“Maak het toch gezellig!”

Historische recepten van de hongerwinter tot nu

Illustratie omslag: Ger Soutendijk

“Maak het toch gezellig!”

Historische recepten van de hongerwinter tot nu

“Wie het hedenbeoordeelt moet over voldoendeverleden beschikken.”

Wim de Bie

Voorwoord

Kruidmoes, hete bliksem en balkenbrij, wie weet nog wat het is? Gevoelens

van nostalgie overvielen mij toen deze recepten opdoken tijdens de

bewerking van het archief van het Voorlichtingsbureau voor de Voeding (de

huidige Stichting Voedingscentrum Nederland) door het Project Wegwerken

Archief Achterstanden (PWAA). En dat was slechts één van de memorabele

momenten tijdens onze opdracht. Het bewerken en selecteren van alle

overheidsarchieven tot 1976 bleek één groot avontuur van nieuwe vormen

van samenwerking tot en met de introductie van een nieuwe werkwijze voor

archiefselectie.

We zijn trots dat duizenden documenten van de rijksoverheid uit de periode

tot 1976 nu via het Nationaal Archief voor het publiek toegankelijk zijn. We

vonden pareltjes, zoals een brief van Gerard Reve en deden vele bijzondere

ontdekkingen. Niet alleen brieven en nota’s, maar ook tekeningen van

vliegende schotels, een stiletto en spelletjes en dus ook deze recepten van het

Voorlichtingsbureau voor de Voeding. Een selectie van deze recepten hebben wij

in dit boekje voor u gebundeld. Ze bieden een kijkje in de Nederlandse keuken

en de heersende tijdsgeest. Sommige recepten staan in schril contrast met de

huidige tijd van overvloed, overgewicht en moderne keukentechnieken. Maar dat

jong en oud elkaar kunnen inspireren, bewijst Pierre Wind met zijn eigentijdse

bloembollenrecept.

Bij het samenstellen van dit boekje werd opnieuw duidelijk dat papieren

archieven slechts een deel van ons erfgoed vormen. De bollen van de Darwin

Tulp die de Nederlandse bevolking in de Tweede Wereldoorlog at, blijken niet

meer commercieel te verkrijgen. Ze zijn in Nederland alleen nog in “biologische

archieven” te vinden. Het reproduceren van recepten uit de oude doos en het

ontwerpen van een nieuw gerecht leek bijna onmogelijk. Dankzij een donatie

van Darwin Tulpen uit de Hortus Bulborum in Limmen is dit toch gelukt. Het

resultaat is het bewijs dat je met bestaande ingrediënten samen een nieuwe weg

in kan slaan. En het toont maar weer eens hoe belangrijk het goed bewaren van

informatie is.

Ik dank iedereen die geholpen heeft PWAA tot een goed einde te brengen. Veel

lees- en kookplezier gewenst!

Aart van der Kooij

Directeur PWAA

3

Inhoudsopgave4

Voorwoord3 Voorwoord

Oorlog 7 Oorlog in de keuken

9 Stamppot van tomaten en uien

9 Tomatenpuree

11 Stoofschotel prei, knolselderij en erwten

11 Stoofschotel herfst- of meiraapjes

12 Lente gewone dag

13 Zomer gewone dag

14 Herfst gewone dag

15 Winter gewone dag

16 Een Lenteavonddrank

17 Een Herfstavonddrank

19 Gemarineerde Haring

Hongerwinter21 Leven op Tulpenbollen en Dahliaknollen

22 De Suikerbiet op zijn best

23 Het gebruik van suikerbieten

29 Kalender November 1944

30 Het gebruik van tulpenbollen

32 Receptenvoor het gebruik van bloedplasma

34 Dahliaknollen of tuinknollen

Wederopbouw37 Nieuwe snufjes in de keuken

38 De Poffert: Een echte Groningse delicatesse

39 Kruidmoes

40 Hoofdkaas

41 Zuurkool

Feestdagen43 Maak het toch gezellig!

44 De toegenomen populariteit van de Matse

46 Paasrecepten

48 De Pinksterdagen eten we...

50 Snoeperijtjes, nagerechten en hartige hapjes

41 Pinksterdagen

42 Kerstdagen

Dranken56 Warme dranken met taptemelk

56 Koude dranken met taptemelk

56 Verfrisschende dranken met karnemelk

57 Vruchtenpuree en vruchtensap

57 Dunne soepen

57 Groente bouillon

57 Thee

Pierre Wind58 Tulpenbollen

Index64 Index

5

Oorlog6

Oorlog in de keuken

Er is altijd behoefte aan recepten in tijden van

voedselschaarste. Dat is een belangrijke les uit de Eerste

Wereldoorlog. Dankzij deze recepten stond ondanks de

beperkte middelen zo toch nog een goede en evenwichtige

maaltijd op tafel.

