maandblad van demineralogische ;kring antwerper

,,geon euws

(*1.mi<A_ mineralogische kring antwerpen vz w

De Mineralogische Kring Antwerpen v .z .w. werd gesticht op 11 mei 1963 . De zetel ge-vestigd ir. de Ommeganckstraat 26 te B-2000 Antwerpen . De statuten verschenen ondc, nr .9925 in de Bijlage tot het B .S . van 17 november 1977 .

GEONIEUWS verschijnt maandelijks, behalve in juli en augustus . Geonieuws is wettig ge-deponeerd bij de Koninklijke Biblioteck van België onder nr . BD 33443 . Niets uit Jez euitgave mag worden vermenigvuldigd en/of openbaar gemaakt door middel van druk, feta-kopie, mikrofilm of op welke wijze ook zonder voorafgaande schriftelijke toestemmin gvan de uitgever .Redakt.eur en verantwoordelijke uitgever : H . DILLEN, Doornstraat 15, B-2780 Sint-Gillis-

Waas . Tel . 03/770 60 07 .Lay-out en technische realisatie : J . en C . LUYTEN-WOUTERS, Eerdinand Maesstraat 55 ,

B-2571 Waarloos .

BETALINGEN : BELGIE : HBK-rekening 880-1909401-03 of postrekening 000-1155095-1 9t .n .v . M .K .A . v .z .w ., Marialei 43, B-2120 SCHOTEN .

NEDERLAND : giro-rekening 483439 1t .n .v . de heer P . TAMBUYSER, Bovenweg 23, Nle-1871 Schoorl .

BTW-nummer : 687 082 474 .

NUTTIGE ADRESSEN

DE BRUYN L ., L.indenlei 152, B-2120 SCHOTEN . Tel . 03/658 69 33 .Technische realisaties, uitleendienst .

D'IIANENS P ., Kon . Elisabethlaan 35, B-2700 SINT-NIKLAAS . Tel . 03/777 06 64 .

DILLEN H ., Doornstraat 15 . B-2780 SINT'-GILLIS-WAAS . Tel . 03/770 60 07 .Sekretaris, redakteur Geonieuws, dokumentatiedienst .

JENSEN J ., Petrus Delenstraat 3, B-2140 WES'I'MALLE .Samenaankoop .

LUYTEN-WOUTERS C . en J ., Ferdinand Maesstraat 35, B-2571 WAARLOOS .Lay-out en technische realisatie Geonieuws, ontwerpen .

MICHIELS L ., Bakkersdreef 41, B-2180 KALMTHOUT . Tel . 03/666 92 3 2Voorzitter .

OP DE BEECK E ., Invalidenlaan 11, B-2120 SCHOTEN . Tel . 03/658 54 3 4Vergaderrn_jen RVB .

SCHUYBROECK E ., Karel de VIe straat 11, B-2030 ANTWERPEN . Tel . 03/542 40 87 .Dibliot.ekaris .

TAMBUYSER J ., Jan Samijnlaan 37, B-2100 DEURNE . Tel . 03/325 03 93 .Identitrkatiedienst. .

TAMBUYSER P ., Bovenweg 23, NL-1871 VN SCHOORL . Tel . 00/31/2209/2987 _Kursussen .

VAN FASTELAERE C ., Sint-Gillisbaan 54, B-2700 SINT-NIKLAAS . Tel . 03/776 46 08 .Public relations, publiciteit .

VAN GOETF!EM L ., Tonsicltlaan 17, B-2510 MORTSEL Tel . 03/449 92 91 .Ondervoorzitter, jeugdafdeling .

VAN HEE P ., Marialei 43, B-2120 SCHOTEN . Tel . :3/645 29 14 .Kodrdinator beurzen en tentoonstellingen .

VAN HEE-SCHOENMAECKERS A ., Marialei 43, B-2120 SCHOTEN . Tel . 03/645 29 14 .Penningtneesteres .

VAN TICHELEN W ., Van Putlei 37 bus 9, B-2018 ANTWERPEN . Tel . 03/237 58 18 .Praktikum .

VERCAMMEN A ., Pa Lnanshoevestraat 21, B-2610 WILRIJK . Tel . 03/827 32 11 .Uitstappen, exposantenadnunistratie Minerant .

VERVLOET E ., llendriklel 26 bus 5, B-2020 ANTWERPEN . Tel . 03/237 78 10 .Vindplaatsenkartoteek .

EEN OPLOSSINGOM UWGEZI IDGETIN EVENWICHTTE HOUDEN.. .

k.K-SPAAAKAS nr . Snek 1910 - Lans Loz~,aal 250 2000 AM' S '

EENPERSOONLIJKELENING OEF

F7NA?VIERING

LENINGEN hbk SPAARKAS

x 1'1 i4' N 5

* i. t. e rb. N.

M KA -kalender

27

* Zaterdag 8 februari 198 6

Vergadering van de werkgroep edelsteenkunde in het lokaa lOrrmeganckstraat 26 te 2000 Antwerpen, van 10 tot 12 h .

Agenda : inleiding tot de kristalstrukturen van edelstenen ,geïllustreerd aan de hand van eenvoudige voorbeelde nzoals de kubisch dichtste bolstapeling en de hexagonaa ldichtste stapeling .

Leiding : P . Tambuyser .

* Vrijdag 14 februari 198 6

Jaarvergadering van de Mineralogische Kring Antwerpen v .z .w .in het lokaal van de H .B .K ., Lange Lozanastraat 250-258 te2000 Antwerpen .

19 .30 h : gelegenheid tot transakties, raadplegen van d ebiblioteek, identifikaties, enz .

20 .15 h : officiële ledenvergadering van de Mineralogisch eKring Antwerpen v .z .w . waarop alle effektievetoetredende leden worden uitgenodigd .De agenda en praktische schikkingen vindt U elder sin dit nummer .Dit bericht geldt als enige uitnodiging .

