troostwijk

V A S T G O E D

Lo gistiek

Alle seinen voor de Nederlandse economie staan op groen.

De groei van het BBP zit in de lift en stevent af op de hoogste

groei in 10 jaar naar een verwachte groeicijfer van 3,2% in

2018. De positieve ontwikkelingen in Nederland zijn mede

te danken aan de groei van consumentenbestedingen en

de uitvoer van goederen. De in- en uitvoer van goederen

en diensten steeg respectievelijk met 4,9% en 5,5% in 2017.

Naar verwachting zet deze stijging zich ook dit jaar door.

Uit de vierde kwartaalrapportage 2017 van

Transport en Logistiek Nederland (TLN) blijkt

dat 65% van de ondernemers een hogere

bedrijvigheid ervoer in 2017. Hoewel het

prijsniveau het hoogste niveau heeft bereikt

in vijf jaar, zijn ondernemers nog steeds

verre van tevreden. Orderportefeuilles in

voornamelijk internationale activiteiten

nemen toe, maar de tarieven staan onder

druk. Het winstniveau is in het vierde kwartaal

meer gestegen dan waar een groot aantal

ondernemers rekening mee had gehouden.

Zo zag 47% van de ondernemers de winst

stijgen tegen 16% van de ondernemers

waar de winst daalde. Ondernemers zijn

goed te spreken over 2017 en zijn daarmee

positief gestemd over de toekomst. Het

ondernemersvertrouwen staat op het hoogste

punt in achttien jaar.

Net als het niveau van de toenemende

bedrijvigheid stijgt ook het niveau van

de omzet. Zo meldt TLN dat 60% van alle

ondernemers een hogere omzet heeft

behaald ten opzichte van het vierde kwartaal

van 2016. De hoogste omzetstijging

werd behaald bij grote bedrijven, zzp-ers

ondervonden de kleinste stijging. Overigens

betekent de stijging in het omzetniveau niet

direct een gelijke stijging in de winst. Het

winstniveau bleek hoger dan ondernemers

eerder hadden voorspeld (35%). In de praktijk

werd gemeld dat 47% van de bedrijven winst

hebben gemaakt.

Hoewel een groot aantal ondernemers

nog ontevreden is over de hoogte van het

huidige prijsniveau, zorgde de stijging van

de prijzen eind 2017 voor een verrassing.

In het vierde kwartaal van 2017 melde 53%

van de ondernemers dat de prijzen zijn

gestegen, tegen een verwachting van 24%

begin oktober. Grote bedrijven zijn het meest

tevreden over de stijging in het prijsniveau

met een stemmingsindicator van 9,7. Kleine

bedrijven zijn het minst tevreden (7,1) waar

slechts 32% van de ondernemers een stijging

in de prijzen voor het eerste kwartaal van

2018 verwacht. De tarieven blijven echter

onder druk door de concurrentie van

buitenlandse bedrijven die voor relatief lage

prijzen rijden.

V A S T G O E D

Lo gistiek

E c o n o m i e e n l o g i s t i e k

tro

ost

wij

k

Het ondernemersvertrouwen bereikt door

de positieve economische vooruitzichten

het hoogste punt in 10 jaar. Volgens TLN

ontwikkelt het vertrouwen van ondernemers

in de sector transport en logistiek zich bijna

gelijk aan het producentenvertrouwen

in de industrie, die volgens het Centraal

Bureau voor de Statistiek (CBS) het hoogste

punt sinds februari 2008 bereikte. Ook de

stemmingsindicator met betrekking tot de

financiële positie van logistieke bedrijven

blijft sterk. Slechts 1% van de ondernemers

noemt de financiële positie zeer zwak, wat

betekent dat er bij deze ondernemers bijna

of geen sprake is van cashflow of eigen

vermogen.

Economische ontwikkeling % ontwikkeling j.o.j.

2014 2015 2016 2017 2018 2019* Economische groei

Uitvoer van goederen en diensten

Wederuitvoer Invoer van goederen en

diensten Relevante wereldhandel

*Betreft prognose CPB mei 2018 Bronnen: CBS en CPB Logistieke bedrijfsruimtemarkt ontwikkeling indicatoren tussen 2016 en 2017

Beleggingsvolume€ 1,4 miljard

+124%

Aanbod1.572.000 m2

-12,4%

Opname1.634.900 m2

+7,5%

Economische ontwikkeling % ontwikkeling j.o.j.

