België - BelgiquePB

1000 Brussel 11/1366

VOORJAAR 2014 32e jaargang nr. 1 Afgiftekantoor 1099 Brussel X, P2A8306 Afzender: FairFin, Vooruitgangstraat 333/9, 1030 Brussel

Maak van je geld een superheld NewB klaar voor tweede golf

“Banken zijn compleet onveilig”

edito

2

Je hebt een zicht- en een spaarrekening. Minstens één keer per week maak je geld over naar een andere bankrekening. Je gebruikt een debit- of creditcard. Misschien heb je een hypotheek? Ben je aangesloten bij een pensioenfonds of heb je een levensverzekering afgesloten?

Bijna elke dag zijn we onderdeel van

de financiële matrix - en toch hebben

we meestal maar een vaag idee hoe

het eigenlijk werkt. Het is complex.

Sommige mensen proberen dingen die

te complex zijn uit de weg te gaan.

Andere proberen de complexiteit te

temmen door haar netjes op te delen

in begrijpelijke categorieën. Die

categorieën zijn geruststellend – ze

geven ons het gevoel van controle.

Binnen het financieel systeem kan

je bijvoorbeeld de volgende drie

actoren onderscheiden: de aanbieders

van diensten (banken en andere

financiële dienstverleners), gebrui-

kers van die diensten (klanten) en

politieke actoren. Weliswaar kan je

deze drie categorieën ook in realiteit

terug vinden, ze zijn gekoppeld aan

verwachtingen, die dan vaak onver-

vuld blijven:: wij verwachten dat

onze bankiers een volledig overzicht

van de financiële structuur hebben.

Hetzelfde geldt voor de politici.

En van klanten wordt een eerder

passieve houding verwacht, louter

als consument van de financiële

diensten.

Het financiële systeem wordt continu

(her)opgericht en veranderd, niet

alleen door degenen die de diensten

aanbieden, maar ook door alle

andere betrokken actoren. En ieders

rol is vaak minder eenduidig dan we

zouden denken. Heb je je ooit bedacht

dat je het geld dat je stort bij een

bank ook zou kunnen beschouwen

als een lening aan je bank? Natuurlijk

hebben sommige actoren veel meer

macht bij het testen en (her)tekenen

van de grenzen van de financiële

wereld. Een jonge derivatenhandelaar

bij een grote investeringsbank,

is door het gebruik van complexe

financiële instrumenten in staat om

dingen te verkopen waarvan we

slechts een paar jaar geleden nooit

gedacht hadden dat die verkoopbaar

zijn. Politici Carter Glass en Henry B.

Steagall introduceerden in de jaren

‘30 de Glass-Steagall Act om deposito-

en investeringsbanken te splitsen (die

dan in 1999 onder Bill Clinton weer

werd afgeschaft).

Ja, er zijn machtsongelijkheden.

Maar juist omdat het financiële sys-

teem complex, dynamisch en steeds

in verandering is, kun je er toch

toegang toe krijgen en dingen doen.

In plaats van complexiteit te mijden

of haar in categorieën te temmen, is

er nog een andere mogelijkheid: com-

plexiteit appreciëren. Waar beginnen?

Er zijn verschillende opties, maar een

heel evidente is: via onze persoon-

lijke relatie met de financiële wereld,

de ‘small finance’, zoals Brett Scott

dat in zijn boek The heretics guide

to global finance noemt. Deze small

finance kunnen wij als springplank

gebruiken om ook de ‘high finance’ te

begrijpen. Een groot bedrijf gebruikt

financiële instellingen min of meer

voor dezelfde dingen dan wij, alleen

doen ze dat op veel grotere schaal.

Meer nog, het zijn onze persoonlijke

relaties met de financiële sector die

wij het makkelijkste kunnen opvol-

gen en veranderen.

Maak van je geld een superheld! Hoe

dat gaat? Houd FairFin in de gaten:

check onze wereldkaart met dirty

profits van acht Belgische banken

(pag. 3), raadpleeg onze scan van de

partijprogramma’s (pag. 10) en volg

de Faire Geldwijzer (pag. 8). Je hebt

een deel van je geld al superheld

gemaakt door een aandeel bij NewB

te kopen? Op pagina 7 vind je een

update.

Iedereen is welkom de financiële

matrix te ontdekken en je eigen geld-

stroom in nieuwe banen te leiden.

edito

Enter the financial matrix

3 Oeps, mijn geld leeft!

6 Bank to Basics III: Ewald Engelen

7 NewB klaar voor tweede golf

8 Maak van je geld een superheld!

10 Wat zeggen partijen over financieel systeem?

INHOUD

Martina Schwab

???

3

12 COM’mon lets LETS

13 Socrowd

14 Studio Spark helpt FairFin veranderen

16 Slimmer dan de bank Evert Peeters

???

Oeps, mijn geld leeft!

Stel: je hebt een hart voor duurzaamheid. Je isoleert je dak, koopt FairTrade producten Maar wat doet je geld ondertussen? FairFin bracht in kaart welke van de banken actief in België investeren in bedrijven met een zeer slechte reputatie op vlak van respect voor milieu en/of mensenrechten. Enkele voorbeelden.

Gazprom is een grote speler in de

gas-, olie- en energiesector. Haar hoofdkwar-

tier ligt in Moskou en de Russische regering

heeft een aandeel van 50,002% in het bedrijf.

Verschillende van de gas- en olieprojecten van

Gazprom hebben een serieus negatieve sociale

en ecologische impact. Bijvoorbeeld het drillen

naar olie in de Noordpoolzee. Gazprom wil aan

de olie die onder het ijs ligt geraken. Samen

met Shell overigens: in 2013 kwamen president

Poetin en de Nederlandse premier Rutte overeen

dat Shell een aandeel van 33% in het drilproject

krijgt. Greenpeace protesteert hiertegen, omdat

die activiteiten nefast zijn voor het ecosysteem.

Op 19 september 2013 arresteerde de Russische

kustwacht 28 Greenpeace activisten en 2

journalisten op het schip de Arctic Sunrise

op grond van piraterij. Ze werden een maand

vastgehouden in Moermansk en daarna overge-

plaatst naar een gevangenis in St. Petersburg.

Met de Olympische Spelen in Sotsji op komst,

koos Rusland eieren voor haar geld en verleende

de activisten amnestie.

a KBC investeerde 43 miljoen euro in Gazprom

a Belfius investeerde 5 miljoen euro in Gazprom

a ING investeerde 803 miljoen euro in Gazprom

a BNP Paribas investeerde 1474 miljoen euro in

Gazprom

a Deutsche Bank investeerde 415 miljoen euro

in Gazprom

a Van Lanschot investeerde 11 miljoen euro in

Gazprom

a VDK investeerde 0,3 miljoen euro in Gazprom

BAE Systems is een van ‘s

wereld grootste wapenproducenten. Het bedrijf

maakt gevechtsvliegtuigen, oorlogsschepen,

tanks, bewapende voertuigen, schietsystemen,

raketten en munitie. BAE bedient klanten –

waarvan 95% militair – in meer dan honderd

landen. BAE is erop gericht om haar verkoop

aan Azië en het Midden-Oosten op te drijven.

