Ma Breizh

Ma Breizh

Leàh Drouillet

mijn Bretagne

Er was een tijd dat ik het Bretonse leven leefde.

23 Augustus 2009

Dit afscheid was anders, ze bleef in bed liggen.Normaal gesproken stond mémé voor het raam te zwaaien,

maar nu namen we afscheid aan haar bed.Ze was moe.

Het jaarlijkse ritueel om ons nog even aan de reling van het raam op te trekken,

voor een laatste kus, zat er dit keer niet in.

Het was gisteren dat ze haar zoon heeft moeten begraven.Ze wilde niet aanwezig zijn op de begrafenis.

Na de dienst hoorde ze de kerkklokken tekeergaan en vervolgens hoe wij ons naar

de begraafplaats begaven.Mijn oom, tonton Gérard, is tegenover ‘Ty Mad’,

het huis waarin hij is geboren en opgroeide, begraven.

Het huis waar mijn oma nu zat te wachten, totdat wij van de dienst terugkeerden.

Het was deze zondag van 23 Augustus 2009,Dat ik ontwetend voor de laatste keer afscheid nam van mémé.

Adrienne Paulette Rio 1937

Ty Mad

Ty Mad, huis van mijn Bretonse oma.

Ty Nevez

Ty Nevez, huis van mijn ouders in Bretagne.

Al twaalf jaar lang staat er een dichte fles Muscadet in Ty Nevez te wachten totdat hij geopend mag worden. Tonton Gérard had deze meegegeven om hem samen met mijn vader in Ty Nevez te drinken. Het is er nooit van gekomen.

Ty Nevez

Ty Mad

Ty Nevez

Ty Mad

Ty Nevez

Papa, Aurélie, tonton Gérard

Ty Nevez

Ty Mad

Ty Nevez

Ty Mad

Ty Nevez

Ty Mad

Ty Nevez

tata Paulette & Didier (mijn vader)

papa voor Ty Mad

Ty Nevez

De dag na terugkomst van de begrafenis van mijn oom, stond mijn vader voor de dichte deuren van zijn werk. Ze hadden zich failliet laten verklaren en maakten een doorstart onder een andere naam. Mijn vader verloor zijn baan. Nu bijna vier jaar verder, geen recht meer op een uitkering en zijn leeftijd tegen, zijn we genoodzaakt om ons laatste stukje Bretagne los te laten: Ty Nevez. De huizenmarkt is in elkaar gezakt en dit is niet het moment van verkopen. Mijn ouders hopen nog altijd op een financiële meevaller.

Ty Nevez

Mémé & ik, 1990

30 April 1998

tonton Gérard, ik, papa, mémé 2005

Ty Mad

Jarenlang stond haar stoel naast een klein kacheltje voor de televisie. Ik zie mijzelf nog zitten, duimend met mijn dekentje in de stoel, terwijl de volwassenen aan tafel luidruchtig een gesprek voerden. Na de verbouwing herkende ik Ty Mad niet meer terug, maar daar tussen al het nieuwe stond haar stoel.

Ty Nevez

Ty Mad

Ty Nevez

Zoals beide huizen langzaam moderniseren, verandert Breizh mee.

Ty Nevez

Tijdens de wintermaanden is een groot deel van de huizen ‘gesloten’. Het zijn de huizen van toeristen, die enkel het huis tijdens het hoogseizoen bewonen. De huizenprijzen zijn gestegen, maar de lokale bevolking kan dit niet beta-len. Voornamelijk jonge mensen die voor het eerst op zichzelf gaan, zijn ge-noodzaakt elders te gaan zoeken. Een leegloop uit Bretagne naar de grote ste-den. Geen werk buiten het hoogseizoen om. Saint-Pierre-Quiberon, het dorp van mémé, opent de winkels pas eind april. Enkel de lokale bakker en slager zijn in de ochtend geopend. De cijfers liegen er niet om, Bretagne vergrijst.

