18 / Mr. 6 2015

018-023_MR06_ART01.indd 18 15-05-15 15:46

Mr. 6 2015Mr. 6 2015 / 19

De Eerste Kamer heeft recht van bestaan, vindt voorzitter Ankie Broekers-Knol. Kritiek als zou de senaat te politiek zijn, werpt ze van zich. “Wij zijn de enige instantie die het eindproduct van wetgeving in de gaten houdt.”

DOOR MIEK SMILDE FOTO’S CHANTAL ARIËNS

‘IK BEN NOGAL EEN SCHOOLJUF-TYPE’

INTERVIEW

018-023_MR06_ART01.indd 19 15-05-15 15:46

20 / Mr. 6 2015

INTERVIEW

Ankie Broekers-Knol is sinds 2 juli 2013 voorzitter van de Eerste Kamer. Haar donkergroene jurk met broche kleurt bij het klassieke interieur van Bin-

nenhof 22. Houten lambrisering, wijnrood tapijt, een koepelplafond van glas-in-lood. Oude schilderijen, spie-gels die geschiedenis weerkaatsen. In haar werkkamer, op de schouw, staat een klassiek beeldje. “Ik had eigen-lijk archeologie willen studeren”, geeft Broekers aan ter-wijl de bode thee serveert. “Een archeoloog is net een de-tective. Dat vind ik leuk, ergens diep in spitten.” Archeologie bleek een kopstudie. Broekers zou eerst vier, vijf jaar klassieke talen moeten studeren, of kunstge-schiedenis. Dat duurde haar veel te lang. Haar vader was ook jurist, hij was directeur van een papiergroothandel. Hij had in Leiden gestudeerd. Dat ging zijn dochter toen ook maar doen. “Nooit spijt van gehad.” Wel volgt ze nog steeds het nieuws over vondsten van archeologische kunstschat-ten. Of de vernietiging ervan. De verwoes-ting van het culturele erfgoed door de strij-ders van Islamitische Staat in het oude Mesopotamië gaat haar aan het hart. “Ik troost me enigszins met de gedachte dat het altijd zo is geweest, van beeldenstorm tot het mes in het schilderij Who’s afraid of red, yellow and blue. Dat is de enige manier waarop ik er mee kan omgaan.” Waar de agressie tegen kunst en de schatten van Nineveh en om-streken vandaan komt, weet ze niet. “Het zal te maken hebben met oeroud gedrag. Vernietigen wat iemand an-ders mooi vindt. Ik kan er alleen maar naar gissen. Vroe-ger sleepten overwinnaars oorlogsbuit mee uit de over-wonnenlanden. Of denk aan de Elgin marbles ! a"omstig uit Grieken-land ! die nu in het British Museum staan. Dat was geen oorlogsbuit, maar fraai was het allemaal niet.” Eind maart werd bekend dat de Koning een schilderij uit

de collectie van zijn familie teruggeeft aan de erfgena-men van een Joodse verzamelaar. Roo"unst, naar nu het geval blijkt te zijn. In april bepaalde de Rechtbank Amsterdam dat de Nederlandse Staat geen partij mag zijn in de procedure over de teruggave van het goud van de Krim (zie kader op pagina 21). “Juridisch razend inte-ressant”, vindt Broekers. Ze glundert. Kunst, recht en politiek, het zijn de pijlers van haar werkende bestaan.

DE KUNST VAN HET PLEITENAl bijna veertien jaar is ze namens de VVD lid van de Eer-ste Kamer. Daarvoor, van 1986 tot 1997, was ze lid van de gemeenteraad in Bloemendaal. Ze combineerde haar poli-tieke ambities met haar baan als wetenschappelijk mede-werker en later als directeur van de afdeling Moot Court

van de Universiteit Leiden. In die hoedanig-heid stimuleerde ze jonge juristen zich te bekwamen in de kunst van het pleiten, een vaardigheid die ze zelf behoorlijk beheerst. “Als ik een standpunt in de Eerste Kamer verdedig, doe ik eigenlijk niets anders dan pleiten”, zei ze in 2010 in een interview in Mr. Dat ze zelf koos voor een wetenschappelijke carrière had vooral een pragmatische re-den; ze wilde graag in Leiden blijven wo-nen waar haar kersverse echtgenoot zijn