Met de aanvang van de Tweede Wereldoorlog werden dan

ook naarstig kookboekjes geproduceerd. Leraressen van

de huishoudscholen bleken creatief in het verzinnen van

recepten met ingrediënten die de mogelijke schaarste in

luxe voedingsmiddelen, zoals vlees, boter en suiker konden

opvangen.

Voedingsmiddelen gingen ‘op de bon’: in de kranten kon je

lezen op welke tijden je naar de winkel moest om de producten

aan te schaffen. Dit zorgde vaak voor enorme wachtrijen.

Vanuit de overheid was vooral het Voorlichtingsbureau

van de Voedingsraad actief met het experimenteren met de

voorhanden zijnde producten. Het bureau stelde recepten

en complete dagmenu’s samen die vervolgens in de diverse

kranten en folders werden gepubliceerd.

7

De tomaat: “Het Westlandsche product met zoo talrijke mogelijkheden!”1

Tijdens de oorlog kreeg de Nederlandse bevolking in

toenemende mate te maken met voedseltekorten. Om

toch voldoende voedingswaarden binnen te krijgen

werd gekookt met de groenten van het seizoen en werd

gebruik gemaakt van vervangende ingrediënten. Vooral

zuidvruchten waren slecht verkrijgbaar. Als vervanging

werd de tomaat een populair ingrediënt in de keuken van

de Nederlandse huisvrouw.

De tomaten werden vooral in de beginjaren van de oorlog op

de Westlandse veilingen met miljoenen verkocht. Wel was

er een verschil tussen de koude tomaten en de zogenaamde

stooktomaten, die afkomstig waren van de gestookte

warenhuizen. Deze stooktomaten konden eerder op de

markt worden gebracht maar waren daardoor wél aanzienlijk

duurder.

De tomaten werden gebruikt in stoofschotels, jams en puree.

Tips om tomaten te conserveren stonden in kranten en

kookboekjes.

1 Het Vaderland, avondblad (8 juli 1940).

8

9

10

(1)

(2) (3) (4)

(5)

Bereidwijze stoofschotelPeulvruchten worden gaar gemaakt in hooikist of kranten. (1) De schoongeboende

aardappelen worden in vieren gesneden. (2) De groente wordt in stukjes gesneden.

(3) De bijna gaar geworden peulvruchten worden met de aardappelen en groente een

half uur gekookt. (4) Alle bestanddeelen worden losjes door elkaar gemengd.

(5) Het vocht wordt er als saus bij gegeven.

11

12

13

14

15

16

17

Visch is Vleesch18

19

Hongerwinter20

Leven op Tulpenbollenen Dahliaknollen

In het bezette westen van Nederland was er tijdens de

winter van ’44-’45 nauwelijks voedsel. Deze Hongerwinter

was het gevolg van een spoorwegstaking en een daarop

volgende importblokkade. In oktober 1944 leefden de

mensen in de grote steden al op een hongerrantsoen:

1 brood en 1 kilogram aardappelen per persoon per week.

Op het platteland was wel voedsel beschikbaar. Lange rijen

mensen trokken te voet of met handkarren langs de boerderijen

om voedsel te halen. Deze hongertochten waren zeer gevaarlijk

vanwege de kou en de oorlog. Ruim 20.000 mensen stierven in

die rampzalige winter door ondervoeding en kou.

De overheid adviseerde in deze periode om het karige dieet

aan te vullen met tulpenbollen, suikerbieten en dahliaknollen

zodat de weerstand van de mensen beter op peil bleef. Om

deze voeding wat meer op smaak te brengen, voegde de kok

noodgedwongen bloedplasma van dode dieren toe.

21

De Suikerbiet op zijn best

Suikerbieten zijn normaal gesproken te hard voor

consumptie. Maar in de Hongerwinter drong de overheid er

toch op aan ze te eten. Om het gebruik van de suikerbiet in

de keuken aan te moedigen, verschenen er diverse artikelen

en recepten in de kranten om ze op een zo smakelijk

mogelijke manier klaar te maken. Het was de bedoeling

meer begrip voor het ‘nieuwe’ voedsel te verkrijgen en

duidelijk te maken dat je met de suikerbiet meer kon dan

er alleen stroop van maken.