2014 2015 2016 2017 2018 2019* Economische groei

Uitvoer van goederen en diensten

Wederuitvoer Invoer van goederen en

diensten Relevante wereldhandel

*Betreft prognose CPB mei 2018 Bronnen: CBS en CPB Logistieke bedrijfsruimtemarkt ontwikkeling indicatoren tussen 2016 en 2017

Beleggingsvolume€ 1,4 miljard

+124%

Aanbod1.572.000 m2

-12,4%

Opname1.634.900 m2

+7,5%

Economische ontwikkeling

Logistieke bedrijfsruimte

tro

ost

wij

k

V A S T G O E D

Lo gistiek

Nog nooit werd er zoveel logistieke ruimte opgenomen als in 2017. De totale opname bedroeg 1,63 miljoen vierkante meter, een stijging van 8% ten opzichte van 2016. Ruim 51% van de totale opname vond plaats in het moderne segment met een bouwjaar vanaf 2007. Panden in het verouderde segment, met een bouwjaar voor 1990, zijn slechts goed voor 18% van de opname. De vraag naar moderne logistieke bedrijfsruimte neemt naar verwachting de komende jaren verder toe door de toename in e-commerce en de daarmee gepaard gaand vraag naar grootschalige distributiecentra. Dit is terug te zien in de gemiddelde transactie omvang.In 2014 bedroeg de gemiddelde transactieomvang nog 10.800 m², in 2017 was dit 15.000 m². Verouderde panden voldoen vaak niet aan de kwaliteitseisen en zijn doorgaans niet hoger dan 8 tot 10 meter, terwijl tegenwoordig de minimale hoogte 11 tot 12 meter is.

Onlangs is de regio West-Brabant door

een panel van 31 experts uitgeroepen

tot de logistieke hotspot nummer 1

van Nederland. Ze verstoot daarmee

Venlo/Venray, dat de laatste vier jaar de

verkiezing domineerde, van de eerste

plaats. Beide logistieke regio’s scoren goed

op de beschikbaarheid van voldoende

bouwgrond en geschikte panden, goede

infrastructuur en medewerking van de

gemeente/overheid. De regio met de

hoogste opname was West-Brabant,

in totaal werd er 376.000 m² logistieke

ruimte opgenomen, circa 23% van de

totale opname in Nederland. Drie grote

transacties van in totaal circa 167.000 m²

in Moerdijk, Roosendaal en Oosterhout

leverden een belangrijke bijdrage aan de

opname in West-Brabant. Ook de regio

Venlo/Venray heeft met de komst van

Broekman Logistics en Arvato logistiek &

communicatie een groei gemaakt met 14%

ten opzichte van 2016 naar circa 202.000 m².

Van de logistieke regio’s in Nederland

vormde de regio Amsterdam/Schiphol een

uitzondering. Hier daalde de opname met

25% naar 101.000 m². Naast het uitblijven

van grote transacties speelt mee dat het

aanbod van moderne en nieuwe logistieke

ruimte relatief beperkt is. In de toekomst

zal dit type aanbod in de regio Amsterdam/

Schiphol gaan toenemen door geplande

nieuwbouwprojecten.

O p n a m e

tro

ost

wij

k

V A S T G O E D

Lo gistiek

Door het beperkt aantal transacties

in de kleinere logistieke hotspots kan

de opname sterk fluctueren. Zo liet de

regio Arnhem/Nijmegen in 2016 een

verdubbeling van de opname zien naar

134.000 m², terwijl er in 2017 sprake was

van een daling van 52% naar 64.000 m².

Binnen de overige regio’s ontwikkelt

Nieuwegein zich steeds meer tot een

potentiële hotspot. In 2017 werd

53.000 m² logistieke ruimte opgenomen

in Nieuwegein. Door schaarste aan

bouwgrond en gebrek aan aanbod in

de grotere logistieke hotspots zullen

logistieke spelers in de toekomst vaker

uitwijken naar de kleinere logistieke

regio’s.

Opname

domineerde, van de eerste plaats. Beide logistieke regio’s scoren goed op de beschikbaarheid van

e regio’s in Nederland vormde de

.000 m². Binnen de overige regio’s

regio’s.