Foto titelpagin a

wHITMUREIET-XX van Blaton, Henegouwen, België .Diameter van de staafvormige XX : 4 tot 9 ets .SEM-foto : Koninklijk Belgisch Instituut voor Natuurwetenschapp en .

Opname : Dr . K . Wouters, afdeling recente invertebraten (1985) .Determinatie : Dr . R . Van Tassel, afdeling mineralogie en petrograf ie

(1985) . Vondst : familie G . Schelfhout-Backx .

Mr . & Mevr . Van Der Meyrien - Fasse

PRIVAAT VER1AIrEL1NGChina figuren : Jade, Aventuryn ,

Agaat, Lapia, Amethist ,Goldstone, Tijger eye, ivoor, Netsukes, enz . . .

China porseleinen borde n17e en 16e eeu w

Juwelen ven ivoo rEdel d, half-edelgesteent e

Maria Theresialei 1 52070 Ekeren Tel .03/664.39.73

28

MKA-nieuws

* ALGEMENE LEDENVERGADERIN G

De jaarlijkse algemene ledenvergadering van de Mineralogische Kring Antwerpe nv .z .w . gaat door op vrijdag 14 februari 1986 om 20 .15 h in de lokalen van d eH .B .K ., Lange Lozanastraat 250-258 te 2000 Antwerpen . Volgens de statutenhebben op deze vergadering alleen de effektieve leden stemrecht . Toetredend eleden warden wel vriendelijk uitgenodigd om de vergadering bij te wonen en e reventueel vragen te stellen .

In 1985 waren er 98 effektieve leden :

0476 C ADAM 0506 P GELAUDE 0538 F PHILIPPAERT 0059 J VAN GOETHEM0652 N ALDERWEIRELOT 0267 M GELDERS 0041 L PIROTTE 0062 P VAN HE E

0096 K BAL 0611 J GHEVEL 0388 A QUADENS 0244 A VAN HEE-SCHOENMAECKERS

0298 H BENDER 0018 A GIELEN 0592 L SCHALCKENS 0066 F VAN LAE R0318 P BENDER 0443 V GORIS 0305 M SCHERPEREEL 0552 .1 VAN LIPPE NG233 P BLOCH 0406 R HANDIG 0094 E SCHDYBROECK 0067 J VAN MENGSE L0373 P BOLLAERT 0022 W HEIRMAN 0568 J SISTSEN 0309 J VAN ROI E

0004 M 8O0NRDY 0558 R HEKKER 0395 P SLEECKX 0505 F VAN SCHAI K0310 C BOSSCHAERT 0653 M HEHDRICKX 0045 M SLUYTS 0467 F VANSLAMBROUC K

0347 P COLSON 0024 W ISRAEL 0186 G SMEDTS 0271 R VAN TASSE L0473 C CORNELIS 0615 J JANSEN 0176 M STAUT 0147 W VAN TICHELEN0109 P CORTOIS 0541 A JAQUET 0417 L STAUT 0583 K VE RCAM 31E N

0133 R COVELIERS 0177 J JENSEN 0361 H SOLS 0070 A VE RCAMME N

0151 F 0AEMS 0328 L JENSEN 0048 J TAMBUYSER 0071 F VE RHAL LE N0010 L DE BRUYN 0122 L JOEGEN 0049 P TAMBUYSER 0275 J VERLOO Y0081 J DE JONGHE 0043 C LEFEVRE-RUYSSEN 0180 R TANNER 0232 E VERVLOE T

0364 A DE LANDTSHEER 0258 J LUYTEN 0458 B TANNER-DAMAN 0455 R VOCHTE N0582 W DE MF.ERSMAN 0257 C LUYTEN-WOUTERS 0050 S TERRYN 0149 L VOLLEBERGH

0289 S DE PLUS 0427 R !ERTENS 0442 H TORFS 0459 K VOORSPOEL S0013 C DE WILDE 0032 J MICHIELS 0220 C VAN BASTELAERE 0076 H WEYN S0152 P D ' HANENS 0187 P MUTSAARS 0580 A VANBERCHEN 0077 B WIJN S

0014 H DILLEN 0537 K NETYENS 0091 K VAN DE MOORTEL 0561 M WONDERGEM0599 A DYKMANS 0061 E OP DE 3EECK 0197 L VAN DEN BOSSCH E

0643 A ELSERMANS 0603 G PEETERS 0461 A VANDENBROUCK E

0610 A FONTAINE 0039 H PELCKMANS 0060 L VAN GOETHEM

Formulier door ondergetekende aan de gevolmachtigde te bezor -gen, die het bij het begin van de algemene vergadering af-geeft aan de sekretaris .

Ondergetekende (naam en voornaam )effektief lid van de MKA vzw geeft hierbij volmacht aa n

(naam en voornaam) _effektief lid van de MKA vzw om in zijn plaats geldig t estemmen op de jaarlijkse algemene vergadering van de Minera-logische Kring Antwerpen v .z .w . op 14 februari 1986 .

DATUM :

HANDTEKENIN G

Formulier op te sturen aan het sekretariaat van d eMineralogische Kring Antwerpen v .z .w ., Doornstraat 15 ,B-2780 Sint--Gillis-Waas .

Ondergetekende (naam en voornaam )(adres )

toetredend lid van de MKA vzw wenst vanaf heden effektie flid te worden .

DATUM :

HANDTEKENIN G

29

Personen die niet in deze lijst zijn opgenomen en effektief lid willen wor -den dienen daartoe een schriftelijke aanvraag in op het sekretari-at, voo rde vergadering van 14 februari 1986 .

