Maak van je geld een superheld!
-
Upload
netwerk-vlaanderen-vzw -
Category
Documents
-
view
218 -
download
0
description
Transcript of Maak van je geld een superheld!
België - BelgiquePB
1000 Brussel 11/1366
VOORJAAR 2014 32e jaargang nr. 1 Afgiftekantoor 1099 Brussel X, P2A8306 Afzender: FairFin, Vooruitgangstraat 333/9, 1030 Brussel
Maak van je geld een superheld NewB klaar voor tweede golf
“Banken zijn compleet onveilig”
edito
2
Je hebt een zicht- en een spaarrekening. Minstens één keer per week maak je geld over naar een andere bankrekening. Je gebruikt een debit- of creditcard. Misschien heb je een hypotheek? Ben je aangesloten bij een pensioenfonds of heb je een levensverzekering afgesloten?
Bijna elke dag zijn we onderdeel van
de financiële matrix - en toch hebben
we meestal maar een vaag idee hoe
het eigenlijk werkt. Het is complex.
Sommige mensen proberen dingen die
te complex zijn uit de weg te gaan.
Andere proberen de complexiteit te
temmen door haar netjes op te delen
in begrijpelijke categorieën. Die
categorieën zijn geruststellend – ze
geven ons het gevoel van controle.
Binnen het financieel systeem kan
je bijvoorbeeld de volgende drie
actoren onderscheiden: de aanbieders
van diensten (banken en andere
financiële dienstverleners), gebrui-
kers van die diensten (klanten) en
politieke actoren. Weliswaar kan je
deze drie categorieën ook in realiteit
terug vinden, ze zijn gekoppeld aan
verwachtingen, die dan vaak onver-
vuld blijven:: wij verwachten dat
onze bankiers een volledig overzicht
van de financiële structuur hebben.
Hetzelfde geldt voor de politici.
En van klanten wordt een eerder
passieve houding verwacht, louter
als consument van de financiële
diensten.
Het financiële systeem wordt continu
(her)opgericht en veranderd, niet
alleen door degenen die de diensten
aanbieden, maar ook door alle
andere betrokken actoren. En ieders
rol is vaak minder eenduidig dan we
zouden denken. Heb je je ooit bedacht
dat je het geld dat je stort bij een
bank ook zou kunnen beschouwen
als een lening aan je bank? Natuurlijk
hebben sommige actoren veel meer
macht bij het testen en (her)tekenen
van de grenzen van de financiële
wereld. Een jonge derivatenhandelaar
bij een grote investeringsbank,
is door het gebruik van complexe
financiële instrumenten in staat om
dingen te verkopen waarvan we
slechts een paar jaar geleden nooit
gedacht hadden dat die verkoopbaar
zijn. Politici Carter Glass en Henry B.
Steagall introduceerden in de jaren
‘30 de Glass-Steagall Act om deposito-
en investeringsbanken te splitsen (die
dan in 1999 onder Bill Clinton weer
werd afgeschaft).
Ja, er zijn machtsongelijkheden.
Maar juist omdat het financiële sys-
teem complex, dynamisch en steeds
in verandering is, kun je er toch
toegang toe krijgen en dingen doen.
In plaats van complexiteit te mijden
of haar in categorieën te temmen, is
er nog een andere mogelijkheid: com-
plexiteit appreciëren. Waar beginnen?
Er zijn verschillende opties, maar een
heel evidente is: via onze persoon-
lijke relatie met de financiële wereld,
de ‘small finance’, zoals Brett Scott
dat in zijn boek The heretics guide
to global finance noemt. Deze small
finance kunnen wij als springplank
gebruiken om ook de ‘high finance’ te
begrijpen. Een groot bedrijf gebruikt
financiële instellingen min of meer
voor dezelfde dingen dan wij, alleen
doen ze dat op veel grotere schaal.
Meer nog, het zijn onze persoonlijke
relaties met de financiële sector die
wij het makkelijkste kunnen opvol-
gen en veranderen.
Maak van je geld een superheld! Hoe
dat gaat? Houd FairFin in de gaten:
check onze wereldkaart met dirty
profits van acht Belgische banken
(pag. 3), raadpleeg onze scan van de
partijprogramma’s (pag. 10) en volg
de Faire Geldwijzer (pag. 8). Je hebt
een deel van je geld al superheld
gemaakt door een aandeel bij NewB
te kopen? Op pagina 7 vind je een
update.
Iedereen is welkom de financiële
matrix te ontdekken en je eigen geld-
stroom in nieuwe banen te leiden.
edito
Enter the financial matrix
3 Oeps, mijn geld leeft!
6 Bank to Basics III: Ewald Engelen
7 NewB klaar voor tweede golf
8 Maak van je geld een superheld!
10 Wat zeggen partijen over financieel systeem?
INHOUD
Martina Schwab
???
3
12 COM’mon lets LETS
13 Socrowd
14 Studio Spark helpt FairFin veranderen
16 Slimmer dan de bank Evert Peeters
???
Oeps, mijn geld leeft!
Stel: je hebt een hart voor duurzaamheid. Je isoleert je dak, koopt FairTrade producten Maar wat doet je geld ondertussen? FairFin bracht in kaart welke van de banken actief in België investeren in bedrijven met een zeer slechte reputatie op vlak van respect voor milieu en/of mensenrechten. Enkele voorbeelden.
Gazprom is een grote speler in de
gas-, olie- en energiesector. Haar hoofdkwar-
tier ligt in Moskou en de Russische regering
heeft een aandeel van 50,002% in het bedrijf.
Verschillende van de gas- en olieprojecten van
Gazprom hebben een serieus negatieve sociale
en ecologische impact. Bijvoorbeeld het drillen
naar olie in de Noordpoolzee. Gazprom wil aan
de olie die onder het ijs ligt geraken. Samen
met Shell overigens: in 2013 kwamen president
Poetin en de Nederlandse premier Rutte overeen
dat Shell een aandeel van 33% in het drilproject
krijgt. Greenpeace protesteert hiertegen, omdat
die activiteiten nefast zijn voor het ecosysteem.
Op 19 september 2013 arresteerde de Russische
kustwacht 28 Greenpeace activisten en 2
journalisten op het schip de Arctic Sunrise
op grond van piraterij. Ze werden een maand
vastgehouden in Moermansk en daarna overge-
plaatst naar een gevangenis in St. Petersburg.
Met de Olympische Spelen in Sotsji op komst,
koos Rusland eieren voor haar geld en verleende
de activisten amnestie.
a KBC investeerde 43 miljoen euro in Gazprom
a Belfius investeerde 5 miljoen euro in Gazprom
a ING investeerde 803 miljoen euro in Gazprom
a BNP Paribas investeerde 1474 miljoen euro in
Gazprom
a Deutsche Bank investeerde 415 miljoen euro
in Gazprom
a Van Lanschot investeerde 11 miljoen euro in
Gazprom
a VDK investeerde 0,3 miljoen euro in Gazprom
BAE Systems is een van ‘s
wereld grootste wapenproducenten. Het bedrijf
maakt gevechtsvliegtuigen, oorlogsschepen,
tanks, bewapende voertuigen, schietsystemen,
raketten en munitie. BAE bedient klanten –
waarvan 95% militair – in meer dan honderd
landen. BAE is erop gericht om haar verkoop
aan Azië en het Midden-Oosten op te drijven.