Onlangs sloten ze een deal voor zo’n 3 miljard

euro om Oman te voorzien van gevechtsstraal-

jagers. Hun voornaamste afzetmarkt echter, is

Saoedi-Arabië. Zo leverden ze de bewapende •

© Greenpeace

4

voertuigen waarmee Saoedi-Arabië in maart 2011

Bahrain binnenviel.

a KBC investeerde 3 miljoen euro in BAE Systems

a Belfius investeerde 6 miljoen euro in BAE

Systems

a ING investeerde 5 miljoen euro in BAE Systems

a BNP Paribas investeerde 128 miljoen euro in

BAE Systems

a Deutsche Bank investeerde 327 miljoen euro in

BAE Systems

LPP is een Poolse textielfabrikant die ver-

koopt aan meer dan 700 Poolse kledingwinkels

onder merken als Reserved, Cropp, House en

Mohito. LPP produceert 19% van haar producten

in Bangladesh. LPP was betrokken bij het Rana

Plaza drama in 2013, waarbij 1127 arbeiders

omkwamen en meer dan 2000 mensen gewond

raakten. Het kantoorgebouw Rana Plaza was

omgetoverd tot een fabriekshal voor vijf

kledingfabrieken, allemaal met zware machine-

rie. Een dag voor het drama werden er scheuren

in de muur gedetecteerd, maar het management

verzekerde de werknemers dat het veilig was

om door te gaan met werken, ondanks het feit

dat winkels in de buurt werden ontruimd. Het

management van LPP heeft de slachtoffers noch

hun families enige tegemoetkoming of compen-

satie aangeboden. De vice-voorzitter van LPP zei

dat hij zich niet schuldig voelde over het Rana

Plaza drama en dat er daarom geen nood was er

op enige manier verantwoordelijkheid in op te

nemen.

a KBC investeerde 1 miljoen euro in LPP

a ING investeerde 160 miljoen euro in LPP

• Oeps, mijn geld leeft! Steun onafhankelijk onderzoek Dirty ProfitsDeze gegevens resulteren uit het onderzoek Dirty Profits dat FairFin met het internationaal consortium Facing Finance in 2012 en 2013 deed. Facing Finance werd tot mei gesubsidieerd door de Europese Unie, maar een nieuwe subsidieaanvraag daar is niet goedgekeurd. Onderzoek naar de investeringen van onze banken is echter zo belangrijk voor het werk van FairFin, dat we het geld voor nieuw onderzoek nu, samen met onze partners, zelf proberen te verzamelen bij onze achterban. In totaal is er 10.000 euro nodig voor Dirty Profits III. Wil jij geïnformeerd blijven over welke banken schadelijke praktijken financieren? Steun jij onafhankelijk onderzoek? Help ons dan met een onafhan-kelijke bijdrage. Je mag storten op rekening (BE 10) 5230 8038 6504 / BIC: TRIOBEBB van FairFin met de mededeling “Dirty Profits”. Voor giften vanaf 40 euro ontvang je een fiscaal attest waarmee je 45% van je gift terugkrijgt via de belasting. Bedankt!

© LeFlic17images/ChrisGravett

5

Newmont Mining is een van

de grootste goudproducenten ter wereld. Newmont

is hoofdaandeelhouder van het bedrijf dat de

Cajamarca mijn in Peru bezit. Deze meest winst-

gevende mijn ter wereld zorgt voor controverse

sinds haar opening in 1993, vooral wegens haar

aantasting van de waterhuishouding. De vaak

gebezigde �excuus� voor mijnontginning is dat

het een motor is voor economische ontwikkeling

in de omgeving. De situatie in Cajamarca weerlegt

dit argument: na 20 jaar mijnontginning is het

gebied nog altijd een van de armsten van het

land. Newmont zegt jobs te creëren, maar veel

lokale bewoners verloren juist hun inkomen.

David Verstockt van de beweging CATAPA: “Er is

meer vervuiling, daardoor meer vissensterfte in

de forelkwekerijen, er zijn meer taxi’s, meer rijke

‘expats’ die de lokale prijzen voor voeding en

onderdak de hoogte in drijven,... Bovendien merkt

men dat de voornaamste economische activiteit

van de regio (zuivelproductie) onder de aanwezig-

heid van de mijn heeft geleden. Cajamarca was de

tweede grootste zuivelproducent van het land, nu

staan ze op een zevende plek.”

Er staat ook een nieuw Peruviaans goudmijn-

project op de planning: het Conga-project. Deze

mijn zou vier meren vernietigen, 680 bronnen

vervuilen en minstens 228000 liter water per uur

verbruiken. Er is dan ook een grote protestbewe-

ging vanuit de bevolking, waarbij al vijf doden

en honderden gewonden zijn gevallen. Newmont

reageerde hierop met: “De situatie is ongelukkig,

maar we herbevestigen onze verbintenis met Ca-

jamarca.” Typisch voor de houding van Newmont,

zegt Verstockt: “Newmont is wereldwijd verwik-

keld in tal van sociale conflicten, door hun totale

gebrek aan raadpleging van en respect voor de

lokale bevolking. Het Congaverzet is symbolisch

voor de praktijken van Newmont wereldwijd.”

a KBC investeerde 3 miljoen euro in Newmont

Mining

a Belfius investeerde 2 miljoen euro in Newmont

Mining

a ING investeerde 141 miljoen euro in Newmont

Mining

a BNP Paribas investeerde 183 miljoen euro in

Newmont Mining

a Deutsche Bank investeerde 367 miljoen euro in

Newmont Mining

a Argenta investeerde 1 miljoen euro in New-

mont Mining

* investeringen tussen 2011 en 2013

Een uitgebreider overzicht vind je op www.fairfin.be/mind-the-map

Zet greenwashers in hun hemdBanken met de meest ronkende verklaringen over duurzaamheid en een groene toekomst, doen vaak de grootste investeringen in de wapenindustrie, opwarming van de aarde, vernietiging van leefomgeving en schendingen van mensenrechten. BNP Paribas Fortis bijvoorbeeld zegt dat “ze strikte richtlijnen hanteert voor activiteiten in en met sectoren zoals palmolie, houtpulp, de productie van elektriciteit uit steenkool, de mijnbouw en de

bewapening. De lijst met sectoren behoort tot de volledigste in Europa en breidt steeds verder uit.” Ook ING stelde een uitgebreid beleid en richtlijnen op – maar wel met de nodige ruimte voor achterpoortjes en disclaimers om afstand te doen van haar verantwoordelijkheden.FairFin is nog maar zelden een bankier tegengekomen die volmondig toegeeft dat zijn bank ook bedrijven financiert die systematisch mensen uitbuiten of het milieu vernietigen.

Maar je kunt zeker eens doorvragen. Bijvoorbeeld:

a Volgens welke positieve sociale en ecologi-sche criteria wordt mijn geld geplaatst?

a Welke schadelijke praktijken worden zeker niet gefinancierd?

a Krijg ik de namen van de bedrijven die gefinancierd werden?

© C

ATAP

A (L

ien

Mer

re, D

avid

Ver

stoc

kt)

bank2basics

6

“Banken zijn compleet onveilig”

bank2basics

Ewald Engelen rijgt banken en toezichthouders aan zijn degen

De samenleving moet greep krijgen

op het bankwezen. Om inzicht te

krijgen in het financieel systeem en

meningen uit te wisselen, organiseert

FairFin sinds 2013 een reeks debat-

ten onder de titel Bank2Basics. Voor

Bank2Basics III kwam de Nederlandse

financieel geograaf Ewald Engelen op

6 februari naar de Vooruit in Gent.