coschappen liep. Lesgeven lag haar trouwens ook. “Ik ben nogal een schooljuf-type. Ik heb jarenlang aan eer-stejaars studenten bijles Latijn gegeven en kon jonge ju-risten altijd enthousiast maken voor het vak. Ik vind het wel prettig om iemand te vertellen hoe dingen in elkaar zitten. Enig. Nog steeds geef ik postacademisch onder-wijs aan gerechtelijk deskundigen over het optreden ter terechtzitting. Wat ze moeten zeggen, en wat niet, hoe ze het moeten zeggen, hoe hun rapportage in elkaar moet zitten, dat soort dingen. Dat doe ik ook voor het

“IK VIND HET WEL PRETTIG OM IEMAND

TE VERTELLEN HOE DINGEN IN

ELKAAR ZITTEN”

Bel: 024-‐360 77 10 of mail:

mail@capitalmediaservices.nl

PROFILERING +

NEW BUSINESS? www.mr-‐online.nl

Mr. 9

   Opleidingen

   Recruitment/high potentials

   Bestuursrecht

Mr. 7/8

   Nieuwe vormen van samen werking

(de flexibele schil)

   Huurrecht + Omgevingsrecht + Milieurecht

018-023_MR06_ART01.indd 20 15-05-15 15:46

Mr. 6 2015Mr. 6 2015 / 21

INTERVIEW

Nederlands Forensisch Instituut, samen met een raads-heer van het Hof Amsterdam. Echt ontzettend leuk.”

Als u als schoolju!rouw zou moeten uitleggen wat de Nederlandse Eer-ste Kamer doet, wat zou u dan zeggen?“De Eerste Kamer is het onderdeel van het parlement dat de laatste versie van een wetsvoorstel te zien krijgt en dat beoordeelt op rechtmatigheid, uitvoerbaarheid en hand-haa!aarheid. Wij zijn de enige instantie die een kwalita-tief oordeel velt over het uiteindelijke product zoals dat uit de Tweede Kamer komt.“Je ziet met enige regelmaat dat het oorspronkelijke wets-voorstel zoals een kabinet dat formuleert in de loop van het proces behoorlijk wordt gewijzigd door amendemen-ten en nota’s van wijziging. Dan is het goed dat een ande-re instantie er nog eens in het geheel naar kijkt. Een laat-ste check. Ik geef altijd graag het kleurrijke voorbeeld van het voorstel voor een wijziging van de prostitutiewet die de Tweede Kamer in 2012 aannam. De gedachte daarach-ter was om mensenhandel te bestrijden. Iedereen, ook de Eerste Kamer, vindt dat heel belangrijk, dus prima. In het wetsvoorstel was echter een artikel opgenomen over de zogeheten ‘vergewisplicht’. Volgens die plicht zou een cliënt van een prostituee zich ervan moeten vergewissen dat de prostituee in kwestie geregistreerd staat. Stel je nu voor: er komt een IJslandse zakenman in Amsterdam die alleen IJslands spreekt bij een prostituee die alleen maar Nederlands spreekt. Hoe gaat die communicatie? Tegen de tijd dat die klant zich ervan heeft vergewist of zij o"ci-eel staat geregistreerd is ze drie klanten ver-der. Het was gewoon niet uitvoerbaar en handhaa!aar. Onze conclusie was: de wet is prima, maar dit artikel deugt niet. De mi-nister heeft vervolgens aanhouding van het wetsvoorstel gevraagd; de behandeling is op 29 mei 2014 geschorst in afwachting van een

novelle op dit punt. De novelle is nu in behandeling bij de Tweede Kamer. Het hangt nog steeds.”

