LIESBET LINTHOUT - Universiteit Gent · 2011. 2. 19. · opleiding tot een goed einde heb kunnen...

Faculteit Rechtsgeleerdheid

Universiteit Gent

Academiejaar 2009-2010

Stedenbouwkundige verordeningen

Een werkbaar beleidsinstrument?

Masterproef van de opleiding

„Master in de rechten‟

Ingediend door

LIESBET LINTHOUT

Studentennr. 20051459

Major: Nationaal en Internationaal Publiekrecht

Promotor: Prof. dr. G. VAN HOORICK

Commissaris: Dhr. L. DE KIMPE

STEDENBOUWKUNDIGE VERORDENINGEN: EEN BELEIDSINSTRUMENT?

iii

INHOUDSOPGAVE

VOORWOORD ........................................................................................................................ 1

INLEIDING .............................................................................................................................. 2

HOOFDSTUK I. ALGEMENE BENADERING .................................................................. 3

AFDELING 1. HISTORIEK EN EVOLUTIE IN DE TIJD .......................................................................... 3

AFDELING 2. AARD VAN EEN STEDENBOUWKUNDIGE VERORDENING ............................................. 4

§ 1. Rechtskarakter ........................................................................................................................... 4

§ 2. Verhouding tot de bestemmingsplannen ................................................................................... 7

A. Plannen van aanleg ............................................................................................................... 7

B. Ruimtelijke uitvoeringsplannen ........................................................................................... 8

§ 3. Relatie op gewestelijk, provinciaal en gemeentelijk niveau ..................................................... 9

§ 4. Instellen van een bijkomende vergunningsplicht .................................................................... 10

HOOFDSTUK II. HET VLAAMS GEWEST ..................................................................... 11

AFDELING 1. GRONDSLAG EN DOELSTELLINGEN VAN DE STEDENBOUWKUNDIGE VERORDENING 11

§ 1. Juridisch kader: artikel 2.3.1 VCRO ....................................................................................... 11

A. Mogelijk te behandelen onderwerpen ................................................................................ 11

B. Limitatief karakter van de opsomming .............................................................................. 15

C. Aanvullende preciseringen ................................................................................................. 16

§ 2. Verloop van de uitbreiding tot „sociale projecten‟ .................................................................. 17

AFDELING 2. GEWESTELIJKE VERORDENINGEN ............................................................................ 18

§ 1. Vaststellingsprocedure ............................................................................................................ 18

§ 2. Opvangen van hemelwater ...................................................................................................... 20

iv

A. Lozen van niet- verontreinigd hemelwater ........................................................................ 20

B. Eisen in verband met een hemelwaterput ........................................................................... 21

§ 3. Wegen voor voetgangersverkeer ............................................................................................. 22

A. Probleemstelling ................................................................................................................. 22

B. Inhoud van de verordening................................................................................................. 23

C. Uitwerking in de praktijk ................................................................................................... 24

§ 4. Toegankelijkheid van publieke gebouwen .............................................................................. 25

A. Gebouwen die onder de verplichting vallen ....................................................................... 26

B. Looppaden naar de constructies en niveauverschillen ....................................................... 26

C. Toegangen, deuropeningen en parkeerplaatsen ................................................................. 27

D. Aangepast karakter van de constructie ............................................................................... 28

E. Afwijkingen op de verplichtingen uit de verordening ....................................................... 28

F. Werken uitgevoerd door de overheid ................................................................................. 28

§ 5. Openluchtrecreatieve verblijven .............................................................................................. 29

A. Toepassingsgebied ............................................................................................................. 29

B. Vereisten waaraan een verblijf moet voldoen .................................................................... 30

§ 6. Evaluatie en aanbevelingen op de gewestelijke verordeningen .............................................. 31

A. De lege lata ......................................................................................................................... 31

B. De lege ferende .................................................................................................................. 31

AFDELING 3. PROVINCIALE VERORDENINGEN ............................................................................... 32

§ 1. Juridisch kader ......................................................................................................................... 32

A. Grondslag: artikel 2.3.2, § 1 VCRO ................................................................................... 32

B. Vaststellingsprocedure ....................................................................................................... 32

C. Positie en verhouding ten opzichte van andere verordeningen .......................................... 33

§ 2. West- Vlaanderen .................................................................................................................... 33

A. Toegankelijkheid ................................................................................................................ 33

B. Overwelven van baangrachten ........................................................................................... 35

§ 3. Limburg ................................................................................................................................... 37

v

A. Tijdelijke huisvesting voor seizoenarbeiders ..................................................................... 37

§ 4. Vlaams- Brabant ...................................................................................................................... 39

A. Hemelwater afkomstig van dakvlakken ............................................................................. 39

B. Hemelwater afkomstig van verharde oppervlakken ........................................................... 41

C. Overwelving van grachten, baangrachten en onbevaarbare waterlopen ............................ 42

§ 5. Oost- Vlaanderen ..................................................................................................................... 44

§ 6. Antwerpen ............................................................................................................................... 44

§ 7. Evaluatie van de provinciale verordeningen ........................................................................... 44

AFDELING 4. GEMEENTELIJKE VERORDENINGEN ......................................................................... 45

§ 1. Juridisch kader ......................................................................................................................... 45

A. Grondslag: artikel 2.3.2, § 2 VCRO ................................................................................... 45


§ 2. Kwantitatief veldonderzoek .................................................................................................... 47

A. Indeling volgens categorie ................................................................................................. 47

B. Indeling volgens provincie ................................................................................................. 55

C. Indeling volgens ontvoogde gemeente ............................................................................... 56

D. Indeling volgens soort van gemeente ................................................................................. 57

E. Indeling volgens periode .................................................................................................... 58

§ 3. Kwalitatief veldonderzoek ...................................................................................................... 59

A. Initiatief tot het opstellen van een gemeentelijke stedenbouwkundige verordening ......... 59

B. Gebruik en nut van aanstiplijsten bij een verordening ....................................................... 61

C. Voorlichting van de burger ................................................................................................ 62

D. Duidelijkheid ten aanzien van de burger ............................................................................ 63

E. Nut van het instrument op lokaal niveau............................................................................ 63

§ 4. Evaluatie van de gemeentelijke verordeningen ....................................................................... 64

AFDELING 5. TOEZICHT EN HANDHAVING ..................................................................................... 65

§ 1. Toezicht op de naleving van stedenbouwkundige verordeningen ........................................... 65

vi

A. Bevoegde instantie ............................................................................................................. 65

B. Toegewezen bevoegdheden ............................................................................................... 67

§ 2. Handhaving van inbreuken op stedenbouwkundige verordeningen ........................................ 67

A. Preventieve versus curatieve handhaving .......................................................................... 67

B. Strafbepalingen .................................................................................................................. 68

C. Herstelmaatregelen ............................................................................................................. 68

D. Overtredingen ..................................................................................................................... 69

HOOFDSTUK III. HET BRUSSELS HOOFDSTEDELIJK GEWEST .......................... 70


§ 1. Juridisch kader ......................................................................................................................... 70

A. Artikel 88 Brussels Wetboek Ruimtelijke Ordening ......................................................... 70


C. Algemeen opzet van de vernieuwde gewestelijke verordening ......................................... 72

D. Afwijken van de GSV ........................................................................................................ 73

§ 2. Titel I: Kenmerken van bouwwerken en hun naaste omgeving .............................................. 74

A. Doelstelling ........................................................................................................................ 74

B. Toepassingsgebied ............................................................................................................. 74

C. Hoofdbeginselen ................................................................................................................ 74

D. Equivalent in het Vlaams Gewest ...................................................................................... 75

§ 3. Titel II: Normen voor bewoonbaarheid van woningen ........................................................... 75

A. Doelstelling ........................................................................................................................ 75




§ 4. Titel III: Bouwplaatsen ............................................................................................................ 77

A. Doelstelling ........................................................................................................................ 77


vii



§ 5. Titel IV: Toegankelijkheid van gebouwen voor personen met een beperkte mobiliteit ......... 79

A. Doelstelling ........................................................................................................................ 79




§ 6. Titel V: Thermische isolatie .................................................................................................... 80

A. Doelstelling ........................................................................................................................ 80




§ 7. Titel VI: Reclame en uithangborden ....................................................................................... 82

A. Doelstelling ........................................................................................................................ 82




§ 8. Titel VII: Wegen, toegangen ertoe en de naaste omgeving ervan ........................................... 84

A. Doelstelling ........................................................................................................................ 84




§ 9. Titel VIII: Parkeernormen buiten de openbare weg ................................................................ 86

A. Doelstelling ........................................................................................................................ 86




§ 10. Evaluatie van de gewestelijke verordeningen ....................................................................... 87

viii

AFDELING 2. GEMEENTELIJKE VERORDENINGEN ......................................................................... 88

§ 1. Juridisch kader ......................................................................................................................... 88

A. Vaststellingsprocedure ....................................................................................................... 88

B. Gemeentelijke verordeningen die dateren van vóór de GSV ............................................. 88

C. Gemeentelijke verordeningen die dateren van na de GSV ................................................ 89

D. Situatie na de vernieuwde GSV: begeleiding van de gemeenten ....................................... 89

§ 2. Kwantitatief veldonderzoek .................................................................................................... 90

§ 3. Kwalitatief veldonderzoek ...................................................................................................... 91

§ 4. Evaluatie van de gemeentelijke verordeningen ....................................................................... 92

HOOFDSTUK IV. HET WAALS GEWEST ...................................................................... 93


§ 1. Juridisch kader ......................................................................................................................... 93

A. Artikel 57 Waals Wetboek Ruimtelijke Ordening ............................................................. 93


§ 2. Beschermde gebieden van sommige gemeenten ..................................................................... 95

A. Gevels en daken ................................................................................................................. 96

B. Wegverharding en nutsvoorziening ................................................................................... 96

C. Parkeren van voertuigen ..................................................................................................... 96

§ 3. Thermische isolatie .................................................................................................................. 96

§ 4. Toegankelijkheid voor gehandicapten ..................................................................................... 97

§ 5. Bouwwerken in landelijk gebied ............................................................................................. 97

§ 6. Uithang- en reclameborden ..................................................................................................... 98

§ 7. Evaluatie van de gewestelijke verordeningen ......................................................................... 99

AFDELING 2. GEMEENTELIJKE VERORDENINGEN ....................................................................... 100

§ 1. Juridisch kader ....................................................................................................................... 100

A. Artikel 58-59 Waals Wetboek Ruimtelijke Ordening ...................................................... 100

ix

B. Vaststellingsprocedure ..................................................................................................... 100

§ 2. Kwantitatief veldonderzoek .................................................................................................. 101

A. Indeling volgens provincie ............................................................................................... 101

B. Indeling volgens periode .................................................................................................. 102

C. Indeling volgens soort van gemeente ............................................................................... 102

§ 3. Kwalitatief veldonderzoek .................................................................................................... 103

§ 4. Evaluatie van de gemeentelijke verordeningen ..................................................................... 103

CONCLUSIE ........................................................................................................................ 104

LIJST DER BIJLAGEN ...................................................................................................... 105

BIBLIOGRAFIE .................................................................................................................. 155

VOORWOORD

Deze masterproef vormt de kers op de taart van een vijfjarige opleiding „Rechten‟ aan de

Universiteit Gent. Hierbij ging mijn bijzondere interesse uit naar het vakgebied van de ruimtelijke

ordening en aanverwante rechtstakken. Het behoeft dan ook geen bijkomende verklaring dat ik het

zal hebben over een instrument dat zich situeert binnen de ruimtelijke ordening, met name de

stedenbouwkundige verordeningen.

Graag neem ik U mee op tocht door gans België, om duidelijk weer te geven dat er hieromtrent

zeer opmerkelijke verschilpunten bestaan in de drie gewesten van ons land. Om tot een zo

volledig mogelijke bespreking en evaluatie te komen, heb ik hierbij diverse invalshoeken

gehanteerd. Een grondige analyse van de vigerende wetgeving, het bespreken van de bestaande

rechtsleer en relevante rechtspraak en een praktijkonderzoek bij de bevoegde administraties.

Mijn dank gaat vooreerst uit naar mijn promotor Professor Dr. Van Hoorick Geert voor het

aanreiken van dit verdienstelijke onderwerp, voor het duwtje in de rug om me verder op weg te

helpen en voor alle andere inspanningen. Alsook naar mijn commissaris Dhr. De Kimpe Lode. Bij

hem kon ik altijd terecht met al mijn vragen.

Tevens gaat mijn dank uit naar mijn ouders voor de kans die zij mij gunden waardoor ik deze

opleiding tot een goed einde heb kunnen brengen, en voor de steun die ze mij steeds opnieuw

gegeven hebben. Alsook dank aan mijn zus voor het nalezen van mijn tekst op zoek naar

ongemerkte typefouten.

2

INLEIDING

1. Mijn werkstuk bestaat uit vier hoofdstukken. Hierin zal ik trachten een gedetailleerd

overzicht te geven van de bestaande stedenbouwkundige verordeningen. Het belangrijkste

onderdeel van mijn bijdrage zal er echter in bestaan een grondige evaluatie te doen omtrent de

effectieve toepassing van het beleidsinstrument in de praktijk. Er bestaat nog steeds een grote

kloof tussen de theorie en de werkelijkheid.

Het is noodzakelijk stil te staan bij onder andere de historiek, de aard en algemene kenmerken

van de stedenbouwkundige verordeningen, aan de hand van de bestaande rechtsleer en

rechtspraak. Dit is nodig om voldoende te begrijpen waarom het instrument in het leven is

geroepen. Deze algemene benadering komt aan bod in het eerste hoofdstuk.

Het tweede hoofdstuk neemt het instrument binnen het Vlaams Gewest van dichtbij onder de

loep. Hierbij gaat een ruime aandacht uit naar de gewestelijke stedenbouwkundige verordeningen.

Provinciale verordeningen komen niet in elke provincie voor, de bestaande zal ik kort toelichten.

Tot slot is het laagste niveau, de gemeente, aan de beurt. Hierbij heb ik geopteerd voor een

praktische benadering. Een eerste onderdeel betreft een kwantitatief veldonderzoek, waarbij

diverse indelingen worden gemaakt. Een tweede onderdeel vormt het kwantitatief veldonderzoek.

Met een vragenlijst in de hand, ben ik hiervoor naar de gemeentelijke administratiediensten

gestapt. Uit deze antwoorden heb ik enkele interessante vaststellingen kunnen doen omtrent het

nut en de effectieve toepassing van het instrument op lokaal niveau. Ik beëindig dit hoofdstuk met

een korte uiteenzetting omtrent de handhavingsproblematiek. Ook hier heb ik ervoor gekozen om

de praktische problemen te kaderen aan de hand van gesprekken met de bevoegde instanties.

Het derde hoofdstuk handelt over de toepassing van de stedenbouwkundige verordeningen in

het Brussels Hoofdstedelijk Gewest. De recent vernieuwde gewestelijke stedenbouwkundige

verordening wordt besproken. Ook volgt een korte beschrijving van de verordeningen op het

gemeentelijke niveau, bij gebreke aan het bestaan van provinciale verordeningen.

In het vierde hoofdstuk komt het Waals Gewest aan bod. Een korte toelichting van de

bestaande gewestelijke verordeningen is van belang. Hieruit blijkt een heel andere benadering en

invalshoek van het instrument. Tot slot volgt een korte uiteenzetting omtrent de algemene

kenmerken van de stedenbouwkundige verordeningen op het lokaal niveau.

Hoofdstuk I. Algemene benadering

3

HOOFDSTUK I. ALGEMENE BENADERING

AFDELING 1. HISTORIEK EN EVOLUTIE IN DE TIJD

2. Als we de weg bewandelen die doorheen de geschiedenis is afgelegd binnen het kader van

de stedenbouwkundige verordeningen, zien we duidelijk een evolutie in de aandachtspunten die

men aanhaalt.

Gedurende de achttiende eeuw werden voornamelijk gemeentelijke bouwverordeningen

uitgevaardigd betreffende de hygiëne van de woningen en het verminderen van brandgevaar. De

steden legden bijvoorbeeld een verbod op om nog houten gevels te bouwen omwille van het

brandgevaar. De enige rechtsgrond hiertoe zijn op dat moment politieverordeningen.1

Vanaf de twintigste eeuw werden de doelstellingen een eerste maal uitgebreid met de

instandhouding en de schoonheid van de openbare wegen. Zo werden onder meer normen

opgesteld omtrent de beplanting in voortuinen, maximale hoogte van een omheining of afsluiting.2

Tijdens de tweede helft van de twintigste eeuw werd het toepassingsgebied van de verordeningen

opnieuw afgebakend tot veiligheid en gezondheid. Uit de praktijk bleek dat niet alle gemeenten

een bouwverordening opstelden. Daartoe werd ter voorbereiding van de organisatie van de

ruimtelijke ordening in 1962 het beginsel opgesteld dat „alle gemeenten een bouwverordening

moesten bezitten die aan de goedkeuring van de Koning onderworpen was.‟ Door de komst van de

Stedenbouwwet in 1962 werd hiervoor een rechtsgrond voorzien. Artikel 60 van de

Stedenbouwwet verplicht alle gemeenten een gemeentelijke bouwverordening uit te vaardigen ter

aanvulling van de algemene bouwverordeningen. Het toepassingsgebied wordt opnieuw

uitgebreid: niet alleen bouwwerken, maar ook wegen en nutsvoorzieningen kan men nu

opnemen.3

Het DRO van 1999 voorziet voornamelijk in de vernieuwing tot één duidelijk omschreven

systeem van verordeningen, de introductie van het begrip „stedenbouwkundige verordening‟, een

1 H. DU LANG, “Bouw- en verkavelingsverordeningen: een strategisch instrument voor een beter beheer van de

ruimtelijke omgeving?” in G. KNOPS, (ed.), Kwaliteit van de ruimtelijke omgeving, Fundamenten, 2, Brussel,

KBS/K.VIV, 1987, 165. 2 M. BAUWENS, Ruimtelijke ordening en stedenbouw – Vlaams Gewest Artikelsgewijze commentaar – D.R.O.,

afl. 2, Brugge, die Keure, 2006, art. 54/3. 3 M. BAUWENS, Ruimtelijke ordening en stedenbouw – Vlaams Gewest Artikelsgewijze commentaar – D.R.O.,

afl. 2, Brugge, die Keure, 2006, art. 54/5.


4

verdere uitbreiding van de thema‟s en de instelling van stedenbouwkundige verordeningen op

provinciaal niveau.4

De recente VCRO voorziet opnieuw een uitbreiding van de mogelijke onderwerpen, onder meer

de bewerkstelliging van een vermenging van kavels, woningen en woonvoorzieningen die

tegemoet komen aan de behoeften van diverse maatschappelijke groepen.5

De belangrijkste tendens die men in het algemeen kan waarnemen, is de voortdurende uitbreiding

van de mogelijkheden die te realiseren zijn met een stedenbouwkundige verordening. Het

uitgangspunt was aanvankelijk zeer beperkt, nu beschikt het bestuur over een hele lijst van

onderwerpen die men in een verordening kan regelen. Men dient evenwel oplettend te zijn dat

men de grens niet overschrijdt door zaken te regelen die eigenlijk in een RUP thuishoren.

AFDELING 2. AARD VAN EEN STEDENBOUWKUNDIGE VERORDENING

§ 1. Rechtskarakter

3. Reeds uit het ontwerp van het DRO blijkt dat onder het begrip „verordening‟, de

gebruikelijke betekenis moet worden verstaan. Een rechtsregel met als voornaamste kenmerken:

abstract, algemeen, onpersoonlijk en op een onbepaald aantal gevallen van toepassing. Het is

echter geen wet in de formele zin van het woord. Een verordening geldt enkel voor de toekomst,

en werkt bijgevolg niet retroactief. Indien een vergunning wordt afgeleverd en nadien een nieuwe

verordening wordt uitgevaardigd, blijven de rechten van de vergunning onverkort. Een nieuwe

verordening heeft bijgevolg geen invloed op de stedenbouwkundige en verkavelings-

vergunningen die afgeleverd zijn voordat zij van kracht werd.6

4. Uit het verordenend karakter van een verordening volgt ten eerste dat de voorschriften,

bepaald in de verordening, moeten worden nageleefd door iedereen. Zowel bij het verlenen van

adviezen, de beslissingen omtrent aanvragen tot stedenbouwkundige -en verkavelings-

vergunningen, als bij de stedenbouwkundige attesten. Deze naleving geldt voor het college van

burgemeester en schepenen en de stedenbouwkundige ambtenaren die beslissen in eerste aanleg,

4 M. BAUWENS, Ruimtelijke ordening en stedenbouw – Vlaams Gewest Artikelsgewijze commentaar – D.R.O.,

afl. 2, Brugge, die Keure, 2006, art. 54/7. 5 Art. 2.3.1, 11° VCRO.

6 RvS 27 februari 1962, nr. 9.207.


5

alsook voor de instanties die in beroep een uitspraak doen omtrent een vergunningsaanvraag zoals

de deputatie en de minister.7

5. Reeds sinds geruime tijd beschouwt de Raad van State het verlenen van een

bouwvergunning in strijd met de voorschriften van een verordening als machtsoverschrijding. De

vergunningverlenende instantie gaat zijn bevoegdheid te buiten. In casu verleende het college van

burgemeester en schepenen een bouwvergunning met schending van de gemeentelijke

bouwverordening.8

Ten tweede kan men hun onwettigheid in toepassing van artikel 159 Gw. te allen tijde aanvoeren

bij het bestrijden van een latere toepassingsbeslissing.9

Ten slotte heeft ook iedere belanghebbende het recht om de nietigheid te vorderen bij de Raad van

State.10

6. Men heeft in de mogelijkheid voorzien om te kunnen afwijken van stedenbouwkundige

verordeningen. Deze afwijkingen kunnen in de verordening zelf zijn opgenomen. In dat geval

kunnen de deputatie en de minister in hoger beroep eveneens van die mogelijkheid gebruik

maken.11 Men aanvaardt zelfs dat een afwijking in een stedenbouwkundige vergunning dan

stilzwijgend wordt toegestaan.12

7. Een laatste aandachtspunt in verband met het rechtskarakter van een stedenbouwkundige

verordening is de vraag of deze al dan niet een politieverordening betreft. Niet alle doelstellingen,

genoemd in artikel 2.3.1 VCRO, zijn even gemakkelijk aan te knopen bij de omschrijving van een

politieverordening.13 Een voorbeeld hiervan is de aanleg van groen en beplantingen.14 Een

gemeentelijke bouwverordening die tot doel heeft het algemeen uitzicht van de stad te verbeteren

en de toeristische aantrekkingskracht te verhogen door de vrijwaring van het stedelijk

cultuurpatrimonium, is geen besluit met het oog op de openbare veiligheid, rust of gezondheid.

7 RvS 8 januari 1971 nr. 14.433; RvS 9 november 1965, nr. 11.499.

8 RvS 9 oktober 1962, nr. 9.617.

9 M. BAUWENS, Ruimtelijke ordening en stedenbouw – Vlaams Gewest Artikelsgewijze commentaar – D.R.O.,

afl. 2, Brugge, die Keure, 2006, art. 54/8. 10

Art. 14 Gecoördineerde wetten 12 januari 1973 op de Raad van State, BS 31 maart 1973, 3.461. 11

RvS 14 februari 1969, nr. 13.404. 12

RvS 16 oktober 1964, nr. 10.833. 13

Definitie volgens MAST: “Die welke de handhaving van de openbare orde, m. n. de handhaving van de

gezondheid, de veiligheid en de openbare rust tot voorwerp hebben.” in B. HUBEAU en W. VANDEVIJVERE (Ed.),

Handboek Ruimtelijkje Ordening en Stedenbouw, Brugge, die Keure, 2004, 294. 14

Art. 2.3.1, 10° VCRO.


6

Bijgevolg kan dit niet worden gezien als een politiebesluit.15 VAN MENSEL verdedigt deze stelling

dat niet alle bouwverordeningen politieverordeningen zijn. Volgens hem is de inhoud van de

verordening bepalend om het onderscheid te maken.16

8. Het onderscheid hiervan is van belang voor zowel de materiële toepassing, als voor de

uitvoering van de verordeningen.17 De Nieuwe Gemeentewet vertrouwt de uitvoering van een

politieverordening toe aan de burgemeester en een andere verordening aan het college van

burgemeester en schepenen.18

Tot op de dag van vandaag is de rechtsleer nog steeds niet tot een unanieme oplossing gekomen.

Er heersen drie vermeldenswaardige strekkingen. Vooreerst bestaat een strekking die beweert dat

een stedenbouwkundige verordening een politieverordening is, op voorwaarde dat haar

doelstellingen niet „wegdrijven‟ van de politiedoelstellingen. Verordeningen met een overwegend

esthetische doelstelling voldoen echter niet aan die vereiste. Volgens anderen is elke

stedenbouwkundige verordening van nature uit een politieverordening.19 Ten slotte stelt een derde

strekking de vraag of het al dan niet een politieverordening betreft, afhankelijk over welk element

het concreet gaat. Het kan in dit geval soms wel en soms geen politieverordening zijn. Toch

moeten we niet al te veel aandacht schenken aan bovenstaand discussiepunt.20

9. Inbreuken op de verordeningen kunnen overeenkomstig artikel 6.1.1, 2° VCRO worden

bestraft met dezelfde maatregelen als deze voor bouwmisdrijven. Dergelijke inbreuken bestraft

men met een gevangenisstraf en geldboete. Eventueel kunnen er herstelmaatregelen worden

opgelegd.21 Dit onderdeel zal ik afzonderlijk behandelen in een aparte afdeling.22

15

Corr. Gent 19 september 1995, T.Gem. 1998, afl. 1, 66. 16

Noot J. VAN MENSEL, “Gemeentelijke verordening: politieverordening of niet? Hof van Beroep versus

rechtbank”, TMR 1998, 66. 17

Noot A. COOLSAET, “Is een gemeentelijke bouwverordening altijd een politieverordening?”, T.Gem. 1996, 70. 18

Art. 133 en art. 123, 2° Nieuwe Gemeentewet 24 juni 1988, BS 3 september 1988, 12.482, laatst gewijzigd bij

Ord.Br. 5 maart 2009, BS 13 maart 2009. 19

R. VEKEMAN, Ruimtelijk ordening en stedenbouw, Antwerpen, Kluwer, 1983, 83. 20

M. BAUWENS, Ruimtelijke ordening en stedenbouw – Vlaams Gewest Artikelsgewijze commentaar – D.R.O.,


A. DESMET, et al. (eds.), Zakboekje ruimtelijke ordening 2010, Mechelen, Kluwer, 2010, 618. 22

Zie Infra Afdeling 4, Hoofdstuk 2.


7

§ 2. Verhouding tot de bestemmingsplannen

10. In principe geldt de volgende traditionele „taakverdeling‟ tussen bestemmingsplannen en

stedenbouwkundige verordeningen. In beginsel en voor het overgrote deel van hun voorschriften

zijn de bestemmingsplannen bedoeld om de ruimtelijke ordening van een gebied te regelen. De

stedenbouwkundige verordeningen echter, ook wanneer hun territoriale gelding ruimer is dan die

van een ruimtelijkeordeningsplan, hebben betrekking op de concrete opbouw van individuele

gebouwen of gebouwencomplexen. De stedenbouwkundige verordeningen horen dan ook eerder

thuis onder het begrip „stedenbouw‟.23

A. Plannen van aanleg

11. Het vroegere, en voor bepaalde instanties nog steeds toepasselijke instrument om

bestemmingen aan te wijzen, zijn de plannen van aanleg. In beginsel kan men werken met de

plannen van aanleg tot het moment dat men een eigen structuurplan heeft laten goedkeuren. Een

structuurplan is een beleidsdocument dat aangeeft dat men op voldoende wijze heeft nagedacht en

beredeneerd over de ruimte, het optimale gebruik en de schaarste ervan op lange termijn.24 De

gewesten en provincies hebben reeds hun RUP‟ s gerealiseerd en maken bijgevolg niet langer

gebruik van de plannen van aanleg. Enkel op het niveau van de gemeenten zijn nog een klein

aandeel, circa een vierde, er niet in geslaagd om over dergelijk RUP te beschikken. De meeste

gemeenten die nog een plan van aanleg hanteren, behoren tot de categorie van de bijzondere

plannen van aanleg.

12. De regeling met betrekking tot de stedenbouwkundige verordeningen houdt in dat de

voorschriften van een plan van aanleg de strijdige voorschriften van een gemeentelijke

bouwverordening van rechtswege opheffen. Bovendien mogen nieuwe gemeentelijke

verordeningen niet afwijken van de voorschriften van een plan van aanleg dat bindende kracht

heeft gekregen. Wat de bouwverordeningen betreffen daterend van vóór de inwerkingtreding van

het DRO hebben de plannen dus voorrang op de gemeentelijke verordeningen, maar niet op de

algemene.25

23

R. VEKEMAN, Ruimtelijke ordening en stedenbouw. Planologie, verordeningen en vergunningen, Mechelen,

Kluwer, 2004, 237. 24

Art. 2.1.1 VCRO. 25

R VEKEMAN, “Stedenbouwkundige verordeningen” in X., Het onroerend goed in de praktijk, Mechelen,

Kluwer, 2002, afl. 151-3.


8

In het licht van de nieuwe regeling, is het concrete besluit dat de stedenbouwkundige

verordeningen alleen voorrang hebben op de plannen van aanleg van het lagere niveau. Zo heeft

enkel een gewestelijke en provinciale stedenbouwkundige verordening voorrang op een

gemeentelijk plan van aanleg.26

B. Ruimtelijke uitvoeringsplannen

13. Artikel 2.3.3 VCRO bepaalt dat de voorschriften van de ruimtelijke uitvoeringsplannen,

hierna verkort RUP, voor het grondgebied waarop ze betrekking hebben, de strijdige bepalingen

van de bestaande stedenbouwkundige verordeningen die daar strijdig mee zijn, van rechtswege

opheffen. Voor de transparantie en de duidelijkheid van het openbaar onderzoek bij de opmaak

van een RUP, voegt men bij het uitvoeringsplan een lijst met opgave van de voorschriften die

ermee strijdig zijn en dus worden opgeheven.27

14. Indien we het algemeen principe van de hiërarchie der rechtsnormen onverkort zouden

toepassen, komt dit neer op de voorrang van de ruimtelijke uitvoeringsplannen op de

stedenbouwkundige verordeningen van hetzelfde niveau, alsook van het lagere niveau. Bovendien

zouden bij het vaststellen van lagere ruimtelijke uitvoeringsplannen de voorschriften van de

hogere verordeningen moeten worden nageleefd.28

Maar uit de eerste regel blijkt dat een absolute voorrang aan de ruimtelijke uitvoeringsplannen,

ongeacht het niveau waarop ze betrekking hebben. Dit betekent dat een lager ruimtelijk

uitvoeringsplan mag afwijken van de voorschriften van een hogere verordening. Deze

mogelijkheid zien we bevestigd in artikel 2.2.2 VCRO, volgens hetwelk het ruimtelijk

uitvoeringsplan, in voorkomend geval, een limitatieve opgave moet bevatten van de voorschiften

die strijdig zijn met dat plan en die worden opgeheven. Dit slaat ook op de strijdige voorschriften

van de stedenbouwkundige verordeningen. Men vereist evenwel geen exhaustieve opsomming

van alle strijdige voorschriften. De opheffing kan impliciet of eventueel gedeeltelijk zijn.29

26


Kluwer, 2002, afl. 151-4. 27

VLAAMS PLEITGENOOTSCHAP BIJ DE BALIE TE BRUSSEL (ed.), Ruimtelijke ordening en stedenbouw op nieuwe

wegen?, Gent, Larcier, 2001, 33. 28


Kluwer, 2002, afl. 151-3. 29


Kluwer, 2002, afl. 151-3.


9

§ 3. Relatie op gewestelijk, provinciaal en gemeentelijk niveau

15. Volgens de algemene hiërarchie der rechtsnormen, dienen de hiërarchisch lagere

verordeningen te worden afgestemd op de hiërarchisch hogere. De verordeningen op gewestelijk

niveau gaan boven die van het provinciaal niveau. Deze laatste hebben op hun beurt voorrang op

die van het gemeentelijk niveau.

16. Als op een hoger niveau nieuwe verordeningen worden uitgevaardigd, moet de lagere

instantie haar bestaande verordeningen zo spoedig mogelijk hierop afstemmen.30 De hogere

overheid moet de lagere overheid op de hoogte stellen van de nieuwe hogere verordening. De

nieuwe verordeningen moeten uiteraard onmiddellijk in het plannenregister worden opgenomen.31

Zij moet dan de ermee strijdige onderdelen uit haar verordening aanpassen en indien nodig

schrappen. De hogere instantie kan zelfs de verplichting opleggen dit te doen binnen bepaalde

termijnen.32

17. Nieuw is de bepaling in artikel 2.3.2, § 2, 3° en 4° VCRO dat een gewestelijke verordening

kan worden aangevuld en verder uitgevoerd middels provinciale verordeningen, tenzij de

gewestelijke verordening uitdrukkelijk anders bepaalt.33 Dezelfde regeling is opgenomen voor de

verhouding tussen provinciale en gemeentelijke stedenbouwkundige verordeningen. Deze

bepaling werd ingevoerd via amendement.34 Aanleiding hiervoor was een ontwerp van besluit van

de Vlaamse Regering tot vaststelling van een gewestelijke verordening inzake toegankelijkheid.

