LM2 Juni 2018 - LED Magazine · 2018. 6. 25. · VAN VERKOPEN editie 19 - juni 2018 ......

ledmagazine

INVENTDESIGN: ‘LED-TOEPASSING OPTELSOM VAN VELE DETAILS’

VEKO IN HANDEN FAGERHULT:‘DIT IS EEN OPMAAT NAAR VERDERE GROEI’

STICHTING LIGHTREC: LED GOED VOOR 57 PROCENT VAN VERKOPEN

editie 19 - juni 2018

COMMISSIE VERLICHTING UNETO-VNI:‘WE WAREN NODIG EN DAT ZIJN WE NOG STEEDS’

ledmagazineeditie 18 - mrt 2018

VOORWOORDEindelijk bevestiging: led kost geen geld, maar levert geld op05

13 COVERSTORY VEKO LIGHTSYSTEMS IN HANDEN VAN DE FAGERHULT GROUP: ‘Dit is een opmaat naar verdere groei’

BENNO DIJKHUIS:‘Overname van Veko een duidelijke win-winsituatie’15STICHTING LIGHTREC‘Led goed voor 57 procent van de lichtverkopen’16LED REVIEWDe nieuwste led-producten in woord en beeld

18MAARTEN LOERAKKER (COMMISSIE VERLICHTING VAN UNETO-VNI):‘We waren nodig en dat zijn we nog steeds’

WILLEM DAMMERS OVER DE TRANSITIE NAAR EEN LED-MARKT:’We staan nog maar aan het begin’

2022

27 STEFAN VERHOEF VAN INVENTDESIGN:‘Het resultaat van led-toepassingen is de optelsom van vele details’

INTERNATIONAALLed-kunst op station EindhovenLed van Saled voor Pasta CasaTRILUX levert led Green House

3032 LUMOSA SCOORT HISTORISCHE ORDER

NA INTERNATIONALE TENDERKlein Duimpje verlicht Chinees vliegveld

NIEUWSMeest geklikt, elders inde wereld en ledflitsen07

COLUMN BERRY KOCK150 miljoen stuksinefficiënte lampen moeten vervangen

33LED-JARGONLichtexperts pratengeen abracadabra... 35220.000 BEZOEKERS VOOR 2.714 EXPOSANTENLight + Building zet nieuwe records36JAN VAN LOON VAN EVA OPTIC:‘Verlichting en water zijn niet elkaars beste vrienden’38

LED ARMATUREN. MODERN. EFFICIËNT.

Aan LED verlichting worden tegenwoordig hoge eisen gesteld, zowel qua kwaliteit als qua prijs-prestatieverhouding. Met LEDVANCE® LED armaturen heeft u een winnende combinatie: aantrekkelijk design, hoge efficiëntie, betrouwbare kwaliteit en tot 5 jaar garantie.

LOOKING FOR ABRIGHTERFUTURE?

BENELUX.LEDVANCE.COM

better switcH to LeDVANce.

Fortune teller adv_NL210x297 mm.indd 1 6-6-2018 9:10:57

COLUMN ROLF HEYNENWaarom led-verlichtingsteeds minder belangrijk wordt26

Wat is het geval? Kostenefficiëntie is een belangrijk uitgangs-punt van het kabinetsbeleid gericht op het realiseren van een vermindering van de emissies van broeikasgassen met 49 procent in 2030. In april 2017 heeft PBL, in samenwerking met Energieonderzoek Centrum Nederland (ECN), een notitie uitgebracht over mogelijkheden om emissies van broeikasgas-sen in Nederland te verminderen in 2030 en over de kosten die daarmee gemoeid zijn. Op verzoek van het ministerie van Economische Zaken en Klimaat heeft het PBL in het kader van het Klimaatakkoord ee n update gemaakt van die notitie. Dit omdat VVD, CDA en D66 afgelopen oktober in het regeerak-koord forse duurzaamheidsambities hebben geformuleerd, waaronder de wens om via de uitrol van zuinigere verlichting in de periode tot en met 2030 1 megaton CO2 te besparen.

Voor led-verlichting in de gebouwde omgeving – te weten bij de sectoren handel, diensten en overheid – voorzien de onderzoekers van PBL in hun rapport een besparing van 0,9 megaton CO2. De kosten hiervoor bedragen volgens het PBL 0 euro per ton CO2-reductie. Dit betekent dat de investerings-kosten dus gelijk zijn aan de financiële opbrengsten van led-verlichting, zoals de creatie van banen.

Nog rooskleuriger is de situatie voor led-verlichting in de glastuinbouw. Daar is er zelfs sprake van een winst, te weten 200 euro opbrengst per ton CO2 vermeden CO2-uitstoot door de uitrol van led-verlichting. De kosteneffectiviteit ligt hier veruit het hoogste van alle beoogde maatregelen. Led-verlich-ting verlaagt volgens de onderzoekers niet alleen de variabele kosten van assimilatiebelichting, maar kan ook leiden tot in-tensivering van de belichting waarmee de agrarische produc-tie stijgt. Voor de glastuinbouw is het volgens het PBL dus de hogere gewasopbrengst die leidt tot een positieve balans van 200 euro per ton CO2.

Oh, en deze editie van het tijdschrift? Die bevat natuurlijk tal van lezenswaardige artikelen zoals het interview met Menno Veldboer van Veko Lightsystems die zijn bedrijf onlangs ver-kocht aan Fagerhult. Ik wens u net als altijd veel leesplezier!

Edwin van GastelHoofdredacteur LED Magazine

AGENDALED & OLED Expo 201826-28 juni 2018 | www.ledexpo.com

Fedet Moves | Technology moves Buildings | 28 juni 2018 | www.fedet.nl

Shanghai International Lighting Fair | 3-5 september 2018

shanghai-international-lighting-fair.hk.messefrankfurt.com

LICHT2018 | 9-12 september 2018www.licht2018.ch

Architect@work | 12-13 september 2018www.architectatwork.nl

Fedet Journey | 27 september 2018www.fedet.nl

Energievakbeurs | 9-11 oktober 2018www.energievakbeurs.nl

LUX Live | 14-15 november 2018luxlive.co.uk

NEWShades by Bailey Lightspersonalize your lamp

Shades to create your own fixture

www.bailey.nlWatch the Shades introduction movie

Enamel Lampshade Dome

Art. nr. 140743 250 x 230 mm

Enamel Lampshade Cult

Art. nr. 140740 280 x 45 mm

Lampshade Slim Antique Bronze

Art. nr. 140920 290 x 290 mm

Lampshade Slim Rosé Gold

Art. nr. 140921 290 x 290 mm

for professionals

De wereld mooier, beter éneffi ciënter verlichten met duurzameLED-lichtoplossingen

Met een breed programma aan hoogwaardige LED lampen

brengt Adurolight niet alleen licht, maar ook verlichting. Zo

zorgen we voor lagere energiekosten en realiseren we met

de juiste kleurtemperatuur een beter leefmilieu en meer

productiviteit. Onze LED lampen zijn voorzien van hoogwaardige

componenten en materialen waardoor we kwaliteit en een lange

levensduur kunnen garanderen. Met een enthousiast team van

adviseurs, productspecialisten en dealers helpen we u graag

verder met het maken van uw lichtplannen of berekeningen.

Meer weten? Kijk op adurolight.nl of bel ons op +31(0)523 687 555

Innovatie | Toewijding | Perfectie

VOORWOORD

EINDELIJK BEVES-TIGING: LED KOST GEEN GELD, MAAR LEVERT GELD OPDe lichtindustrie wist het al lang, maar toch is het ook voor onze sector een ware opsteker. Uit onderzoek van het nationale Plan Bureau voor Leefomgeving (PBL) blijkt dat de uitrol van led-verlichting geld oplevert.

MEEST GEKLIKT IN DE LEDFLITS

VPT: Europese regelgeving Eco-

design 2020 ernstige beperking

De VPT heeft samen met een groot aantal andere Europese branchever-enigingen uit de podium- en evenementen-sector de noodklok geluid bij de Europese Unie over de regelgeving Ecodesign 2020. ‘Met deze regelgeving in onaangepaste vorm kan er na 2020 veel veranderen voor onze branche’, stelt Henk Kroon, voorzitter van de Vereniging voor Podiumtechnolo-gie (VPT). ‘De beschikbare lichtmiddelen kunnen ernstig beperkt worden.’ De VPT pleit samen met collega-verenigingen voor een uitzonderingspositie voor theater- en studioschijnwerpers.

Philips Lighting start met verkoop lifi-armaturen Philips Lighting heeft aange-kondigd te starten met het aanbieden van led-armaturen die uitgerust zijn met de mogelijkheid tot light fidelity (lifi): oftewel internet via een led-armatuur. Lifi werkt via een chip die een led-lamp laat knip-peren, maar zo snel dat men het met het blote oog niet ziet. Door het knipperen kan informatie worden verzonden zoals dat ook met wifi kan. Het voordeel is dat licht niet door muren kan en dus veilig ‘binnens-kamers’ blijft. Ieder lifi-led-armatuur dat Philips gaat aanbieden is uitgerust met een ingebouwd modem dat het licht moduleert met snelheden die niet waarneembaar zijn voor het menselijk oog.’

Signify verwelkomt

900e licentiehouder

Signify heeft voor zijn licentie-programma EnabLED de 900e gebruiker verwelkomd. Het programma heeft er 100 nieuwe leden in 10 maanden bijgekregen. Signify, de naam waar Philips Lighting sinds kort officieel onder opereert, verdient aan het uitgeven van licenties aan andere bedrijven, die de kennis mogen gebruiken om led-verlichting te maken. Het program-ma verschaft bedrijven toegang tot 400 innovaties en 2.600 toegekende patenten.

Wilt u zich abonneren op de wekelijkse nieuwsbrief van LED Magazine?Surf naar www.ledmagazine.nl!

01

02

Lightronics en Global Innovator starten een pilot in samenwerking met TBV Wo-nen in Tilburg. De pilot betreft de imple-mentatie van slimme led-verlichting in een van de garages van de woningcorpo-ratie. De Lightronics-armaturen worden uitgerust met sensoren die de leef- en werkomgeving verbeteren en waarmee meer dan 60 procent wordt bespaard op

energie en CO2-uitstoot. Ook dalen de kosten voor onderhoud en controle van de noodverlichting. TBV Wonen is de eerste partij die deelneemt aan een pilot in het kader van het Intelligente KoolstofARme Energie Systemen (IKARES-)project. Bij de pilot in Tilburg worden in 5 fasen verschil-lende innovatieve technologieën geïnstal-leerd, getest en geëvalueerd.

Lightronics start smartlightingpilot met TBV Wonen

De Federatie Elektrotechniek (Fedet), waartoe ook de Nederlandse Licht Asso-ciatie (NLA) behoort, heeft in Den Haag gepleit voor de verplichte toepassing van led-verlichting in overheidsgebou-wen. In een position paper stelt Fedet het volgende: ‘Het regeerakkoord gaat, binnen de nationale klimaatstrategie van het regeerakkoord, per 2030 uit van een reductie van 1 Megaton door zuinige verlichting. Momenteel is naar schatting van de markt nog maar 10 procent led. Dat kan en moet beter. De rijksoverheid

kan daarin een sturende rol nemen door bij aanbestedingen voor rijksprojecten de verplichte inzet van led-verlichting voor te schrijven. Nu de grootste CO2-uitstoot komt van woningen, kantoren, winkels en ziekenhuizen, levert (ver-plichte of gestimuleerde) toepassing van led-verlichting ook binnen de bebouwde omgeving de grootste winst in het terugdringen van de broeikasgas-emissie op korte termijn. Hier kan de rijksoverheid als ‘launching customer’ het juiste voorbeeld geven door de inzet

van led-verlichting te verplichten voor overheidsgebouwen en ziekenhuizen. Met lagere overheden kan zij convenan-ten sluiten voor datzelfde doel. Verder moeten overheden ook gebouwen ver-duurzamen, onder andere door het tref-fen van energiebesparende maatregelen met een terugverdientijd van 5 jaar. Voor nieuwbouw zou de stimulans kunnen lig-gen in weten regelgeving die verplicht tot duurzame verlichting, of in daartoe bevorderende maatregelen (bijvoorbeeld directe of indirecte subsidies).’

Op de cover: Lift A’DAM Lookout InventDesign (red. zie het interview op pagina 28) werkte mee aan het technisch ontwerp en de uitvoering van de lift in de A’DAM toren. Bezoe-kers van de toren ervaren de liftrit van hun leven. Door toepassing van hoge resolutie led-verlichting, de juiste programmering en een extra snelle lift, voelt de liftrit als een ware raketlancering.

Maryna Meretska van de Universiteit Twente wil led’s ontwikkelen die meer licht geven terwijl voor hun productie minder dan de helft van de hoeveelheid fosfor nodig is. Ze ontvangt hiertoe een Rubicon-beurs. Om haar ideeën voor deze ‘M-white LED’ uit te werken, krijgt zij de kans om 2 jaar onderzoek te doen aan Harvard University, dankzij de Rubicon-

subsidie van de Nederlandse Organisatie voor Wetenschappelijk Onderzoek (NWO). Meretska gaat haar ideeën uitwerken in de groep van professor Federico Capasso aan Harvard University. Ze wil een ‘meta witte led’ (M-White LED) ontwikkelen die niet alleen geschikt is voor alle verlich-tingstoepassingen, maar waarvan de kleur ook beter te ‘tunen’ is.

Universiteit Twente: witte led’s kunnen krachtiger en ‘groener’

RJT Finance neemt per direct een meer-derheidsbelang in Luminext dat onderdeel is van de Eneco Groep. Eneco blijft wel actief bij de onderneming betrokken als aandeelhouder. Luminext stelt in Neder-land marktleider te zijn op het gebied van slimme, energiebesparende dimsystemen en cloudsoftware voor beheer van open-bare verlichting. De betrokkenheid van een nieuwe investeerder biedt Luminext naar eigen zeggen de kans om optimaal verder te groeien. Directeur Robert Tis-sing van RJT Finance neemt per direct zitting in het bestuur van het bedrijf.