Nieuw vvv-kantoor in Plestin-les-Grèves

Gemeente: Plestin-les-Grèves / PlistinDepartement: Côtes d’ArmorRegio: BretagneBevolking: 3790 inwonersBevolking zomer: ≈ 10.000 inwonersGelopen route: 1,5 kmOpen huizen: xxGesloten huizen: 31 huizen

Gemeente: Saint-Pierre-Quiberon / Sant-Pêr-KiberenDepartement: MorbihanRegio: BretagneBevolking: 2208 inwonersBevolking zomer: xxxxxGelopen route: 1 kmOpen huizen: 3 huizenGesloten huizen: 40 huizen

Ty Mad

Ty Nevez

Waar zijn ze gebleven, de echte Bretonnen. Zoals ik mémé zag als een echte Bretonse, zo zag mijn vader zijn oma. Deze Bretonnen zijn verdwenen. Ik zie ze enkel terug wan-neer ze worden afge-beeld. Of tijdens de traditionele feesten, die alleen nog gedu-rende de zomermaan-den voor de touristen plaatsvinden. Soms herken ik bepaalde uiterlijke kenmer-ken van een Breton in mijn ogen terug in mensen. Zijn zij dan wat resteert van het oorspronkelijke Bre-tonse volk? Zowel de uiterlijke als inner-lijke kenmerken van mijn vader verwijzen naar hoe een Breton in mijn ogen eruit ziet. Klein, eigenwijs, don-kere gelaatstrekken.

Marie Dina le Duvehat

Jean-Marie Rio & Marie Dine le Duvehat

Ty Mad

Bretagne is onlosmakelijk verbon-den met de zee. En zo ook mijn fa-milie. Al ruim zeven generaties lang zijn de mannen van mijn Bre-tonse familie werkzaam in de zee-vaart. De zee geeft, maar neemt ook.

Ty Nevez

Marie Dine le Duvehat

25 December 1926Alexandre Cariou ‘Al gedurende een uur hadden we een stoomschip gesignaleerd, maar we maakten ons geen zorgen. We hadden tenslotte onze verplichtte lichten van een zeilschip, rood, groen en wit aan. Al onze voorzorgsmaatregelen waren genomen; het was rond 23:30 u, dat Vi-chon, de verantwoordelijke voor het anker ophalen, schreeuwde: ‘ Een stoomschip recht voor ons!’. De kapitein en de rest van de bemanning haastten zich de brug op. De laatste signalen waren gegeven. Maar, ge-lijk een vuurbal, raakte het Engelse stoomschip Burutu ons tussen de grote mast en de voormast. Zijn boeg drong zo’n 1m 50 à 2 meter door in de zijkant van ons schip. “Red jezelf! schreeuwt kapitein Govys.”

“Na drie minuten zonk de Eugène-Schneider. Een luguber aan-zien; in de beroering zien we onze ongelukkige kameraden on-der water verdwijnen; meerderen houden zich vast aan de reling en schreeuwen radeloos. “Naar mij Maurice!” riep Paul Bihan naar zijn broer die tevergeefs meerdere boeien in de zee gooide. In de hel-dere nacht is het werkelijk een hels tafereel. Oh! Als ik eraan denk!”

Jean Marie Rio, de vader van mijn oma, verdronk op kerstavond in de wateren van La Manche.

bron: http://www.tendanceouest.com 14/ 01/2013

Mijn achterneef was de laatste generatie van mijn Bretonse familie die werkzaam was in de zee-vaart. Maar waar zo’n 86 jaar geleden mijn over-grootvader en zijn betovergrootvader het leven liet, verdronk hij op 24 jarige leeftijd afgelopen januari 2013 in dezelfde wateren van La Manche.

Als jonge vrouw werkte mémé in de sardinefabriek.

Souvenir van het strand 20 Juli 1954Je vrouw, je dochter Paulette, je zoon Didier.

Ik stuur je hun foto en hun vele zoenen.

Mijn opa was een zee-man. Eerst werkzaam op de handelsvaart, later als dokwerker in Brest. Zijn vrouw en kinderen moest hij regelmatig achterlaten. En zo nu en dan bezocht mémé, de vrouw in het midden met rechts naast haar mijn opa, haar man. Mijn vader heeft weinig herinneringen aan zijn va-der. Slechts een enkele van wat hij na zijn reis mee bracht naar huis. En hoe mijn vader hem opzocht in Brest. Mijn opa heb ik nooit gekend, hij stierf op 55 jarige leeftijd in Brest.

Ty Mad

Urias (broer) 1994

Ty Nevez