Luisteren naar de vaattonen
1
Podosophia nr. 1, januari 2014 18 In deze rubriek belicht de auteur testen die u in de praktijk kunt toepassen. Een simpele test voor het screenen op perifeer arterieel vaatlijden Luisteren naar de vaattonen Perifeer arterieel vaatlijden (PAV) komt bij 19% van de 55-plussers voor en bij 56% van de 85-plussers. 1 Daarbij is de levensverwachting ongeveer tien jaar korter en de sterſte aan andere hart- en vaatziekten is driemaal zo hoog bij patiënten met PAV. 2 Tijdige signalering is van belang om adequate diagnostiek, behandeling en begeleiding te starten. De podotherapeut heeſt hierin een belangrijke rol. Het beluisteren van de vaattonen is een van de manieren om PAV snel en eenvoudig te signaleren. De podotherapeut kan met verschillende testen informatie vergaren over het risico op PAV; deze staan uitgebreid beschreven in het NVvP Protocol voor het testen op perifeer arterieel vaatlijden. 3 In dit artikel wordt slechts de focus gelegd op het beluisteren van de vaattonen. Deze test is op zichzelf niet doorslag- gevend. De uiteindelijke conclusie zal altijd gebaseerd moeten zijn op een combinatie van de bevindingen uit het hele onderzoek. Het luisteren naar de vaattonen is snel en simpel uit te voeren, zeker in vergelijking met een enkel-arm index en is daarnaast ook inzetbaar bij diabetespatiënten met Mönckeberg sclerose bij wie de pulsaties niet meer palpabel zijn. Het is van belang dat de patiënt ontspannen is als hij op de onderzoeksbank plaatsneemt in langzit. Zorg voor een rustige omgeving en knellende kleding om de benen moet worden vermeden. Hierna wordt de geleidingsgel geplaatst op de locatie waar de arterie palpabel is. Nadat men de top van de probe in de gel heeſt geplaatst, kan de Doppler worden aangezet. Let op: niet eerder, dan trilt de probe kapot! Voor een duidelijk signaal is het van belang dat de probe een hoek maakt met de stroomrichting in de arterie van ongeveer 30 tot 60 graden. Wanneer er te veel pressie geleverd wordt met de probe kan het wel eens zo zijn dan men de arterie dicht drukt en het signaal uit- dooſt. De signalen zijn soms lastiger te detecteren bij obesitas of oedeem. Wees alert op het feit dat venen ook te detecteren zijn met de Doppler; deze klinken als een constante ruis in tegenstelling tot de verschil- lende tonen in de arteriën. Door in de voet te knijpen kan met zekerheid worden gesteld dat het een signaal van een veen is als daarna een duidelijke terugstroom hoorbaar is. Indien een duidelijk arterieel signaal is gevonden, houd de probe dan enkele seconden op deze plek en beluister de vaattonen. Aantal tonen Een normaal signaal geeſt drie tonen, het signaal is dan trifasisch. De eerste toon is het luidst en het gevolg van de eerste voorwaartse stroom tijdens de systole. Daarna volgt een geringe pauze en dan een iets zachtere tweede toon die ontstaat door de dias- tolische stroom achterwaarts als gevolg van drukaf- name in de linker ventrikel voordat de aortaklep zich sluit. In de late diastolische fase is er een zeer zachte derde toon door de elastische terugslag van de vaat- wanden. Wanneer er een monofasisch signaal wordt waargenomen is dit een aanwijzing voor PAV. Dit signaal is vaak ook wat doffer. Als er geen signalen waarneembaar zijn, is dit een sterke aanwijzing voor de aanwezigheid van PAV. Literatuur 1. Rutgers D, Meijer WT, Hoes AW, Bots ML, Hofman A, Grobbee DE. Prevalentie van perifere arteriële vaatziekte en claudicatio intermittens bij personen van 55 jaar en ouder: het ERGO- onderzoek. Ned Tijdschr Geneeskd 1998;142:2851-6. 2. Bartelink ML, Stoffers HEJH, Boutens EJ, Hooi JD, Kaiser V, Boomsma LJ. NHG-Standaard Perifeer arterieel vaatlijden. Huisarts Wet 2003;46:848-858. 3. Poppe E, van Putten M. Protocol voor het testen op perifeer arterieel vaatlijden, NVvP, maart 2013. www.podotherapie.nl/ professional/wetenschap/richtlijnen-protocollen/ Tekst en beeld: Elke Poppe MSc, beleidsmedewerker wetenschap & innovatie bij de NVvP GETEST Figuur 1. Plaatsing van probe voor signaal van a. tibialis posterior Figuur 2. Plaatsing van probe voor signaal van a. dorsalis pedis Figuur 1. Figuur 2.
