui-deniers beter kan. Dat intensieve overleg tussenalle stakeholders is cruciaal om de aanbevelingen uithetonderzoekomtezettenindepraktijk.”

Meer info? Download de studieVoedselverlies in ketenperspectief via www.ovam.be. Volg ook de werkzaam-heden van de Interdepartementale Werkgroep Voedselverlies via www.vlaanderen.be/landbouw/voedselverlies.

23

OVA

M -

Act

ivit

eite

nove

rzic

ht 2

012

Startschot voor bio-economie

Hoe kunnen we de omslag naar een bio-economie inzetten? Een beleidsoverschrijdende werkgroep van de Vlaamse Regering bracht vertegenwoordigers uit alle schakels van de keten rond de tafel. Het doel: samen een Vlaamse visie op bio-economie uitstippelen. Ook de OVAM werkt hieraan mee.

In een bio-economie zijn de bouwstenen voor materialen, chemische stoffen en energie afkomstig van hernieuwbare grondstoffen uit biomassa, in plaats van fossiele brandstoffen zoals aardolie of steenkool.Bio-energiekrijgjedoorbiomassateverbranden,vergassenofvergisten:dieproces-senwekkenelektriciteitop.DemeestvoorkomendebiomaterialeninVlaanderenzijnvezelplaatenpapier afkomstiguit debosbouw.Datblijkt uit hetonderzoeksrapportHoe biobased is de Vlaamse economieuit2010,waarindeUniversiteitGentinopdrachtvandeVlaamseoverheiddebio-economieinVlaandereninkaartbracht.

Deproductieopbasisvanlandbouwproductenstaatnoginhaarkinderschoenen.WelwerktVlaan-deren aan de productie van biorubber en -vezels om die te gebruiken in sectoren zoals de auto-industrie,textielnijverheid,verpakkingssector,enzovoort.Eenanderehoogwaardigetoepassingvanbiomassaisdeproductievanbiochemicaliën.IndeEuropeseUnieis8procentvandechemi-schesectorbiogebaseerd.OokinVlaanderengebeurtveelonderzoeknaardeontwikkelingvanbioproductenenhuntoepassingen.Vooraldechemischesectorkijktuitnaaralternatievenvoordeonzekereenuitputbarefossielegrondstoffen.

DeOVAMheefteengammaaaninstrumentenontwikkeldomdeomslagnaareenbio-economieteversnellen.In2012werddebiomassa-inventarisuitgebreidengeactualiseerd.Dieinventarisbrengt de hoeveelheid biomassa in Vlaanderen in kaart en tekent uit welke biomassastromen in aanmerking komen voor compostering, vergisting of verbranding. De inventaris voorspelt ookhoeveelbiomassawetegen2020kunnenvaloriseren.

OokhetSYMBIOSE-platformverzekertdebio-economievaneensolidebasis.Binnendatreststro-menplatform kunnen vraag en aanbod van organische (en anorganische) stromen uitgewisseld worden.Voorhetnuttigtoepassenvanorganischafvalbestaatnogheelwatpotentieel.Rudy Meeus van de OVAM: “Vandaag wordt nog heel wat ruw organisch afval op akkers gestrooid, hoeweldatnietsbijdraagttotdeverbeteringvandebodem.Bovendienishetverboden.Biomassamoet je beter eerst vergisten: dat levert biogas op en het digestaat kan gebruikt worden als bodemverbeteraar.Opdiemaniersluitenwedekringloop.”

24

OVA

M-Activiteiteno

verzicht2012

Ramen uit hout of pvc, parket of laminaat, bakste-nen of betonnen muren … Bouwmaterialen bepalen makkelijk 10 tot 30 procent van de milieu-impact van een woning. Verstandig bouwen en wonenbegintalindeontwerpfase.Bouwproducentenenarchitecten moeten de milieu-impact van bouw-materialen al in de ontwerpfase zoveel mogelijk beperken. Maar daarvoor moeten ze de totaleimpact van materialen in een specifieke bouw-toepassingmetelkaarkunnenvergelijken.

Hoog tijd dus voor een goed meetinstrument, om met meer inzicht een duurzame beslissing te kunnen nemen. De OVAM gaf aan de VlaamseInstelling voor Technologisch Onderzoek (VITO), de KULeuvenenhetWetenschappelijkenTechnischCentrum voor het Bouwbedrijf (WTCB) de opdracht om de milieu-impact van toegepaste materialen in debouwteberekenen.Hetonderzoekgebeurtviaeen gekwantificeerde methode op basis van eenlevenscyclusanalyse(LCA).

Verzuring, fijn stof en waterschaarsteDemilieu-impactvaneengebouwlaatzichvoelenop vele fronten: de klimaatverandering, verzuring van de bodem, waterverontreiniging, ozonaantas-ting, uitputting van de natuurlijke grondstoffen, fotochemische oxidantvorming, vermesting, smog-vorming, toxiciteit, vorming van fijn stof, land-gebruik, waterschaarste. Al die ‘milieu-impact-categorieën’ werden in de materialenmethodiekopgenomen.

Meer Vlaams, meer BelgischRoos Servaes van de OVAM: “De bouwsectorwilmeer inzicht in de milieu-impact van materialen.Momenteel gebruikt de sector buitenlandse evalu-atiemethodieken (NIBE, Green Guide to Specifica-tion), maar die zijn niet toereikend voor de Vlaamse of Belgische bouwscenario’s. Transportafstanden,productiemethoden, de energiemix en grondstoffen-voorraden zijn vaak heel verschillend in het buiten-land.DaaromzijnwemetdeVlaamseenfederalebeleidsmakers en met alle betrokken stakeholders aantafelgaanzitten.Samenhebbenwedekrijtlij-nen uitgetekend om de milieu-impact te bepalen, vanaf de ontginning en productie tot het onderhoud éndeafbraakvangebouwelementen.”

Gebruiksvriendelijke tool voor architectenZodrademilieu-impact opbouwmaterialenbere-kend was, maakte VITO verdere berekeningen tot opgebouwelement.Hetresultaatiseendatabankmet milieuprofielen van 115 vaak voorkomendegebouwelementen: verschillende varianten van buitenmuren, dakstructuren, ramen, enzovoort.Philippe Van de Velde van deOVAM: “De bouw-materialenmethodiek genereert heel wat inzichten voor de bouwsector, en is op maat van de Belgische situatie.Wezijnnudrukbezigaandeontwikkelingvan een gebruiksvriendelijke tool, zodat architec-tenaandeslagkunnenvoorhuneigenontwerp.Debelangrijkste verdienste van dit onderzoek is onge-twijfeld dat de methodiek in nauwe samenwerking metdebouwsectortotstandisgekomen.Doordatalle stakeholders mee aan tafel zaten, staat zowat iedereenerachter.”

De huizen die we bewonen, de kantoren waar we werken, de sporthal waar we ons te pletter zweten … ze hebben allemaal een impact op het milieu. Niet alleen verbruiken ze energie; ook de materialen waaruit ze zijn opgetrokken, hebben een ecologische voetafdruk. Maar hoe weten we hoe duurzaam bouwmaterialen echt zijn? Met de nieuwe bouwmaterialen-methodiek meten we straks de milieu-impact van meer dan honderd gebouwelementen.

➜

Nieuwe materialenmethodiek voor gebouwen

Hoe duurzaam is uw huis?

25

OVA

M -

Act

ivit

eite

nove

rzic

ht 2

012

OVAM vertaalt duurzaam materialenbeheer naar de praktijk

Bouwactiviteiten zijn verantwoor-delijk voor ongeveer 40 procent van de broeikasgasemissies en het grondstoffengebruik wereldwijd. Een duurzaam materialenbeheer in de bouw kan dan ook aanzienlijke milieuwinsten boeken.

Methetuitvoeringsplan‘Milieuverantwoordmaterialengebruikenafvalbeheerindebouw’koosdeVlaamseRegeringalin2007vooreengeslotenkringloop.Dematerialenmethodiekiseenvandeprojectendienuindatkadervormkrijgen.

Selectief slopen voor een betere recyclageDaarnaast zetdeOVAMookal jaren in op selectief slopen.Wieeenbedrijfsgebouwmeteenbouwvolume van meer dan 1000 m3laatslopenofontmantelen,issinds1mei2009verplichtomvooraf een sloopinventaris op te maken van alle materialen die bij het slopen of ontmantelen zullenvrijkomen.Bijeenselectievesloopverwijdertdeslopereerstdegevaarlijkeafvalstof-fenzoalsasbest.Ramen,deuren,hout-endakwerk,leidingen,verlichtingennutsinstallatiesenniet-dragende structuren zoals binnenmuren van gips of karton worden verwijderd vóór de sloop vanhetkarkas.Datheefttalvanvoordelen.Deafvalstoffendievrijkomen,wordenaandebrongescheidenendatvergemakkelijktdemilieuverantwoorderecyclagevanmaterialen.