Onlangs sloten ze een deal voor zo’n 3 miljard
euro om Oman te voorzien van gevechtsstraal-
jagers. Hun voornaamste afzetmarkt echter, is
Saoedi-Arabië. Zo leverden ze de bewapende •
© Greenpeace
4
voertuigen waarmee Saoedi-Arabië in maart 2011
Bahrain binnenviel.
a KBC investeerde 3 miljoen euro in BAE Systems
a Belfius investeerde 6 miljoen euro in BAE
Systems
a ING investeerde 5 miljoen euro in BAE Systems
a BNP Paribas investeerde 128 miljoen euro in
BAE Systems
a Deutsche Bank investeerde 327 miljoen euro in
BAE Systems
LPP is een Poolse textielfabrikant die ver-
koopt aan meer dan 700 Poolse kledingwinkels
onder merken als Reserved, Cropp, House en
Mohito. LPP produceert 19% van haar producten
in Bangladesh. LPP was betrokken bij het Rana
Plaza drama in 2013, waarbij 1127 arbeiders
omkwamen en meer dan 2000 mensen gewond
raakten. Het kantoorgebouw Rana Plaza was
omgetoverd tot een fabriekshal voor vijf
kledingfabrieken, allemaal met zware machine-
rie. Een dag voor het drama werden er scheuren
in de muur gedetecteerd, maar het management
verzekerde de werknemers dat het veilig was
om door te gaan met werken, ondanks het feit
dat winkels in de buurt werden ontruimd. Het
management van LPP heeft de slachtoffers noch
hun families enige tegemoetkoming of compen-
satie aangeboden. De vice-voorzitter van LPP zei
dat hij zich niet schuldig voelde over het Rana
Plaza drama en dat er daarom geen nood was er
op enige manier verantwoordelijkheid in op te
nemen.
a KBC investeerde 1 miljoen euro in LPP
a ING investeerde 160 miljoen euro in LPP
• Oeps, mijn geld leeft! Steun onafhankelijk onderzoek Dirty ProfitsDeze gegevens resulteren uit het onderzoek Dirty Profits dat FairFin met het internationaal consortium Facing Finance in 2012 en 2013 deed. Facing Finance werd tot mei gesubsidieerd door de Europese Unie, maar een nieuwe subsidieaanvraag daar is niet goedgekeurd. Onderzoek naar de investeringen van onze banken is echter zo belangrijk voor het werk van FairFin, dat we het geld voor nieuw onderzoek nu, samen met onze partners, zelf proberen te verzamelen bij onze achterban. In totaal is er 10.000 euro nodig voor Dirty Profits III. Wil jij geïnformeerd blijven over welke banken schadelijke praktijken financieren? Steun jij onafhankelijk onderzoek? Help ons dan met een onafhan-kelijke bijdrage. Je mag storten op rekening (BE 10) 5230 8038 6504 / BIC: TRIOBEBB van FairFin met de mededeling “Dirty Profits”. Voor giften vanaf 40 euro ontvang je een fiscaal attest waarmee je 45% van je gift terugkrijgt via de belasting. Bedankt!
© LeFlic17images/ChrisGravett
5
Newmont Mining is een van
de grootste goudproducenten ter wereld. Newmont
is hoofdaandeelhouder van het bedrijf dat de
Cajamarca mijn in Peru bezit. Deze meest winst-
gevende mijn ter wereld zorgt voor controverse
sinds haar opening in 1993, vooral wegens haar
aantasting van de waterhuishouding. De vaak
gebezigde �excuus� voor mijnontginning is dat
het een motor is voor economische ontwikkeling
in de omgeving. De situatie in Cajamarca weerlegt
dit argument: na 20 jaar mijnontginning is het
gebied nog altijd een van de armsten van het
land. Newmont zegt jobs te creëren, maar veel
lokale bewoners verloren juist hun inkomen.
David Verstockt van de beweging CATAPA: “Er is
meer vervuiling, daardoor meer vissensterfte in
de forelkwekerijen, er zijn meer taxi’s, meer rijke
‘expats’ die de lokale prijzen voor voeding en
onderdak de hoogte in drijven,... Bovendien merkt
men dat de voornaamste economische activiteit
van de regio (zuivelproductie) onder de aanwezig-
heid van de mijn heeft geleden. Cajamarca was de
tweede grootste zuivelproducent van het land, nu
staan ze op een zevende plek.”
Er staat ook een nieuw Peruviaans goudmijn-
project op de planning: het Conga-project. Deze
mijn zou vier meren vernietigen, 680 bronnen
vervuilen en minstens 228000 liter water per uur
verbruiken. Er is dan ook een grote protestbewe-
ging vanuit de bevolking, waarbij al vijf doden
en honderden gewonden zijn gevallen. Newmont
reageerde hierop met: “De situatie is ongelukkig,
maar we herbevestigen onze verbintenis met Ca-
jamarca.” Typisch voor de houding van Newmont,
zegt Verstockt: “Newmont is wereldwijd verwik-
keld in tal van sociale conflicten, door hun totale
gebrek aan raadpleging van en respect voor de
lokale bevolking. Het Congaverzet is symbolisch
voor de praktijken van Newmont wereldwijd.”
a KBC investeerde 3 miljoen euro in Newmont
Mining
a Belfius investeerde 2 miljoen euro in Newmont
Mining
a ING investeerde 141 miljoen euro in Newmont
Mining
a BNP Paribas investeerde 183 miljoen euro in
Newmont Mining
a Deutsche Bank investeerde 367 miljoen euro in
Newmont Mining
a Argenta investeerde 1 miljoen euro in New-
mont Mining
* investeringen tussen 2011 en 2013
Een uitgebreider overzicht vind je op www.fairfin.be/mind-the-map
Zet greenwashers in hun hemdBanken met de meest ronkende verklaringen over duurzaamheid en een groene toekomst, doen vaak de grootste investeringen in de wapenindustrie, opwarming van de aarde, vernietiging van leefomgeving en schendingen van mensenrechten. BNP Paribas Fortis bijvoorbeeld zegt dat “ze strikte richtlijnen hanteert voor activiteiten in en met sectoren zoals palmolie, houtpulp, de productie van elektriciteit uit steenkool, de mijnbouw en de
bewapening. De lijst met sectoren behoort tot de volledigste in Europa en breidt steeds verder uit.” Ook ING stelde een uitgebreid beleid en richtlijnen op – maar wel met de nodige ruimte voor achterpoortjes en disclaimers om afstand te doen van haar verantwoordelijkheden.FairFin is nog maar zelden een bankier tegengekomen die volmondig toegeeft dat zijn bank ook bedrijven financiert die systematisch mensen uitbuiten of het milieu vernietigen.
Maar je kunt zeker eens doorvragen. Bijvoorbeeld:
a Volgens welke positieve sociale en ecologi-sche criteria wordt mijn geld geplaatst?
a Welke schadelijke praktijken worden zeker niet gefinancierd?
a Krijg ik de namen van de bedrijven die gefinancierd werden?
© C
ATAP
A (L
ien
Mer
re, D
avid
Ver
stoc
kt)
bank2basics
6
“Banken zijn compleet onveilig”
bank2basics
Ewald Engelen rijgt banken en toezichthouders aan zijn degen
De samenleving moet greep krijgen
op het bankwezen. Om inzicht te
krijgen in het financieel systeem en
meningen uit te wisselen, organiseert
FairFin sinds 2013 een reeks debat-
ten onder de titel Bank2Basics. Voor
Bank2Basics III kwam de Nederlandse
financieel geograaf Ewald Engelen op
6 februari naar de Vooruit in Gent.