Hij nam geen blad voor de mond:

“De banksector wil nog altijd niet

erkennen welke schade ze heeft

aangericht. Ze heeft tien jaar poten-

tiële maatschappelijke ontwikkeling

weggegooid en de politieke agenda

voor de komende jaren vastgelegd:

bezuinigen en lastenverzwaring.” Een

kort verslag.

Financialisering

“Niet de Amerikaanse situatie met

hypotheekverstrekkingen aan NINJA’s

(No-Income-No-Job-or-Assets) heeft

de crisis veroorzaakt, maar het

kabaal van de 30 grootste banken

van Europa en de VS. Zij hebben

samen een casino opgebouwd waarin

onderpanden voor leningen werden

uitgewisseld, wat leidde tot een

vastgoedbel en het drama wat daarop

volgde. Het is niet de VS die achter

de crisis zit, het is een proces van

financialisering, waarbij alle banken

de marktleider wilden nadoen. Onze

Europese banken hebben precies

hetzelfde gedaan als Goldman Sachs.”

Hét probleem van de banken volgens

Engelen, is dat de totale balansen

van banken enorm zijn, terwijl het

eigen kapitaal maar klein is. Dat geeft

banken enorme hefbomen om allerlei

ontransparante producten de markt

op te zwieren. Dat is een wankele

constructie, want zo’n bank hoeft niet

veel verlies te maken op die immense

balans om zonder eigen vermogen

te zitten en tegen een faillissement

aan te kijken. Bovendien: “Ben je een

bank van 100 miljard dan ga jijzelf

failliet bij een faillissement, ben je

een bank van 1000 miljard dan gaat

de belastingbetaler failliet. Banken

zijn too big to fail, too big to jail en

too big to manage.”

De staart die met zijn hond kwispelt

Op dit moment ligt er politiek geen

enkele oplossing voor dit probleem

op tafel. Erger nog: het feit dat

besluitvorming hierover naar Eu-

ropees niveau wordt getild, maakt

het alleen maar gemakkelijker voor

banken om de politiek te chanteren.

Er wordt enkel gediscussieerd over

‘een beetje meer interne controle op

de mechanismen die banken mogen

blijven uitvoeren’. Er bestaan wel

kapitaalsvereisten (Basel III), maar

die laten toe dat banken zelf bepalen

hoe risicovol de activa op hun balans

zijn. “Banken zijn compleet onveilig.

Zolang wij banken toestaan om

de risico’s te manipuleren om hun

eigen vermogen zo klein mogelijk te

houden, zullen ze blijven gaan voor

de hoogste rendementen voor hun

aandeelhouders en de grootste bonus-

sen voor zichzelf.”

“We moeten doorvoeren wat pijn

doet,” vindt Engelen, “het eigen kapi-

taal verplicht verhogen. Tot 10% van

de totale balans. Dat is de standaard

buiten de EU en de VS. En daar is het

nog altijd de hond die met zijn staart

kwispelt, in plaats van andersom.”

Zijn het echt alleen maar de banken?

“Natuurlijk is dit een verhaal dat niet

stopt bij de banken, maar reikt tot in

de haarvaten van het kapitalisme. We

zijn met z’n allen één grote petri-

schaal voor alles wat met de crisis

te maken heeft. We zijn allemaal

gevangen door de vastgoedroes en we

moeten onze verslaving aan schuld

afbouwen. Dat is een berenklus.”

Kijk voor de volledige presentatie

van Engelen in beeld en geluid op

www.fairfin.be/engelen

interview

7

interview

Na de eerste NewB golf in 2013, waarbij

maar liefst 44.000 mensen een aandeel

kochten, is het werk aan de oprichting

van de bank begonnen. Ervaren ban-

kiers zijn het team komen versterken

en is er een zakelijk plan opgemaakt.

Maar er moet nog veel werk worden

verzet om in 2015 een licentie te

bekomen van de Nationale Bank. Op de

algemene vergadering in januari is een

begroting goedgekeurd om de volgende

stappen kunnen zetten. FairFin sprak

met Dirk Barrez, een van de eerste

initiatiefnemers van NewB.

“We willen zo snel mogelijk 2,5

miljoen euro verzamelen bij bestaande

en nieuwe coöperanten, zowel burgers

als organisaties. Mensen kunnen nu

dan ook tot 120 euro aandelen kopen.

Op het einde van het jaar moeten er

voldoende engagementen zijn, zeker

ook van grote investeerders, voor in

totaal 60 miljoen.”

“We zijn nu redelijk op koers. 65

procent van de coöperanten die bijstor-

ten heeft zijn aandeel tot het maximum

verhoogd. Dit laat zien dat ze hun

droom nog koesteren en er ook in willen

investeren. Nu hebben we ook méér

coöperanten nodig. Want met hoe meer

we zijn, hoe sneller we succesvol een

rendabele bank kunnen neerzetten eens

het zover is. En hoe makkelijker we

grote investeerders kunnen overtuigen.

We proberen extra aandeelhouders te

vinden via de organisaties, via de me-

dia en via zogenaamde ‘ambassadeurs’,

actieve coöperanten die we materiaal

geven voor een presentatie en die zelf

mensen bijeen roepen. Ik ben onlangs

bij zo’n bijeenkomst geweest in Limburg

en dat ging heel goed. Ze denken erover

om zich in een vijftal Limburgse regio’s

op te delen en van daaruit verder

te werken. Coöperanten organiseren

zichzelf – en maken zo hun bank.”

Brief van de Nationale Bank

Op het NewB kantoor in Brussel neemt

de dialoog met de officiële instanties

veel tijd in beslag. “Met de FSMA

hebben we al langere tijd gesprekken

voor de prospectus, maar de Nationale

Bank kwam daar tussendoor gefietst.

Zij had natuurlijk gehoord van onze

plannen en vroeg of ze niet mocht

weten in welke richting wij dachten.

Dus wij documentatie laten toekomen,

met daarbij uitdrukkelijk de vermelding

dat dit confidentiële voorbereidende

documenten waren. En toen kregen

we maanden later een brief waarin

ze stelde dat ze onze hypotheses zeer

optimistisch vond. Intussen zijn we

op gesprek geweest en zijn alle vragen

beantwoord, maar feit blijft dat ze een

institutionele aandeelhouder eist die

kan garanderen dat er altijd kapitaal

zal zijn.”

“Het is uiteraard terecht dat we worden

bevraagd op onze financiële waarde.

Maar uit de houding van de Nationale

Bank blijkt wel dat ze niet op ons

zitten te wachten. Wat mee kan spelen,

is het idee dat er teveel banken zijn.

Maar de crisis is juist veroorzaakt door

banken die te groot zijn, het lijkt me

alleen maar logisch dat je dan beter

méér banken kan hebben. In feite

gebeurt net het omgekeerde: het aantal

banken in België is de voorbije decen-

nia gehalveerd. Daarnaast is het lang

geleden dat er nog een aanvraag voor

een nieuwe bank is geweest – en dan

nog één opgericht door burgers! ‘Welke

risico’s brengt dat wel niet met zich

mee?!’ Wel, veel kleinere dan een bank

als Dexia. Er zijn tientallen banken,

overigens altijd de kleinere, die het wel

hebben gered doorheen de crisis, juist

doordat ze zich met de reële economie

hebben beziggehouden.“

Meer dan één goede

Onlangs stond de bank Crelan in het

Nieuwsblad met de kop: ‘NewB-coöpe-

ranten zijn bij ons van harte welkom’.