DeOVAMheeftin2012eenhandleidinguitgewerktvoorhetopstellenvaneensloopinventaris.Dietoont architecten en deskundigen hoe ze stap voor stap een sloopanalyse van een gebouw kunnen opmaken.Daarnaastdemonstreertdehandleidinghoedeafvalstoffendiebijdesloopontstaan,correct geïnventariseerdmoetenworden. Daardoor kanmen afvalstromen beter opvolgen engevaarlijkeafvalstoffenapartverwerken.

Puinkringloop sluit zichBijdesloopvaneengebouwkomenenormevolumespuinvrij.Doordatpuintebrekenontstaangerecycleerdegranulaten.Dievormeneenuitstekendalternatiefvoorprimairegrondstoffenenkunnengebruiktwordenindefunderingvanwegen.Dematerialenkringloopvoorpuinkanbetergesloten worden als de gerecycleerde granulaten gebruikt worden bij de aanmaak van nieuwe betonproductenofbijdeproductievanstortbeton.Omzulketoepassingenmogelijktemakenmoeten de kwaliteit en traceerbaarheid van de gerecycleerde granulaten gegarandeerd en verbe-terdworden.

DaaromsteldedeOVAMin2012richtlijnenopvoorpuinvancontainerparkeneneenkwaliteits-borgingssysteem voor puin van sorteerinrichtingen. Dat gebeurde in overlegmet de VlaamseVereniging van Steden en Gemeenten (VVSG) en de Federatie van Bedrijven voor Milieubeheer (FEBEM).Zomoetencontainerparkenburgersinformerenoverdekwaliteitwaaraanhetingeza-meldepuinmoetvoldoen.Onzuiveresteenpuinfractieshorenthuisineenapartecontainer.Ookhetpuindatsorteerinrichtingenuitsorteren,wordtvoortaannauwlettendgecontroleerd.

26

OVA

M -

Act

ivit

eite

nove

rzic

ht 2

012

26

OVA

M-Activiteiteno

verzicht2012

27

OVA

M -

Act

ivit

eite

nove

rzic

ht 2

012

Een longboard met kinderzitje: dat ontwerp van Studio Peter Van Riet & Quinny Team gooide hoge ogen op de uitreiking van de OVAM Ecodesign Awards PRO 2012.

DeQuinnyJettkreegallelofindecategorie‘productinontwikkeling’.Methet longboard kunnen jonge ouders zich makkelijk én milieuvriendelijk door hun stad verplaatsen, en samen met hun kind inhetbuggyzitjelangsdefileszoeven.

Doordemilieu-impactinrekeningtebrengen en de hele levensloop van het product (of de dienst) voor ogen te houden, kunnen designers de milieulast van hun ontwerp zoveel mogelijk beper-ken.BijdeOVAMstaatecodesignhoogopdeagenda.Uitdieambitievloeidenalheelwatmarkanteinitiatievenvoort.DeontwikkelingvandeEcolizer,Ecolizer2.0endeOVAMSISToolkit,deorganisa-tievandeEcodesignAwards,studiesenworkshops rond ecodesign: de expertise enervaringgroeidenjaarnajaaraan.

Dieschataaninformatiestaatsinds17januari2012onlineopdewebsitewww.ecodesignlink.be.Ontwerpers,onderwijsinstellingen, ondernemers en bedrijven vinden er alle informatie en instrumenten rond duurzame product-innovatie.

Afspraak op www.ovam.be/ecodesignlink

➜ 2012 in beeld Ecodesign Awards 2012

28

OVA

M-Activiteiteno

verzicht2012

DathetVlaamseafvalbeleidhogetoppenscheert,heeft veel te maken met de nauwe samenwerking tussen de OVAM en de Vlaamse steden, gemeen-ten en intergemeentelijke samenwerkingsverban-den.Ookrondbodemverontreinigingwerkenwealjarenintensiefsamen.Tochzittenlokalebesturensoms nog met vragen en problemen die niet binnen de bestaande samenwerking kunnen worden opge-

lost: zwerfvuil, stadskankers, plannen voor nieuwe stadswijken … Voor die specifieke vragen, pijn-punten en projecten test de OVAM nu een nieuwe vorm van ondersteuning, op maat van een stad of gemeente. Vijf steden en gemeenten gingenin 2012 een samenwerkingsverband aan met deOVAM.Watwillenzebereikenenhoeervarenzede samenwerking?

Zwerfvuil, grote hoeveelheden restafval, plannen voor een groen aankoopbeleid, een verontreinigde woonzone, … Elke gemeente kampt met andere problemen en behoeften in het afval-, materialen- en bodembeleid. In 2012 ondertekende de OVAM de eerste samenwerkingsverbanden met steden en gemeenten, een partnerschap dat de specifieke pijnpunten en vragen van lokale besturen overkoepelt. Vijf steden en gemeenten getuigen.

➜ Samenwerkingsverbanden met steden en gemeenten op kruissnelheid

In het kader van het samenwerkings-verband pakken Kortrijk en de OVAM samen de herontwikkeling aan van het vervallen industrieterrein Blekerij-Weide.

29

OVA

M -

Act

ivit

eite

nove

rzic

ht 2

012

Kortrijk: “Tijd en kosten besparen door projecten in samenhang te bekijken”

Yves Baptiste, coördinator van de directie Leef-milieu Kortrijk: “In onze stad lopen verschillende projectenrondbodem,afvalenmaterialen.Dank-zij het partnerschap met de OVAM kunnen we voor alle vragen terecht bij één persoonlijk aanspreek-punt.Omdedriemaandenkomenwesamenomdevoortgang van alle projecten en lopende dossiers tebespreken.”

“Een voorbeelddaarvan is hetproefproject rondafvalophaling. Momenteel wordt het huisvuil inKortrijk wekelijks opgehaald; pmd en papier/kartonwordenomdetweewekeningezameld.Wedenkendatdatefficiënterkan.Ineenproefprojectin een wijk van de deelgemeente Bissegem bekij-ken we nu of het haalbaar is om al het afval twee-

wekelijksopdezelfdedagop tehalen.DeOVAMondersteunt ons in de concrete uitwerking van die testcase. De optimalisatie van selectieve afval-inzameling is één luik binnen het samenwerkings-verbanddatwein2012metdeOVAMafsloten.”

“Naast lopende dossiers bundelt het samen-werkingsverbandooknieuweprojectenenideeënvoor toekomstige plannen. Zo werken we nauwsamen rond de herontwikkeling van het verval-len industrieterreinBlekerij-Weide.De sitemoeteen levendige buurt worden met ruimte voor re-creatie, kantoren en groen. Door de sanering ende herontwikkeling samen te bekijken kunnen alle partijenheelwattijdenkostenbesparen.”

Duffel: “Ten strijde tegen zwerfvuil”

Ann Hamers,coördinatormilieuenmobiliteitDuffel:“BinnenhetsamenwerkingsverbandtussendegemeenteDuffelendeOVAMwerkenweronddriegrotedossiers.Allereerstzoekenweeenoplossingvoordeverkeerdgevuldepmd-zakken.Deafvalophalerlaatdiestaanendatzorgtvooroverlastindebuurt.InsamenwerkingmetdeintercommunaleIVAREMhebbenweverschillendesensibiliseringsacties uitgetest: deur-aan-deur aanbellen, folders verspreiden, enzovoort. Nubekijken we welke acties in de toekomst nodig zijn om het probleem van geweigerde pmd-zakken voorgoeduitdewegteruimen.”

“Onze samenwerking omvat ook nieuwe projecten. Zo hebben we een zwerfvuilprogrammauitgewerkt:inwonersvanDuffelkunnenbijdegemeenteeengevelbordkrijgen,datzeaanhunraamkunnenophangen.Zogevenwedezeboodschapmee:‘Bedanktomonzestraatpropertehouden’. Daarnaast biedenwe gratis workshops en ondersteuning aan voormiddelbare scho-len.Tijdens een reuzegroot educatief spelmaken leerlingen kennismet alle facetten vandezwerfvuilproblematiek.”

30

OVA

M-Activiteiteno

verzicht2012

Mechelen: “We willen ook anderen inspireren”

Noël De Winter, afdelingshoofd Milieu- en Natuurontwikkeling Mechelen: “Mechelen is de thuis-stadvandeOVAM.WewerkenaljarenconstructiefsamenomdeleefomgevingvandeMechelaarsteverbeteren.Datpartnerschapverderversterkenineensamenwerkingsverbandzagenwijalseen uitgestoken hand om een aantal vastgeroeste dossiers nieuw leven in te blazen, maar ook om nieuweinitiatievenoptestarten.VoordestadMechelenishetbovendieneenopportuniteitomdatsamenwerkingsverbandalseenvandeeerstestedeninVlaanderenaantegaan.Zokunnenweookandereorganisatiesengemeenteninspireren.”