Hij nam geen blad voor de mond:
“De banksector wil nog altijd niet
erkennen welke schade ze heeft
aangericht. Ze heeft tien jaar poten-
tiële maatschappelijke ontwikkeling
weggegooid en de politieke agenda
voor de komende jaren vastgelegd:
bezuinigen en lastenverzwaring.” Een
kort verslag.
Financialisering
“Niet de Amerikaanse situatie met
hypotheekverstrekkingen aan NINJA’s
(No-Income-No-Job-or-Assets) heeft
de crisis veroorzaakt, maar het
kabaal van de 30 grootste banken
van Europa en de VS. Zij hebben
samen een casino opgebouwd waarin
onderpanden voor leningen werden
uitgewisseld, wat leidde tot een
vastgoedbel en het drama wat daarop
volgde. Het is niet de VS die achter
de crisis zit, het is een proces van
financialisering, waarbij alle banken
de marktleider wilden nadoen. Onze
Europese banken hebben precies
hetzelfde gedaan als Goldman Sachs.”
Hét probleem van de banken volgens
Engelen, is dat de totale balansen
van banken enorm zijn, terwijl het
eigen kapitaal maar klein is. Dat geeft
banken enorme hefbomen om allerlei
ontransparante producten de markt
op te zwieren. Dat is een wankele
constructie, want zo’n bank hoeft niet
veel verlies te maken op die immense
balans om zonder eigen vermogen
te zitten en tegen een faillissement
aan te kijken. Bovendien: “Ben je een
bank van 100 miljard dan ga jijzelf
failliet bij een faillissement, ben je
een bank van 1000 miljard dan gaat
de belastingbetaler failliet. Banken
zijn too big to fail, too big to jail en
too big to manage.”
De staart die met zijn hond kwispelt
Op dit moment ligt er politiek geen
enkele oplossing voor dit probleem
op tafel. Erger nog: het feit dat
besluitvorming hierover naar Eu-
ropees niveau wordt getild, maakt
het alleen maar gemakkelijker voor
banken om de politiek te chanteren.
Er wordt enkel gediscussieerd over
‘een beetje meer interne controle op
de mechanismen die banken mogen
blijven uitvoeren’. Er bestaan wel
kapitaalsvereisten (Basel III), maar
die laten toe dat banken zelf bepalen
hoe risicovol de activa op hun balans
zijn. “Banken zijn compleet onveilig.
Zolang wij banken toestaan om
de risico’s te manipuleren om hun
eigen vermogen zo klein mogelijk te
houden, zullen ze blijven gaan voor
de hoogste rendementen voor hun
aandeelhouders en de grootste bonus-
sen voor zichzelf.”
“We moeten doorvoeren wat pijn
doet,” vindt Engelen, “het eigen kapi-
taal verplicht verhogen. Tot 10% van
de totale balans. Dat is de standaard
buiten de EU en de VS. En daar is het
nog altijd de hond die met zijn staart
kwispelt, in plaats van andersom.”
Zijn het echt alleen maar de banken?
“Natuurlijk is dit een verhaal dat niet
stopt bij de banken, maar reikt tot in
de haarvaten van het kapitalisme. We
zijn met z’n allen één grote petri-
schaal voor alles wat met de crisis
te maken heeft. We zijn allemaal
gevangen door de vastgoedroes en we
moeten onze verslaving aan schuld
afbouwen. Dat is een berenklus.”
Kijk voor de volledige presentatie
van Engelen in beeld en geluid op
www.fairfin.be/engelen
interview
7
interview
Na de eerste NewB golf in 2013, waarbij
maar liefst 44.000 mensen een aandeel
kochten, is het werk aan de oprichting
van de bank begonnen. Ervaren ban-
kiers zijn het team komen versterken
en is er een zakelijk plan opgemaakt.
Maar er moet nog veel werk worden
verzet om in 2015 een licentie te
bekomen van de Nationale Bank. Op de
algemene vergadering in januari is een
begroting goedgekeurd om de volgende
stappen kunnen zetten. FairFin sprak
met Dirk Barrez, een van de eerste
initiatiefnemers van NewB.
“We willen zo snel mogelijk 2,5
miljoen euro verzamelen bij bestaande
en nieuwe coöperanten, zowel burgers
als organisaties. Mensen kunnen nu
dan ook tot 120 euro aandelen kopen.
Op het einde van het jaar moeten er
voldoende engagementen zijn, zeker
ook van grote investeerders, voor in
totaal 60 miljoen.”
“We zijn nu redelijk op koers. 65
procent van de coöperanten die bijstor-
ten heeft zijn aandeel tot het maximum
verhoogd. Dit laat zien dat ze hun
droom nog koesteren en er ook in willen
investeren. Nu hebben we ook méér
coöperanten nodig. Want met hoe meer
we zijn, hoe sneller we succesvol een
rendabele bank kunnen neerzetten eens
het zover is. En hoe makkelijker we
grote investeerders kunnen overtuigen.
We proberen extra aandeelhouders te
vinden via de organisaties, via de me-
dia en via zogenaamde ‘ambassadeurs’,
actieve coöperanten die we materiaal
geven voor een presentatie en die zelf
mensen bijeen roepen. Ik ben onlangs
bij zo’n bijeenkomst geweest in Limburg
en dat ging heel goed. Ze denken erover
om zich in een vijftal Limburgse regio’s
op te delen en van daaruit verder
te werken. Coöperanten organiseren
zichzelf – en maken zo hun bank.”
Brief van de Nationale Bank
Op het NewB kantoor in Brussel neemt
de dialoog met de officiële instanties
veel tijd in beslag. “Met de FSMA
hebben we al langere tijd gesprekken
voor de prospectus, maar de Nationale
Bank kwam daar tussendoor gefietst.
Zij had natuurlijk gehoord van onze
plannen en vroeg of ze niet mocht
weten in welke richting wij dachten.
Dus wij documentatie laten toekomen,
met daarbij uitdrukkelijk de vermelding
dat dit confidentiële voorbereidende
documenten waren. En toen kregen
we maanden later een brief waarin
ze stelde dat ze onze hypotheses zeer
optimistisch vond. Intussen zijn we
op gesprek geweest en zijn alle vragen
beantwoord, maar feit blijft dat ze een
institutionele aandeelhouder eist die
kan garanderen dat er altijd kapitaal
zal zijn.”
“Het is uiteraard terecht dat we worden
bevraagd op onze financiële waarde.
Maar uit de houding van de Nationale
Bank blijkt wel dat ze niet op ons
zitten te wachten. Wat mee kan spelen,
is het idee dat er teveel banken zijn.
Maar de crisis is juist veroorzaakt door
banken die te groot zijn, het lijkt me
alleen maar logisch dat je dan beter
méér banken kan hebben. In feite
gebeurt net het omgekeerde: het aantal
banken in België is de voorbije decen-
nia gehalveerd. Daarnaast is het lang
geleden dat er nog een aanvraag voor
een nieuwe bank is geweest – en dan
nog één opgericht door burgers! ‘Welke
risico’s brengt dat wel niet met zich
mee?!’ Wel, veel kleinere dan een bank
als Dexia. Er zijn tientallen banken,
overigens altijd de kleinere, die het wel
hebben gered doorheen de crisis, juist
doordat ze zich met de reële economie
hebben beziggehouden.“
Meer dan één goede
Onlangs stond de bank Crelan in het
Nieuwsblad met de kop: ‘NewB-coöpe-
ranten zijn bij ons van harte welkom’.