KEURIG OPGEPAKTNog een voorbeeld: het initiatiefvoorstel over het zoge-naamde Huis van de Klokkenluiders dat tot doel heeft de voorwaarden voor het melden van maatschappelijke mis-standen binnen organisaties te verbeteren. Het voorstel ligt inmiddels weer bij de initiatiefnemers. “In strijd met de Grondwet”, oordeelde de Eerste Kamer. “Dat Huis van de Klokkenluiders werd ondergebracht bij de Nationale Ombudsman, maar die is bedoeld ter bescherming van de burger tegen de overheid. Dit ging ook over bescherming tegen particuliere bedrijven en dat behoort niet tot het terrein van de Nationale Ombudsman. Of neem de ge-brekkige democratische legitimatie van de regioburge-meester in de wet op de Nationale Politie. Wij hebben die wet wel aangenomen, maar hebben de minister van Vei-ligheid en Justitie gevraagd de wet op dit punt te repare-ren. Dat heeft hij keurig opgepakt.”

ZORGVERZEKERINGSWETNiet altijd gaat het zo vloeiend. Toen in december 2014 de Zorgverzekeringswet in de EK werd behandeld, keer-den drie PvdA-senatoren zich tegen het voorstel, omdat ze het niet eens waren met de manier waarop de vrije artsenkeuze werd beperkt. Het was niet de eerste keer dat een wet in de senaat sneuvelde. In 1999 hield oud-VVD voorman Hans Wiegel in de naar hem genoemde nacht het wetsvoorstel over het correctief referendum tegen. In 2013 dreigde PvdA-lid Adri Duijvesteijn hetzelf-de te doen met het woonakkoord. Incidenten als dit voe-den de gedachte dat de Eerste Kamer onnodig wetge-vingstrajecten traineert of in het ergste geval torpedeert. De senaat zou te politiek zijn geworden, is de klacht.Broekers vindt dit onjuist. “De senatoren die tegen de Zorgverzekeringswet stemden zijn lid van de PvdA. Dat is de coalitie. Hoezo politiek? Maar belangrijker: Marijke Linthorst, Adri Duivesteijn en Guusje ter Horst waren er diep van overtuigd dat de beperking van de vrije artsen-keuze voor mensen met een polis in natura in tegenstel-ling tot mensen met een restitutiepolis in strijd was met

het gelijkheidsbeginsel. Dus in strijd met de Grondwet. Dat kun je vinden. En dan mag je gewoon tegenstemmen. Niks poli-tiek. De Eerste Kamer is het enige staats-rechtelijke gremium dat de kwaliteit van het wettelijke eindproduct in het oog houdt. De Raad van State geeft advies in een vroegtijdig stadium. En naar dat advies wordt niet altijd even goed geluisterd. De allereerste versie van de pensioenwet van staatssecretaris Klijnsma is in de senaat te-

HET GOUD VAN DE KRIMVoor de tentoonstelling De Krim - Goud en Geheimen van de Zwarte Zee kreeg het Allard Piersonmuseum in Am-sterdam bijzondere gouden voorwerpen in bruikleen uit vijf Oekraïense musea. Nadien werd de Krim door Rusland geannexeerd. Nu is de vraag aan wie het museum de schatten moet teruggeven: aan Oekraïne of aan de Krim dat zich inmiddels Russisch noemt. Vier musea spanden een rechtszaak aan om de voorwerpen terug te krij-gen. In april bepaalde de Amsterdamse rechter dat de Nederlandse Staat geen partij mag zijn in deze procedure. Oekraïne mag dat wel.

“VIND JE IETS IN STRIJD MET DE GRONDWET, DAN MAG JE GEWOON TEGENSTEMMEN. NIKS POLITIEK”