“Datwillenwebijvoorbeelddoendoorhet aankoopbeleid vande stad te vergroenen. Samenmet de OVAM zoeken we uit hoe we duurzaamheidscriteria structureel kunnen inbedden in onze bestekkenenprijsvragen.Bijdeaankoopvaneenvoertuigbijvoorbeeldwogenvroegervooraldetechnischespecificatiesenkostprijsdoor.Nuonderzoekenweofweookmilieucriteriazoalsecoscoreskunnenlatenmeespelenbijeenaankoop.Datgebeurtnunogteveeladhoc.DaarombekijkenwesamenmetdeOVAMhoewedieduurzaamheidsreflexinonzewerkingkunnenver-ankeren.”

“Eenanderdossierdatwebinnendatsamenwerkingsverbandvlotwillentrekken,zijndeslechtgesorteerdepmd-zakkendieindestadopstraatblijvenstaan.Diezijneendoorninhetoogvanomwonenden, voorbijgangersénhet stadsbestuur.Vaneenvuilniszakdie vooreeneengezins-woningstaat,isduidelijkwiedeeigenaaris;bijappartementsblokkenofgegroepeerdewoningenisdeanonimiteitveelgroter.Webrengendieproblematieknumeteenproefproject inkaarten zoeken zo naar mogelijke oplossingen, samen met onze intergemeentelijke afvalvereniging IVAREMenanderepartners.”

31

OVA

M -

Act

ivit

eite

nove

rzic

ht 2

012

Aalst: “Hoe maken we een verloederde buurt opnieuw aangenaam om leven?”

Inge Singelyn, duurzaamheidsambtenaar Aalst: “Voor de stad Aalst is het samenwerkingsverband metdeOVAMeenwin-winsituatie.Hetbundeltallelopende dossiers en dat garandeert de opvolging en vooruitgang van onze projecten. Voor alle vragenhebben we voortaan één aanspreekpunt. Bij hemkunnenweterechtvoorinformelevragen.”

“InAalstkampendeSint-ElisabethwijkendeMolen-dries-Hovenierstraat, net als andere wijken, al enkelejarenmetafvalproblemen.Indiewijkeniserrelatief veel huishoudelijk afval en het wordt boven-dien te vroeg buitengezet. Mensen nemen gewei-gerd afval niet terug binnen en vaak kunnen we niet achterhalenwiedeovertrederis.Degemeenschapdraait dus op voor de opruimkosten en een deel van het gesorteerde huisvuil gaat verloren voor recy-clage.DaarbijkomtnoghetzwerfvuiIprobleem:eenbuurt die er niet netjes uitziet, trekt nog meer vuil aan.InsamenwerkingmetdeOVAMwilAalstwerkenaan een propere buurt via een betere inzameling van huishoudelijk afval en een heel gerichte commu-nicatie.Op lange termijn staatookafvalpreventieopdeagenda.ZowilAalstzijnsteentjebijdragentoteenduurzaammaterialenbeheer.”

Christel De Meersman van de stad Aalst: “Op sommige percelen in Aalst waren vroeger bedrij-ven gevestigd die bodemverontreinigende activi-teitenuitoefenden.Bijdeverkoopvandiegrondenmoeten de huidige eigenaars een bodemonderzoek laten uitvoeren, hoewel ze doorgaans niet verant-woordelijkzijnvoordeeventueleverontreiniging.Doordiepercelenglobaalaantepakkenverminde-rendeadministratieveenfinanciëlelastenvoordeeigenaars. Bovendien krijgt deOVAM sneller eenbeeldvandeverontreinigingenmogelijkerisico’s.In2012hebbenweinsamenwerkingmetdeOVAMeen gegroepeerd woonzoneproject opgestart op het terrein van een voormalige gasfabriek. Debewoners werden uitgenodigd op een infoverga-dering.Dankzijhetsamenwerkingsverbanddatwemet de OVAM hebben afgesloten, zijn we nauwer betrokken bij de saneringsprojecten die in Aalst opstapelstaan.Hierdoorkunnenwealles inhetwerk stellen om de werken zo vlot mogelijk te latenverlopen.OmgekeerdhelptdeOVAMonsomdossiers die al jaren in het slop zitten, opnieuw aantepakken.”

Eeklo: “Expertise van de OVAM is meer dan welkom”

Ben Caussyn,milieuambtenaarEeklo:“OnzehogerestafvalcijfersvormdendedirecteaanleidingomnauwermetdeOVAMtegaansamenwerken.DeinwonersvanEekloproducerenaljarenmeerrestafvaldanhetVlaamsegemiddeldevan150kilogramperpersoonperjaar.In2011wasdat164kilogramperinwoner.Destadleverdealheelwatinspanningenomdietrendtekeren,maarmetmatigsucces.IndeOVAMvondenwedegekniptepartner.Vanuithunervaringmetafvalbeleidkunnenzijonsondersteunenomdehoeveelheidrestafvalterugtedringen.Samenmetdeinter-gemeentelijkevereniging IVMhebbenweeen stappenplanuitgewerkt.Zowordende tarievenvoorafvalophalingaangepastenherbekijkenwedeprijsvanderestafvalzak.Weonderzoekenookofgft-afvalindebrederegiorondEekloingezameldkanworden.Tenslottezijnwevanplanomonsrecyclageparkopnieuwinterichten.DiestructurelemaatregelenlegdenwevastinhetsamenwerkingsverbandmetdeOVAM.”

“Maaronzesamenwerkinggaatveelverder.Zobrengenwederisicogronden,depercelenwaareenrisicoopbodemverontreinigingbestaat,inkaart.EenanderbelangrijkdossierdraaitronddesaneringenherontwikkelingvandevoormaligegassiteEbes.TerhoogtevandeCocquytstraatwerdvan1908tot1939eengassitegeëxploiteerd.Doordegasproductiezijndebodemenhetgrondwater verontreinigd. Om die ernstige en complexe verontreiniging aan te pakken is deexpertisevandeOVAMmeerdanwelkom.”

“Dienauwesamenwerkingbiedtheelwatvoordelen.Waarhetvroegernietaltijdduidelijkwastotwieweonsmoestenrichten,hebbenwenuééncontactpersoonbijdeOVAM.Diegeeftonsadviesbijuiteenlopendedossiers.”

32

OVA

M-Activiteiteno

verzicht2012

1. 122 gasfabrieken, 1 aanpak

Probleemgronden sneller saneren mét een beter resultaat. Met een korf vol innovatieve instrumenten maakt de OVAM werk van een efficiënte en resultaatgerichte aanpak van de bodemproblematiek.

➜ 2012 luidt ‘saneren 2.0’ in

Slim saneren kan door gelijkaardige verontreini-gingengegroepeerdaantepakken.DegasfabriekaandeNestorDeTièrestraatinhartjeAalstiszo’nsanering die in een programma-aanpak past. Defabriek doofde haar ovens al meer dan een eeuw geleden. Maar de bodem is vandaag nog altijdzwaar verontreinigd. Het gaat hier allesbehalveomeenalleenstaandgeval.Vlaanderenteltmaarliefst 122 gassites. DeOVAMbracht ze stuk voorstuk in kaart en werkte een planning uit voor de sanering van die risicovolle sites.Patriek Casier vandeOVAM:“Dankzijdeprogramma-aanpakvoorgassites kunnen we elke sanering tot in de puntjes voorbereidenendemeest kostenefficiënte sane-ringstechniekenkiezen.”

Tegen 2016 moeten alle bodemonderzoeken opgassitesafgerondzijn.DeOVAMheeftdaarvooreenprioriteitenlijstopgesteld.Caroline Van Gool van de OVAM: “Welke sites eerst onderzocht worden, hangt af van een combinatie van factoren. Inhoeverre is het perceel geschikt voor herontwik-keling?Welke risico’shoudtdeverontreiniging invoordevolksgezondheid?Ligtdesiteinbewoondgebied? Op basis van die criteria bepalen we onze prioriteiten.”

Doelmatige communicatie

De OVAM bestudeert ook hoe de communica-tie rond gassites efficiënter en doelmatiger kan.Caroline Van Gool: “Afhankelijk van de ligging en de soort gassite is een andere communicatie nodig.Zijnerveelperceleneneigenaarsbetrok-ken binnen de contouren van de gassite, dan orga-niseren we het best een bewonersvergadering.Zodrahetprogrammatischeplanvanaanpakvast-ligt, is het zinvol om hierover gericht en eendui-digtecommuniceren.Tegelijkmoetenwezoveelmogelijk anticiperen op vragen van omwonenden enbetrokkenen.Wewerkenmomenteel aan eenoverkoepelendecommunicatiestrategie.”

Dietotaalaanpak,diezowelhetkostenplaatjealsde communicatie en de timing vastlegt, is een mooi voorbeeld van efficiënt saneren: de gas-sites raken sneller gesaneerd en dankzij de groot-schalige aanpak gebeurt dat tegen een lagere prijs.Ook voor scholenwerkt deOVAM aan zo’nprogramma-aanpak.