Er zijn nog campagnes van banken die,
zij het soms minder expliciet, geïnspi-
reerd zijn door de komst en de ideeën
van NewB. “Het is natuurlijk geweldig
dat NewB nu al invloed uitoefent op
het bancaire landschap. Laat ze ons
vooral nadoen: er zijn enkele tientallen
banken, het zou niet slecht zijn als er
meer echt duurzame banken tussen
zitten.”
Politiek blijft het dan weer ijzig stil.
In de verkiezingsprogramma’s wordt
nauwelijks gesproken over banken.
“En dat mag je op z’n minst vreemd
noemen. Er komen grote inleverings-
oefeningen aan ten gevolge van de
bankencrisis en banken worden niet
aangesproken. Zoals een Gentse politica
het verwoordde tijdens de NewB tour:
‘Als overheid doen we het niet, dus
dan moet de samenleving het doen.
Maar dan moet de overheid er op z’n
minst over waken dat de samenleving
het kán doen.’ “
‘Een bank van burgers: wie neemt er nu zo’n risico?!’NewB maakt zich op voor tweede golf
campagne
8
campagne
FairFinners doen ‘t zelfMaak van je geld een superheld!
9
kort
FairFinners doen ‘t zelfMaak van je geld een superheld!
De financiële wereld heeft een stevige her-
vorming nodig. Politici zijn er tot nu toe niet
geslaagd om een duurzaam financieel systeem,
ten dienst van de reële economie en de sa-
menleving, te ontwikkelen. In plaats daarvan
luisteren ze nog steeds naar diegenen die de
financiële crisis mee veroorzaakt hebben.
Het goede nieuws is: ook zonder nieuw systeem
kunnen wij (als individu, organisatie, bedrijf)
zelf stappen ondernemen om ons geld duurzaam
te maken. Zo slaan we zelfs twee vliegen in één
klap! Via ons geld dragen we een steentje bij
aan een betere maatschappij en tegelijkertijd
geven we onze politici en bankiers een duidelijk
signaal: Belgen kiezen bewust voor de betere
alternatieven.
De eerste stappen: Mind the Map en de Faire Geldwijzer
Je hoeft niet veel geld te hebben om er een
superheld van te maken. Geïnformeerd zijn over
wat je bank doet met je geld, is een heel belang-
rijke eerste stap. Op www.fairfin.be/mind-the-
map kun je zien hoe jouw bank scoort op ‘risico
op schadelijke investeringen’ en ‘betrokkenheid
bij de reële economie’. Ook staat er uitgelegd hoe
je van bank kunt veranderen.
Eens je bewust voor een bank gekozen hebt,
sta je ook nog eens voor de keuze voor een
product. Van pamperrekening tot pensioenspa-
ren, bankproducten achtervolgen ons ons hele
leven. Duurzaam sparen en beleggen is enorm
in opmars. Bijna elke bank biedt wel duurzame
producten aan. Er bestaat echter geen wettelijke
definitie van wat duurzame bankproducten zijn.
De bank bepaalt dus zelf welke criteria zij han-
teert voor producten die zij aanbiedt als ‘duur-
zaam’, ‘maatschappelijk verantwoord’ of ’groen’.
Zo kan het dat zelfs via zogenaamd duurzame
bankproducten wordt geïnvesteerd in steenkool
of ontbossing. FairFin ontwikkelt momenteel een
Faire Geldwijzer die helpt je om bewust te kiezen
voor producten die écht OK zijn.
Maar je hoeft zelfs
geen bank binnen
te gaan om duur-
zaam te investeren.
Je kunt een lening
geven aan een vriend die
een bedrijf wil starten, een
aandeel kopen van een cvba uit
de sociale economie of via een crowdfundings-
site een tof project financieren. Meer nog: je
moet zelfs niet bij de euro blijven om op een
ethische manier om te gaan met geld. In steeds
meer Belgische gemeenten vind je LETS-groepen
en andere complementaire muntsystemen. In
de Faire Geldwijzer vind je een overzicht van
mogelijkheden om van je geld een superheld te
maken, binnen en buiten de bank om.
Maak de Faire Geldwijzer Starterskit mee mogelijk!
Vind je het belangrijk dat FairFin praktische
tips geeft over hoe je je geld duurzaam kunt
maken? Dat we zoveel mogelijk mensen
handvaten bieden om zelf ethisch aan de slag
te gaan met hun kapitaal, hoe klein dat ook
is? Vind je het leuk om die informatie in een
handig boekje toegestuurd te krijgen? Steun dan
de Faire Geldwijzer Starterskit! FairFin heeft
2000 euro nodig om het boekje op te maken
en te drukken. We willen dit bedrag bij elkaar
brengen met giften. Je kunt een gift doen vanaf
10 euro. Iedereen die een bijdrage doet, krijgt
– als hij dat wil – een exemplaar toegestuurd.
Voor giften vanaf 40 euro krijg je een fiscaal
attest waarmee je 45% van je gift terugkrijgt
via de belasting. Stort op rekening (BE 10)5230
8038 6504 / BIC: TRIOBEBB van FairFin met de
mededeling ‘geldwijzer + je naam’. Wil je de
starterskit thuisgestuurd krijgen? Stuur dan
tegelijkertijd een mail met daarin je postadres
naar [email protected]. De actie loopt tot 1 juni.
Als we tegen die tijd voldoende geld hebben
opgehaald, heb je de Faire Geldwijzer Starterskit
drie weken later in de bus. Bedankt!
analyse
10
Wat zeggen verkiezingsprogramma’s over het financieel systeem?
analyse
Vijf jaar na de bankencrisis zitten we nog altijd stevig op onze honger wat betreft het onder controle brengen van de financiële sector – ondanks de beloftes van politici over partijgrenzen heen tijdens die woelige periode. FairFin is benieuwd of er tijdens de verkiezingskoorts ook iets te snoepen valt en vergeleek de verkiezingsprogramma’s met ons memorandum.
In het vet de thema’s, in rood bedenkingen van FairFin.
CD&V
Het programma van de CD&V vertrekt
vanuit de vaststelling dat de gedane
bankhervormingen volstaan. De partij
kiest niet voor een splitsing van spaar
– en investeringsbanken, maar schaart
zich achter de bankenwet. Een wet die
volgens FairFin positieve elementen
bevat, maar spaargeld en samenleving
onvoldoende beschermt voor de
risico’s van het investeringsbankieren.
Daarnaast erkent CD&V dat vooral KMO’s
problemen hebben om aan krediet
te geraken. Naast co-financiering en
andere steun vanuit de overheid zelf
om alsnog bankkrediet te krijgen, legt
de partij een grote verantwoordelijk-
heid bij de burger/spaarder. CD&V wil
enerzijds dat KMO’s zich meer direct op
de markt financieren via obligaties en
anderzijds de vrijstelling van belas-
tingen op spaargelden uitbreiden naar
andere financiële instrumenten, zoals
die obligaties voor KMO’s. Zo wordt de
spaarder fiscaal gestimuleerd om het
gat in de financiering van onze lokale
economie op te vullen – en hier ook het
risico voor te dragen. Een derde manier
waarop men KMO’s aan geld wil helpen
is crowdfunding. De partij wil dat de
FSMA de drempels snel verlaagt zodat
KMO’s bedragen hoger dan 300.000 euro
kunnen ophalen via ‘de crowd’, die
gestimuleerd wordt via fiscale aftrek
en gedeeltelijke overheidswaarborgen.