018-023_MR06_ART01.indd 21 15-05-15 15:47

INTERVIEW

ruggenomen, mede omdat bleek dat die wet een vrij ne-gatief advies had gekregen van de Raad van State waar-mee door het kabinet en tijdens de behandeling in de Tweede Kamer weinig was gedaan. Dat komt er bij ons dan wel uit. Wij hebben de pensioenwet niet afgestemd, zoals iedereen denkt, de regering heeft om aanhouding verzocht. We zagen wel veel problemen. Niks politiek. Gewoon kwaliteit.”De voormalige Nationale Ombudsman, Alex Brennink-meijer, is dat duidelijk niet met haar eens. In zijn oratie Stresstest rechtsstaat noemde hij de Grondwet onlangs “zo dood als een pier” en gaf hij een helder advies: “Voer de constitutionele toetsing in en schaf de Eerste Kamer af. De rol van de Eerste Kamer wordt toch steeds onduidelij-ker.” Broekers-Knol: “Ik geef toe dat er akkoorden worden gesloten met partijen buiten de coalitie als de regering voorziet dat ze in de Eerste Kamer waarschijnlijk geen meerderheid behaalt.” Ze vervolgt: “Volgens mij is het transparanter als de Tweede Kamer bij de behandeling zelf de wetsvoorstellen aanpast. De woordvoerders van de coalitie zouden iets minder in het keurslijf van het re-geerakkoord kunnen zitten, opdat ze in het debat in de

Tweede Kamer iets vaker het politieke compromis met de oppositie zouden kunnen vinden. In de Tweede Kamer dus. Dat is volgens mij het parlementaire proces.”

Vindt u dat nu bepaalde politieke keuzes op de Eerste Kamer worden af-geschoven?“Dat vind ik wel, ja.”

Is dat niet een onderwerp dat de staatscommissie parlementair stelsel onder de loep zou kunnen nemen?Broekers zucht. “De staatscommissie parlementair stelsel, tja. Op zich is het prima om eens in de zoveel tijd te kijken of het stelsel waarbinnen we functioneren nog goed loopt. In het onderwijs toets je ook eens in de zoveel tijd of het curriculum nog klopt. Prima. Maar kom mij niet aan met het verhaal dat de Eerste Kamer zo lastig is. Kom met een goede probleemstelling.”

Als u die zelf zou moeten formuleren, hoe zou die formulering dan luiden?“Daar heb ik niet over nagedacht, zeg ik maar heel eerlijk met een dubbelzinnige blik in mijn ogen.” Ze schiet in de lach. “Nee, serieus. Ik vind het best goed

D I A L O G U E B Vadvies coaching mediation training

l i n d e l a a n 1 2 , 1 4 0 5 a k b u s s u m t 0 3 5 5 4 1 1 8 4 4 e i n fo @ d i a l o g u e b v. n l i w w w. d i a l o g u e b v. n lSPECIALIST IN VAARDIGHEDENTRAININGEN VOOR ADVOCATEN EN JURISTEN

56 • p r a k t i j k g e r i c h t • k l e i n e g ro e p e n • e x t r a t e r u g ko m d a g• e - l e a r n i n g • 2 co a ch ge sp rekken • ve e l p e r soon l i j ke a a nd a ch t

M E D I A T O R W O R D J E B I J D I A L O G U E

Star t :

.  18   j u n i  No o r dw i j k  (I n t e n s i v e )

.  10  sep t e mbe r  Bus su m

.  1  o k t o b e r  Den  Haag

Ook een combinatie mogelijk met de specialisatieopleiding Zakelijke Mediation (CEDR-accreditatie)

018-023_MR06_ART01.indd 22 15-05-15 15:47

Mr. 6 2015Mr. 6 2015 / 23

INTERVIEW

WIE IS ANKIE BROEKERS-KNOL?Ankie Broekers-Knol (1946) studeerde rechten in Lei-den waar ze aansluitend wetenschappelijk medewer-ker, secretaris in het faculteitsbestuur en directeur van de afdeling Moot Court werd. Van 1986 tot 1997 was ze lid van de gemeenteraad in Bloemendaal. Sinds 2001 is ze namens de VVD lid van de Eerste Ka-mer, die ze sinds 2 juli 2013 als voorzitter leidt.Daarnaast is Broekers-Knol onder meer lid van Raad van Advies van het Frans Halsmuseum en lid van de Raad van Toezicht van de Stichting Landelijk Regis-ter Gerechtelijke Deskundigen. Ankie Broekers-Knol is getrouwd, heeft twee doch-ters en vijf kleinkinderen.