33

OVA

M -

Act

ivit

eite

nove

rzic

ht 2

012

2. Op zoek naar het ei van Columbus: innovatief saneren

Voor tal van complexe verontreinigingen bestaat vandaag geen kant-en-klare oplossing. Elkeverontreinigde site vraagt daarom om een nieuw vizier dat het saneringsproject met de nodige inventiviteitbenadert.DieinnovatieprikkeleniseenspeerpuntinhetbeleidvandeOVAM.In2012bleekdatnogmaareensbijtalvanaartsmoeilijkesaneringenverspreidoverVlaanderen.

Innovatief saneren

Innovatiegaatverderdanloutertechnologischevernieuwing.VoordeOVAMstaatdetotaalaanpakvaneensaneringsopdrachtcentraal.Innovatiemoetinallefasesvanhetproces–vanhetaanbe-stedenvandesaneringtotdeherontwikkelingvandesite–zichtbaarworden.Innovatiefsanerenvergt aandacht voor de toegepaste saneringsmethodiek, de onderzoeks- en saneringstechnologie, de administratieve aanbestedingsprocedure en de economisch-ecologische afwegingen. Op dieterreinenwildeOVAMbaanbrekendzijn.

Export van expertise

DesaneringvanDePotterij,eensitepalindeMechelsebinnenstad,iseenperfecteillustratievanhoeinnovatieeenuitwegbiedtbijcomplexesaneringen.DePotterijisenkelbereikbaarviaeennauwsteegjeenwordtomringddoorhuizen.Deverontreinigingheeftzichdoorgezettotmeerdannegenmeterdiepenisverzakttotaandekleilaag,twintigmeteronderdegrond. Veerle Labeeuw van de OVAM: “Het gaat om een bodem- en grondwaterverontreiniging met organochloorverbin-dingeninhetcentrumvandestad.Eensaneringsoperatieopdielocatiehieldrisico’sinvoordestabiliteitvandeaanpalendepanden.”

Deuitdagingenrondtoegankelijkheid,geurhinder,veiligheidenanderebeperkingendiestedelijkeverontreinigingenmetzichmeebrengen,vragenombaanbrekendeoplossingen.InspiratievonddeOVAMondermeerinhetEuropesesamenwerkingsprojectCityChlor(ziep.38).NegenpartnersuitVlaanderen,Duitsland,NederlandenFrankrijkwisselenkennisuitover saneringstechniekenenzettenmetvereendekrachtenproefprojectenophetgetouw.ViadiecasestudiesspoordedeOVAMdenodigeexpertiseopomookdesaneringvanDePotterijingoedebanenteleiden.Diekennisvindtnualhaarwegnaaranderecomplexesaneringsdossiers.

Bodemsector kijkt naar de toekomstDe bodemsector moet zich klaarstomen om tegen 2036 alle historisch verontreinigde gronden in Vlaanderen te saneren: geen peulenschil. Een tiental actoren uit de sector brainstormden met de OVAM in de denktank ‘De toekomst wenkt’.

Bodemsaneringsdeskundigen, saneerders en bedrijven die zelf met een grootschalige bodem-verontreiniging kampen, tekenden present op twee workshops over de toekomst van de bodem-sector.Vanuithunervaringenexpertisebrachtenzewaardevolle invalshoekenenoplossingenaan.DeOVAMevalueerdezeengootzeineenvisieoverdetoekomstvanhetbodembeleid.

34

OVA

M-Activiteiteno

verzicht2012

Oude stortplaatsen zijn sites die vaak heel wat potentieel herbergen. Verspreid over Vlaanderenliggen zo’n 1700 stortplaatsen uit 1945-1981. Bijhet gros van die voormalige storten bestaat ook vandaag nog een risico op bodem- of grondwater-verontreiniging.DeOVAMgaatnaofeensaneringnoodzakelijkis.Tegelijkzounaarschattingdehelftvan de stortplaatsen bruikbare materialen bevat-ten. Vandaag kunnen die perfect gerecycleerdworden of verbrandmet energierecuperatie. Dietoepassingheet‘EnhancedLandfillMining’(ELFM).

ELFM-lab

In2012 roldedeOVAMpilootprojectenuit opdeoude stortplaatsen van Kermt-Hasselt en Zuien-kerke. Eddy Wille, projectcoördinator ELFM:“ELFM is een relatief nieuw concept dat nauwe-lijks in de praktijk is toegepast. Door die tweesites als ELFM-lab te gebruikenwillenwe kennisvergarenoverELFM.Zomoetduidelijkwordenhoewe zoveel mogelijk bruikbare materialen op oude stortplaatseninVlaanderenkunnenrecupereren.”

In Kermt, in vogelvlucht op zeven kilometer van Hasselt, ligt een illegale stortplaats er al jaren onaangeroerd bij. Van 1965 tot 1976 werden opdatterreinvan2,5hectarehuishoudelijkafvalenpuin van een bouwonderneming gestort. In 2012werddevroegerestortplaatshetdecorvoorELFM-

proeven.Hoeonderzoekenwehetpotentieelvaneenstortplaats?Watisdemeestefficiëntemanierom de inhoud te detecteren? De OVAM testteverschillendeonderzoeksmethodesuit.EddyWille:“Zowildenwetewetenkomenwelketechniekhetmeest geschikt is om het volume en de aard van materialeninkaarttebrengen.”

Langetermijnvisie

Zodradiematerialeninkaartzijngebracht,ishetzaakomzeopeenefficiëntemanierteverwerken.Hoe dat kan, ging de OVAM na in een proefpro-jectopdevoormaligestortplaatsvanZuienkerke,tussenBruggeenBlankenberge.

MaardeOVAMbekijktELFMookvanuiteenanderperspectief: wat we vandaag niet kunnen, lukt misschien morgen wel. Eddy Wille: “Stortplaat-sen zijn een belangrijke schakel in ons voorraad-beheer. Ze bieden niet enkel materialen, maarook energie, ruimte en gezonde drinkwaterreser-voirs. Daaromwillen we samenmet alle spelerseenlangetermijnaanpakontwikkelen.Wemoetenons ervoor hoeden om nu te kiezen voor ingrepen dieELFMstraksonmogelijkmaken.Deontginningmoet passen in een duurzaam voorraadbeheer en mag niet leiden tot minderwaardige aanwending opkortetermijn.”

3. Oude stortplaatsen als voorraadschuur

35

OVA

M -

Act

ivit

eite

nove

rzic

ht 2

012

Protocol curatoren blaast failliete bedrijfssites nieuw leven inNa een faillissement raakt een verontreinigd bedrijventerrein al te vaak in verval. De curator krijgt het goed immers maar moeilijk verkocht. Om die impasse te doorbreken sloot de OVAM met de Orde van Vlaamse Balies het protocol curatoren af. In 2012 gingen de eerste saneringsprojecten van start.

Hetideeiseenvoudig,maarhetwérkt.Alseencuratoropdeprivémarktgeengeïnteresseerdeinvesteerders vindt voor een verontreinigde grond, dan kan hij de site voor het symbolische bedragvanééneuroaandeOVAMverkopen.DeOVAMwordtdaneigenaarvanhetterreinenneemtdesaneringenherverkoopvoorhaarrekening.

Via het protocol curatoren heeft deOVAM ondertussen al een handvol terreinen aangekocht.In2012gingdesaneringvandebvbaD’HoeinLiedekerkeendeParmentier-siteinIzegemvanstartenbegonnendesloopwerkzaamhedenvanScheldefuelinDendermonde.Vijfanderedossiersstaanopstapel.Ann CuyckensvandeOVAM:“Dekrachtvandatinstrumentisdatwealseigenaarvandegrondzelfaccentenkunnenleggenvoordeherontwikkeling.”

4. Saninvest moet blackfields wit wassen

Efficiëntiewinststaatookvooropbijdeaanpakvanblackfields.Opdieextreemverontreinigdeterreinen overtreffen de saneringskosten doorgaans exponentieel de waarde van het terrein en deherontwikkeling.Ann CuyckensvandeOVAM:“Geeninvesteerderishiervoorwarmtekrijgen.Dekostprijsvoordesaneringvanéénblackfieldlooptalsnelopindemiljoeneneuro’s.Desane-ringvandeCarcoke-siteinZeebrugge,eenvoormaligecokesfabriek,kostbijvoorbeeldalmeerdan47miljoeneuro.”

HetinstrumentSaninvestmoetvoordieimpasseeenoplossingbieden.In2011ondertekendende OVAM en de Investeringsmaatschappij Vlaanderen (PMV) een protocolovereenkomst voor de oprichtingvanSaninvest.AnnCuyckens:“Hetprincipeisdatbodemsaneringenherontwikkelingopelkaarwordenafgestemd.Wepakkendeverontreinigingaanenkijkentegelijknaardenieuwebestemming die de site moet krijgen: ruimte voor ondernemen, wonen, schoolgaan en zoveel meer.Zofungeertsaneringalseenechtehefboomvoordeherontwikkeling.”