Crowdfunding kan zeer interessant
zijn, maar het is belangrijk dat de
overheid een duidelijk kader schept
over welke plaats het inneemt. FairFin
pleit voor crowdfunding voor sociale
en ecologische doelen. Daarnaast moet
de geldverschaffer duidelijk op de
hoogte zijn van de risico’s.
Groen
De groenen gaan verder dan de
bankenwet en willen het universele
bankenmodel aanpakken met een
echte splitsing. Ze breken een lans voor
het van de beurs halen van spaarban-
ken om de stabiliteit van het eigen
vermogen van banken te verhogen. De
partij pleit voor een eigen vermogen
van 10% van de totale omvang van
de bank, zonder risicoweging in de
Basel normen. Dat gaat een pak verder
dan de huidige kapitaalsminima en
is bevorderend voor de stabiliteit van
banken. Op het vlak van bonussen,
stelt de partij dat die bij beursgeno-
teerde bedrijven enkel aan langeter-
mijnsresultaten (5 à 10 jaar) mogen
gekoppeld worden. Bovendien moeten
financiële instellingen die bonussen
geven aan personeel of managers, ook
malussen invoeren, waardoor men ook
opdraait voor slechte prestaties. FairFin
zou daarnaast ook graag zien dat er
binnen banken kwalitatieve incentives
aan personeel worden gegeven om
duurzaamheid en maatschappelijk
nut te bevorderen. Groen pleit ervoor
om van Belfius een overheidsbank te
maken. De rol van die bank zou zijn:
infrastructuurprojecten financieren en
de financieringsnood bij KMO’s opvan-
gen. Ze zou in al haar activiteiten een
sterke nadruk op ethiek, duurzaam-
heid en sociale meerwaarde moeten
hanteren. Winst is niet de voornaamste
missie van de bank en gemeenten wor-
den beter geen aandeelhouder, omdat
lokale bestuurders niet rechtstreeks
door het parlement geïnterpelleerd kun-
nen worden. Groen heeft ook aandacht
voor kleinere spelers in de sector en
wil coöperatief bankieren stimuleren.
Op welke manier dit moet gebeuren
is evenwel onduidelijk. Groen breekt
ook een lans voor het weghalen van
juridische en administratieve drempels
voor crowdfunding en complemen-
taire munten in het verenigingsleven.
FairFin maakt de kanttekeningen
dat crowdfunding voor verenigingen
aanvullend moet zijn (en niet een
vervanging van subsidies) en dat het
voor complementaire munten vooral
interessant is een experimenteer-
ruimte te creëren. Tenslotte wil de
partij ook trading aanpakken. De
financiële transactietaks (FTT) moet er
komen en enkele financiële producten
en technieken zoals naakt short selling
en CDS-verzekeringen op een risico
dat men zelf niet loopt wil de partij
verbieden.
N-VA
Net als de CD&V wil ook de NVA de
burger responsabiliseren door de vrij-
stelling van belasting van spaargeld uit
Frank Vanaerschot
11
campagne
te breiden naar inkomsten uit obligaties
en aandelen tot een bedrag van 2200
euro. Voor een partij die zoveel van
haar pijlen richt op een van de groot-
aandeelhouders van Dexia, is er verder
opvallend weinig aandacht voor het
aanpakken van de regelgeving die de
aandeelhouders van banken in staat
stelt om het businessmodel dat Dexia
ten val bracht, te hanteren.
Open VLD
De Vlaamse liberalen zien de financiële
sector hervormen als een beklonken
zaak. Banken kunnen door de volgens
Open VLD ‘strenge’ kapitaalregels niet
aan de kredietbehoeften van KMO’s
voldoen. Ze pleit er net als de N-VA
en de CD&V voor om naast spaargeld
ook de inkomsten uit obligaties en
aandelen vrij te stellen van belastin-
gen. De partij wil ook crowdfunding
uitwerken tot een volwaardig alterna-
tief financieringsmiddel voor al dan
niet startende ondernemingen en de
nodige regelgevende belemmeringen
wegnemen. Ook hier wordt de burger
geresponsabiliseerd. Gwendolyn Rutten
verraste ons enkele weken geleden
toen ze tijdens een interview in Reyers
Politiek een video van Triodos toonde
als inspiratie voor haar visie. Van het
ondersteunen van de manier waarop
Triodos aan bankieren doet, zien we
spijtig genoeg niet zo veel terug in het
verkiezingsprogramma van Open VLD.
PVDA+
De PVDA+ analyseert wel hoe de
bankenwet geen echte splitsing is en
banken onvoldoende hervormt, maar
banken splitsen staat alsnog niet in
haar programma. De partij pleit voor
een verdubbeling van de Basel III
kapitaalnormen. De risicoweging om
kapitaalnormen binnen de Basel
normen te berekenen is problematisch
en laat de poort open voor misbruik,
maar met dit voorstel zou het eigen
vermogen van banken en hun stabi-
liteit sterk toenemen. PVDA+ gaat voor
een afschaffing van de prestatiegerichte
bonussen. Hiermee worden de prikkels
voor personeel om snelle winsten te
maken volledig weggenomen. PVDA+
gaat voor een nieuwe publieke bank.
De partij benadrukt hierbij dat het doel
van die bank niet is zoveel mogelijk
winst te maken, maar kredietverlening
om sociale en ecologische vooruitgang
te boeken. Dat er aan een cumulverbod
van bestuursmandaten wordt gedacht
en aan een controleorgaan van
personeels- en klantenorganisaties.
FairFin zou daar ook middenveldor-
ganisaties aan toevoegen om over het
investeringsbeleid te waken. PVDA+
is tenslotte voor een harde aanpak
van trading in de financiële sector. Ze
wil een financiële transactietaks en is
ook voorstander van het verbod van
een aantal producten en praktijken. Zo
willen ze afgeleide en gestructureerde
producten, ‘korte termijn’ speculatie
en short selling, hefboomfondsen en
‘speculatiefondsen’ afschaffen.
Sp.a
Een splitsing staat bij sp.a niet op
de agenda. Sp.a neemt vrede met de
bankenwet en wil deze maatregelen
ook op Europees niveau. De partij wil
wel meer eigen vermogen in functie
van risico dan de Europese regels nu
voorschrijven: meer eigen kapitaal
voor systemische banken en de regels
transparanter maken. Vraag blijft met
hoeveel het kapitaal verhoogt moet
worden. Bonussen zijn volgens de
partij aangepakt in de bankenwet. Niet
meer dan helft jaarloon en gekoppeld
aan lange termijnresultaten. Sp.a is de
enige partij die pleit voor een onaf-
hankelijk orgaan met toezichthouders,
academici en middenveld dat over
de sector rapporteert over thema’s
zoals reële economie, schadelijke
investeringen en betrokkenheid in
belastingparadijzen. Ze pleit ook voor
onafhankelijke financiële vormingen
door de FSMA in samenwerking met
het middenveld over wat banken doen
en wat hun impact op de samenleving
is. Sp.a wil ook de regels voor banken
herzien zodat die kleine, duurzame
en coöperatieve banken voldoende
beschermen. Ervoor zorgen dat de
bijzondere bankentaks kleine banken
niet benadeelt lijkt FairFin hier een
eerste belangrijke stap. De partij pleit
ook voor uitbreiding van crowdfunding
voor financiering ondernemingen door
de prospectusplicht te versoepelen. S.pa
wil ook trading aanpakken door de
financiële transactietaks in te voeren
en voedselspeculatie indijken door
efficiënte positielimieten in te voeren in
eigen land en in Europa.