RJT Finance verwerft meerderheidsbelang in Eneco-onderdeel Luminext

Start- en landingsbaan Saba krijgt nieuwe verlichting De starten landingsbaan op Saba wordt gerenoveerd. Onder andere wordt de Airfield Ground Lighting aange-past en worden diverse markeringen vernieuwd. Rijkswaterstaat heeft in opdracht van het ministerie van Infra-structuur en Waterstaat na een succes-volle aanbesteding de renovatie van de starten landingsbaan van het vliegveld op Saba gegund aan de combinatie Saba

Roads and Construction en Den Ouden Aannemingsbedrijf. Het project houdt in dat de opdrachtnemer een helikopter-platform aanlegt, de asfaltlaag van de starten landingsbaan vervangt door beton, de Airfield Ground Lighting aan-past en diverse markeringen vernieuwt. De werkzaamheden vinden plaats in het toeristisch laagseizoen, van 10 septem-ber tot 9 oktober 2018.

6 ledmagazine 7ledmagazine

Met de innovation challenge ‘Energie-neutrale Sportaccommodaties’ zoekt het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport vooruitstrevende en innovatieve idee-en rond energiebesparing en -opwekking. Nederland telt ruim 24.000 sportaccom-modaties, zoals voetbalclubs, tennisclubs, zwembaden, sporthallen, et cetera. Het ministerie daagt start-ups en midden- en kleinbedrijven uit om mee te denken over innovaties voor het verduurzamen van deze sportterreinen en -accommodaties. De beste ideeën worden in staat gesteld om de volgende fase van de innovatiecyclus uit te voeren. Deze challenge komt tot stand met hulp van de TKI Urban Energy.

Rijksoverheid zoekt innovaties energieneutrale sportclus

Fedet en NLA doen oproep aan kabinet: verplicht led in overheidsgebouwen en ziekenhuizen

03

9ledmagazine

Nieuwe functies dankzij verbeterde appslimme led-lamp Hue

Signify (red. het voormalige Philips Lighting) heeft een belangrijke update uitgebracht voor zijn Hue-app voor iOS en Android-devices. Consumenten pro-fiteren van nieuwe functies en verbete-ringen van bestaande mogelijkheden. De Philips Hue-app bevat ook 30 nieuwe scènes die persoonlijk zijn geselecteerd door verlichtingsontwerpers. ‘Met 1 simpele tik kan men genieten van een zonsondergang in Honolulu of een avondje uit in de wijk Soho in Londen, en de slimme verlichting aanpassen aan de stemming’, aldus het bedrijf.

ProRail heeft nieuwe details bekend-gemaakt over het led-verlichtingspro-ject voor stations. Het bedrijf meldt innovatief dimmend led-licht toe te gaan passen bij verlaten stations in plaats van het oude strooilicht. In totaal is er zo’n 66 miljoen euro beschikbaar voor het Programma Verlichting. Alle 410 stations in Ne-derland worden voor 2022 aangepakt.

Grootschalige zonneparken, wind op land en led-verlichting zijn de goedkoopste manieren om (extra) emissiereductie te realiseren. Dat blijkt uit onderzoek van het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL). Kostenefficiëntie is een belangrijk uit-gangspunt van het kabinetsbeleid gericht op het realiseren van een vermindering van de emissies van broeikasgassen met 49 procent in 2030. In april 2017 heeft PBL, in samenwerking met Energieon-derzoek Centrum Nederland (ECN), een

Plan Bureau voor Leefomgeving: uitrol led-verlichting levert juist geld op

ProRail gaat led dimmen

8 ledmagazine

Supermarkt populairst bij consument voor inleveren van oude lampen

Van de winkels hebben supermarkten veruit de voorkeur als plek om afge-dankte energiezuinige lampen in te leveren. Echter, slechts de helft van de mensen weet dat er in de super-markt speciale inleverbakken staan.Dit blijkt uit onderzoek in opdracht van Wecycle. Om het inleveren van lampen in de supermarkt te stimuleren, start Wecycle een campagne om de bekend-heid te vergroten van de inleverbakken bij 2.500 supermarkten en het inleveren van afgedankte energiezuinige lampen te stimuleren.

notitie uitgebracht over mogelijkheden om emissies van broeikasgassen in Nederland te verminderen in 2030 en over de kosten die daarmee gemoeid zijn. Op verzoek van het ministerie van Econo-mische Zaken en Klimaat heeft het PBL in het kader van het Klimaatakkoord een update gemaakt van die notitie. Dit omdat VVD, CDA en D66 afgelopen oktober in het regeerakkoord forse duurzaamheidsam-bities hebben geformuleerd, waaronder de wens om via de uitrol van zuinigere

verlichting in de periode tot en met 2030 1 Megaton CO2 te besparen. Voor led-verlichting in de gebouwde omgeving – te weten bij de sectoren handel, diensten en overheid – voorzien de onderzoekers van PBL in hun rapport een besparing van 0,9 Megaton CO2. De kosten hiervoor bedragen volgens het PBL 0 euro per ton CO2-reductie. Dit betekent dat de investeringskosten dus gelijk zijn aan de financiële opbrengsten van led-verlichting (red. zoals de creatie van banen).

Beursorganisator Good! heeft op verzoek van exposanten besloten de vakbeurs LED Expo te verplaatsen naar het najaar van 2019. Bovendien wordt de beurs uitgebreid met een elektrosegment. De vakbeurs wist afgelopen februari in de Brabanthallen in ’s-Hertogenbosch 3.984 bezoekers te trekken. Met meer dan 100 exposanten gaf de vakbeurs een volledig overzicht van het actuele aanbod van verlichtingsproducten. ‘Uit de exposante-nenquête kwam een duidelijk beeld naar voren’, opent beursorganisator Henriëtte Vrisekoop het gesprek. ‘De beurs is door de exposanten beoordeeld met een 8,1 en door de bezoekers met een 8,9. Vanuit de exposanten bestond er echter één grote wens: een verplaatsing van de vakbeurs naar het najaar, als startschot van het

LED Expo verplaatst naar najaar 2019, beurs uitgebreid met ‘elektro’lichtseizoen.’ En aan die wens geeft beursorganisator Vrisekoop nu gehoor. ‘Een groot voordeel van deze keuze is dat door de data van de vakbeurzen Light &

Building en LED Expo verder uit elkaar liggen. Hierdoor krijgen onze exposanten de mogelijkheid om aan beide beurzen deel te nemen.’ Een nieuw element dat aan de vakbeurs toegevoegd zal worden is het segment elektro. Vrisekoop: ‘In 2018 bestond 32 procent van de bezoekers uit lichtontwerpers, architecten en licht-adviseurs. Een indrukwekkende verte-genwoordiging waar we erg trots op zijn. Het was het resultaat van een gerichte marketing- en imagocampagne. Voor 2019 zal onze focus liggen op het vergroten van het aandeel installateurs en zakelijke eindklanten. Door het segment elektro – oftewel het schakelen en sturen van verlichting – toe te voegen aan de beurs denken we het aanbod voor installateurs nog aantrekkelijker te maken.’

NASA gaat met led-verlichting voedsel

produceren in de ruimte

NASA wil in de ruimte voedsel gaan produceren met behulp van led-ver-lichting van Osram. Het bedrijf heeft hiertoe speciale armaturen ontwikkeld voor de Amerikaanse ruimtevaartorga-nisatie. Osram levert een aangepaste versie van zijn led-tuinbouwverlichting Phytofy RL. Het NASA-onderzoek richt zich op de productie van salade-achtige gewassen voor bemanningen tijdens ruimtevaartreizen.

Osram neemt aandeel in horticultuur

start-up Motorleaf Fluxunit, de investeringsmaatschappij van Osram, koopt een aandelenbelang in de Canadese start-up Motorleaf. De hard- en softwareoplossingen van Motorleaf maken een exacte prog-nose mogelijk van gewasopbrengsten in kassen en adresseren zodoende economische en ecologische aspecten in een sector die wordt gekenmerkt door lage marges. De digitale progno-setools van Motorleaf ondersteunen tuinbouwondernemers bij het nako-men van contractuele verplichtingen, het verbeteren van hun operationele planning en het in real-time voorspel-len van de productiecapaciteit.

Wereldmarkt indoor led-verlichting

groeit naar 15,87 miljard dollar Onderzoekers van LEDinside stellen dat de commerciële afzetmarkt voor indoor led-verlichting dit jaar groeit naar een niveau van 15,87 miljard dollar. In het nieuwe rapport ‘2018 Commercial Lighting, Smart Lighting and Panel Light Market Report’ stellen de onderzoekers van LEDinside dat de markt voor binnenverlichting goed is voor 42 procent van de wereldwijde productiewaarde van led-verlichting. Voor de periode 2018-2021 voorzien de onderzoekers een jaarlijks groeiper-centage van de omzet van 3 procent.

LG Electronics koopt

autolichtproducent ZKW LG Electronics heeft bekendgemaakt dat het de in Oostenrijk gevestigde autolichtproducent ZKW zal overne-men. Het is de grootste overname van

het bedrijf, te weten voor een bedrag van 1,1 miljard euro. Het doel is een sterkere positie in de markt voor auto-onderdelen te verwerven. Het Zuid-Koreaanse bedrijf is van plan om voor de 1,1 miljard euro een belang van 70 procent te kopen in ZKW Holding. De holdingmaatschappij LG Corp. zal het resterende belang kopen.

Current gaat 600 filialen

Morgan Stanley van led voorzien GE-onderdeel Current gaat in de Verenigde Staten bij ruim 600 filialen van Morgan Stanley led-verlichting uitrollen. Het gaat om een led-ver-lichtingsoplossing die tot maximaal 50 procent energiebesparing leidt. Het programma wordt geïmplementeerd in samenwerking met Hines vastgoedbe-heer. Morgan Stanley is bezig met een operatie waarin tot en met 2022 het energieverbruik ten opzichte van 2012 met 20 procent gereduceerd moet worden. Het led-verlichtingsproject gaat deze maand nog van start en wordt binnen enkele jaren afgerond.

Osram en Continental starten joint venture

Osram en Continental hebben een jointventurecontract getekend. De start van de joint venture met onge-veer 1.500 werknemers is gepland in de tweede helft van 2018. De joint venture, waarin elk van de partners een belang van 50 procent heeft, wil de expertise van Continental en Osram op het gebied van verlichting, lichtre-geling en elektronica combineren en zal volgens planning in de tweede helft van 2018 van start gaan, zodra alle goedkeuringen binnen zijn.

Grootste led-tuinbouwverlichtingsproject

ter wereld breidt uit

Agro-Invest heeft besloten zijn kas-sen in Lyudinovo, 350 kilometer ten zuidwesten van Moskou gelegen, uit te breiden van 25 naar 68 hectare. Ook de nieuwe kassen worden daarbij van led-verlichting voorzien. Signify meldde vorig jaar dat het het grootste led-tuinbouwverlichtingsproject ter wereld realiseert in opdracht van LLC Agro-Invest dat in de kassen op 25 hectare tomaten kweekt.

ELDERS IN DE WERELD...Nedap en OSRAM starten samenwerking

Nedap en OSRAM hebben officieel hun samenwerking aangekondigd. Armatu-ren voorzien van OSRAM DEXAL-drivers zijn nu eenvoudig te combineren met het lichtmanagementplatform Luxon van Nedap. De samenwerking geeft klanten volgens beide bedrijven de kans om hun duurzaamheidsdoelstellingen versneld te realiseren. Jeroen Somsen, markt-groepleider van Nedap Light Controls: ‘Door strategische samenwerkingen met toonaangevende partijen als OS-RAM kunnen verlichtingsarmaturen nu voor een fractie van de kosten uiterst eenvoudig worden geïntegreerd in slimme verlichtingsoplossingen. Deze met het internet verbonden oplossingen leveren flinke additionele besparingen op zowel energie- als onderhouds-kosten. Toepassingen van Lighting as a Service (LaaS) zullen zich versneld ontwikkelen door de mogelijkheden van connected lighting.’

Signify nieuwe naam Philips Lighting Philips Lighting heeft de nieuwe naam van het bedrijf bekendgemaakt: Sig-nify. De naam moet worden gezien als een ‘intelligente taal, die verbindingen maakt en betekenis overdraagt’, aldus het bedrijf. Signify zal het Philips-merk blijven gebruiken voor zijn producten, op grond van de bestaande licentie-overeenkomst met Koninklijke Philips. Signify verwacht dat de naamsveran-dering begin 2019 daadwerkelijk zal zijn doorgevoerd in alle landen waar de onderneming actief is. Het hoofdkantoor van Signify is gevestigd in Nederland. De onderneming is actief in ruim 70 landen, heeft wereldwijd 32.000 medewerkers in dienst, en realiseerde in 2017 een omzet van 7 miljard euro.

lichtflitsenkort nieuws

De vestiging Deurne van Zuiderhuis Financiële dienstverlening is overge-stapt op led-verlichting van Ervan. Ter vervanging van de plafondarmaturen zijn led-panelen toegepast. Door de efficiency van de panelen wordt op de vestiging in Deurne een beter lichtbeeld verkregen en een besparing van 60 tot 70 procent gerealiseerd. De verlichting is geleverd door LEDProfz.

Signify heeft wereldwijd de Philips Hue Sync gelanceerd, een gratis app waarmee Philips Hue-lampen te synchroniseren zijn met games, video’s en muziek op de computer. De nieuwe entertainmentsoftware werkt samen met de Philips Hue-app en werkt op elke computer met Windows 10 of macOS (red. Sierra en hoger).

Saled mag 9 basisscholen die zijn aan-gesloten bij de Stichting voor Chris-telijk Onderwijs (VCO) Harderwijk-Hierden voorzien van led-verlichting. Saled wist bij de organisatie – waar 11 basisscholen, 270 leerkrachten en ongeveer 2.800 leerlingen toe beho-ren – een aanbesteding te winnen. Alle led-verlichting van inschrijvers voor de aanbesteding moest voldoen aan een aantal strikte kwaliteitseisen. Iedere led-lamp is vrij van flikkering met een UGR-waarde kleiner dan 19. De led-verlichting dient een L-waarde te heb-ben van ten minste 90 en is daarnaast volledig gecertificeerd.