Alvat

Concreet kan men via Saninvest de kosten voor de bodemsanering over opeenvolgende jaren enmeerdere investeerders spreiden. Zo kaneen groter aantal blackfields versneld gesaneerdwordenenkandeherontwikkelingbinnendebeschikbarebudgettenvanstartgaan.

In 2012 hebben de OVAM en PMV een projecten businessplan ontwikkeld. Datmodelwordteerstgetoetstineenaantaltestcases.DeAlvat-siteinBuggenhoutisdaaréénvan.AnnCuyckens:“Degrondenhetgrondwatervandatvatenreinigendebedrijf zijnverontreinigdmeteenhelereeksgevaarlijkestoffen.Sindshetfaillissementvijftienjaargeledenstaatdesiteleeg,watdeverloederingindehandwerkt.OndankseeninvesteringvanmeerdanviermiljoeneurovoortweesaneringsoperatiesdiedeOVAMdeafgelopenjarenaluitvoerde,isernogveelwerkaandewinkel.MetdegeïntegreerdeaanpakvanSaninvesthopenwehetdossieruithetsloptehalen. IneendichtbevolkteregiozoalsVlaanderenishetnietverantwoordomzulkesitestelatenverloederen.”

36

OVA

M -

Act

ivit

eite

nove

rzic

ht 2

012

36

OVA

M-Activiteiteno

verzicht2012

37

OVA

M -

Act

ivit

eite

nove

rzic

ht 2

012

In 32 gemeenten en steden konden voorbijgangers afgelo-pen herfst gratis online surfen dankzij een wifi-vuilnisbak. Die hotspots stonden langs ‘snoep-routes’: populaire trajecten van en naar scholen waar zwerfvuil rondslingert. Met affiches maak-ten de OVAM en Fost Plus jonge-ren warm voor de boodschap dat zwerfvuil in de vuilnisbak thuis-hoort.

Datisnietalles.JongerenuitheelVlaan-deren namen het tegen elkaar op in het Indevuilbak-spel, dat ze als app konden downloaden.Doelvanhetspel:zoveelmogelijk zwerfvuil in een vuilnisbak mikken.Despelersmetdezeshoogstescoreskregeneentabletofsmartphone.Intotaalwerddeappbijna10.000keergedownload.

Sigarettenpeuken, kauwgom, etensres-ten,blikjes,plasticflesjes…Zwerfvuiliskleinafvalmetgrotegevolgen.Hetwordt vaak nonchalant en argeloos op straat gegooid, meestal in kleine hoeveel-heden.Maardievelekleintjeszorgener wel voor dat onze straten er vuil bij liggenenextravuilaantrekken.Hetcreëertbovendieneenonveiliggevoel.Zwerfvuiliseenhardnekkigmaatschap-pelijkprobleem.OnderzoekvandeOVAMwijstuitdatmaarliefst77procentvande Vlamingen – drie op de vier – zich aan zwerfvuilergert.

DeOVAMwerktalsinds2006samenmethet bedrijfsleven en de lokale besturen omzwerfvuiluithetstraatbeeldtehalen.Ookin2012lanceerdenFostPlusendeOVAM een ludieke zwerfvuilcampagne: blikjes, bananenschillen, kauwgom en ander zwerfvuil beschouwen we als gevonden voorwerpen, die we terug-bezorgenaanderechtmatigeeigenaar.

www.indevuilbak.be

➜ 2012 in beeldVuilnisbak wordt even wifi-hotspot

38

OVA

M-Activiteiteno

verzicht2012

Vlaanderen is internationaal topspeler in het inzamelen, sorteren, recycleren en verwerken van afvalstromen en op het vlak van bodembeheer. Maar dat wil niet zeggen dat we niet kunnen leren over onze grenzen heen. De OVAM kijkt met open vizier naar de wereld en neemt deel aan Europese projecten. Een bewuste keuze: “Methodieken of technie-ken die elders goed werken, kunnen we ook in de Vlaamse context toepassen, en omgekeerd.”

➜ Grensoverschrijdend samenwerken

CityChlor“Samen weet je meer” In 2012 ging het Europese project CityChlor het laatste werkingsjaar in, midden 2013 afgesloten door het eindcongres. “De kennisuitwisseling met partners uit onze buurlanden helpt om verontreiniging in onze eigen steden efficiënter aan te pakken”, zegt Veerle Labeeuw van de OVAM.

CityChlor, dat zijn negen partners uit Vlaanderen, Duitsland,NederlandenFrankrijkdiezoekennaaroplossingen voor specifieke bodemverontreinigin-geninsteden,eenprobleeminheelEuropa.Hoelos jezo’ncomplexprobleemtechnischop?Maarook: hoe communiceer je erover, hoe pak je het op organisatorisch vlak aan? Veerle Labeeuw:“Desterkte van een samenwerkingsverband als City-Chlor is dat je uit elkaars ervaringen leert, ook dooroverdebeleidsdomeinenheentekijken.Zobespaar jeheelwat tijdengeld.Eenvoorbeeld:een proefproject over een nieuwe saneringstech-niekinNederlandofDuitslandlevertookvoordeVlaamse bodemsaneerders een schat aan informa-tieop.TegelijkplukkenookVlaamsebedrijvendevruchtenvanhetpartnerschap.Hundeskundigheidisoverdegrenzenheenfelbegeerd.”

Identikit CityChlor

Financieringskader: Interreg IVB-programmaNoordwest-Europa

Deelnemers: OVAM, stad Mortsel en stad Gent (Vlaanderen), Bodem+ en de gemeenteUtrecht(Nederland),INERISenADEME(Frankrijk),ITVAendeLandes-hauptstadtStuttgart(Duitsland)

Andere partners: beroepsfederaties, experts en saneringsfondsen

Looptijd: 3,5 jaar, eindcongres op 16 en 17mei2013

Budget:5,2miljoeneuro,waarvandehelftdoorEuropagefinancierd

www.citychlor.eu

39

OVA

M -

Act

ivit

eite

nove

rzic

ht 2

012

Regions for Recycling“Afvalrecyclage kan nog beter”Op 18 april 2012 werd Regions for Recycling gelanceerd. In dat Europese Interreg IVC-project werken twaalf Europese steden en regio’s samen om de recyclage van huishou-delijke afvalstoffen op te krikken.

ZevenEuropeseregio’s,vijfstedenenéén inter-nationale organisatie bundelen drie jaar lang de krachten in het Europese Interreg IVC-project‘Regions forRecycling’ (R4R).Hetdoel:de recy-clage van huishoudelijke afvalstoffen in Europaaanscherpen en inzetten op een doeltreffend afvalbeheer.

Heteersteinhoudelijkeprojectgingalvanstart.De projectpartners stroomlijnen de statistiekenvan huishoudelijke en vergelijkbare bedrijfsafval-stoffenvanstedenenregio’s inheelEuropa,omze onderling te kunnen vergelijken. Dat gebeurtvia een nieuw gemeenschappelijk rapporterings-instrument en een online tool, waarmee de cijfers ingezameld en geanalyseerd kunnen worden.Dankzijdedatabankvangoedepraktijkvoorbeel-den kunnen de projectpartners onderling prak-tijkervaringen en gegevens over hun afvalbeleid uitwisselen.

Identikit Regions for Recycling

Projectpartners: Vlaanderen, Ile-de-France(Frankrijk),Odense(Denemar-ken),Limerick(Ierland),Stiermarken(Oostenrijk),Catalonië(Spanje),Ilfov(Roemenië),ExfiniPoli(eenverenigingvan dertig gemeenten verspreid over Griekenland),Lissabon(Portugal),Tallinn(Estland),Sofia(Bulgarije),Zagreb(Kroatië)endeAssociationofCitiesandRegions for Recycling and Sustainable Resource Management (ACR+)

Looptijd: 2012-2014

Budget:313.840euro,waarvan75procentgefinancierdwordtdoorhetEuropeseFondsvoorRegionaleOntwikkeling(EFRO)

40

SNOWMAN“Bodemonderzoek relevanter maken” Als voorzitter van SNOWMAN tekende de OVAM in 2012 voor een verbreding en verdieping van het grensoverschrijdende bodemnetwerk. “SNOWMAN wordt dé bron van kennis voor duurzame bodems”, aldus Sofie Van den Bulck van de OVAM.

OveralinEuropavoertmenonderzoeknaarbodemen ondergrond. Dat onderzoek werd lange tijdnauwelijks afgestemd of uitgewisseld. Sinds vierjaar vult het SNOWMAN-netwerk die leemte op.Organisaties uit Frankrijk, Zweden,Nederland enBelgië wisselen bodemkennis uit en financierenonderzoeknaarduurzaambodembeheer.