•
campagne
12
campagne
Gebruikers van complementaire munten: wie zijn ze en wat drijft hen? FairFin interviewt mensen die actief zijn met gemeenschapsmunten, LETS of andere vormen van munten die naast de euro bestaan. Deze keer het woord aan Isabel Bombeke.
Op welke manier ben je bezig met
complementaire munten?
Ik zie mezelf als een activist voor
grassroots deel- en ruileconomie-in-op-
leiding. Ik heb een stevige basis meege-
kregen in de LETS gemeenschap van ons
land. In eigen stad (Sint-Niklaas) ben
ik nu vier jaar coördinator van de LETS
groep. Hoewel coördinator in deze con-
text wat misleidend is: de vrijwilligers
in onze groep beredderen onze economie
ook zonder coördinator. Onze LETS groep
is sociaal zeer divers. Arm en rijk, met
en zonder computer, communicatie-sterk
en communicatie-vrees, ziek en gezond,
met en zonder papieren. Het coachen
van deze prachtige menselijke verzame-
ling is mijn dagdagelijkse bezigheid tot
nu geweest.
Verder ben ik enorm gebeten door de
verschillende ontwerpen van comple-
mentaire munten en de sociale relaties
die aan de grondslag ervan liggen. Hoe
start je met zo’n munt? Welke informatie
heb je nodig? Hoe kan je mensen weer
met elkaar in contact brengen? Hoe
bereik je het punt waarop mensen
beslissen om met elkaar te gaan ruilen
of projecten uit te werken? De realiteit
is slechts ten dele in handboeken en
workshops terug te vinden. Dat maakt
het ook zo’n boeiende materie: je kan
het zelf uitvinden!
Ik ben ook participant in de CC Re-
search Group en soms in een tijdelijke
werkgroep, bijvoorbeeld van gebruikte
software in LETS groepen.
Welke trends zie je op vlak van
complementaire munten?
Ik denk dat wat Bitcoin tot een succes
maakt, invloed zal hebben op toekom-
stige muntontwerpen. Misschien voor
de gekende lokale munten een vreemde
eend, maar dan wel eentje die je doet
nadenken over economische structuren.
Hoe verbind je kleinschalige lokale
initiatieven met elkaar zodat ze globaal
invloed uitoefenen? Hoe kan je onderne-
mingen motiveren om deel te nemen in
je initiatief? Hoe blijf je onafhankelijk?
Meer internationale samenwerkingen
in projecten (CCIA bijvoorbeeld) en uit-
wisselingen van kennis en informatie.
Zowel top-down (bijvoorbeeld Europa)
als individuen die zich internationaal
zullen verbinden met elkaar in kennis-
netwerken en projecten.
Goederen worden steeds meer en meer
gratis gedeeld of weggegeven. WijDelen
en eggsandrabbitholes zijn daar
voorbeelden van. Het is een periode van
diversiteit, experimenteren en creëren in
de deeleconomie.
Is er een (internationaal) initiatief
waar je zelf bijzonder van bent
gecharmeerd?
Momenteel zijn er twee zaken die ik
bijzonder interessant vind. Het eerste is
de ontwikkeling van JoatU. Dat is een
open source software in ontwikkeling
die complementaire economie faciliteert
voor zowel individuen als voor ge-
meenschappen. Wat ik zo boeiend vind
aan de software is dat deelnemende
gemeenschappen hun eigen deeleco-
nomie kunnen organiseren zonder
tussenkomst van een centrale overheid
en zonder centraal uitgegeven munt. De
gebruikte munt JoatUnit wordt gecreëerd
als de gemeenschapsleden een nieuw
aanbod (dienst of goed) quoteren. De
leden valideren hierbij de behoefte van
de gemeenschap en bepalen zo de prijs
in JoatUnit. Als individuele deelnemer
kan je diensten en goederen aanbieden
aan andere deelnemers of aan één
van de gemeenschappen in ruil voor
complementaire (en soms ook nationale)
munten. Handig is dat je bij interper-
soonlijke transacties de muntcombinatie
vrij kan kiezen: in barter en/of Bitcoin
en/of JoatU Unit en/of appelen,… JoatU
combineert een diversiteit aan gebruikte
munten met een door de mensen
zelf georganiseerde economie in een
internationale jas.
Het andere is gedeelde kennis (of
afhankelijk van hoe je het ziet: filosofie)
over de grotere noemer waar comple-
mentaire munten in passen: de econo-
mie van de peers. Interessante lectuur
vers van de pers: The Zero Marginal
Cost Society van Jeremy Rifkin, The
Heretic’s Guide to Global Finance van
Brett Scott en Towards the Democratiza-
tion of the Means of Monetization van
Michel Bauwens.
Je was bij de presentatie van het
nieuwe handboek gemeenschapsmun-
ten (zie pag. 15). Wat verwacht je
hiervan?
Ik denk dat Vlaanderen een boost zal
kennen van lokale munten uitgegeven
door de gemeenten zelf. Het boek is
een duw in de rug voor de gemeente-
besturen en zal het lokale beleid voor
gemeenschapsmunten mee veranderen.
Ik hoop dat het handboek aanzet tot
meer verscheidenheid in munten. België
is klaar voor experimenten!
COM’mon let’s LETS
socrowd
13
socrowd
’t Legumenhofke in Neerijse is een
biologisch groenteteeltbedrijf in
opstart op een oppervlakte van onge-
veer 1 hectare, met een 40-tal soorten
bekende en minder bekende groenten.
Als klant van ’t Legumenhofke
ontvang je in ruil voor een jaarlijkse
bijdrage, wekelijks een deel van de
oogst in de vorm van een groenten-
pakket met verse, lokaal geteelde sei-
zoensgroenten. Deze werkvorm wordt
Community Supported Agriculture
(CSA) genoemd. ’t Legumenhofke kan
wel een financieel duwtje in de rug
gebruiken om de opstart te vergemak-
kelijken en ineens het goede materi-
aal te kunnen aankopen om efficiënt
te kunnen werken. Boerin Greet De
Smedt: “Ik zou een lening kunnen
aanvragen een klassieke bank maar
ik ben het niet eens met de manier
waarop de banken omgaan met hun
klanten en vooral wat zij met het
spaargeld van hun klanten financie-
ren. Daarnaast is het ook niet zeker
dat zij zo’n kleinschalig project willen
financieren, tenzij tegen woekerrente.
En de duurzamere bank kan mij geen
lening bieden voor zo’n klein bedrag.”