Top 5 logistieke gebruikerstransacties

• 60.000 m2

• MoerdijkInternationale

retailer

• 58.400 m2

• RoosendaalLidl

• 55.000 m2

• De Ronde VerenHudson's Bay

• 53.000 m2

• VenloBroekman Logistics

• 48.500 m2

• OosterhoutIkea

Opname logistieke bedrijfsruimte in totaal logistiek vloeroppervlak exclusief nieuwbouw voor eigen gebruik (x 1.000 m²)

Opname logistieke regio in totaal logistiek vloeroppervlak exclusief nieuwbouw voor eigen gebruik (x 1.000 m²)

-

200

400

600

800

1.000

1.200

1.400

1.600

1.800

2012 2013 2014 2015 2016 2017

0 50.000 100.000 150.000 200.000 250.000 300.000 350.000 400.000

Overig

Almere/Zeewolde

Tiel/Geldermalsen

Arnhem/Nijmegen

Oss/Den Bosch/Eindhoven

Zuid-Limburg

Mainport Amsterdam/Schiphol

Mainport Rotterdam

Tilburg/Waalwijk

Venlo/Venray

West-Brabant

2016 2017

Opname logistieke bedrijfsruimte in totaal logistiek vloeroppervlak exclusief nieuwbouw voor eigen gebruik (x 1.000 m²)

Opname logistieke regio in totaal logistiek vloeroppervlak exclusief nieuwbouw voor eigen gebruik (x 1.000 m²)

-

200

400

600

800

1.000

1.200

1.400

1.600

1.800

2012 2013 2014 2015 2016 2017

0 50.000 100.000 150.000 200.000 250.000 300.000 350.000 400.000

Overig

Almere/Zeewolde

Tiel/Geldermalsen

Arnhem/Nijmegen

Oss/Den Bosch/Eindhoven

Zuid-Limburg

Mainport Amsterdam/Schiphol

Mainport Rotterdam

Tilburg/Waalwijk

Venlo/Venray

West-Brabant

2016 2017

Top 5 logistieke gebruikerstransacties

Opname logistieke bedrijfsruimte

Opname logistieke regio

tro

ost

wij

k

V A S T G O E D

Lo gistiek

De toegenomen vraag naar logistieke bedrijfsruimten heeft

ook zijn effect op het aanbod. Eind 2017 stond circa 1,57

miljoen vierkante meter logistieke ruimte te huur of te koop.

Dit is een daling van ruim 12% ten opzichte van eind 2016.

Er is duidelijk sprake van een mismatch tussen vraag en

aanbod. Terwijl de vraag zich vooral richt op het moderne

segment, heeft dit segment slechts een aandeel van 21%

(326.600 m²) in het totale aanbod.

Door het tekort aan aanbod in het moderne segment

wordt een (tijdelijke) verschuiving van de vraag naar het

middensegment verwacht. Logistieke dienstverleners zullen

deze ruimtes huren met relatief korte huurcontracten om de

locatie in het middensegment uiteindelijk in te ruilen voor

een modernere locatie.

De grootste absolute daling van het aanbod

werd gemeten in de regio Tilburg en

omgeving, waar het aanbod met 100.000

m² afnam (-62%). In de regio West-Brabant

is het aanbod in absolute cijfers ook sterk

gedaald met bijna 80.000 m² naar 170.700

m². In Rotterdam e.o. (+23%) en Venlo/

Venray (+89%) was juist sprake van een sterke

stijging van het aanbod. Terwijl in Rotterdam

e.o. de stijging vooral wordt veroorzaakt door

de toevoeging van oudere logistieke ruimte

(<2000), was de stijging in Venlo/Venray voor

een belangrijk deel toe te schrijven aan het in

aanbod komen van een op risico ontwikkeld

distributiecentrum.

A a n b o d

tro

ost

wij

k

V A S T G O E D

Lo gistiek

Aanbod

Aanbod naar logistieke regio in totaal logistiek vloeroppervlak (x 1.000 m²)

- 100.000 200.000 300.000 400.000 500.000 600.000

Overig

Zuid-Limburg

Almere/Zeewolde

Tiel/Geldermalsen

Tilburg e.o.