Dit ontwerp van besluit brengt bestaande verworvenheden en ervaringen in het kader van

bestaande provinciale verordeningen in rekening. Een omvattende gewestelijke

toegankelijkheidsregeling verdraagt zich echter moeilijk met diverse gedifferentieerde lokale

invullingen.35

30

MvT Parl.St. Vl.Parl. 1998-99, nr. 1332/ 8. 31




B. ROELANDTS en P.-J. DEFOORT, “Ruimtelijke ordening anno 2003: nieuwe regels, nieuwe vragen”, TROS

2009, afl. 54, 86. 34

Amendement Parl.St. Vl.Parl. 2008-09, nr. 2011/3, 25; Verslag , Parl.St. Vl.Parl. 2008-09, nr. 2011/6, 48-49. 35

A. DESMET, et al. (eds.), Zakboekje ruimtelijke ordening 2010, Mechelen, Kluwer, 2010, 617.


10

§ 4. Instellen van een bijkomende vergunningsplicht

18. Met artikel 4.2.1 VCRO heeft de decreetgever een vergunningsplicht ingevoerd voor

bepaalde inrichtingen, handelingen, werken en activiteiten. Deze limitatieve lijst, kan enkel bij

decreet worden uitgebreid. Maar de gewestelijke, provinciale en gemeentelijke

stedenbouwkundige verordeningen vormen hierop een uitzondering. Middels een provinciale of

gemeentelijke verordening kan men nog andere werken aan de vergunningplicht onderwerpen.36

Bovendien kunnen zij voor meldingsplichtige handelingen een vergunningsplicht invoeren en

voor vrijgestelde handelingen een meldingsplicht invoeren.37

19. Ze kunnen echter niet een vergunningsplicht vervangen door een meldingsplicht of

vergunnings- of meldingsplichtige handelingen vrijstellen van vergunnings- of meldingsplicht.

Aanvankelijk voorzag het ontwerp van het Aanpassingsdecreet in een uitdoofscenario voor het

nog bijkomend vergunningsplichtig stellen van handelingen en werken in verordeningen.38 Maar

dit amendement werd teruggeschroefd.39 De reden hiervoor is dat sommigen het betreurden dat

bepaalde werken in bepaalde (kwetsbare) gebieden volgens hen wel degelijk een belangrijke

ruimtelijke impact kunnen hebben. Dan is het noodzakelijk dat de vergunningverlenende overheid

een appreciatie kan uitspreken door de behandeling van een vergunningsaanvraag. Het opnemen

van de mogelijkheid om, via verordening of ruimtelijk uitvoeringsplan ten allen tijde deze lijsten

aan te passen, is volgens hen essentieel voor het bewaren van de goede ruimtelijke ordening.40

20. De stad Brugge bijvoorbeeld heeft ervoor geopteerd om een aantal aanvankelijk vrijgestelde

handelingen, te onderwerpen aan een voorafgaande vergunningsplicht. Artikel 6, 3° van de

gemeentelijke verordening op het bouwen, verkavelen en op de beplantingen maakt melding van

het aanbrengen van windschermen, zonnetenten, zonnewering aan de buitenzijde, markiezen,

lantaarns en buitenklokken.41 Deze vergunningsplicht is niet af te leiden uit de lijst van

vergunningsplichtige handelingen.

36

B. BOUCKAERT en T. DE WAELE, Collectie Publiek recht. Ruimtelijke ordening en Stedenbouw in het Vlaams

Gewest, Brugge, Vanden Broele, 2004, 171. 37

Art. 4.2.5 VCRO. 38

A. DESMET, et al. (eds), Zakboekje ruimtelijke ordening 2010, Mechelen, Kluwer, 2010, 618. 39

Amendement (J. SCHAUVLIEGE) op het ontwerp van decreet tot aanpassing en aanvulling van het ruimtelijke

plannings-, vergunningen- en handhavingsbeleid, Parl.St. Vl.Parl. 2008-09, nr. 2011/3, 14. 40

Parl.St. Vl.Parl. 2008-09, nr. 2011/1, 597. 41

B.Gem.R. Brugge 30 april 2009, BS 19 mei 2009.

Hoofdstuk II. Het Vlaams Gewest

11

HOOFDSTUK II. HET VLAAMS GEWEST

AFDELING 1. GRONDSLAG EN DOELSTELLINGEN VAN DE STEDENBOUWKUNDIGE

VERORDENING

§ 1. Juridisch kader: artikel 2.3.1 VCRO

A. Mogelijk te behandelen onderwerpen

21. In artikel 2.3.1 VCRO is het instrument opgenomen tot het uitvaardigen van

stedenbouwkundige verordeningen.42 Het artikel geeft een uitgebreide omschrijving van de

doelstellingen die een verordening kan omvatten. De algemene afbakening is dat de

verordeningen van stedenbouwkundige aard moeten zijn. Toch zullen verordeningen vaak nauw

samenhangen met de uitvoering van sectorale wetgeving zoals mobiliteit, bewoonbaarheid van

woningen en energieaspecten.43 Maar er is dus wel degelijk een essentiële beperking van het

toepassingsgebied omtrent het stedenbouwkundig karakter van verordeningen.

De toepassing kan zich niet uitstrekken tot aspecten die geen deel uitmaken van het ruimtelijk

beleid.44

Die aspecten moeten immers binnen hun eigen beleidsdomein geregeld worden. Het

ruimtelijk beleid zal in dergelijke gevallen een aanvullende rol spelen, ter versterking en

ondersteuning van de maatregelen die vanuit andere wetgeving worden voorzien. Men zal erop

moeten toezien dat de stedenbouwkundige verordeningen geen afbreuk doen aan bestaande

normen, welke zijn vastgesteld ter uitvoering van andere decreten of federale wetten. De

verordeningen zullen bovendien verenigbaar moeten zijn met de bestemming welke sommige

goederen eigen is op grond van een andere reglementering, zoals bijvoorbeeld de goederen van

het militair domein.45

22. De verordeningen bevatten de nodige stedenbouwkundige voorschriften om te zorgen voor:

1. De gezondheid, de instandhouding, de stevigheid, de fraaiheid en de esthetische waarde van de

bouwwerken, de installaties en hun omgeving, en ook hun veiligheid, met name de beveiliging

42 Vlaamse Codex Ruimtelijke Ordening 15 mei 2009, BS 20 augustus 2009, laatst gewijzigd bij Decr.Vl.R. 18

december 2009, BS 29 januari 2010, hierna verkort VCRO. 43

MvT Parl.St. Vl.Parl. 2008-09, nr. 2011/1, 41. 44



MvT Parl.St. Vl.Parl. 1998-99, nr. 1332/1, 37.


12

van brand en overstroming. Deze onderwerpen waren reeds opgenomen in het DRO.46 De

gewestelijke regelgever is echter niet bevoegd om algemene brandveiligheidsnormen te

bepalen. Zij kan wel specifieke veiligheidsaspecten regelen voor aangelegenheden die tot hun

bevoegdheid behoren, met aanpassing of aanvulling van de federale normen. Een decretale

bepaling die in algemene termen stelt dat de bouwverordeningen maatregelen ter voorkoming

en bestrijding van brand in gebouwen die hoofdzakelijk voor woningen zijn bestemd bevat, is

dan ook strijdig met de bevoegdheidsverdelende regels.47

2. De thermische en akoestische kwaliteit van bouwwerken, de energiebesparingen en de

energieterugwinning, de uitbouw van collectieve energievoorzieningen waarop desgevallend

verplicht moet worden aangesloten. Ook deze items zijn reeds gekend, met uitzondering van

de collectieve voorzieningen. Om de effectiviteit van de voorzieningen te verhogen, kan men

een aansluitingsplicht opleggen.48

3. De instandhouding, de gezondheid, de veiligheid, de bruikbaarheid en de schoonheid van de

wegen, de toegangen en de omgeving ervan, evenals het ruimtelijk waarborgen van een

adequate mobiliteit. Dit laatste is een nieuw onderwerp. Hieronder kan worden verstaan: het

opleggen van een minimumaantal parkeerplaatsen of bepaalde verplichtingen om in een goede

ontsluiting te voorzien.49

4. De aanleg van voorzieningen, met name de water-, gas-, elektriciteitsvoorziening, de

verwarming, de telecommunicatie, de opvang van afvalwater en regenwater, de afvalophaling

en de windmolens.

5. De bewoonbaarheid van de woningen. Hierbij kan de Vlaamse Wooncode worden vermeld.50

Deze legt voor elke woning elementaire veiligheids-, gezondheids-, en woonkwaliteitsnormen

op. Stedenbouwkundige verordeningen kunnen aldus hiervan de verdere uitvoering regelen.

Bijvoorbeeld door voorschriften op te nemen waaraan moet voldaan zijn vooraleer een

stedenbouwkundige vergunning kan worden verleend, inzake minimumnormen voor de

bewoonbaarheid van woningen.51

46

Decr. 18 mei 1999 houdende de organisatie van de ruimtelijke ordening, BS 1 mei 2005, 21.001, laatst

gewijzigd bij Decr.Vl.R. 8 mei 2009, BS 3 juli 2009. 47

Cass. 28 oktober 2008, nr. P.08.0858.N, TBP 2009 (weergave F. MEERSSCHAUT), afl. 10, 627. 48

MvT Parl.St. Vl.Parl. 2008-09, 2011/1, 46. 49


2009, nr. 54, 83-86. 50

Decr. houdende de Vlaamse Wooncode 15 juli 1997, BS 19 augustus 1997, 21.110, laatst gewijzigd bij Decr.

Vl.R. 27 maart 2009, BS 15 mei 2009, hierna verkort Vlaamse Wooncode. 51

, A. DESMET, I. LEENDERS, V. TOLLENAERE, F. VAN ACKER, P. VAN ASSCHE, J. VAN DEN BERGHE, P.

VANSANT, J. VERKEST, Zakboekje ruimtelijke ordening 2010, Mechelen, Kluwer, 2010, 614.


13

6. Het verbieden van werken waarvoor een stedenbouwkundige vergunning vereist is op bepaalde

uren en dagen met het oog op het behoud van de leefkwaliteit en de doorgang van het

langzaam verkeer. Met deze bepaling is het voor de gemeenten die dat wensen mogelijk om

tijdens het toeristisch seizoen in sommige zones de bouwactiviteiten te beperken gedurende

drukke uren. Zo ondervinden de bezoekers minimale hinder van de werken.

7. De toegang voor personen met een functiebeperking tot al dan niet bebouwde onroerende

goederen of delen ervan toegankelijk voor het publiek, tot installaties en wegen. De

achterhaalde term „personen met verminderde beweeglijkheid‟ uit het DRO werd vervangen

door de term „personen met een functiebeperking‟. Deze wijziging heeft geen gevolgen voor de

toepasselijkheid van de vigerende provinciale stedenbouwkundige verordening inzake

toegankelijkheid van West- Vlaanderen.52

8. Gebruiksveiligheid van een goed dat toegankelijk is voor het publiek.

9. De maatregelen inzake het ruimtelijk begrenzen van milieuhinder en het waarborgen van een

adequate waterhuishouding. Dit laatste thema is nieuw sinds de VCRO. Een eventuele

toepassing kan zijn: de vertaling van afstandsregels in stedenbouwkundige vergunningen,

terwijl dit tot nu toe enkel geregeld is in de VLAREM- wetgeving.53

10. De aanleg van groen en beplantingen. Dit is een ondersteuning van de vele gemeentelijke

beplantingsverordeningen.

11. De bewerkstelliging van een vermenging van kavels, woningen en woonvoorzieningen die

tegemoetkomen aan de behoeften van diverse maatschappelijke groepen, met dien verstande

dat voorschriften betreffende de creatie van een bescheiden woonaanbod, opgenomen worden

in bijzondere stedenbouwkundige verordeningen, onder de voorwaarden, vermeld in boek 4,

titel 2, hoofdstuk 1, afdeling 1 van het decreet van 27 maart 2009 betreffende het gronden

pandenbeleid.

Uit de memorie van toelichting blijkt dat het meer bepaald gaat om de bewerkstelliging van

een „sociale mix‟. Dit door middel van een adequate ruimtelijke vermenging van „reguliere‟

kavels en woningen met stedenbouwkundig definieerbare typologieën van kavels, woningen en

woonvoorzieningen.

Het gaat hier bijgevolg niet onmiddellijk om de creatie van een bescheiden woonaanbod zoals

in het gronden pandenbeleid. Daarvoor voorziet het laatstgenoemde decreet in een bijzondere

52

P. FLAMEY, P.-J. VERVOORT, G. VERHELST, Vlaamse Codex Ruimtelijke ordening. Parlementaire

totstandkoming, Brugge, Vanden Broele, 2009, 210. 53

A. DESMET, et al. (eds.), Zakboekje ruimtelijke ordening 2010, Mechelen, Kluwer, 2010, 614.


14

rechtsgrond.54 Conform deze principes kunnen voor de bewerkstelliging van een bescheiden

woonaanbod specifieke gemeentelijke stedenbouwkundige verordeningen worden opgemaakt,

ter uitvoering van het decretaal kader. Deze zullen uiteraard niet van toepassing zijn binnen de

gebiedsomschrijvingen waar ingevolge een RUP of een plan van aanleg specifieke procentuele

objectieven en voorschriften gelden met betrekking tot de verwezenlijking van een bescheiden

woonaanbod in de schoot van verkavelingsprojecten en bouwprojecten.55

Uit de adviezen van de Vlaamse Woonraad blijken teleurstellende opmerkingen over de

aanvullingen van het Aanpassingsdecreet.56 “Een belangrijk onderdeel van de wijzigingen van

het DRO en vooral het Decreet gronden pandenbeleid is gericht op het bevorderen van het

aantal sociale of betaalbare woningen. Het opleggen van percentages via een

stedenbouwkundige verordening of RUP was een instrument dat, tot de Vlaamse dienstorder

van kracht werd, aan populariteit won. Het is dan ook betreurenswaardig dat artikel 2.3.1

VCRO, dat artikel 54 DRO wijzigt, niet expliciet maakt dat stedenbouwkundige verordeningen

ook verantwoorde percentages of bestemmingen voor sociale of bescheiden woningen kunnen

bevatten. De nieuwe bepaling zegt niet meer dan wat nu al kan.”57

Ook de Vereniging van Vlaamse Steden en Gemeenten is niet enthousiast over de pseudo-

nieuwe regeling. “De steden en gemeenten zijn vragende partij dat het artikel over de inhoud

van stedenbouwkundige verordeningen voortaan expliciet zal bepalen dat het opnemen van

percentages sociale woningen of bescheiden woningen van „ruimtelijke aard geacht wordt te

zijn‟. Daarmee zouden de bedenkingen, van de dienstorder die een aantal jaren geleden is

verschenen, kunnen worden ontkracht en hebben de drie bestuursniveaus een slagkrachtig

instrument in handen om verantwoorde percentages op te leggen indien nodig.”58

54

P. FLAMEY, P.-J. VERVOORT, G. VERHELST, Vlaamse Codex Ruimtelijke ordening. Parlementaire

totstandkoming, Brugge, Vanden Broele, 2009, 209. 55


Decreet 27 maart 2009 tot aanpassing en aanvulling van het ruimtelijke plannings-, vergunningen-, en

handhavingsbeleid, BS 15 mei 2009. 57

Parl.St. Vl.Parl. 2008-09, nr. 2011/1, 688. 58

Parl.St. Vl.Parl. 2008-09, nr. 2011/1, 709.


15

B. Limitatief karakter van de opsomming

23. De zojuist besproken onderwerpen werden in beperkte mate uitgebreid in het

Aanpassingsdecreet. De lijst is nu als limitatief te beschouwen met de bedoeling duidelijkheid te

scheppen.59 Ten gevolge van een amendement heeft men de woorden „onder meer‟ geschrapt. Dit

in tegenstelling tot de regeling die voorheen in het DRO was opgenomen.60

24. Deze belangrijke wijziging is ingegeven vanuit de onzekerheid en onduidelijkheid over wat

allemaal kan worden geregeld in een stedenbouwkundige verordening. Hierbij is voornamelijk de

relatie met de RUP‟ s van belang. De vaststellingsprocedure voor het laatstgenoemde instrument

is veel zwaarder dan voor een stedenbouwkundige verordening, zoals bijvoorbeeld de verplichting

van een openbaar onderzoek. Het is dan ook logisch dat men aftast welke de mogelijkheden zijn

die men kan regelen in een stedenbouwkundige verordening.61 Zo heeft men in het verleden

gepoogd om het al dan niet toelaten van meergezinswoningen in gebieden, in het gewestplan

aangeduid als landelijk woongebied, in een verordening te regelen. Men steunde zich hierbij op

het niet- limitatieve karakter van artikel 54 DRO.62 Toch is het duidelijk dat deze regeling te

verregaand is en niet in een verordening kan worden opgenomen.

Het is echter niet altijd eenvoudig de scheidingslijn te trekken tussen wat substantiële

ordeningsmaatregelen zijn en wat niet. Men moet toch trachten een correcte afweging te maken.

Om die reden is het bijgevolg aangewezen de opsomming van mogelijke onderwerpen opnieuw

limitatief te maken en op die manier duidelijkheid te scheppen over wat men dient te regelen in

een RUP en wat in een stedenbouwkundige verordening kan worden geregeld.63

59


2009, afl. 54, 85. 60



2009, afl. 54, 85. 62

Parl.St. Vl.Parl. 2008-09, nr. 2011/3, 13. 63

Parl.St. Vl.Parl. 2008-09, nr. 2011/3, 14.


16

C. Aanvullende preciseringen

25. Artikel 2.3.1, tweede lid VCRO vermeldt zelf een aantal preciseringen van mogelijke

onderwerpen: bouwwerken en publiciteitsinrichtingen64 waarbij deze betrekking kunnen hebben

op het privé- of het openbaar domein65, antennes, leidingen, afsluitingen, de inrichting van het

parkeren van voertuigen buiten de openbare weg.66

26. Er wordt uitdrukkelijk in de mogelijkheid voorzien om bepaalde functiewijzigingen die in

beginsel zijn toegelaten, uit te sluiten of aan voorwaarden te koppelen. Men kan dit beschouwen

als een vorm van compensatie van het limitatieve karakter van de lijst wat een

stedenbouwkundige verordening kan bevatten.67

27. Bovendien is er een mogelijkheid om het wijzigen van het aantal woongelegenheden in een

gebouw te regelen met een stedenbouwkundige verordening. Het waarborgen van het kwalitatief

aspect van het splitsen van woningen zal, geredeneerd vanuit het subsidiariteitsbeginsel,

inzonderheid worden waargemaakt middels lokale stedenbouwkundige verordeningen. Zo kan het

splitsen van woningen via dergelijke verordeningen worden onderworpen aan doelstellingen en

criteria inzake het streven naar een gedifferentieerde samenstelling van de woningvoorraad in het

stedelijk gebied, gericht op alle bevolkingsgroepen, het creëren van kwalitatieve woonmilieus,

etc. Uiteraard kunnen daarbij specifieke kwaliteits- en oppervlaktenormen worden bepaald.68

28. De stad Gent heeft hieromtrent een gemeentelijke verordening uitgevaardigd. Als

studentenstad dient zij te voorzien in voldoende faciliteiten voor de vele kotstudenten. Toch tracht

zij dit alles binnen bepaalde grenzen te houden door beperkingen op te leggen waardoor niet

overal studentenkoten kunnen worden gecreëerd.69 Een recent voorbeeld uit de rechtspraak heeft

duidelijk gesteld dat geen bezwaar bestaat tegen een gemeentelijke verordening die in een aantal

gevallen een verbod oplegt tot opdeling van een ééngezinswoning in meerdere woonentiteiten.

Hiermee bedoelt men uiteraard studentenkoten. Indien aan twee cumulatieve voorwaarden

omtrent kwalitatieve aspecten van de woning is voldaan, geldt een algemeen verbod tot

64

Cass. 8 januari 1982, TBP 1982, 266. 65

Corr. Antwerpen 8 oktober 1991, TMR 1993, 105. 66

Art. 2.3.1, tweede lid VCRO. 67


2009, afl. 54, 85. 68

Parl.St. Vl.Parl. 2008-09, nr. 2011/1, 94. 69

B.Gem.R. Gent 29 juni 2004, BS 14 november 2008, laatst gewijzigd bij 29 januari 2008, BS 22 juli 2008. Zie:

hoofdstuk 2: woongebouwen, afdeling 1 bescherming van eengezinswoningen.


17

opsplitsing.70 De Raad van State oordeelt dat indien aan die voorwaarden is voldaan, de

vergunningsbeslissing in overeenstemming dient te zijn met de gemeentelijke verordening. In

casu voldeed de woning aan deze cumulatieve voorwaarden, waardoor het college van

burgemeester en schepenen een wettige beslissing nam door de stedenbouwkundige vergunning te

weigeren.71

29. In de toelichting bij het amendement van het Aanpassingsdecreet wijst men op het verschil

met de regeling omtrent de nieuwbouw van meergezinswoningen, wat niet opgenomen is als

mogelijk onderwerp. Hier gaat het om het invoeren van inhoudelijke voorwaarden voor bepaalde

functiewijzigingen of het volledig verbieden van bepaalde functiewijzigingen, los van de vraag of

ze vergunningsplichtig zijn of niet. Een verordening kan geen functiewijzigingen toelaten die door

de regelgeving worden verboden of niet worden toegelaten.72 Toch kunnen de gemeenten nu een

gericht beleid voeren in verband met functiewijzigingen.73

§ 2. Verloop van de uitbreiding tot „sociale projecten‟

30. De vraag tot uitbreiding van het toepassingsgebied van de stedenbouwkundige

verordeningen tot sociale huisvesting kwam er na lang aandringen van onder andere de lokale

besturen. De belangrijkste noodzaak hiervoor zijn de blijvend stijgende grondprijzen, waardoor

het voor veel mensen onmogelijk is geworden om zelf in betaalbare en kwalitatieve huisvesting te

voorzien. De lokale besturen moeten ook hier hun verantwoordelijkheid opnemen en initiatieven

nemen tot een actief stedenbouwbeleid en beleid inzake sociale woningbouw. Toch stuit deze

uitbreiding op enkele moeilijkheden.

31. De Raad van State oordeelde vroeger immers dat het opnemen van een dergelijke

verplichting behoort tot de ruimtelijke ordening, en dus niet tot de stedenbouw. Vervolgens moet

de mogelijkheid tot deze uitbreiding worden gezien binnen het juiste juridisch kader. Volgens

artikel 2.3.2, § 2, tweede lid VCRO „kunnen gemeentelijke stedenbouwkundige verordeningen de

aanvrager van een stedenbouwkundige vergunning of van een verkavelingsvergunning technische

en financiële lasten opleggen.‟ Alle lasten die in artikel 4.2.20, § 1, eerste tot en met derde lid,

70

Art. 38.I.1 B.Gem.R. Gent 29 juni 2004. 71

RvS 1 juli 2009, nr. 195.005. 72


Amendementen, Parl.St. Vl.Parl. 2008-09, nr. 2011/3, 14.


18

worden vermeld, kunnen door middel van een gemeentelijke stedenbouwkundige verordening op

algemene wijze worden opgelegd. Men heeft aldus een zijsprong gemaakt via het opleggen van

lasten. Wat bij een individuele verkavelingsvergunning kan worden opgelegd, kan dus ook een

algemene verplichting zijn, die wordt vastgelegd in een verordening. Onder het begrip „last‟, valt

bijgevolg ook de mogelijkheid om een verkavelaar of ontwikkelaar op te leggen een bepaald

percentage van woningen van een bepaalde typologie te realiseren teneinde tegemoet te komen

aan de noden van een specifieke doelgroep.

Uiteindelijk is, zoals eerder gezegd, de regelgeving in die zin aangepast. Op die manier kunnen de

lokale besturen zich beroepen op een duidelijke grondslag om verordeningen uit te vaardigen met

de verplichting om de sociale huisvesting tegemoet te komen.74

AFDELING 2. GEWESTELIJKE VERORDENINGEN

§ 1. Vaststellingsprocedure

32. Als algemeen beginsel geldt dat een gewestelijke stedenbouwkundige verordening valt

onder de algemene regels die de vaststelling en bekendmaking van alle regeringsbesluiten

beheersen. Evenwel gelden enkele bijzondere verplichtingen, zoals een adviesvereiste.

33. Het tot stand brengen van een stedenbouwkundige verordening is wat procedure betreft,

geen ingewikkelde zaak. De bevoegdheid tot het vaststellen voor een deel of het gehele gewest

ervan ligt bij de Vlaamse Regering.75 Sinds de inwerkingtreding van de VCRO is een

inspraakmogelijkheid voor de lokale besturen voorzien. De Vlaamse Regering dient een

overlegvergadering te organiseren.76 Deze vergadering is samengesteld met behoorlijk

gemandateerde vertegenwoordigers van de Vereniging van de Vlaamse Provincies en van de

Vlaamse Vereniging van Steden en Gemeenten. Op die manier hebben de lagere instanties de

mogelijkheid zich uit te spreken over het ontwerp van verordening.77

34. Het ontwerp van de verordening moet men bijkomend ter advies voorleggen aan tweeërlei

instanties. Enerzijds wordt het ontwerp voorgelegd voor advies aan de Vlaamse commissie voor

74

http://vlparl.cdenv.be/nieuws_detail.php?id=1113 (consultatie 09/02/2010). 75

Art. 2.3.1 VCRO. 76


2009, afl. 54, 86. 77

A. DESMET, et al. (eds), Zakboekje ruimtelijke ordening 2010, Mechelen, Kluwer, 2010, 616.

http://vlparl.cdenv.be/nieuws_detail.php?id=1113


19

ruimtelijke ordening (VLACORO), bestaand uit onder meer deskundigen ruimtelijke ordening.78

Dit niet- bindend advies, moet binnen een termijn van dertig dagen worden verleend. Indien

binnen deze termijn geen advies is verleend, mag men aan de adviesvereiste voorbijgaan.79

Anderzijds moet het ontwerp, net zoals alle andere reglementaire besluiten, ter advies worden

voorgelegd aan de Afdeling Wetgeving van de Raad van State.80

35. Na de definitieve vaststelling en goedkeuring van de verordening, volgt logischerwijze de

bekendmaking ervan. Ook bij de stedenbouwkundige verordeningen geldt het principe dat zij

slechts verbindend zijn na bekendmaking ervan in de wettige vorm. De voornaamste reden

hiervan is uiteraard de rechtsonderhorigen de kans te bieden om kennis te kunnen nemen van de

nieuwe verplichtingen. Dit betekent specifiek dat de integrale tekst van de verordening dient te

worden bekendgemaakt in het Belgisch Staatsblad.81

36. In beginsel treedt de verordening in werking tien dagen na de bekendmaking ervan, dit bij

gebreke aan een ander vermelde inwerkingtredingdatum.82 Een duidelijk voorbeeld hiervan is de

gewestelijke stedenbouwkundige verordening inzake hemelwaterputten.83 Artikel 13 van deze

verordening bepaalt dat het besluit van de Vlaamse Regering in werking treedt op de eerste dag

van de derde maand die volgt op de maand waarin het in het Belgisch Staatsblad is

bekendgemaakt. Dit artikel vormt bijgevolg een uitzondering op het beginsel van

inwerkingtreding tien dagen na de bekendmaking ervan.

37. Uit het procedureverloop blijkt dat voor het opstellen van een stedenbouwkundige

verordening geen openbaar onderzoek is vereist. Dit in tegenstelling tot bijvoorbeeld het opmaken

van een RUP. Dit vormt een enorm voordeel voor de vaststellende overheid die zich niet hoeft te

verantwoorden ten aanzien van de burger. Indien wel een openbaar onderzoek plaats zou vinden,

heeft de burger een inspraakmogelijkheid waarbij hij zijn klachten en opmerkingen kan

78

www.vlacoro.be/html/nl/content2_2.html (consultatie 17 juni 2009). 79

Art. 2.3.1, vijfde lid VCRO. 80

Art. 2 Gecoördineerde wetten 12 januari 1973 op de Raad van State. 81

B. BOUCKAERT en T. DE WAELE, Collectie Publiek recht. Ruimtelijke ordening en Stedenbouw in het Vlaams

Gewest, Brugge, Vanden Broele, 2004, 172. 82



B.Vl.Reg. 1 oktober 2004 houdende vaststelling van een gewestelijke stedenbouwkundige verordening inzake

hemelwaterputten, infiltratievoorzieningen, buffervoorzieningen en gescheiden lozing van afvalwater en

hemelwater, BS 8 november 2004, laatst gewijzigd bij B.Vl.Reg. 23 juni 2006, BS 22 augustus 2006, hierna

verkort B.Vl.Reg. 1 oktober 2004.

http://www.vlacoro.be/html/nl/content2_2.html


20

indienen.84 Voor de burger is hier geen moment van inspraak voorzien, waardoor hij zijn

opmerkingen niet kan doen gelden.

Alle vigerende gewestelijke verordeningen zullen uitgebreid aan bod komen. De uitgeschreven

wetteksten hiervan zijn terug te vinden in bijlage 1 „de gewestelijke verordeningen‟.

§ 2. Opvangen van hemelwater

A. Lozen van niet - verontreinigd hemelwater

Het plaatsen van een hemelwaterput, in de volksmond een „regenput‟, is verplicht voor een

gebouw of constructie met een horizontale dakoppervlakte groter dan 75 m². De verplichting geldt

eveneens wanneer het horizontaal dakoppervlak met meer dan 50 m² wordt uitgebreid, alsook

voor het heraanleggen van een verhard grondoppervlak van meer dan 200 m².85

38. Een hemelwaterput vormt een opvangbad voor regen, sneeuw, hagel, alsook dooiwater.86

Door het efficiënt opvangen van deze wateren kan men veel besparen op de waterleidingfactuur.

Het gerecupereerde regenwater kan men onder andere gebruiken voor de vaat, tuin, spoeling van

het toilet, schoonmaak, wassen van kledij. Regenwater vindt aldus talrijke toepassingen voor

dagelijks huishoudelijk gebruik.

Deze voorzieningen kaderen binnen de doelstelling van „de aanleg van voorzieningen, met name

de water-, gas- en elektriciteitsvoorziening, de verwarming, de telecommunicatie, de opvang van

afvalwater en regenwater, de afvalophaling en de windmolens’.87

39. Het besluit somt de „minimale‟ voorschriften op waaraan een hemelwaterput moet voldoen.

Dit houdt in dat provinciale of gemeentelijke stedenbouwkundige verordeningen deze normen

steeds kunnen aanvullen, alsook strengere normen kunnen en mogen opleggen. Het besluit maakt

evenwel melding van het verplicht in overeenstemming brengen van eventuele bestaande

provinciale of gemeentelijke verordeningen en dit binnen een termijn van zes maanden.88

84

Art. 2.2.7, § 2 VCRO. 85

R. VEKEMAN, Ruimtelijke ordening en stedenbouw. Planologie, verordeningen en vergunningen, Antwerpen,

Kluwer, 2004, 509. 86

Art. 1 B.Vl.Reg 1 oktober 2004. 87

Art. 2.3.1, 4° VCRO. 88

Art. 12 B.Vl.Reg. 1 oktober 2004.


21

40. Als algemeen uitgangsprincipe geldt dat het hemelwater zoveel mogelijk moet worden

gebruikt. Het resterende gedeelte wordt gebufferd of geïnfiltreerd: het hemelwater sijpelt hierbij

in de bodem. Zodoende dat slechts een beperkt debiet vertraagd moet worden afgevoerd.

41. De verplichting geldt echter niet voor elke gezinswoning. Krachtens artikel 3 valt een

gebouw op een goed kleiner dan drie are, alsook een eengezinswoning waarvan beide zijgevels

zich bevinden op de zijdelingse perceelsgrenzen, buiten de toepassing van het besluit.

Indien er op een bepaald goed meerdere gebouwen aanwezig zijn, voorziet het besluit in een

mildering. In dit geval wordt slechts één hemelwaterput voor het gehele gebouwencomplex

vereist.89 Wanneer de opbouw van landbouwbedrijfsgebouwen gepland zijn, zonder de

aanwezigheid van een bedrijfswoning, voorziet men eveneens in een soepelere regeling. Er

bestaat dan geen verplichting tot het plaatsen van een hemelwaterput, men zal evenwel in een

oplossing moeten voorzien in overeenstemming met artikelen 5 en 6 van de verordening. Zo

denken we bijvoorbeeld aan het plaatsen van een infiltratievoorziening.

B. Eisen in verband met een hemelwaterput

42. De hemelwaterput moet voldoen aan de materiële voorwaarden die de verordening

vooropstelt. De aanvraag tot stedenbouwkundige vergunning moet de exacte inplanting, de

inhoud, de totale horizontale dakoppervlakte en de aftappunten, de plaats waar het water voor

nuttig gebruik wordt afgetapt, vermelden.90

Artikel 4 van het besluit maakt expliciet melding dat een stedenbouwkundige vergunning enkel

kan worden afgeleverd indien uitdrukkelijk is voorzien in de plaatsing van een hemelwaterput met

een operationele pompinstallatie en de plaatsing van een infiltratievoorziening. Deze bepaling

vormt een belangrijk instrument tot het afdwingbaar maken van de gestelde vereisten.

43. Vooreerst stelt het besluit dat het volume van de hemelwaterput in verhouding moet staan tot

de horizontale dakoppervlakte. Voor een horizontaal dakoppervlak tot bijvoorbeeld 100 m²

volstaat een hemelwaterput van 3.000 liter.

89

Art. 4, § 1, derde lid B.Vl.Reg. 1 oktober 2004. 90

Art. 4 B.Vl.Reg. 1 oktober 2004.


22

Vervolgens moet men een operationele pompinstallatie aansluiten op de hemelwaterput om het

gebruik van het opgevangen hemelwater mogelijk te maken.