Er zijn nog campagnes van banken die,

zij het soms minder expliciet, geïnspi-

reerd zijn door de komst en de ideeën

van NewB. “Het is natuurlijk geweldig

dat NewB nu al invloed uitoefent op

het bancaire landschap. Laat ze ons

vooral nadoen: er zijn enkele tientallen

banken, het zou niet slecht zijn als er

meer echt duurzame banken tussen

zitten.”

Politiek blijft het dan weer ijzig stil.

In de verkiezingsprogramma’s wordt

nauwelijks gesproken over banken.

“En dat mag je op z’n minst vreemd

noemen. Er komen grote inleverings-

oefeningen aan ten gevolge van de

bankencrisis en banken worden niet

aangesproken. Zoals een Gentse politica

het verwoordde tijdens de NewB tour:

‘Als overheid doen we het niet, dus

dan moet de samenleving het doen.

Maar dan moet de overheid er op z’n

minst over waken dat de samenleving

het kán doen.’ “

‘Een bank van burgers: wie neemt er nu zo’n risico?!’NewB maakt zich op voor tweede golf

campagne

8

campagne

FairFinners doen ‘t zelfMaak van je geld een superheld!

9

kort

FairFinners doen ‘t zelfMaak van je geld een superheld!

De financiële wereld heeft een stevige her-

vorming nodig. Politici zijn er tot nu toe niet

geslaagd om een duurzaam financieel systeem,

ten dienst van de reële economie en de sa-

menleving, te ontwikkelen. In plaats daarvan

luisteren ze nog steeds naar diegenen die de

financiële crisis mee veroorzaakt hebben.

Het goede nieuws is: ook zonder nieuw systeem

kunnen wij (als individu, organisatie, bedrijf)

zelf stappen ondernemen om ons geld duurzaam

te maken. Zo slaan we zelfs twee vliegen in één

klap! Via ons geld dragen we een steentje bij

aan een betere maatschappij en tegelijkertijd

geven we onze politici en bankiers een duidelijk

signaal: Belgen kiezen bewust voor de betere

alternatieven.

De eerste stappen: Mind the Map en de Faire Geldwijzer

Je hoeft niet veel geld te hebben om er een

superheld van te maken. Geïnformeerd zijn over

wat je bank doet met je geld, is een heel belang-

rijke eerste stap. Op www.fairfin.be/mind-the-

map kun je zien hoe jouw bank scoort op ‘risico

op schadelijke investeringen’ en ‘betrokkenheid

bij de reële economie’. Ook staat er uitgelegd hoe

je van bank kunt veranderen.

Eens je bewust voor een bank gekozen hebt,

sta je ook nog eens voor de keuze voor een

product. Van pamperrekening tot pensioenspa-

ren, bankproducten achtervolgen ons ons hele

leven. Duurzaam sparen en beleggen is enorm

in opmars. Bijna elke bank biedt wel duurzame

producten aan. Er bestaat echter geen wettelijke

definitie van wat duurzame bankproducten zijn.

De bank bepaalt dus zelf welke criteria zij han-

teert voor producten die zij aanbiedt als ‘duur-

zaam’, ‘maatschappelijk verantwoord’ of ’groen’.

Zo kan het dat zelfs via zogenaamd duurzame

bankproducten wordt geïnvesteerd in steenkool

of ontbossing. FairFin ontwikkelt momenteel een

Faire Geldwijzer die helpt je om bewust te kiezen

voor producten die écht OK zijn.

Maar je hoeft zelfs

geen bank binnen

te gaan om duur-

zaam te investeren.

Je kunt een lening

geven aan een vriend die

een bedrijf wil starten, een

aandeel kopen van een cvba uit

de sociale economie of via een crowdfundings-

site een tof project financieren. Meer nog: je

moet zelfs niet bij de euro blijven om op een

ethische manier om te gaan met geld. In steeds

meer Belgische gemeenten vind je LETS-groepen

en andere complementaire muntsystemen. In

de Faire Geldwijzer vind je een overzicht van

mogelijkheden om van je geld een superheld te

maken, binnen en buiten de bank om.

Maak de Faire Geldwijzer Starterskit mee mogelijk!

Vind je het belangrijk dat FairFin praktische

tips geeft over hoe je je geld duurzaam kunt

maken? Dat we zoveel mogelijk mensen

handvaten bieden om zelf ethisch aan de slag

te gaan met hun kapitaal, hoe klein dat ook

is? Vind je het leuk om die informatie in een

handig boekje toegestuurd te krijgen? Steun dan

de Faire Geldwijzer Starterskit! FairFin heeft

2000 euro nodig om het boekje op te maken

en te drukken. We willen dit bedrag bij elkaar

brengen met giften. Je kunt een gift doen vanaf

10 euro. Iedereen die een bijdrage doet, krijgt

– als hij dat wil – een exemplaar toegestuurd.

Voor giften vanaf 40 euro krijg je een fiscaal

attest waarmee je 45% van je gift terugkrijgt

via de belasting. Stort op rekening (BE 10)5230

8038 6504 / BIC: TRIOBEBB van FairFin met de

mededeling ‘geldwijzer + je naam’. Wil je de

starterskit thuisgestuurd krijgen? Stuur dan

tegelijkertijd een mail met daarin je postadres

naar adres@fairfin.be. De actie loopt tot 1 juni.

Als we tegen die tijd voldoende geld hebben

opgehaald, heb je de Faire Geldwijzer Starterskit

drie weken later in de bus. Bedankt!

analyse

10

Wat zeggen verkiezingsprogramma’s over het financieel systeem?

analyse

Vijf jaar na de bankencrisis zitten we nog altijd stevig op onze honger wat betreft het onder controle brengen van de financiële sector – ondanks de beloftes van politici over partijgrenzen heen tijdens die woelige periode. FairFin is benieuwd of er tijdens de verkiezingskoorts ook iets te snoepen valt en vergeleek de verkiezingsprogramma’s met ons memorandum.

In het vet de thema’s, in rood bedenkingen van FairFin.

CD&V

Het programma van de CD&V vertrekt

vanuit de vaststelling dat de gedane

bankhervormingen volstaan. De partij

kiest niet voor een splitsing van spaar

– en investeringsbanken, maar schaart

zich achter de bankenwet. Een wet die

volgens FairFin positieve elementen

bevat, maar spaargeld en samenleving

onvoldoende beschermt voor de

risico’s van het investeringsbankieren.

Daarnaast erkent CD&V dat vooral KMO’s

problemen hebben om aan krediet

te geraken. Naast co-financiering en

andere steun vanuit de overheid zelf

om alsnog bankkrediet te krijgen, legt

de partij een grote verantwoordelijk-

heid bij de burger/spaarder. CD&V wil

enerzijds dat KMO’s zich meer direct op

de markt financieren via obligaties en

anderzijds de vrijstelling van belas-

tingen op spaargelden uitbreiden naar

andere financiële instrumenten, zoals

die obligaties voor KMO’s. Zo wordt de

spaarder fiscaal gestimuleerd om het

gat in de financiering van onze lokale

economie op te vullen – en hier ook het

risico voor te dragen. Een derde manier

waarop men KMO’s aan geld wil helpen

is crowdfunding. De partij wil dat de

FSMA de drempels snel verlaagt zodat

KMO’s bedragen hoger dan 300.000 euro

kunnen ophalen via ‘de crowd’, die

gestimuleerd wordt via fiscale aftrek

en gedeeltelijke overheidswaarborgen.