Arnhem/Nijmegen

Venlo/Venray

Mainport Rotterdam

West-Brabant

Mainport Amsterdam/Schiphol

Oss/Den Bosch/Eindhoven

2016 2017

Aanbod naar segment 2017 in totaal logistiek vloeroppervlak

West-Brabant Mainport Rotterdam Venlo/Venray

Mainport Amsterdam/Schiphol Nederland

47%

22%

31%18%

72%

10%18%

72%

10%

10%

36%54%

26%

53%

21%

Aanbod naar segment 2017 in totaal logistiek vloeroppervlak

West-Brabant Mainport Rotterdam Venlo/Venray

Mainport Amsterdam/Schiphol Nederland

47%

22%

31%18%

72%

10%18%

72%

10%

10%

36%54%

26%

53%

21%

Aanbod naar logistieke regio

Logistieke bedrijfsruimte

tro

ost

wij

k

V A S T G O E D

Lo gistiek

In 2017 zijn er 17 logistieke centra voor eigenbouw

(517.000 m²) en 42 voor de markt (1.117.000 m²) opgeleverd.

Dit is een verdubbeling ten opzichte van 2016 toen in totaal

circa 827.000 m² werd opgeleverd. De grootste projecten

die in 2017 zijn opgeleverd betreffen: Bol.com in Waalwijk

(132.500 m²), VidaXL in Venlo (106.500 m²) en Heinz in

Oosterhout Gld (61.700 m²).

De totale planvoorraad inclusief eigenbouw

bedroeg aan het eind van 2017 circa

6 miljoen vierkante meter. Hiervan is ruim

5 miljoen vierkante meter bestemd voor de

open markt. Het aandeel eigenbouw in de

planvoorraad is circa 933.500 m². Het grootste

eigenbouwproject, met een aandeel van 18%

van het totaal, betreft het nieuw te bouwen

distributiecentrum van Inditex (170.000 m²) op

Lelystad Airport Businesspark. De verwachte

oplevering is in 2020. Andere grote eigen-

bouw projecten zijn van DSV (83.000 m²) op

Trade Port Noord te Venlo, Hoogvliet (72.000 m²)

op Prisma te Lansingerland en Lidl (70.000 m²)

ook op Trade Port Noord te Venlo.

De regio West-Brabant heeft de grootste

planvoorraad van in totaal 899.400 m².

Het grootste project betreft Campus A58

van 129.100 m² op Majoppeveld Noord te

Roosendaal. Ook de regio’s Amsterdam/

Schiphol (734.200 m²), Venlo/Venray

(565.100 m²) en Oss/Den Bosch/Eindhoven

(640.600 m²) hebben een relatief grote

planvoorraad. De planvoorraad van de regio

Amsterdam/Schiphol concentreert zich vooral

rond Schiphol met circa 200.000 m² (o.a.

Green Mountain en Schiphol Logistics Park)

en op het Atlaspark in Amsterdam Westpoort

met circa 225.000 m².

Eind 2017 stond nog circa 200.000 m²

opgeleverde nieuwbouw logistieke ruimte

in aanbod. Het betreft ruimte die vanaf het

moment van oplevering nooit verhuurd is

geweest. Ten opzichte van eind 2016 (circa

150.000 m²) betekent dit een stijging van

ruim 30%. De reden voor de stijging is dat er

weer meer speculatief gebouwd wordt. In de

crisisperiode (2008-2014) werd er uitsluitend

begonnen met de bouw als er een huurder

was gevonden. Hierdoor kon het aanbod van

onverhuurde nieuwbouw dalen van 326.000 m²

in 2010 tot 125.000 m² begin 2016.

N i e u w b o u w

tro

ost

wij

k

V A S T G O E D

Lo gistiek

Met de verbeterde economische omstandig-

heden en de toegenomen vraag naar moderne

logistieke ruimte vanuit de transportsector zijn

ontwikkelaars steeds vaker bereid om op eigen

risico te beginnen met de bouw. In de meeste

gevallen wordt er voor de oplevering al een

huurder gevonden en anders is de periode van

leegstand na oplevering kort.

Nieuwbouw per regio voor de markt in totaal logistiek vloeroppervlak per vierkante meter

Regio Opgeleverd In aanbouw Onverhuurde nieuwbouw

Planfase

West-Brabant Mainport

Amsterdam/Schiphol Mainport Rotterdam

Venlo/Venray Arnhem/Nijmegen Tiel/Geldermalsen

Almere/Zeewolde Tilburg e.o.

Oss/Den Bosch/Eindhoven Zuid-Limburg

Overige regio's Totaal 1.117.100 839.400 216.900 5.054.500

Nieuwbouw per regio voor eigen gebruik in totaal logistiek vloeroppervlak per vierkante meter

Regio Opgeleverd In aanbouw Planfase West-Brabant

Mainport Amsterdam/Schiphol Mainport Rotterdam

Venlo/Venray Arnhem/Nijmegen Tiel/Geldermalsen

Almere/Zeewolde Tilburg e.o.