Bovendien is de installatie van een infiltratievoorziening verplicht, waarbij de vertraagde afvoer

gebeurt door insijpeling. Ook voor deze voorziening worden vereisten gesteld in verband met het

buffervolume dat in verhouding dient te staan tot het gerealiseerde infiltratiedebiet. Toch wordt de

mogelijkheid voorzien om hiervan in bepaalde gevallen af te wijken.91

Ten slotte moet de overloop worden aangesloten op een infiltratiebed, een gracht, een

oppervlaktewater of een regenwaterafvoer van de riolering. Bij ontstentenis hiervan is een

aansluiting verplicht op de openbare riolering.92

44. Op grond van artikel 9 is voorzien in een specifieke afwijkingsgrond. Het is de minister,

bevoegd voor ruimtelijke ordening, die kan overgaan tot de goedkeuring van afwijkingen op de

voormelde verplichtingen. Deze beslissing kan ingegeven zijn vanuit de plaatselijke

omstandigheden, specifieke eisen van technische aard of bijzondere nieuwe technieken die een

andere bouwwijze vereisen of verantwoorden. In dit geval zal bij het uitvoeren van de watertoets

de verplichting gelden een specifiek advies in te winnen.

§ 3. Wegen voor voetgangersverkeer

A. Probleemstelling

45. De verordening tot vaststelling van een algemene bouwverordening inzake wegen voor

voetgangersverkeer vervult het opzet van ‘de instandhouding, de gezondheid, de veiligheid, de

bruikbaarheid en de schoonheid van de wegen, de toegangen en de omgeving ervan’ zoals

verwoord in artikel 2.3.1, 3° VCRO.93 Deze regelgeving richt zich voornamelijk tot de mensen

met een beperking om tot een bereikbaar, betreedbaar en bruikbaar verloop op de openbare

voetpaden te komen.

Hierbij moeten we niet alleen denken aan rolstoelgebruikers, maar ook aan oudere personen,

ouders met een kinderwagen, mensen met een boodschappentrolley, slechtzienden. Met deze

91

Art 3-6 B.Vl.Reg. 1 oktober 2004. 92

R. VEKEMAN, Ruimtelijke ordening en stedenbouw. Planologie, verordeningen en vergunningen,

Antwerpen, 2004, 509. 93

B.Vl.Reg. 29 april 1997 houdende vaststelling van een algemene bouwverordening inzake wegen voor

voetgangersverkeer, BS 7 mei 1997, 11.102, hierna verkort B.Vl.Reg. 29 april 1997.


23

algemene bouwverordening wil men een veilig, comfort en aangenaam verblijfsklimaat

verzekeren aan alle voetgangers, ook aan de minder mobiele mensen.

Het besluit dat tot stand kwam, is dan ook een eerste stap in de goede richting van hun algemene

integratie in de samenleving en het verhogen van de levenskwaliteit van alle mensen met een

functiebeperking.

B. Inhoud van de verordening

46. Het eisenpakket van bovenvermelde verordening betreft voornamelijk de breedte en helling

van voetpaden. De bestaande verordening legt, zoals eerder gezegd, de verplichting op om de

voetpaden, die een onderdeel vormen van de openbare weg, aan te passen en uit te rusten zodat

deze door iedereen kunnen worden gebruikt. Belangrijk hierbij te vermelden is, dat deze

verplichting enkel geldt voor de voetpaden in de bebouwde kom94. Dit zijn de delen van de wegen

die worden afgebakend met rechthoekige witte verkeersborden met erop aangegeven de

gemeentenaam in zwarte letters.95 De algemene bouwverordening zal dus niet van toepassing zijn

op private wegen.96

De vergunningverlenende overheid moet erover waken dat de aanvragers niet systematisch

nalaten om voetpaden aan te leggen teneinde de toepassing van deze verordening te ontduiken.

47. De voorschriften die door de verordening worden opgelegd, reguleren de minimale breedte

en hoogte van de voetpaden. Iedere weg voor voetgangersverkeer zal hierdoor een geheel

obstakelvrije loopweg moeten hebben van minstens één meter breed en een minimale vrije hoogte

van 2,10 m. Deze bepalingen zijn belangrijk om ervoor te zorgen dat bijvoorbeeld

rolstoelgebruikers het voetpad gemakkelijk kunnen bereiken en gebruiken.97

Bovendien legt men minimale vereisten vast omtrent de hellingen die eventueel kunnen

voorkomen, onder de vorm van maximale niveauverschillen. Bij een niveauverschil tot 10 cm, zal

de helling kleiner of gelijk aan 12 % moeten zijn.98

94

Omz. 23 maart 1998 betreffende de algemene bouwverordening inzake wegen voor voetgangersverkeer, BS 7

april 1998. 95

Art 2.11 KB 1 december 1975 houdende algemeen reglement op de politie van het wegverkeer, BS 9 december

1975, laatst gewijzigd bij 28 november 2008, BS 9 december 2008. 96

Omz. 23 maart 1998 betreffende de algemene bouwverordening inzake wegen voor voetgangersverkeer. 97

Art. 3 B.Vl.Reg. 29 april 1997 houdende vaststelling van een algemene bouwverordening inzake wegen voor

voetgangersverkeer. 98

Art. 4 B.Vl.Reg. 29 april 1997 houdende vaststelling van een algemene bouwverordening inzake wegen voor

voetgangersverkeer.


24

C. Uitwerking in de praktijk

48. Uit de praktijk echter blijkt dat de voorschriften niet het verhoopte resultaat bereiken. Het

eisenpakket is te minimaal en het regelt slechts een beperkt aantal elementen. Enkele zeer

belangrijke aandachtspunten komen niet aan bod. Zoals een verplicht materiaalgebruik waarbij de

verharding vlak, solide, aaneengesloten, slibvrij en stroef moet zijn om voldoende toegankelijk te

zijn voor iedereen.

Deze kritieken blijken ook al zeer snel naar boven te komen bij de vele vzw‟ s (bijvoorbeeld vzw

Toegankelijkheidsbureau) die zich engageren voor mensen met een functiebeperking. Zij blijven

niet bij de pakken zitten en trachten zelf initiatieven te nemen die tot een beter resultaat kunnen

leiden omtrent de algemene toegankelijkheid. Zo stellen ze brochures op om mensen bewust te

maken van het zojuist geschetste probleem en stellen zij ook hierin enkele richtlijnen vast. Deze

richtlijnen zijn uiteraard niet verbindend, maar hebben enkel een richtinggevende functie. De

normen die zij vooropstellen wijken af van de eisen uit de bouwverordening. Ook hieruit kunnen

we afleiden dat de bouwverordening niet voldoende verregaand is. De aanbevelingen richten zich

voornamelijk tot bewoners, handelaars en de gemeentelijke diensten, die hierbij allemaal een

steentje kunnen bijdragen. Zo kunnen we denken aan het vermijden van obstakels op de

voetpaden zoals reclamepanelen, bloempotten, vuilniszakken, geplaatste fietsen, terrasjes.99

49. Het grootste probleem situeert zich bij de afdwingbaarheid van de normen en de

sanctionering van eventuele inbreuken. Al snel ontstaat dan ook de idee om te proberen een

effectieve oplossing te bieden omtrent deze problematiek, zodat deze regelgeving niet langer dode

letter blijft. Voorlopig blijft het wachten op een dergelijk verregaand initiatief.

Aan de hand van een verplichte opname van de voorschriften in de voorwaarden van een

stedenbouwkundige vergunning, zou men uiteindelijk wel een effectief instrument in handen

hebben.

In de bestaande bouwverordening is echter geen enkele vorm van sanctionering, indien aan de

gestelde vereisten niet is voldaan. Dit zal er dan ook toe leiden dat niet altijd het gewenste

resultaat wordt bereikt, zodat de te beschermen groep vaak in de kou zal blijven staan.

99

www.entervzw.be/assets/files/voetpaden.pdf.


25

§ 4. Toegankelijkheid van publieke gebouwen

50. De recente regelgeving in verband met de algemene toegankelijkheid is zeer ambitieus

opgesteld en heeft betrekking op alle gebouwen en constructies die toegankelijk zijn voor het

publiek.100 Artikel 4.3.7 VCRO bepaalt dat een stedenbouwkundige vergunning niet kan worden

verleend indien niet voldaan is aan de regels inzake toegankelijkheid. Dit zou moeten resulteren in

een effectieve toepassing van de verordening. Het is echter nog te vroeg om dit te kunnen

evalueren, aangezien de verordening pas in werking is getreden op 1 maart 2010. De oude

wetgeving over de toegankelijkheid van publieke gebouwen is hierbij opgeheven.101 Deze

regelgeving dateerde uit 1975 en was zeker aan vernieuwing toe.102

51. De voornaamste doelgroep van deze reglementering zijn de personen met een

functiebeperking, zoals bijvoorbeeld rolstoelgebruikers. Toch mag men zich niet enkel beperken

tot deze groep. Ook bejaarde personen en mensen die minder mobiel zijn of minder te been

hebben zeker baat bij een goede toegankelijkheid.

Volgens de Raad van State hebben deze voorschriften enkel tot doel de belangen van de vermelde

categorieën te dienen. Andere derden- belanghebbenden kunnen er zich dan ook niet op steunen

om de rechtmatigheid van een in strijd met deze bepalingen verleende vergunning te laten

vernietigen.103

52. Mijn inziens is het zeer belangrijk personen met een functiebeperking een inbreng te laten

doen bij het ontwerpen van een plan, door middel van een toegankelijkheidsoverleg. Op basis van

dergelijk overleg worden de technische regels tastbaar en concreet voor onder meer de

architecten. Ze worden geconfronteerd met de gebruikers, wat zeker een sensibiliserende werking

heeft en innoverend werkt. Zo kan men zoeken naar een haalbare en evenwichtige oplossing

waarin beide partijen zich in kunnen vinden.

53. Artikel 2.3.1,7° VCRO stelt dat de toegankelijkheid van publieke gebouwen kan worden

geregeld in een gewestelijke stedenbouwkundige verordening, met name „de toegang voor de

personen met verminderde beweeglijkheid tot al dan niet bebouwde onroerende goederen of delen

100

Art. 2, § 1 B.Vl.Reg. 5 juni 2009 tot vaststelling van een gewestelijke stedenbouwkundige verordening inzake

toegankelijkheid, BS 2 september 2009; hierna verkort B.Vl.Reg. 5 juni 2009. 101

Art. 40 B.Vl.Reg. 5 juni 2009. 102

KB 9 mei 1977 genomen in uitvoering van de wet van 17 juli 1975 betreffende de toegang van gehandicapten

tot gebouwen toegankelijk voor het publiek, BS 8 juni 1977, 7.650. 103

RvS 30 maart 1998, nr. 72.837.


26

ervan toegankelijk voor het publiek, tot installaties en wegen’. Het belangrijkste opzet is een

betere sanctionering en controle op inbreuken te garanderen, die bij deze wordt verwezenlijkt.104

De vraag of deze vernieuwde verordening in de behoeften zal kunnen voorzien, blijft voorlopig

onbeantwoord. Slechts na enige tijd vanaf de inwerkingtreding zullen we pas kunnen nagaan of de

verplichtingen wel degelijk worden nageleefd en eventueel gesanctioneerd, indien dat niet het

geval is.

54. De vernieuwde verordening behandelt uiteenlopende aspecten voor ieder gebouw dat

toegankelijk is voor het publiek. Hieronder volgt een overzicht van de bepalingen waarmee men

rekening mee dient te houden.

A. Gebouwen die onder de verplichting vallen

55. Het toepassingsgebied kunnen we afbakenen aan de hand van twee voorwaarden die

cumulatief moeten vervuld zijn. Ten eerste betreft het werkzaamheden met betrekking tot een

voor het publiek toegankelijke constructie of delen ervan. Ten tweede vereisen de geplande

werkzaamheden een stedenbouwkundige vergunning krachtens artikel 4.2.1 VCRO.

Bijgevolg zal het besluit geen toepassing vinden bijvoorbeeld in geval van een niet-

vergunningsplichtige functiewijziging.105 Hieruit volgt ook dat de werken die reeds in het

verleden zijn vergund, niet aan de normbepalingen dienen te voldoen.

Naast deze algemene begrenzing, bepaalt het besluit nog diverse uitzonderingsgevallen en

specifieke bepalingen. De artikelen 3 tot en met 8 bakenen verder het toepassingsgebied af naar

gelang het soort constructie dat aan de orde is.

B. Looppaden naar de constructies en niveauverschillen

56. In de tweede afdeling van de verordening zijn bepalingen opgenomen ter regulering van de

breedte en helling van de looppaden naar de constructies.

Men zal hierbij ten minste 150 cm moeten voorzien, indien het looppad zich niet bevindt tussen

binnenmuren én indien deze niet valt onder de bepalingen van de algemene bouwverordening

104

Verslag aan de Vlaamse Regering bij het B.Vl.Reg. 5 juni 2009, www2.vlaanderen.be/ruimtelijk/wetgeving/uitvoeringsbesluiten/toegankelijkheid.html. 105

Art. 4.2.1, 6° VCRO.


27

inzake wegen voor voetgangersverkeer. Evenwel wordt voorzien in enkele

afwijkingsmogelijkheden, waarbij een versmalling is toegestaan.106

Bij de bepalingen betreffende de hellingen maakt men een onderscheid naargelang de looppaden

zich al dan niet tussen binnenmuren bevinden. Indien dit wel het geval is, mag deze niet hellen in

de richting dwars op de normale looprichting. Indien dit niet het geval is, mag deze hellen, maar

slechts om een normale afwatering te verzekeren. Dit betekent in concreto een maximale

toegelaten helling van 2 %.107

De derde afdeling vervolgens bevat bepalingen omtrent de niveauverschillen en de manier waarop

zij dienen overbrugd te worden.

De niveauverschillen tot en met 18 cm moeten minstens met een helling worden overbrugd. Meer

dan 18 cm moet worden overbrugd met ofwel een combinatie van een trap met een helling, ofwel

een combinatie van een trap met een lift, ofwel een combinatie van een helling met een lift.108

De maximale hellingspercentages zijn terug te vinden in artikel 19. Zo geldt een maximum

percentage van 5 % bij een niveauverschil van 50 cm of groter. Verder zijn nog enkele vereisten

vermeld in verband met de trap, de trapleuningen en de lift.109

C. Toegangen, deuropeningen en parkeerplaatsen

57. Deze afdeling behandelt de minimale afmetingen voor toegangen en deuropeningen.

Hieronder worden ook poorten en hekjes begrepen. Men dient een vrije doorgangshoogte van ten

minste 2,10 m te garanderen. De minimale vrije en vlakke doorgangsbreedte bedraagt minstens 90

cm. Indien het gebouw is uitgerust met een draaideur, moet men verplicht in een alternatieve

toegang of deur voorzien. Op die manier kan elke bezoeker, volgens zijn eigen behoeften, kiezen

welke deur hij neemt. Evenwel wordt een uitzondering vermeld voor draaideuren die zorgen voor

een vlotte doorgang, ook voor personen met een beperkte mobiliteit. Denken we dan bijvoorbeeld

aan een deur met een monitor, die aangeeft wanneer een persoon te traag door de deur gaat, zodat

de snelheid waarmee de deur draait automatisch aangepast wordt.110

106

Art. 14, tweede lid B.Vl.Reg. 5 juni 2009. 107

Verslag aan de Vlaamse Regering bij het B.Vl.Reg. 5 juni 2009,

www2.vlaanderen.be/ruimtelijk/wetgeving/uitvoeringsbesluiten/toegankelijkheid.html. 108

Art. 18 B.Vl.Reg. 5 juni 2009. 109

Art. 20-21 B.Vl.Reg. 5 juni 2009. 110

Art. 23 B.Vl.Reg. 5 juni 2009.


28

Artikel 26 vermeldt bijkomende normen voor deuren die toegang verlenen tot aangepast sanitair.

Zij moeten namelijk naar buiten opendraaien.

58. Een volgend thema dat men aanhaalt, is de verplichting te voorzien in een minimum aantal

parkeerplaatsen dat aangepast en voorbehouden moet zijn voor personen met een

functiebeperking. Artikel 27, eerste lid stelt het minimum te respecteren aantal aangepaste en

voorbehouden plaatsen afhankelijk van het aantal plaatsen die de parking in totaal voorziet.

Belangrijk hier is beide begrippen van elkaar te onderscheiden:

Een aangepaste parkeerplaats moet voldoen aan volgende drie normen: ze bevindt zich zo dicht

mogelijk bij de toegankelijke ingang, de minimale breedte bedraagt 350 cm en de minimale lengte

600 cm én het oppervlak helt niet meer dan 2 %. Om als voorbehouden parkeerplaats in

aanmerking te komen, dienen vorige vereisten te zijn voldaan, alsook het aanbrengen van een

specifieke signalisatie.

D. Aangepast karakter van de constructie

59. Vervolgens zijn bijzondere eisen gesteld ten aanzien van de sanitaire ruimtes zoals een

aangepast toilet en doucheruimte. Dit alles voorzien in een vrije en vlakke draairuimte. Ook in dit

verband zijn regels terug te vinden omtrent vrije afstand, vrije doorgang en maximale helling.111

Tevens wordt de mogelijkheid geboden hiervan af te wijken. In dit geval zal op een gemotiveerde

wijze moeten worden gestaafd dat de voorwaarden van artikel 31 zijn voldaan.

E. Afwijkingen op de verplichtingen uit de verordening

60. Op gemotiveerd verzoek van de aanvrager kan de vergunningverlenende overheid ertoe

beslissen afwijkingen op de verplichtingen van dit besluit toe te staan. Men zal dan moeten

aantonen dat de plaatselijke omstandigheden of specifieke eisen van technische aard een andere

bouwwijze vereisen, of dat nieuwe technieken een evenwaardige toegankelijkheid garanderen.

F. Werken uitgevoerd door de overheid

61. Indien de werken worden uitgevoerd voor het gebruik door de overheid of in opdracht van

de overheid, moet de vergunningsaanvrager steeds verplicht advies inwinnen van een door de

Vlaamse Regering erkende instantie omtrent de beoordeling van de toegankelijkheid van de

handelingen. Ook voor een complex met een totale publieke toegankelijke oppervlakte van meer

dan 7.500 m² geldt deze verplichting om advies te vragen bij een erkende instantie. Deze

111

Art. 30 B.Vl.Reg. 5 juni 2009.


29

verplichting geldt ongeacht de hoedanigheid van de aanvrager. Het kan in dit laatste geval dus

gaan om zowel een initiatief van overheidswege als om een particulier initiatief.112

§ 5. Openluchtrecreatieve verblijven

62. In 2005 is de Vlaamse Regering overgegaan tot de regulering van de inrichting van

openluchtrecreatieve verblijven.113 Het besluit maakt onder meer melding van minimale vereisten

betreffende de nutsvoorzieningen, toegangswegen en inplanting. Het kadert binnen de materiële

afbakening, verwoord in artikel 2.3.1, 8° VCRO: „De gebruiksvriendelijkheid van een goed dat

toegankelijk is voor het publiek’.

A. Toepassingsgebied

63. Vooreerst is het toepassingsgebied van belang. Het besluit is in principe van toepassing op

„openluchtrecreatieve verblijven‟ in de zin van artikel 2 van het decreet houdende het statuut van

de terreinen voor openluchtrecreatieve verblijven.114 Hieronder wordt verstaan: een tent, caravan,

mobilhome, kampeerauto, woonauto, chalet, bungalow, huisje, paviljoen of iedere andere

verblijfsvorm die niet ontworpen is om als vaste woonplaats te dienen.115

Eveneens ter afbakening van het toepassingsgebied is voorzien in enkele uitsluitingen waarbij

men bijvoorbeeld stelt dat het besluit geen toepassing vindt indien het openluchtrecreatief verblijf

vergund werd vóór de datum van inwerkingtreding van dit besluit. Naast deze uitsluitingsgrond

worden er nog twee andere voorzien.116

112

Art. 34 B.Vl.Reg. 5 juni 2009. 113

B.Vl.Reg. 8 juli 2005 houdende de vaststelling van een gewestelijke stedenbouwkundige verordening inzake

openluchtrecreatieve verblijven en de inrichting van dergelijke verblijven, BS 10 augustus 2005, hierna verkort

B.Vl.Reg. 8 juli 2005. 114

Art. 1, § 1 B.Vl.Reg. 8 juli 2005, BS 10 augustus 2005. Decr. 3 maart 1993 houdende het statuut van de

terreinen voor openluchtrecreatieve verblijven, BS 28 april 1993. Werd opgeheven door Decr. 10 juli 2008

betreffende het toeristische logies, BS 26 augustus 2008. 115

Art 2 laatst gewijzigd bij Decr.Vl.R. 10 juli 2008, BS 26 augustus 2008. 116

Art. 1, § 2 B.Vl.Reg. 8 juli 2005.


30

B. Vereisten waaraan een verblijf moet v oldoen

64. Bovendien worden de verblijven aan specifieke normen onderworpen. Bijvoorbeeld de

maximale grondoppervlakte van 80 m², die in geen geval meer mag bedragen dan de helft van de

totale perceelsoppervlakte. Ook wordt voorzien in een maximaal bouwvolume van 240 m³ en een

bepaling van de maximaal toegelaten hoogte van het hoogste punt. Dit alles inclusief overdekte

terrassen en bijgebouwen.117 De VCRO echter bepaalt een maximale bouwvolume van 300 m³

voor weekendverblijven, hetgeen wijst op niet- permanente bewoning. Samengevat laat de

vigerende stedenbouwkundige verordening slechts 240 m³ toe, doch dit voorschrift kan uiteraard

niet voor het verleden worden afgedwongen. Om die reden werd in de VCRO geopteerd voor een

hogere norm, zonder dat het echter de bedoeling kan zijn om eigenlijke woningen onder de

regeling te brengen.118

65. Ter regulering van de nieuwe toegangswegen die meerdere verblijven ontsluiten, vereist

men een minimale hindernisvrije breedte van 4 m en het voorzien in een elektriciteitsnet. De aard

en breedte van de eventuele verharding, uitgevoerd in waterdoorlatende materialen, wordt in

concreto beoordeeld volgens de plaatselijke behoeften.

Het besluit maakt expliciet melding van een verbod op de rechtstreekse lozing van onbehandeld

afvalwater in oppervlaktewater.119 Dergelijke praktijken zouden immers leiden tot onaanvaardbare

waterverontreiniging.

66. Voor de opbouw van een groepsproject wordt voorzien in bijkomende normen waaraan men

zal moeten voldoen. Primo stelt men een te respecteren bouwvrije strook van ten minste 15 m.

Secundo geldt een regeling van het aantal verblijven op een bepaalde oppervlakte. Zo moet het

aantal verblijven per hectare liggen tussen vijftien en vijfendertig.

Er wordt evenwel voorzien in de mogelijkheid om van deze bepaling af te wijken door middel van

een provinciale of gemeentelijke stedenbouwkundige verordening, die voormelde normen steeds

kunnen aanvullen of strenger maken.120

117

Art. 2-3 B.Vl.Reg. 8 juli 2005. 118


Art. 5, § 2 B.Vl.Reg. 8 juli 2005. 120

Art. 6 B.Vl.Reg. 8 juli 2005.


31

§ 6. Evaluatie en aanbevelingen op de gewestelijke verordeningen

A. De lege lata

67. Slechts een aantal onderwerpen zijn op een algemene en uniforme wijze geregeld voor het

hele gewest.

Tot nu toe hecht men niet zozeer belang aan het instrument op dit niveau. Dit blijkt uit het geringe

aantal uitgevaardigde gewestelijke verordeningen, alsook de beperkte gekendheid in het

vakgebied.

De uitgevaardigde verordeningen zijn gemakkelijk consulteerbaar via de website van ruimtelijke

ordening Vlaanderen.121 Toch zal de rechtsonderhorige er steeds actief op zoek naar moeten gaan.

Men moet er wel rekening mee houden dat vele mensen niet op de hoogte zijn van het bestaan van

deze verplichtingen. Indien de mensen van een zaak geen weet hebben, zullen zij ook niet zelf op

zoek gaan naar informatie.

B. De lege ferende

68. Men zou kunnen opteren om op dit niveau meer verordeningen op te stellen. Vele

onderwerpen lenen zich tot een regeling in een stedenbouwkundige verordening. Bijvoorbeeld een

regulering van de wegen en de naaste omgeving ervan blijft nog steeds niet gerealiseerd. Ook een

gericht parkeerbeleid blijkt noodzakelijk. Voor deze problematiek moet men tot nog toe een

oplossing zoeken in andere instrumenten of wetgeving.

69. In vele gevallen is het wenselijk transparantie en eenheid te creëren. Daartoe is een

stedenbouwkundige verordening op gewestelijke niveau het ideale instrument. Dit is geen

eenvoudige oefening in de afweging met lokale verfijningen en aanvullingen. Men zou kunnen

kiezen voor enerzijds een algemene toepassing ervan, anderzijds een toepassing aan de hand van

zonering. Op die manier geldt geen algemene toepassing, maar wel een toepassing in de gebieden

waar de nood bestaande is.

70. Het probleem van de onvoldoende bekendheid van de bestaande verordeningen zou men

kunnen oplossen door deze expliciet te vermelden in de VCRO. Aan de hand van een korte

vermelding van de vindplaats, kan men zelf de verdere informatie opzoeken. Zo zullen meer

mensen op de hoogte zijn van het bestaan van deze verplichtingen. Een integrale vermelding van

de verordening in zijn totaliteit zou resulteren in een omvangrijke en onoverzichtelijke basistekst.

121

www2.vlaanderen.be/ruimtelijk/index.html.


32

71. Het instrument is zeer nuttig en kan op dit niveau zeker worden uitgebreid. Het biedt een

unieke mogelijkheid om bepaalde thema‟s op een uniforme wijze te regelen. Het is een goed

planningsinitiatief dat op eenvoudige manier kan tot stand komen, onder andere wegens het niet

moeten uitvoeren van een openbaar onderzoek.

AFDELING 3. PROVINCIALE VERORDENINGEN

§ 1. Juridisch kader

A. Grondslag: artikel 2.3.2, § 1 VCRO

72. Artikel 2.3.2, § 1 VCRO vormt de grondslag voor het opstellen van stedenbouwkundige

verordeningen op het niveau van de provincie. Dit kan zowel voor het geheel als voor een deel

van het grondgebied van de provincie. De materies die de stedenbouwkundige verordening kan

omvatten zijn deze van de gewestelijke verordeningen, vervat in artikel 2.3.2, § 1 VCRO.

B. Vaststellingsprocedure

73. De procedure voor het vaststellen van een provinciale stedenbouwkundige verordening is

uitgebreider in vergelijking met die van de gewestelijke verordeningen.122

De provincieraad stelt de stedenbouwkundige verordeningen op provinciaal niveau vast.123

Het is de deputatie die de taak krijgt een provinciale verordening op te maken. Zij moet alle

maatregelen nemen tot opmaak.

Het ontwerp van de verordening wordt voorgelegd ter advies aan de gewestelijke

stedenbouwkundige ambtenaar. Hij zal een bindend advies uitbrengen in verband met de

overeenstemming met de gewestelijke verordeningen. Bovendien dient ook de provinciale

commissie voor ruimtelijke ordening haar advies te geven, dit advies is echter niet bindend.

Na de definitieve vaststelling wordt het aan de Vlaamse Regering ter goedkeuring toegezonden.

Die goedkeuring moet binnen welbepaalde termijn worden verkregen. Als de Vlaamse Regering

nalaat een beslissing te nemen binnen de termijn van zestig dagen, kan de deputatie de Vlaamse

122



Art. 2.3.2, § 1 VCRO.


33

Regering rappelleren binnen de dertig dagen na het verstrijken van die termijn. Het rappel kan niet

worden ingetrokken. Indien de Vlaamse Regering geen beslissing heeft verstuurd binnen de

vijfendertig dagen met ingang van de dag waarop de rappelbrief is verstuurd, wordt de provinciale

verordening geacht te zijn goedgekeurd.124

De bekendmaking van een stedenbouwkundige verordening behoort eveneens tot het takenpakket

van de deputatie. Deze gebeurt in het Belgisch Staatsblad. Daarnaast dient de verordening bekend

te worden gemaakt in het Bestuursmemoriaal van de provincie zoals elke beslissing van de

provincieraad.125

C. Positie en verhouding ten opzichte van andere verordeningen

74. De provinciale stedenbouwkundige verordeningen staan hiërarchisch gezien op een lager

niveau dan de gewestelijke verordeningen. In artikel 2.3.2, § 1 VCRO is uitdrukkelijk bepaald dat

de provincieraad uit eigen beweging of binnen een door de Vlaamse Regering opgelegde termijn

de bestaande provinciale verordeningen in overeenstemming moet brengen met de verordeningen

van de Vlaamse Regering. Zij kunnen er dus in geen geval van afwijken, maar kunnen wel

voorzien in strengere normen of aanvullingen op de gewestelijke verordeningen.

§ 2. West- Vlaanderen

A. Toegankelijkheid

1. Situering

75. De provincie West- Vlaanderen tracht aan de hand van de verordening toegankelijkheid,

voornamelijk in te spelen op een vraag naar duidelijkheid over voorschriften en normen.126 Op het

moment van uitvaardiging is immers enkel de federale wet betreffende de toegang van

gehandicapten voor handen, die hierboven reeds werd uiteengezet.127 De deputatie achtte deze wet

verouderd, onvolledig en onvoldoende aangepast aan de hedendaagse noden. Met deze motivering

in het achterhoofd heeft men beslist om op provinciaal niveau hieromtrent een

stedenbouwkundige verordening uit te vaardigen. De voornaamste doelstelling schuilt erin om

voortaan enkel integraal toegankelijke gebouwen te bouwen in de gehele provincie. Integraal

124

Art. 2.3.2, § 1, zesde lid VCRO. 125



B.Prov.R. West- Vlaanderen 29 juni 2006, BS 23 januari 2007. 127

Zie supra randnr. 46.


34

toegankelijk staat voor: het effectief bereikbaar, betreedbaar en bruikbaar zijn van openbare

ruimten voor iedereen. Op die manier kan iedereen op een onafhankelijke en gelijkwaardige wijze

gebruik maken van alle openbare voorzieningen.128

76. Echter, op dit moment is ook de Vlaamse Regering overgegaan tot het aanpassen van de

wetgeving inzake toegankelijkheid, aan de hand van de gewestelijke stedenbouwkundige

verordening „toegankelijkheid‟. Ook deze verordening kwam reeds aan bod.129

Op die manier is het belang van de provinciale verordening sterk verminderd en is het

noodzakelijk het uiteindelijke nut ervan na te gaan. Aangezien de gewestelijke verordening pas in

werking is getreden op 1 maart 2010, biedt enkel de provinciale verordening een oplossing tot

betere toegankelijkheid voor de periode die voorafgaat aan deze datum van inwerkingtreding.

Vanaf 1 maart 2010 zal hoogstwaarschijnlijk de gewestelijke verordening het meest van

toepassing zijn. Ze staat ook hiërarchisch hoger dan de provinciale en geniet op die basis

voorrang.

2. Inhoud

77. Inhoudelijk zijn weinig verschillen op te merken tussen de verordeningen van de

onderscheiden niveaus. De gewestelijke verordening gaat gedetailleerder in op technische

specificaties, waar de provinciale verordeningen vooral algemene voorschriften bevat, zoals

hieronder zal blijken.

De verordening maakt vooraf een belangrijke tweedeling volgens type van gebouw.130 Enerzijds

zijn er de gebouwen die toebehoren aan publiekrechtelijke rechtspersonen: hierop zijn de

voorschriften van toepassing ongeacht of de ruimten voor het publiek toegankelijk zijn.

Anderzijds zijn er de overige voor het publiek toegankelijke gebouwen, waarbij de voorschriften

enkel toepasselijk zijn binnen de toegankelijkheidssector.131

78. Hoofdstuk twee bevat enkele algemene voorschriften in verband met de toegangsfaciliteiten.

Zo is er de regulering van bedieningselementen: verplicht in contrasterende kleuren en tussen een

hoogte van 90 cm en 120 cm. Ook de aanwezigheid van parkeerplaatsen, de toegang tot en binnen

128

www.west vlaanderen.be/NL/WelzijnZorg/gelijkekansen/toegankelijkheid/Documents/

ruimtelijke_verordening_toegankelijkheid.pdf. 129

Zie supra randnr. 50. 130

Art 2 B.Prov.R. West- Vlaanderen 29 juni 2006. 131

www.west-vlaanderen.be/NL/WelzijnZorg/gelijkekansen/toegankelijkheid/Documents/

ruimtelijke_verordening_toegankelijkheid.pdf.

http://www.west/


35

de gebouwen, gangen, maximale niveauverschillen, sanitaire voorzieningen en loketten worden

specifiek bepaald.132 De normen zijn zeer gelijklopend met die van de gewestelijke verordening.

Zo zijn bijvoorbeeld de maximaal toegestane hellingspercentages identiek.133

79. Het volgende hoofdstuk specificeert bijkomende voorschriften voor bepaalde gebouwen

zoals bioscopen, zwembaden en verblijfsaccommodaties: bijvoorbeeld hotels en jeugdverblijven.

Zo moeten schouwspelzalen gehoorondersteunende middelen voorzien voor slechthorenden,

aangeduid met gangbare symbolen.134 Deze specifieke regeling is niet terug te vinden in de

gewestelijke verordening en vormt bijgevolg een extra verbetering voor de toegankelijkheid.

80. De aanvrager moet een nota bij de aanvraag tot stedenbouwkundige vergunning voegen.

Hierin verduidelijkt hij de voorschriften die niet waarneembaar zijn op de bouwplannen. Bij

verbouwingen kan de vergunningverlenende overheid eventueel afwijkingen toestaan op de

opgelegde voorschriften. Uiteraard zal de aanvrager de afwijkingen zeer omstandig moeten

motiveren.135

81. Ingeval van overtredingen van de voorschriften van de verordening verwijst men naar

artikelen 146 en 147 DRO voor de straffen die kunnen worden opgelegd.136 Deze houden een

gevangenisstraf van acht dagen tot vijf jaar en een geldboete van 26 euro tot 400.000 euro in.