Via vrienden kwam ze in contact met
SoCrowd en zo kwam de bal aan het
rollen. ’t Legumenhofke vroeg 15.000
euro aan op een termijn van vijf jaar,
waarvan ze eerst 5000 euro zelf zou
moeten verzamelen bij sympathisan-
ten. SoCrowd was snel overtuigd van
de sociaal-ecologische meerwaarde
van het project, maar voor starters is
borgstelling vaak een struikelblok.
Een van de mogelijkheden was een
andere organisatie vragen om borg te
staan voor de lening. Coördinator Tom
Alleman van SoCrowd belde rond en
kwam bij de Jeugdbond voor Natuur
en Milieu (JNM) terecht. Pieter Delafor-
trie van JNM: “Wij zijn zelf bezig met
een verbouwing en kregen daarvoor
een rentevrije lening van SoCrowd,
dus we waren al in contact met Tom.
Hij vertelde over ’t Legumenhofke
en omdat wij altijd wel in zijn voor
toffe, maatschappelijke projecten,
waren we direct geïnteresseerd. Dan
hebben we samen met SoCrowd het
risico bekeken, want zeker met die
verbouwing nu moeten we wel wat
voorzichtig zijn. Maar toen dat in orde
bleek hebben we ons borg gesteld en
’t Legumenhofke meteen ook gevraagd
voor samenwerking. Een afdeling van
ons in Leuven werkt daar eigenlijk
heel dichtbij en hun eerstvolgende
vergadering is dan daar doorgegaan.
Inmiddels helpen de jongeren mee
planten en beheren. Zij doen dat
graag en ’t Legumenhofke heeft er
ook wat aan.” En de lening? Die is
inmiddels uitgekeerd, want de 5000
euro was binnen no time binnen. ’t
Legumenhofke krijgt dus de vliegende
start waar ze op had gehoopt.
Projectoproep
Scouts & gidsen Dendermonde is
een van de grootste scoutsgroepen
van Vlaanderen. Wekelijks staat
een ploeg van ongeveer 90 leiders
klaar om rond de 350 leden een
leuke zaterdagnamiddag te bezorgen.
Scouts Dendermonde heeft ook een
Akabe-tak (‘Anders Kan Best’). Hierin
zitten kinderen of jongeren met een
lichamelijke of verstandelijke
beperking. Tweewekelijks doen zij
met hun leiding wat iedere andere
tak van de groep ook doet: plezier
maken op een scoutieve manier. Nu is
de scoutsgroep aan het bouwen aan
broodnodige nieuwe lokalen zodat
dit alles in de toekomst nog steeds
mogelijk is. Als de scouts erin slagen
15.000 euro te verzamelen, kunnen ze
rekenen op een rentevrije lening van
45.000 euro van Socrowd.
Help Scouts Dendermonde dit project
te realiseren! Koop een aandeel van
100 euro via www.socrowd.be of 02
274 00 17
Boerderij vindt groene jongens en meisjesOf: hoe alternatieve financiering kan leiden tot structurele samenwerking
achter de schermen
14
achter de schermen
“Van duurzaam moeten leven naar duurzaam willen leven”Studio Spark helpt FairFin nieuwe beleidsperiode in
Een pak vaste inkomsten dat wegvalt, een nieuwe beleidsperiode op komst, nieuwe media, nieuwe crisis met nieuwe kansen… FairFin kon wel wat advies gebruiken! We deden beroep op Studio Spark, een Antwerps bureau met expertise in duurzaam ondernemen. Spark werkte eerder onder andere voor Ecover, Coca Cola en Bond Beter Leefmilieu. Stefaan Vandist en Tom Duhoux zijn beiden zaakvoerders en begeleidden FairFin bij de start van een veranderingstraject.
De titel van jullie eindrapport
voor FairFin is ‘van organisatie
naar beweging’. Wat wil dat
zeggen?
Tom (rechts op foto): “Als een
grote groep mensen dezelfde rich-
ting uit wil, heb je een beweging.
De vragen waar wij van uit zijn
gegaan is: hoe zorgen we ervoor
dat meer mensen betrokken raken
bij de thematiek van FairFin? Hoe
maken we onszelf relevant? En
hoe brengen we dat op een goede
manier over?”
Stefaan: “Ik denk dat de belangrijkste
verwezenlijking bij FairFin is dat we
onszelf hebben veranderd van een
‘zweeppartij’ naar een organisatie die
haar expertise inzet om iedereen aan
te zetten tot een ethische reflex in z’n
financiën.”
Tom: “Doel is te zorgen dat dat
inzicht collectief wordt én dat het
wordt omgezet in daden.”
Speelt zo’n proces bij meer
organisaties?
Stefaan: “Je ziet bij veel NGO’s dat er
een beweging is naar onafhankelijk-
heid in termen van geld enerzijds en
anderzijds naar andere manieren van
impact uitoefenen. Dat is natuurlijk
deels gedreven door de conjunctuur
– inkomsten die wegvallen, subsidies
die op de tocht komen te staan – maar
ook door de sociale media, die mensen
in staat stellen zelf iets in gang te
zetten. Als wij met z’n tweeën vandaag
vinden dat het schandalig is dat
Romakinderen in Antwerpen op straat
moeten bedelen, kunnen wij vanavond
via Facebook een campagne opstarten
waarmee we morgen in Volt komen.
Dan ontstaat natuurlijk het risico dat
NGO’s overbodig worden.”
Waarin zit dan de kans voor FairFin?
Stefaan: “Dat iedereen, los van
politieke strekking het er nu mee eens
kan zijn dat de economische structuur
verkeerd zit. Er is een enorm groot
draagvlak voor de boodschap van
FairFin.
Tom: “Als je je richt op die nieuwe
doelgroep en ziet dat je tools in orde
zijn, dan ben je volgens ons effectief
bezig.”
Waaruit halen jullie je inspiratie?
Stefaan: “Ik denk dat wij jager-verza-
melaar zijn van innovatieve cases rond
duurzaamheid en sociale rechtvaardig-
heid in binnen- en buitenland. Alles
wat ons sterkt in onze overtuiging: we
gaan van duurzaam moeten leven naar
duurzaam wíllen leven. We schuimen
internet af, lezen manuscripten… We
weten ’t goed passeren en tappen af.
Daarbij: iedere betaalde opdracht, zoals
die voor FairFin, biedt ons de gelegen-
heid om een nieuw domein te gaan
afspeuren.”
Kenden jullie FairFin vantevoren?
Stefaan: “Ik wel. Ik had zelfs posters
op mijn kamer, van Diksia en Mortis
Tank. Ik vond dat keistoer.”
Is het nieuwe FairFin nog wel stoer?
Stefaan: “Ik denk dat het veel
moediger en veel stoerder is om bloot
te leggen hoe we vastzitten in een
verkeerd systeem en om mensen met
de juiste instrumenten te activeren,
dan om te zeggen dat alle banken
slecht zijn.”
doe mee
15
doe mee
Bouw mee aan
Het is misschien een once in a lifetime
opportunity om mee te bouwen aan je
eigen bank. Pak die kans en doe mee
met NewB. Wil je coöperant worden?
Voor 20 euro heb je een aandeel van
NewB. Je wordt dan op de hoogte
gehouden van de vorderingen van de
bank en uitgenodigd voor de AV. Je
mag per persoon zes aandelen kopen.
Ga naar newb.coop/nl/ik-bouw-mee
en schrijf je in. Hier vind je ook hoe
je, als je al een aandeel hebt, er meer
bij kunt kopen.