Crowdfunding kan zeer interessant

zijn, maar het is belangrijk dat de

overheid een duidelijk kader schept

over welke plaats het inneemt. FairFin

pleit voor crowdfunding voor sociale

en ecologische doelen. Daarnaast moet

de geldverschaffer duidelijk op de

hoogte zijn van de risico’s.

Groen

De groenen gaan verder dan de

bankenwet en willen het universele

bankenmodel aanpakken met een

echte splitsing. Ze breken een lans voor

het van de beurs halen van spaarban-

ken om de stabiliteit van het eigen

vermogen van banken te verhogen. De

partij pleit voor een eigen vermogen

van 10% van de totale omvang van

de bank, zonder risicoweging in de

Basel normen. Dat gaat een pak verder

dan de huidige kapitaalsminima en

is bevorderend voor de stabiliteit van

banken. Op het vlak van bonussen,

stelt de partij dat die bij beursgeno-

teerde bedrijven enkel aan langeter-

mijnsresultaten (5 à 10 jaar) mogen

gekoppeld worden. Bovendien moeten

financiële instellingen die bonussen

geven aan personeel of managers, ook

malussen invoeren, waardoor men ook

opdraait voor slechte prestaties. FairFin

zou daarnaast ook graag zien dat er

binnen banken kwalitatieve incentives

aan personeel worden gegeven om

duurzaamheid en maatschappelijk

nut te bevorderen. Groen pleit ervoor

om van Belfius een overheidsbank te

maken. De rol van die bank zou zijn:

infrastructuurprojecten financieren en

de financieringsnood bij KMO’s opvan-

gen. Ze zou in al haar activiteiten een

sterke nadruk op ethiek, duurzaam-

heid en sociale meerwaarde moeten

hanteren. Winst is niet de voornaamste

missie van de bank en gemeenten wor-

den beter geen aandeelhouder, omdat

lokale bestuurders niet rechtstreeks

door het parlement geïnterpelleerd kun-

nen worden. Groen heeft ook aandacht

voor kleinere spelers in de sector en

wil coöperatief bankieren stimuleren.

Op welke manier dit moet gebeuren

is evenwel onduidelijk. Groen breekt

ook een lans voor het weghalen van

juridische en administratieve drempels

voor crowdfunding en complemen-

taire munten in het verenigingsleven.

FairFin maakt de kanttekeningen

dat crowdfunding voor verenigingen

aanvullend moet zijn (en niet een

vervanging van subsidies) en dat het

voor complementaire munten vooral

interessant is een experimenteer-

ruimte te creëren. Tenslotte wil de

partij ook trading aanpakken. De

financiële transactietaks (FTT) moet er

komen en enkele financiële producten

en technieken zoals naakt short selling

en CDS-verzekeringen op een risico

dat men zelf niet loopt wil de partij

verbieden.

N-VA

Net als de CD&V wil ook de NVA de

burger responsabiliseren door de vrij-

stelling van belasting van spaargeld uit

Frank Vanaerschot

11

campagne

te breiden naar inkomsten uit obligaties

en aandelen tot een bedrag van 2200

euro. Voor een partij die zoveel van

haar pijlen richt op een van de groot-

aandeelhouders van Dexia, is er verder

opvallend weinig aandacht voor het

aanpakken van de regelgeving die de

aandeelhouders van banken in staat

stelt om het businessmodel dat Dexia

ten val bracht, te hanteren.

Open VLD

De Vlaamse liberalen zien de financiële

sector hervormen als een beklonken

zaak. Banken kunnen door de volgens

Open VLD ‘strenge’ kapitaalregels niet

aan de kredietbehoeften van KMO’s

voldoen. Ze pleit er net als de N-VA

en de CD&V voor om naast spaargeld

ook de inkomsten uit obligaties en

aandelen vrij te stellen van belastin-

gen. De partij wil ook crowdfunding

uitwerken tot een volwaardig alterna-

tief financieringsmiddel voor al dan

niet startende ondernemingen en de

nodige regelgevende belemmeringen

wegnemen. Ook hier wordt de burger

geresponsabiliseerd. Gwendolyn Rutten

verraste ons enkele weken geleden

toen ze tijdens een interview in Reyers

Politiek een video van Triodos toonde

als inspiratie voor haar visie. Van het

ondersteunen van de manier waarop

Triodos aan bankieren doet, zien we

spijtig genoeg niet zo veel terug in het

verkiezingsprogramma van Open VLD.

PVDA+

De PVDA+ analyseert wel hoe de

bankenwet geen echte splitsing is en

banken onvoldoende hervormt, maar

banken splitsen staat alsnog niet in

haar programma. De partij pleit voor

een verdubbeling van de Basel III

kapitaalnormen. De risicoweging om

kapitaalnormen binnen de Basel

normen te berekenen is problematisch

en laat de poort open voor misbruik,

maar met dit voorstel zou het eigen

vermogen van banken en hun stabi-

liteit sterk toenemen. PVDA+ gaat voor

een afschaffing van de prestatiegerichte

bonussen. Hiermee worden de prikkels

voor personeel om snelle winsten te

maken volledig weggenomen. PVDA+

gaat voor een nieuwe publieke bank.

De partij benadrukt hierbij dat het doel

van die bank niet is zoveel mogelijk

winst te maken, maar kredietverlening

om sociale en ecologische vooruitgang

te boeken. Dat er aan een cumulverbod

van bestuursmandaten wordt gedacht

en aan een controleorgaan van

personeels- en klantenorganisaties.

FairFin zou daar ook middenveldor-

ganisaties aan toevoegen om over het

investeringsbeleid te waken. PVDA+

is tenslotte voor een harde aanpak

van trading in de financiële sector. Ze

wil een financiële transactietaks en is

ook voorstander van het verbod van

een aantal producten en praktijken. Zo

willen ze afgeleide en gestructureerde

producten, ‘korte termijn’ speculatie

en short selling, hefboomfondsen en

‘speculatiefondsen’ afschaffen.

Sp.a

Een splitsing staat bij sp.a niet op

de agenda. Sp.a neemt vrede met de

bankenwet en wil deze maatregelen

ook op Europees niveau. De partij wil

wel meer eigen vermogen in functie

van risico dan de Europese regels nu

voorschrijven: meer eigen kapitaal

voor systemische banken en de regels

transparanter maken. Vraag blijft met

hoeveel het kapitaal verhoogt moet

worden. Bonussen zijn volgens de

partij aangepakt in de bankenwet. Niet

meer dan helft jaarloon en gekoppeld

aan lange termijnresultaten. Sp.a is de

enige partij die pleit voor een onaf-

hankelijk orgaan met toezichthouders,

academici en middenveld dat over

de sector rapporteert over thema’s

zoals reële economie, schadelijke

investeringen en betrokkenheid in

belastingparadijzen. Ze pleit ook voor

onafhankelijke financiële vormingen

door de FSMA in samenwerking met

het middenveld over wat banken doen

en wat hun impact op de samenleving

is. Sp.a wil ook de regels voor banken

herzien zodat die kleine, duurzame

en coöperatieve banken voldoende

beschermen. Ervoor zorgen dat de

bijzondere bankentaks kleine banken

niet benadeelt lijkt FairFin hier een

eerste belangrijke stap. De partij pleit

ook voor uitbreiding van crowdfunding

voor financiering ondernemingen door

de prospectusplicht te versoepelen. S.pa

wil ook trading aanpakken door de

financiële transactietaks in te voeren

en voedselspeculatie indijken door

efficiënte positielimieten in te voeren in

eigen land en in Europa.