Brabants Lederwarenhuis op de Frederik Hendriklaan in Den Haag is sinds 1972 expert in reisbagage. Het lederwarenhuis heeft gekozen voor de Creators van Interlight voor de nieuwe led-verlichting in de winkel. De spots uit de Creator-serie zijn uittrekbaar en draaibaar. De armaturen uit de Creator-serie zijn naar eigen wens samenge-steld met behulp van de Creator Tool van Interlight. Alle modules in de serie zijn van 1 tot 10 volt dimbaar.

Op bedrijventerrein Haarbrug-Zuid in Bunschoten-Spakenburg is de bouw van een nieuw hoofdkantoor voor Saled Nederland gestart. Er komen zonnepa-nelen op het dak en er wordt een warm-

tepomp geïnstalleerd. Het pand wordt volledig zelfvoorzienend en logischerwijs volledig met led-verlichting uitgerust. Het nieuwe pand, met een oppervlakte van 1.700 vierkante meter, zal naar ver-wachting in maart 2019 opgeleverd wor-den. Naast het hoofdkantoor zal ook het magazijn meeverhuizen naar de nieuwe locatie. Saled deelt het gebouw met SSB, leverancier van systeemvloeren.

Rofianda heeft van Martens Beton en Martens Kunststoffen te Oosterhout opdrachten ontvangen om de bedrijfs-hallen van led-verlichting te voorzien. Beide bedrijven zullen de highbays van Rofianda krijgen. In de hallen zullen highbays van Rofianda, type ILM-HB, worden gemonteerd. Rofianda was door Martens Beton al eerder benaderd omtrent het verlichtingsvraagstuk. De positieve ervaring met de kennis, kunde en begeleiding van Rofianda bij Mar-tens Beton, heeft Martens Kunststoffen doen besluiten tevens met Rofianda in zee te gaan.

Wienerberger start met de verduurza-ming van zijn Nederlandse productie-locaties met led-verlichting. Rofianda is geselecteerd als preferred supplier voor de verlichting. Ter vervanging van de huidige tl- en gasontladingsarmaturen werden verschillende led-opties onder-zocht waarbij het Tilburgse bedrijf als beste naar voren kwam. Wienerberger heeft 16 productielocaties in Nederland die elk hun eigen uitdagingen met zich meebrengen. Dankzij de flexibiliteit in de LTU- en ILM-productseries van Rofianda kan voor elke locatie een pas-sende oplossing worden aangeboden, dimmend of schakelend.

Leverancier van verlichting SLV Nederland is per 18 juni verhuisd naar een nieuw bedrijfspand aan de Kazernestraat 19 in Venlo. De nieuwe bedrijfslocatie van SLV Nederland be-vindt zich in de Manufactuur. Het pand is een herbestemming van een van de fabriekshallen van meubelfabrikant Leolux. De bestaande ruimte is omge-bouwd naar een open en transparante werkplek. In de renovatie is duurzaam-heid, specifiek cradle-to-cradle, een

doorslaggevende factor geweest in het ontwerp.

Kledingwinkel Seventytoo heeft de oude armaturen vervangen door de ColourPunch Tracklights van Interlight. Bij een grote verbouwing is naast het interieur ook het lichtdesign aangepakt via deze led-tracklights. Bij deze led-railspots zit het meeste licht in het mid-den van het lichtbeeld, een zogenaamde Punch. De led-module ligt verdiept in het armatuur, hierdoor is de spot nauwelijks verblindend. Daarnaast zijn er in de nieu-we pasruimtes Big Camita-downlights toegepast. Deze leveren helder licht, dus zorgen ze voor een goede kleurweergave in de paskamer.

Het budget van de Subsidierege-ling Energiebesparing en duurzame energie sportaccommodaties (EDS) is voor 2018 nog altijd niet uitgeput: er is een kleine 2 miljoen euro subsidie beschikbaar. Waar er in de afgelopen jaren voortdurend een roep was om extra subsidie ter beschikking te stellen - de pot van 6 miljoen euro was jaar na jaar in januari uitgeput - is er daarmee merkwaardig genoeg nu nog altijd bud-get beschikbaar. De redactie van LED Magazine meldde eind januari al dat de subsidiepot van de regeling nagenoeg uitgeput was, maar enkele weken later werd er onverwachts 2 miljoen euro extra budget beschikbaar gesteld.

Philips Lighting heeft bekendgemaakt dat het in 2017 zijn CO2-uitstoot met 20 procent heeft verminderd. Het heeft de mijlpaal van meer dan 1 miljard verkochte led-lampen bereikt. De teller staat nu op 1,2 miljard. Philips Lighting heeft afgelopen kalenderjaar bovendien het gebruik van duurzame elektrici-teit vergroot van 67 procent naar 80 procent. Philips Lighting presenteerde in 2016 zijn nieuwe vijfjarige duur-zaamheidsprogramma ‘Brighter Lives, Better World’. Het bedrijf versnelt via dit programma onder meer de overstap naar led en connected verlichting. In het vijfjarenplan is onder meer vastgelegd dat in 2020 80 procent van de business van Philips uit duurzame producten (red. led-verlichting) zal bestaan.

HET NIEUWS IN CIJFERS

In de Utrechtse ge-meente Woudenberg is

onlangs met een symbolische hande-ling het laatste led-armatuur geïn-stalleerd van in totaal 2.000 stuks die daar in de 1,5 jaar zijn geplaatst door installateur Van Voskuilen.

Bedrijventerrein De Klomp, gelegen nabij knooppunt

Maanderbroek naast de A12 en A30, wordt voorzien van led-verlichting van Innolumis. Onderhoudsaannemer Ziut, onderdeel van SPIE, zal zorgdragen voor een correcte plaatsing en mon-tage van de 179 armaturen.

SPIE heeft een start gemaakt met het

plaatsen van 11.000 led-armaturen in de gemeente Schagen. SPIE gaat, met het vorig jaar geacquireerde bedrijfs-onderdeel Ziut, ook 640 lichtmasten vervangen.

Son en Breugel meldt dat 95 procent van de openbare

verlichting in de Brabantse gemeente inmiddels van led-verlichting is voor-zien. Aannemer Ziut rondt de ombouw binnenkort volledig af.

Als Vlaamse steden en gemeenten zouden overscha-

kelen op slimme led-verlichting langs de wegen, zou hen dat op termijn 680 miljoen euro kunnen opleveren. Dat heeft Agoria Vlaanderen berekend. Agoria heeft het onderzoek toegelicht op de hoorzitting in het Vlaams Parle-ment over openbare verlichting.

Fabrikant Lightwell heeft de handen ineengesla-

gen met het Almeerse sociale werk-bedrijf TOMINgroep voor de productie van ruim 4.000 kegelarmaturen voor de gemeente Almere.

Rijkswaterstaat heeft nieuwe verlichting aangebracht in de

Tweede Heinenoordtunnel ten zuiden van Rotterdam. In deze tunnel zijn de tl-lampen vervangen door led-verlich-ting. Met deze stap wil Rijkswaterstaat qua licht zo’n 75 procent energie besparen in de tunnel.

De Rotterdamse ontwerpster Linda Post van The Talk Of The Town (TTOTT) heeft restanten van de Willemsbrug verwerkt tot led-lampen. De Willems-brug werd recentelijk zelf ook van led-verlichting voorzien. Tijdens de re-novatie van de Willemsbrug zijn enkele staalconstructies vervangen. Zo zijn de bordessen, kooiladders en leuningen op beide – 50 meter hoge – pyloonkoppen

compleet vernieuwd. De robuuste stuk-ken staal, lagen al op pallets klaar om afgevoerd te worden. TTOTT liet mate-riaal echter niet zomaar verdwijnen en heeft het nu verwerkt tot led-lampen. Het reststaal werd gestraald, in stuk-ken geslepen en opnieuw geverfd in het originele Willemsbrug-rood. De lampen zijn vervaardigd in een eenmalige op-lage van 180 stuks.

Rotterdamse ontwerpster verwerkt Willemsbrug tot led-lampen

Vlaams minister van Mobiliteit en Openbare Werken Ben Weyts (VNA) heeft aanne-mers aangewezen om alle verlichting op de autosnelwegen om te bouwen naar led-verlichting. Vlaanderen kondigde eerder al aan over te schakelen op led-verlichting langs de autowegen. De natriumlagedruklampen zullen plaatsmaken voor led-tech-nologie. De vervangingsopdracht is gegund aan de aannemers Verkeer, Signalisatie en Electronica (VS&E) en Elec. De ombouw start nog dit jaar. De volledige ombouw van alle verlichting op de autosnelwegen zal tussen 16 en 20 miljoen euro kosten en 4 jaar in beslag nemen. De eerste 4 miljoen euro voor 2018 zijn al vrijgemaakt. De terugverdieneffecten worden ingeschat op 4 miljoen euro per jaar.

VS&E en Elec gaan Vlaamse snelwegen voorzien van led-verlichting

SolaRoad voorziet openbare led-verlichting Stepelo van zonnestroom

Duurzame revitalisering. Het is het credo van bedrijvenpark Stepelo in de Twentse gemeente Haaksbergen. Nadat eerder al led-verlichting in gebruik werd geno-men, komt er nu een SolaRoad. Sola-Road is een Nederlandse innovatie. Met SolaRoad krijgt het duurzame bedrij-venterrein een weg die zonlicht omzet in elektriciteit. Daarmee wordt de led-ver-lichting in de straatlantaarns energie-

neutraal en wordt ook een led-scherm gevoed door de zonnestroom. Verder wordt er voor het duurzame bedrijven-terrein gekeken naar toepassingsmo-gelijkheden van asfalt uit koeienmest, dynamisch licht, vleermuisvriendelijke kleurlampen en het toepassen van ce-mentloos beton. De allereerste SolaRoad van Nederland werd in Krommenie in de provincie Noord-Holland aangelegd.

2.000

11.000

95

680

4.000

HET NIEUWS IN CIJFERSDE OPENBARE RUIMTE:

11ledmagazine

179

75

ij willen de Europese marktleider worden in industriële verlichting. Veko heeft zichzelf daarvoor 5 jaar gegeven.

De mijlpaal waarbij de helft van onze omzet in Duitsland wordt gerealiseerd, ligt binnen handbereik. Voor de Nederlandse markt zetten wij in op ‘double digit groei.’

Dat verklaarde Veldboer 5 jaar geleden in LED Magazine. Toen was hij nog directeur-eigenaar, nu is hij directeur. Veko Lightsys-tems werd immers onlangs voor 100 procent overgenomen door de Fagerhult Group. Reden genoeg voor de redactie om Veldboer opnieuw op te zoeken. Zijn de ambities waargemaakt, waarom heeft hij het familiebedrijf verkocht en hoe ziet hij de toekomst?

Hippe productenVeko Lightsystems is groot geworden door voort te bouwen op een concept van Nic Veldboer, de vader van Menno. Hij kwam decennia geleden met het innovatieve idee om voorgemonteerde lichtlijnen te leveren, vrijwel onverpakt en volledig recyclebaar door de keuze voor een aluminium profiel. Dat maakt de pro-ducten van Veko niet alleen duurzaam; het levert de installateur een tijdsbesparing van 50 procent op. Daarmee kan hij concur-rerender werken, terwijl hij minder last heeft van het gebrek aan handjes in zijn branche.‘Die installateur is nog steeds onze belangrijkste klant’, vertelt Veldboer. ‘Wanneer hij de opties aan eindklanten presenteert, zijn wij meestal het interessante alternatief. Wij zitten niet vaak zelf bij adviseurs en opdrachtgevers, in tegenstelling tot de Philipsen van deze wereld. Zij zijn groot en hebben een breed assortiment van hippe producten. Daarmee hebben ze de slagkracht om de baan op te gaan en de mogelijkheid om een omvattend verhaal te vertel-len. Lichtlijnen voor de industrie zijn daar een klein onderdeel van. De groothandel is het andere uiterste, daar shop je uit het schap. Wij zitten daartussenin. We boksen naar boven en naar beneden. Daarbij winnen we op kwaliteit en prijs.’

KoppelstukkenOver de reden van de sterke marktpositie die Veko Lightsystems gedurende zijn bestaan heeft opgebouwd, is Veldboer duidelijk. ‘Dat komt omdat we al 40 jaar focussen op innovatie in lichtlijnen. Wij zijn nog steeds vrijwel de enige die met aluminium profie-len werkt. Die gaan langer mee dan ijzeren profielen omdat ze minder verhitten; een winst van 10 graden Celsius levert al een extra levensduur van 50 procent op omdat de connectoren bij de koppelstukken minder snel broos worden. Bovendien weten wij wat er speelt in onze markt. Neem onze dynamische verlichting. Met behulp van detectoren wordt het licht tot 10 procent gedimd


‘DIT IS EEN OPMAAT NAAR VERDERE GROEI’

Veko Lightsystems is een van de grootste Nederlandse ontwikkelaars en producenten van led-lichtlijnen. Half maart 2018 tekende eigenaar Menno Veldboer een overeenkomst met de Fagerhult Group, waarbij hij zijn aandelen overdroeg aan het Zweedse bedrijf. ‘Dat besluit heeft alles te maken met het doel om verder te groeien in Europa, en wel met behoud van onze eigen identiteit’, aldus Veldboer.

wanneer er niemand in een magazijn of productiehal aanwezig is. Het grote voordeel van onze dynamische verlichting is dat deze werkt zonder lichtmanagementsysteem. Het wordt voorgepro-grammeerd in de fabriek. Op locatie betekent dit ophangpunten maken, koppelen en klaar.’

AmbitiesOok de afgelopen 5 jaar heeft Veko Lightsystems niet stilgezeten wat betreft technologische vernieuwing. Zo brachten de led-licht-lijnen van het bedrijf in 2013 nog zo’n 120 tot 130 lumen per watt op. Momenteel is dat meer dan 180 lumen per watt. Met behulp

van Veko Tune, een speciaal ontwikkelde softwaretool, kan nu verlichting op maat, tot op de lux nauwkeurig, worden geleverd. Daarnaast zijn er flinke stappen gemaakt in het verbeteren van lenzen waardoor het rendement van de verlichting is vergroot. Dat alles heeft bijgedragen aan de verdere groei van het bedrijf.