Ieder effektief lid dat de algemene vergadering niet kan bijwonen kan zic h

laten vertegenwoordigen. door een ander effektief lid . Dit gebeurt door mid -

del van een volmacht (zie elders in dit nummer het daartoe voorziene formu -

liertje) . Niemand kan echter houder zijn van meer dan een volmacht .

AGENDA

1. Jaaroverzicht over 1985 door de voorzitter .

2. Verkiezingen . De uittredende leden van de Raad van Beheer worden op voor -

hand door het lot aangeduid . Ze zijn alle herkiesbaar .

3. Financieel verslag over 1985 door de penningmeesteres .Goedkeuring van de rekeningen over 1985 en een budget voor 1986 .

Voorlezing van het verslag van de kommissarissen (de heren Troch e n

Smedts) .

4. Vaststellen van het bedrag van de ledenbijdrage voor 1987 .

5. Varia .

* Vanaf 1 maart zal U Geonieuws moeten missen .

indien ten laatste op 14 februari 1986 Uw kontributie nie tbetaald is . Een heleboel aktiviteiten staan op het programmavan de MKA, van een heel gamma diensten kan U profiteren .Ook indien U de vergaderingen niet kan bijwonen is naar onz emening alleen Geonieuws een reden om lid te zijn en . . . teblijven .Betalingswijze :

lid jeugdlid cl_r•

leder.

bedrag 500

F 40C

F 32

Nfl .

rekeningnummer 880

-

1909401

-

03 giro-rekenin g483439 1{HI3K }

t .n .v . Mineralogische Kring Antwerpe nMarialei

4 32120

SCHOTEN

❑e heer F . TAMBJYSE RBovenweg

2 3NL-1 .871

VK

SCHOCR L

te gebruike nformulier

voorgedrukt betalingsformulier Uw eigen formulieren -lidnummer vermelden.a .u .b

1

Gelieve alleszins de naam van het lid te vermelden indien di tniet de rekeninghouder is, en graag ook het lidnummer .Wij rekenen erop U nog lange tijd als lid van de MKA te mogen

verwelkomen

30 geo -- nieuws kort

WHITMOREIET van Blaton, Henegouwen, Belgi ë

Fig . 1WHITMOREIET-XX van Blaton, Henegouwen (B) . Diameter van de staafvormig eXX : 4 tot 9 am .

SEM-foto : Koninklijk Belgisch Instituut voor Natuurwetenschappen .Opname : Dr . K . Wouters, afdeling recente invertebraten (1985) .Determinatie : Dr . R . Van Tassel, afd . mineralogie en petrografie (1985) .Vondst : familie G . Schelfhout-Backx .

Whitmoreiet, Fe l+ Fe2 + (OH) (PO ) .4H O, werd in 1974 boven de2doopvont gehouden door P . 2 B . 4M

2oore . Het mineraal werd aan -

getroffen als bruine tot groenbruine naalden, 0 .1 tot 2 mmlang, en ontstaan als een hydrotermaal verweringsprodukt va ntriphyliet, LiFe 2}PO4, in een pegmatiet van New Hampshire ,U .S .A . De kristallen zijn aldaar meestal vertweelingd, waar-door de in feite monokliene kristallen een orthorhombisch uit-zicht verkrijgen .

De vergezellende mineralen (paragenese) zijn sideriet en ee nreeks ijzerfosfaten (ludlamiet, strunziet, laueiet, beraunie ten mitridatiet) . De naam van de mineraalsoort werd gegeven terere van R .W . Whitmore, een amateur mineralenverzamelaar, di ein 1973 interessant materiaal voor onderzoek ter beschikkin gstelde (dit onderstreept meteen de niet te verwaarlozen ro lvan amateur verzamelaars !) .

Alhoewel whitmoreiet, zoals zovele secundaire fosfaatminerale nwel geen uitzonderlijke voorwaarden zal nodig hebben voor zij nvorming, is het tot nog toe zelden gevonden . Vermoedelij kwordt het veelal over het hoofd gezien . Een vlug doorlopen va nde literatuur wijst erop dat whitmoreiet niet voorkomt (of

31

Fig . 2

WHITMOREIET-XX van Blaton, Hene-

gouwen (B) . Aaneengesloten ra-

diaalstralige aggregaatjes .

Beeldbreedte ong . 4 mm .

Foto en verzameling : H . Dille n

Vondst : W . Israël .

Fig . 3WHITMOREIET-XX van Blaton, Hene -

gouwen (B) . Goudgele sfeertjes, on-

geveer 0 .5 nna diameter .

Foto en verzameling : H . Dillen .

Vondst : W . Israël .

beter : nog niet waargenomen is) in de Clara groeve, ZwarteWoud (D), in Salsigne, Aude (F), in Pannacé, Loire Atlantiqu e(F), in Mangualde, Bendada (Portugal) en in Auerbach, Oberpfal z(D) . Whitmoreiet is wel waargenomen in de HUhnerkobel, nabi jZwiesel en in Hagendorf, beide vindplaatsen in Oostbeieren (D) .In België werd whitmoreiet nog maar in juni 1980 ontdekt i nBlaton, Henegouwen (VAN TASSEL, 1981) . Het komt er voor al skleine beige of bruingroene sfeertjes van 0 .08 tot 0 .04 mm ,of als radiaalstralige rosetten, goudachtig bruin, van 0 . 2tot 1 mm diameter .

De SEM-opnamen tonen duidelijk aan dat de kristallen vertwee-lingd zijn (inspringende hoeken bij de toppen) . Samen me t

whitmoreiet werd ook rockbridgeiet (ook een nieuwkomer voo r

België) en vivianiet aangetroffen .