Steun projecten FairFin onlineIn dit magazine vragen we financiële
steun voor twee projecten: het onder-
zoek Dirty Profits III naar schadelijke
investeringen door onze banken en de
Faire Geldwijzer Starterskit. Hiervoor
kun je ook online een gift doen. Ga
naar www.ikwilhelpen.be, klik op
‘steun’, kies FairFin en vervolgens
het gewenste project. Je kan je gift
uitvoeren via de meeste betaalme-
thodes: via je kredietkaart of via de
betaalknop van je bank. De gift gaat
rechtstreeks naar FairFin, zonder
enige omweg. Voor giften vanaf 40
euro ontvang je een fiscaal attest.
Word lid van FairFin
Vind jij het werk van FairFin waarde-
vol? Wil je van op de eerste rij mee-
doen met de campagne Maak Van Je
Geld Een Superheld? Word dan lid van
FairFin. Je ontvangt dit magazine,
een welkomstkado en 10% korting
op FairFin producten en activiteiten.
Meld je aan via www.fairfin.be/lid
en maak 20 euro over op rekening
BE77 8939 4401 1442 (IBAN) / VDSP-
BE91 (BIC) met de mededeling ‘lidgeld
2014 + je naam’. Bedankt!
Blijven plakkenWe nodigen jullie uit om mee onze
stickers te blijven plakken! Voor een
pakketje kun je contact opnemen met
FairFin, via [email protected] of 02
201 0770. Vermeld in je aanvraag of je
er 10, 20, 50, 100 of 200 wilt.
Nieuw: het handboek gemeenschapsmunten ‘Maak je Buurt Uitmuntend!’
Dit handboek voor lokale besturen en organisaties laat je kennismaken
met de talloze mogelijkheden van gemeenschapsmunten. Het is vooral
een praktische gids, een doe-boek dat bestuurders of organisaties toelaat
de juiste keuzes te maken en stappen te zetten, samen met de burgers.
Het biedt een systematisch overzicht van wat er bij de opstart van een
gemeenschapsmunt komt kijken. Hiermee kun je als lokaal bestuur of
organisatie precies inschatten welke kennis je zelf al in huis hebt en voor
welke delen je beter kan samenwerken
met externe deskundigen. Auteurs:
Bernard Lietaer, Edgar Kampers en
Anne Snick. Misschien iets voor jouw
gemeente? Te downloaden en te
bestellen via www.thuisindestad.be
FairFin voert campagnes die Belgische banken en het brede publiek informeren en aanzetten om anders om te gaan met geld. Daartoe voert de organisatie onderzoek naar onverantwoorde of schadelijke investeringen van Belgische banken en brengt het duurzame bankproducten alternatieve vormen van ‘omgaan met geld’ in kaart.
Heb je vragen, opmerkingen of suggesties?
Mail de redactie: [email protected]
FairFin zkt. vette bonusJe kunt ons vrijblijvend steunen met een eenmalige gift, of via een permanente opdracht. Stort je bijdrage op rekening (BE 10)5230 8038 6504 / BIC: TRIOBEBB van FairFin met de mededeling ‘vette bonus’.
Je kan ook storten via de site ikwilhelpen.be, waar je met een online overschrijving of via Bancontact, Visa, Mastercard of American Express een bedrag overmaken op de rekening van FairFin.
REDACTIE EN ADMINISTRATIEVooruitgangstraat 333/9 - 1030 BrusselTel: 02/201 07 70, Fax: 02/201 06 [email protected]
VERANTWOORDELIJKE UITGEVERKristien Vermeersch, Vooruitgangstraat 333/9 -1030 Brussel
AAN DIT NUMMER WERKTEN MEEDirk Barrez, Isabel Bombeke, Pieter Delafortrie, Tom Duhoux, Evert Peeters, Martina Schwab, Frank Vanaerschot, Stefaan VandistHOOFDREDACTIE Marjon MeijerDRUKKER De Wrikker ONTWERP & OPMAAK Yichalal
ABONNEMENTENJe kunt dit tijdschrift ontvangen door lid te worden van FairFin. Maak 20 euro over op rekening BE77 8939 4401 1442 (IBAN) / VDSPBE91 (BIC) met de mededeling ‘lidgeld 2014 + je naam’ en je ontvangt de volgende nummers in je brievenbus. Een lidmaatschap loopt van januari tot en met december. Word je midden in het jaar lid, dan worden voorgaande nummers uit het jaar alsnog toegestuurd.
slimmer dan de bank
16
COLOFON
Bijna 70.000 Belgen zijn het afgelopen jaar van bank ver-
anderd. Uitgebreid onafhankelijk onderzoek naar de mo-
tieven van die overstappers is er niet. Maar de banken zelf
doen wel hun best om de grieven van ontevreden klanten
in kaart te brengen. De meest uitgebreide bevraging van
die soort is recent door KBC uitgevoerd. En dan blijkt
dat Belgische klanten zich niet in de eerste plaats zorgen
maken om het rendement op hun persoonlijke beleggingen
– hoewel de banken zelf dat wél als belangrijkste criterium
blijven beschouwen voor hun klantentrouw. In de praktijk
maken bankklanten zich minstens evenveel zorgen over
de rol van hun bank in de samenleving.
Zijn burgers slimmer dan de bank?
Gevraagd naar de belangrijkste tekortkoming van hun
bank, verwijst het cliënteel van KBC naar de financiële (in)
stabiliteit van de instelling. Grote consternatie op de afde-
lingen corporate social responsbility: hoe is dat mogelijk?
Heeft KBC inmiddels niet alle staatsteun terugbetaald en
doen ze het intussen niet ‘beter dan de markt’ als het gaat
om de kapitaalbuffers? Klanten begrijpen blijkbaar heel
goed dat die buffers – naakt en ongewogen – nog steeds
schommelen rond de 4% van de totale balans, nauwelijks
hoger dan in 2008. Om echt grote schokken op te vangen
blijft zo’n provisie – in het geval van KBC gaat het om
ongeveer 11 miljard euro – ruim onvoldoende.
En als tweede grote tekortkoming wijzen de KBC-klanten
op de gebrekkige financiering van de lokale economie door
de grootbanken. En ook dat antwoord is behoorlijk pijnlijk
voor een bank die van ‘duurzame lange termijn-relaties’
met particulieren en lokale ondernemers dé inzet heeft
gemaakt van haar reputatie-heropbouw na de financiële
crisis. Natuurlijk speelt hier de ‘erfenis van het verleden’,
maar ook vandaag blijft er werk aan de winkel. KBC
reserveerde in 2013 precies 48% van de middelen op haar
balans voor kredieten aan particulieren en bedrijven in
hun ‘thuismarkten’. Op die manier doet ze heel wat beter
dan concurrenten BNP Paribas en, vooral, Deutsche Bank.
Maar heel erg ambitieus is die 48% nog steeds niet.
Als banken het vertrouwen van hun klanten écht wil-
len terugwinnen, dan doen ze de opmerkingen van die
klanten best niet te gemakkelijk af als een ‘perceptiepro-
bleem’. Burgers en klanten zijn slimmer dan men denkt. En
misschien krijgen op die manier ook ethische en duurzame
investeringsmogelijkheden eindelijk de airplay die ze
verdienen. FairFin blijft daar in elk geval aan werken.
slimmer dan de bank
Evert Peeters