De administratie heeft een aanstiplijst opgemaakt om de aanvragers te begeleiden in hun aanvraag

tot stedenbouwkundige vergunning. Aan de hand van dit document kan de aanvrager nagaan of de

aanvraag werkelijk voldoet aan de provinciale verordening. Het gebruik van de aanstiplijst is

geheel vrijblijvend. Het document vormt ook een hulpinstrument voor de stedenbouwkundige

ambtenaar om in een later stadium te controleren of de aanvraag voldoet aan de verordening.

B. Overwelven van baangrachten

1. Situering

82. De problematiek van het ongeoorloofd inbuizen van baangrachten kadert niet alleen binnen

de ruimtelijke ordening, maar is ook relevant binnen het natuurbehoud, natuurlijk milieu en

132

Art. 3-10 B.Prov.R. West- Vlaanderen 29 juni 2006. 133

Art. 19 B.Vl.Reg. 5 juni 2009 en art. 8 B.Prov.R. West- Vlaanderen 29 juni 2006. 134

Art. 11 B.Prov.R. West- Vlaanderen 29 juni 2006. 135

Art. 15 B.Prov.R. West- Vlaanderen 29 juni 2006. 136

Art. 16 B.Prov.R. West- Vlaanderen 29 juni 2006.


36

maatregelen betreffende uitvoering van een gebiedsgericht natuurbeleid.137 Het belang ervan

wordt vaak onderschat, daarom vind ik het toch belangrijk om hier even dieper op in te gaan. Om

het thema goed te duiden, moet eerst de term „baangracht‟ duidelijk worden omschreven. Het is

een gracht die parallel loopt met een weg, met als prioriteit het hemelwater van de weg en van

aanpalende percelen op te vangen en verder af te voeren.138

83. De praktijken waarbij men baangrachten op een ongeoorloofde wijze inwelft, kunnen

verregaande gevolgen hebben. Door het overwelven van baangrachten wordt de

bergingscapaciteit verkleind en het hemelwater versneld afgevoerd. Op die manier wordt het

hemelwater de mogelijkheid ontnomen om in de bodem te infiltreren, waardoor men verdroging

van de bodem in de hand werkt. Maar al te vaak vergeet men dat grachten ook een ecologische

functie hebben, in het kader van de nazuivering van gezuiverd afvalwater en verontreinigd

hemelwater. Al deze redenen maken het noodzakelijk een strikte reglementering uit te werken

voor het inbuizen van baangrachten.139

2. Inhoud

84. Een eerste belangrijke bepaling betreft het principieel verbod om baangrachten volledig of

geheel te dempen. Het is alsook verboden afvalwaterleidingen aan te sluiten op de overwelving.140

85. Vervolgens bepaalt artikel 3 dat een voorafgaande stedenbouwkundige vergunning is vereist

alvorens baangrachten te overwelven. Deze vergunning zal slechts in twee gevallen worden

verleend. Met name in geval van het verlenen van toegang tot een perceel en voor werken van

algemeen belang.141 In artikel 5 zijn een viertal cumulatieve voorwaarden opgenomen om in

aanmerking te kunnen komen voor een stedenbouwkundige vergunning. Zo mag de overwelving

de goede afwatering van derden niet wijzigen, er mag slechts één overwelving zijn per perceel,

met in principe een maximale lengte van 5 m en een minimale diameter van 400 mm. Ten slotte

moeten de buizen in een volledig ontruimde grachtbodem geplaatst worden.

137

Toelichting B.Prov.R. West- Vlaanderen 24 april 2008 inzake het overwelven van baangrachten,

www.blankenberge.be/01/MyDocuments/ProvSV_02_overwelving_baangrachten.pdf. 138

Art. 1 B.Prov.R. West- Vlaanderen 24 april 2008, BS 4 september 2008. 139

Toelichting B.Prov.R. West- Vlaanderen 24 april 2008 inzake het overwelven van baangrachten,

www.blankenberge.be/01/MyDocuments/ProvSV_02_overwelving_baangrachten.pdf. 140

Art. 2 B.Prov.R. West- Vlaanderen 24 april 2008. 141

Art. 4 B.Prov.R. West- Vlaanderen 24 april 2008.


37

86. Ook na het verkrijgen van de vergunning houden de verplichtingen van de

vergunninghouder niet op te bestaan. Hij blijft verantwoordelijk voor de goede staat en werking

van de overwelving. Bovendien is hij verplicht de overwelving vrij te houden van alle obstakels

die hinderlijk kunnen zijn voor een goede afwatering.142

87. Ten slotte is voorzien in een bestraffing volgens Titel V DRO143 bij overtreding van de

stedenbouwkundige verordening.144

Het geheel van deze verplichtingen en voorwaarden zal ervoor zorgen dat de nefaste gevolgen

zoveel mogelijk beperkt blijven om zo te komen tot een herwaardering van de grachtenstelsels.

§ 3. Limburg

A. Tijdelijke huisvesting voor seizoenarbeiders

1. Situering

88. De provincie Limburg staat bekend voor het veelvoudig voorkomen van fruit- en

groenteteelt. Wanneer de vruchten rijp zijn voor de oogst, dient het vele werk op een zeer korte

periode te worden verricht. De tuinbouwers zien zich dan ook genoodzaakt om buitenlandse

werkkrachten in te zetten. Deze werknemers dienen uiteraard te worden geplaatst in degelijke

huisvesting, die de bedrijfsleiders zelf moeten voorzien.145 Niemand is het beeld onbekend tijdens

een tocht op het platteland met af en toe een stacaravan, wooncontainer of andere verplaatsbare

woonconstructie op het perceel van een tuinbouwbedrijf. Dit brengt toch enige visuele en

esthetische hinder met zich mee. Vanuit deze problematiek groeide de noodzaak om te voorzien in

een tijdelijke oplossing, die zich uit in de provinciale stedenbouwkundige verordening „tijdelijke

huisvesting voor seizoenarbeiders‟.146

Het zijn vooral de tuinbouwers zelf die al jarenlang vragende partij zijn geweest om tot een

sluitende en wettelijke regeling te komen. De verordening is vastgesteld op provinciaal niveau,

opdat men zo tot een uniforme en duurzame regeling komt voor de gehele provincie.147

142

Art. 6, tweede lid B.Prov.R. West- Vlaanderen 24 april 2008. 143

Gewijzigd door VCRO. Zie art. 6.1.1 VCRO. 144

Art. 8 B.Prov.R. West- Vlaanderen 24 april 2008. 145

Toelichting B.Prov.R. 19 maart 2008, BS 2 juni 2009,

www.limburg.be/webfiles/FILES_DIR03/RuimtelijkeOrdening/RuimtelijkePlanning/pdf/prov_verordening_seiz

oenarbeiders.pdf (consultatie 15 juni 2009). 146

www.limburg.be/eCache/INT/29/916.bGJsPXJ1aW10ZWxpamtlb3JkZW5pbmcmbGJsbnI9MTUyMjAmbGJs

Z3I9d29uZW4.html (15 juni 2009). 147 www.cdenv.be/actua/persberichten/tijdelijke-vergunning-voor-verblijven-van-seizoenarbeiders-mogelijk

(consultatie 15 juni 2009).

http://www.limburg.be/webfiles/FILES_DIR03/RuimtelijkeOrdening/RuimtelijkePlanning/pdf/prov_verordening_seizoenarbeiders.pdf%20(consultatie%2015

http://www.limburg.be/webfiles/FILES_DIR03/RuimtelijkeOrdening/RuimtelijkePlanning/pdf/prov_verordening_seizoenarbeiders.pdf%20(consultatie%2015

http://www.limburg.be/eCache/INT/29/916.bGJsPXJ1aW10ZWxpamtlb3JkZW5pbmcmbGJsbnI9MTUyMjAmbGJsZ3I9d29uZW4.html%20(15

http://www.limburg.be/eCache/INT/29/916.bGJsPXJ1aW10ZWxpamtlb3JkZW5pbmcmbGJsbnI9MTUyMjAmbGJsZ3I9d29uZW4.html%20(15

http://www.cdenv.be/actua/persberichten/tijdelijke-vergunning-voor-verblijven-van-seizoenarbeiders-mogelijk%20(consultatie%2015



38

89. Het feit dat dit onderwerp wordt behandeld in de sfeer van ruimtelijke ordening wekt

aanvankelijk misschien een bizarre indruk. Toch is het interessant om hierop dieper in te gaan. Uit

wat volgt zal duidelijk blijken, dat het thema van de seizoensarbeiders onlosmakelijk is verbonden

met ruimtelijke ordening.

2. Inhoud

90. De verordening bepaalt vooreerst het toepassingsgebied van de regeling. Het betreft een

tijdelijke vergunning voor de plaatsing van verplaatsbare constructies, gedefinieerd in artikel 1,

tweede lid: bijvoorbeeld stacaravans of wooncontainers. Het betreft de tijdelijke huisvesting van

seizoensarbeiders. Ze is slechts toegestaan voor een periode van maximaal acht maanden per jaar.

De uitgewerkte regeling geldt specifiek voor de landen tuinbouwsector op het grondgebied van

de gehele provincie Limburg.148

91. De verordening stelt expliciet in zijn tweede hoofdstuk dat de vergunbaarheid tijdelijk van

aard is. Daarna moet men in een structurele oplossing voorzien. De stedenbouwkundige

vergunningen die worden uitgegeven en hun grondslag vinden in deze soepele regeling, zijn

steeds in de tijd beperkt. De geldigheidsduur van de vergunning moet zelfs uitdrukkelijk zijn

opgenomen. Bovendien moet de vergunning vermelden gedurende welke periode van acht

maanden in het jaar deze zal worden gebruikt. De algemene maximale einddatum is 1 december

2011.149 Na afloop van deze geldigheidsduur volgt voor de eigenaars een verplichting om de

gronden te herstellen in hun oorspronkelijke toestand. Dit zal meestal inhouden dat men de

tijdelijk vergunde constructie dient af te breken. Het grote voordeel van deze regel is de zekerheid

voor de uitbaters. Zij weten heel goed waar zich aan te houden.

92. De stedenbouwkundige vergunningen die men verleent, zijn gekoppeld aan enkele

belangrijke stedenbouwkundige voorschriften. Zo bepaalt artikel 8 dat de verplaatsbare

constructies zich moeten bevinden in de onmiddellijke omgeving van de bedrijfsgebouwen, meer

bepaald binnen een straal van 30 m. De regeling voorziet ook voorwaarden van esthetische aard,

dit met als voornaamste bedoeling het visuele kader niet te verstoren. Men mag de constructies

niet uitvoeren of afwerken met minderwaardige of niet- passende materialen, zoals bijvoorbeeld

plastic planchetten of golfplaten van kunststof.150

148

Art. 2 B.Prov.R. Limburg 19 maart 2008. 149

Art. 5-6 B.Prov.R. Limburg 19 maart 2008. 150

Art. 10 B.Prov.R. Limburg 19 maart 2008.


39

93. Een laatste, maar zeker niet onbelangrijke verplichting voor de uitbaters, bepaald in artikel

11, is het voorzien van een structurele oplossing. Bij de aanvraag tot vergunning dient met name

een verklaring te worden bijgevoegd, die aangeeft welke structurele oplossing de aanvrager zal

realiseren vóór het verstrijken van de einddatum van de vergunning. De verordening geeft enkele

voorstellen van mogelijke alternatieven weer: het verbouwen van bestaande gebouwen met het

oog op de huisvesting van de seizoensarbeiders, de bouw van permanente en duurzame gebouwen

op de percelen van het land- of tuinbouwbedrijf, of eventueel buiten de percelen van het bedrijf

bouwen in een zone die daartoe is bestemd.151

§ 4. Vlaams- Brabant

A. Hemelwater afkomstig van dakvlakken

1. Situering

94. Het is onmogelijk deze verordening op provinciaal niveau te bespreken zonder kort terug te

komen op die van het gewestelijk niveau.152 De gewestelijke verordening behandelt identiek

hetzelfde onderwerp. Het is noodzakelijk het nut na te gaan van de provinciale verordening. Heeft

het eigenlijk zin om deze verordening te behouden?

95. Volgens het algemeen uitgangsprincipe geniet de gewestelijke verordening voorrang,

aangezien zij in een hiërarchisch hogere orde staat. Artikel 12 van deze verordening vermeldt

bovendien expliciet de verhouding tussen beide niveaus. Het voorziet met name de mogelijkheid

provinciale en gemeentelijke verordeningen op te stellen, die de gewestelijke verordening kunnen

aanvullen en die eventueel zelfs strengere normen kunnen opleggen. Zij kunnen er bijgevolg in

geen geval van afwijken. De provincie Vlaams- Brabant is verplicht de bestaande provinciale

verordeningen binnen een termijn van zes maanden in overeenstemming te brengen met de

voorschriften van de gewestelijke verordening.153

96. De gewestelijke verordening betreffende hemelwaterputten vindt toepassing zowel inzake

hemelwater afkomstig van dakvlakken, als inzake hemelwater afkomstig van verharde

oppervlakken. Op provinciaal niveau zijn deze uitgesplitst in twee afzonderlijke verordeningen.

Deze vaststelling is niet bevorderlijk voor de samenhang en duidelijkheid naar de

151

Art. 11, § 2, tweede lid B.Prov.R. Limburg 19 maart 2008. 152

B.Prov.R. Vlaams- Brabant 16 september 2003, BS 24 maart 2004. 153

Art. 12, tweede lid B.Vl.Reg. 1 oktober 2004.


40

rechtsonderhorige toe. Voor het overige is de provinciale verordening wel consequent opgesteld.

Men kan deze gemakkelijk naast de gewestelijke verordening leggen, ze volgen dezelfde structuur

en hebben zelfs ongeveer hetzelfde aantal artikels. De gewestelijke bevat veertien artikels, de

provinciale elf artikels. De verordening inzake hemelwaterputten afkomstig van verharde

oppervlakken wordt in het volgende onderdeel uiteengezet.

2. Aanstiplijst

97. Bij de provinciale verordening betreffende hemelwater is een aanstiplijst bijgevoegd. Deze

lijst is bedoeld om na te gaan of de aanvraag tot stedenbouwkundige vergunning voldoet aan de

eisen van de verordeningen inzake hemelwater op provinciaal niveau en dus meteen ook op

gewestelijk niveau. Het invullen van het formulier is geen verplichting, enkel indien de gemeente

dit eist. Toch is het raadzaam het formulier volledig en correct in te vullen. Op die manier kan de

behandeling van de stedenbouwkundige aanvraag versneld gebeuren.

98. De aanstiplijst bevat op een zeer gestructureerde wijze de hele reeks van verplichtingen. De

vereisten zijn op een gemakkelijk verstaanbare manier geformuleerd aan de hand van korte

vraagjes. De lijst is ingedeeld in het onderdeel verharde oppervlakte en vervolgens het onderdeel

van de dakoppervlakte. Dan volgt de indeling van installaties: de hemelwaterput,

infiltratievoorziening en vertraagde afvoer.

3. Inhoud

99. De gewestelijke en provinciale verordening zijn heel nauw met elkaar verbonden. De

provinciale verordening verwijst expliciet naar de definities en algemeen uitgangsprincipe uit de

hogere verhouding. Zij worden niet opnieuw opgenomen in de verordening. Het

toepassingsgebied uit artikel 3, § 1 van de gewestelijke verordening komt identiek overeen met

dat van de provinciale verordening. De verplichtingen die men stelt zijn eveneens gelijk. De

belangrijkste zijn: het voorzien van een hemelwaterput, een pompinstallatie en een

infiltratievoorziening. Deze installaties dienen aan welbepaalde voorwaarden te voldoen, die

duidelijk in de verordening zijn opgenomen.154

Tot slot zijn er nog afwijkingsmogelijkheden en vrijstellingen bepaald.155

154

Art. 4, § 2 B.Prov.R. Vlaams- Brabant 16 september 2003. 155

Art. 4, § 3-4, art. 5, § 5-6 B.Prov.R. Vlaams- Brabant 16 september 2003.


41

4. Evaluatie

100. Uit voorgaande bespreking blijkt dat het nut en de meerwaarde van de provinciale

verordening zeer miniem is. Zij heeft geen toegevoegde waarde om de doelstelling van het

hemelwater zoveel mogelijk te bereiken. Wij kunnen ons bijgevolg afvragen of het zinvol is deze

verordening te behouden. Het zou misschien beter zijn de gewestelijke verordening toe te passen

en de provinciale verordening te laten afschaffen. De gewestelijke verordening dient trouwens

eerst te worden toegepast en de provinciale past men slechts toe wat betreft eventuele

aanvullingen. Ze kan immers enkel overeenstemmende voorschriften bevatten en geen

afwijkingen ten opzichte van de gewestelijke.

B. Hemelwater afkomstig van verharde oppervlakken

1. Situering

101. Deze provinciale verordening kan men situeren in het verlengde van wat zojuist is gezegd.

In dit geval geldt de toepassing van hemelwater afkomstig van verharde dakoppervlakken zonder

dakoppervlakte. Ook hier moeten we de relatie bekijken ten opzichte van de gewestelijke

verordening hemelwater.

2. Inhoud

102. We vinden ook in deze verordening een expliciete verwijzing naar de definities en het

algemeen uitgangsprincipe van de gewestelijke verordening terug. Het toepassingsgebied is

gelijkaardig met dit kleine verschil dat bij de gewestelijke verordening de referentieoppervlakte

200 m² is en bij de provinciale 150 m². De provinciale verordening wijkt hier af van de

gewestelijke, maar deze afwijking is te beschouwen als het opleggen van een strengere norm. Dit

is toegelaten op grond van artikel 12 van de gewestelijke verordening.

103. Men kan een onderscheid opmerken volgens het soort van gebruikte materialen. Enerzijds

zijn er de verhardingen in doorlatende materialen en anderzijds de verhardingen in niet-

doorlatende materialen. In principe moet een verharding worden aangelegd met doorlatende

materialen die voldoende infiltratie mogelijk maakt. In bepaalde gevallen is hierop een

uitzondering voorzien waarbij men wel niet- doorlatende materialen kan gebruiken. Mogelijke

redenen hiervoor kunnen zijn: de bouwfysische aard, toegankelijkheid of doorlatendheidsfactor

van de bodem. Het ligt voor de hand dat de eerste aan minder zware eisen zullen moeten voldoen


42

dan de tweede. In geval van het gebruik van niet- doorlatende materialen wordt expliciet een

hemelwaterput en pompinstallatie vereist.156

Tot slot zijn afwijkingsmogelijkheden157, de mogelijkheid tot gefaseerde uitvoering158 en

vrijstellingen159 voorzien.

3. Evaluatie

104. In vergelijking tot de gewestelijke verordening, bevat de provinciale verordening meer

gedetailleerde en strengere bepalingen. De voorschriften zijn specifiek gericht op de verharde

oppervlakken, waar de gewestelijke verordening het thema van de dakoppervlakken gezamenlijk

behandelt met de verharde oppervlakken. Het vermelde onderscheid tussen het gebruik van

doorlatende en niet- doorlatende materialen is niet terug te vinden in de gewestelijke verordening.

Het is bijgevolg zinvol om dit luik van de provinciale verordening te behouden naast de bestaande

regeling op het gewestelijk niveau, die in mindere mate ingaat op dit luik.

C. Overwelving van grachten, baangrachten en onbevaarbare waterlopen

1. Situering

105. Zoals de provincie West- Vlaanderen een verordening inzake het overwelven van grachten

voorziet, heeft ook de provincie Vlaams- Brabant een dergelijke verordening vastgesteld. De

verordening kadert binnen het tien- puntenprogramma van de provincie om de kans op

wateroverlast zoveel mogelijk te beperken.

De gestelde voorschriften hebben als voornaamste doelstelling het verbeteren van de

waterkwaliteit. Overwelvingen hebben een negatieve impact op de waterkwantiteit en -kwaliteit.

Daarom moet dit zoveel mogelijk worden beperkt. Indien een overwelving onvermijdelijk blijkt te

zijn, dringt zich een strenge regeling op.160

2. Inhoud

106. De verordening is van toepassing op grachten, baangrachten, en niet- gerangschikte

onbevaarbare waterlopen.161 Ze is bijgevolg niet van toepassing op gerangschikte waterlopen.

156

Art. 5, § 1 B.Prov.R. Vlaams- Brabant 16 september 2003. 157

Art. 6, § 5-6 B.Prov.R. Vlaams- Brabant 16 september 2003. 158

Art. 8bis B.Prov.R. Vlaams- Brabant 16 september 2003. 159

Art. 5, § 3-4 B.Prov.R. Vlaams- Brabant 16 september 2003. 160

http://mediatheek.vlaamsbrabant.be/mediatheek/showpub.do?command=display&id=5721 (consultatie 14

april 2010). 161

Art. 1 B.Prov.R. Vlaams- Brabant 17 oktober 2006, BS 28 februari 2007.

http://mediatheek.vlaamsbrabant.be/mediatheek/showpub.do?command=display&id=5721


43

Hiervoor geldt de zeer oude wet van 28 december 1967, die stelt dat de eventuele toelating tot

overwelving wordt verleend aan de hand van een voorafgaande machtiging.162

107. De verordening is van toepassing op gans het grondgebied van de provincie.163 In art. 4 is de

vergunningsplicht van het overwelven van grachten bevestigd met inbegrip van het

beoordelingskader van de vergunningverlenende overheid bij het behandelen van een

stedenbouwkundige aanvraag. De overheid zal in principe slechts overgaan tot het verlenen van

dergelijke vergunning indien blijkt de overwelving strikt noodzakelijk is. De vergunning wordt

enkel verleend voor een welbepaalde doelstelling, namelijk het verkrijgen van toegang van

maximaal 5 m tot een aanpalend perceel. In uitzonderlijke gevallen kan men hiervan afwijken en

dient de aanvrager te motiveren met dwingende technische redenen dat de overwelving dient voor

een ander doel. De verplichting van motivering is vooral bedoeld om de afwijkingen te beperken

tot de gevallen waar de noodzaak duidelijk is aangetoond. Dit kunnen bouwtechnische eisen zijn,

maar ook veiligheidsvoorschriften of functionele overwegingen. Bijvoorbeeld moet de brandweer

kunnen beschikken over een voldoende vlotte toegang en kan in dit geval een toegangsbreedte van

meer dan 5 m worden verantwoord.164

De uitvoering van de werken moeten conform de richtlijnen, bepaald in artikel 5, gebeuren.

108. De vergunninghouder blijft gehouden tot het vervullen van talrijke verplichtingen en

onderhoudswerken. Zo blijft hij te allen tijde verantwoordelijk voor de goede staat en werking van

de overwelving.

109. Bovendien is een onderscheid bepaald naargelang de gracht gelegen is aan een gewestweg

of een provinciale weg. Het belang hiervan ligt bij de instantie bij wie een voorafgaande

machtiging moet worden gevraagd. In het eerste geval wordt de machtiging bekomen bij de

Administratie Wegen en Verkeer van de Vlaamse Gemeenschap. In het tweede geval bij de

gouverneur van de provincie.

Overtredingen op de verordening worden bestraft zoals voorzien in het VCRO.165

162

MvT B.Prov.R. Vlaams- Brabant 17 oktober 2006. 163

Art. 1 B.Prov.R. Vlaams- Brabant 17 oktober 2006. 164

MvT B.Prov.R. Vlaams- Brabant 17 oktober 2006. 165

Art. 9 B.Prov.R. Vlaams- Brabant 17 oktober 2006.


44

§ 5. Oost- Vlaanderen

110. In de provincie Oost- Vlaanderen zijn tot op heden geen provinciale stedenbouwkundige

verordeningen vastgesteld. Volgens de betrokken provinciale stedenbouwkundig ambtenaar zijn

er tot op vandaag geen problematieken gedetecteerd die nadere regeling behoeven voor het ganse

grondgebied van de provincie, die volgens een dergelijke verordening kunnen worden geregeld.

Hij benadrukt dat de subsidiariteit doorwerking vindt, zodat het geëigende niveau voor lokale

verordeningen de gemeente is.166

111. Ook de vraag of er op korte termijn een realisatie van stedenbouwkundige verordeningen is

voorzien, wordt ontkennend beantwoord. Aanvankelijk was er het plan om windturbines in een

verordening te verwerken. Maar volgens de minister kan dit beleidskader niet worden

doorvertaald in een dergelijke verordening. Op zich een eigenaardig verloop aangezien deze

doelstelling strikt gezien wel af te leiden is uit artikel 2.3.1, 4° VCRO. Op dit moment zijn er geen

andere initiatieven tot het opstellen van een provinciale verordening.167

§ 6. Antwerpen

112. In de provincie Antwerpen zijn vooralsnog geen stedenbouwkundige verordeningen

opgesteld. De provinciale stedenbouwkundige ambtenaar haalt hiervoor geen specifieke redenen

aan. Men gaat ervan uit dat het beleid dat de provincie voert niet altijd via een verordening moet

worden vastgelegd. Bovendien werpt men op dat een verordening immers in het algemeen

technische bepalingen bevat.168

§ 7. Evaluatie van de provinciale verordeningen

113. De provincies nemen weinig initiatief tot het opstellen van een stedenbouwkundige

verordening, waardoor het instrument op dit niveau weinig belangstelling kent. Men moet nagaan

of het instrument op dit niveau moet behouden blijven. Het belang ervan is mijn inziens relatief

beperkt.

166

Blijkt uit navraag via e-mail met de provinciaal stedenbouwkundige ambtenaar Dhr. Allaert Jan, 2 december

2009. 167

Blijkt uit navraag bij de directie provinciebestuur Oost-Vlaanderen, 4 februari 2010. 168

Blijkt uit navraag via e- mail met de provinciale dienst ruimtelijke ordening Mevr. Beeldens Karin, 10 maart

2010.


45

114. De bestaande provinciale verordeningen behandelen veeleer minder belangrijke aspecten

voor de ruimtelijke ordening, zoals het overwelven van baangrachten. Ook in verband met het

opvangen van hemelwater zijn enkele provinciale verordeningen opgesteld. Dit lijkt mijn inziens

onnodig, aangezien er een goede, allesomvattende gewestelijke verordening bestaat. Bovendien

hebben ook vele gemeenten een dergelijke verordening uitgevaardigd. Dit betekent dat er in

sommige gebieden op drie niveaus regelgeving bestaat omtrent een identiek thema, die elkaar

steeds verfijnen. De stedenbouwkundige verordeningen op het niveau van de provincie vormen

geen bijzondere meerwaarde.

AFDELING 4. GEMEENTELIJKE VERORDENINGEN


A. Grondslag: artikel 2.3.2, § 2 VCRO

115. De juridische grondslag tot het opstellen van stedenbouwkundige verordeningen op lokaal

niveau is terug te vinden in artikel 2.3.2, § 2 VCRO.

116. De mogelijk te behandelen onderwerpen zijn identiek aan die van de gewestelijke en

provinciale verordeningen.169 Zo kan voor een gemeentelijk reglement betreffende administratieve

en technische bepalingen voor werken in het kader van nutsvoorzieningen op het gemeentelijk

openbaar domein, dat niet uitsluitend materiële bouwwerkzaamheden maar ook bepalingen bevat

voor de inwoners, een kwalificatie als bouwverordening niet uitsluiten.170 Toch zijn de

bevoegdheden en mogelijkheden van de gemeente omtrent wat ze kunnen bepalen in een

gemeentelijke verordening zeer strikt afgebakend. Uit de rechtspraak van de Raad van State blijkt

dat de gemeente niet bevoegd is om op grond van een bouwverordening te bepalen welk soort

gebouw op een bepaalde plaats zal mogen worden opgetrokken en waartoe dat gebouw zal moeten

dienen.171

117. Aangezien het lokale niveau helemaal onderaan het „cascade- systeem‟ is terug te vinden,

dient deze in overeenstemming te zijn met alle hogere niveaus: de gewestelijke en provinciale

verordeningen. Bij vaststelling van een nieuwe verordening op dat laatste niveau, moet de

169



Rb. Leuven 16 november 2004; NJW 2005, nummer 103, 9 maart 2005. 171

RvS 2 juli 1974, nr. 16.520.


46

gemeenteraad uit eigen beweging of binnen een bepaalde termijn haar bestaande verordeningen

ter correctie aanpassen. Zij kunnen bijgevolg in geen enkel geval ervan afwijken in minder

strenge zin. De gemeentelijke verordeningen kunnen deze enkel aanvullen en in detail verder

uitvoeren.172


118. Op het niveau van de gemeente, moet de langste weg worden afgelegd om een

stedenbouwkundige verordening te kunnen realiseren. Zoals hieronder zal blijken, dienen vele

partijen zich „akkoord‟ verklaren met het ontwerp. Voor het overige verloopt de procedure

volledig gelijklopend met die van de provinciale verordeningen.

119. De gemeenteraad is de bevoegde instantie om een dergelijke verordening vast te stellen, al

dan niet voor het hele of voor een deel van het grondgebied van de gemeente.173 Volgens de

rechtspraak bestaat er namelijk geen rechtsgrond voor het opdragen in een gemeentelijke

bouwverordening van een uitvoerings- of verordenende bevoegdheid aan het college van


Het college van burgemeester en schepenen is belast met de opmaak van de verordening en neemt

hiertoe alle nodige maatregelen.175 Het ontwerp moet worden voorgelegd aan diverse instanties.

De gewestelijk stedenbouwkundige ambtenaar geeft bindend advies over de verenigbaarheid met

de bestaande gewestelijke verordeningen.176 Ook de gemeentelijke commissie voor ruimtelijke

ordening geeft haar advies, dit is echter niet- bindend.177 Dit dient te gebeuren binnen

vooropgestelde termijnen, anders kan men voorbijgaan aan de adviesvereisten. Een volgende stap

is de goedkeuring van het ontwerp door de deputatie. Vervolgens wordt een afschrift van de

verordening toegezonden aan de Vlaamse Regering.

120. Een laatste fase vormt de bekendmaking bij uittreksel in het Belgisch Staatsblad.178 Omtrent

de publicatie van een gemeentelijke verordening is reeds herhaaldelijk discussie gevoerd. Hierbij

rees dikwijls de vraag of de betreffende verordening in voldoende mate kenbaar werd gemaakt.

172


Kluwer, 2002, afl. 151-3. 173

Art. 2.3.2, § 2 VCRO. 174

Gent (10e kamer) 23 maart 1995, RW 1995-1996.

175 Art. 2.3.2, § 2, vijfde lid VCRO.

176 S. DE WITTE, Ruimtelijke ordening en milieu, Antwerpen, Kluwer, 2005, 133.

177 S. DE WITTE, Ruimtelijke ordening en milieu, Antwerpen, Kluwer, 2005, 133.

178 Art. 2.3.2, § 2, zesde-elfde lid VCRO.


47

Op grond van artikel 112 Nieuwe Gemeentewet worden reglementen en verordeningen van de

gemeenteraad bekendgemaakt door middel van een aanplakbrief. Deze brief geeft het onderwerp

van de verordening aan, alsook de plaats waar de tekst van de verordening ter inzage ligt aan het

publiek. In een concreet geschil heeft men een prejudiciële vraag gesteld aan het toen genaamde

Arbitragehof.179 Hieruit is af te leiden dat tussen de inwoners van de gemeente en de personen die

er niet wonen, waarbij de eerstgenoemde gemakkelijker kunnen weten wanneer de verordeningen

worden bekendgemaakt, geen verschil in behandeling ontstaat. De gemeentelijke verordeningen

dienen wegens hun lokaal belang niet op dezelfde wijze te worden bekendgemaakt dan hetgeen

men voorziet voor de bepalingen die alle inwoners van het Rijk aanbelangen.180

121. Indien men een gemeentelijke verordening wil opheffen, moet hiervoor geen specifieke

procedure worden gevolgd. Dit kan gebeuren bij eenvoudige beslissing van de gemeenteraad

zonder publicatie.181

§ 2. Kwantitatief veldonderzoek

A. Indeling volgens categorie

122. Uit een volledig overzicht van alle bestaande gemeentelijke verordeningen in het Vlaams

Gewest zijn een zestal grote categorieën te onderscheiden.182 De verordeningen omtrent

beplanting, het opvangen van hemelwater, het overwelven van baangrachten, algemene

verordeningen, het regelen van parkeerplaatsen en reclame. In onderstaande uiteenzetting zal ik

deze categorieën kort uiteenzetten. Hierbij gaat mijn aandacht uit naar de voornaamste bepalingen

en het aanhalen van enkele opmerkelijke voorbeelden.

179

Arbitragehof 17 mei 2001, nr. 67/2001. 180

Arbitragehof 17 mei 2001 nr. 67/2001, B.5.1. 181


Zie bijlage 2 gemeentelijk stedenbouwkundige verordeningen voor een volledig overzicht.


48

1. Beplanting

123. De verordeningen die een bepaalde vorm van beplanting regelen, vertegenwoordigen maar

liefst een derde ten opzichte van het totaal aantal gemeentelijke verordeningen. In totaal zijn er

ongeveer honderdéénentachtig gemeentelijke verordeningen die beplanting reguleren. Een reden

hiervoor zou kunnen zijn dat op hoger niveau geen enkele verordening handelt over dit

onderwerp. De lokale niveaus stellen echter duidelijk de noodzaak vast om dit zelf te

onderwerpen aan strikte regels.

124. Zij beogen het verfraaien van de bouwwerken, de installatie en hun omgeving en van de

wegen, hun toegangen en hun omgeving.183 De bepalingen kaderen binnen de algemene

bescherming van het leefmilieu, waarbij een belangrijk onderdeel is: het streven naar een optimaal

behoud van diverse boomsoorten. Daartoe bleek het voor vele gemeenten nodig om bijvoorbeeld

het vellen van hoogstammige bomen in het algemeen afhankelijk te stellen van een voorafgaande

vergunning.184

125. Zij leggen bijvoorbeeld een vergunningsplicht op voor het rooien van bomen die bepaalde

afmetingen hebben bereikt. Alsook voor het omhakken of rooien van houtkanten, houtwallen,

hagen, struwelen, grienden, hakhout hetwelke niet is bestemd voor houtexploitatie. Elke dergelijk

vergunde kapping wordt vergezeld met een verplichting tot heraanplanting.185 Men kan ook

bepalingen opleggen omtrent constructies die worden opgericht in het landelijk gebied en op

percelen die grenzen aan het landelijk gebied en die aan de buitenzijde bestaan uit betonplaten,

183

Art. 1 B.Gem.R. Bornem 29 oktober 1985; art. 2.3.1, 1° VCRO. 184

B.Gem.R. Pittem 25 november 1977, BS 8 november 1978. 185

Art. 3 en 5 B.Gem.R. Kappellen 12 juli 1994, BS 15 oktober 1997.