Het voorkomen van whitmoreiet in de vindplaats platon, Hene-

gouwen, is ook in die mate interessant dat het Zeker gee n

buitenissige vormingsvoorwaarden vereist en dat het, zoals de

andere, talrijke vergezellende secundaire fosfaten'voorkomt

op en afkomstig is van rustige sedimentaire Vi eaan-

Namuriaan gesteenten .

32

LITERATUU R

ISRAEL W_ (1982), 'De fosfaatmineralen van Blaton, provincie Henegouwen" ,Geonieuws 7(6), 120-131 .

MOORE P .B . ET AL . {1974), "Whitmoreite, a new species : its description and atomi carrangement", Am . Mineral . 59 . 900-905 .

MuCKE A ., KECK E . en ROSE ❑ . (1981), "Hagendorf-Sud ; seltene und schone Phosphat-mineralien', Lapis 6{7-8), 9-15 .

REWITZER C . en LANG A, (1980), "Huhnerkobel bei Zwiesel irn Bayerischen Wald" ,Lapis 5(1), 9-15 .

VAN TASSEL R . (1981), "Mineralogie van België : whitmoreiet. rockbridgeiet, vivianiet" ,Buil . Belg . Ver . voor Geol . 90(2) . 105-106 .

VAN TASSEL R . (1984), "Mineralen bekeken met de elektronenmikroskoop : fosfaatminerale nvan Blaton, provincie Henegouwen", Kon . Belgisch Instituut voor Natuurwetenschappen ,Brussel, 11 blz ., 13 p1 .

Mineralogische vakantie in Sauerland (D )

Door de toeristische diensten van het Sauerland (D) worde nin de loop van 1986 een aantal mineralogische week-ends e nvakantie-weken georganiseerd, met exkursies, diavoorstellinge nenz ., en dit tegen o .i . vrij lage prijzen .Dokumentatie hieromtrent kan U bekomen bi j

Verkehrsverein Neheim-Hoste nPavillon am 3ahnho fD-5760

ARNSBERG 1Tel . (D) 02932/448 8

Mineralen ontdekken in Telemark, Zuid Noorwege n

8 dagen vanaf 16 .190 bfr

Bootpassage met de Larvik Line .

Verblijf in het Gautefall Hotel .

Vraag ons speciaal pro g ramma voor de Mineralogische Krin g

reizen de keyser thornton nvHuidevetterstraat 3 82000

ANTWERPEN

Tel . : 03/234 00 33

tic A 112 6

living stonestone sho pvissersstraat 47,8370 blankenberge .tel . 050141 56 28mineralen - kant - juwelen

pvba

lavrionmammothiet en thorikosiet ,twee nieuwe slakminerale n

Fig . 1Geografische situering .De gearceerde gebieden zijn antieke mijnbouwterreinen .De slakkenmineralen worden gevonden langsheen de kust, va nPacha Limani tot Vrisakia .

Zoals reeds vermeld in Geonieuws 10(6), 118 (1985) e n10(7), 137 (1985) werden de laatste tijd in de antieke slakke nvan Lavrion (Griekenland) weer enkele nieuwe mineralen ontdekt .

Naast een paar "gewone" species, zoals covellien, sfaleriet ,haliet, emboliet, feroxyhiet, smithsoniet, creediet en hemi-morfiet, werden er onlangs een paar vrij zeldzame minerale nin aangetroffen, zoals bv . paulmooreiet en macphersonie t(SCHNORRER-KOHLER, 1985) .Daarenboven zagen twee splinternieuwe mineraalnarnen het dag -licht : mammothiet en thorikosiet .

De vormingsomstandigheden van de wereldberoemde slakkenminera-len van Lavrion zijn wel heel speciaal geweest . Onze trouwe

lezers zullen zich herinneren dat de oude Grieken, zowat 250 0

jaar geleden, de slakken van de lood- en zilverwinni ng in ze e

stortten in de omgeving van Lavrion, een paar kilometer te n

noorden van de beroemde tempel van Sounion (DILLEN, 1980) .

p. gelaudeh. dillen

34

Fig .

2

Mammothiet-XX tot 100 arm lang .

Lavrion,

Griekenlan d

Fig .

3

Mammothiet-XX op slak,

van Lavrion ,

Griekenland . Het lichtblauwe vlekj e

is

2 mm breed (M = mammothiet) .

Foto en vert . : H . Dillen

Vondst : P . Gelaude

Door de inwerking van het zeewater ontstonden in de loop de reeuwen een hele reeks zeldzame mineralen, o .a . een aanta lkomplekse lood- en zilverhalogeniden, zoals bv . fosgeniet ,boleiet, diaboleiet, laurioniet, paralaurionie tpenfieldiet, georgiadesiet .

Eén van de auteurs (P .G .) ontdekte in 1930 bij zorgvuldig estudie van verzamelde specimens verschillende mineralen di eniet konden geïdentificeerd worden .Ten einde raad werden specimens opgestuurd naar Pete DUN N(Smithsonian Institute, Washington, USA) voor determinatie .

Resultaten lieten wel lang op zich wachten, maar het gedul dwerd beloond . . . het bleek o .a . om twee nieuwe mineralen t egaan . Zoals U wellicht weet gaat men bij het toekennen va nnieuwe mineraalnamen tegenwoordig niet over één nacht ij s

Een diepgaand onderzoek met gesofistikeerde apparatuur wa snodig, en dit werd nogal bemoeilijkt door het feit dat slecht s

3 5

J

Fig . 4Kristal- en aggregaatvorme nvan thorikosiet van Lavrion ,Griekenland .

van de grootte-orde van milligrammen materiaal ter beschikkin gwa sEen eerste mineraal kwam voor als lichtblauwe mikrokristalle ntot 0 .5 a 0 .7 mm groot . Het waren prismatische of bladerigekristalletjes, meestal in radiaalstralige aggregaatjes . Somszagen aggregaten er eerder uit als lichtblauwe gladgestreke ndraadjes met zijdeglans, over een groter oppervlak verspreid .Begeleiders die soms door het mineraal overdekt worden zij ncerussiet, fosgeniet, boleiet, diaboleiet, laurioniet, para-laurioniet en penfieldiet .