De commissie Boon nam de voorlichting over het

suikerbietengebruik in Den Haag voor haar rekening. Er

werden avonden bij cafetaria en restaurants georganiseerd

om de Haagse bevolking in te lichten hoe je op smaakvolle

wijze een heerlijke voedzame pap kon maken. ‘Door wat

citroenessence of wat azijn toe te voegen, kan de bietensmaak

weggenomen worden’.1

De suikerbiet was in grote hoeveelheden beschikbaar en had

een hoge voedingswaarde. Er bestond daarom een speciale

rasp om die biet klaar te maken. Deze knol hielp daarmee de

Haagse bevolking en de rest van Nederland de Hongerwinter

iets dragelijker te maken.

1 Het Vaderland (17 januari 1945).

22

23

24

25

26

27

28

29

30

31

32

33

34

35

Wederopbouw36

Nieuwe snufjes in de keuken

In de periode na de Tweede Wereldoorlog begonnen de

herstelwerkzaamheden in Nederland. Het Marshallplan

- een omvangrijk financieel hulpplan uit de Verenigde

Staten - bekostigde de wederopbouw van de infrastructuur,

de economie, en het herstel van de oorlogsschade. Het

kenmerk van de Nederlandse wederopbouw is soberheid

maar ook een voorzichtig optimisme. Voedsel was nog

altijd schaars en veel zaken waren nog op de bon.

Onder de bezielende leiding van Willem Drees bouwde

Nederland de verzorgingsstaat uit. Door de geleide

loonpolitiek, een systeem waarbij lage lonen werden

gehanteerd, kon Nederland zijn positie in de wereldeconomie

danig verbeteren. Ons land krabbelde langzaam uit de

crisis en met Amerika als voorbeeld streefden we een snelle

industrialisatie na. Steeds meer luxegoederen deden hun

intrede in de Nederlandse keuken. Zo verlichtten nieuwe

snufjes als broodroosters en handmixers in de jaren vijftig de

taken van de moderne huisvrouw.

37

De Poffert: Een echte Groningse delicatesse

De Poffert - ofwel ketelkoek - werd vroeger in een speciale

pofferttrommel au bain-marie gekookt. Om te voorkomen

dat de Poffert vast bleef zitten aan de wanden van de

trommel werden de zijkanten belegd met plakjes spek. Het

beslag is nagenoeg hetzelfde als van de pannenkoek, maar

dankzij de stroop en droge worst is de Poffert een echte

delicatesse uit Groningen.

De Poffert is naast een typisch Gronings gerecht, ook een

klein gehucht aan het Hoendiep in de gemeente Zuidhorn in

Groningen. Het plaatsje is vernoemd naar de boerderij

De Poffert die in het gebied staat. De betreffende boerderij is

op haar beurt naar het Groningse gerecht vernoemd. Een

andere nabij gelegen boerderij in De Poffert heet

De Pannenkoek. In de volksmond heet het gehuchtje dan

ook De Poffert en De Pannenkoek.

38

39

40

41

Feestdagen42

Maak het toch gezellig!

Het dagelijkse leven van de Nederlander tijdens en net na

de oorlog stond vooral in het teken van spaarzaamheid.

Maar juist in deze moeilijke periode, wilden Nederlanders

er tijdens de feestdagen iets goeds van maken. Het

Voorlichtingsbureau van de Voedingsraad riep daarom

in december 1942 op: “Laat in dezen tijd toch vooral de

feestdagen niet onopgemerkt voorbijgaan. Meer dan ooit

heeft iedereen behoefte aan gezelligheid!”1

En daarom bood het bureau in de oorlogstijd oplossingen

om cake niet te bakken maar te koken, omdat kolen, gas en

elektriciteit schaars waren. Bovendien is gekookte cake minder

droog dan gebakken: ook omdat er geen boter en eieren waren.

Op die manier bereidde de kok ook in spaarzame tijden toch

nog een feestelijke maaltijd.

1 Het Vaderland, avondblad (24 december 1942).

43

De toegenomen populariteit van de Matse

De Matse is een Joods plat ongerezen brood, dat

traditioneel gegeten wordt met Pesach. Dit is het Joodse

feest waarbij de uittocht van de Joden uit Egypte wordt

herdacht. Van Matse kunnen ook Matseballetjes en

-pannenkoekjes worden gemaakt.