573

181

7532 19 52

13


49

golfplaten of soortgelijke materialen. Deze moeten tegenover hun omgeving worden afgeschermd

met een groenscherm, bestaande uit streekeigen boom- en/of struiksoorten.186

2. Hemelwater en afvalwater

126. In tegenstelling tot wat doet vermoeden, bestaan in verband met het opvangen van

hemelwater vele gemeentelijke verordeningen. Zij zijn goed voor ongeveer een 13 % van het

totaal aantal gemeentelijke verordeningen. Dit is veel, wetende dat zowel op het niveau van het

Vlaams Gewest, als ook sommige provincies zoals Vlaams- Brabant een dergelijke verordening

uitvaardigden. We kunnen ons bijgevolg afvragen of deze verordeningen nut tot bestaan hebben.

Met name of zij een meerwaarde inhouden ten opzichte van de hogere verordeningen.

127. De meest interessante bepalingen betreffen deze omtrent het afvoeren van huishoudelijk

afvalwater, dit komt in mindere mate aan bod in de gewestelijke verordening. Zij regelen

hoofdzakelijk een eventuele verplichting om aan te sluiten op het openbaar rioleringsnet. Deze

geldt wanneer in de openbare weg een openbare riolering is aangelegd.187 Indien geen openbare

riolering aanwezig is, dient men het huishoudelijk afvalwater af te voeren in een oppervlaktewater

of langs een kunstmatige afvoerweg voor hemelwater. Men dient deze alvorens te onderwerpen

aan een individuele voorbehandeling. Voor nieuwe woningen vereist men een verdergaande

biologische behandeling, voor bestaande woningen volstaat de aanwezigheid van een septische

put.188 Verder wordt vaak nog ingegaan op de maximale afkoppeling en het gebruik van

hemelwater.189 Deze bepalingen brengen echter niet uitzonderlijk veel meerwaarde met zich mee

ten opzichte van de gewestelijke verordeningsbepalingen.

3. Overwelven van baangrachten

128. De thematiek omtrent het overwelven van baangrachten speelt voor vele gemeenten nog

steeds een voorname rol, ze vormen 9 % van het totaal aantal gemeentelijke verordeningen. Ook

in de provincies waar een dergelijke verordening is uitgevaardigd, komen deze gemeentelijke

verordeningen voor. Dit is verrassend, aangezien men zou kunnen verwachten dat de gemeenten

genoegen nemen met de bestaande provinciale regeling. Dit is echter niet het geval. In de

provincies waar men geen dergelijke verordening heeft vastgesteld, zien we gemiddeld iets meer

initiatieven van de gemeenten uit de betrokken provincie om een verordening van baangrachten

vast te stellen.

186

Art. 8 B.Gem.R. Kappellen 12 juli 1994, BS 15 oktober 1997. 187

Art. 2 B.Gem.R. Dendermonde 15 oktober 2003, BS 9 november 2002. 188

Art. 4 B.Gem.R. Oostrozebeke 15 januari 2004, BS 16 april 2004. 189

Art. 7-9 B.Gem.R. Brugge 24 februari 2009, BS 19 mei 2009.


50

129. Men kan vaststellen dat de meeste gemeentelijke verordeningen zeer gelijklopend zijn met

elkaar en met de bestaande provinciale verordeningen. Voor de gemeenten die geen beroep

kunnen doen op een provinciale verordening, kan men zeggen dat deze gemeentelijke

verordeningen enig nut hebben.190 Zij bieden dan een rechtsgrond om het overwelven van

baangrachten aan een vergunning te onderwerpen, en hieraan eventueel voorwaarden en lasten te

koppelen. Voor de gemeenten echter uit de provincies Vlaams- Brabant en West- Vlaanderen, die

een provinciale regeling hieromtrent voorzien, hebben de verordeningen op gemeentelijk niveau

geen of zeer weinig meerwaarde.191

4. Algemene verordening

130. Een algemene verordening is een verordening die verschillende thema‟s gezamenlijk

behandelt. Zo is er bijvoorbeeld het algemeen bouwreglement van de stad Gent.192 Deze bevat

allerhande regels omtrent de gevels, afvoerkanalen en rioolstelsels, de aanwezigheid van

parkeerplaatsen.

Een algemeen reglement is een allesomvattend document waarbij het voor de rechtsonderhorige

zeer gemakkelijk na te gaan is aan welke voorschriften men uiteindelijk dient te voldoen. Alle

thema‟s zitten vervat in één enkele verordening. Dit is zeer positief om de rechtszekerheid te

garanderen. Dit is veel duidelijker, dan een systeem waarbij de gemeenten steeds aparte

verordeningen uitvaardigen per thema afzonderlijk. Het zou bijgevolg een goede tendens zijn,

indien meerdere gemeenten hiervan toepassing zouden maken. Voorlopig zijn slechts

tweeëndertig algemene gemeentelijke verordeningen in het Vlaams Gewest. Dit vormt ongeveer

5,06 % van het totaal aantal gemeentelijke verordeningen.

131. Een ander goed voorbeeld van een algemene verordening is het gemeentelijk reglement van

de stad Sint- Truiden. Zij heeft recentelijk een geïntegreerde stedenbouwkundige verordening

uitgevaardigd. Zij beoogt een zo maximaal mogelijke integratie binnen het aanwezige wettelijke

kader. Het omvat strikte stedenbouwkundige en bouwkundige voorschriften voor gebouwen,

constructies, beplantingen en verkavelingen met voorschriften voor bouwwerken en handelingen

die van belang zijn voor een goed ruimtelijk kader voor het functioneren van het milieu.193 De

190

B.Gem.R. Kruibeke 27 januari 2003, BS 17 januari 2005. 191

B.Gem.R. Brugge 31 mei 2005, BS 23 september 2005. 192

B.Gem.R. Gent 29 juni 2004, BS 1 december 2004, laatst gewijzigd bij B.Gem.R. 29 januari 2008, BS 22 juli

2008. 193

Art. 3 B.Gem.R. Sint- Truiden 17 september 2007, BS 25 maart 2008.


51

belangrijkst behandelde thema‟s zijn: de inplanting, volume en uiterlijk van gebouwen,

groenaanplanting en reclame, stevigheid en gezondheid van de gebouwen. Ten slotte zijn nog

specifieke voorschriften bepaald per bestemming, waarbij men een onderscheid maakt tussen

woningen en niet- woongebouwen zoals handelsinrichtingen, kantoorgebouwen,

landbouwbedrijfsgebouwen.194

5. Parkeerplaatsen

132. Een minderheid van de gemeentelijke verordeningen handelen over de verplichte

aanwezigheid van parkeerplaatsen, dit is een 3,5 % van alle gemeentelijke verordeningen.

133. Door de afschaffing van de omzendbrief van 20 oktober 1982 behoort het parkeer- en

garagebeleid nu volledig tot de gemeentelijke bevoegdheid. De gemeenten achten het wenselijk

bezoekers- en bewonersparkeerplaatsen op eigen, private terreinen te doen voorzien. Hiervoor is

een juridische grondslag vereist. Dit bijvoorbeeld in het geval van wijziging van een

eengezinswoning tot een meergezinswoning of de realisatie van meergezinswoningen.

Het algemene opzet is dat de aanwezigheid van voldoende parkeerruimte het gebruikscomfort van

de bewoners verhoogt. Hierbij is het echter onmogelijk het parkeren volledig af te wentelen op het

openbaar domein. Een gemeentelijke stedenbouwkundige verordening is een geschikt instrument

om deze doelstelling te bereiken.195 Men mag echter niet uit het oog verliezen dat een

stedenbouwkundige verordening geen bestemmingen kan vastleggen. Als de bedoeling is om

specifieke zones te reserveren voor het parkeren of specifieke zones uit te sluiten van het

parkeren, moet daarvoor een RUP worden opgemaakt.196

Zaken die men veelal in een stedenbouwkundige verordening regelt, zijn: regels omtrent het

materiaalgebruik bij het parkeren op het maaiveld, het bevorderen van ruimtelijke kwaliteit, het

creëren van ruimte voor afval en fietsen, het creëren van ruimte voor specifieke

parkeerplaatsen.197

134. De meeste verordeningen bevatten het minimum en maximum aantal te voorziene parkeer-

en fietsstelplaatsen. Per woongelegenheid moet men gemiddeld rekening houden met één

parkeerplaats. De verordening van de gemeente Bornem bijvoorbeeld bevat een duidelijke tabel

194

Art. 125- 203 B.Gem.R. Sint- Truiden 17 september 2007. 195

Toelichting B.Gem.R. Bornem 12 december 2006, BS 8 maart 2007. 196

X. BUIJS en A. GLABEKE, “Een parkeerbeleid via de ruimtelijke ordening”, TROS 2009, afl. 55, 275. 197

X. BUIJS en A. GLABEKE, “Een parkeerbeleid via de ruimtelijke ordening”, TROS 2009, afl. 55, 277.


52

die de vereiste aantallen vermeldt, rekening houdend met het onderscheid woning en andere

functies.198 Voorts zijn ook nog andere technische vereisten opgelegd in verband met afmetingen

en toegankelijkheid. Indien men in de onmogelijkheid verkeert om te voorzien in de opgelegde

parkeerplaatsen, kan deze verplichting worden omgezet in een verplichting tot het betalen van een

compensatorische vergoeding.199 Deze middelen kan de gemeente aanwenden om realisaties op

het openbaar domein te bekomen zoals voorzien in het gemeentelijk mobiliteitsplan.

135. Een andere gemeente, Genk, die evenals over dergelijke verordening beschikt, koppelt het

ontbreken van een dergelijke parkeerplaats aan een gemeentelijke belasting. Wanneer de

stedenbouwkundige vergunning is afgeleverd, gaat men ter plaatse na om vaststelling te doen van

de al dan niet werkelijke aanwezigheid van de parkeerplaatsen. Bij het ontbreken hiervan wordt

een hier eenmalige gemeentebelasting opgelegd van 6.500 euro.200 Dit lijkt op het eerste gezicht

een sterk en afschrikkend drukkingsmiddel. Toch zijn reeds vele misbruiken gekend. Zo zijn er de

praktijken waarbij men een huurcontract afsluit met een private firma voor één of twee jaar. Na

verloop van deze termijn worden de contracten opgezegd, aangezien men op dat moment niet

meer kan worden onderworpen aan de gemeentebelasting. De beoogde doelstelling zal op deze

manier echter niet kunnen worden bereikt.201

6. Reclame

136. Een zeer klein aantal gemeenten hebben reeds een verordening betreffende het regelen van

reclame ingevoerd. Momenteel bestaan slechts dertien gemeentelijke verordeningen omtrent dit

thema, zo een 2,3 % op het totale verordeningennet.

137. De gemeente kan op grond van diverse aspecten reclame en publiciteitsinrichtingen op haar

grondgebied beperken. Dit aspect moet bijgevolg worden bekeken binnen een ruimer kader dan

enkel het instrument van de ruimtelijke ordening.

De eerste belangrijke bevoegdheidsgrond vormt de fiscale autonomie van de gemeente. Een

gemeente kan eigenmachtig de belastbare grondslag en belastingzetting voorzien, indien zij dit

noodzakelijk acht in het licht van de noden waarin zij meent te moeten voorzien. Deze noden

kunnen bestaan op het gebied van reclame, aangezien dit voor de gemeente gepaard gaat met

198

Art. 3.2.3 B.Gem.R. Bornem 12 december 2006. 199

Art. 2.2 B.Gem.R. Bornem 12 december 2006. 200

Blijkt uit een interview met de gemeentelijke instantie Genk, 8 februari 2010. 201

Blijkt uit een interview met de gemeentelijke instantie Kruibeke, 4 februari 2010.


53

kosten. Zoals op het vlak van papierophaling en reiniging van de openbare wegen. Zij kunnen

bijgevolg ook gemeentelijke belastingen heffen op reclame, wat tot een vermindering ervan zal

leiden.202

Een tweede bevoegdheidsgrond is de algemene administratieve politieopdracht van de gemeente.

Op grond van artikel 135 van de Nieuwe Gemeentewet heeft de gemeente de taak om voor haar

inwoners te voorzien in een goede politie. Met name over de zindelijkheid, de gezondheid, de

veiligheid en de rust op de openbare wegen en plaatsen en in openbare gebouwen. Deze taak

houdt verband met het thema van de reclame, door de verspreiding van reclame te onderwerpen

aan een vergunning of bepaalde reclame te verbieden op het grondgebied.203

De derde en belangrijkste bevoegdheidsgrond vormt de bevoegdheid van de gemeente inzake

ruimtelijke ordening. Deze thematiek vindt haar rechtsgrond in artikel 2.3.1, 3° VCRO: omtrent

de instandhouding, gezondheid, veiligheid, bruikbaarheid en schoonheid van de wegen,

toegangen en omgeving ervan. In het tweede lid van voormeld artikel is expliciet vermeld dat dit

betrekking kan hebben op onder meer publiciteitsinrichtingen. De gemeenten hebben de

bevoegdheid deze te onderwerpen aan een voorafgaande vergunning krachtens artikel 4.2.5

VCRO. Dit artikel bepaalt immers dat gemeentelijke verordeningen vergunningsplichtige

handelingen kunnen aanvullen of een vergunningsplicht kunnen invoeren voor meldingsplichtige

handelingen.

138. Toch moet de gemeente hierbij rekening houden met enkele beperkingen. Volgens een oud

arrest van de Raad van State mag de gemeente in haar gemeentelijke verordeningen geen

bepalingen opnemen die de reclame door al dan niet verlaten wagens langs de openbare weg

reglementeert.204 Dit heeft als reden dat een wagen of aanhangwagen niet als een

publiciteitsinrichting kan worden beschouwd in de zin van artikel 2.3.1, tweede lid VCRO.205

139. Bovendien moet men steeds goed het onderscheid maken tussen een gemeentelijke

stedenbouwkundige verordening en een politieverordening inzake reclame. Dit onderscheid is van

belang om te kunnen uitmaken wie de maatregel dient uit te vaardigen. In het eerste geval is het

202

T. VAN CAUTER, “De bevoegdheid van de gemeente om reclame op haar grondgebied te beperken: een

actuele stand van zaken aan de hand van de Belgische rechtspraak”, T.Gem. 2007, afl. 4, 289. 203

T. VAN CAUTER, “De bevoegdheid van de gemeente om reclame op haar grondgebied te beperken: een

actuele stand van zaken aan de hand van de Belgische rechtspraak”, T.Gem. 2007, afl. 4, 292. 204

RvS 18 februari 1987, nr. 27.559, R.A.C.E. 1987, 17-22. Zie in dezelfde zin Cass. 29 april 1983, AR nr. 3678,

Arr. Cass. 1983-1984, 1067. 205

Cass. 21 april 1989, Arr. Cass. 1988-1989, 971. Zie ook: M. BOES, “Grondslagen en grenzen van de

gemeentelijke verordeningsbevoegdheid”, noot bij Rb. Brussel, 13 december 2004, CDPK 2005/4, 838-842.


54

college van burgemeester en schepenen bevoegd, in het tweede geval is de burgemeester belast

met de uitvoering. Wanneer de gemeente reclamebeperkende maatregelen invoert, dient zij dus

steeds zorgvuldig de rechtsgrond te kiezen die geschikt is om de gewenste doelstelling te

bereiken. Dit blijkt duidelijk uit de vaste rechtspraak waarbij de Raad van State reeds meermaals

beslissingen van de gemeente heeft vernietigd ten gevolge van een door de gemeente

verkeerdelijk gekozen bevoegdheidsgrond.206

De stedenbouwkundige verordeningen die de reclame en publiciteitsinrichtingen aan beperkingen

onderwerpen, leggen vaak een vergunning op voor alle publiciteit en de verlichting ervan. Hierbij

houdt men onder meer rekening met de beoordeling van de goede ruimtelijke ordening, alsook

met esthetische redenen. Vaak stelt men bepaalde inrichtingen vrij van deze vergunningsplicht,

zoals verkiezingspubliciteit die wordt gevoerd tijdens een verkiezingsperiode.207 Ten aanzien van

bepaalde reclamewijzen is men zeer streng. Men zal geen vergunning verlenen voor bijvoorbeeld

het aanbrengen van publiciteit op religieuze bouwwerken of tegen kunstwerken.208 Vervolgens

wordt vaak een onderscheid gemaakt aan de hand van een indeling in verschillende zones volgens

bestemming.

140. Een goede aanpak om overzicht te houden over de reclame, is het plaatsen van panelen die

daartoe specifiek door de gemeente worden voorzien. Zo blijft de reclame gezamenlijk op één

plaats aangehecht en wordt wanorde reeds gedeeltelijk beperkt. Dit is uiteraard niet mogelijk voor

alle soorten van reclame- inrichtingen. Toch vormt dit reeds een stap in de goede richting om het

grondgebied van de gemeenten zo min mogelijk te belasten met allerlei reclame en

publiciteitsinrichtingen verspreid over de gehele gemeente.

206

RvS 4 november 1992, nr. 40.945, R.ACE 1992, 17-18; RvS 2 juni 1977, nr. 18.292, R.A.C.E. 1977, 692-696. 207

Art. 3, tweede lid B.Gem.R. Dendermonde 21 mei 1996, BS 17 april 1997. 208

Art. 4 B.Gem.R. Dendermonde 21 mei 1996.


55

B. Indeling volgens provincie

141. Het hebben van een stedenbouwkundige verordening op provinciaal niveau heeft niet tot

gevolg dat in die provincie in mindere mate gemeentelijke verordeningen worden uitgevaardigd.

Over het ganse Vlaams Gewest beschikt 77,27 % over een gemeentelijke verordening. Hieronder

volgt een kort overzicht per provincie. Hieruit zal blijken dat deze gemeentelijke verordeningen

variëren naar aantal en behandelde onderwerpen in de onderscheiden provincies. De conclusies

die worden gemaakt, komen voort uit een analyse van het overzicht van alle bestaande

gemeentelijke verordeningen. Dit overzicht kan men gemakkelijk terugvinden op de website van

ruimtelijke ordening Vlaanderen.209

1. West- Vlaanderen

142. Zo zijn er in de provincie West- Vlaanderen, waar men over twee provinciale verordeningen

beschikt, maar liefst 95,3 % van de gemeenten die een verordening op hun lokaal niveau nodig

achtten. Slechts drie gemeenten: Waregem, Heuvelland en De Panne, hebben geen gemeentelijke

verordening. De meeste verordeningen handelen over de beplantingen en het opvangen van

hemelwater. In verband met parkeerplaatsen is hier voorlopig geen enkele gemeentelijke

verordening uitgevaardigd.

209

www2.vlaanderen.be/ruimtelijk/vergunningen/verordeningen/verordeningeninternet_1.html (consultatie 4

februari 2010).

573

200140 105

52 76


56

2. Oost- Vlaanderen

143. In Oost- Vlaanderen zijn er minder gemeenten die reeds het initiatief tot deze verordeningen

namen. Circa 84,6 % van de gemeenten beschikt over een verordening. Ook hier is het meest

besproken thema dit van de beplantingen, gevolgd door het overwelven van baangrachten.

Opmerkelijk is wel dat het totale aantal van de gemeentelijke verordeningen in deze provincie

veel lager is, dan in West- Vlaanderen. Dit betekent dat in Oost- Vlaanderen per gemeente

gemiddeld minder verordeningen worden uitgevaardigd. In West- Vlaanderen kan dit aantal per

gemeente oplopen tot veertien verordeningen, zoals in de stad Kortrijk. Gemiddeld worden per

gemeente meer dan drie verordeningen uitgevaardigd. In Oost- Vlaanderen ligt dit gemiddelde op

twee verordeningen per gemeente.

3. Antwerpen

144. In de provincie Antwerpen beschikt slechts ongeveer 71,4 % van de gemeenten over een

stedenbouwkundige verordening. Opnieuw merken we hier de grootste interesse voor de

thematiek van de beplantingen, welke een 25 % vertegenwoordigen. Per gemeente worden

gemiddeld twee verordeningen uitgevaardigd.

4. Limburg

145. In Limburg is het percentage van gemeentelijke verordeningen het laagste, zo een 56,8 %.

Iedere gemeente vaardigt hier gemiddeld twee verordeningen uit. De behandelde onderwerpen

zijn verspreid met opnieuw een lichte meerderheid van verordeningen omtrent beplantingen.

5. Vlaams- Brabant

146. In Vlaams- Brabant ligt het percentage van gemeentelijke verordeningen binnen het

gemiddelde, ongeveer 72,3 %. Binnen deze provincie is tot nu toe nog geen enkele verordening

betreffende reclame uitgevaardigd. Er bestaan evenveel stedenbouwkundige verordeningen

omtrent beplantingen, als omtrent het opvangen van hemelwater.

C. Indeling volgens ontvoogde gemeente

147. Op dit moment zijn ongeveer 20,7 % van de Vlaamse gemeenten ontvoogd.210 Om deze

hoedanigheid te behalen, dienen de gemeenten op cumulatieve wijze aan volgende vijf

voorwaarden te voldoen: een goedgekeurd gemeentelijk ruimtelijk structuurplan hebben, een

gemeentelijke stedenbouwkundige ambtenaar in dienst nemen, een plannenregister, een

210

www2.vlaanderen.be/ruimtelijk/vergunningen/vijfvoorwaarden/index.html (consultatie 10 februari 2010).


57

vergunningenregister en een register betreffende onbebouwde percelen. De gevolgen voor deze

gemeenten zijn verstrekkend. Zij kunnen vanaf dat moment op autonome wijze vergunningen

afleveren.

Van alle ontvoogde gemeenten, beschikt 80 % over een gemeentelijke verordening. Een kleine

minderheid van de ontvoogde gemeenten heeft geen verordening.

Er is bijgevolg een verband merkbaar tussen het al dan niet ontvoogd zijn van een gemeente en

het al dan niet uitvaardigen van een gemeentelijke verordening. Een grote meerderheid van de

gemeenten die reeds ontvoogd zijn, hebben ook het initiatief genomen tot een gemeentelijke

verordening. Dit betekent dat zij als lokale instantie ook op dit terrein initiatiefnemend en

zelfstandig zijn.

D. Indeling volgens soort van gemeente

Indien we opnieuw uitgaan van de reeds voorheen aangehaalde meest voorkomende categorieën,

kunnen we een verschil vaststellen volgens de aard van de gemeente. Men maakt het onderscheid

op grond van de grootte, het aantal inwoners en het voorzieningenniveau.211

1. Steden en grote gemeenten

148. In het Vlaams Gewest zijn in totaal ongeveer honderdenvier gemeentelijke verordeningen

die door een stad zijn uitgevaardigd. De behandelde onderwerpen zijn zeer verspreid, zonder dat

211

http://nl.wikipedia.org/wiki/Stad (consultatie 17 maart 2010).

104

11 15 9 7 5 4

469

17

134

54 46

7 14

Totaal Alg Bepl Hemelw Baangr Recl Park

Steden

Gemeenten

http://nl.wikipedia.org/wiki/Stad


58

er een bepaald thema bovenuit springt. De beplantingsverordeningen vertegenwoordigen ongeveer

14,4 %. Een kleiner aandeel, 10,5 %, vormen de verordeningen van algemene aard. De overige

onderwerpen: hemelwater, baangrachten, reclame en parkeergelegenheid zijn slechts in kleine

mate uitgevaardigd.

2. Kleine gemeenten en plattelandsgemeenten

149. Bij de Vlaamse gemeenten is een duidelijke interesse terug te vinden voor beplantings-

verordeningen, zo een 28,6 % van het totale aantal verordeningen is door een gemeente

uitgevaardigd. Dit is te verklaren door het feit dat in de kleinere gemeenten vaak veel groen

aanwezig is. De gemeenten vinden het dan ook belangrijk om dat bestand zoveel mogelijk in

stand te houden. Door een beplantingsverordening beschikken zij over een rechtsgrond om deze

doelstelling te bereiken.

Een tweede categorie betreft het opvangen van hemelwater en het overwelven van baangrachten.

Verordeningen omtrent reclame zijn dun gezaaid. Slechts een aandeel van 1,5 % van de

gemeenten vaardigden zulke verordening uit. Dit is te wijten aan de vaststelling dat de noodzaak

om reclame te plaatsen kleiner is dan in de grotere steden.

E. Indeling volgens periode

1. Voor de Stedenbouwwet

150. Deze verordeningen werden opgemaakt in toepassing van de Gemeentewet. Er bestond toen

geen uitdrukkelijke goedkeuringsprocedure.

Op dat moment gingen slechts zeer weinig gemeenten over tot het uitvaardigen van een

stedenbouwkundige verordening. Circa 2,4 % van de bestaande verordeningen op gemeentelijk

niveau dateren uit deze periode. Alle uitgevaardigde verordeningen zijn van algemene aard.

573

14

346

213

Totaal Voor 1962 1962-2000 Na 2000


59

2. Tussen 1962-2000

151. Deze bouwverordeningen werden goedgekeurd door de Koning. Vanaf de regionalisering

gebeurde dit door de Vlaamse Regering, in casu de minister.

Het grootste aandeel ten opzichte van alle bestaande verordeningen dateert uit deze periode,

ongeveer 60 %. In deze periode zijn vooral beplantingsverordeningen opgesteld. Maar liefst 90 %

van alle Vlaamse beplantingsverordeningen zijn in deze tijdspanne uitgevaardigd. De overige

categorieën komen slechts in mindere mate aan bod.

3. Na 2000

152. Deze stedenbouwkundige verordeningen worden goedgekeurd door de bestendige deputatie.

Ongeveer 37 % van alle bestaande gemeentelijke verordeningen zijn recentelijk uitgevaardigd. De

meest behandelde thema‟s zijn hier het opvangen van hemelwater en het overwelven van

baangrachten. Van alle verordeningen omtrent baangrachten zijn maar liefst 85 % opgesteld

tijdens deze periode.

§ 3. Kwalitatief veldonderzoek

153. Het is belangrijk te vertrekken vanuit de juridische wetteksten. Toch zou deze analyse alleen

een te enge benadering weergeven omtrent het instrument van de gemeentelijke verordeningen.

Om die reden heb ik ervoor geopteerd te werk te gaan via interviews met de betrokken

gemeentelijke instanties. Deze mensen gaan dagelijks met de gemeentelijke verordeningen om.

Zij zijn daarom de meest geschikte personen ons een goed beeld te geven van de praktijk. Zo is

het mogelijk na te gaan hoe het betreffende instrument effectief toepassing vindt. In bijlage drie is

de volledige vragenlijst van het interview terug te vinden.

A. Initiatief tot het opstellen van een gemeentelijke stedenbouwkundige

verordening

154. Uit navraag blijkt dat de meeste initiatieven komen van de gemeentelijke diensten.

Meerbepaald de ambtenaren die zijn tewerkgesteld op de dienst ruimtelijke ordening van de

gemeente. Het zijn deze mensen die dagelijks worden geconfronteerd met de noodzaak om al dan

niet een verordening op te stellen. Zij stellen vast welke administratieve noden herhaaldelijk

voorkomen en bijgevolg best op een duidelijke wijze worden geregeld. De ambtenaren zijn best

geplaatst om uit te zoeken welk instrument het meest geëigend is om de bepaalde lacune op te


60

vullen. Afhankelijk van de aard en schaal van het project, de juridische en ruimtelijke context kan

men hiervoor kiezen tussen onder meer een RUP, masterplan of verordening.212

155. De vaakst aangehaald reden is het voorzien van een rechtsgrond op grond waarvan men

expliciet een stedenbouwkundige vergunning kan weigeren. Indien een gemeente bijvoorbeeld

kampt met tekorten aan parkeerplaatsen, en niet beschikt over een dergelijke gemeentelijke

verordening die dit dwingend regelt, zal men aan de hand van de goede ruimtelijke ordening de

vergunning moeten weigeren. Het zou voor de gemeente wenselijk zijn om over dergelijke

gemeentelijke verordening te beschikken. Op die manier is er meer rechtszekerheid bij de burgers.

In het verleden zijn daaromtrent reeds voorbeelden gekend. Zo blijkt duidelijk uit de rechtspraak

van de Raad van State dat het moeilijk is een gemeentelijk beleid omtrent parkeerproblematiek af

te dwingen, indien geen dergelijke verordening aanwezig is in de betrokken gemeente. Zij zal

trachten te motiveren vanuit het verstoren van de goede ruimtelijke ordening om de vergunning te

weigeren. De Raad van State springt echter zeer streng om met een te vage motivering

hieromtrent. Het is bijgevolg beter indien de gemeente zich kan steunen op een juridische

grondslag. Op die manier kunnen dergelijke problemen worden vermeden.213

156. De lokale politici zijn veel minder geneigd om initiatieven naar voren te brengen om een

gemeentelijke verordening op te stellen. Dit is te verklaren vanuit de vaststelling dat een

dergelijke verordening opnieuw verplichtingen en beperkingen voor de burgers meebrengt. Vanuit

populistisch oogpunt tracht men dit te beperken. Dit is echter een visie die op lange termijn geen

goede oplossing biedt.

157. Een trend die we kunnen waarnemen is dat steeds meer gemeenten inspiratie halen bij

andere gemeenten. Zij hebben contacten met de diensten van naburige gemeenten en zien zo dat

het wenselijk zou zijn een verordening op te stellen, waarover de andere gemeente reeds beschikt.

Zij delen hun eigen ervaringen en bevindingen met collega‟s van naburige gemeenten. Men kan

onderling informatie uitwisselen over bijvoorbeeld een ontwerp van verordening of zaken waar

men bijzondere aandacht voor dient te hebben.

212

Vragenlijst „kwalitatief veldonderzoek gemeentelijke stedenbouwkundige verordeningen‟, vraag 10. Zie

bijlage 3. 213

RvS 26 mei 2008, nr. 183.365.


61

B. Gebruik en nut van aanstiplijsten bij een verordening

158. Bij de gewestelijke verordening „hemelwater‟ is een aanstiplijst gevoegd. De betrokken

diensten van de gemeenten zullen alle aanvragen moeten toetsen aan de eisen van betreffende

verordening. Een zeer handig en nuttig instrument hierbij is het checken van de aanstiplijst. Op

die manier kan een aanvraag sneller worden behandeld.214

159. Het al dan niet verplicht invullen van de aanstiplijsten moet worden beoordeeld aan de hand

van de reglementering omtrent de dossiersamenstelling van een stedenbouwkundige aanvraag.215

Deze maakt geen melding van het verplicht toevoegen van de aanstiplijst „hemelwater‟. Hieruit

kunnen we besluiten dat het invullen ervan geen verplichting is, enkel een mogelijkheid.

Bovendien vermeldt het document van de aanstiplijst zelf expliciet dat het raadzaam is om dit

formulier bij elke aanvraag voor een stedenbouwkundige vergunning te voegen waarbij daken of

verhardingen zijn gepland.216 Bijgevolg kan men een aanvraag niet als onvolledig verklaren

wegens het ontbreken van de aanstiplijst. Voorwaarde is echter dat de aanvraag wel voldoet aan

de bepalingen met betrekking tot dossiersamenstelling.

160. Belangrijk op te merken is dat de gemeente wel de verplichting kan opleggen om de

aanstiplijst bij de aanvraag te voegen. Indien zij daartoe beslist, is de lijst wel een verplicht

onderdeel van de stedenbouwkundige aanvraag.217

161. Toch is het aan te raden deze lijst effectief in te vullen. Het is namelijk een zeer duidelijk en

leesbaar document, waarbij de vergunningverlenende overheid zeer gemakkelijk kan nagaan of

aan de vereiste voorwaarden is voldaan. Het document dient echter wel correct te worden

ingevuld, wat vaak niet het geval blijkt te zijn.

162. Indien de gemeente eveneens beschikt over een gemeentelijke verordening „hemelwater‟, is

het aan te raden een gecoördineerde aanstiplijst op te stellen, zodat het voor de burger duidelijk

blijkt wat de uiteindelijk na te leven regels zijn. Een voorbeeld hiervan is de stad Gent.218

214


bijlage 3. 215

B.Vl.Reg. 28 mei 2004 betreffende de dossiersamenstelling van de aanvraag voor een stedenbouwkundige

vergunning, BS 26 november 2004, laatst gewijzigd bij B.Vl.Reg. 12 maart 2010, BS 27 april 2010. 216

www2.vlaanderen.be/ruimtelijk/vergunningen/water/docs/aanstiplijst%20hemelwater%2020080530.pdf. 217

Art. 12, § 4 B.Gem.R. Gent 29 juni 2004. 218

Toelichting bij B.Gem.R. Gent 29 juni 2004.


62

Men is het erover eens dat de aanstiplijsten zeer nuttig zijn, op voorwaarde dat zij correct en

volledig worden ingevuld.

C. Voorlichting van de burger

163. Om de burger over voldoende en duidelijke informatie te doen beschikken, kan men als

gemeentelijke instantie diverse instrumenten aanwenden.219

164. De voornaamste bron van informatie voor de rechtsonderhorige is tegenwoordig het internet.

Iedere gemeente beschikt over een officiële website waarin zij minstens melding maakt van het al

dan niet bestaan van een gemeentelijke verordening. Niet alle websites echter bevatten ook een

digitale versie van de integrale tekst. Dit is nadelig voor de snelle en gemakkelijke toegang tot

volledige informatie van de burger.