Schaalgrootte‘We zijn vanaf 2013 nog eens gegroeid met 60 procent, waarvan 40 in Duisland en 20 in Nederland’, vervolgt Veldboer. ‘Om de Europese marktleider in industriële verlichting te worden, is meer schaalgrootte nodig. Daarom was ik op zoek naar

W

VEKO LIGHTSYSTEMS IN HANDEN VAN DE FAGERHULT GROUP

‘We boksen naar boven en naar beneden’

15ledmagazine

Koop Mean Well Direct Online! ‘EEN DUIDELIJKE WIN-WINSITUATIE’

De Fagerhult Group is het grootste verlichtingsconcern van Scandinavië, met ongeveer 2.600 medewerkers en vestigingen in ongeveer 20 landen over de hele wereld. Het betaalde 31,5 miljoen euro voor de overname van Veko. Hier kan de komende 3 jaar, afhankelijk van het behalen van de prestaties van Veko, nog eens 9,5 miljoen euro bijkomen.

Benno Dijkhuis, managing director van Fagerhult in Nederland: ‘De groeistrategie van de Fagerhult Group bestaat onder andere uit het acquireren van succesvolle spelers in de lichtindustrie die het totale assortiment van de Fagerhult-familie verbreden en versterken. Dit is abso-luut het geval bij deze overname. Veko heeft de afgelopen jaren een sterke naam ontwikkeld in de markt van indus-triële verlichting en een forse groei getoond. Naast het feit dat Veko gebruik kan maken van het brede internati-onale netwerk van Fagerhult, kunnen wij andersom hun expertise op dit vakgebied ook inzetten in onze projecten. Het betreft dus een duidelijke win-winsituatie.’

overnamekandidaten. Toen diende de Fagerhult Group zich aan met het voorstel tot overname. Door daarop in te gaan, bereiken we in feite hetzelfde. Dit is een opmaat naar verdere groei. We maken nu deel uit van een grote onderneming met alle voordelen van dien. Zo kunnen we gebruikmaken van hun vertegenwoor-digers in het buitenland; ik heb er nu opeens alleen al 50 in Duitsland, 70 in Engeland en 17 in Dubai. We kunnen van elkaar profiteren door onderling in te kopen en kennis uit te wisselen. Daarnaast verbreden wij ons productengamma in Nederland en dus hebben we een bredere propositie naar onze klanten. Dat alles wil echter niet zeggen dat je het besluit om het familiebe-drijf te verkopen zomaar neemt. Het was nodig om de continuïteit van Veko voor de lange termijn te garanderen, en daarmee ook de toekomstige werkgelegenheid van onze werknemers. Er zijn andere partijen geweest die grotere bedragen hebben geboden. Maar ik ben bewust in zee gegaan met de Fagerhult Group, omdat zij de identiteit en cultuur van Veko respecteren en willen behouden. Het gaat dus niet over mij. Ik blijf hier werken als directeur en draai mijn uren. Ik zou ook niet weten wat ik anders zou moeten doen. Verlichting is mijn liefde en mijn vak.’

‘Verlichting is mijn liefde en mijn vak’

PARTNER OF AMBASSADEUR WORDEN?Als Partner betaalt u 5.070 euro ex. btw en ontvangt u:• 4 x hele pagina advertentie (waarde 6.760 euro)• 2 x full size banner in nieuwsbrief (waarde 380 euro)• 4 x per jaar vermelding in LED Industry Register in

LED Magazine (waarde 500 euro)• plaatsing logo in colofon LED Magazine

Als Ambassadeur betaalt u 3.040 euro ex. btw en ontvangt u:• 4 x halve pagina advertentie (waarde 3.800 euro)• 2 x full size banner in nieuwsbrief (waarde 380 euro)• 4 x per jaar vermelding in LED Industry Register in

LED Magazine (waarde 500 euro)• plaatsing logo in colofon LED Magazine

ledmagazine

INVENTDESIGN: LED-TOEPASSING OPTELSOM VAN VELE DETAILS

VEKO IN HANDEN FAGERHULT:‘DIT IS EEN OPMAAT NAAR VERDERE GROEI’

STICHTING LIGHTREC: LED GOED VOOR 57 PROCENT VAN VERKOPEN

editie 19 - juni 2018

COMMISSIE VERLICHTING UNETO-VNI:‘WE WAREN NODIG EN DAT ZIJN WE NOG STEEDS’

16 17ledmagazine ledmagazine

LED GOED VOOR 57 PROCENT VAN DE VERKOPEN

STICHTING LIGHTREC:

57 procent van de verkochte lichtproducten betrof in 2017 led-verlichting. Dat blijkt uit verkoopcijfers die de stichting LightRec heeft gepubliceerd. De stichting meldt verder dat inmiddels 80 procent van de conventionele verlichting gerecycled wordt. Daarmee werpt het ‘inleveroffensief’ dat LightRec gedurende 2017 ingezet heeft zijn vruchten af.

D

e inzameling van verlichting groeide afgelopen kalenderjaar

met 13 procent ten opzichte van 2016. In 2017 werd in totaal 4.393 ton aan lampen en verlichtingsarmaturen ingeleverd voor recycling. De toename wordt volledig veroorzaakt door conventionele verlichting zoals tl-buizen, armaturen en spaarlampen. ‘De stijging is een gevolg van de investeringen die we gedaan hebben in de uitbreiding van het inzamelnetwerk’, stelt LightRec-directeur Gied van Hoorn. ‘Zo kunnen sinds afgelopen jaar afgedankte lampen bij alle grote supermarktketens worden ingeleverd in de inzamelbak. Verder is er veel aandacht besteed aan het faciliteren van sloopaannemers om recycling zo eenvoudig mogelijk te maken, bijvoorbeeld door recyclebakken op slooplocaties te plaatsen. Vooral verlichtingsarmaturen komen op deze locaties vrij. Het aantal ingeleverde

armaturen is dan ook met een kwart toegenomen: van 2.100 ton naar 2.620 ton.’

0,08 procentDe stijgende inzameling wordt volgens Van Hoorn ook veroorzaakt door de economische groei. ‘Doordat er meer wordt gebouwd en verbouwd, komt er meer verlichting vrij bij de renovatie en sloop van gebouwen. Ten slotte heeft de wettelijke bepaling die regelt dat alle producenten en importeurs van verlichting via LightRec zorgdragen voor een juiste verwerking van hun producten, bijgedragen aan de stijgende inzameling.’ De inzamelcijfers worden gewoonlijk afgezet tegen de gemiddelde verkoopcijfers. Dit resulteert in een inzamelpercentage van circa 80 procent voor tl-buizen, spaarlampen en overige lampen. Slechts een fractie van de ingezamelde verlichting betreft

led-lampen. Afgezet tegen de hoge verkoopcijfers van led leidt dit tot een inzamelpercentage van slechts 0,08 procent. Led-dipLightRec verwacht de komende jaren een tijdelijke daling van het totale inzamelpercentage (red. een gemiddelde van de ingezamelde conventionele en led-verlichting, afgezet tegen de gemiddelde verkoopcijfers over 3 jaar). De verwachte dip wordt niet veroorzaakt doordat consumenten of bedrijven de weg naar de recyclebak niet meer weten te vinden, maar is een gevolg van de transitie naar led-verlichting en de sterk toenemende verkopen. Omdat led een veel langere levensduur dan conventionele verlichting heeft, een led-lamp gaat gemiddeld zo’n 20 jaar mee aldus LightRec, duurt het nog even voordat ze in het recyclesysteem terecht gaan komen. Voor led-armaturen geldt hetzelfde verhaal. De stichting is dan ook bezig met een marktverkenning om de impact van de transitie naar led in kaart te brengen.

Europese inzameldoelstelling

En dientengevolge kan LightRec dus niet op haar lauweren rusten, volgens Van Hoorn. ‘Om hergebruik mogelijk te maken is het belangrijk dat alle verlichting wordt ingeleverd in de Wecycle-inleverbak of bij de milieustraat. Deze boodschap zullen wij via Wecycle aan consumenten blijven vertellen, zeker nu vanaf augustus 2018 ook consumentenarmaturen moeten worden ingeleverd. Die belanden nu nog te vaak bij het grofvuil of blijven achter op de zolderkamer.’ De Europese inzameldoelstelling ligt in 2019 op het inzamelen van 65 procent van alle op de markt gebrachte elektrische en elektronische apparaten, waaronder lampen. Een doel dat Nederland niet zomaar haalt. Van Hoorn hierover: ‘De led-dip trekt het percentage voor lampen tijdelijk ver naar beneden: het gemiddelde inzamelpercentage voor 2017 was 27 procent. Dat is te wijten aan het feit dat led nog niet terugkomt. Het gaat om een uitgesteld resultaat, want op een zeker moment gaan led-lampen en -armaturen ook terugkomen. Het is belangrijk om meer inzicht in de led-dip te krijgen en om tegelijkertijd al het potentieel aan afgedankte verlichting in het inzamelsysteem terecht te laten komen.’

PRODUCENTENCOLLECTIEF WEEE NEDERLAND START MET INZAMELING (LED-)LAMPEN EN ARMATUREN

Het nieuwe producentencollectief Weee Nederland start per 1 januari 2019 met de inzameling van (led-)lampen en armaturen. Hiermee geeft het collectief de importeurs en producenten van lampen een alternatief voor WeCycle dat tot dus-ver de enige inzamelaar was.

Weee Nederland is al enkele jaren actief met de inzameling van afgedankte elektrische en elektronische apparatuur. Reint Sekhuis, directeur van Weee Nederland, over de keuze om ook lampen in te zamelen: ‘Door de introductie van de led-techniek zijn lampen een “gewoon” elektrisch apparaat geworden. Importeurs leveren lampen aan hun klanten, maar ook vaak het schakel-materiaal en de kabels die daarbij horen. Met het aflopen van de Algemeen Verbindend Verklaring (AVV) kan de lampenimporteur zich nu bij één produ-centensysteem aansluiten voor al zijn typen apparaten, in plaats van bij ver-schillende stichtingen. Wij zorgen er daarmee voor dat het inzamelsysteem nog beter en efficiënter wordt.’

Weee Nederland zamelt in bij circa 100 gemeenten, grote retailorganisaties, zoals Coolblue en tientallen kleine retailorganisaties. Daarnaast rolt de organi-satie in 2018 en 2019 samen met PostNL Pakketten een inzamelsysteem uit bij de voordeur van de consument. ‘We voegen de lampendistributeur nu toe aan dit inzamelnetwerk’, besluit Sekhuis.

INZAMELING VAN VERLICHTING IN TONNEN

Type verlichting 2016 2017Tl-buizen 1.330 1.328Spaarlampen 300 227Overige lampen 160 208Led-lampen 0 10Armaturen 2.100 2.620Totaal 3.890 4.393

D

19ledmagazine

LED REVIEW

In de rubriek LED Review zet de redactie van LED Magazine de belangrijkste productinnovatiesuit het afgelopen kwartaal op een rij. Uw nieuweproduct in deze rubriek? Mail de redactie via het e-mailadres [email protected]

1

3

54

76

eco & premium | AVILEDAgrilight introduceert 2 nieuwe led-armaturen met een speciale dimtechniek voor pluimvee. Het gaat om de AVILED eco en de vernieuwde AVILED premium. Beide led-armaturen zijn speciaal voor de stalomgeving ontwikkeld. De AVILED eco kent een plug-and-playsysteem, is compact en is geschikt voor vleeskuikens, ouderdieren en leghennen. De AVILED premium kan vanaf nu een groter oppervlak belichten, te weten tot 24 meter breed in 1 rij, waardoor de kosten per vierkante meter dalen. Beide armaturen beschikken over amplitude dimming, waardoor er gegarandeerd flikkervrij van 100 tot 1 procent gedimd kan worden.

KING | NortonNorton introduceert een nieuw led-pendelarmatuur. KING is een architectonisch armatuur dat bij uitstek geschikt is voor representatieve ruimten met hoge plafonds. Het schaduwvrij visueel comfort en de strakke behuizing maken het armatuur volgens Norton geschikt voor toepassing in atriums, hotels, entrees, showrooms en horeca. Het armatuur kent een diame-ter van 900 millimeter en 600 millimeter. Het armatuur is in de lichtkleuren 3.000 en 4.000 kelvin verkrijgbaar.

Gen6 | AAA-LUXDe Eindhovense fabrikant AAA-LUX, opgericht in 2009, in-troduceert de zesde generatie led-schijnwerpers. De nieuwe AAA-LUX Gen6 (Generatie 6) is Swennen, een armatuur dat nog lichter is en minder windvang heeft. Hierdoor past het op nog meer bestaande masten. Daarnaast introduceert het bedrijf een nieuw besturingssysteem, onder de naam Control Box 2.0. Eenvoud in installatie en gebruik, dat is volgens het bedrijf belangrijk. Het ziet veel kansen in het bieden van gebruikers-comfort. Dat uit zich in een touchscreen of een app, met de naam AAApp, en in de wijze waarop het complete verlichtings-systeem wordt gemonitord.

LTS | FagerhultDe armaturen van het merk LTS Licht & Leuchten zijn per direct verkrijgbaar via Fagerhult Nederland. Het Duitse verlichtings-bedrijf maakt sinds 2010 deel uit van de Fagerhult Group. Fa-gerhult Group zet haar merkenstrategie ook in Nederland door. Het Zweedse concern heeft de afgelopen jaren diverse bedrijven overgenomen, waaronder LTS maar meer recentelijk ook Veko Light Systems, en voegt daarmee diversiteit en design toe aan het eigen Fagerhult-merk. De producten van LTS, die bekend zijn vanwege de hoogwaardige technische armaturen, zijn vanaf nu verkrijgbaar via Fagerhult Nederland.

Big Baby, Jenny & Benny | BaileyBailey breidt de led-lampencollectie Big Family uit. Eerst was er Big Papi. Toen hij Big Mami ontmoette, kwam al snel erna Big Johnny. Per direct is er uitbreiding met de Big Baby, Big Jenny en de Big Benny. Benny is de grootste van de 3. Met een lengte van 335 millimeter en een diameter van 200 millimeter en zijn vorm ziet hij eruit als het bekende Michelinmannetje. Big Baby (diameter 125 millimeter) en Big Jenny (diameter 165 millimeter) zijn bijzonder door hun vorm. Deze is ongelijk en heeft allerlei oneffenheden.