Oss/Den Bosch/Eindhoven Zuid-Limburg

Overige regio's Totaal 516.520 287.900 933.500

Nieuwbouw per regio voor de markt

Nieuwbouw per regio voor eigen gebruik

tro

ost

wij

k

V A S T G O E D

Lo gistiek

Nog nooit werd er zoveel in logistiek vastgoed belegd

als in 2017. In totaal werd er voor circa € 1,4 miljard

geïnvesteerd, ruim twee keer meer als in 2016 (€ 630

miljoen). Het volume in 2017 werd opgestuwd door diverse

grote portefeuilletransacties. Zo kocht het Chinese China

Investment Corporation Logicor voor € 12,2 miljard.

De beleggingen van Logicor in Nederland worden op

circa € 250 miljoen geschat. CBRE Global Investors nam

een portefeuille met één bestaand distributiecentrum

en zeven nieuwbouw ontwikkelingen over van Somerset

Real Estate. Deze investering ligt naar verluidt rond de

€ 225 miljoen.

Naast de portefeuilles werden er ook diverse

XXL-distributiecentra verkocht. De grootste

single asset transactie werd gedaan door

Deka Immobilien Investments die in Venlo

het nieuwe distributiecentrum van Vida XL

(106.500 m²) door middel van een sale-and-

lease-back verwierf voor circa € 94 miljoen.

De tweede grootste transactie werd voltooid

door Maleisische Employees’ Provident Fund,

zij kochten een pand (82.000 m²) de Maasvlakte

te Rotterdam voor circa € 57 miljoen.

De bruto aanvangsrendementen voor modern/

nieuw logistiek vastgoed scherpten verder

aan in 2017. De aanvangsrendementen voor

nieuwbouw objecten (langjarig verhuurd)

liggen tussen de 5,75% en 7,0% (vrij op naam).

Voor bestaande objecten geldt dat de beste

objecten aanvangsrendementen realiseren

tussen de 6,5% en 7,75% (kosten koper).

Het aanscherpen van de aanvangsrende-

menten voor moderne/nieuwbouw objecten

wordt vooral veroorzaakt doordat het

aanbod van dergelijke objecten beperkt

is. Voor het midden segment lagen de

aanvangsrendementen tussen de 7,75%

en 10%. Aan de onderkant van de markt

liggen de aanvangsrendementen het hoogst,

gemiddeld tussen de 10% en 13%. Echter,

voor sterk verouderde en/of leegstaande

objecten kan dit nog veel hoger liggen.

B e l e g g i n g s m a r k t

tro

ost

wij

k

V A S T G O E D

Lo gistiek

Beleggingsmarkt Nog nooit werd er zoveel in logistiek vastgoed belegd als in 2017. In totaal werd er voor circa € 1,4 miljard geïnvesteerd, ruim twee keer meer als in 2016 (€ 630 miljoen). Het volume in 2017 werd

Corporation Logicor voor € 12,2 miljard. De beleggingen van Logicor in Nederland worden op circa €

verluidt rond de € 225 miljoen.

circa € Maleisische Employees’ voor circa €

Beleggingsvolume in € totale beleggingsvolume in miljoenen euro’s

-

200

400

600

800

1.000

1.200

1.400

1.600

2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017

Beleggingsvolume in vierkante meters totale beleggingsvolume in 1.000 m²

Top 5 logistieke beleggingstransacties

1 € 245.000.000 2 €3 €4 €5 €

-

500

1.000

1.500

2.000

2.500

2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017

Beleggingsvolume in €

Beleggingsvolume in vierkante meters

tro

ost

wij

k

V A S T G O E D

Lo gistiek

De gemiddelde gerealiseerde huurprijs voor logistiek

vastgoed lag in 2017 op € 48 per m². Dit is 3% hoger dan

in 2016. Het hogere huurprijsniveau in 2017 wordt voor

een belangrijk deel veroorzaakt doordat het aandeel van

moderne logistieke ruimte in de opname veel groter was

dan in 2016. In vrijwel alle regio’s lagen de tophuren licht

hoger. Er worden echter wel steeds vaker transacties aan

de bovenkant van de bandbreedte gerealiseerd. Voor

moderne logistieke bedrijfsruimte geldt een bandbreedte

van € 45 tot € 65 per m². Voor het middensegment € 32,50

tot € 50 per m². Terwijl aan de onderkant van de markt

een bandbreedte geldt van € 20 tot € 35 per m².