Transcript of Luisteren naar de vaattonen
Podosophia nr. 1, januari 201418
In deze rubriek belicht de auteur testen die u in de praktijk kunt toepassen.
Een simpele test voor het screenen op perifeer arterieel vaatlijden
Luisteren naar de vaattonenPerifeer arterieel vaatlijden (PAV) komt bij 19% van de 55-plussers voor en bij 56% van de 85-plussers.1 Daarbij is de levensverwachting ongeveer tien jaar korter en de sterft e aan andere hart- en vaatziekten is driemaal zo hoog bij patiënten met PAV.2 Tijdige signalering is van belang om adequate diagnostiek, behandeling en begeleiding te starten. De podotherapeut heeft hierin een belangrijke rol. Het beluisteren van de vaattonen is een van de manieren om PAV snel en eenvoudig te signaleren.
De podotherapeut kan met verschillende testen informatie vergaren over het risico op PAV; deze staan uitgebreid beschreven in het NVvP Protocol voor het testen op perifeer arterieel vaatlijden.3 In dit artikel wordt slechts de focus gelegd op het beluisteren van de vaattonen. Deze test is op zichzelf niet doorslag-gevend. De uiteindelijke conclusie zal altijd gebaseerd moeten zijn op een combinatie van de bevindingen uit het hele onderzoek. Het luisteren naar de vaattonen is snel en simpel uit te voeren, zeker in vergelijking met een enkel-arm index en is daarnaast ook inzetbaar bij diabetespatiënten met Mönckeberg sclerose bij wie de pulsaties niet meer palpabel zijn.
Het is van belang dat de patiënt ontspannen is als hij op de onderzoeksbank plaatsneemt in langzit. Zorg voor een rustige omgeving en knellende kleding om de benen moet worden vermeden. Hierna wordt de geleidingsgel geplaatst op de locatie waar de arterie palpabel is. Nadat men de top van de probe in de gel heeft geplaatst, kan de Doppler worden aangezet. Let op: niet eerder, dan trilt de probe kapot! Voor een duidelijk signaal is het van belang dat de probe een hoek maakt met de stroomrichting in de arterie van ongeveer 30 tot 60 graden. Wanneer er te veel pressie geleverd wordt met de probe kan het wel eens zo zijn dan men de arterie dicht drukt en het signaal uit-dooft . De signalen zijn soms lastiger te detecteren bij obesitas of oedeem. Wees alert op het feit dat venen ook te detecteren zijn met de Doppler; deze klinken als een constante ruis in tegenstelling tot de verschil-lende tonen in de arteriën. Door in de voet te knijpen kan met zekerheid worden gesteld dat het een signaal
van een veen is als daarna een duidelijke terugstroom hoorbaar is. Indien een duidelijk arterieel signaal is gevonden, houd de probe dan enkele seconden op deze plek en beluister de vaattonen.
Aantal tonen Een normaal signaal geeft drie tonen, het signaal is dan trifasisch. De eerste toon is het luidst en het gevolg van de eerste voorwaartse stroom tijdens de systole. Daarna volgt een geringe pauze en dan een iets zachtere tweede toon die ontstaat door de dias-tolische stroom achterwaarts als gevolg van drukaf-name in de linker ventrikel voordat de aortaklep zich sluit. In de late diastolische fase is er een zeer zachte derde toon door de elastische terugslag van de vaat-wanden. Wanneer er een monofasisch signaal wordt waargenomen is dit een aanwijzing voor PAV. Dit signaal is vaak ook wat doff er. Als er geen signalen waarneembaar zijn, is dit een sterke aanwijzing voor de aanwezigheid van PAV.
Literatuur1. Rutgers D, Meijer WT, Hoes AW, Bots ML, Hofman A, Grobbee
DE. Prevalentie van perifere arteriële vaatziekte en claudicatio
intermittens bij personen van 55 jaar en ouder: het ERGO-
onderzoek. Ned Tijdschr Geneeskd 1998;142:2851-6.
2. Bartelink ML, Stoffers HEJH, Boutens EJ, Hooi JD, Kaiser V,
Boomsma LJ. NHG-Standaard Perifeer arterieel vaatlijden.
Huisarts Wet 2003;46:848-858.
3. Poppe E, van Putten M. Protocol voor het testen op perifeer
arterieel vaatlijden, NVvP, maart 2013. www.podotherapie.nl/
professional/wetenschap/richtlijnen-protocollen/
Tekst en beeld: Elke Poppe MSc, beleidsmedewerker wetenschap & innovatie bij de NVvP
GETEST
Figuur 1. Plaatsing van probe voor signaal van a. tibialis posterior
Figuur 2. Plaatsing van probe voor signaal van a. dorsalis pedis
Figuur 1.
Figuur 2.