Sinds een paar jaar was een gelijkaardig mineraal, afkomsti gvan de Mammoth Mine, Tiger, Arizona (USA) in studie .Uiteindelijk leidde het onderzoek tot de konklusie dat he tmateriaal van Tiger en dat van Lavrion identiek was .Het werd MAMMOTHIET genoemd, naar de Mammoth-ertsader in Tiger ,Arizona .

De formule is

AlCu 4Pb6 Sb (SO 4 ) 2 Cl 4(OH) 18'

een hele mondvol dus . Kristallografisch bleek mammothietmonoklien te zijn .

3 6

Fig . 5Thorikosiet-XXtot 1 mm lang vanLavrion, Griekenland (T =thorikosiet) .Foto en verz . : H . Dille nVondst : P . Gelaude .

Wie Lavrionslakken in zijn bezit heeft met boleiet (en voora lmet diaboleiet) zou deze specimens best eens zorgvuldi gherbekijken . Wie weet . . . ?

Betreffende mogelijke verwarring met calumetiet, botallackieten connelliet enkele tips (SCHNORRER-KOHLER, 1985b) .- calumetiet, Cu(OH,Cl) 2 .2H 2 0 : steeds kogelvormige, eerde r

azuurblauwe kristallen, dicht bij elkaar- botallackiet, Cu 2 (OH) 3C1 : bleke groenblauwe prismatischekristallen, over een groter oppervlak gesprei d(mammothiet-XX eerder "egel"-vormig of individueel )

- connelliet, Cu ]g C1 4 (OH) (SO ) .2H 2 0 : hemelsblauwe naald-vormige kristalletjes, o tegefmatig verspreid .

Een ander mineraal, dat in de gevonden stukken frekwente rvoorkwam dan mammothiet, werd THORIKOSIET gedoopt . De formul eis

(Pb 3 SbO 6AsO 4 ) (0 3 0H) C1 2

De wit-geel tot oranjeachtige prismatische kristallen vertone nvaak afgeronde uiteinden . Ze zijn soms gestriëerd, en vertone neen glasglans .

Voor de Lavrion-slakmineralen kunnen de kristallen betrekkelij kgroot zijn, zelfs tot 5 mm ! Thorikosiet wordt vaak intiemvergezeld door paralaurioniet, met overgangen van wit tot geel .Tweelingen en allerlei ongewone vergroeiingen komen voor .

Verdere begeleiders zijn o .a . gedegen lood, calciet, aragonie ten hydrocerussiet, alsook een paar nog niet goed gedefinieerd e(mogelijk nieuwe) mineralen .

37

Fig . 6Thorikosiet-XX (T )met " onbekend " botryoidaa laggregaatje (0) zoal sbeschreven in de tekst .Lavrion, Griekenland .Foto en vert . : H . DillenVondst : P . Gelande .

Merkwaardig is een wit tot doorschijnend mineraal in twee ver-schijningsvormen :

1 6 / als witte draadachtige kristalletjes, soms gelijkend opmini-wattenballetjes, tot 1 mm groot .

2°/ grillig gevormde botryoidale aggregaatjes tot enkele mmgroot, die aan hyaliet (een doorschijnende variëteit va nopaal) doen denken .

Duitse onderzoekers vonden in deze aggregaatjes fluorie ten sfaleriet, maar X-straaldiffraktie-onderzoek (P . DUNN )toonde naast fluoriet en sfaleriet een derde, nog onbeken dmineraal aan !

Bij het onderzoek door Pete DUNN werden nog een hele reek sgele kristalletjes opgemerkt die veel gelijkenis vertone rmet thorikosiet, maar nog verdere studie vereisen . Hierbi jdenken we vooral aan de veel voorkomende schijfvormige mikro-kristallen, mooi oranje van kleur .

Moraal van het verhaal : ook in je eigen kollektie en zelfs i nje zelf gevonden stukken is wellicht hier en daar nog iet snieuws te ontdekken 1

38

Bibliografi e

DILLEN H . (1980) . "De mineralen van Lavrion, Griekenland " , Geonieuws 5(3), 51-80 .

DVNN P .J . (1985), "Freedite and thorikosite from Langban, Sweden, and Lavrion, Greece :

two new species related to the synthetic bismuth oxyhalides", Am . Mineral . 70(7-8) ,

845-848 .

GATEL P . (1985), "Un flamand á Paris " , Le cahier des micromonteurs (A .F .M .), 2, 12-13 .

GELAUDE P ., JAXEL R . (1984), "New mineral accurrences from the Laurium slaps " ,

Min . Record, te publiceren .

PEACOR D .R . ET AL . (1985), "Mammothite, a new urineral from Tiger, Arizona, and Lavrion ,

Greece", Mineral . Record 16(2) . 117-120 .

SCHNORRER-•KOHLER G . (1985a), "Neue Schlackenmineralien von Lavrion", Lapis 10(5), 13-16 .