Voor verdere informatie zal men naar de betrokken gemeentedienst moeten toestappen. De

ambtenaren verstrekken dan alle gevraagde informatie die men nodig acht.

165. Sommige gemeenten voorzien folders waarin de complexe regelgeving op een duidelijke

manier wordt uitgelegd. Zo heeft bijvoorbeeld de stad Genk in dit opzicht een folder opgemaakt

omtrent de bouwverordening van het kappen van bomen. In deze brochure tracht zij een

omvattende toelichting te geven bij de regelgeving. Bovendien maakt men melding van de

beoogde doelstellingen, wat voor de burger duidelijk maakt waarom deze regelgeving is

uitgevaardigd. Ten slotte geeft men een illustratie mee van enkele waardevolle boomsoorten, met

name hoe de burgers deze kunnen herkennen.220 Hierdoor zullen de rechtsonderhorigen de

regelgeving goed kunnen begrijpen, wat de naleving ervan bevordert.

166. Ook het organiseren van thema- avonden is een goede manier om de burgers voor te lichten

omtrent specifieke thema‟s, zoals het uitvaardigen van een gloednieuwe stedenbouwkundige

verordening.

219


bijlage 3. 220

Zie bijlage 4: brochure gemeentelijke verordening Genk omtrent het kappen van bomen.


63

D. Duidelijkheid ten aanzien van de burger

167. Uit navraag blijkt dat de regelgeving op vele vlakken zeer technisch, complex en moeilijk

verstaanbaar is opgesteld. De rechtsonderhorigen beschikken vaak over onvoldoende kennis ter

zake om zelf uit te zoeken aan welke regelgeving ze precies moeten voldoen. Een sleutelfiguur

om dit probleem op te lossen is de architect. Deze persoon is nauw betrokken bij het opmaken van

de bouwplannen. Hij is echter wel op de hoogte van de bestaande regelgeving en kan zo in eerste

lijn de rechtsonderhorige inlichten. Sommige gemeenten sturen zelfs op actieve wijze informatie

toe aan de architecten. Bijvoorbeeld omtrent het uitvaardigen van een nieuwe verordening of een

belangrijke actualisatie ervan.221

168. Toch stappen nog veel mensen naar de betrokken diensten met concrete vragen omtrent hun

dossier. Zij worden in eerste instantie telefonisch verder geholpen. Als men uitgebreide info wenst

te verkrijgen, worden zij aan de balie van de gemeente ingelicht. De ambtenaren ervaren dat de

regelgeving vaak helemaal niet duidelijk is voor de burgers. Zij dienen veel tijd en moeite te

steken in het beantwoorden van vragen, waardoor andere dossiers zich opstapelen.

E. Nut van het instrument op lokaal niveau

169. De meeste diensten zijn ervan overtuigd dat een gemeentelijke verordening een zeer nuttig

instrument is. Het voorziet namelijk in een juridisch afdwingbare rechtsgrond voor lokale noden

en problemen. Volgens deze mensen moet het dan ook zeker mogelijk blijven om op lokaal

niveau dergelijke regels op te leggen. Op die manier kan een gemeente een eigen beleid

ontwikkelen en zelf bepaalde nadrukken leggen op basis van haar eigen noden.222

170. Men acht het niet wenselijk om alles op hoger niveau op een uniforme wijze te gaan regelen.

Het is echter noodzakelijk rekening te houden met lokale verschillen. Zo kan men een kleine

plattelandsgemeente moeilijk op hetzelfde niveau plaatsen als een grootstad. Het principe van de

subsidiariteit vindt duidelijk doorwerking. Het enige voordeel aan een uniforme regeling zou zijn:

het verhogen van de rechtszekerheid en duidelijkheid voor de rechtsonderhorige. Toch kan deze

rechtszekerheid ook op alternatieve wijze worden gegarandeerd, zoals eerder is uiteengezet.

221


bijlage 3. 222


bijlage 3.


64

Een gemeentelijke stedenbouwkundige verordening kan een geschikt zijn om bepaalde

vooropgestelde doelstellingen op lokaal niveau te bereiken. Soms is het ook nuttig ter aanwending

in een eventuele beroepsprocedure.

171. Toch zijn er ook beperkingen verbonden aan het betreffende instrument. Zo stelt men dat de

conformiteit met een verordening op zich vaak onvoldoende garantie van kwaliteit biedt.

Bovendien kan men nog moeilijk bijsturen omwille van een specifieke context, als de verordening

te gedetailleerd is. Er is tot op zeker hoogte nood aan een bepaalde beoordelingsmarge.

§ 4. Evaluatie van de gemeentelijke verordeningen

172. De stedenbouwkundige verordening is op het gemeentelijk niveau een nuttig instrument

omdat het lokale problemen kan regelen, wegens specifieke noden. De gemeente kan een eigen

beleid maken omtrent thema‟s die niet worden geregeld op een hoger niveau.

Misschien kan men opteren om enkel een gemeentelijke verordening te laten bestaan als omtrent

dat thema geen hogere verordening bestaat. Indien een hogere overheid later een verordening

uitvaardigt, dan moet de gemeente zijn verordening opheffen. Dan is er geen combinatie van

regels op verschillende niveaus die eenzelfde thema behandelen. Dit zorgt voor mogelijke

tegenstrijdigheden en komt de toegankelijkheid voor de burger niet tegemoet.

173. Op dit moment is het mogelijk dat over een bepaald onderwerp, bijvoorbeeld in verband met

het opvangen van hemelwater, op drie niveaus gelijkaardige regelgeving bestaat. Bijvoorbeeld in

de gemeente Dilbeek, gelegen in de provincie Vlaams- Brabant, zal men toepassing moeten

maken van de gewestelijke verordening inzake hemelwater, de provinciale verordening inzake

hemelwater en de gemeentelijke verordening inzake hemelwater.223 Deze verordeningen op de

verschillende niveaus vullen elkaar steeds een beetje aan en hebben op het laagste niveau nog

weinig nut. We moeten ons afvragen of in dergelijk geval de complexiteit kan worden

verantwoord.

223

B.Gem.R. Dilbeek 17 maart 2009, BS 11 september 2009.


65

AFDELING 5. TOEZICHT EN HANDHAVING

§ 1. Toezicht op de naleving van stedenbouwkundige verordeningen

A. Bevoegde instantie

174. De personen die bevoegd zijn om misdrijven op te sporen en vast te stellen zijn de

stedenbouwkundige inspecteurs, de andere door de Vlaamse Regering aangewezen ambtenaren,

alsmede de door de gouverneur aangewezen ambtenaren van de provincie en van de gemeenten in

de provincie. Deze zijn bevoegd onverminderd de agenten en officieren van gerechtelijke politie.

De vaststellingen gebeuren bij proces- verbaal, deze gelden tot bewijs van het tegendeel.224

175. Uit onderzoek blijkt dat de rode draad doorheen het controlesysteem binnen de ruimtelijke

ordening in de praktijk zonder twijfel de hoge werklast en het gebrek aan voldoende ambtenaren

is. Dit resulteert in een zwakke controle en opvolging.

1. Bestaande problemen in het algemeen

176. Een algemene vaststelling is dat de Vlaamse overheid over te weinig stedenbouwkundige

inspecteurs beschikt. Ten tweede geven de provincies op hun niveau vaak geen invulling aan de

genoemde taakstelling. Ten slotte hebben ook te weinig gemeenten een gemeentelijk verbalisant.

Mogelijke redenen voor dit tekort aan ambtenaren zijn: de geringe afstand tussen de

gemeentelijke ambtenaar en het lokale politieke niveau, de geringe afstand tussen de ambtenaar en

de burger en de ontoereikende middelen om deze verbalisanten te financieren. Deze problemen

zouden deels kunnen worden opgelost indien de Vlaamse overheid overgaat tot de nodige

aanwervingen om de voorziene betrekkingen in te vullen. Een alternatieve oplossing zou erin

kunnen bestaan de mogelijkheid te voorzien een gemeentelijke handhavingsambtenaar in

intergemeentelijk verband aan te werven, zoals dit reeds bestaat voor stedenbouwkundige

ambtenaren.225 Op die manier kan men de financiële lasten met verschillende gemeenten samen

dragen.226

2. Gewestelijk niveau

177. Op het niveau van het Vlaams Gewest gebeurt geen systematische controle omtrent de

naleving van stedenbouwkundige verordeningen. De stedenbouwkundige inspecteurs gaan zeker

geen controle doen op eventuele provinciale of gemeentelijke verordeningen. Indien deze

224

Art. 6.1.5 VCRO. 225

Art. 1.4.6, § 2, tweede lid VCRO. 226

www.vvsg.be/studiedaghandhaving (consultatie 26 februari 2010).

http://www.vvsg.be/studiedaghandhaving


66

overheden het opleggen van bepaalde zaken belangrijk vinden, dienen zij zelf in te staan voor de

controle. Zij achten het zelfs onmogelijk controle te doen omtrent alle afgeleverde

stedenbouwkundige vergunningen, aangezien het over zo een duizend stuks per jaar gaat. De

vaststelling dat men voorrang geeft aan de controle op de bouwinbreuken, resulteert in de

conclusie dat men zeker niet overgaat tot controle van de naleving op stedenbouwkundige

verordeningen. Op dit niveau kan men niet voorzien in de noodzakelijk vereiste controle, wegens

een gebrek aan voldoende mensen en middelen.227

3. Gemeentelijk niveau

178. Op het niveau van de gemeenten is de situatie omtrent controle op eventuele inbreuken

afhankelijk volgens de aard van de gemeente.

Ten eerste zijn er de kleinere gemeenten. Deze beschikken in geen geval over voldoende

personeel en middelen om na het beëindigen van de werken een controle ter plaatse uit te voeren.

Men is zich bewust van de noodzaak ervan, maar het zou een te hoge werklast met zich

meebrengen. Bijgevolg is in deze gemeenten vaak geen actief controlebeleid aanwezig. De

aanwezige middelen wendt men aan om de zwaardere bouwmisdrijven aan te pakken, zoals het

bouwen van een woning zonder enige vergunning. In vergelijking tot de niet- conformiteit met

een gemeentelijke verordening worden die bouwmisdrijven belangrijker geacht. Specifiek voor de

conformiteit met de gemeentelijke verordeningen zal men vaak enkel optreden naar aanleiding

van een klacht.228

Ten tweede zijn er de grote gemeenten en steden. Zij beschikken vaak wel over een ambtenaar die

specifiek wordt belast met de controle ter plaatse van de vergunde werken. Sommige gemeenten

passen een systeem van conformiteitsattest toe, dat de burgers dienen aan te geven na het

beëindigen van de werken. Hieruit haalt men aan de hand van steekproeven enkele dossiers

boven, waarbij men ter plaatse nagaat of voldaan is aan de toepasselijke stedenbouwkundige

verordeningen. De stad Genk is op dit gebied zeer vooruitstrevend. Zij doet een controle ter

plaatse van iedere afgeleverde stedenbouwkundige vergunning, waarbij zij ook steeds de

227

Blijkt uit navraag via e-mail met de bouwinspectie Limburg, Dhr. Geert Ruysseveldt, 8 maart 2010. 228

Vragenlijst „kwalitatief veldonderzoek gemeentelijke stedenbouwkundige verordeningen‟, vragen 3-5. Zie

bijlage 3.


67

conformiteit van de stedenbouwkundige verordeningen nagaat. Dit vormt zeker een uitzondering

op de andere gemeenten.229

179. De naleving van sommige verordeningen is daarentegen wel gemakkelijk te bereiken.

Omtrent bepaalde thema‟s zijn de mensen zelf gemotiveerd om aan de regelgeving te voldoen,

omdat het vooral voor henzelf voordelen biedt. Zo voorzien de meeste mensen een hemelwaterput

en bijbehorende installaties, omdat het hen een enorme besparing biedt op de waterfactuur.230

Hierdoor zal men minder vaststellingen doen op inbreuken van de regelgeving.

B. Toegewezen bevoegdheden

180. De aangeduide personen hebben toegang tot de bouwplaatsen en de gebouwen om alle

nodige opsporingen en vaststellingen te verrichten. Indien deze verrichtingen als huiszoeking

worden gekwalificeerd, mogen ze enkel worden uitgevoerd op voorwaarde dat de politierechter

daartoe een machtiging heeft verstrekt.

Om al deze vaststellingen te kunnen doen, krijgen de stedenbouwkundige inspecteurs de

hoedanigheid van officier van gerechtelijke politie of hulpofficier van de procureur des

Konings.231

§ 2. Handhaving van inbreuken op stedenbouwkundige

verordeningen

A. Preventieve versus curatieve handhaving

181. Het is van zeer groot belang om op een preventieve wijze op te treden om zoveel mogelijk

inbreuken tegen te gaan. Door duidelijk te communiceren, informatie te verstrekken en afradend

te werken, kan de overheid mogelijke overtreders beletten een inbreuk te plegen.

182. De lokale overheden spelen een belangrijke rol in de informatieverstrekking inzake

handhaving. Zij staan in direct contact met de burger. Zij dienen de burger voldoende te

begeleiden, uitleg te versturen omtrent de regelgeving, aanmaningen te versturen om aan te

229


bijlage 3. 230

Vragenlijst „kwalitatief veldonderzoek gemeentelijke stedenbouwkundige verordeningen‟, vragen 3-5. Zie

bijlage 3. 231

Art. 6.1.5 VCRO.


68

dringen op herstel.232 Uit onderzoek blijkt dat de gehele regelgeving omtrent de

stedenbouwkundige verordeningen niet duidelijk blijkt te zijn ten aanzien van de burger. Op dit

onderdeel zou men moeten focussen.233 Het is mogelijk dat veel inbreuken die worden gepleegd,

hun reden vinden in de onwetendheid of onvoldoende kennis en informatie omtrent de

verplichtingen.

183. Bovendien behoort ook het curatief optreden aan de hand van een vordering tot herstel tot de

prioriteiten. Men zou moeten proberen de vastgestelde inbreuken zo goed mogelijk op te volgen.

Hierbij is het evenwel onvoldoende alleen op te treden naar aanleiding van een klacht. Het is

belangrijk om zelf op pad te gaan om mogelijke inbreuken vast te stellen. Daartoe zijn de nodige

mensen en middelen vereist. Zoals reeds aangehaald, zijn deze momenteel onvoldoende aanwezig.

B. Strafbepalingen

184. Een inbreuk op een stedenbouwkundige verordening wordt bestraft met strafsancties. Er

geldt een gevangenisstraf van acht dagen tot vijf jaar, alsook een geldboete van 26 euro tot

400.000 euro. Men heeft de mogelijkheid beiden op te leggen, of één van de straffen alleen.234

Bovendien zijn ook alle bepalingen van het eerste boek van het Strafwetboek van toepassing, met

inbegrip van hoofdstuk VII en artikel 85.235

Uit voormelde vaststellingen omtrent de handhaving is af te leiden dat men in zeer weinig

gevallen zal overgaan tot het opleggen van een strafsanctie.

C. Herstelmaatregelen

185. Naast de opgelegde strafsanctie kan de rechtbank bevelen de plaats in de oorspronkelijke

toestand te herstellen, het strijdige gebruik te staken, aanpassingswerken uit te voeren, of een

geldsom te betalen die gelijk is aan de meerwaarde die het goed door het misdrijf heeft verkregen.

Dit kan gebeuren op vordering van de stedenbouwkundige inspecteur of van het college van


De rechter bepaalt een termijn voor de uitvoering van de herstelmaatregelen. Hij kan hierbij een

dwangsom bepalen, om over een dwingend instrument te beschikken.

232

www.vvsg.be/studiedaghandhaving (consultatie 26 februari 2010). 233

Zie infra randnr. 167. 234

Art. 6.1.1, 6° VCRO. 235

Art. 6.1.3 VCRO. 236

Art. 6.1.41 VCRO.



69

Een belangrijke taak is hier weggelegd voor de Hoge Raad voor het Handhavingsbeleid, als

bemiddelingsorgaan. Dit orgaan van actief bestuur heeft als voornaamste taak: het uitbrengen van

advies betreffende de herstelvordering en de ambtshalve uitvoering.237 De stedenbouwkundige

inspecteur en het college van burgemeester en schepenen kunnen slechts overgaan tot het inleiden

van een herstelvordering indien de Hoge Raad daartoe een positief advies heeft verleend.238 De

Hoge Raad beoordeelt vooraf de ernst en de haalbaarheid van het bemiddelingsverzoek.239

D. Overtredingen

186. Een voorafgaande opmerking dient te worden gemaakt omtrent de wijze van handhaving.

Aangezien de kleine gemeenten vaak geen controle ter plaatse uitvoeren, zijn ook weinig

gegevens voor handen omtrent de overtredingen op niet- conformiteit met stedenbouwkundige

verordeningen.

187. De grote gemeenten die wel controle uitvoeren gaan als volgt te werk. Indien zich een niet-

conformiteit voordoet, tracht men de burger toch nog de mogelijkheid te bieden om zich in orde te

stellen. Men legt dan de verplichting op om een regularisatieaanvraag in te dienen en de werken

aan te passen conform de regelgeving. In de meeste gevallen reageert men hier op een correcte

wijze op, waardoor men niet langer een overtreding begaat. In een klein aantal van de gevallen

biedt deze procedure geen oplossing. Dan is men genoodzaakt over te gaan tot het opstellen van

een proces- verbaal.

Toch zijn de diensten zich bewust van een zwakke afdwinging. Zij ondervinden vaak dat het

parket de pv‟ s seponeert, na een negatief advies van de Hoge Raad . De niet- conformiteit wordt

in vele gevallen niet of onvoldoende gestraft.240

237

Art. 6.1.6 VCRO. 238

Art. 6.1.7 VCRO. 239


Vragenlijst „kwalitatief veldonderzoek gemeentelijke stedenbouwkundige verordeningen‟, vragen 4, 6, 7. Zie

bijlage 3.

Hoofdstuk III. Het Brussels Hoofdstedelijk Gewest

70

HOOFDSTUK III. HET BRUSSELS HOOFDSTEDELIJK GEWEST



A. Artikel 88 Brussels Wetboek Ruimtelijke Ordening

188. In het BWRO vormt de stedenbouwkundige verordening één van de drie instrumenten die

behoren tot het stedenbouwkundig recht. Het stelt regels vast met betrekking tot diverse aspecten

van de bouwwerken. Een niet- exhaustieve lijst bepaalt welke thema‟s hierbij kunnen worden

geregeld:

1. De gezondheid, de instandhouding, de stevigheid en de fraaiheid van de bouwwerken, de

installaties en hun omgeving, alsmede hun veiligheid, met name de beveiliging tegen brand en

overstroming.

2. De thermische en akoestische kwaliteit van de bouwwerken, de energiebesparingen en de

energieterugwinning.

3. De instandhouding, de gezondheid, de veiligheid, de bruikbaarheid en de schoonheid van de

wegen, de toegangen en de omgeving ervan.

4. De aanleg van voorzieningen van openbaar nut ten behoeve van gebouwen, met name wat

betreft de water-, gas- en elektriciteitsvoorziening, de verwarming, de telecommunicatie en de

vuilophaling.

5. De minimumnormen inzake bewoonbaarheid van de woningen.

6. De woonkwaliteit en het gemak van het langzaam verkeer met name door voorkoming van

lawaai, stof en rook bij de uitvoering van werken, en door deze werken op bepaalde uren en

dagen te verbieden.

7. De toegang voor de personen met verminderde beweeglijkheid tot al dan niet bebouwde

onroerende goederen of delen ervan toegankelijk voor het publiek, tot installaties en wegen.

8. De gebruiksveiligheid van een voor het publiek toegankelijk goed.241

189. Een gewestelijke verordening kan zowel betrekking hebben op het geheel van het

grondgebied, als op een gedeelte van het grondgebied. Een duidelijk voorbeeld van dit laatste is

241

Art. 88 Brussels Wetboek van Ruimtelijke Ordening 9 april 2004, BS 26 mei 2004, laatst gewijzigd bij

Ord.Br.14 mei 2009, BS 27 mei 2009, hierna verkort BWRO.


71

de noodzaak om de harmonie en de architecturale kenmerken van bepaalde wijken, zoals het

Jubelpark of de Ambiorixsquare, te handhaven.242


190. Het ontwerp tot stedenbouwkundige verordening gebeurt door de Regering.

Deze organiseert vervolgens een openbaar onderzoek, volgens dezelfde regels als die welke

gelden in de procedure tot vaststelling van de gewestelijke plannen.243 De ontwerpverordening ligt

bovendien steeds gedurende dertig dagen ter inzage in elk gemeentehuis. Indien de verordening

slechts betrekking heeft op een deel van het gewest ligt deze ter inzage op het gemeentehuis van

de betrokken gemeenten. Deze fase in de vaststellingsprocedure is verschillend ten opzichte van

de totstandkoming van een verordening in het Vlaams Gewest, waarin geen openbaar onderzoek

is terug te vinden.244

Ook hier vinden we een verplichte adviesverlening terug binnen de dertig dagen van de

gemeenteraden, Sociaal- Economische Raad van het gewest, de Koninklijke Commissie voor

Monumenten en Landschappen van het gewest, de Raad voor het Leefmilieu van het gewest en de

Gewestelijke Mobiliteitscommissie.245

191. De volgende fase is het voorleggen van het ontwerp, samen met de bezwaren en

opmerkingen uit het openbaar onderzoek, en de verleende adviezen aan de Gewestelijke

Commissie. Ook deze instantie dient haar algemeen advies uit te brengen binnen de dertig

dagen.246

Vooraleer men kan overgaan tot de definitieve vaststelling, is een advies van de Afdeling

Wetgeving van de Raad van State vereist.247 Een duidelijk voorbeeld van deze verplichting is het

arrest van de Raad van State waarbij deze de algemene gewestelijke stedenbouwkundige

verordening, vastgesteld bij besluit van de Brusselse Hoofdstedelijke Regering van 3 juni 1999,

242

Art. 88, laatste lid BWRO. 243

Art. 89, § 1 BWRO. 244


Kluwer, 2002, afl. 160-3. 245

Art. 89, § 2 tweede lid BWRO. 246

Art. 89, § 2, derde lid BWRO. 247

R. VEKEMAN, “Stedenbouwkundige verordeningen” in X., Het onroerend goed in de praktijk, Mechelen,

Kluwer, 2002, afl. 160-3.


72

onwettig heeft verklaard. Reden hiervoor was het gebrek aan adviesverlening door de Afdeling

Wetgeving van de Raad van State.248

192. Tot slot volgt de bekendmaking van de gewestelijke verordening. Zij dient in het Belgisch

Staatsblad te verschijnen.249 Bovendien geldt een verplichte ter beschikking stelling aan de

bevolking in elk gemeentehuis.250

193. Uit deze procedure kunnen we afleiden dat meer zwaarwichtigheid wordt gehecht aan de

opmaakprocedure dan in het Vlaams Gewest. Dit blijkt onder meer uit het voorzien in een

openbaar onderzoek en de diverse adviesverplichtingen die een ontwerpverordening dient te

ondergaan.

C. Algemeen opzet van de vernieuwde gewestelijke verordening

194. De gewestelijke stedenbouwkundige verordeningen wordt beschouwd als een essentieel

instrument voor het voeren van een stedenbouwkundig beleid op mensenmaat, dat belangrijke

aspecten van het dagelijkse leven regelt. Zoals kenmerken van bouwwerken,

bewoonbaarheidsnormen en bouwplaatsen. Door de onophoudelijke evolutie drongen zich nieuwe

problemen op. Daarom is men overgegaan tot het herbekijken van de oorspronkelijke tekst die

dateert uit 1999, om zo beter aan de huidige toestand te kunnen beantwoorden. Zo is duidelijk vast

te stellen dat men bijvoorbeeld de problematiek van de personen met een functiebeperking open

trekt om deze in het geheel in rekening te brengen.251 De regelgevende tekst belangt in de eerste

plaats de gewoonlijke gebruikers aan, de bouwprofessionals.

195. Toch is de tekst zodanig duidelijk en begrijpelijk opgesteld, dat deze toegankelijk is voor

iedereen. De GSV, genomen bij besluit van de Brusselse Regering, bevat acht titels die ieder een

onderdeel voor hun rekening nemen.252 Alle thema‟s worden geregeld door eenzelfde GSV. Dit

komt de toegankelijkheid en duidelijkheid zeker tegemoet. Een hele reeks van thema‟s worden op

eenvormige wijze geregeld, wat resulteert in uniformiteit voor het ganse grondgebied. Voor de

rechtsonderhorige is het eenvoudig om op een gemakkelijke wijze wegwijs te geraken in de GSV.

248

RvS 6 december 2001, nr. 101.557. 249

J. RUTGEERTS, Handboek Ruimtelijke Ordening in Vlaanderen & in Brussel. Editie 2005, Gent, 2005,

Academia Press, 457. 250

Art. 90 BWRO. 251

www.gsv.irisnet.be/nl/projet/projetnl.htm (consultatie 2 april 2009). 252

B.Br.H.Reg. 21 november 2006 tot goedkeuring van de Titels I tot VIII van de Gewestelijke

Stedenbouwkundige Verordening van toepassing op het volledige grondgebied van het Brussels Hoofdstedelijk

Gewest, BS 19 december 2006.

http://www.gsv.irisnet.be/nl/projet/projetnl.htm


73

Er wordt voorzien in een presentatie met commentaar en illustrerende schetsen, die in bepaalde

gevallen verordenend dan wel louter informerend zijn. Dit om de tekst bevattelijker te maken.253

D. Afwijken van de GSV

196. In principe dient een aanvraag die niet strookt met de regels van de GSV te worden

geweigerd. Toch bezit de overheid bij wie de aanvraag is ingediend over een discretionaire

bevoegdheid met betrekking tot de opportuniteit om een afwijking op de GSV toe te staan. Men

heeft echter nooit het recht om een afwijking te bekomen. De afwijkingsmogelijkheid moet men

restrictief interpreteren. De procedure verloopt in grote lijnen als volgt.

197. De aanvraag dient te gebeuren door de aanvrager van de stedenbouwkundige vergunning.

De gemachtigd ambtenaar kan eventueel beslissen om afwijkingen op de voorschriften van de

GSV toe te staan.254 De afwijkingen moeten geldig worden gemotiveerd, zoals opgelegd door de

wet van 29 juli 1991 met betrekking tot de formele motivering van administratieve

handelingen.255 Mogelijke redenen zijn van stedenbouwkundige, sociale, culturele en

architecturale aard met het oog op het behoud van de goede plaatselijke ordening.256 Afwijkingen

betreffende de omvang, de plaatsing, en esthetiek van bouwwerken zijn onderworpen aan speciale

regels van openbaarmaking.257 Met name een openbaar onderzoek en het advies van de

overlegcommissie. Toch mogen de afwijkingen in geen geval van dergelijke omvang zijn dat ze

de voorschriften van de verordening geheel onderuit halen.258

De beslissingsmacht om afwijkingen toe te staan, ligt bij de gemachtigd ambtenaar, alsook bij het

Stedenbouwkundig College en de Regering.259

In de volgende paragrafen volgt een uiteenzetting van de afzonderlijke Titels van de gewestelijke

verordening. De structuur bij iedere Titel is identiek aan de hand van een bespreking van de

doelstelling, het toepassingsgebied en de hoofdbeginselen van de verordening. Deze keuze is te

verantwoorden vanuit de vaststelling dat de gewestelijke verordening zelf op een identieke wijze

253

www.gsv.irisnet.be/nl/projet/projetnl.htm (consultatie 2 april 2009). 254

Art. 155 BWRO. 255

RvS 5 mei 1992, nr. 39.302. 256

www.gsv.irisnet.be/nl/projet/RRU_Titre_0_NL.pdf, 11. 257

Art. 153 § 2, derde lid en art. 155, § 2 BWRO. 258

RvS 14 november 1996, nr. 63.053. 259

Art. 168, tweede lid en art. 174, tweede lid BWRO.

http://www.gsv.irisnet.be/nl/projet/projetnl.htm

http://www.gsv.irisnet.be/nl/projet/RRU_Titre_0_NL.pdf


74

is opgebouwd, met het steeds terugkeren van dezelfde structuur in de Titels. Iedere Titel wordt

afgesloten met het al dan niet bestaan van een equivalent van de regeling in het Vlaams Gewest.

§ 2. Titel I: Kenmerken van bouwwerken en hun naaste omgeving

A. Doelstelling

198. Het voornaamste opzet is ervoor te zorgen dat het architecturale karakter van de stadswijken

wordt gerespecteerd. Hierbij verleent men voorrang aan het behoud van de bestaande bebouwing

met het oog op harmonie en creatie van coherente stadsgehelen.260 Het vervult de doelstelling

verwoord in artikel 88, 1° BWRO: „De gezondheid, de instandhouding, de stevigheid en de

fraaiheid van de bouwwerken, de installaties en hun omgeving, alsmede hun veiligheid, met name

de beveiliging tegen brand en overstroming’.

B. Toepassingsgebied

199. Het toepassingsgebeid van deze Titel omvat de volgende handelingen en werken: nieuwe

bouwwerken, verbouwingswerken, handelingen en werken van geringe omvang vrijgesteld van

een stedenbouwkundige vergunning.261

C. Hoofdbeginselen

200. Het behoud en de verbetering van de leefkwaliteit vormt de rode draad doorheen deze Titel

I. In verband met de huizenblokken binnenin zijn regels opgesteld omtrent de maximumdiepte van

de bouwwerken. Vervolgens komen regels betreffende de naaste omgeving, de achterbouwstroken

en de aanmoediging van beplantingen en groen aan bod. Sommige maatregelen betreffen de

vrijwaring van de esthetiek van de gevels, zonder echter de creativiteit van de architecten te

beknotten door al te strenge normen. Nog andere bepalingen hebben betrekking op het tegengaan

van de uitbreiding van de verkrotting van de bovenverdiepingen. Dit komt vaak door de leegstand

van de woongelegenheden boven winkels of handelszaken. Dit tracht men te verhelpen door een

afzonderlijke toegang tot de bovenverdieping bij de bouw of inrichting van een

handelsgelijkvloers verplicht te stellen. De verplichting tot het opvangen van regenwater wordt in

260


Art. 1 Titel I. B.Br.H.Reg. 21 november 2006.



75

één enkel artikel geregeld, in vergelijking tot de Vlaamse regeling betreffende hemelwater welke

een volledige verordening vormt.262

D. Equivalent in het Vlaams Gewest

201. In het Vlaams Gewest is geen gelijkaardige regelgeving terug te vinden. Noch in een

stedenbouwkundige verordening, noch in andere wetgeving. Men hecht in Vlaanderen veel

minder belang aan het uitzicht en de eenvormigheid van gebouwen. Bovendien krijgen de burgers

hierdoor veel meer keuzemogelijkheden omtrent de stijl van hun woning. Toch is er een bestaande

praktijk aanwezig waarbij de architecten bepaalde standaarden in acht nemen, opgenomen in

interne documenten. Deze normen zijn echter niet juridisch afdwingbaar, aangezien zij niet in een

rechtsgrond zijn opgenomen. Dit heeft als resultaat dat in het Vlaams Gewest de gebouwen niet

altijd goed op elkaar zijn afgestemd, waardoor sommige landschappen hun harmonie en

authentieke karakter dreigen te verliezen.

202. Een mogelijke grond tot weigering van een vergunning kan eventueel worden

teruggevonden in de beoordeling van de goede plaatselijke ruimtelijke ordening.263 Indien bij de

beoordeling van een stedenbouwkundige vergunning blijkt dat het bouwwerk niet past binnen het

bestaande kader van de omgeving, zal men de weigering van de vergunning motiveren aan de

hand van de catch- all bepaling van de goede ruimtelijke ordening. Dit zorgt voor enige

rechtsonzekerheid bij de rechtsonderhorige die vooraf moeilijk kan inschatten of zij haar aanvraag

al dan niet zal vergund krijgen, aangezien geen concrete richtlijnen voor handen zijn.

§ 3. Titel II: Normen voor bewoonbaarheid van woningen

A. Doelstelling

203. Deze Titel kadert binnen de betrachting van „de minimumnormen inzake bewoonbaarheid

van de woning’.264 De vaststelling dat vele aanvragen voor verbouwingen niet beantwoorden aan

de hedendaagse normen, maakte duidelijk dat er nood is om de problematiek beter te regelen. De

gestelde vereisten betreffen onder meer minimumoppervlakten van de woningen, hoogtes onder

het plafond, kenmerken die bepalend zijn voor de hygiëne en de voorzieningen.265

262


Art. 4.3.1, § 1, 1°, b) en § 2 VCRO. 264

Art. 88, 5° BWRO. 265

www.gsv.irisnet.be/nl/projet/RRU_Titre_2_NL.pdf, 3.




76


204. Titel II bepaalt dat de bewoonbaarheidsnormen van toepassing zijn zowel op de bouw van

nieuwe woningen, als op bestaande woningen in geval van wijzigingen die betrekking hebben op

hun bewoonbaarheid. Dit ongeacht of deze handelingen en werken onderworpen zijn aan een

stedenbouwkundige vergunning. Onder een wijziging van de bewoonbaarheid moet worden

verstaan: de wijziging van een kenmerk van de woning dat wordt gereglementeerd door deze

Titel.266

205. Op te merken is dat het voldoen aan deze normen geen vrijstelling inhoudt van de

verplichting om te beantwoorden aan voorschriften van andere wetten, plannen of verordeningen.

Een voorbeeld hiervan vormt de Brusselse Huisvestingscode. Deze code behandelt specifieke

doelstellingen die te onderscheiden zijn van deze van Titel II. Het opzet van de code is toegespitst

op de toegang tot de woning aan de hand van normen aangaande de verhuur.267 De GSV streeft

een andere doelstelling na, maar bevindt zich wel binnen dezelfde context. Men dient te voldoen

aan beide voorschriften.