Rondom de luchthaven Schiphol worden de

hoogste huurprijzen gerealiseerd tot circa

€ 90 per m². De gemiddelde vraaghuur voor

logistieke bedrijfsruimte in de omgeving

Schiphol bedroeg circa € 85 per m².

De gereal iseerde huurprijzen in deze regio

bleven in 2017 vrijwel ongewijzigd ten

opzichte van 2016.

Van alle logistieke hotspots worden de laagste

huurprijzen in de regio’s Arnhem/Nijmegen

en Zuid-Limburg gerealiseerd. De logistieke

hotspots nummer één en twee (West-Brabant

en Venlo/Venray) scoren relatief laag in

vergelijking met de populariteit van deze

regio’s met respectievelijk maximaal € 60 per

m² en € 55 per m². Hiermee zitten ze op een

vergelijkbaar niveau als kleinere logistieke

regio’s als Tiel/Geldermalsen en Almere

Zeewolde. Dat de prijzen in West-Brabant

en Venlo/Venray toch niet hoger uitkomen

heeft onder andere te maken met de lagere

grondprijzen in deze regio’s en dat er meer

(kwalitatief goed) aanbod is. In de regio’s

Amsterdam/Schiphol en Rotterdam, waar een

beperkter aanbod is en hogere grondprijzen

gelden, liggen de huurprijzen dan ook hoger.

H u u r p r i j z e n

Huurprijzen op € 4

vrijwel alle regio’s lagen de tophuren licht hoger.

bandbreedte van € 45 tot € 65 per m². Voor het middensegment € 32,50 tot € 50 per m². Terwijl aan van de markt een bandbreedte geldt van € 20 tot € 35 per m².

Rondom de luchthaven Schiphol worden de hoogste huurprijzen gerealiseerd tot circa € 90 per m². De gemiddelde vraaghuur voor logistieke bedrijfsruimte in de omgeving Schiphol bedroeg circa € 85

Van alle logistieke hotspots worden de laagste huurprijzen in de regio’s Arnhem/Nijmegen en Zuid

scoren relatief laag in vergelijking met de populariteit van deze regio’s met respectievelijk maximaal € 60 per m² en € 55 per m². Hiermee zitten ze op een vergelijkbaar niveau als kleinere logistieke regio’s

hoger uitkomen heeft onder andere te maken met de lagere grondprijzen in deze regio’s en dat er meer (kwalitatief goed) aanbod is. In de regio’s Amsterdam/Sc

Huurprijzen Regio 2016 2017

Almere/Zeewolde Arnhem/Nijmegen

Amsterdam Schiphol

Mainport Rotterdam Oss/Den

Bosch/Eindhoven Tiel/Geldermalsen

Venlo/Venray West-Brabant Zuid-Limburg

Huurprijzen

tro

ost

wij

k

V A S T G O E D

Lo gistiek

De economische vooruitzichten zijn gunstig met een

verwachte economische groei van 3,2% in 2018. Ook

wordt er een gezonde groei van de relevante wereldhandel

verwacht in 2018 (+4,3%). De groei van de export (+4,9%)

zal iets lager liggen dan in 2017, terwijl de groei van de

import (+5,5%) juist iets boven het niveau van 2017 zal

uitkomen.

De vooruitzichten vanuit economisch perspectief zijn voor

de transportsector derhalve gunstig, wat positief is voor de

logistieke vastgoedmarkt. Daarnaast zullen de groeiende

online bestedingen er voor zorgen dat de vraag naar

logistieke ruimte vanuit de e-commerce sector de komende

jaren zal blijven toenemen.

Dat ook de sector een positieve kijk op de toekomst heeft

blijkt wel uit de nieuwbouwplannen. Naar verwachtingen

zal het aantal nieuw gerealiseerde distributiecentra in

2018 wederom op een hoog niveau liggen. Er worden ook

steeds vaker op risico nieuwe projecten geïnitieerd. Dit is

ook nodig door het sterk afgenomen aanbod.

De vraag van zowel gebruiker als belegger is gericht

op nieuwbouw. Echter, het aanbod van dergelijke

objecten is beperkt. Dit kan, voor dit deel van de markt,

prijsopdrijvend werken met hogere huren en lagere

aanvangsrendementen als gevolg. Door het beperkte

aanbod in het topsegment zal een deel van de vraag

verschuiven naar het middensegment.