SCHNORRER-KOHLER G . (1985b), private mededeling (30 09 85) .

beurzen en tentoonstellingenfebruari 193 6

01-02 02 F

SAINT-CHAMAS, Salie de 1'Horloge .01-02 02 F

ORLEANS, Salies des Fetes du Baron . 10-12 .30 en 14-19 h .01-02 02 F

MONTARGIS . Salle des Fétes, 10-18 h . Ruil .01-02 02 ❑

GUTERSLOH, Stadthalle, Friedrichstrasse 10 . 11-18 h .❑ 2

02 D

KREFEI.D-GARTENSTADT, Aula der Hauptschule, Bresla.uer Str . 280 . 10-17 h .02

02 D

WINNENDEN, Stadthalle . 11-18 h .02

02 NL BREDA, Zaal "Het Turfschip" .02

02 F

SAINT-JEAN-DE-BOUMA?, Salie Municipale .08-09 02 F

BOURG-LES-VALENCE, Salle de cáté (tegenover de kerk Vieuw-Bourg) . 9-19 h .08-09 02 F

LA ROCHELLE, "Salon des Mordus", Parc des Expositions .08-09 02 F

SAINT-PHILBERT-DE-GRANDLIEU, Salie du Marass . 9-19 h .08-09 02 D

HANNOVER, Stadthalle/Kongresszentrum, Theodor-Heus5-Platz . 11-18 h .13-16 02 USA TUCSON, Arizona .15-16 02 D

GOTTINGEN, Stadthalle, Albantiplatz 2 . 11-18 h .22-23 02 D

KASSEL, Stadthalle, Friedrich-Ebert-Strasse 152 . 11-18 h .22-23 02 D

NURNBERG, Heilig Geist Saai . 10-17 h .22-23 02 F

CI.ERMONT-BEAUMONT, Salle des FOtes Ce Beaumont, rue de 1'HOte1 de Ville .9-19 h .

23

02 r

HAGENTHAL-LE-BAS, Salie polyvalente . 10-17 h . Micramounts-beurs .23

02 D

STUTTGART, Kursaal Bad Cannstatt . 11-18 h .23

02 D

BIELEFELD, Heus des Handwerks, Papenrnarkt 11 . 11-18 h .23

02 D

CELLE, Stadtische Union, Albrecht Thaer-Platz 1 . 11-18 h .

02

03 B

WATERMAEL-BOSVOORDE, H .M .T ., Maison Haute, Place Anto]ne Gilsnn, 10-18 h .Enkel ruil .Iel . : Mevr . M . PRADOS, rue des Ibis 3, 1170 Brussel .

23

03 B

GENT, NAUTILUS V .Z .W ., Rijksnormaalschool, K .L . Ledeganckstraat 8 ,9000 Cent. . 10-18 h .Inl . : W . BOHYN, Biest 12, 9110 Gert . Tel . 091/51 26 56 .

.9-30 03 B

COUVIN, Hall Sportif de 1'Etat . rue Desous La Ville, 6400 Couvin . 10-18 h .Inl . : A . Paquet, 3 rue Maréchal de Saint-André, 6370 Mariembourg .

Tel . 060/31 22 94 (na 17 h) .

03-04 05 B

ANTWERPEN, MINERANT 86 ingericht door de Mineralogische Kring Antwerpe nv .2 .w . in de Handelsbeurs, Twaalfsaandenstraat (bij de Meir) t eAntwerpen . 10-18 h .Inl . : A . VERCAMMEN, Palmanshoevestraat 21, 2610 WILRIJK .

Tel . 03/827 32 11 ,P . VAN HEE, Marialei 43, 2120 SCHOTEN .Tel . 03/645 29 14 .

stenen zagen

r.tanne r

Maak Uw steenzaagmachine efficiënter !

Het zaagblad van een steenzaagmachine moet gekoeld en ge-smeerd worden . Bij kleine machines gebeurt dit bv . door hetzaagblad te laten draaien in een bak, gedeeltelijk gevul dmet een geschikte vloeistof . De rand van de zaag moet en-kele mm diep ondergedompeld zijn .Draait de zaag te diep, dan spat ze teveel ; in het tegen-overgestelde geval loopt ze al gaux droog en slibt de zaag -snede in de steen dicht . Ook vereist het zagen van ee ndikke steen meer vloeistoftoevoer dan het zagen van een dunplakje .

40

Op de as van de zaag zijn meestal ook een slijpsteen o fpolijstschijf gemonteerd . Als deze gebruikt worden is he tbest dat de zaag droog loopt om onnodig spatten te vermij-den . Het zou dus wel nuttig zijn als het vloeistofpeil kongeregeld worden . Dit kan met een relatief eenvoudige in-richting die met weinig middelen zelf te maken is .

In principe bestaat het ding uit een regelbare dompelaa rdie, naargelang hij dieper of minder diep in de vloeisto fzakt, het peil hiervan doet stijgen of dalen .

Een gedetailleerde werktekening zou weinig zin hebben . Elk emachine van een ander merk is anders en het beschikbar emateriaal en gereedschap, evenals de fantasie van de make rzullen zeker een rol spelen bij het in elkaar knutselen .In fig . 1 wordt het principe geschetst . De dompelaar, hie ruit hout gemaakt, moet gemakkelijk tussen de zaag en d ewand van het reservoir op en neer kunnen bewegen, en opda thij horizontaal zou drijven moet het draaipunt waar de hef-boom aangrijpt juist in het midden liggen . Ook de hefboo mis uit hout gemaakt .

In de wand van het reservoir wordt een gaatje geboord waa rhet asje waarop de hefboom, vilten wrijvingsschijfjes enhet hendeltje gemonteerd zijn doorheen gaat . Het asje ka nbestaan uit een stukje draadstang M6 of M8 . Hierop wordthet hendeltje stevig vastgezet . Stevig, omdat de druk op dewrijvingsplaatjes moet opgevangen worden door de knop va nhet hendeltje .

De hefboom daarentegen schuift losjes over het asje e nwordt vastgezet met een wegneembare splitpen of met ee nnageltje . 2 vilten schijfjes, diameter ongeveer 30 mm, ge-flankeerd door metalen rondsels, kunnen door middel van ee nmoer tegen de zich ertussen bevindende reservoirrand worde naangedrukt en leveren de nodige wrijving, zodat het appa-raat in elke gewenste stand blijft staan . Een tegenmoer eneen gekarteld rondseltje beletten dat alles los zou komen(Moer, rondseltje en tegenmoer zijn op de tekening nietzichtbaar) .