•

campagne

12

campagne

Gebruikers van complementaire munten: wie zijn ze en wat drijft hen? FairFin interviewt mensen die actief zijn met gemeenschapsmunten, LETS of andere vormen van munten die naast de euro bestaan. Deze keer het woord aan Isabel Bombeke.

Op welke manier ben je bezig met

complementaire munten?

Ik zie mezelf als een activist voor

grassroots deel- en ruileconomie-in-op-

leiding. Ik heb een stevige basis meege-

kregen in de LETS gemeenschap van ons

land. In eigen stad (Sint-Niklaas) ben

ik nu vier jaar coördinator van de LETS

groep. Hoewel coördinator in deze con-

text wat misleidend is: de vrijwilligers

in onze groep beredderen onze economie

ook zonder coördinator. Onze LETS groep

is sociaal zeer divers. Arm en rijk, met

en zonder computer, communicatie-sterk

en communicatie-vrees, ziek en gezond,

met en zonder papieren. Het coachen

van deze prachtige menselijke verzame-

ling is mijn dagdagelijkse bezigheid tot

nu geweest.

Verder ben ik enorm gebeten door de

verschillende ontwerpen van comple-

mentaire munten en de sociale relaties

die aan de grondslag ervan liggen. Hoe

start je met zo’n munt? Welke informatie

heb je nodig? Hoe kan je mensen weer

met elkaar in contact brengen? Hoe

bereik je het punt waarop mensen

beslissen om met elkaar te gaan ruilen

of projecten uit te werken? De realiteit

is slechts ten dele in handboeken en

workshops terug te vinden. Dat maakt

het ook zo’n boeiende materie: je kan

het zelf uitvinden!

Ik ben ook participant in de CC Re-

search Group en soms in een tijdelijke

werkgroep, bijvoorbeeld van gebruikte

software in LETS groepen.

Welke trends zie je op vlak van

complementaire munten?

Ik denk dat wat Bitcoin tot een succes

maakt, invloed zal hebben op toekom-

stige muntontwerpen. Misschien voor

de gekende lokale munten een vreemde

eend, maar dan wel eentje die je doet

nadenken over economische structuren.

Hoe verbind je kleinschalige lokale

initiatieven met elkaar zodat ze globaal

invloed uitoefenen? Hoe kan je onderne-

mingen motiveren om deel te nemen in

je initiatief? Hoe blijf je onafhankelijk?

Meer internationale samenwerkingen

in projecten (CCIA bijvoorbeeld) en uit-

wisselingen van kennis en informatie.

Zowel top-down (bijvoorbeeld Europa)

als individuen die zich internationaal

zullen verbinden met elkaar in kennis-

netwerken en projecten.

Goederen worden steeds meer en meer

gratis gedeeld of weggegeven. WijDelen

en eggsandrabbitholes zijn daar

voorbeelden van. Het is een periode van

diversiteit, experimenteren en creëren in

de deeleconomie.

Is er een (internationaal) initiatief

waar je zelf bijzonder van bent

gecharmeerd?

Momenteel zijn er twee zaken die ik

bijzonder interessant vind. Het eerste is

de ontwikkeling van JoatU. Dat is een

open source software in ontwikkeling

die complementaire economie faciliteert

voor zowel individuen als voor ge-

meenschappen. Wat ik zo boeiend vind

aan de software is dat deelnemende

gemeenschappen hun eigen deeleco-

nomie kunnen organiseren zonder

tussenkomst van een centrale overheid

en zonder centraal uitgegeven munt. De

gebruikte munt JoatUnit wordt gecreëerd

als de gemeenschapsleden een nieuw

aanbod (dienst of goed) quoteren. De

leden valideren hierbij de behoefte van

de gemeenschap en bepalen zo de prijs

in JoatUnit. Als individuele deelnemer

kan je diensten en goederen aanbieden

aan andere deelnemers of aan één

van de gemeenschappen in ruil voor

complementaire (en soms ook nationale)

munten. Handig is dat je bij interper-

soonlijke transacties de muntcombinatie

vrij kan kiezen: in barter en/of Bitcoin

en/of JoatU Unit en/of appelen,… JoatU

combineert een diversiteit aan gebruikte

munten met een door de mensen

zelf georganiseerde economie in een

internationale jas.

Het andere is gedeelde kennis (of

afhankelijk van hoe je het ziet: filosofie)

over de grotere noemer waar comple-

mentaire munten in passen: de econo-

mie van de peers. Interessante lectuur

vers van de pers: The Zero Marginal

Cost Society van Jeremy Rifkin, The

Heretic’s Guide to Global Finance van

Brett Scott en Towards the Democratiza-

tion of the Means of Monetization van

Michel Bauwens.

Je was bij de presentatie van het

nieuwe handboek gemeenschapsmun-

ten (zie pag. 15). Wat verwacht je

hiervan?

Ik denk dat Vlaanderen een boost zal

kennen van lokale munten uitgegeven

door de gemeenten zelf. Het boek is

een duw in de rug voor de gemeente-

besturen en zal het lokale beleid voor

gemeenschapsmunten mee veranderen.

Ik hoop dat het handboek aanzet tot

meer verscheidenheid in munten. België

is klaar voor experimenten!

COM’mon let’s LETS

socrowd

13

socrowd

’t Legumenhofke in Neerijse is een

biologisch groenteteeltbedrijf in

opstart op een oppervlakte van onge-

veer 1 hectare, met een 40-tal soorten

bekende en minder bekende groenten.

Als klant van ’t Legumenhofke

ontvang je in ruil voor een jaarlijkse

bijdrage, wekelijks een deel van de

oogst in de vorm van een groenten-

pakket met verse, lokaal geteelde sei-

zoensgroenten. Deze werkvorm wordt

Community Supported Agriculture

(CSA) genoemd. ’t Legumenhofke kan

wel een financieel duwtje in de rug

gebruiken om de opstart te vergemak-

kelijken en ineens het goede materi-

aal te kunnen aankopen om efficiënt

te kunnen werken. Boerin Greet De

Smedt: “Ik zou een lening kunnen

aanvragen een klassieke bank maar

ik ben het niet eens met de manier

waarop de banken omgaan met hun

klanten en vooral wat zij met het

spaargeld van hun klanten financie-

ren. Daarnaast is het ook niet zeker

dat zij zo’n kleinschalig project willen

financieren, tenzij tegen woekerrente.

En de duurzamere bank kan mij geen

lening bieden voor zo’n klein bedrag.”

Via vrienden kwam ze in contact met

SoCrowd en zo kwam de bal aan het

rollen. ’t Legumenhofke vroeg 15.000

euro aan op een termijn van vijf jaar,

waarvan ze eerst 5000 euro zelf zou

moeten verzamelen bij sympathisan-

ten. SoCrowd was snel overtuigd van

de sociaal-ecologische meerwaarde

van het project, maar voor starters is

borgstelling vaak een struikelblok.