Hue (buitenversie) | Philips LightingPhilips Lighting heeft de eerste producten onthuld die worden toegevoegd aan het Philips Hue-outdoorassortiment: het gaat om wandarmaturen, spotverlichting en led-pilaren. Het biedt de mogelijkheid om de bekende Hue-functies en -functionaliteiten uit te breiden naar buitenterreinen zoals de tuin, het terras of het balkon. De nieuwe producten omvatten zowel de Hue White als de Philips Hue White en Color Ambiance. De Philips Hue Lily en Calla zijn vanaf juli 2018 beschikbaar in Europa. Deze producten hebben een kleurtemperatuur van 2.200 tot 6.500 kelvin. De spotlamp Hue Lily kan 16 miljoen kleuren aannemen. De led-pilaar Hue Calla kan dit eveneens.

Bicult, Luceo & Parelia | TRILUXTRILUX onhult de Bicult LED, de Luceo Slim LED en de Parelia LED. De Bicult is voor kantoren. Terwijl de indirecte component verblindingsvrij de hele ruimte verlicht, werpt de directe com-ponent het licht op het bureau. De Lucola Slim LED-armaturen hebben een breed homogeen lichtuitstralingsvlak en zorgen voor verblindingsvrije verlichting. De oplossingen zijn standaard verkrijgbaar voor alle gebieden op kantoor- en in het onderwijs. Intelligente functies, zoals sensortechniek voor aanwezigheids-detectie, kunnen geïntegreerd worden in de eindafdekkingen. De Parelia LED is een lichtlijnarmatuur. Dankzij zijn speciale con-structie kan het centraal boven het bureau gependeld worden.

1

2

3

4

7

6

5

18 ledmagazine

2

e ledificatie van Nederland is nog steeds in volle gang. Led streeft

conventionele verlichting in rap tempo voorbij – zowel op de consumenten-, infra- als utiliteitsmarkt – en de digitalisering van verlichting voltrekt zich in een snel tempo. Smart Lighting en human centric lighting zijn daarbij leidende thema’s. Licht krijgt steeds meer creatieve en functionele toepassingen, bijvoorbeeld door de integratie met andere systemen en technologieën. Dat alles heeft zijn weerslag op het werk van installatiebedrijven.

Brancheorganisatie UNETO-VNI wil de benodigde kennis voor haar leden ontsluiten. De lichttransitie vraagt immers om nieuwe knowhow en competenties. Dat was één van de hoofdredenen om in 2015 de Commissie Verlichting op te zetten. Daarnaast moest de commissie het gesprek met de markt aangaan; met overheden, leveranciers, fabrikanten, kennisinstituten, opdrachtgevers… Volgens Loerakker is er op al die vlakken al veel bereikt.

Boven je pet‘We waren nodig en dat zijn we nog steeds. Dat blijkt bijvoorbeeld tijdens de bijeenkomsten die we met regelmaat houden. Daar zie je ook hoe hard het gaat. Kregen we in het begin nog heel wat vragen over de kwaliteit van led, nu gaan die veelal over smart lighting. Wij spelen daarop in. Zo organiseerden we onlangs samen met Chess Wise een introductiecursus over draadloze lichtaansturing, een majeure ontwikkeling

binnen de verlichtingsbranche. Voor installatiebedrijven is het van groot belang hier alle ins en outs van te weten. Zo’n workshop loopt binnen de kortste keren vol. De interesse was zo groot dat we aan één dag niet genoeg hadden. Wij voorzien dus in een behoefte. Licht is een thema dat speelt en leeft in de installatiebranche. Tegelijkertijd ben ik als ondernemer de eerste die zegt dat het aan bedrijven zelf is hoe ze ermee omgaan. Je moet vooral doen waar je goed in bent en waar je affiniteit mee hebt. Gaat het allemaal boven je pet of heb je er gewoon geen zin in, dan zijn er altijd collega’s waar je werk aan uit kunt besteden. Er zijn immers nog wel meer trends die binnen onze branche spelen, bijvoorbeeld solar, en je kunt je niet in alles specialiseren. Iedere keuze is oké, als je hem maar bewust maakt.’

Strategische keuzesBijeenkomsten voor leden zijn niet de enige manier waarop de Commissie Verlichting kennis genereert en deelt. Zo is het een partner bij het tot stand komen van het jaarlijkse Nationaal LED Trendrapport, een initiatief van LED Expo Benelux en waar ook LED Magazine partner van is.Terry Heemskerk: ‘Dat onderzoek geeft inzicht in de verwachtingen, wensen en zorgen vanuit de led-markt en de trends en ontwikkelingen in de verlichtingsmarkt. In de verlichtingssector worden dagelijks beslissingen genomen, bijvoorbeeld over subsidies, belastingen en de ontwikkeling van wetgeving. Dat kan alleen op basis van gedegen cijfers en kwaliteitsgegevens. Hetzelfde geldt voor ondernemers bij


D

‘WE WAREN NODIG EN DAT ZIJN WE NOG STEEDS’ 3,5 jaar geleden riep UNETO-VNI de Commissie Verlichting in het leven. Voorzitter Maarten Loerakker ging vol ambitie van start. De commissie moest de gesprekspartner worden voor leden, maar ook voor de buitenwacht. LED Magazine zocht hem en programmamanager Terry Heemskerk wederom op om te vragen of de doelen zijn bereikt, waar de focus momenteel ligt en wat de toekomst moet brengen.

COMMISSIE VERLICHTING VAN UNETO-VNI

het maken van strategische keuzes. Daarom vinden wij het van groot belang dat dit soort relevante data voorhanden is. Daarnaast willen we die informatie en onze specifieke kennis over de installatiebranche in bredere verbanden delen en bediscussiëren.

UrgentieEen ander samenwerkingsverband waarin de Commissie Verlichting de installatiebranche vertegenwoordigt is

de zogenaamde Lichtkoepel. De totale lichtsector komt daarin op informele wijze samen. Tijdens periodieke overleggen worden actuele zaken besproken. Dat kan uitmonden in specifieke projecten. Naast UNETO-VNI nemen partijen zoals NSVV, NLA, NEN, OVLNL, Dekra, Living Daylights en ALIS deel in die koepel.‘Iedere schakel in onze keten – opdrachtgevers, fabrikanten, ontwerpers, adviseurs, installateurs en gebruikers – heeft natuurlijk zijn eigen belang’, stelt

Loerakker. ‘Tegelijkertijd moeten we samen optrekken om samen sterker te worden. Ik hecht dan ook sterk aan de samenwerking binnen de Lichtkoepel, met name omdat we in dat verband goed kunnen inspelen op overheidsbeleid en de uitdagingen die de energietransitie met zich meebrengt. Zo heeft het Rijk bepaald dat er vanaf 2023 in Nederland geen enkel kantoor meer mag zijn met een lager energielabel dan C. De staat stelt dat eigenaren van

energieslurpende kantoren hun panden zuiniger moeten maken en dat dat geen probleem is. De investeringen betalen zich immers terug door besparing op energiekosten. Verledding kan daaraan in veel gevallen een belangrijke bijdrage leveren, maar vanzelf zal dat niet gaan. Zowel de markt als de branche moet zich daarop instellen; het moet een gespreksonderwerp zijn, er moet een gevoel van urgentie ontstaan en er moet tijdig actie worden ondernomen. Met een paniekreactie op het laatste moment is immers niemand gebaat. De Lichtkoepel draagt bij aan afstemming. Datzelfde geldt voor projecten van deelnemers, bijvoorbeeld de huidige samenwerking tussen UNETO-VNI en NLA over de gezamenlijke benadering van de kleinzakelijke markt op basis van kennis en kwaliteit.

Human capitalDat het werk van de Commissie Verlichting er voorlopig nog niet op zit mag duidelijk zijn. De focus blijft daarbij liggen op kwaliteit, samenwerking en kennis. En wie het over dat laatste thema heeft, heeft het al snel over technische opleidingen en het voorhanden zijn van voldoende, gekwalificeerd personeel. Heemskerk: ‘Het reguliere installatiewerk blijft altijd bestaan. Tegelijkertijd verandert de positie van installateurs onder invloed van de enorme technologische ontwikkelingen in de infra, utiliteit en woningbouw. De vraag naar de installateur als kennispartner groeit, ook op het gebied van licht. Dat brengt nieuwe kansen met zich mee. Maar wie die wil pakken moet kwaliteitsslagen maken. De beschikbaarheid van hoogwaardige medewerkers is vanuit dat oogpunt essentieel. En binnen bedrijven moet daarvoor bijvoorbeeld worden gewerkt aan het opwaarderen van technische en sociale vaardigheden. Als Commissie Verlichting kunnen we dit belang natuurlijk niet genoeg onderstrepen en relevante inhoudelijke input leveren. Voor de acties op dit gebied – zoals het opzetten van opleidingen en de brug slaan tussen scholen en bedrijven – vallen we daarbij echter terug op de organisatiekracht en initiatieven binnen UNETO-VNI. Dit probleem maakt immers deel uit van een breder probleem van onze branche; the battle for talent beperkt zich niet tot de lichtsector en woedt over ketens heen.’

‘De lichttransitie vraagt om nieuwe competenties’

‘Iedere keuze is oké, als je hem maar bewust maakt’

‘We moeten samen optrekken om samen beter te worden’

Maarten Loerakker

at meer dan 100 jaar geleden startte als eenmansbe-drijf in een garage in het Sauerland, is nu een inter-

nationaal concern met meer dan 5.000 medewerkers. TRILUX is gebouwd op waarden die anno 2018 nog steeds de koers bepalen. Het is een familiebedrijf met de blik op de horizon, ook in slechte tijden. Zo riep de chief executive officer de werkne-mers in 2008 bij elkaar, op het moment dat een diepe economi-sche recessie inzette. Hij verzekerde dat niemand zijn baan zou verliezen. TRILUX had 2 wereldoorlogen overleefd en zou ook deze crisis doorkomen.

Dammers: ‘Dat gaf niet alleen vertrouwen, het onderstreept ook de kern van ons bedrijf. We gaan voor duurzaam succes. Dat zie je terug in onze marktbenadering. TRILUX wil een technologieleider zijn, zowel in kwaliteit als in vernieuwing. Daarom leggen we de focus op R&D en het aansluiten bij de behoeften van eindgebruikers. De afgelopen 15 jaar is daarbij één thema dominant: ledificatie. Toen led traditionele ver-lichtingstypen voorbijging in efficiency kantelde onze wereld. Er rolde een enorme golf over de markt, van buiten- en ac-cent- naar kantoorverlichting.’


W

‘WE STAAN NOG MAAR AAN HET BEGIN’

WILLEM DAMMERS OVER DE TRANSITIE NAAR EEN LED-MARKT:

TRILUX is de Duitse marktleider in professionele verlich-ting. Op de Europese utiliteitsmarkt speelt het bedrijf mee in de top 3. ‘De opkomst van led en de digitalisering van licht heeft onze wereld volkomen opgeschud’, aldus Willem Dammers, managing director TRILUX Benelux: ‘Wie denkt dat het stof nu is neergedaald, heeft het mis. De verlich-tingsmarkt zal zich razendsnel blijven ontwikkelen.

ParadigmashiftTRILUX herkende de aardschok die led teweeg zou brengen al vroeg. Het gevolg was een paradigmashift in alle lagen van de onderneming. In 2011 en 2012 werd het hele portfolio omge-bouwd. Die transitie van oude naar nieuwe technologie ging gepaard met grote investeringen en fundamentele aanpas-singen van de organisatie. Zo werden de ontwikkelafdelingen op het gebied van licht en de aansturing van licht bij elkaar gevoegd. Tegelijkertijd opende het bedrijf de TRILUX Akademie die seminars, themadagen en workshops voor werknemers, klanten en partners biedt.

ValkuilenDe introductie van disruptieve technologie schudt markten op. Zo heeft de opkomst van led gevolgen voor alle betrokke-nen: producenten, toeleveranciers, installateurs, architecten, designers, projectontwikkelaars… Het belang van een goede ketencommunicatie is daarmee evident. Dammers: ‘TRILUX voelt de verantwoordelijkheid om dat gesprek te faciliteren, onder andere binnen onze Akademie. We duiden kansen die nieuwe technologische trends en toepassingen bieden.

Daarnaast hebben we het over de hobbels op de weg. Iedereen kent de verhalen over goedkope producten die de markt overspoel-den; licht dat lang voordat de investering was terugverdiend moest worden afgeschreven. Dit specifieke probleem neemt af. Led-tech-nologie ontwikkelt zich echter nog steeds snel. Daardoor ontstaan vergelijkbare valkuilen. Om de juiste keuzes te kunnen maken, zowel financieel als functioneel, moet je elkaar blijven opvoeden. En dat mag je wat mij betreft breed zien. Neem onze overheid die de kansen die verledding biedt nauwelijks ziet. We investeren in wind- en zonne-energie. Als je daar vervolgens verouderde verlichting mee aanstuurt, verduurzaam je niet slim. Wanneer de huidige vervangingsmarkt volledig op led overgaat, dan scheelt dat Nederland 1,9 megaton CO2-uitstoot per jaar. Met de Nederlandse Licht Associatie (NLA) brachten we deze boodschap in de Tweede Kamer aan parlementsleden. Even was het stil. Toen zei iemand: “Alles is toch al led.” Ik keek naar boven. Iedereen volgde mijn blik naar de tl-buizen aan het plafond.’

Primair procesMet de digitalisering van licht groeien de toepassingsmoge-lijkheden en potentiële toegevoegde waarde van

‘Circulariteit is een steeds belangrijker thema’

25ledmagazine

led-technologie snel, ook voor de utiliteitsmarkt. TRILUX speelt hier op in met LiveLink.Dammers: ‘Het beste licht vind je buiten. LiveLink meet het licht op de werkplek en vult dat – rekening houdend met het natuurlijke verloop van daglicht – aan tot de optimale intensiteit en kleur. Het systeem is individueel te bedienen middels een app. Dat klinkt eenvoudig, maar LiveLink is meer dan dat. Het is een multifunctioneel intelligent cloudbased systeem voor human centric lighting. Zo heeft DOKVAST met het project NEW LOGIC VI 40.000 vierkante meter bedrijfsruimte uitgerust met 2.500 van onze armaturen. Deze worden online gemonitord op uiteenlopende parameters zoals branduren en temperatuur. Dit schept tal van mogelijkheden voor het besturen en bewaken van de verlichtingsinstallatie. Door het te koppelen met een gebouwbeheersysteem ontstaat bovendien de mogelijkheid om de stap van reactief naar preventief onderhoud te maken. Zo dragen we bij aan het optimaliseren van het primaire proces van klanten.’