Als het apparaat gemonteerd en bedrijfsklaar is wordt d edompelaar in zijn hoogste stand gesteld en de bak zover ge -vuld dat de vloeistof nog juist de onderste zaagrand nie traakt . Om te zagen laat men, terwijl de zaag draait, d edompelaar zakken tot de zaag voldoende vloeistof meeneemt .

41

Dit kan tijdens het zagen voortdurend bijgeregeld worden e nwel zolang tot het peil zover gezakt is dat de dompelaa rgeen effekt meer heeft . Dan dient de bak natuurlijk wee rbijgevuld te worden, maar men zal veel minder dure koel-vloeistof gemorst hebben dan vroeger het geval was .Om het reservoir te reinigen moet het apparaatje kunne nweggenomen worden . Hiertoe trekt men de splitpen uit de hef -boom, schroeft moer en tegenmoer los, trekt het asje met he thendeltje uit het reservoir en verwijdert de hefboom en dedompelaar .

Er zijn andere manieren te bedenken om het vloeistofpei lte regelen . Een inrichting, gebaseerd op het principe va nde verbonden vaten is schematisch voorgesteld in fig . 2 .Een reservoir van ongeveer een halve liter wordt door midde lvan een plastic slangetje verbonden met het aftapbuisje va nhet reservoir van de zaagmachine . Het kan hoger of lage rgesteld worden en verandert zo het peil in de vloeistofbak .

Het nadeel van deze inrichting is dat ze veel meer plaat sinneemt, maar plezierig is wel dat men over meer vloeisto fbeschikt en dus langer kan werken zonder te moeten bij -

42

"MMMeigimmmmmele

--I

vullen . Fig . 3 schetst een variante, gesteund op hetzelfdeprincipe . In plaats van een verstelbaar reservoir wordt ee nverstelbare duikelaar in een vast recipiënt gebruikt .De praktische uitwerking van het idee laat ik aan de bouwe rover . Sukses ermee !

uit onze tijdschrifte n

* Geologie 94(1), 06 .8 5

19-28

Minéraux phosphatées secondaire s(vashegyite, crandallite, phos -phate de fer) à Haut-le-Wastia ,Prov . de Namur, B )

81-94

Géologie et tectonique du Parc d eLesse et Lomrne au bord sud du Bas-sin de Dinant (Rochefort, B )

* Der Aufschluss 36(11), 11 .8 5

348-358 Uber einige Mineralien vom Rudolf -stein im Fichtelgebirge (D )

359-364 Fundmóglichkeiten im Siegerl*nde rBergbaugeblet zwischen Miisen ,Littfeld und Silberg

* Geology Today 1(6), 11 .8 5

167

Oil in Antarctica/How a fragmen tof the moor, reached the Bart h

169-173 The Himalayas174-178 Venus and the VRM mission179-182 Searching for metals -'the 1980s .184-185 Sedgwick Museum, Cambridge (GB )187-188 Geology in the Pyrenee s188-190 Galena

* Lapis 10(11), 11 .8 5

9-11

Pachnolith13-20

Pezinok und Pernek in der Tschecho-slowake i

21 Neue Mineralien (abhuriet, darva-niet, doyleiet, fingeriet, george-chaoiet )

23-25

Aanatas und cuprit aus Nordbayer n26-35

Neufunde aus dem Schwarzwald (D )38-39 Ag (Clara, ZW .W ., D) ; Synchisie t

Dechantsees, Fichtelgebirge, D) :Mineralien vom Cavagnol m

* Lapidary -Tournai 39(7) . 10 .85

* Mineralienfreund 23(4), 12 .85

53-68

Rund um den Serpentin-Abbau amGotthard (CH )

* Minéraux et fossiles 11(124), 12 .85

35

Veszelyite38-45

Au sujet des macle s

* De Belg . Diamantnijverheid 55(5), 11 .8 5

* Lapidary -Tournai 39(8), 11 .85

4 3

* Der Aufschluss, 36(12), 12 .8 5

365-369 Nochmals die Riesenquerzstufe au sArkansas (USA )

381-374 Die Strontian.itlagersttte im Mun-sterland

375-379 Markasit mit Haken und ❑esen ausder SUdlichen ïoscana (1 )

381-386 Strahler, Sammler, Beobachter, Reu-ter, Bestimrrer, Berichtenstatter .

* Minéraux et fossiles 11(12), 12 .8 5

5-10

La vallée des rubi s12-18

La couleur des minéraux35-36

Chalcophyllit e

* Monde et Minéraux n° 71 . 12 .85

4-7

Les tourmalines de file d'Elbe (1 )14-15/ Les mines de cuivre de la Far e

19 (Vaujany en Oisans, F }20-23

Les quartz sceptres de Denny Mt .( t sA 1

42-43

Mines de plomb argentifère (Sa-vale, F 1

* Geologie 94(2) . 09 .8 5

159-163 Geochemical inventory in the streamsediments over the paleozoic for-mations of Belgium

165-170 Géologie et métallogénie des paléo-karsts de la région de Nismes-Couvin (Prov . Namur, B )

171-184 Sur le milieu de dépót, 1'originedes matériaux et le faciès métamor-phique de 1'assise de Tubize (Bra-bant, B) .

* Geologie en mijnbouw 64(3), 12 .85

237-244 A geochemical reconnaissarce surveyof Sri Lanka usirg panr.ed mir.era lconcentrates of stream sediment s

281-296 Geotectonics of the Alpine-Mediter-ranean region

* Ensser Hefte 6(41, 12 .8 5

4--5

Gersdorffit auf der Halde der Grubeversdhnung bei Altenrath im Ber-gischen Land .