C. Hoofdbeginselen

206. Titel II bevat vier grote onderdelen. Een eerste onderdeel vormt de minimale afmetingen die

men in acht moet nemen. Bij een verbouwing geldt het principe dat deze in geen geval mag leiden

tot een vermindering van de bewoonbaarheid. Ten tweede dient men een minimum aan comfort

en hygiëne in de woning te waarborgen. Bijvoorbeeld de aanwezigheid van een badkamer,

keuken, voldoende natuurlijke verlichting, minimale ventilatie. Ten derde treden de voorzieningen

op de voorgrond, zoals de aansluiting aan het rioleringsnet. Deze aansluitingsverplichting geldt

naast de verplichte opvang van regenwater die voortvloeit uit Titel I.268 Ten slotte zijn er nog

enkele bijkomende normen voor gebouwen met meerdere woningen. Deze inrichtingen moeten

worden uitgerust met verplichte dienstlokalen, een parlofoniesysteem.269

266

Art. 1 Titel II B.Br.H.Reg. 21 november 2006. 267

Art. 5-16 Ord. houdende de Brusselse Huisvestingscode 17 juli 2003, BS 9 september 2009, laatst gewijzigd

bij Ord. Br.H.Reg. 1 april 2010, BS 9 april 2010. 268

Art. 16 Titel II B.Br.H.Reg. 21 november 2006. 269

www.gsv.irisnet.be/nl/projet/RRU_Titre_2_NL.pdf, 4.



77


207. Omtrent dit thema is in Vlaanderen de Vlaamse Wooncode van belang. De voorgaande

normen zijn dus ook op een dwingende wijze geregeld in het Vlaams Gewest. Men heeft hier

echter geen gebruik gemaakt van het instrument van de stedenbouwkundige verordeningen. Het

decreet beoogt diverse doelstellingen. De voornaamste betreffen het handhaven van de kwaliteit

van de woningen omtrent gezondheid, veiligheid en woonkwaliteit. Als bijkomende doelstelling

beoogt men de betaalbaarheid van woningen tot bevordering van gelijke kansen voor iedereen.270

Dit aspect behoort niet tot het onderwerp van het bestek, waardoor ik hierop niet zal ingaan.

208. De Vlaamse Wooncode is van toepassing op alle woningen die als hoofdverblijfplaats

dienen. Dit kunnen zowel koopwoningen, als huurwoningen zijn. De belangrijkste normen

hieromtrent zijn opgesomd in artikel 5 Vlaamse Wooncode: de oppervlakte van de

woongedeelten, sanitaire voorzieningen, verwarming, verlichting en verluchting, elektrische

installaties, algemene stabiliteit, toegankelijkheid en brandveiligheid. Het decreet is van belang

voor het bekomen van het conformiteitsattest geldig voor tien jaar, dat men nodig heeft om een

woning te kunnen verkopen of verhuren.271 Indien een woning niet voldoet aan voornoemde

vereisten, kan deze zelfs in onbewoonbare staat worden verklaard. In hoofdstuk V zijn de sancties

vermeld op de niet- naleving van het decreet.

§ 4. Titel III: Bouwplaatsen

A. Doelstelling

209. Werken die worden uitgevoerd op bouwwerven kunnen zorgen voor specifieke hinder voor

de omgeving. Meer bepaald voor de omwonenden, maar ook voor de mobiliteit. Daartoe beoogt

Titel III een beter beheer van de bouwplaatsen door enkele restricties te voorzien voor de

bouwheren.272 Het beantwoordt aan de doelstelling „de instandhouding, de gezondheid, de

veiligheid, de bruikbaarheid en de schoonheid van de wegen, de toegangen en de omgeving

ervan’.273

270

Art. 4 Vlaamse Wooncode. 271

Art. 7-14 Vlaamse Wooncode. 272


Art. 88, 3° BWRO.



78


210. Titel III is van toepassing op het ganse grondgebied van het Brussels Hoofdstedelijk Gewest.

Dit op de bouwplaatsen van alle soorten werken, die al dan niet zijn onderworpen aan een

stedenbouwkundige vergunning, zowel buiten als op de openbare weg.274

C. Hoofdbeginselen

211. De vereisten zijn vooral gericht op het respecteren van de rust, gezondheid en van de

veiligheid van de buurt. Er zijn normen opgenomen omtrent het vrachtverkeer. Men tracht de

zwakke weggebruikers te beschermen door de aanleg van een omgeleide doorgang.275 Dit is een

pad langs de bouwplaats voor het voetgangersverkeer.276 Vervolgens zijn beperkingen opgelegd

aan de bouwheer aangaande de werkuren, waarvan enkel in uitzonderlijke omstandigheden van

kan worden afgeweken.277 Deze bepaling geldt niet voor werken uitgevoerd door privépersonen

aan hun eigendom, op voorwaarde dat zij geen abnormale hinder veroorzaken.278 Daarnaast

bestaat nog een vrijstelling voor werken aan infrastructuur op de spoorlijnen.

Tot slot wordt men verplicht om bomen en hagen te beschermen en bij het einde van de werken de

openbare weg te herstellen, zoals bijvoorbeeld de verplichting tot het verwijderen van

wegmarkeringen.279 Bouwmaterialen mogen niet worden opgeslaan op de openbare weg, wel in

een begrensde ruimte.280


212. De enige regelgeving die in dit kader van kracht is in het Vlaams Gewest, is een

uitvoeringsbesluit op de wet betreffende het welzijn van de werknemers.281 In het KB betreffende

tijdelijke en mobiele bouwplaatsen legt men de nadruk op de veiligheid van de arbeiders.282

Terwijl men in Titel III „Bouwplaatsen‟ de rust, gezondheid en veiligheid van de buurt tracht te

respecteren. De vooropgestelde minimumnormen die in dit KB worden opgelegd, hebben

274

Art. 1 Titel III B.Br.H.Reg. 21 november 2006. 275

Art. 8, § 3 Titel III B.Br.H.Reg. 21 november 2006. 276

Art. 2, 3° Titel III B.Br.H.Reg. 21 november 2006. 277





Wet 4 augustus 1996 betreffende het welzijn van de werknemers bij de uitvoering van hun werk, BS 18

september 1996, 24.309, laatst gewijzigd bij wet 30 december 2009, BS 31 december 2009. 282

KB 25 januari 2001 betreffende de tijdelijke of mobiele bouwplaatsen, BS 7 februari 2001, 3.305.



79

bijgevolg een verschillende draagwijdte die zich situeert binnen het arbeidsrecht. Ik zal dan ook

niet gedetailleerd ingaan op de regelgeving.

Deze vaststelling houdt in dat niet op een dwingende wijze normen kunnen worden opgelegd om

bijvoorbeeld zwakke weggebruikers voldoende te beschermen nabij een mobiele bouwplaats.

§ 5. Titel IV: Toegankelijkheid van gebouwen voor personen met

een beperkte mobiliteit

A. Doelstelling

213. Het uitgangspunt is dat toegankelijkheid een recht is, ook voor personen met een beperkte

mobiliteit. Deze betrachting kadert binnen ‘de toegang voor de personen met verminderde

beweeglijkheid tot al dan niet bebouwde onroerende goederen of delen ervan toegankelijk voor

het publiek, tot installaties en wegen’.283 De voorgeschreven normen trachten dan ook om zowel

de toegang tot als de toegankelijkheid binnen een gebouw voor iedereen enorm te verbeteren. Op

die manier kunnen alle mensen op een gelijke manier deelnemen aan de verschillende activiteiten

in de maatschappij. Zo sluit men groepen, die een bijzondere aandacht vereisen, niet uit de

maatschappij, maar kunnen ze er zelf in deelnemen.284


214. In tegenstelling tot wat men op het eerste zicht zou verwachten, is de verordening niet alleen

van toepassing op openbare inrichtingen, maar ook op nieuwbouw en bepaalde bestaande

bouwwerken. Hieronder wordt verstaan: de werken die een ingrijpende wijziging tot gevolg

hebben.285 Een tweede verrassing is de niet- uitsluiting van gebouwen met erfgoedwaarde. Men

acht de toegankelijkheid belangrijker.

C. Hoofdbeginselen

215. Zoals eerder gezegd, bevat de verordening tweeërlei aard van normen. Ten eerste zijn er de

normen die betrekking hebben op de toegankelijkheid tot gebouwen. Zo zijn er regels betreffende

de toegangswegen, hellingen, trappen, deuren. Ook de normen voor de toegang tot parkeerruimten

behoren tot deze categorie.286 Ten tweede zijn er de normen die betrekking hebben op de

283

Art. 88, 7° BWRO. 284


Art. 1, § 4 Titel IV B.Br.H.Reg. 21 november 2006. 286

Art. 7 Titel IV B.Br.H.Reg. 21 november 2006.



80

beweeglijkheid binnen een gebouw: liften, gangen. Bovendien is ook de aanwezigheid van

aangepaste voorzieningen zoals badkamer, zitplaatsen, toiletten en loketten geregeld.287


216. Het Vlaams niveau beschikt eveneens over een gewestelijke verordening

„toegankelijkheid‟.288 Deze is reeds uitgebreid besproken. Indien we de verordeningen van beide

instanties naast elkaar leggen, merken we zeer grote gelijkenissen. De behandelde onderwerpen

zijn in beide gevallen identiek: de regeling van toegangswegen, hellingen, trappen, liften.

§ 6. Titel V: Thermische isolatie

A. Doelstelling

217. De belangrijkste reden tot het regelen van thermische warmte is energiebesparing en

comfortverhoging. Een geïsoleerde woning voelt namelijk warmer aan dan een niet- geïsoleerde

woning.289 Deze mogelijkheid tot regeling in een stedenbouwkundige verordening is voorzien in

artikel 88, 2° BWRO: ‘de thermische en akoestische kwaliteit van de bouwwerken, de

energiebesparingen en de energieterugwinning’.


218. De verordening betreffende thermische isolatie heeft betrekking op het ganse grondgebied

van het Brussels Gewest. De werken die aan de normen worden onderworpen, zijn deze uit artikel

98, § 1, eerste lid BWRO, waarvoor een stedenbouwkundige vergunning is vereist en een gebouw

betreft uit artikel 1, § 3 Titel V: woongebouwen, kantoorgebouwen, en schoolgebouwen.290

287


B.Vl.Reg. 5 juni 2009. 289

http://nl.wikipedia.org/wiki/Warmte-isolatie (consultatie 10 februari 2010) 290

Art. 1 Titel V B.Br.H.Reg. 21 november 2006.


http://nl.wikipedia.org/wiki/Warmte-isolatie


81

C. Hoofdbeginselen

219. De gestelde normen zijn veeleer van technische aard. De k- waarde, de warmte-

doorgangscoëfficiënt van de wanden van het warmteverlies van een gebouw, en het k- peil, het

peil van de globale warmte- isolatie, zijn de referentiewaarden waarmee de eisen worden

uitgedrukt.291 Voor gebouwen van onroerend erfgoed kunnen afwijkingen worden toegestaan.292


220. De energieprestatieregeling achtte men zodanig van belang dat dit werd opgenomen als

decretale beoordelingsgrond van een aanvraag tot stedenbouwkundige vergunning. Deze bepaling,

die aanvankelijk vermeld stond in artikel 100, § 3 DRO, is niet langer terug te vinden in de

nieuwe VCRO. Men heeft dit thema aldus uit de regeling van de ruimtelijke ordening gehaald. In

de Memorie van Toelichting bij het Aanpassingsdecreet is de volgende reden opgegeven. De

schrapping van de energieprestatie- eisen laat zich verklaren door de inwerkingtreding van de

decreetgeving houdende eisen en handhavingsmaatregelen op het vlak van de energieprestaties en

het binnenklimaat voor gebouwen en tot uitvoering van een energieprestatiecertificaat.293

221. Toch is het EPB- decreet zeer belangrijk.294 De overheid tracht hierdoor de burgers te laten

stilstaan bij hun energieverbruik. Het gemiddelde energieverbruik van een doorsnee woning is

momenteel veel te hoog.

De vooropgestelde normen betreffen enerzijds isolatie en anderzijds ventilatie. De overheid tracht

de burgers te mobiliseren aan de hand van enkele tips zoals compact bouwen, goede thermische

isolatie, de woning luchtdicht maken, voldoende ventileren, zonnewarmte benutten en efficiënt

verwarmen. Zij kan hierbij geen verplichting opleggen om daarbij bepaalde materialen al dan niet

te gebruiken, maar zij past wel een soort puntensysteem toe. De overheid stelt een maximaal E-

peil voorop.295 Deze maximale E- waarde is vanaf 1 januari 2010 verlaagd van honderd naar

tachtig. Op basis van vergelijkende studies met andere landen bleek het economisch haalbaar en

wenselijk om de aanvankelijke normen te verstrengen. Indien men de voorgestelde richtlijnen

opvolgt, zal men zonder probleem de vereiste normen halen. Het decreet voorziet in het bekomen

van een energieprestatiecertificaat binnen de zes maanden na de ingebruikname van de woning.

291

Art. 2, 4° en 5° Titel V B.Br.H.Reg. 21 november 2006. 292


MvT Parl.St. Vl.Parl. 2008-09, nr. 2011/ 1, 133. 294

Decr. 22 december 2006 houdende eisen en handhavingsmaatregelen op het vlak van de energieprestaties en

het binnenklimaat van gebouwen en tot invoering van een energieprestatiecertificaat en tot wijziging van artikel

22 van het REG- decreet, BS 27 maart 2007, laatst gewijzigd bij Decr.Vl.R. 8 mei 2009, BS 7 juli 2009, hierna

verkort EPB- decreet. 295

www.ond.vlaanderen.be/.../DeEnergieprestatieregelgevingIsVanKracht (consultatie 3 maart 2010).


http://www.ond.vlaanderen.be/.../DeEnergieprestatieregelgevingIsVanKracht


82

Men komt ter plaatse de nodige vaststellingen doen en levert het certificaat af indien aan alle eisen

is voldaan.296 Indien niet alles in orde blijkt te zijn, heeft men vooralsnog de kans om zich

conform het decreet te stellen binnen een vooropgestelde termijn. Als ook dat niet is gebeurd, kan

men een administratieve geldboete van 250 euro opleggen.297 Op die manier wordt een effectieve

toepassing van het decreet bereikt.

222. Het EPB- decreet is een voorbeeld van efficiënte regelgeving. Het bevat duidelijke normen,

die leesbaar zijn voor iedereen, hoewel zij eerder technisch van aard zijn. Bovendien is voorzien

in een goed controlesysteem waarbij men weet dat er steeds een controle ter plaatse volgt. Indien

toch inbreuken worden vastgesteld, kan men gemakkelijk een geldboete opleggen. Er dient geen

langdurige procedure aan vooraf te gaan. Het is echter een thema waarbij de mensen snel kunnen

worden gemotiveerd om maatregelen te nemen, aangezien het vooral voor henzelf voordelen

inhoudt, zoals een enorme verlaging van de energiefactuur.

§ 7. Titel VI: Reclame en uithangborden

A. Doelstelling

223. Titel VI regelt het stadsbeeld door de plaatsing van reclame-inrichtingen en uithangborden

die zichtbaar zijn vanaf de openbare ruimte strikt te reguleren. Hiermee beoogt men onder meer

een integratie van de reclame in het stedelijk landschap en een goede zichtbaarheid voor de

gebruikers. Deze regels kaderen in de ruimere doelstelling om de leefkwaliteit in de stad te

verbeteren.298 De algemene doelstelling uit het BWRO is ‘de instandhouding, de gezondheid, de

veiligheid, de bruikbaarheid en de schoonheid van de wegen, de toegangen en de omgeving

ervan’.299


224. De verordening heeft betrekking op alle handelingen aangaande de plaatsing van reclame-

inrichtingen en uithangborden, met inbegrip van de handelingen waarvoor geen voorafgaande

296

Art. 19-22 EPB- decreet. 297

Art. 23 EPB- decreet. 298


Art. 88, 3° BWRO.



83

stedenbouwkundige vergunning is vereist. Het beoogt alle reclameboodschappen die zichtbaar

zijn vanaf de openbare ruimte.300

De relevante omschrijvingen, die nodig zijn om het toepassingsgebied te kunnen afbakenen, zijn

terug te vinden in artikel 2 Titel VI. Het is namelijk van belang te weten wat men verstaat onder

„reclame‟ om te kunnen achterhalen of de verordening al dan niet van toepassing is.

C. Hoofdbeginselen

225. Titel VI is een zeer uitgebreide en gedetailleerde verordening. Zij is zeer ambitieus

opgesteld en telt maar liefst zevenenveertig artikels, wat in vergelijking tot de andere Titels zeker

in het oog springt.

226. De verordening houdt een gebiedsindeling in. Deze bestaat erin dat men de reglementering

aanpast aan de functies van iedere wijk. Op die manier komt men tot vier deelgebieden, waarbij

de regels gaan van zeer beperkend tot zeer soepel. Ten eerste „het verboden gebied‟, een zone

zoals het Schumanplein in Brussel of groene ruimten. Hierin geldt een verbod van reclame-

inrichtingen, men voorziet wel enkele uitzonderingen zoals „gelegenheidsreclame‟.301 Ten tweede

„het beperkt gebied‟, gelegen in gebieden met culturele en historische waarde. Ten derde „het

uitgebreid gebied‟ gesitueerd binnen de industriegebieden. Ten vierde „het algemeen gebied‟,

deze restcategorie omvat alle wegen die niet zijn opgenomen in de drie overige categorieën.302

227. Een tweede groot onderscheid wordt gemaakt naargelang de locatie van de inrichting (privé-

terrein of openbaar terrein) en het feit of het al dan niet gaat om lichtgevende reclame, alsook het

onderscheid naargelang de plaats ervan: op de zijgevel of op het dak. Het is duidelijk dat het de

man is die ter plaatse de reclame aanbrengt die zal moeten nagaan aan welke regels men juist

dient te voldoen conform de verordening.303

Tot slot legt men de verplichting op om ervoor te zorgen dat de reclame-inrichtingen geen

hinderlijke gevolgen hebben voor de bewoonbaarheid van de woningen en dat ze schoon worden

gehouden.304

300

Art. 1 Titel V B.Br.H.Reg. 21 november 2006. 301

Art. 2, 28° Titel VI B.Br.H.Reg. 21 november 2006. 302



Art. 6-7 Titel VI B.Br.H.Reg. 21 november 2006.




84


228. De enige rechtsgrond op hoger niveau om reclame op bepaalde plaatsen te verbieden of

beperken is het KB van 14 december 1959305 met een bijhorende omzendbrief.306 De toepassing

ervan is uitdrukkelijk opgeheven voor het Waals Gewest. Het belang ervan is zeer beperkt. Men

stelt regels op die toepasselijk zijn in de landschappen en langs de toeristische verkeerswegen, in

sommige bossen, langs waterlopen en langs sommige verkeerswegen. Het regelt bijgevolg niet op

algemene wijze het aanbrengen van reclame in de bebouwde kernen zoals we dit terugvinden in

de Brusselse gewestelijke verordening. Ik zal dan ook niet verder ingaan op deze regelgeving.

Door het gebrek aan een uniforme regeling voor het gehele Vlaams Gewest, gaan bepaalde

gemeenten zelf initiatief nemen om op lokaal niveau reclame aan beperkingen te kunnen

onderwerpen.307

§ 8. Titel VII: Wegen, toegangen ertoe en de naaste omgeving ervan

A. Doelstelling

229. Bij de aanleg van wegen moet men rekening houden met tal van facetten. Het belang van

onder meer de stedenbouwkundige kenmerken treedt naar voren, waarbij de aanleg bijdraagt tot

de verfraaiing van de stad in het bijzonder in een gebied van culturele waarde. Bovendien hecht

men belang aan de specialiteit van de wegen, de buurtactiviteiten, personen met een

functiebeperking, de veiligheid van alle weggebruikers, het comfort en het gemak.308

Hieruit blijkt dat men zeer doordacht te werk dient te gaan vooraleer men de werken start. De

verordening voorziet een brede waaier aan criteria waaraan men moet toetsen. Dit zal uiteraard

resulteren in een wegennet dat zoveel mogelijk aan ieders behoeften tracht te voldoen.309 Deze

betrachting kadert binnen de doelstelling van ‘de instandhouding, de gezondheid, de veiligheid, de

bruikbaarheid en de schoonheid van de wegen, de toegangen en de omgeving ervan’.310

305

KB 14 december 1959 waarbij regelen worden gesteld op het aanplakken en reclame maken, BS 4 januari

1960, laatst gewijzigd bij B.Vl.Reg. 25 juni 2004, BS 31 augustus 2004. 306

Omz. 22 juni 1960 betreffende de reglementering op het aanplakken en reclame maken. 307

Gemeenten zoals Aalter, Brugge, Deinze, Dendermonde, Ieper, Kortrijk, … 308

Art. 3 Titel VII B.Br.H.Reg. 21 november 2006. 309

www.gsv.irisnet.be/nl/projet/RRU_Titre_7_NL.pdf. 310

Art. 88, 3° BWRO.


85


230. De verordening betreft alle handelingen en werken met betrekking tot de wegen te lande, de

toegangen ertoe en de naaste omgeving ervan. Alsook de geringe werken die zijn vrijgesteld van

stedenbouwkundige vergunning en handelingen waarvoor artikel 98, § 3 BWRO wel een

stedenbouwkundige vergunning oplegt.311

C. Hoofdbeginselen

231. De regels worden onderverdeeld volgens de beoogde doelgroepen. In de afdeling van het

„voetgangersverkeer‟ regelt men de minimale doorgang die de veiligheid en het comfort voor de

voetgangers waarborgt. In de afdeling van de „lichte tweewielers‟ worden de minimale vereisten

van een fietspad opgelegd, dat dient vrij te zijn van hindernissen.312 De afdeling „parkeren‟

voorziet antiparkeervoorzieningen, zoals anti- parkeerpaaltjes.313 Een volgende afdeling betreft

het „openbaar vervoer‟. Hierin regelt men de haltes en wachthuisjes die reizigers moeten

beschermen tegen het slechte weer. De overige afdelingen behandelen hoogstammige bomen,

wegafbakening, stadsmeubilair, gelegenheidsdecoratie en verlichting.314 Dit acht men van belang

voor de verfraaiing en opwaardering van de stad, alsook voor de veiligheid.315


232. De Vlaamse regelgeving is ook op dit gebied summier. Men beschikt over de algemene

bouwverordening voetgangersverkeer.316 Indien we deze verordening naast Titel VII van de

Brusselse verordening leggen, is duidelijk vast te stellen dat deze laatste veel verregaander is. Zij

regelt op gedetailleerde wijze de bescherming van zwakke weggebruikers, algemene

wegeninfrastructuur, openbaar vervoer, wegafbakening. Geen van deze elementen zijn terug te

vinden in de genoemde bouwverordening. Men heeft hier een kans laten liggen om de wegen in

het algemeen te regelen en zich niet te beperken tot de voetpaden. Op dit gebied kan men zeker en

vast een goed voorbeeld nemen aan de hierboven besproken Titel VII. Misschien zou men kunnen

opteren omtrent dit thema de bestaande verordening te vernieuwen en uit te breiden met de

genoemde lacunes.

311

Art. 1, § 2 Titel VII B.Br.H.Reg. 21 november 2006. 312



www.gsv.irisnet.be/nl/projet/RRU_Titre_7_NL.pdf. 315


B.Vl.Reg. 29 april 1997 houdende vaststelling van een algemene bouwverordening inzake wegen voor

voetgangersverkeer, BS 7 mei 1997, 11.102.


86

§ 9. Titel VIII: Parkeernormen buiten de openbare weg

A. Doelstelling

233. Titel VIII heeft als voornaamste opzet: het aanpakken van het gewestelijk mobiliteitsbeleid

en de problematiek rond het parkeren. Dit kadert binnen de doelstelling van ‘de instandhouding,

de gezondheid, de veiligheid, de bruikbaarheid en de schoonheid van de wegen, de toegangen en

de omgeving ervan’.317 Het vervangt een eerdere omzendbrief met betrekking tot de beperking

van het aantal parkeerplaatsen.318

Ook de inwoners van de stadswijken wil men hiermee tegemoetkomen. Zij vinden nog maar

moeilijk parkeerplaatsen langs de openbare weg. Het fietsverkeer tracht men aan te moedigen

door te voorzien in degelijke fietsstallingen.319


234. De toepassing van de verordening wordt afgebakend tot de privéparkeerplaatsen buiten de

openbare weg én behorend bij de hoofdbestemming van een gebouw. Zij is niet van toepassing op

de openbare weg, noch op openbare parkeerplaatsen buiten de openbare weg die niet horen bij een

hoofdbestemming.320 Daarnaast zijn nog enkele specifieke gebieden gepreciseerd wat betreft de

woonfunctie en economische activiteiten.

C. Hoofdbeginselen

235. Het algemeen principe doorheen Titel VIII is het criterium van het bestemmingstype. Elke

functie heeft een eigen mobiliteitsprofiel. Tevens variëren de parkeernormen buiten de openbare

weg naargelang de locatie van een project. Een laatste criterium is de nabijheid van openbaar

vervoer. De gebieden worden ingedeeld in drie zones (A, B en C) naargelang een zeer goede of

matige bediening door het openbaar vervoer. De verschillende bestemmingen: gebouwen met

meerdere woningen, kantoren, oppervlakten voor handelszaken, zijn onderworpen aan

onderscheiden normen.321

317

Art. 88, 3° BWRO. 318

Omz. 12 december 2002 betreffende de beperking van het aantal parkeerplaatsen, BS 11 februari 2003. 319

www.gsv.irisnet.be/nl/projet/RRU_Titre_8_FR.pdf, 3. 320

www.gsv.irisnet.be/nl/projet/RRU_Titre_8_FR.pdf, 3. 321

www.gsv.irisnet.be/nl/projet/RRU_Titre_8_FR.pdf, 4.

http://www.gsv.irisnet.be/nl/projet/RRU_Titre_8_FR.pdf




87


236. Op dit moment bestaat geen equivalent omtrent het parkeerbeleid. Aangezien men over geen

dergelijke rechtsgrond beschikt, dient men andere instrumenten aan te wenden. Zo wordt hier

vaak gebruik gemaakt van het criterium van de goede ruimtelijke ordening.322 Op grond hiervan

kan men een stedenbouwkundige vergunning weigeren. De ongeschreven regel houdt in dat men

dient te voorzien in één en een halve parkeerplaats per woongelegenheid. Indien hieraan niet is

voldaan, zal men de weigering trachten te motiveren als onverenigbaar met de goede ruimtelijke

ordening. De specifieke reden hier is het creëren van een overbelasting van de omgeving en de

bestaande voorzieningen. Maar ze beschikken niet als een rechtsgrond om de vergunning

rechtstreeks te weigeren.

§ 10. Evaluatie van de gewestelijke verordeningen

237. De vernieuwde gewestelijke verordening is een voorbeeld van goede reglementering.

Zij is zeer duidelijk opgesteld. Er wordt voorzien in een vlot leesbare brochure, die gemakkelijk te

consulteren is via de officiële website van het Brussels Hoofdstedelijk Gewest.323 Deze

handleiding omvat een uitgebreide uiteenzetting van onder andere de doelstellingen, zodat de

mensen kunnen begrijpen waarom bepaalde regels worden opgelegd. Tevens worden illustrerende

tekeningen toegevoegd, om de tekst nog bevattelijker te maken. Hierdoor zijn de soms technische

regels voor iedereen begrijpelijk gemaakt.

238. De regels zijn opgesteld in duidelijke taal. De verordening bevat gedetailleerde voorschriften

van de meest diverse onderwerpen. Het Brussels Gewest heeft gebruik gemaakt van zo goed als

alle mogelijkheden die men krachtens artikel 88 BWRO in een stedenbouwkundige verordening

kan regelen. De andere gewesten kunnen hier zeker een voorbeeld aan nemen.

De keuze van een algemene verordening met een onderverdeling in Titels van de verschillende

onderwerpen, is zeer goed. Dit is te verkiezen boven de bestaande praktijk zoals die bestaat in het

Vlaams Gewest, waarbij men om de paar jaren een verordening uitvaardigt, allemaal afzonderlijk

van elkaar.

322

Art. 4.3.1, § 1, 1°, b) en § 2 VCRO. 323

www.gsv.irisnet.be.


88



A. Vaststellingsprocedure

239. De gemeenteraad kan voor een deel of het volledige grondgebied van haar gemeente

stedenbouwkundige verordeningen vaststellen. Deze hebben betrekking op dezelfde materies als

die van de gewestelijke verordeningen, die de gemeentelijke verordeningen enkel kunnen

aanvullen.

Dit ontwerp dient een openbaar onderzoek te ondergaan gedurende dertig dagen, volgens de

specifieke regeling die ook voor onteigeningsplannen geldt. De gemeente moet echter zelf het

voorgeschreven bericht van onderzoek aanplakken aan het gemeentehuis en op een voldoende

aantal plaatsen van het gebied dat bij het ontwerp van de verordening betrokken is.324 Vervolgens

dient de overlegcommissie haar advies uit te brengen binnen de vijfenveertig dagen na de sluiting

van het openbaar onderzoek.325 De uiteindelijke goedkeuring gebeurt door de Regering binnen de

drie maanden na ontvangst van het dossier.326

De bekendmaking van de verordeningen bestaat uit twee luiken. Enerzijds de bekendmaking bij

uittreksel in het Belgisch Staatsblad, anderzijds de bekendmaking ervan in het gemeentehuis.327

B. Gemeentelijke verordeningen die dateren van vóór de GSV

240. Voor de gemeentelijke stedenbouwkundige verordeningen die dateren van vóór de GSV

voorziet men twee belangrijke principes die men steeds voor ogen dient te houden.

Ten eerste de opheffing van de niet- conforme bepalingen van de gemeentelijke

stedenbouwkundige verordeningen. Deze opheffing gebeurt automatisch, zonder dat de GSV moet

aangeven welke bepaling van de gemeentelijke plannen niet conform zijn. Het betreft een

impliciete opheffing. Het volgende voorbeeld schept duidelijkheid. Als we artikel 4 van Titel I

van de GSV bekijken, voorziet deze een maximale bouwdiepte die gelijk is aan drie vierden van

de diepte van het terrein. Indien een gemeentelijke verordening een grotere bouwdiepte voorziet,

kan deze niet worden toegepast, aangezien zij niet conform de GSV is. Indien een gemeentelijke

324

R. VEKEMAN, “Stedenbouwkundige verordeningen” in X., Het onroerend goed in de praktijk, Mechelen,

Kluwer, 2002, afl. 160-5. 325

J. RUTGEERTS, Handboek Ruimtelijke Ordening in Vlaanderen & in Brussel. Editie 2005, Gent, 2005,

Academia Press, 457. 326

Art. 93 BWRO. 327

Art. 91-93 BWRO.


89

verordening een kleinere bouwdiepte voorziet kan deze wel worden toegepast. Indien een

gemeentelijke verordening een precisering aanbrengt dat niet is geregeld in de GSV kan ook deze

verordening toepassing vinden.328

Ten tweede de aanpassing van de gemeentelijke verordening aan de bepalingen van de

gewestelijke verordening. De gemeenteraad dient op eigen initiatief, binnen een vooropgestelde

termijn, de gemeentelijke bepalingen aan te passen.329 Dit heeft als doel de leesbaarheid van de

gemeentelijke verordening te garanderen. Indien de aanpassing toch niet is gebeurd, dan mag de

overheid bij een aanvraag van stedenbouwkundige vergunning geen rekening houden met deze

strijdige bepalingen.330

C. Gemeentelijke verordeningen die dateren van na de GSV

241. Een gemeentelijke verordening kan, indien zij conform is, een GSV aanvullen en

nauwkeurigere bepalingen bevatten.331 Zelfs indien deze bepalingen niet in de GSV aan bod

komen. De gemeentelijke verordening mag er echter in geen geval van afwijken, aangezien de

GSV van hiërarchisch hoger niveau is.332 Men mag dus wel strengere regels opnemen in een

gemeentelijke verordening.333

D. Situatie na de vernieuwde GSV : begeleiding van de gemeenten

242. Sinds de goedkeuring van de GSV heerst een grote rechtsonzekerheid inzake gemeentelijke

stedenbouwkundige verordening. Het is immers zeer moeilijk om te bepalen welke gemeentelijke

verordeningen van kracht zijn gebleven. De meeste bouwverordeningen zijn verouderd en dat stelt

problemen. Vele, zo niet alle, gemeenten zouden die willen opheffen en vervangen door nieuwe

normen die rekening houden met de moderne technieken. Het probleem dat zich stelt, is dat de

diensten stedenbouw reeds overbelast zijn door de bijwerking van de bijzondere

bestemmingsplannen, de opstelling van de gemeentelijke ontwikkelingsplannen en de afgifte van

bouwvergunningen.334 Vanuit dit opzicht, heeft men er vanuit het hogere niveau voor geopteerd

de gemeenten zoveel mogelijk te begeleiden om tot een correcte situatie te komen. Zo heeft men

een model opgesteld dat de gemeenten kunnen hanteren bij het opstellen van een gemeentelijke

328


Art. 95 BWRO. 330


Art. 91 BWRO. 332

Art. 119 Nieuwe Gemeentewet. 333


www.brussel.be/artdet.cfm/4909 (consultatie 18 maart 2010).




http://www.brussel.be/artdet.cfm/4909


90

verordening. Bovendien voorziet men een commentaar en vademecum dat verschillende vragen

over de gemeentelijke stedenbouwkundige verordeningen beantwoordt.335


243. Aangezien het Brussels Hoofdstedelijk Gewest slechts uit negentien randgemeenten bestaat,

zijn de gemeentelijke stedenbouwkundige verordeningen van minder belang.336 Ik zal mij dan ook

beperken tot een uiteenzetting van de krachtlijnen hieromtrent.

244. Wegens de recent uitgevaardigde en reeds uitvoerig besproken gewestelijke

stedenbouwkundige verordening, zijn veel gemeenten geneigd zich uitsluitend hierop te baseren.