Als voorzitter van het netwerk in 2012 legde deOVAM de lat hoog. Sofie Van den Bulck van de OVAM:“Doornieuwepartnerorganisatiesteverwel-komen en SNOWMAN open te stellen voor andere vormen van samenwerking, willen we het netwerk verderverbredenenuitdiepen.Deuitwisselingvankennisenexpertisestaatvoorop.”

In2012werdookdevierdeSNOWMAN-onderzoeks-vraaggelanceerd.SofieVandenBulck:“Inplaatsvan louter bodemtechnisch te werk te gaan, leggen we steeds meer het accent op wat onze onder-zoeksresultaten voor de samenleving kunnen bete-kenen.Zohalenwedebandenaantussenbodem-onderzoekenmaatschappij.”

Identikit SNOWMAN

Partners: OVAM(voorzitter),Departe-mentLeefmilieu,NatuurenEnergievandeVlaamseoverheid(LNE),StichtingKennisontwikkeling en Kennisoverdracht Bodem (SKB) (Nederland), Agence de l’EnvironnementetdelaMaîtrisedel’Energie(ADEME),Ministèredel’Ecologie,duDéveloppementdurableetdel’Energie(Frankrijk),SwedishEnvironmentalProtec-tionAgency(SEPA)enFORMAS(Zweden)

Ontdek het SNOWMAN-netwerk op www.ovam.be/jahia/jahia/pid/1411

OVAM wekt grote interesse in het buitenland

China, Egypte, Iran, Slovakije, Bangladesh, Kroatië, Zuid-Korea…maar liefst tien delegatiesuitalleuithoekenvandewereldzaktenin2012afnaardeOVAM.Benieuwdnaardereceptendie Vlaanderen internationaal aan de top plaatsen, verdiepten ze zich tijdens veldbezoeken en kennisuitwisselinginhetVlaamseafvalstoffen-,materialen-enbodembeleid.Anne Vandeputte vandeOVAM:“Dankzijdieintenseuitwisselingverstevigenwedebestaandebandenensamen-werkingenontstaanernieuwenetwerken.DiekruisbestuivingversterktdeinternationalepositieenzichtbaarheidvandeOVAM.”

OVA

M-Activiteiteno

verzicht2012

41

OVA

M -

Act

ivit

eite

nove

rzic

ht 2

012

Waarom zet de OVAM extra in op de digitalisering van de bodeminformatie?

Eddy Van DyckvandeOVAM:“DeOVAMwaaktalmeer dan vijftien jaar over de bodemkwaliteit in Vlaanderen.Ombodemverontreinigingtevoorko-men of waar nodig tijdig en adequaat in te grijpen, is de kennis over de toestand van de bodem en derisicoactiviteitencruciaal.DeOVAMhoudtalleinformatie over de bodemkwaliteit minutieus bij in het grondeninformatieregister (GIR).Het bodem-attest geeft de koper informatie over één stuk grond.Viadigitaliseringzettenweinopeensnelleen juiste informatie-uitwisseling met notarissen, vastgoedmakelaars, bodemsaneringsdeskundigen,

gemeenten en particulieren. Zo willen we demensen beter en efficiënter informeren over debodemkwaliteitinhunomgeving.”

Wie heeft baat bij die digitalisering?

Eddy Van Dyck: “Wie een eigendom of grond verkoopt, moet voor het ondertekenen van het compromis een bodemattest overhandigen aan dekoper. Indepraktijk vragenvooralnotarissenenvastgoedmakelaarsdatattestopbijdeOVAM.Zij hebben een lopende rekening bij de OVAMom de bodemattesten te betalen. Particulierenvragen hun attesten meestal op via hun notaris of immokantoor.”

Een bodemattest opvragen en ontvangen, rapporten digitaal aan de OVAM bezorgen: sinds 1 januari 2012 kan dat met enkele muisklikken. 2012: het jaar waarin de OVAM de bodeminformatie volledig digitaliseerde.

➜ “Online bodeminformatie is de standaard”

42

Het aanvragen van een bodemattest loopt sinds begin 2012 stukken vlotter. Hoe werkt dat precies?

Els Gommeren van de OVAM: “Tot eind 2011stuurdedeOVAMdebodemattestenperpostop.Sinds1januari2012stellenwedieattestendigi-taalterbeschikking,inpdf-formaat.Datgaatveelsneller: wie een bodemattest opvraagt, kan het de dagnadienaldownloaden.Uitdatdigitaledocu-ment kan de notaris bovendien integrale stukken overnemen.Vroegerwashijeenheletijdzoetmethet overtypen van de informatie voor het compro-mis. Nu volstaat het om te knippen en plakken,watdeaccuraatheidverhoogt.Ooknietonbelang-rijk: die digitalisering spaart grote hoeveelheden papieruit:eenopstekervoorhetmilieu.”

Maken notarissen en vastgoedmakelaars effectief gebruik van de klantvriendelijke dienstverlening?

Els Gommeren: “Zeker en vast! 95 procent vandeaanvragengebeurtnualonline.Datgaatover218.543vande229.070aanvragenin2012.”

Op 1 januari 2012 ging ook het webloket voor bodemsaneringsdeskundigen online. Welke voordelen biedt dat loket?

Els Gommeren: “Via het webloket kunnen bodem-saneringsdeskundigen online bodemonderzoeken inkijken en rapporten digitaal aan de OVAM bezor-gen.Dat bespaart hen heelwat tijd. Zemoeten

immers geen persoonlijke afspraak meer maken om hetdossierbijdeOVAMteraadplegen.Bovendienkunnen bodemsaneringsdeskundigen bij een nieuw bodemonderzoek uitgaan van eerdere rapporten over dezelfde grond, ook als die onderzoeken door anderebureausuitgevoerdwerden.Waarzevroe-ger van een wit blad moesten beginnen, kunnen ze nu het bestaande rapport via het webloket opvra-genenvoortwerkenopdieinformatie.”

Ook de gemeenten kunnen sinds kort terecht in een eigen webloket.Eddy Van Dyck: “Dat klopt. In het nieuwe web-loket beheren gemeenten de gronden met een hoger risicoopbodemverontreiniging,de‘risicogronden’.Het in kaart brengen van die risicogronden is cru-ciaal om de kwaliteit van de bodem in Vlaanderen tebewaken.Gemeentenzittenhetdichtstbijdebron, omdat ze de milieuvergunningen binnen de gemeentegrenzen verlenen en de risicoactiviteiten kennen. De gegevensuitwisseling gebeurt in tweerichtingen. Enerzijds gevenwij de gemeente eenoverzicht van de beschikbare bodemonderzoeken en-attestenophaargrondgebied.Debodemattes-tenkanmenalspdfraadplegen.Anderzijdskrijgtde OVAM toegang tot informatie over risicogronden indeGemeentelijkeInventaris.”

Hoe kwamen de webloketten tot stand?

Eddy Van Dyck: “We hebben de bodemsanerings-deskundigen, gemeenten en notarissen intensief betrokkenbijdeuitwerkingvandewebloketten.Op basis van hun feedback hebben we het systeem

42

OVA

M-Activiteiteno

verzicht2012

43

OVA

M -

Act

ivit

eite

nove

rzic

ht 2

012

verderoppuntgezet.Deweblokettenzijndusnietalleen een duidelijke keuze voor e-government, maar ook een mooi voorbeeld van een overheid die samenwerktmethaarburgers.Ookindetoekomstwerken we voort aan de digitalisering van onze dienstverlening.”

Meer info: www.ovam.be/webloket

Wenst u meer informatie over een onroerend goed, dan kunt u de onderzoeksrapporten met één muis-klik opvragen via www.ovam.be/inzage.

Via de OVAM-webloketten vinden gebruikers heel wat handige tools

Risico-inrichtingentool. Via dat online hulpmiddel kunnen gebruikers inschatten of het om een risicoactiviteit gaat en een bodemonderzoeknodigis.Typtubijvoor-beeldhetwoord‘stookolie’in,danverteltde tool u dat een onderzoek verplicht is alsdestookolietankgroter isdan20.000liter.

www.ovam.be/rit

Overdrachtentool.Dietoolleidtnotaris-sen, gemeenten en particulieren via een aantal gerichte vragen door de procedure bij overdrachtvangronden.Zokunnengebrui-kers inschatten of een bodemonderzoek nodigisvoordegronddieverkochtwordt.

www.ovam.be/overdracht

Geoloket. Particulieren kunnen online te weten komen hoe het gesteld is met de grondeninhunbuurtviahetGeoloket.Ugeeft een adres in en krijgt meteen een overzicht van alle bodemonderzoeken die indebuurtuitgevoerdzijn.

services.ovam.be/geoloket

44

OVA

M -

Act

ivit

eite

nove

rzic

ht 2

012

44

OVA

M-Activiteiteno

verzicht2012

45

OVA

M -

Act

ivit

eite

nove

rzic

ht 2

012

21 november 2012. Vanuit het recyclagepark van Harelbeke zetten Studio Brussel en de OVAM een dag lang afvalrecyclage in de kijker, of liever op antenne.