Voor de Tweede Wereldoorlog aten vooral Joden de Matse.

Na de desastreuze gevolgen van de Holocaust zagen de

producenten zich echter genoodzaakt om ook andere

bevolkingsgroepen warm te krijgen voor het platte brood. En

hoewel de Matse nog steeds sterk verbonden is met het Joodse

Pesach, is de flinterdunne cracker nog steeds een graag geziene

verschijning bij ieder paasontbijt.

44

45

46

47

48

49

50

51

52

53

54

55

56

57

Pierre Wind58

Tulpenbollen,een culinair hoogtepunt

De vraag ‘om de tulpenbol culinair uit te proberen’ ervaar

ik als enorm spannend. Zeker, omdat ik nu weet dat de

bollen, waar ik mee gewerkt heb, historisch erfgoed zijn.

Een geweldige uitdaging. Het begon al met de aanvoer

van de tulpenbol. ‘Heel’ Nederland is afgebeld om de

oorspronkelijke tulpenbollen uit het recept Darwin Tulips,

type Cottage, English Breed of Dutch Breed te vinden.

Niemand kon ons namelijk bevestigen dat andere soorten

van deze tulp, die na de oorlog zijn gekweekt eetbaar

waren. En van deze oude oorspronkelijke soort weten we

dat zeker wel. Dat is historisch bewezen.

Deze bollen bestaan alleen nog in “biologische archieven”.

We vonden ze uiteindelijk in de Hortus Bulborum in Limmen,

waar de conservator Joop Zonneveld speciaal naartoe

is gereden… de schop in de grond heeft gestoken… en

vijfentwintig bollen heeft gerooid (uit zijn eigen “archief”)

om ze naar mij in de Keuken in Den Haag te brengen.

59

Alle bollen, die er nu zijn van dit type, zijn kruisingen met andere

soorten. We hebben uiteindelijk dus toch de originele gevonden. Maar

het recept dat ik hiermee heb gemaakt is dus moeilijk reproduceerbaar,

omdat de bollen nauwelijks verkrijgbaar zijn. Dus, waar kun je de bollen

eventueel mee vervangen? Merkwaardig is dat het per bereidingswijze

verschilt. Naar gelang wat je ermee doet transformeert de tulpenbol qua

smaak nogal. In rauwe vorm ligt de smaak bij een kastanje en dan qua

mondgevoel van een waterkastanje, maar dan wel met in de nasmaak

een enorm venijnig scherpe bitter. Bij het garen van de tulpenbol wordt

de smaak zoeter. Het scherpe bittertje verdwijnt nagenoeg wanneer

je de tulpenbol konfijt met honing of suiker. Dan, nijgt de smaak

naar gekookte rettich, met de kastanjesmaak in de achtergrond. Deze

techniek gebruikte ik bij het gerecht van de tulpenbolvisfrikandel met

geconfijte tulpenbollen.

Tijdens de bereiding voor de tulpenbolmousse ( bij de zalm) verandert

de smaak in die het dichts ligt bij mierikswortel, daarom is deze mousse

ook zeer geschikt voor bij gerookte producten. De smaak van de rauwe

tulpenbol kun je ook zeer goed gebruiken om gerechten het puntje op

de i te geven. Bijvoorbeeld op een carpaccio een beetje superfijne rasp

van de rauwe tulpenbol te strooien. Of de fijne tulpenbolrasp op salades,

etc. Heb je geen tulpenbol dan kun je ook de rasp van mierikswortel of

bloemkool gebruiken.

Bovenal was mijn beste ervaring: het eindproduct van de

tulpenbollenchips. Vooral de ringstructuur van de tulpenbollen is

uniek. Zover ik weet is deze structuur nergens mee te vergelijken. Ook

het mondgevoel is een unicum. Ik heb de chips gemaakt van de rauwe

tulpenbollen, doormiddel op een keukenschaaf flinterdunne plakjes

te maken, ze op vetvrij papier te leggen, en dan in de magnetron ze

tot status krokant te bakken. Wanneer de chips licht bruin zijn, een

minuut op de werkbank laten afkoelen, en dan worden ze knapperig.

Zoals op de foto te zien is, zijn er met de tulpenbolringen verschillende

chipsfiguren te maken. Bij de mousse en zalm is het een langwerpige

60

figuur. De langwerpige is makkelijk te doen omdat deze gelijkmatig

krokant wordt. De smaak is geweldig.