Een van de mogelijkheden was een

andere organisatie vragen om borg te

staan voor de lening. Coördinator Tom

Alleman van SoCrowd belde rond en

kwam bij de Jeugdbond voor Natuur

en Milieu (JNM) terecht. Pieter Delafor-

trie van JNM: “Wij zijn zelf bezig met

een verbouwing en kregen daarvoor

een rentevrije lening van SoCrowd,

dus we waren al in contact met Tom.

Hij vertelde over ’t Legumenhofke

en omdat wij altijd wel in zijn voor

toffe, maatschappelijke projecten,

waren we direct geïnteresseerd. Dan

hebben we samen met SoCrowd het

risico bekeken, want zeker met die

verbouwing nu moeten we wel wat

voorzichtig zijn. Maar toen dat in orde

bleek hebben we ons borg gesteld en

’t Legumenhofke meteen ook gevraagd

voor samenwerking. Een afdeling van

ons in Leuven werkt daar eigenlijk

heel dichtbij en hun eerstvolgende

vergadering is dan daar doorgegaan.

Inmiddels helpen de jongeren mee

planten en beheren. Zij doen dat

graag en ’t Legumenhofke heeft er

ook wat aan.” En de lening? Die is

inmiddels uitgekeerd, want de 5000

euro was binnen no time binnen. ’t

Legumenhofke krijgt dus de vliegende

start waar ze op had gehoopt.

Projectoproep

Scouts & gidsen Dendermonde is

een van de grootste scoutsgroepen

van Vlaanderen. Wekelijks staat

een ploeg van ongeveer 90 leiders

klaar om rond de 350 leden een

leuke zaterdagnamiddag te bezorgen.

Scouts Dendermonde heeft ook een

Akabe-tak (‘Anders Kan Best’). Hierin

zitten kinderen of jongeren met een

lichamelijke of verstandelijke

beperking. Tweewekelijks doen zij

met hun leiding wat iedere andere

tak van de groep ook doet: plezier

maken op een scoutieve manier. Nu is

de scoutsgroep aan het bouwen aan

broodnodige nieuwe lokalen zodat

dit alles in de toekomst nog steeds

mogelijk is. Als de scouts erin slagen

15.000 euro te verzamelen, kunnen ze

rekenen op een rentevrije lening van

45.000 euro van Socrowd.

Help Scouts Dendermonde dit project

te realiseren! Koop een aandeel van

100 euro via www.socrowd.be of 02

274 00 17

Boerderij vindt groene jongens en meisjesOf: hoe alternatieve financiering kan leiden tot structurele samenwerking

achter de schermen

14

achter de schermen

“Van duurzaam moeten leven naar duurzaam willen leven”Studio Spark helpt FairFin nieuwe beleidsperiode in

Een pak vaste inkomsten dat wegvalt, een nieuwe beleidsperiode op komst, nieuwe media, nieuwe crisis met nieuwe kansen… FairFin kon wel wat advies gebruiken! We deden beroep op Studio Spark, een Antwerps bureau met expertise in duurzaam ondernemen. Spark werkte eerder onder andere voor Ecover, Coca Cola en Bond Beter Leefmilieu. Stefaan Vandist en Tom Duhoux zijn beiden zaakvoerders en begeleidden FairFin bij de start van een veranderingstraject.

De titel van jullie eindrapport

voor FairFin is ‘van organisatie

naar beweging’. Wat wil dat

zeggen?

Tom (rechts op foto): “Als een

grote groep mensen dezelfde rich-

ting uit wil, heb je een beweging.

De vragen waar wij van uit zijn

gegaan is: hoe zorgen we ervoor

dat meer mensen betrokken raken

bij de thematiek van FairFin? Hoe

maken we onszelf relevant? En

hoe brengen we dat op een goede

manier over?”

Stefaan: “Ik denk dat de belangrijkste

verwezenlijking bij FairFin is dat we

onszelf hebben veranderd van een

‘zweeppartij’ naar een organisatie die

haar expertise inzet om iedereen aan

te zetten tot een ethische reflex in z’n

financiën.”

Tom: “Doel is te zorgen dat dat

inzicht collectief wordt én dat het

wordt omgezet in daden.”

Speelt zo’n proces bij meer

organisaties?

Stefaan: “Je ziet bij veel NGO’s dat er

een beweging is naar onafhankelijk-

heid in termen van geld enerzijds en

anderzijds naar andere manieren van

impact uitoefenen. Dat is natuurlijk

deels gedreven door de conjunctuur

– inkomsten die wegvallen, subsidies

die op de tocht komen te staan – maar

ook door de sociale media, die mensen

in staat stellen zelf iets in gang te

zetten. Als wij met z’n tweeën vandaag

vinden dat het schandalig is dat

Romakinderen in Antwerpen op straat

moeten bedelen, kunnen wij vanavond

via Facebook een campagne opstarten

waarmee we morgen in Volt komen.

Dan ontstaat natuurlijk het risico dat

NGO’s overbodig worden.”

Waarin zit dan de kans voor FairFin?

Stefaan: “Dat iedereen, los van

politieke strekking het er nu mee eens

kan zijn dat de economische structuur

verkeerd zit. Er is een enorm groot

draagvlak voor de boodschap van

FairFin.

Tom: “Als je je richt op die nieuwe

doelgroep en ziet dat je tools in orde

zijn, dan ben je volgens ons effectief

bezig.”

Waaruit halen jullie je inspiratie?

Stefaan: “Ik denk dat wij jager-verza-

melaar zijn van innovatieve cases rond

duurzaamheid en sociale rechtvaardig-

heid in binnen- en buitenland. Alles

wat ons sterkt in onze overtuiging: we

gaan van duurzaam moeten leven naar

duurzaam wíllen leven. We schuimen

internet af, lezen manuscripten… We

weten ’t goed passeren en tappen af.

Daarbij: iedere betaalde opdracht, zoals

die voor FairFin, biedt ons de gelegen-

heid om een nieuw domein te gaan

afspeuren.”

Kenden jullie FairFin vantevoren?

Stefaan: “Ik wel. Ik had zelfs posters

op mijn kamer, van Diksia en Mortis

Tank. Ik vond dat keistoer.”

Is het nieuwe FairFin nog wel stoer?

Stefaan: “Ik denk dat het veel

moediger en veel stoerder is om bloot

te leggen hoe we vastzitten in een

verkeerd systeem en om mensen met

de juiste instrumenten te activeren,

dan om te zeggen dat alle banken

slecht zijn.”

doe mee

15

doe mee

Bouw mee aan

Het is misschien een once in a lifetime

opportunity om mee te bouwen aan je

eigen bank. Pak die kans en doe mee

met NewB. Wil je coöperant worden?

Voor 20 euro heb je een aandeel van

NewB. Je wordt dan op de hoogte

gehouden van de vorderingen van de

bank en uitgenodigd voor de AV. Je

mag per persoon zes aandelen kopen.

Ga naar newb.coop/nl/ik-bouw-mee

en schrijf je in. Hier vind je ook hoe

je, als je al een aandeel hebt, er meer

bij kunt kopen.