dat we eens kijken hoe de parlementaire democratie op dit moment functioneert. Maar dan moeten we verder kijken dan alleen naar de rol van de senaat. Dan moeten we bijvoorbeeld ook het kiesstelsel meenemen. Wij heb-ben in Nederland geen hoge kiesdrempel en dat is op zich een groot goed. Maar daardoor heb je ook een grote ver-snippering. In Duitsland hebben ze kiesdrempel van vijf procent. Bij de laatste verkiezing zijn de Liberalen niet meer in het parlement gekomen, omdat ze 4,8 procent van de stemmen hadden gehaald. Is een hogere kies-drempel goed? Dat weet ik niet, maar het is wel een on-derwerp om te bekijken. En als we dan toch bezig zijn, kijk dan ook eens naar de kandidatenlijsten voor de Tweede Kamer. Nu worden die lijsten samengesteld uit de leden van politieke partijen. Dat zijn er misschien 300.000. Is het democratisch dat 300.000 leden van een politieke partij uitmaken wie er in de Kamer komt? Ik zeg niet dat het slecht is, maar het zou door zo’n staatscom-missie wel meegenomen kunnen worden. Worden alle leeftijdsgroepen wel goed vertegenwoordigd? Nog zo’n vraag. Een groeiende groep Nederlanders is boven de zes-tig, maar in de Tweede Kamer zitten heel weinig mensen die boven de zestig zijn. Kijk daar dan ook naar. Mensen moeten zich volksvertegenwoordiger voelen en het Ka-merlidmaatschap niet zien als een stap in hun carrière.”

VOL VETOBroekers snapt wel waar alle commotie rond de Eerste Ka-mer vandaan komt. “Het punt waar het om draait is dat wij een vol veto hebben. Dat vinden sommigen lastig. Er wordt wel gesproken over de introductie van een terug-zendrecht van de Eerste Kamer, waardoor de Senaat een wet niet afstemt, maar terugzendt naar de Tweede Kamer ter verbetering of aanvulling. Ik vind dat best ! al hebben we iets vergelijkbaars al via de novelle ! maar ik vind het

wel belangrijk dat de Eerste Kamer een wetsvoorstel finaal afdoet. Anders bestaat naar mijn mening het gevaar dat, om welke redenen dan ook, een wetsvoorstel toch door de Tweede Kamer wordt aangenomen ondanks de steekhou-dende op- en aanmerkingen van de Eerste Kamer ter vol-doening aan de eisen van rechtmatigheid, uitvoerbaar-heid en handhaa"aarheid.”

26 mei is de nieuwe Eerste Kamer gekozen. 23 juni volgt de verkiezing van de voorzitter van de senaat. Broekers is er “heel relaxed” over. “Als ik weer gewoon Justitie mag doen, doe ik dat ook weer met ongelooflijk veel plezier.”

Maar u zou het nog wel een termijn willen doen?“Ja.”

D I A L O G U E B Vadvies coaching mediation training

l i n d e l a a n 1 2 , 1 4 0 5 a k b u s s u m t 0 3 5 5 4 1 1 8 4 4 e i n fo @ d i a l o g u e b v. n l i w w w. d i a l o g u e b v. n lSPECIALIST IN VAARDIGHEDENTRAININGEN VOOR ADVOCATEN EN JURISTEN

56 • p r a k t i j k g e r i c h t • k l e i n e g ro e p e n • e x t r a t e r u g ko m d a g• e - l e a r n i n g • 2 co a ch ge sp rekken • ve e l p e r soon l i j ke a a nd a ch t

M E D I A T O R W O R D J E B I J D I A L O G U E

Star t :

.  18   j u n i  No o r dw i j k  (I n t e n s i v e )

.  10  sep t e mbe r  Bus su m

.  1  o k t o b e r  Den  Haag

Ook een combinatie mogelijk met de specialisatieopleiding Zakelijke Mediation (CEDR-accreditatie)

018-023_MR06_ART01.indd 23 15-05-15 15:47