Zoals in de originele opgeduikte Darwinrecepten is er met de

tulpenbollen ook zeer goed soep te maken. Een goede combinatie is

dan ook een tulpenbolknoflooksoep. Belangrijk om te weten is dat bij

het verwerken van de tulpenbol eerst de dunne schil verwijdert moet

worden, vervolgens doormidden snijden en de gele kiem en spruit

verwijderen.

Voordat ik de tulpenbollen in een gerecht heb verwerkt, heb ik

12 stuks bollen eerst schoongemaakt en in het volgende mengsel

tot status beetgaar voorgekookt:

n 70 cc (2 borrelglazen) witte wijn

n 1 dl room

n Peper en zout

n 2 volle eetlepels witte chocolade (ongeveer 25 gram)

Om gezondheidsrisico’s te voorkomen raden wij op advies van de

Stichting Voedingscentrum Nederland de consumptie van tulpenbollen

ten strengste af. Dit in verband met restanten van bestrijdingsmiddelen.

61

Gerookte zalm met Tulpenbollenmousse

Ingrediënten voor 4 couvert n 4 lepelquenelle tulpenbolmousse

n 4 x 80 gram dun gesneden plakjes gerookte zalm

n 4 stuks toast

n 4 langwerpige chips van Tulpenbollen

n 2 gram Broccocress

Tulpenmoussen Voorkookmengsel 70 cc (2 borrelglazen) witte wijn,1 dl room,

peper en zout, 2 volle eetlepels witte chocolade (ongeveer 25 gram)

n 6 stuks schoongemaakte tulpenbollen

n 12 druppels citroensap

n 1 dl slagroom (crème fraîche kan ook, maar dan wordt

de smaak anders)

n Peper en zout

Materialenn Snijplank

n Koksmes

n Mengkom(men)

n Eetlepel

n Keukenpapier

n Steelpannetje

n Keukenmachine

n Bolzeef

n Bord

n Vetvrij papier

n Magnetron voor de chips

62

Bereidingsstappenn Maak de tulpenmousse: Kook de rauwe schoongemaakte (kiem, schil

verwijderd, etc.) tulpenbollen in het voorkook-mengsel tot status

beetgaar. Laat deze afkoelen. Doe de tulpenbollen in een bolzeef. Het

vocht kun je eventueel voor andere keukenbereidingen gebruiken,

want dat is zonde om weg te gooien. Doe de uitgelekte bollen in

een keukenmachine. Voeg de niet opgeklopte slagroom, druppels

citroensap, peper en zout naar smaak toe. Maal dan het geheel fijn

tot de dikte van opgeslagen slagroom. Maal niet te ver anders wordt

het boter. Je kan ook eerst de voorgekookte tulpenbollen malen

en dan door de handmatige (met garde) opgeklopte slagroom

(of crème fraîche) door spatelen. Laatste methode kun je gebruiken,

wanneer je geen ervaring hebt met slagroom op te kloppen in de

keukenmachine. Doe de mousse afgedekt in de koeling.

n Snijdt het bruin van de zalm af (bitter). Snijdt vervolgens,

indien nodig, dunne plakjes.

n Maak een roos van de zalm.

n Leg in het midden van het bord de zalmroos.

n Doop een eetlepel in een steelpannetje met kokend water.

Haal de lepel eruit en trek dan een quenelle van de tulpenmousse

en leg deze op het bord. Kun je geen quenelle trekken van de

mousse, dan kun je ook een lepel met mousse bij de zalm leggen.

n Leg op de tulpenmousse een tulpenbolchip en garneer

met broccocress.

n Serveer er twee toastjes bij.