Endaarvoorwerktenookdeluisteraarszich in het zweet: zij hielden de uitzen-dingdraaiendedooralfietsendelek-triciteitoptewekken.Bovendienwasalle muziek die Studio Brussel de ether in stuurde, gerecycleerd: uitsluitend covers en muziek op basis van samples passeerdenderevue.Daarnaastwaserin de uitzending ook ruimte om iets op te steken over recyclage: hoe verklein ik mijn eigen afvalberg? Wat gebeurt er met het afval dat ik sorteer? Hoe kan ik mijn groente-entuinafvalcomposteren?Daten nog veel meer kwam die dag aan bod opStudioBrussel.

Studio Brussel Recycle! kwam tot stand in samenwerkingmetdeOVAM,LeefmilieuBrussel en de federale overheidsdienst bevoegdvoorLeefmilieu.

➜ 2012 in beeld Studio Brussel Recycle!

46

OVA

M -

Act

ivit

eite

nove

rzic

ht 2

012

46

OVA

M-Activiteiteno

verzicht2012

47

OVA

M -

Act

ivit

eite

nove

rzic

ht 2

012

47

OVA

M-Activiteiteno

verzicht2012

OVAM in cijfers

48

OVA

M-Activiteiteno

verzicht2012

Nieuweambtshalvesaneringenin2012

Afdeling Interventies, Verwijderingen en Saneringen

Enkele belangrijke tussenkomsten in 2012Project Gemeente Vroegere activiteit en verontreiniging Voorziene

nabestemming Kostprijs €

Carcoke Brugge cokesfabriek industriegebied 2,35miljoen

Janssens Pharmaceutica

Beerse meubelfabriek - gechloreerde solventen industriegebied 1,57miljoen

Waalse Krook Gent gasfabriek openbaar nut - bibliotheek

1,53 miljoen

Zinkfabriek Boom zinkfabriek industriegebied 1,35 miljoen

Vilvordit Vilvoorde benzol- en naftaopslag - benzeen woonwijk 1,28miljoen

Hoedhaar Lokeren haarsnijderij - kwikverontreiniging woonwijk 0,95miljoen

Building Services

Wevelgem opslag verontreinigde grond met asbest industriegebied 0,76miljoen

Euromat Machelen opslag stookolie grootschalig winkelcentrum

0,59miljoen

Asbestcement-draailingen

regio Kapelle-op-den-Bos

functionele ophoging met asbestcementdraailingen

voornamelijk woonzone

0,57miljoen

Zinkassen Hamont-Achel

functionele ophoging met zinkassen bij particulieren

voornamelijk woonzone

0,49miljoen

Schotte Aalst voormalige leerlooierij - zware metalen recreatie- en natuurgebied

0,47miljoen

49

OVA

M -

Act

ivit

eite

nove

rzic

ht 2

012

Doordeverhoogdeheffingophetstortenvanbrandbaarafval(vankrachtsinds2007)isdehoeveelheidgestort brandbaar afval stelselmatig gedaald. 2012 was daarbij een kanteljaar voor het rechtstreeksstorten van shredderafval. In vergelijkingmet 2011werd in 2012 85.940 tonminder brandbaar afvalgestort.Dehoeveelheidverbrandafvalsteegmet25.666ton,dehoeveelheidmeeverbrandafvaldaaldemet81.609tonendehoeveelheidovergebrachtafvaldaaldemet17.721ton.Detotaleinkomstenuitheffingenbedroegenvoor2012ongeveer31,6miljoeneuro,tenopzichtevan32,8miljoeneuroin2011.

Verwerkte hoeveelheden afvalstoffen en de geïnde heffingen in 2012:

2012

in ton in euro

Storten brandbaar afval 244.040 5.430.338

Storten niet-brandbaar afval 761.740 6.998.713

Verbranden 2.022.611 13.816.213

Meeverbranden 392.296 1.323.611

Overbrengen 642.540 2.669.134

Totaal 4.063.227 30.238.009

Afdeling Afval- en Materialenbeheer

50

OVA

M-Activiteiteno

verzicht2012

Shredderafval

2012waseenkanteljaarvoordeverwerkingvanshredderafval.Shredderafvaliseenmengselvanmateri-alen zoals metalen en kunststoffen dat ontstaat na ontmanteling, recyclage en het vermalen van bijvoor-beeldautowrakkenofelektroapparatuur.In2012werdnognauwelijksshredderafvalrechtstreeksgestort:amper3836tontenopzichtevan76.472tonin2011,137.031tonin2010en223.048tonin2009.

Bijna97procentvanhetgeproduceerdeshredderafvalwerdbehandeldmetPostShredderTechnieken(PST)vooraleerhetwerdgestort.In2011wasdatnog40procent.Zowordtongeveer41procentvanhetafvaldatvoorheengestortwerd,gevaloriseerdalsmateriaalofvoorenergierecuperatie. In2012werd36.033tonafvalverbrandmetenergierecuperatieen19.595tonafvalgerecycleerdinplaatsvangestort.

02007 2008 2009 2010 2011 2012

20.000

40.000

60.000

80.000

100.000

120.000140.000

160.000

180.000

200.000

220.000

240.000

260.000

PST gestortShredder gestortTotaal shredderMateriaal-recuperatie PSTEnergie-recuperatie PST

51

OVA

M -

Act

ivit

eite

nove

rzic

ht 2

012

Huishoudelijk afval (per inwoner)

0

100

200

300

400

500

600

02002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011

huish. afval totaalselectief totaalrestafval

Bedrijfsafval

0

5

10

15

20

25

2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011

Primair bedrijfsafvalTotaal huishoudelijk

Gegevens beschikbaar tot 2011 op 1 mei 2013

Gegevens beschikbaar tot 2010 op 1 mei 2013

52

OVA

M-Activiteiteno

verzicht2012

Afgeleverde bodemattesten per jaar

Overzicht BBO - BSP cumulatief*

0

2000

4000

6000

8000

10.000

12.000

14.000

voor 1997

1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012

BBO-conform BSP nodig BBO nodig

Afdeling Bodembeheer

0

50.000

100.000

150.000

200.000

250.000

300.000

199819971996 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012

*Zie kader onderaan op p. 53

53

OVA

M -

Act

ivit

eite

nove

rzic

ht 2

012

Overzicht dossiers afdeling Bodembeheer

Dossiers GIR

47.857

Geen verdere maatregelen nodig

134

Verder onderzoek

nodig324

Vaststelling458

OBO afgerond33.162100%

39%

48%

45%

BBO- conform10.01182%

BBO nodig12.260100%

BSP nodig5.301100%

BSP-conform4.24280%

BSW opgestart3.79272%

BSW afgerond2.44646%

Geschat aantal risicogronden

85.000100%

BBO-conform10.011

37%-42%

Geschat BBO nodig24.000-27.000

100%

BSP nodig11.000-12.500

100%

BSP-conform4.242

34%-39%

BSW opgestart3.792

30% - 34%

BSW afgerond2.446

20%-22%


20.90263%


4.71047%

GIR:

OBO:

BBO:

BSP:

BSW: Dossiers afdeling Bodembeheer op 1 januari 2013

grondeninformatieregister

oriënterendbodemonderzoek

beschrijvend bodemonderzoek

bodemsaneringsproject

bodemsaneringswerken

54

OVA

M-Activiteiteno

verzicht2012

Klachtenbeheer

In 2012 ontving de klachtenbeheerder 31 klachten.Achttien daarvan haddenbetrekking opdeOVAM-werking.DeOVAMvolgdedieklachtenopenformuleerdeinelkdossiereenantwoord.Viervandieklach-tenwerdengegrondverklaard.HiervoorwerktedeOVAMeenoplossinguit.DeanderedertienklachtenhaddengeenbetrekkingopdeOVAM-werking.DeOVAMbeantwoorddeookdieklachtenenverweesdebetrokkenendoornaardejuisteinstantie.

Burgers contacteren de klachtenbeheerder in de eerste plaats voor algemene informatie of vragen naar de standvanzakenineendossier.Voorhetbeantwoordenvaneenklachtisereengemiddeldetermijnvanvijftiendagen.Ukuntdeklachtenrapportage2012raadplegenopdewebsitevandeOVAM(www.ovam.be).