Steun projecten FairFin onlineIn dit magazine vragen we financiële

steun voor twee projecten: het onder-

zoek Dirty Profits III naar schadelijke

investeringen door onze banken en de

Faire Geldwijzer Starterskit. Hiervoor

kun je ook online een gift doen. Ga

naar www.ikwilhelpen.be, klik op

‘steun’, kies FairFin en vervolgens

het gewenste project. Je kan je gift

uitvoeren via de meeste betaalme-

thodes: via je kredietkaart of via de

betaalknop van je bank. De gift gaat

rechtstreeks naar FairFin, zonder

enige omweg. Voor giften vanaf 40

euro ontvang je een fiscaal attest.

Word lid van FairFin

Vind jij het werk van FairFin waarde-

vol? Wil je van op de eerste rij mee-

doen met de campagne Maak Van Je

Geld Een Superheld? Word dan lid van

FairFin. Je ontvangt dit magazine,

een welkomstkado en 10% korting

op FairFin producten en activiteiten.

Meld je aan via www.fairfin.be/lid

en maak 20 euro over op rekening

BE77 8939 4401 1442 (IBAN) / VDSP-

BE91 (BIC) met de mededeling ‘lidgeld

2014 + je naam’. Bedankt!

Blijven plakkenWe nodigen jullie uit om mee onze

stickers te blijven plakken! Voor een

pakketje kun je contact opnemen met

FairFin, via sticker@fairfin.be of 02

201 0770. Vermeld in je aanvraag of je

er 10, 20, 50, 100 of 200 wilt.

Nieuw: het handboek gemeenschapsmunten ‘Maak je Buurt Uitmuntend!’

Dit handboek voor lokale besturen en organisaties laat je kennismaken

met de talloze mogelijkheden van gemeenschapsmunten. Het is vooral

een praktische gids, een doe-boek dat bestuurders of organisaties toelaat

de juiste keuzes te maken en stappen te zetten, samen met de burgers.

Het biedt een systematisch overzicht van wat er bij de opstart van een

gemeenschapsmunt komt kijken. Hiermee kun je als lokaal bestuur of

organisatie precies inschatten welke kennis je zelf al in huis hebt en voor

welke delen je beter kan samenwerken

met externe deskundigen. Auteurs:

Bernard Lietaer, Edgar Kampers en

Anne Snick. Misschien iets voor jouw

gemeente? Te downloaden en te

bestellen via www.thuisindestad.be

FairFin voert campagnes die Belgische banken en het brede publiek informeren en aanzetten om anders om te gaan met geld. Daartoe voert de organisatie onderzoek naar onverantwoorde of schadelijke investeringen van Belgische banken en brengt het duurzame bankproducten alternatieve vormen van ‘omgaan met geld’ in kaart.

Heb je vragen, opmerkingen of suggesties?

Mail de redactie: redactie@fairfin.be

FairFin zkt. vette bonusJe kunt ons vrijblijvend steunen met een eenmalige gift, of via een permanente opdracht. Stort je bijdrage op rekening (BE 10)5230 8038 6504 / BIC: TRIOBEBB van FairFin met de mededeling ‘vette bonus’.

Je kan ook storten via de site ikwilhelpen.be, waar je met een online overschrijving of via Bancontact, Visa, Mastercard of American Express een bedrag overmaken op de rekening van FairFin.

REDACTIE EN ADMINISTRATIEVooruitgangstraat 333/9 - 1030 BrusselTel: 02/201 07 70, Fax: 02/201 06 02info@fairfin.be

VERANTWOORDELIJKE UITGEVERKristien Vermeersch, Vooruitgangstraat 333/9 -1030 Brussel

AAN DIT NUMMER WERKTEN MEEDirk Barrez, Isabel Bombeke, Pieter Delafortrie, Tom Duhoux, Evert Peeters, Martina Schwab, Frank Vanaerschot, Stefaan VandistHOOFDREDACTIE Marjon MeijerDRUKKER De Wrikker ONTWERP & OPMAAK Yichalal

ABONNEMENTENJe kunt dit tijdschrift ontvangen door lid te worden van FairFin. Maak 20 euro over op rekening BE77 8939 4401 1442 (IBAN) / VDSPBE91 (BIC) met de mededeling ‘lidgeld 2014 + je naam’ en je ontvangt de volgende nummers in je brievenbus. Een lidmaatschap loopt van januari tot en met december. Word je midden in het jaar lid, dan worden voorgaande nummers uit het jaar alsnog toegestuurd.

slimmer dan de bank

16

COLOFON

Bijna 70.000 Belgen zijn het afgelopen jaar van bank ver-

anderd. Uitgebreid onafhankelijk onderzoek naar de mo-

tieven van die overstappers is er niet. Maar de banken zelf

doen wel hun best om de grieven van ontevreden klanten

in kaart te brengen. De meest uitgebreide bevraging van

die soort is recent door KBC uitgevoerd. En dan blijkt

dat Belgische klanten zich niet in de eerste plaats zorgen

maken om het rendement op hun persoonlijke beleggingen

– hoewel de banken zelf dat wél als belangrijkste criterium

blijven beschouwen voor hun klantentrouw. In de praktijk

maken bankklanten zich minstens evenveel zorgen over

de rol van hun bank in de samenleving.

Zijn burgers slimmer dan de bank?

Gevraagd naar de belangrijkste tekortkoming van hun

bank, verwijst het cliënteel van KBC naar de financiële (in)

stabiliteit van de instelling. Grote consternatie op de afde-

lingen corporate social responsbility: hoe is dat mogelijk?

Heeft KBC inmiddels niet alle staatsteun terugbetaald en

doen ze het intussen niet ‘beter dan de markt’ als het gaat

om de kapitaalbuffers? Klanten begrijpen blijkbaar heel

goed dat die buffers – naakt en ongewogen – nog steeds

schommelen rond de 4% van de totale balans, nauwelijks

hoger dan in 2008. Om echt grote schokken op te vangen

blijft zo’n provisie – in het geval van KBC gaat het om

ongeveer 11 miljard euro – ruim onvoldoende.

En als tweede grote tekortkoming wijzen de KBC-klanten

op de gebrekkige financiering van de lokale economie door

de grootbanken. En ook dat antwoord is behoorlijk pijnlijk

voor een bank die van ‘duurzame lange termijn-relaties’

met particulieren en lokale ondernemers dé inzet heeft

gemaakt van haar reputatie-heropbouw na de financiële

crisis. Natuurlijk speelt hier de ‘erfenis van het verleden’,

maar ook vandaag blijft er werk aan de winkel. KBC

reserveerde in 2013 precies 48% van de middelen op haar

balans voor kredieten aan particulieren en bedrijven in

hun ‘thuismarkten’. Op die manier doet ze heel wat beter

dan concurrenten BNP Paribas en, vooral, Deutsche Bank.

Maar heel erg ambitieus is die 48% nog steeds niet.

Als banken het vertrouwen van hun klanten écht wil-

len terugwinnen, dan doen ze de opmerkingen van die

klanten best niet te gemakkelijk af als een ‘perceptiepro-

bleem’. Burgers en klanten zijn slimmer dan men denkt. En

misschien krijgen op die manier ook ethische en duurzame

investeringsmogelijkheden eindelijk de airplay die ze

verdienen. FairFin blijft daar in elk geval aan werken.

slimmer dan de bank

Evert Peeters