Light fidelityOp Light+Building in Frankfurt bouwde TRILUX dit jaar een ‘Secret Room’. Daar deelde het zijn visie op de toekomst. ‘De boodschap was helder’, vertelt Dammers. ‘We staan nog maar aan het begin. Kijk alleen al eens naar de opkomst van light fidelity, oftewel lifi. Lichtarmaturen zijn ideaal als bron voor het verzamelen van data. Ze zijn immers overal aanwezig en kunnen worden uitgerust met allerhande sensoren, bijvoor-beeld voor het detecteren van personen en het monitoren van

ruimtegebruik in smart buildings. Naast dit soort technologi-sche innovaties zien wij ook meerwaarde in het ontwikkelen van nieuwe samenwerkingsmodellen met klanten.’

HergebruikLichtproducenten als TRILUX spelen traditioneel geen actieve rol in het vormgeven van verlichtingsplannen bij nieuwbouw- en vervangingsprojecten. De lijn loopt meestal van de op-drachtgever naar de architect, adviseur en installateur. Dammers: ‘Daardoor missen wij kansen. Maar dat geldt voor de ontwikkelaars en eindgebruikers, tenminste als subopti-male oplossingen het gevolg zijn. Daarom investeren wij in hechte relaties met grote spelers in de utiliteitsmarkt. Dat levert mooie projecten op zoals NEW LOGIC VI en The Green House. Een andere manier om dichter op onze markt te staan is een samenwerkingsvorm waarbij wij eigenaar van het licht blijven en het onderhouden. Binnen dit pay-for-use-model, dat momenteel als pilot bij The Green House in Utrecht draait, betalen wij het liefst ook nog eens de elektriciteitsrekening. De gebruiker hoeft dus niet te investeren en wij moeten maxi-maal presteren wat betreft energie-efficiency. Maar het gaat verder dan dat. Klanten willen up-to-date systemen. De tech-nologische ontwikkeling gaat hard. Circulariteit is daarmee een steeds belangrijk thema binnen ons bedrijf. Wij denken vanaf de ontwerpfase na over hergebruik en het recyclen van grondstoffen. Dit soort nieuwe klantrelaties dwingt ons hierin steeds verder te gaan. Daarmee leggen we de lat weer een niveau hoger.’

‘Toen led traditionele verlichtingstypes voorbijging in

efficiency kantelde onze wereld’

www.slv.com

SLV NederlandKazernestraat 195928 NL VenloNederlandT +31 (0)77 320 43 43

jaar*garantieUW VERTROUWEN, ONZE

BELOFTE VAN KWALITEITSLV introduceert 5 jaar* garantie.

* Vanaf 05-05-2018. Er zijn garantievoorwaarden van toepassing, zie: www.slv.com > Service > Downloads > Garantievoorwaarden

LET OP:

Nieuw adres!

27

De markt voor led-verlichting is aan het consolideren. Led is inmiddels verkrijgbaar in alle mogelijke toepassingen, typen en afmetingen, tot aan gu4-lampjes toe. Daarnaast leidt led-verlichting grote innovaties in de landbouw, de zorg, het onderwijs en in de kantorenmarkt.

En hoewel licht van levensbelang is, wordt steeds meer in totaalconcepten gedacht. Led-verlichting op zichzelf beweegt meer naar de achtergrond.

Led-verlichting geldt daarentegen steeds meer als drager van de gehele elektrotechnische installatie. Led-verlichting kan op verschillende manieren geschakeld en gedimd worden. En steeds vaker in dienst van de individuele gebruiker.

Daardoor worden led-armaturen steeds meer uitgerust met sensoren. Dat kan ook, omdat geen techniek zo’n hoge dichtheid heeft als verlichting. Armaturen worden uitgerust met bewegings-, licht-, warmte- of voc-sensoren. Led’s worden aangesloten op het internet. En led wordt een drager, versterker en doorgever van signalen zoals wifi, bluetooth, ZigBee en diverse andere draadloze protocollen voor uiteenlopende doeleinden.

Dit maakt led-verlichting minder belangrijk als op zichzelf staande techniek, maar cruciaal als systeemintegrator. Los van andere trends, had led deze rol 5 jaar geleden, op uit-zonderingen na, niet kunnen pakken. Daar waren zowel de techniek als de markt niet klaar voor.

Maar hoewel veel hordes zijn genomen, niet op z’n minst de scepsis van de markt, wordt een nog snellere uitrol nog steeds in de weg gestaan door enkele fundamentele problemen. Uit het LED Trendrapport 2018 bleek dat flikkering, harmonische distorsie, verschillen in kleurweergave (onder andere door binning) nog steeds punten van zorg zijn. Het zoeken van een dimmer van het juiste schakelmateriaal in combinatie met de aangeschafte verlichting is geen sinecure.

Zo heeft vakbeurs LED Expo na lang onderzoek besloten de beurs vanaf 2019 te verbreden naar elektrotechniek en de naam te veranderen in LED & Elektro. Deze verbreding is ons inziens onvermijdelijk. Werkelijke ketenintegratie staat nog in de kinderschoenen. Kennisoverdracht over integratie en netwerken worden belangrijke pijlers voor LED & Elektro waar architect, aannemer, (project)ontwikkelaar, fabrikant, installateur en opdrachtgever/zakelijk eindklant worden samengebracht.

Rolf HeynenRolf Heynen is directeur van onderzoeksbureau Good!. Good! is onder andere bekend van het Nationaal Smart Lighting + LED Trendrapport, de vakbeurs LED Expo (LED & Elektro) en de LED Business Day.

COLUMN

WAAROM LEDSTEEDS MINDER BELANGRIJK WORDT

De enorme aandacht voor led-verlichting is weg aan het zakken in de publieke opinie. Discussies over te dure lampen, tegenvallende levensduur en klachten over kleurtemperatuur lijken weggeëbd.

ommige ondernemers zijn er heel vroeg bij, zo ook Stefan Ver-

hoef. Toen hij 10 jaar was zag hij op een discofeestje voor het eerst een spiegel-bol. De spot die erop scheen zorgde voor een prachtig lichtspel. Vanaf dat mo-ment werd hij gegrepen door licht. In de schuur van zijn ouders probeerde hij het na te maken met behulp van koffieblik-ken en een LEGO-motor. Toen dat geen succes bleek – speelgoedmotoren gaan nogal snel in rook op als je er gloeilam-pen van 100 watt omheen hangt – scha-kelde hij over op replica’s van zilverpapier en kerstverlichting. Die verhuurde hij voor 5 euro aan andere kinderen…

De bron‘Die fascinatie voor licht was geen bevlieging’, vertelt Verhoef. ‘Ik bouwde toen ik wat ouder was een verhuur-bedrijfje op in discoverlichting. Toen de schuur van mijn ouders vol raakte, verkaste ik naar een loods in Zandvoort. Het was leuk werk en lucratief; ik betaalde er onder andere mijn studie technische bedrijfskunde van. Daarna maakte ik een reis naar Australië. Ik plande een stop van een dag in Hong Kong in, dat was voor mij het mekka van het licht. Ik wilde naar de bron, zien hoe het geproduceerd werd. Ik wist zonder visum de grens over te komen en bezocht verschillen-de fabrieken. Dat wakkerde mijn passie en ondernemerschap verder aan en ik startte met import uit China.’

Weinig lichtDat de inhoud van de eerste container met licht uit China vol-ledig verroest was, schrok Verhoef niet af. Hij zocht betere part-

ners en zette door. Het keerpunt kwam in 2006. Tijdens een project wilde hij licht integreren in de decors die hij bouwde. Dat kon met behulp van led, maar er was destijds nog bijna niets op de markt. Verhoef: ‘Ik werd uitgelachen toen ik met led-strips startte. Led-technologie was onbekend en de bestaande producten gaven weinig licht. Ik zag echter de mo-gelijkheden van led-strips, al helemaal in combinatie met DMX. Ik zette door en investeerde veel tijd en energie in het opbouwen van kennis en het vinden van de juiste productiepartners. InventDesign groeide en bloeide, omdat we vooroplie-pen in technologie, maar ook vanwege onze passie en creativiteit. We deden steeds grotere en complexere projecten.’

DetailsVerhoefs volharding leidde uiteindelijk tot wat InventDesign nu is. De verhuur is al lang geleden de deur uit gedaan. Het bedrijf focust op de wereld van creatieve

verlichting en steunt daarbij op een grote honger naar inno-vatieve led-verlichting en -toepassingen. In de Amsterdamse werkplaats werken inmiddels 32 mensen. Zij ontwikkelen de producten van klanten en sturen de productie aan. ‘In feite leveren wij maatwerk op basis van halffabricaten die op ons recept in China en Europa worden gemaakt’, aldus Ver-hoef. ‘Daarbij stellen we hoge eisen aan kwaliteit. Het resultaat van led-toepassingen is de optelsom van vele details. Neem bijvoorbeeld onze led-strips. Voor een leek zijn die lastig te onderscheiden van andere. Op componentniveau wordt het ver-schil echter duidelijk. We verwerken een 99,9 procent gouden verbinding in de led. Iedere keer dat een led aangaat

‘HET RESULTAAT VAN LED-TOEPASSINGEN IS

DE OPTELSOM VAN VELE DETAILS’

STEFAN VERHOEF VAN INVENTDESIGN:

InventDesign focust zich op de markt van creatieve verlichting. Het ontwikkelt one-offs in zijn werkplaats in Amsterdam. De halffabricaten waar het gebruik van

maakt, worden vaak naar eigen receptuur gemaakt. Inmiddels kan het bedrijf rekenen op een gerenommeerde internationale klantenkring. Volgens eigenaar Stefan Verhoef

is dat allereerst het gevolg van vernieuwingszucht en een passie voor licht.

S

26 ledmagazine ledmagazine

29ledmagazine28 ledmagazine

wordt deze draad belast en licht vervormd. Een goede ‘bonding’ is dus cruciaal, zeker in dynamische verlichting. Daarnaast is de afmeting van het lichtgevende puntje in led’s bepalend voor hun lichtopbrengst, levensduur en kleurbehoud. Waar een MIL van 9 bij 9 gebruikelijk is, werken wij bijvoorbeeld vaak met 13 bij 9 en 12 bij 12. Op dit soort aspecten, een stuk of dertig in totaal, sturen wij ook bij onze productontwikkeling en inkoop. Dat maakt ons anders dan anderen. Tegelijkertijd is het begrip van deze technische onderbouwing – en dus ook de balans tussen kwaliteit en prijs waar wij voor staan – soms een uitdaging voor onze klanten.’

A’DAM torenInmiddels kan InventDesign bouwen op een indrukwekkend portfolio met opdrachtgevers. De producten kom je onder andere tegen bij Euro Disney, Apple, Sensation, Schiphol en het Amsterdam Lichtfestival. Een van de aansprekende projecten betrof de A’DAM toren, het centrum van de Neder-landse dance- en muziekindustrie. Verhoef en zijn collega’s werkten mee aan het technisch ontwerp en de uitvoering van de lift. Door het toepassen van high-res led-lijnverlichting en de juiste programmering voelt de extra snelle rit aan als de lancering van een raket. Daarnaast tekende InventDesign voor de realisatie van de plafondverlichting in restaurant/bar MA-DAM op de twintigste verdieping. Daarvoor werden maar liefst 3.600 panelen met RGBW-led’s geïnstalleerd. Die worden met behulp van controllers individueel verlicht om een zijdezachte uitstraling te creëren.

Integratie en aansturingVerhoef: ‘Dit is een mooi voorbeeld van waar wij als one-off-le-verancier voor staan. Het project was uniek en creatief. Daar-naast boden we meerwaarde door onze kennis over technologie en door mogelijkheden te delen tijdens het designproces. Daardoor werd er door alle betrokkenen nog meer uitgehaald dan erin zat. Bovendien was het complex wat betreft de integra-tie van led met andere technologie en het gebouw. Deze trend wordt steeds sterker in onze markt, om nieuwe toepassingen en belevingen te creëren. En ingewikkelde vragen van klanten leiden tot ingewikkelde aansturingssystemen. Wij gebruikten binnen projecten dan ook steeds vaker veel en uiteenlopende controllers die elk hun eigen functionaliteit hadden. Dat was omslachtig, arbeidsintensief en complex. Daarom hebben we onze eigen DiGidot C4 controller ontwikkeld; een generieke hard- en softwareoplossing die op tal van manieren kan worden geïntegreerd en bediend. We gebruiken hem in onze projecten, bijvoorbeeld in de A’DAM toren, maar leveren hem ook aan derden. Daarvoor hebben we begin 2017 een tweede bedrijf opgezet. De ontwikkeling kostte jaren. En we werken er nog steeds aan met 6 mensen die doorlopend nieuwe functionalitei-ten testen en toevoegen. Inmiddels zijn er enkele duizenden van verkocht en we verwachten een sterke groei voor de toekomst. En wat betreft InventDesign is het vooral de uitdaging om het leuk te houden en onze identiteit te bewaren. Er zitten maar een beperkt aantal uren in een dag en wij moeten vooral blijven doen waar we goed in zijn: verassende producten opleveren waarin we onze creativiteit en inventiviteit kwijt kunnen.’

Ik werd uitgelachen toen ik met led-strips startte’

‘Lastige technische verhalen leveren soms discussies op’

TRILUX LEVERT LED VOOR THE GREEN HOUSE

The Green House, door TRILUX voorzien van led-verlichting, heeft zijn deuren geopend. Het is een circulair horecapaviljoen door zijn sluitende circulaire businesscase voor 15 jaar + 1 dag. The Green House biedt ruimte aan een restaurant met een eigen urban farm, en een vergadercentrum. TRILUX past de circulaire businesscase ‘pay-for-use’ toe en levert daarmee licht als dienst. Gedurende 15 jaar blijft TRILUX eigenaar van de verlichting en daarmee verantwoordelijk voor het optimaal functioneren ervan. Exploitant Albron betaalt een vergoeding.