Personeelsaantal op 31/12/2012 (in personen) 378

Geslacht

Man Vrouw

143 235

Leeftijdscategorieën

<=34 j 35-44 j 45-54 j >=55 j

92 155 92 39

Kwalificatie (niveau)

A B C D

203 69 84 22

Statuut

Statutair(incl. stagiairs) Contractueel

240 138

Afdeling Algemene Diensten

Personeelseffectief en loonkost

55

OVA

M -

Act

ivit

eite

nove

rzic

ht 2

012

Administrateur-generaal

HennyDeBaets

Algemeen directeurDannyWille

Afdeling Algemene Diensten

DannyWille

Informatie &communicatie

Personeels-aangelegenheden

Juridische aangelegenheden

Financieel beheer

Logistiek

Afdeling Afval- &Materialenbeheer

Rudy Meeus

Heffingen& subsidies

Ketenbeheer en bedrijven

Administratief datacentrum

Beleidsinnovatie

Ketenbeheer en lokale besturen

Afdeling BodembeheerEddyVanDyck

Afdeling Interventies, Verwijderingen en

SaneringenAnn Cuyckens

StafdienstHerman Gobel

PreventieadviseurFrançois Mollu

Programmawerking:• Sanering gasfabrieken• Geïntegreerde

projecten• Sanering onschuld-

dossiers• Schadegevallen en

stookolietanks

WoordvoerderJan Verheyen

Bodemonderzoek en sanering oost

Programmawerking:• Onderzoek gasfabrieken en scholen• Aanmaningsbeleid

en onderzoek onschulddossiers

Afdelings-overschrijdend programma:Herontwikkeling en sanering van terreinen

Databeheerbodem

Bodemonderzoek en sanering west

Organisatiestructuur OVAM vanaf 1 februari 2013

56

OVA

M-Activiteiteno

verzicht2012

Ontvangsten

Overgedragen saldo vorige begrotingsjaren 5.784.136,34

Eigeninkomsten(hoofdzakelijkbodemattestenenkennisgevingsdossiers) 8.693.533,54

Inkomensoverdrachtenvanbedrijven(bijvoorbeeldUmicoreenambtshalveterugvorderingen)

2.707.126,58

InkomensoverdrachtenvanEGInstellingenenLidstaten(CityChlor/C2CN/R4R) 373.628,03

Inkomensoverdrachten binnen de sector overheid (hoofdzakelijk werkingsdotatie en MINA-dotaties)

29.213.278,45

Kapitaaloverdrachten binnen de sector overheid (investeringsdotatie en MINA-dotaties)

16.030.647,28

Verkopen materieel vaste activa 5.350,00

Opname uit het Bodembeschermingsfonds 14.591.020,80

Totaal 77.398.721,02

Uitgaven

Over te dragen saldo 6.546.309,03

Lonenensocialelasten 24.320.451,03

Algemene werkingskosten (huisvestingskosten, kantoorkosten, reiskosten, …) 3.399.431,87

Huur gebouwen 2.126.201,80

Indirecte belastingen 429.292,08

Specifiekeaankopen(hoofdzakelijkkostengeschillenenexpertisekosten) 931.007,65

Studies en onderzoeken (afval en bodem) 1.545.595,69

Communicatie 1.136.872,16

Werkingskosten saneringen en attesteringen 2.938.640,58

Verwijderingen en bodemonderzoeken in het kader van de samenwerkingsovereenkomst 15.708,33

Werkingsbijdragen inzameling en afzet (toelage Vlaco, IVC, Plan C) 1.300.058,27

Schadevergoedingen 845.722,46

Bijdragen aan de sociale dienst 23.485,36

Inkomensoverdrachtenbinnendesectoroverheid(SteunpuntDuurzaamMaterialen-beheer)

134.182,23

Verwijderingen en saneringen 13.435.649,31

Terreinen 23.126,20

Installaties, machines en uitrusting 14.616,80

Hardware 205.338,53

Software 785.092,47

Spijzing van het Bodembeschermingsfonds 17.241.939,17

Totaal 77.398.721,02

Uitvoering begroting OVAM 2012(ordonnanceringen in euro)

57

OVA

M -

Act

ivit

eite

nove

rzic

ht 2

012

Uitvoering MINA-fonds deel OVAM(in euro)

Vastleggingen Vereffeningen

Overdrachtfinanciëlefondsenbodemsanering-VLABOTEX 606.799,95 606.799,95

Subsidies dierlijk afval 8.150.000,00 8.167.277,96

Subsidies aan erkende kringloopcentra 898.000,00 898.000,00

Inkomensoverdrachten aan provincies, provinciebedrij-ven, gemeenten, gemeentebedrijven en intergemeen-telijke samenwerkingsverbanden ter ondersteuning van preventie (compostvaten, informatiestands, demoplaat-sen compostmeesters, …) en selectieve inzameling

48.670,00 260.570,00

Investeringssubsidies aan provincies, provinciebedrijven, gemeenten, gemeentebedrijven en intergemeentelijke samenwerkingsverbanden ter ondersteuning van preven-tie, selectieve inzameling (containerparken, ondergrond-se containers, diftarsystemen, …) en van het bouwen van installaties (groen- en gft-compostering, sortering grofvuil, …)

4.561.240,00 6.570.442,00

58

OVA

M-Activiteiteno

verzicht2012

Uitvoering begroting OVAM 2011(ordonnanceringen in euro)

Ontvangsten

Overgedragen saldo vorige begrotingsjaren 7.957.757,58

Eigeninkomsten(hoofdzakelijkbodemattestenenkennisgevingsdossiers) 8.710.665,96

Inkomensoverdrachtenvanbedrijven(bijvoorbeeldUmicoreenambtshalve terugvorderingen)

1.671.684,63

InkomensoverdrachtenvanEGInstellingenenLidstaten(CityChlor/C2CN) 272.095,41

Inkomensoverdrachten binnen de sector overheid (hoofdzakelijk werkingsdotatie en MINA-dotaties)

26.302.770,49

Kapitaaloverdrachten binnen de sector overheid (investeringsdotatie en MINA-dotaties)

21.118.410,38

Verkopen materieel vaste activa 7.175,00

Liquidatievandeelnemingeninprivéondernemingen(Ecopla) 24.000,00

Opname uit het Bodembeschermingsfonds 24.112.463,93

Totaal 90.177.023,38

Uitgaven

Over te dragen saldo 5.784.136,34

Lonenensocialelasten 22.083.646,47

Algemene werkingskosten (huisvestingskosten, kantoorkosten, reiskosten, …) 2.734.517,69

Huur gebouwen 2.064.668,62

Indirecte belastingen 218.952,49

Specifiekeaankopen(hoofdzakelijkkostengeschillenenexpertisekosten) 1.185.730,13

Studies en onderzoeken (afval en bodem) 1.623.270,26

Communicatie 822.616,88

Werkingskosten saneringen en attesteringen 3.300.192,21

Verwijderingen en bodemonderzoeken in het kader van de samenwerkings-overeenkomst

13.274,14

Werkingsbijdragen inzameling en afzet (toelage Vlaco en IVC) 1.086.175,13

Schadevergoedingen 286.968,53

Annulaties terugvorderingen ambtshalve uitgaven 41.176,30

Bijdragen aan de sociale dienst 23.493,84

Inkomensoverdrachten binnen de sector overheid 994.288,65

Verwijderingen en saneringen 23.864.939,48

Terreinen 14.196,28

Installaties, machines en uitrusting 46.237,99

Kantoormachines en -meubilair 37.874,10

Hardware 185.619,57

Software 1.212.826,82

Spijzing van het Bodembeschermingsfonds 22.552.221,46

Totaal 90.177.023,38

59

OVA

M -

Act

ivit

eite

nove

rzic

ht 2

012

Uitvoering MINA-fonds deel OVAM(in euro)

Vastleggingen Ordonnanceringen

Overdrachtfinanciëlefondsenbodemsanering-VLABOTEX 522.967,33 522.967,33

Subsidies dierlijk afval 8.422.843,00 8.280.095,63

Subsidies aan erkende kringloopcentra 887.766,00 898.000,00

Inkomensoverdrachten aan provincies, provinciebedrijven, gemeenten, gemeentebedrijven en intergemeentelijke samenwerkingsverbanden ter ondersteuning van preventie (compostvaten, informatiestands, demoplaatsen compost-meesters, …) en selectieve inzameling

48.770,00 320.190,00

Investeringssubsidies aan provincies, provinciebedrijven, gemeenten, gemeentebedrijven en intergemeentelijke samenwerkingsverbanden ter ondersteuning van preven-tie, selectieve inzameling (containerparken, ondergrondse containers, diftarsystemen, …) en van het bouwen van instal-laties (groen- en gft-compostering, sortering grofvuil, …)

4.955.550,00 7.418.274,00

60

OVA

M -

Act

ivit

eite

nove

rzic

ht 2

012

maanden in beweging - OVAMP. 38-40 Grensoverschrijdend samenwerken P. 41-43 “Online...

Documents

Transcript of maanden in beweging - OVAMP. 38-40 Grensoverschrijdend samenwerken P. 41-43 “Online...