63

Index van recepten

Dranken16 Warme vruchtendrank 17 Anijsmelk17 Citroenmelk17 Slemp49 Frissche drank

(Hoofd)gerechten, diversen14 Aardappelvischkoekjes40 Balkenbrei39 Betuwse kersensap15 Bleekselderij14 Boekweitgrutten met karnemelk14 Champions (of eieren) met Kaassaus26 Drie in de pan met zure pulp 34 Gebakken dahliaknollen 30 Gebakken tulpenbollen 34 Gekookte dahliaknollen19 Gemarineerde haring12 Gepocheerde eieren62 Gerookt zalm met Tulpenbollenmousse30 Geroosterde tulpenbollen26 Gestoofde uien met suikerbiet48 Gortmoutlapjes met geraspte aardappelen15 Goulasch15 Groentebeignets12 Havermoutpap40 Hoofdkaas13 Kaasomelette39 Kruidmoes40 Leverpastei31 Meel van tulpenbollen26 Nassi goreng met zure pulp33 Pannekoek met bloedplasma39 Poffert (broeder) met spek12 Schoteltje van Lof en Kaassaus35 Slaatje van dahliaknollen48 Spinaziesla27 Stroop uit suikerbieten40 Zultspek40 Zuurkool40 Zwoerdrolletjes

Stamppot26 Hutspot- en boerenkoolstamppot met zure pulp32 Stamppot met bloedplasma25 Stamppot van roode kool of roode bieten met

suikerbieten of zoete pulp30 Stamppot met tulpenbollen9 Stamppot van tomaten en uien

25 Stamppot van witte koop, roode kool, roode bieten, spruiten, uien met zure pulp

25 Stamppot van zuurkool met suikerbieten of zoete pulp

Stoofschotels35 Stoofpot met dahliaknollen11 Stoofschotel herfst- of meiraapjes11 Stoofschotel prei, knolselderij en erwten

Nagerechten: koekjes, taart en andere snoeperijtjes

46 Eimandje46 Roomtoetje46 Matzepannekoekjes47 Matzeballetjes31 Hartige koekjes van tulpenbollen31 Zoete koekjes van tulpenbollen30 Groente met tulpenbollen49 Rabarbercakes49 Aardappelcake49 Notenstaafjes50 Wafels of oublies51 Appelkoek (in de koekepan)51 Gertmoutvlaai of appelvlaai48 Pinkstertaart 48 Havermoutpudding met stroopsaus48 Rabarber met schuimvla52 Appelbeignets52 Gevulde koek (in de koekepan)52 Kruidkoek (zonder oven)53 Poffert met roomsaus53 Stroopsaus53 Citroenvla54 Wentelcompote54 Appelvla met roggevlokken54 Kerryschotel55 Uienkoekjes55 Zoute aardappelflappen

Soepen en sauzen47 Bietensoep48 Kervel - of selderijsoep13 Pikante saus32 Saus met bloedplasma25 Soep van zoete pulp32 Soep met bloedplasma34 Soep van dahliaknollen30 Soep van tulpenbollen9 Tomatenpuree

13 Tomatensoep

64

Colofon

Uitgave van het Project Wegwerken Archiefachterstanden (PWAA)

in samenwerking met de Stichting Voedingscentrum Nederland

ter afsluiting van het project op 4 december 2008.

Project Wegwerken Archiefachterstanden

Postbus 580

3000 AN Rotterdam

info@pwaa.nl

www.minocw.nl/archieven/756/Project-wegwerken-archiefachterstanden.html

Eindredactie

Rusken PR & Communicatieadvies, Zoetermeer

Recepten en foto’s afkomstig uit het archief van

de Stichting Voedingscentrum Nederland

Ontwerp

GBE communicatie, Den Haag

Productiebegeleiding

Rusken PR & Communicatieadvies, Zoetermeer

ISBN nummer

978-90-9024170-8

December 2008

Een mens moet eten, hoe onrustig de tijden ook zijn. Oorlog,

wederopbouw, de heftige jaren zestig… Het Voorlichtingsbureau

voor de Voeding (het huidige Voedingscentrum) voorziet de

Nederlandse bevolking al sinds jaar en dag van informatie over

gezond en verantwoord eten. De recepten in dit boekje stammen

uit verschillende perioden en geven een mooi tijdsbeeld. Ze zijn

een voorbeeld van het zeer uiteenlopende materiaal dat het Project

Wegwerken Archiefachterstanden (PWAA) heeft overgedragen aan

het Nationaal Archief.

Topkok Pierre Wind is geïnspireerd geraakt door de recepten en

heeft een moderne variant van een tulpenbollengerecht bedacht.

Een mooi voorbeeld van hergebruik van informatie die in

archieven is opgeslagen. Het Voedingscentrum is zo vriendelijk

geweest toestemming te verlenen voor het gebruik van hun

voorlichtingsmateriaal.

Dit boekje, uitgegeven door PWAA, is uitgereikt tijdens

de officiële afsluiting van het project door staatssecretaris

Bijleveld van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties

op 4 december 2008.