LED VANSALED VOOR PASTA CASA

Pasta Casa uit Santpoort-Noord heeft een CO2-reductie van 3.530 kilogram en een jaarlijkse energiebesparing van 70 procent weten te realiseren door de ingebruikname van led-verlichting. De verlichting is geleverd door Saled. In de winkel aan de Hoofdstraat zijn verschillende nieuwe led-railspots geplaatst. Daarnaast zijn de overige ruimtes voorzien van nieuwe armaturen en bijbehorende lichtbronnen. Het bedrijf is aanbieder van verse Italiaanse producten en verzorger van kookworkshops.

EINDHOVENS STATION HEEFT LED-KUNST

Het geheel gerenoveerde Centraal Station in Eindhoven is officieel geopend. Eyecatcher is het lichtkunstwerk ‘Space’ van Daan Roosegaarde, waarin speciale led-verlichting een ruimtelijk beeld schept. Een flinke renovatie van het rijksmonument, gebouwd in 1956, was nodig om de stationscapaciteit te verdubbelen. Voor het 90 meter lange lichtkunstwerk werd Roosegaarde geïnspireerd door nachtkaarten van de planeet, gemaakt vanuit de ruimte. Door licht en donker te combineren lijkt het alsof men als astronaut om de aarde zweeft.



n totaal is de capaciteit van het Chinese vliegveld straks toereikend het 2020-doel van 120 miljoen passagiers

te vervoeren (red. ter vergelijking: Schiphol vervoerde in 2017 circa 68 miljoen passagiers). Zouden die getallen nu al gehaald worden, dan was Shanghai Pudong Airport ruimschoots het grootste vliegveld ter wereld. Die eer moet het vliegveld nu laten aan Hartsfield-Jackson Atlanta International Airport dat in 2017 103 miljoen passagiers vervoerde. Overigens was het Chinese vliegveld met 70 miljoen passagiers in 2017 ‘slechts’ goed voor een negende plaats op de wereldranglijst.

TenderLumosa heeft de historische order verworven door een tender te winnen voor het verlichten van de Aprons van terminal 3. Pudong Airport Stage PATIII is de nieuwe en derde terminal van het vliegveld, ter grootte van 622.000 vierkante meter. Het wordt daarmee de grootste satellietterminal ter wereld. PATIII biedt 83 opritten voor alle soorten passagiersbruggen en 125 parkeerplaatsen voor vliegtuigen. In totaal worden er 168 licht-masten tussen de 25 en 30 meter hoog gebruikt om de 2.000 led-armaturen op te hangen.

I

KLEIN DUIMPJE VERLICHT CHINEES VLIEGVELD

LUMOSA SCOORT HISTORISCHE ORDER

Qua aantal armaturen is het misschien niet de grootste order uit de geschiedenis van Lumosa, maar hij staat zeker aan de top als het gaat om importantie. Het hightechbedrijf uit Brainport Eindhoven mag de nieuwe

terminal van Shanghai Pudong Airport van led-verlichting gaan voorzien.

Hoge lichtmastenShanghai Pudong Airport is de eerste belangrijke luchthaven van China die led-verlichting gaat toepassen op hoge licht-masten. Hiermee realiseert de luchthaven een energiebespa-ring van 50 procent. De keuze is volgens de betrokkenen op Lumosa gevallen vanwege de jarenlange ervaring en de kwali-teit van de producten van Lumosa. Het gehele project bestaat uit 20 tenders en de totale kosten voor PATIII zijn ongeveer 3 miljard Amerikaanse dollar.

LUMOSA: VAN SPORTVELD TOT OPENBARE RUIMTEEen bedrijf dat startte in verlichting voor sportvelden, is inmiddels uitgegroeid tot een Nederlandse parel in de internationale lichtindustrie. Inmiddels bestaat het portfolio van Lumosa uit openbare verlichting, terreinverlichting en industriële verlichting. Na hockeyclub Den Bosch, vliegveld Eindhoven Airport en een samenwerking met Eneco, vormt de toevoeging van Shanghai Pudong Airport een nieuwe mijlpaal voor Lumosa.

En dat komt omdat super- en bouwmarkten te duur zijn en omdat de zoekmachines van led-lampenwebshops niet goed doordacht zijn. Met led-lampen valt voor het gemiddelde Nederlandse huishouden heel eenvoudig een 45 euro lagere energierekening per jaar te realiseren, terwijl de CO2-emis-sie in Nederland alleen al met 900.000 ton per jaar geredu-ceerd wordt.

Als je als consument al een led-lamp wil gaan aanschaffen, dan ga je doorgaans zoeken in de super- of bouwmarkt in de buurt of op een webshop. De super- of bouwmarkt heeft helaas maar een heel beperkt assortiment waardoor je vaak niet vindt wat je zoekt. Er is nauwelijks informatie voorhanden en niemand kan je adequaat helpen. Maar het vervelendste is dat goede led-lampen er 1,5 tot 2 keer zo duur zijn als in de goedkopere webshops.

Beter is het dus om naar een webshop te gaan: die hebben een breed assortiment (soms wel 5.000 led-lampen) en er is vaak uitstekende informatie te vinden. Er is echter één serieus probleem: hun zoekmachines zitten niet goed in elkaar. Als je bijvoorbeeld filtert met het knopje ‘wattage van mijn huidige lamp’ en je vult daar 13 watt in van de te vervangen spaar-lamp, dan krijg je een led-lamp voorgeschoteld die 75 procent minder licht geeft dan je huidige spaarlamp. Je moet dus we-ten hoeveel licht jouw te vervangen lamp geeft. Je wordt ver-ondersteld om te weten dat je 2.700 kelvin moet aanvinken om een led-lamp met warm wit licht te bestellen. Het is handig om te weten hoe je lampvoet heet, anders is het zoeken tus-sen die 5.000 led-lampen heel tijdrovend. De webshop neemt dus aan dat je dingen weet die niemand weet. Wanneer je een led-lampvervanger voor je halogeencapsulelampje bestelt dan blijkt die – zonder dat je dat in de gaten had – vaak groter te zijn dan de te vervangen lamp.

De zoekmachine moet dus opnieuw ontworpen worden. Aan consumenten moeten geen dingen gevraagd worden die ze niet weten, maar dingen die ze wel weten! Als je consumen-ten vraagt om hun huidige lamp aan te wijzen op een reeks plaatjes, dan is het lamptype in een mum van tijd gevonden. En verder is het een kwestie van een paar simpele vragen: zit je lamp op een dimmer, wat is het wattage, en soms een afmeting. Binnen een minuut weet de webshop dan wat voor soort lamp de consument wil vervangen. En dan moet de web-shop aan het werk met zijn database: wat is hier een goede led-lampvervanger voor? Vervolgens worden er een aantal led-lampopties voorgesteld met de juiste hoeveelheid licht, 2.700 kelvin, soms met een waarschuwing dat de led-lamp groter is dan je huidige lamp zodat je kunt controleren of het past. Nog sneller ben je klaar als de webshop je meteen hun ‘beste koop’ voorstel aanbiedt (kwalitatief goede led-lampen, laagste prijs). Binnen een minuut heb je zo een goede led-lamp besteld, en het afgelopen is met aankopen waar je niet tevreden over bent.

Samengevat: het is bij webshops met een goede zoekmachine kinderlijk eenvoudig om je led-lamp te vinden. Je bent binnen een minuut per lamp klaar en je kunt alleen maar warm wit licht bestellen. Shop niet meer in de super- of bouwmarkt maar ga naar de goedkopere webshops die je een ‘beste koop’ aanbieden ter vervanging van je huidige lamp.

Berry Kockledadvisor.eu

COLUMN

150 MILJOEN INEFFICIËNTE LAMPEN Waarom branden er nog steeds 150 miljoen inefficiënte gloei- en halogeenlampen bij Nederlandse huishoudens? Het antwoord van consumenten luidt meestal: het vervangen van gloei- en halogeenlampen door led-lampen is me te ingewikkeld, het kost me teveel tijd, het licht van led-lampen is ongezellig of: led-lampen zijn duur.

35ledmagazine

LICHTEXPERTSPRATEN GEENABRACADABRA...

LED JARGON

Mensen die in de verlichting werken pratengeen abracadabra! Dit is wat ze bedoelen...

PRAKTIJKVERLICHTINGSSTERKTEDit is volgens de NEN-normering de lichtstroom per vierkante meter op het werkgebied. Als niet bekend is waar in de ruimte de oogtaak zal worden verricht, wordt als taakgebied dat gedeelte van de ruimte genomen waar de oogtaak zich kán bevinden. Vaak is dat de gehele ruimte minus een randzone rondom van 50 centimeter.

GELOKALISEERDE VERLICHTINGVerlichting van een ruimte met op bepaalde plaatsen een hogere verlichtingssterkte, bijvoorbeeld op werkplekken.

INSPECTIEMETINGMeting in een passend puntenpatroon om een zo nauwkeurig mogelijke benadering van de waarde van de te meten grootheid te verkrijgen, in het bijzonder met betrekking tot het minimum, het maximum en het gemiddelde daarvan.

VOORHANDEN WAARDEDe afgelezen waarde op een bij de meting gebruikte meter, lux of luminantiemeter, die voor aanwijsfouten volgens recente kalibratiegegevens is gecorrigeerd.

FITTINGHet onderdeel van de lamp dat mechanisch en elektrisch wordt verbonden met de lamphouder. Voorbeelden, waarbij het getal de buitendiameter is, zijn de kleine schroeffitting E14, de normale schroeffitting E27 en de grote schroeffitting E40.

LICHTSTERKTE (CD)Lichtsterkte is de uitgestraalde lichthoeveelheid in een be-paalde richting, dus de waarde voor het lichtaccent. De eenheid is Candela (Cd). De bij spots opgegeven waarde is de maximum lichtsterkte in het hart van de lichtbundel.

STROBOSCOPISCHEFFECTElke op het lichtnet aangesloten conventionele lamp knippert 100 keer per seconde bij een frequentie van 50 Hertz. De meeste mensen zien dat niet eens en nog minder mensen hebben daar last van. Soms is het echter hinderlijk of zelfs gevaarlijk. In een tennishal is de bal die 1/00 seconde onzichtbaar wordt knap lastig. Bij sneldraaiende machines kan het lijken of een draaiend deel stilstaat. Bij gebruik van elektronische voorschakelappara-ten die bijvoorbeeld fluorescentielampen op een frequentie van 30.000 Hertz laten branden, bestaat dit probleem niet.

9,10,11 OKTOBER 2018BRABANTHALLEN

14e EDITIE

Leidend platform voor warmte, elektriciteit en energiebesparingLeidend platform voor warmte, elektriciteit en energiebesparing

Elektriciteit & Warmte

Binnenklimaat

Gebouwschil

Smart Energy & Storage

Verlichting

Ruim de helft van de beschikbare ruimte is alweer gevuld – door onder meer:

“ Voor ons is Vakbeurs Energie hét platform om actuele informatie over de verduurzaming van de gebouwde omgeving te vinden en delen.” Erwin Bonis, marketing manager bij Alklima B.V.

Ook uw producten en/of diensten tonen aan zo’n 12.000 professionals? Neem contact op met Rein Bosma via 06 - 38 14 52 24 of [email protected]

Samen werken in transitie

VAKBEURSENERGIE.NL

37ledmagazine

220.000 BEZOEKERS VOOR 2.714 EXPOSANTEN

LIGHT + BUILDING ZET NIEUWE RECORDS

36 ledmagazine

aar de exposanten uit 55 landen afkomstig waren, ruim 100

van hen waren afkomstig uit Nederland en België, kwamen de bezoekers uit 177 verschillende landen. 52 procent van de exposanten en 70 procent van de bezoekers kwam daarbij van buiten Duitsland. De meeste bezoekers kwamen uit Duitsland, gevolgd door China, Italië, Nederland, Frankrijk, het Verenigd Koninkrijk, Zwitserland en België. Overigens heeft 90 procent van de exposanten de economische vooruitzichten bestempeld als ‘goed’.

‘Gedurende 6 dagen presenteerde Light + Building een overvloed aan innovaties’, aldus Wolfgang Marzin, President en chief executive officer van Messe Frankfurt. ‘Alle betrokkenen - exposanten, partners en bezoekers - waren blij met de beurs en deze positieve stemming was in alle zalen aanwezig. De opleving in de sector zet door.’

De volgende editie van Light + Building vindt plaats van 8 tot en met 13 maart 2020 in Frankfurt.

De tweejaarlijkse vakbeurs Light + Building heeft de balans van de 2018-editie opgemaakt. Het resultaat? Een recordaantal bezoekers en een recordaantal exposanten. Het aantal exposanten dat in Frankfurt acte de présence gaf nam toe van 2.626 naar 2.714 stuks. Het aantal bezoekers steeg van 216.610 naar 220.000.

OSRAM PRESENTEERT INTERNET OF THINGS-PLATFORM LIGHTELLIGENCE

Lightelligence is het nieuwe Internet of Things-platform van Osram voor toepas-singen in verlichtings- en bouwprojecten. Het bedrijf heeft het platform onthuld tijdens de vakbeurs Light + Building. ‘Met Lightelligence is het niet nodig om het wiel opnieuw uit te vinden bij het ontwikkelen van een toepassing voor verlichting en gebouwdiensten’, stelt Thorsten Müller, hoofd innovatie bij Osram. ‘Ontwik-kelingsafdelingen kunnen gebruik maken van de knowhow binnen onze gemeen-schap. Dat leidt tot een enorme toename van de efficiëntie van Internet of Things (IoT)-ontwikkeling.’ Het Lightelligence-platform biedt een groot aantal services die flexibel kunnen worden samengesteld als bouwstenen om individuele (led-)applicaties te maken. Basisfuncties zoals interface monitoring, back-upopslag en onbewerkt gegevensbeheer behoren standaard tot de mogelijkheden.