De prijzen voor modern logistiek vastgoed zijn inmiddels

zo sterk opgelopen dat grote partijen niet meer direct

beleggen, maar zich richten op ontwikkeling voor eigen

portefeuille. Onder andere WDP en Montea hebben hun

grondposities het afgelopen jaar uitgebreid. Deze trend zal

zich naar verwachting in 2018 voortzetten.

V o o r u i t z i c h t e n

Troostwijk Research voert permanent onderzoek uit

naar de ontwikkelingen op de diverse vastgoedmarkten

in Nederland. Diverse gegevens zoals huurtransacties,

beleggingen, projecten, aanbod, prijsontwikkeling en

uitgifte bedrijventerrein worden op basis van zowel

interne als externe bronnen verzameld en verwerkt

in onze researchdatabase. De marktrapportages,

referenties en andere onderzoeken en analyses van

Troostwijk zijn gebaseerd op gegevens uit deze

researchdatabase, eventueel aangevuld met gegevens

van derden, in combinatie met eigen marktkennis van

Troostwijk Taxaties en Troostwijk Real Estate.

Benieuwd naar de mogelijkheden voor uw organisatie?

U kunt contact met ons opnemen via:

Contactgegevens

Troostwijk, afdeling Research

Anderlechtlaan 181

Postbus 9924

1006 AP Amsterdam

020 - 666 66 66

research@troostwijk.nl

www.troostwijk.nl

Aanbod

De hoeveelheid bedrijfsruimte vanaf 500 m²

die voor verhuur of verkoop beschikbaar is. Het

aanbod betreft uitsluitend reeds opgeleverde

of nog in aanbouw zijnde complexen. Plannen

worden niet in de cijfers meegenomen.

Bedrijfsruimte

Vastgoed dat is gebouwd voor bedrijfs-

activiteiten, niet zijnde een kantoor of

een winkel. Tot bedrijfspanden kunnen

worden gerekend distributiecentra, bedrijfs-

verzamelgebouwen, fabrieksgebouwen en

opslagenruimten. Indien de kantoorruimte

50% of meer van het totale metrage beslaat,

wordt het totale object niet meegenomen

in het onderzoek.

Beleggingstransactie

Kooptransacties van bedrijfsruimte vanaf € 2

miljoen door een belegger. Ook sale-and-

leaseback transacties worden hierin mee -

g enomen. Koop ten behoeve van her ont-

wikkeling wordt alleen tot de beleggings-

transacties gerekend indien het bestaande

object nog minimaal vijf jaar wordt verhuurd.

Bruto aanvangsrendement

De bruto huuropbrengsten als percentage

van de koopsom Huurprijzen logistieke

ruimte Prijzen per vierkante meter logistieke

bedrijfsruimte (excl. huur toegerekend aan

kantoor, mezzanine etc.) Incentives, BTW en

servicekosten worden niet meegenomen.

Logistiek

Bedrijfsobject vanaf 5.000 m² met minimaal

5 loading docks, voornamelijk bestemd voor

opslag-, overslag-, sorteer- en vervoerfuncties.

Nieuwbouw

Bedrijfsruimte niet ouder dan twee jaar.

Nieuwbouw onverhuurd

Logistieke ruimte dat na oplevering nooit

verhuurd is geweest.

Opname

Bedrijfsruimte vanaf 500 m² die op de vrije markt

is verhuurd of verkocht, met uitzondering van

sale-and-leaseback transacties en nieuwbouw

ten behoeve van eigenaar/gebruiker

(eigenbouw). Huurverlengingen en koop door

huurder worden eveneens buiten beschouwing

gelaten. Transacties worden geregistreerd op

het moment van wilsovereenstemming tussen

betrokken partijen.

Pembegül Ilbay

p.ilbay@troostwijk.nl

Nadieh Muijsert

n.muijsert@troostwijk.nl

Sybe Nijboer

s.nijboer@troostwijk.nl

© 2017 Troostwijk. Alle rechten voorbehouden.

Overname van teksten en cijfermateriaal is alleen toegestaan onder volledige bronvermelding. Alle gegevens zijn met zorg samengesteld,

doch m.b.t. de juistheid van deze gegevens kunnen wij geen aansprakelijkheid aanvaarden.

troostwijk

Co

nta

ct

Re

sea

rch

en

sam

en

ste

llin

g

De

fin

itie

s