8-9

Mineralogische Notizen von der Grub eVirneberg bei Rheir.breitbach .

10-48

Blei- und Silberbergwerke bei Wilr.s -dorf . Siegerland .

* Intern . Laboratory 18(9), 12 .85

* Schweizer Strahler 7(4), 11 .8 5

149-154 Zu den Querzformen von Grindel-wald (CH )

155-170 Dauphinéer- und Braziliar.er Zwil-lirgsgrenzen auf natirlich ange-*tzten Quarze n

171-186 Farbzentrumbildungen in Quarzen.136-192 Minerali in Marocc o192-197 Axir.itfund im Samnaum (CH )197-203 Arsenolamprit und arsen vom Lengen-

bach (VS, CH )a14-a18 lijst van Zwitserse musea iv m

mineralogie en geologie

* Nautilus-Info 10{4), 12 .8 5

5-7

over vindplaatsen gesproken(6 pp) Gismondien (Schellkopf, Brenk ,

Eifel, D )

* Lapis 10(12), 12 .8 5

9-11

Schalenblende13-14

Geologie und Genese der Wiesloche rLagerstdtte

15-22

Der Bergbau bei wiesloch23-34

Die Mineralien der Grube "Sege nLottes "

35-44

Die Schalenblende von Wiesloc h45-46

Keltisches Munzsilber aus dem Er zvon Wiesloch ?

* Monde et Minéraux n° 70, 11 .8 5

10-11/ Mine de plomb argentifère {Savoie )14 (F )

12/16- La couleur des minéraux et de s22 gemmes

24

La géologie de 1'i1e de Porquerol-les (F )

32-33

La crandallite de Blaton (Belgique )34-35

Itinéraire rninéralogique à Besa -lin (Spanje )

36-39

Chercheurs de diamant au Brési l41/44/ Les iles Canaries ou l'agrément de s45/47 quatres élérrent s

* Geologie 93(4), 12 .8 4

307-314 Découverte de monazite grise e nnodules d'or alluvionnaire dans l eMassif de Croix-Scaille (B )

375-384 Zes porphyres de Quenast et de Les-sinnes : géochronologie, géochimi eisotopique et contribution au pro-blème de 1'áge du socle précambrie ndu Massif du Brabant (B )

GEOLOGISCHE BOEKHANDEL W .G . W 1 T K A MDe Heurne 24 - 7 5 ! 1 G X Enschede - Nederland - tel :' 5 ?- 3 1 2 ' 3

g ilt I ; zich graag op de hoogte houden van nieuw een nog te verschijnen uitgaven :n oinnerl- en buitenlan dop het gebied der geologie' bieer dan 500 titels steeds \ oorrad .g . ['.vee hee- pe rjaar Lenden wil lijsten rond op dit gebied . Ontvangt L de/e niet, dan kunt I -le / eaanvragen en wij noteren f i daarvoor . % ij bestri ;kcn :-geologie-gcsteen ' en- Ine-ralen- fossielen edelstenen en hun newerk,r,g .

bibliotheek: aanwinsten

* Nieuw in de bihlioteek : GEOLOGY TODAY

Alweer een nieuw tijdschrift . . .

Geology Today is bedoeld voor zowel de amateur als de professionel e

geoloog .

Elk nummer bevat artikels geschreven voor niet-specialisten door gere -

nommeerde exporten op het gebied van algemene en toegepaste geologie .

Wij meenden dat wat algemene geologische informatie door onze leden o p

prijs zou worden gesteld .

Voor wie in details geinteresseerd ís : Geology Today wordt uitgegeve n

door Blacicwell Scientific Publications (Oxford, GB), en gesponsord doo rM1

. s r.ssociation"

de "Geological Society-"

en de" GPOlogist '

Er verschijnen 6 nummers per jaar (ongeveer 200 pp .) . Formaat : A4 ,

prijs 12 UK POUNDS . Zwart-wit fotografie (kaft in kleur) .

*• DE LEENHEER L . (1937), " Sur quelques minérnis de mangan .se du Katanga " ,

Ann . Serv . Mines, Comité Spéc . Katanga, Tome VIII, 32-63 .

* DELVAUX E . (1891), " Etude stratigraphique et paléontologique du sous-so l

de la Campine " (= boring van Merksplas), Ann . Soc . géol . de Belg .

XVIII, Mémoires, 107-156 ,

*

GROGNA J . (1984), " Les ruches salmiennes á coticule dans la région d e

Salmch*ïteau '1 , Ministerie van Ekonomische Zaken, Belgische Geologisch e

Dienst, Professional Paper 1984/2, n° 206 .

Dit werk van 133 pp . werd door een van onze leden aan de MRA geschonken ,

waarvoor onze hartelijke dank .

Inhoud1 . Données géologiques régionale s

Disposition des veines de coticul e

3. Etude des é chant i l Ton s4. Avenir du coticul e

Het werk is een gedetailleerde geologische studie van dit toch we l

erg zeldzaam en interessant gesteente .

* h een nieuw ti jdschri f_ voor de biblioteek : "GEOLOGIE EN MIJNBOUW "

De nummers van dit professionele tijdschrift zullen ons vanaf nu doo reen van onze leden, die anoniem wenst te blijven, geschonken worden .

Geologie en mijnbouw is liet orgaan van de Royal Geological and Minin g

Society of the Net-herlands " , en wordt uitgegeven door Martinus Nijhoff ,Dordrecht (NL) .Er zijn 4 nummers per jaar, met in totaal bijna 500 pp . Het tijdschrift i sbedoeld voor beroepsgeologen of geologisch sterk geinteresseerden .

Langs deze weg nogmaals onze dank aan de schenker voor deze fijne attentie .

Een voorbeeld dot

verdient !