W

‘VERLICHTING EN WATER ZIJN NIET ELKAARS BESTE VRIENDEN’Dat een passie kan uitgroeien tot een succesvolle onderneming bewijst Jan van Loon. Hij startte zijn carrière in het marktbedrijf van zijn ouders. Op zoek naar een manier om hun brood en banket zo aantrekkelijk mogelijk te presenteren, stuitte hij op de mogelijkheden die glasfilters boden. Hij rustte er 2 verkoopwagens mee uit en rolde verder de wereld van het licht in. Anno 2018 is hij met zijn bedrijf EVA Optic marktleider in onderwaterverlichting voor zwembaden.

JAN VAN LOON VAN EVA OPTIC: ls ik door iets gegrepen word dan duik ik er helemaal in’, vertelt Van Loon. ‘Dat was destijds niet anders.

Toen onze collega’s op de markt zagen wat wij deden, wilden zij dat ook. Al snel was ik meer tijd kwijt aan werk voor ande-ren dan aan ons familiebedrijf. Ik startte een eenmanszaak om mij verder te focussen op het maken van lichtplannen. In 2008 veranderde alles toen ik werd gevraagd als lichtontwer-per voor de restauratie van een zwembad. Ik zocht alles wat met onderwaterverlichting te maken had uit en vond een Duits bedrijf dat een led-oplossing aanbood. Tijdens de aanleg nam een manager waterbeheer van Hellebrekers uit Nunspeet – een specialist in technische installaties van zwembaden en nog altijd een belangrijke samenwerkingspartner – mij apart. Mijn concept was zo interessant dat er verder over moest worden gepraat…’

Prachtig alternatiefOnderwaterverlichting voorzien van led bleek een gat in de markt. De technologie stond nog in de kinderschoenen, maar bood wel een oplossing voor belangrijke problemen. Destijds werden zwembaden beneden de waterlijn verlicht met behulp van halogeenlampen. Die gingen maar 1.000 tot 2.000 uur mee. Vervangen was duur en het onderhoud tijdrovend. Bo-vendien verbruikten ze veel energie. Van Loon: ‘Led was daar-door een prachtig alternatief, dat je met behulp van kleur en

39ledmagazine38 ledmagazine

dynamiek ook nog eens in kan zetten bij het creëren van een specifieke sfeer. Ik schreef een businessplan met een eenvou-dige marketingaanpak. Als ik de top 3 te pakken had, dan zou de rest van de branche vanzelf volgen. Ik belde Center Parcs, dat direct de voordelen inzag. We begonnen met 1 zwembad, de rest volgde. En dat gold ook voor Landal GreenParks en grote wedstrijdbaden in Nederland.’

Zwakke schakelEVA Optic floreerde al snel in de zwembadwereld. Tegelij-kertijd groeide Van Loons onvrede met de verlichting van zijn toeleverancier. Het waren nieuwe producten met alle kinder-ziekten van dien die niet werden opgelost.‘We bouwden het bedrijf op de belofte van een lange levens-duur en weinig onderhoud’, aldus Van Loon. ‘Steeds meer zwembaden gingen met ons in zee. Het laatste wat je daarbij kunt gebruiken is ontevreden klanten, zeker wanneer je begint met de belangrijkste in de markt. Ik zag maar één oplossing: zelf ontwikkelen en produceren. Dat was een uitdaging. Ver-lichting en water zijn immers niet elkaars beste vrienden. Wa-terdichtheid is daarbij een eerste issue. Met name de bekabe-ling is een zwakke schakel, al helemaal in gechloreerd water dat kabels op den duur aantast. Je kunt voor de aansluiting met het armatuur werken met waterblocks, maar dat is niet voldoende als je een levensduur van 7 jaar garandeert. Nie-mand had een goede oplossing op de plank liggen, dus hebben we uiteindelijk een zwembadgecertifieerde kabel ontwikkeld in samenwerking met een Italiaans bedrijf.’

DimmenEen tweede uitdaging voor Van Loon betrof de koeling. Hij ontwik-kelde een oplossing die gebruikmaakt van het zwembadwater. De led’ s hebben een thermische koppeling met hun behuizing. Door daar water langs te laten stromen wordt de warmte afgevoerd. ‘Maar dan ben je er nog niet’, vertelt Van Loon. Watertemperatu-ren variëren per zwembad en in een hottub lopen ze op tot wel 39 graden Celsius. Een goed warmtemanagement is daarmee van groot belang. Daarom werken we met zelfontwikkelde elektro-nica die de temperatuur doorlopend monitort. In water van 30 graden bereiken de led’s 50 graden. Bij hogere temperaturen worden ze automatisch gedimd om schade door oververhitting te voorkomen en hun levensduur te garanderen.’

BovenwaterverlichtingInmiddels is EVA Optic Nederlands marktleider in onderwater-verlichting. Vanuit die positie wordt nu ook Europa veroverd. De zwembadmarkt is immers een niche die focus vereist.Van Loon: ‘Wij behouden onze voorsprong door marktken-nis en innovatie. Wij kennen onze klanten en hun behoeften. Bovendien weten we welke technische oplossingen werken. Zo zijn we de enige met een sealed-for-lifeproduct. Dat alles is de basis voor verdere expansie naar landen zoals België, Engeland, Spanje en Zwitserland. In het buitenland worden ook een hoop broodjes aap over onderwaterverlichting verteld door lichtleveranciers. Het overbrengen van onze knowhow is daarmee heel belangrijk. Daarom scholen we de verkopers van onze distributeurs zelf. Ondertussen groeit onze business in bovenwaterverlichting, waar we natuurlijk vanuit onze con-tacten met zwembaden al veel in doen. Ook daarin willen we de grootste worden. Daarbij helpt onze kennis over led-ver-lichting in een vochtige, warme en chloorrijke omgeving Een andere belangrijke kracht is dat we de connectie maken met

onderwaterverlichting. Zo leveren we complete dynamische, klantspecifieke lichtsystemen, inclusief de aansturing, die we op afstand kunnen onderhouden en aansturen.’

Mooie wereldDe afgelopen jaren heeft Van Loon zich tevens toegelegd op een nieuwe markt, die van historische panden. Dat startte in 2016 met de restauratie van Paushuize te Utrecht. EVA Optic werd gevraagd de binnenverlichting te verzorgen, waaronder de vele kroonluch-ters die het gebouw – net zoals vele rijksmonumenten – telt.‘Ook in deze niche heb je het over licht in een uitdagende omgeving. Zo hangen historische gebouwen vaak vol met waardevolle kunst. Die is onderdeel van de ruimte en moet goed worden uitgelicht zonder het gevaar van aantasting door overbelichting. Daarnaast gaat dit soort projecten in de regel gepaard met een streng programma van eisen, bijvoorbeeld op het gebied van veiligheid. Met led werken heeft daarbij natuur-lijk de voorkeur, om de energiekosten in de hand te houden en vanuit het oogpunt van duurzaamheid. Dat de armaturen vaak kroonluchters zijn, bemoeilijkt dat alles. Er waren geen bestaande oplossingen van voldoende kwaliteit. We besteed-den 6 jaar aan het ontwikkelen van hoogwaardige led-kaarsen, waarbij met name de koeling de uitdaging vormde. Maar ook nu kunnen we weer een product bieden dat niemand anders in huis heeft. En voor mij was het uiteraard weer een kans om me verder onder te dompelen in led-technologie.’

A

BREIDT UIT!

LED EXPO BREIDT UIT MET ELEKTRO; SCHAKELEN EN STUREN

Verlichting en schakelen zijn onverbrekelijk met elkaar verbonden. Om het beursconcept te verbreden en aantrekkelijker te maken voor installateurs, breiden we in 2019 uit met een extra gedeelte voor fabrikanten/leveranciers van schakelmaterialen.

Producten omvatten onder andere: bedrade en draadloze lichtsturing, intelligente en smart-building oplossingen. We hebben hier-bij niet gekozen voor elektro-breed. Hier zijn al voldoende beurzen voor. LED + Elektro wordt een special interest ‘narrow casting’ event. Waar de focus zal liggen op de innovatieve installateur die behoefte heeft aan informatie over nieuwe technologische ontwikkelingen.

TIP! Er zijn echter al een behoorlijk aantal stands gereserveerd, daarnaast staan er veel bedrijfsbezoeken genoteerd. Als u een bezoek van ons op prijs stelt, kunt u met ons contact opnemen. Wij komen graag bij u langs om het beursconcept nader toe te lichten.

In 2018 bestond het grootste deel van onze bezoekers uit lichtontwerpers, architecten en lichtadviseurs. Een indrukwekkende vertegen-woordiging waar we erg trots op zijn. Het was het resultaat van een gerichte marketing- en imagocampagne. Voor 2019 zal onze focus liggen op het vergroten van het aandeel installateurs en zakelijke eindklanten.

Met trots introduceren wij de nieuwe editie van LED Expo in het najaar van 2019:LED + Elektro 2019

www.ledexpo.nl

Deelname LED + Elektro 2019

LED + Elektro groeit snel! Benieuwd naar de beschikbaarheid of wilt u een afspraak inplannen? Neem gerust contact op met ons team of vraag online uw informatie aan.

ContactgegevensContactpersonen Henriette Vrisekoop Don ValkeringTelefoonnummer 072 572 97 94Emailadres [email protected] www.ledexpo.nl

NSVVNederlandse Stichting voor VerlichtingskundePostbus 539, 6710 BM EDET. +31 218 69 53 94I. www.nsvv.nl

OutputDistributeur van professionele audio, video en lichtapparatuurPostbus 2414, 5202 CK Den BoschT. +31 73 639 26 00I. www.outputnl.com

SLV NederlandExperience lightBIG WHITE verlichtingKazernestraat 19, 5928NL VenloT. +31 77 320 43 43I. www.slv.nl | E. [email protected]

QledX Europe, large ledscreenVerlengde Hoogeveensevaart 297864 TA ZwinderenT. +31 524 291 526 / +31 65 11 08 032E. [email protected]. www.QledX.com

COLOFONJaargang 6 - nr. 2 juni 2018LED Magazine is het leidingge-vende Nederlandstalige multi-mediale platform voor eenieder die professioneel betrokken is bij (led-)verlichting in Vlaanderen en Nederland. LED Magazine kent een online nieuwsportal, e-mailnieuws-brief en vakblad. Het vakblad verschijnt vier keer per jaar in een oplage van 10.000 exemplaren.

Uitgever & HoofdredacteurEdwin van Gastel (De Duurzame Uitgeverij)

(Eind)redactie Marco de Jonge Baas en Els Stultiens (De Duurzame Uitgeverij)

Vormgeving Bette van Loenen (De Duurzame Uitgeverij)Thijmen van Loenen (FloenID)

CoverfotoA’dam Lookout(InventDesign)

Abonnementen & [email protected]

Redactionele klankbordgroepM. Weeda (BOM), H. Wijsman (FHI)en R.J. Vos (NSVV)

Partners

Ambassadeurs

© De Duurzame Uitgeverij 2018 - Niets uit deze uitgave mag worden overgenomen zon-der toestemming van de uitgever. Redactie en uitgever zijn zich volledig bewust van hun taak een zo betrouwbaar mogelijke uitgave te verzorgen. Niettemin kunnen zij geen enkele aansprakelijkheid aanvaarden voor eventueel voorkomende onjuistheden.

led industry registerDoor uw bedrijf en bedrijfsactiviteiten op te laten nemen in het LED Industry Register wordt u voor slechts 500 euro per jaar ieder kwartaal onder de aandacht gebracht bij duizenden licht professionals, van fabrikanten, tot installateurs, overheidsfunctionarissen, commerciële eindgebruikers, lichtontwerpers, onderzoekers en investeerders. Vul het ‘LED Industry Register’ formulier digitaal in via www.ledmagazine.nl/industrieregister

Adurolight Europe BVLED that mattersPostbus 93, 7700AB DedemsvaartT. +31(0)523 687 555I. www.adurolight.eu

BaileySpecialist op het terreinvan verlichtingEverdenberg 21, 4902 TT OosterhoutT. + 31 162 52 24 46I. www.bailey.nl

N.V. BOMOntwikkelingsmaatschappij van de provincie Noord-BrabantGoirleseweg 15, 5026 PB TilburgT. + 31 88 83 111 20 I. www.bom.nl

FHI LED ClusterNederlandse brancheorganisatie voor Industriële Elektronica Postbus 366, 3830 AK LeusdenT. + 31 33 465 75 07I. www.fhi.nl

De Meerheuvel 105221 EA ‘s-Hertogenbosch

Tel: +31 (0)73 639 2600Fax: +31 (0)73 639 2601

[email protected]

N.V. Brabantse Ontwikkelings Maatschappij

43ledmagazine

LET’S WRITESOMEHISTORY

Topkwaliteit zonnepanelen. Made in Holland. Energyra daagt de PV-industrie uit door Europa’s eerste ‘Industry 4.0’ module fabriek te bouwen. De allerbeste kwaliteit: innovatieve, ‘full-black’, back-contact Mono-PERC modules. Handsfree gemaakt, volledig gerobotiseerd met meerdere HD vision-inspectie- en kwaliteits-controlesystemen. Een unieke, hightech Europese samenwer-king met Nederlandse, Italiaanse en Duitse partners. EU-kwaliteit, EU-materialen en 30 jaar garantie, EU-verzekerd. Onze 60 cellen, 320 ++ Wp panelen zijn verkrijgbaar vanaf Q4 2018. Het allerbeste paneel, om de hoek gemaakt. Doe mee!

WILT U MEER WETEN? Laagste kWh-prijs, laagste energiekosten; 100% gemaakt in de EU, lage CO₂-voetafdruk; Soldeer-, lood-, fluor-, cadmium- en PID-vrij; 30 jaar performance garantie, hoogste in de markt; EU verzekerd! Onweerstaanbaar mooi: geen ‘busbars’ en geen microcracks meer!

www.energyra.com

LIGHTING SOLUTIONS BY OUTPUT

LM2 Juni 2018 - LED Magazine · 2018. 6. 25. · VAN VERKOPEN editie 19 - juni 2018 ......

Documents

Transcript of LM2 Juni 2018 - LED Magazine · 2018. 6. 25. · VAN VERKOPEN editie 19 - juni 2018 ......