Uit bevraging is vast te stellen dat men deze verordening zeer geslaagd vindt. Verschillende

thema‟s worden volgens hen op een goede en duidelijke manier geregeld. De gemeentelijke

verordeningen die dateren van vóór de GSV dienden hieraan te worden getoetst. Indien deze niet

conform bleken, dienden ze te worden aangepast of geschrapt. Daarom opteren vele gemeenten

ervoor om hun gemeentelijke verordening niet langer te actualiseren. Na de afschaffing ervan,

geven zij de voorkeur aan de algemene toepassing van de gewestelijke stedenbouwkundige

verordening. Een andere reden die men aanhaalt voor het beperkt aantal gemeentelijke

verordeningen is de hoge werklast die dergelijke verordening met zich meebrengt. Men acht het

wenselijk om voorrang te geven aan de vergunningverlening.

Slechts een aantal gemeenten opteren ervoor toch een eigen stedenbouwkundige verordening uit

te vaardigen. Voor hen is de motivatie gelegen in de lokale en specifieke noden op het

grondgebied van de gemeente.

245. Uit eigen ondervinding blijkt het zeer moeilijk om op eenvoudige wijze informatie terug te

vinden over het in een gemeente al dan niet bestaan van een gemeentelijke stedenbouwkundige

verordening. Quasi geen enkele gemeente maakt op haar officiële website melding of zij al dan

niet over een gemeentelijke verordening beschikt. Uitzonderingen hierop zijn de stad Brussel en

de gemeente Sint- Gillis. Er is ook geen allesomvattende lijst, van hogerop samengesteld, voor

335

F. LAMBOTTE en O. EVRARD, “De gemeentelijke stedenbouwkundige verordeningen van het Brussels

Hoofdstedelijk Gewest”, 2008, www.avcbvsgb.be/documents/documents/amenagement/vademecum-

stedenbouwkundige-verordeningen.pdf. 336

www.bruxelles.irisnet.be/nl/region/region_de_bruxelles-capitale/communes.shtml (consultatie 18 maart

2010).

http://www.avcbvsgb.be/documents/documents/amenagement/vademecum-stedenbouwkundige-verordeningen.pdf

http://www.avcbvsgb.be/documents/documents/amenagement/vademecum-stedenbouwkundige-verordeningen.pdf

http://www.bruxelles.irisnet.be/nl/region/region_de_bruxelles-capitale/communes.shtml


91

handen, die melding maakt van de gemeenten met hun al dan niet uitgevaardigde gemeentelijke

stedenbouwkundige verordening. Dit is wel voorzien in het Vlaams Gewest.337

Men dient zeker aandacht te hebben voor dit probleem van gebrekkige toegang tot volledige

informatie.


246. Gezien het geringe belang en het beperkt aantal verordeningen, zal ik hier geen uitgebreide

bespreking geven van alle bestaande gemeentelijke verordeningen.

247. Toch is de gemeentelijke verordening van de stad Brussel vermeldenswaardig.338 Deze

verordening is een typevoorbeeld van de andere bestaande verordeningen in dit gewest. Men legt

hier steeds de nadruk op de kenmerken van de gebouwen en het uitzicht ervan, zodat men tot een

harmonieus geheel komt. Ook in de verordening van Brussel is deze eigenschap terug te vinden.

Brussel opteerde ervoor om zeer recent een algemene verordening uit te vaardigen, het vormt een

geheel van allesomvattende regels. De stad werd geconfronteerd met specifieke noden. Zo is er de

Grote Markt van Brussel, sinds 1998 op de lijst van Werelderfgoed opgenomen, die een

bijzondere regeling behoeft. De wijk rond de Grote Markt bevat heel wat gebouwen uit de

zeventiende eeuw. De gevels vormen een harmonisch geheel binnen de gedeeltelijk

middeleeuwse, kronkelende straatjes.339 De bijlagen bij de verordening bakenen aan de hand van

een duidelijke kaart het grondgebied af waarbinnen deze specifieke regels van toepassing zijn.

248. De algemene doelstelling is het bijdragen tot de bescherming en waardering van de

gebouwen. Dit bereikt men door de commerciële uitdrukking, de esthetische en de architecturale

kwaliteit van de gebouwen te verbeteren, alsook door een mix te verzekeren tussen de handel,

toerisme en huisvesting.340 De algemene betrachting is het behoud van een homogeen geheel van

gebouwen met respect voor het oorspronkelijke karakter ervan.

337

www2.vlaanderen.be/ruimtelijk/vergunningen/verordeningen/verordeningeninternet_1.html. 338

B.Gem.R. Brussel 15 december 2008, BS 19 mei 2009, www.brussel.be/artdet.cfm/5437. 339

http://www.brussel.be/artdet.cfm/4909. 340

http://www.brussel.be/artdet.cfm/4909.


92

Zoals gezegd, handelt een belangrijk onderdeel van de gemeentelijke verordeningen over de

karakteristieken van bouwwerken en hun omgeving. Hierin komen onder meer de gevels,

binneninrichtingen en uitsprongen aan de straatgevel aan bod. Vervolgens regelt men de plaatsing

van reclame en uithangborden. Hierin gelden bijzondere voorschriften binnen de perimeter van de

Unesco en Grote Markt.

249. De meeste gemeentelijke verordeningen zijn niet geheel van toepassing op het ganse

grondgebied van de gemeente. Een duidelijk voorbeeld hiervan is de algemene gemeentelijke

verordening van Sint- Gillis. Zij bevat bijvoorbeeld een onderverdeling in verschillende

categorieën naar gelang zij van uitzonderlijke, merkwaardige of van interessante kwaliteit zijn.341

In de eerste categorie zijn de regels veel strenger dan in de laatstgenoemde categorie. Bijlage één

bij de verordening geeft een opsomming weer van de straten waarin welke regels van de

verordening toepassing vinden.

De gemeentelijke stedenbouwkundige verordeningen, die vaak de nadruk leggen op het uitzicht

van gebouwen en het behoud van oorspronkelijke bouwstijlen, onderscheiden zich van deze in het

Vlaams Gewest.


250. Wegens het gebrek aan uitgebreide informatie, is het moeilijk een allesomvattend oordeel te

vellen over de stedenbouwkundige verordeningen op dit niveau. Het is duidelijk op te merken dat

de gemeenten zonder specifieke noden genoegen nemen met de toepassing van de uitgebreide

gewestelijke verordening. Dit is logisch aangezien deze verordening zeer veel onderwerpen op

een goede manier behandelt. Gemeentelijke verordeningen kunnen dan nog weinig meerwaarde

bieden, aangezien deze niet kunnen afwijken van de gewestelijke. Enkele gemeenten, zoals

Brussel, zijn genoodzaakt nog bijkomende voorschriften op te leggen wegens lokale noden. De

gewestelijke verordening regelt deze specifieke problemen niet of onvoldoende. Voor deze

gemeenten is het opleggen van een eigen gemeentelijke verordening zeer nuttig.

341

Bijlage 2 B.Gem.R. Sint- Gillis mei 1994.

Hoofdstuk IV. Het Waals Gewest

93

HOOFDSTUK IV. HET WAALS GEWEST



A. Artikel 57 Waals Wetboek Ruimtelijke Ordening

251. In artikel 57 WWRO is de juridische grondslag opgenomen om op het niveau van de

Executieve, het gewestelijke niveau, algemene stedenbouwverordeningen vast te stellen.342

De te bereiken doelstellingen zijn:

1. De gezondheid, de stevigheid en de fraaiheid van de bouwwerken, de installaties en hun

omgeving, alsmede hun veiligheid, met name de beveiliging tegen brand en overstroming.

2. De instandhouding, de gezondheid, de veiligheid, de bruikbaarheid en de schoonheid, van de

wegen, hun toegangen en hun omgeving.

3. De aanleg van voorzieningen van openbaar nut ten behoeve van gebouwen, met name wat

betreft de water-, gas- en elektriciteitsvoorziening, de afstandsverwarming, de telecommunicatie

en de vuilophaling.

4. Het ongehinderd verblijf van de personen in toeristenoorden, met name door voorkoming van

lawaai, stof en rook bij de uitvoering van werken, en door deze werken op bepaalde uren en dagen

te verbieden.

5. De thermische en akoestische kwaliteit van de bouwwerken, de energiebesparingen en de

terugwinning van energie.

6. De toegankelijkheid voor personen met een beperkte beweeglijkheid van ruimten en gebouwen

of delen van gebouwen die toegankelijk zijn voor het publiek.

252. Momenteel zijn vijf gewestelijke verordeningen van toepassing in het Waals Gewest. Deze

zijn onder te verdelen in twee subcategorieën. Enerzijds de verordeningen van stedelijke en

esthetische aard. De verordening bouwwerken in landelijk gebied, uithang- en reclameborden en

bescherming van sommige gemeenten. Anderzijds de verordeningen van technische aard.343 De

verordening thermische isolatie en toegankelijkheid voor gehandicapten.

342

Waals Wetboek van Ruimtelijke Ordening, Stedenbouw, Patrimonium en Energie 14 mei 1984, BS 25 mei

1984, 6.939, laatst gewijzigd bij Decr.W. 4 februari 2010, BS 4 maart 2010, hierna verkort WWRO. 343

J. VAN IJPERSELE en B. LOUVEAUX, Le droit de l’urbanisme en Belgique et dans ses trois régions, Brussel,

Larcier, 2006, 290.


94

253. De verordeningen zijn qua toepassing van tweeërlei aard. Enerzijds zijn er de verordeningen

met zonering. Deze zijn ingegeven vanuit de noodzaak tot het behoud van de harmonie en

architecturale karakteristieken van bepaalde wijken en buurten. Men voorziet specifieke

voorschriften, die vaak strikter zijn dan de voorschriften voor het overige grondgebied. Anderzijds

zijn er ook algemene verordeningen. Deze vinden toepassing op het gehele grondgebied waarop

de verordening betrekking heeft.344

Een algemene vaststelling is dat de technische verordeningen van algemene aard zijn wat hun

toepassing betreft. De verordeningen van esthetische aard zijn veeleer verordeningen met

zonering.345

254. Opmerkelijk is dat alle bestaande gewestelijke verordeningen integraal zijn ingeschreven in

het Waals Wetboek Ruimtelijke Ordening. Men kan deze bijgevolg zeer gemakkelijk consulteren,

door enkel het WWRO te raadplegen. Dit zorgt er wel voor dat het WWRO zeer omvangrijk

wordt. Het vormt een voordeel voor de rechtsonderhorige, aangezien deze niet op zoek dient te

gaan naar afzonderlijke besluiten die de verordening bevatten. Dit is nog steeds het geval voor de

gewestelijke verordeningen in het Vlaams Gewest, die niet in de VCRO zijn uitgeschreven.

255. De stedenbouwkundige verordeningen kunnen geen vergunningsplicht invoeren voor

vrijgestelde handelingen en werken. Dit in tegenstelling tot hetgeen is bepaald voor het Vlaams

Gewest, waar dit wel nog steeds mogelijk is.346

256. Uit het reglementaire karakter van een verordening volgt dat een vergunning enkel mag

worden afgeleverd, mits conformiteit met de bestaande verordeningen. Deze verplichting geldt

niet alleen voor een stedenbouwkundige vergunning en verkavelingsvergunning, maar ook voor

vergunningverlenende instanties werkzaam in verwante aangelegenheden van ruimtelijke

ordening. Een voorbeeld hiervan is de milieuvergunning.347

344


Larcier, 2006, 290. 345

A.-V. BARLET en J.-P. REYBROECK, Règles et permis d’urbanisme en Région wallonne, UGA, 113. 346


Larcier, 2006, 296. 347

RvS 8 december 2003, nr. 126.154.


95


257. Het WWRO voorziet geen specifieke vaststellingsprocedure voor de stedenbouwkundige

verordeningen op het gewestelijk niveau. Bijgevolg kan men ervan uitgaan dat deze worden

herzien en gepubliceerd volgens het reguliere procédé. Dit resulteert in de vaststelling dat zij in

principe niet zijn onderworpen aan een openbaar onderzoek. Bovendien hoeft men geen verplicht

advies inwinnen. Ook in tegenstelling tot het opstellen van ruimtelijke structuurplannen, hoeven

de stedenbouwkundige verordeningen niet het voorwerp te zijn van een evaluatie omtrent de

effecten op het milieu of een grensoverschrijdend overleg.348

§ 2. Beschermde gebieden van sommige gemeenten

258. In het Waals Gewest schenkt men zeer veel aandacht aan het uitzicht van gebouwen en het

behoud van het architecturale karakter van woningen. Deze gewestelijke verordening kadert

binnen dit uitgangspunt.349 Het bevat stedenbouwkundige voorschriften die zich situeren binnen

de voorziening van fraaiheid van de bouwwerken en hun omgeving.350 De rode draad doorheen

deze verordening is het zoveel mogelijk in stand houden van de gebouwen in hun huidige

feitelijke toestand. Dit is voornamelijk van belang voor de voorzichten van de gebouwen.

259. Men voorziet geen algemene toepassing, wel een duidelijke afbakening waar de

desbetreffende regels dienen te worden toegepast. Deze zonering heeft als reden dat deze

verordening enkel van toepassing is in bepaalde delen van de gemeenten, die een bijzondere

bescherming behoeven omtrent dit thema.351 De omtrek van de beschermde gebieden,

goedgekeurd door de Executieve na advies van de betrokken gemeenteraden, is afgebakend in

bijlage 33 van het WWRO.

De verordening bevat onder meer regels in verband met het uitzicht, gevels en dakbedekking van

gebouwen. Ook verplichtingen tot het aanleggen van hoven, tuinen en parkeergelegenheid. Deze

vereisten worden kort toegelicht.

348

A.-V. BARLET en J.-P. REYBROECK, Règles et permis d’urbanisme en Région wallonne, UGA, 135. 349

B.W.Gew.Ex. 9 juli 1987, BS 18 september 1987, 13.609. 350

Art. 57, 1° WWRO. 351

M. DELNOY, Le CWATUP expliqué, Liège, Edipro, 2002, 132.


96

A. Gevels en daken

260. Alle afmetingen betreffende de gevels zijn gereguleerd. Zowel de breedte, hoogte als de

gebruikte materialen en gevelspitsen dienen aan de vooropgestelde vereisten te voldoen. Zo

dienen de gevels te worden uitgevoerd in materialen waarvan de kleurschakering die van de

traditionele materialen benadert.

Bovendien moeten de daken in harmonie zijn met de plaatselijke traditionele gebouwen. Ook hier

zijn de hellingen en gebruikte materialen vastgelegd. Hier geldt hetzelfde uitgangspunt als bij de

gevels.

B. Wegverharding en nutsvoorziening

261. Ook dit onderdeel bevestigt het principe dat men zoveel mogelijk moet behouden van

hetgeen reeds bestaat. Voor de bestrating van wegen en pleinen mogen eventueel wel

hedendaagse materialen worden gebruikt, maar enkel voor zover zij bijdragen tot het behoud en

het herstel van het traditionele karakter van de bestrating.

Nutsvoorzieningen dienen zoveel als mogelijk te worden ingegraven zodat ze zo weinig mogelijk

opvallen.

Straatmeubilair, zoals fonteinen, banken en vuilnisbakken, moeten op een verantwoorde wijze

worden geplaatst binnen het bestaande kader. Hierbij zal men een studie moeten opmaken omtrent

de afmetingen, vormgeving, kleuren en materialen.

C. Parkeren van voertuigen

262. Tot slot vermeldt een bepaling enkele vereisten voor parkeerplaatsen. Zo moet iedere

nieuwe parkeerplaats in open lucht worden voorzien van een keibestrating. Men mag echter geen

bomen hakken om parkeerplaatsen te kunnen aanleggen.

§ 3. Thermische isolatie

263. Een opvallend kenmerk van deze verordening die het bevorderen van isolatie en ventilatie

beoogt, is de indeling volgens het gebruik en de bestemming van het gebouw.352 De voorschriften

die men moet volgen, zijn afhankelijk van het gebruik van het bouwwerk. Men onderscheidt

woongebouwen, kantoor- en schoolgebouwen, bestaande gebouwen die worden verbouwd met

352

B.W.Reg. 15 februari 1996, BS 30 april 1996, 10.563.


97

een wijziging van bestemming tot woongebouw of kantoor- of schoolgebouw en bestaande

gebouwen die worden verbouwd zonder een wijziging van bestemming.353

Het tweede onderdeel handelt over de vereisten van ventilatie en luchtverversing.

Een uitzondering is voorzien voor de bescherming van het erfgoed.354

Het toezicht op de conformiteit van de gebouwen is toegewezen aan ambtenaren die daartoe

gemachtigd zijn.

§ 4. Toegankelijkheid voor gehandicapten

264. Het toepassingsgebied van deze verordening beperkt zich tot de voor het publiek

toegankelijke gebouwen, zoals we dit zien in de twee andere gewesten355 Enkele voorbeelden

hiervan zijn: ziekenhuizen, scholen, stations.356 Ook een cinéma complex behoort tot het

toepassingsgebied van de verordening. Zo werd een bioscoopuitbater reeds burgerrechtelijk

veroordeeld wegens het niet- naleven van deze reglementering en het niet voldoende toegankelijk

maken van zijn inrichting.357

Men legt bijvoorbeeld eisen op omtrent de parkeerruimten, voetpaden, toegangswegen, deuren en

sanitaire faciliteiten. Eventueel kunnen afwijkingen worden toegestaan door de minister.358

Aangezien dit onderwerp reeds uitgebreid is aan bod gekomen en het een gelijkaardige regeling

betreft, zal ik hier niet opnieuw in detail op de regelgeving ingaan.

§ 5. Bouwwerken in landelijk gebied

265. De toepassing van de verordening is beperkt tot bepaalde gemeenten, of delen van deze

gemeenten.359 Deze gebieden zijn opgenomen in een lijst uitgevaardigd door de regering.360 Men

legt eisen op die overeenstemmen met de normen die eigen zijn aan de verschillende regio‟s: het

Henegouws leemplateau, het Brabants leemplateau, Haspengouw, het land van Herve, Condroz,

353

M. DELNOY, Le CWATUP expliqué, Liège, Edipro, 2002, 132. 354


B.W.Gew.Ex. 19 december 1984, BS 20 maart 1985, 3.349. 356

Art. 322/9 WWRO. 357

RvS 24 mei 2004, nr. 131.651. 358

Art. 322/11, laatste lid WWRO. 359

B.W.Gew.Ex. 10 juli 1985, BS 7 maart 1986, 3.066. 360

MB 23 december 1987, BS 21 mei 1998; MB 5 december 1990, BS 20 juli 1991; MB 11 juni 1992, BS 19

september 1992; MB 27 december 1998, BS 26 januari 1999; MB 7 juni 1999, BS 15 oktober 1999.


98

Fagne- Famenne, de Ardennen en Lotharingen.361 Zij betreffen voornamelijk het respecteren van

het landelijk karakter en regionale bouwstijlen.362

266. De algemene stedenbouwkundige voorschriften betreffen de inplantingen van volumes en de

inrichting van hun toegang, de garages aan de straatzijde, de daken en de samenhang van de

materialen. Deze algemene regels worden per grondgebied gespecificeerd met concrete normen.

Indien we het grondgebied van de Ardennen van naderbij bekijken, zien we dat men zeer

specifiek vastlegt wat het algemene uitzicht van een woning zal zijn. Zo is er de verplichting van

gebruikte materialen van leisteen of bepleistering. Dit beperkt toch wel zeer sterk de

keuzemogelijkheden voor de bewoners en mensen die een gebouw willen oprichten. Dit resulteert

wel in eenvormigheid en het behoud van het authentieke karakter van de omgeving.

267. Men heeft echter wel voorzien in afwijkingsmogelijkheden, deze kunnen evenwel geen

algemene draagwijdte hebben. Dit betekent dat zij zal beperkt zijn tot de aanvragen van

bouwvergunningen. De minister of gemachtigd ambtenaar zal deze afwijking moeten beoordelen

in het kader van de plaatselijke stedenbouwkundige omstandigheden.363

§ 6. Uithang- en reclameborden

268. De verordening is van toepassing op reclame364, bestemd om op een onroerend goed te

worden bevestigd, die vanaf de openbare weg zichtbaar is.365 Men voorziet in bepalingen die een

verbod opleggen om op bepaalde plaatsen reclame aan te brengen. Zoals een verbod tot reclame

op voor godsdienstuitoefening bestemde gebouwen, natuurgebieden, of gebouwen opgenomen in

een beschermingslijst of een monumentenlijst.366 Bovendien legt men een voorafgaande

vergunningsplicht op voor het aanbrengen van reclame of uithangborden. Deze verplichting geldt

echter niet voor de plaatsing van reclameborden op het domein van de openbare wegen.367 Verder

legt men specifieke eisen op waar de reclameborden precies kunnen worden aangebracht. In deze

361

Art. 322/13 WWRO. 362


Art. 322/23 WWRO. 364

B.W.Gew.Ex. 15 november 1990, BS 24 mei 1991, 11.343. 365

Art. 322/26 WWRO. 366

Art. 322/29 WWRO. 367

Art. 322/30 WWRO.


99

verordening is geen onderverdeling terug te vinden, zoals in de Brusselse gewestelijke

verordening Titel VI „Reclame en uithangborden‟, waarbij verschillende normen worden

toegepast, afhankelijk van het gebied.

§ 7. Evaluatie van de gewestelijke verordeningen

269. Het instrument van de stedenbouwkundige verordeningen wordt in het Waals Gewest veel

intensiever aangewend. Men reglementeert zowel in stedelijke als in landelijke gebieden op een

strikte wijze de bouwactiviteiten. De meest voorname doelstelling is de eerbiediging van de

regionale bouwstijlen. Deze invalshoek is veel minder terug te vinden in zowel het Brussels, als

het Vlaams Gewest.

270. De gewestelijke verordeningen worden integraal in het WWRO ingevoegd. Dit zorgt voor

een gemakkelijke toegankelijkheid voor de rechtsonderhorige tot volledige informatie. Dit

resulteert in een zeer omvangrijke basistekst van regeling van de ruimtelijke ordening.

271. Men maakt dikwijls gebruik van het zoneren van gebieden, waardoor sommige

verordeningen niet van toepassing zijn op het hele grondgebeid. Dit houdt verband met lokale

noden en specifieke problemen in bepaalde gebieden. Het zou onnodig zijn deze strikte regels op

te leggen in gebieden waarin deze noden zich niet of in veel mindere mate voordoen.

Algemeen kan worden gesteld dat men hier op een zeer goede en efficiënte manier omgaat met

het gebruik van de stedenbouwkundige verordeningen.


100



A. Artikel 58-59 Waals Wetboek Ruimtelijke Ordening

272. De bevoegdheid voor gemeenten om een stedenbouwkundige verordening uit te vaardigen,

is voorzien in artikel 58 WWRO. De mogelijk te behandelen thema‟s zijn identiek aan deze van

de gewestelijke verordeningen.368 Deze voorschriften kunnen de algemene verordeningen

aanvullen.369 Artikel 59, § 2 WWRO vermeldt uitdrukkelijk de mogelijkheid om van een

gemeentelijke verordening af te wijken. Dit is toegestaan op gemotiveerd voorstel van het college

van burgemeester en schepenen of op gunstig advies van de Executieve of een gemachtigd

ambtenaar. Men dient hierin aan te duiden waarin het plan de stedenbouwkundige en

bouwkundige voorschriften niet schaadt.

273. De gemeenten zijn verplicht om op eigen initiatief of binnen een bepaalde termijn de

bestaande gemeentelijke verordeningen aan de voorschriften van de hogere verordeningen aan te

passen.370 Dit is ingegeven vanuit het algemeen principe van de normenhiërarchie. De

gemeentelijke verordeningen staan op een lager niveau en dienen bijgevolg in overeenstemming

te zijn met de hogere verordeningen.371


274. Op het gemeentelijk niveau is een specifieke opmaakprocedure voorzien in artikel 59

WWRO, dit in tegenstelling tot de gewestelijke verordeningen.372 De vaststellingsprocedure

begint bij het opstellen van een ontwerpverordening.

275. Het initiatief hiertoe komt van de gemeenteraad. Men onderwerpt het voorstel aan een

openbaar onderzoek gedurende dertig dagen. De gemeenteraad neemt de verordening aan en

maakt deze over aan de Executieve ter goedkeuring.373

Men voorziet niet in een bekendmaking in het Belgisch Staatsblad. De verplichting tot

aanplakking die voortvloeit uit artikel 112 Nieuwe Gemeentewet vindt wel toepassing.374

368

Art. 57 WWRO. 369

Art. 59 WWRO. 370

Art. 59, § 3 WWRO. 371



Art. 59, vijfde lid WWRO. 374

M. DELNOY, Le CWATUP expliqué, Liège, Edipro, 2002, 139.


101


276. Het belang van de gemeentelijke verordeningen is relatief beperkt. Slechts tweeënveertig

gemeenten van de tweehonderd tweeënzestig namen tot nog toe dergelijk initiatief. Dit is slechts

een zeer klein aantal, ongeveer 16,03 %.375 In vergelijking tot het percentage van de Vlaamse

gemeenten die reeds een gemeentelijke verordening uitvaardigden, ongeveer 77 %, is het

percentage hier dus veel lager.

Gezien het minimale belang, zal ik niet uitgebreid ingaan op alle bestaande gemeentelijke

verordeningen. Hieronder volgt een kort overzicht aan de hand van een aantal verschillende

indelingen.

A. Indeling volgens provincie

277. Gezien het lage aantal gemeentelijke verordeningen over het hele Waals Gewest, zien we

bijgevolg ook een lage verspreiding over de verschillende provincies. In de provincie Waals

Brabant is het hoogste percentage verordeningen aanwezig, ongeveer 22,22 %. Het laagste

percentage is terug te vinden in Luxemburg, waar slechts 9,09 % van de gemeenten reeds

dergelijk initiatief genomen hebben.

375

mrw.wallonie.be/DGATLP/DGATLP/Pages/.../SSC-RCU.pdf.

42

6

1513

4 4


102

B. Indeling volgens periode

278. Een opmerkelijke vaststelling bij de indeling van de verordeningen volgens periode waarin

zij werden uitgevaardigd, is dat geen enkele gemeentelijke verordening dateert van vóór de

periode van de Stedenbouwwet. De verdeling tussen de andere twee periodes is gelijklopend,

waarbij iedere periode ongeveer de helft van de verordeningen vertegenwoordigt.

C. Indeling volgens soort van gemeente

279. Het grootste aandeel van de uitgevaardigde verordeningen is afkomstig van gemeenten. Een

kleiner aantal, zo een 40 % van de verordeningen is uitgevaardigd door steden.

42

0

22 20

Totaal Voor 1962 1962-2000 Na 2000

42

17

25

Totaal Stad Gemeente


103


280. Omtrent de inhoud van de bestaande gemeentelijke verordeningen is zeer weinig informatie

bekend. Een algemene vaststelling is dat de meeste gemeentelijke verordeningen in het Waals

Gewest de aandacht vestigen op het behoud van het authentieke uitzicht en karakter van de

gebouwen. Zij vormen qua inhoud het verlengde van de gewestelijke verordeningen. Dit is een

heel andere benadering dan deze in het Vlaams Gewest.

281. Uit voorgaande paragraaf blijkt dat bijzonder weinig gemeenten reeds een gemeentelijke

verordening hebben uitgevaardigd. Het zou dan ook weinig zinvol zijn hier een uitgebreid

overzicht te geven van alle bestaande verordeningen op dit niveau. Ook wegens het ontbreken van

gedetailleerde informatie kan men weinig relevante conclusies trekken.

282. Belangrijk te onthouden is dat de gemeentelijke verordeningen omtrent hun inhoud een zeer

specifieke invalshoek hebben. Men tracht de regionale bouwstijlen zoveel mogelijk te behouden.

De rechtsonderhorige wordt hierdoor vaak beperkt in zijn vrije keuze hoe zijn bouwwerk er mag

uitzien.


283. De gemeentelijke verordeningen zijn mijn inziens van minder belang. Dit is te wijten aan het

beperkte aantal uitgevaardigde verordeningen, alsook aan het bestaan van goede, allesomvattende

verordeningen op het niveau van het gewest. De gemeenten die het toch nuttig achten voor hun

grondgebied een eigen verordening op te stellen, spelen in op zeer specifieke noden, die niet zijn

geregeld in de gewestelijke verordeningen. Voor het overige houden de verordeningen op dit

niveau geen bijzondere meerwaarde in.

104

CONCLUSIE

In het Vlaams Gewest blijven nog veel mogelijkheden open om op gewestelijk niveau bestaande

lacunes te regelen in een stedenbouwkundige verordening. Zoals bijvoorbeeld het opleggen van

eisen omtrent wegen en parkeerbeleid. De provinciale verordeningen hebben vaak geen

bijzondere meerwaarde. De verordeningen op gemeentelijk niveau daarentegen hebben zeker hun

nut. Zij voorzien namelijk een juridisch afdwingbare rechtsgrond omtrent het oplossen van lokale

noden en problemen. Dat dit instrument veelvuldig wordt gebruikt, blijkt uit mijn kwantitatief

veldonderzoek. Omtrent de handhaving is duidelijk dat de beoogde doelstellingen voorlopig

onvoldoende worden bereikt. Dit hoofdzakelijk door een tekort aan bevoegde inspecteurs en

financiële middelen. Zo blijven veel inbreuken nog steeds onbestraft.

In het Brussels Gewest heeft de vernieuwde gewestelijke verordening haar opzet niet gemist. Het

allesomvattend reglement bevat technische en gedetailleerde voorschriften omtrent de meest

diverse onderwerpen. De administratie heeft hierbij veel inspanningen geleverd om deze teksten

voor iedereen leesbaar te maken. De gemeentelijke verordeningen zijn van minder belang. Maar

aangezien hier de regionale problemen zeer specifiek zijn, is het niet aan te raden deze op te

nemen in de algemene gewestelijke verordening.

In het Waals Gewest ligt de nadruk meer op het behoud van de regionale bouwstijlen en het

respecteren van het esthetisch karakter van bouwwerken. Dit vormt een bijzondere invalshoek in

vergelijking met het Vlaams Gewest, waar deze regelgeving niet is terug te vinden. Op het niveau

van de gemeenten, kent het instrument minder succes. Relatief weinig gemeenten namen een

dergelijk initiatief. Maar qua inhoud leunen zij toch sterk aan bij die van het gewestelijk niveau.

Ik hoop dat U, als lezer, net zoals ik „stedenbouwkundige verordeningen‟ een boeiend onderwerp

vindt. Iedereen krijgt er op één of ander moment wel eens mee te maken, bij het bouwen of

verbouwen. Persoonlijk vond ik het veldonderzoek bij de Vlaamse administratiediensten zeer

interessant. Het geeft mij een ruimer beeld om als beginner mijn rol in dit vakgebied te vervullen.

105

LIJST DER BIJLAGEN

Bijlage 1: Overzicht van de gewestelijke stedenbouwkundige verordeningen.

Bijlage 2: Overzicht van de gemeentelijke stedenbouwkundige verordeningen.

Bijlage 3: Vragenlijst kwalitatief veldonderzoek gemeentelijke stedenbouwkundige

verordeningen.

Bijlage 4: Brochure gemeentelijke verordening Genk omtrent het kappen van bomen.

106

Bijlage 1:

Overzicht van de gewestelijke stedenbouwkundige verordeningen

Besluit van de Vlaamse Regering 1 oktober 2004 houdende vaststelling van een gewestelijke

stedenbouwkundige verordening inzake hemelwaterputten, infiltratievoorzieningen,

buffervoorzieningen en gescheiden lozing van afvalwater en hemelwater.

(BS 8 november 2004)

Art. 1. Voor de toepassing van dit besluit wordt verstaan onder :

1° buffervoorziening : een voorziening voor het bufferen van hemelwater met een vertraagde

afvoer en een noodoverlaat;

2° infiltratie : het doorsijpelen van hemelwater in de bodem;

3° infiltratievoorziening : een buffervoorziening waarbij de vertraagde afvoer gebeurt door

infiltratie;

4° horizontale dakoppervlakte : de oppervlakte van de projectie van de buitenafmetingen van het

dak op een horizontaal vlak;

5° groendak : een dak dat volledig voorzien is van een drainagemat en begroeiing;

6° referentieoppervlakte van de verharding : de verharde oppervlakte, exclusief de

dakoppervlakte. Wordt de verharding aangelegd met waterdoorlatende klinkers, dan wordt de

verharde oppervlakte door twee gedeeld;

7° hemelwater : verzamelnaam voor regen, sneeuw, hagel, met inbegrip van dooiwater;

8° afvalwater : water waarvan de houder zich ontdoet, voornemens is zich te ontdoen of zich moet

ontdoen met uitzondering van niet- verontreinigd hemelwater;

9° aftappunt : plaats waar hemelwater uit de hemelwaterput wordt afgetapt voor nuttig gebruik;

10° lozing : de emissie door daartoe bestemde afvoerkanalen;

11° kunstmatige afvoerweg voor hemelwater : de greppels, grachten, duikers en leidingen

bestemd voor het afvoeren van hemelwater, bodemwater, grondwater, bemalingswater en

desgevallend ook afvalwater, behandeld conform de van toepassing zijnde wetgeving;

12° infiltratiedebiet : de infiltratiecapaciteit vermenigvuldigd met de verhouding van de

infiltratieoppervlakte over de som van infiltratieoppervlakte, referentieoppervlakte van de

verharding en horizontale dakoppervlakte.

http://www.ejustice.just.fgov.be/cgi_loi/loi_a1.pl?DETAIL=2004100133%2FN&caller=list&row_id=1&numero=3&rech=8&cn=2004100133&table_name=wet&nm=2004036641&la=N&language=nl&choix1=EN&choix2=EN&fromtab=wet_all&nl=n&trier=afkondiging&chercher=t&text1=hemelwaterput&sql=%28%28+tit+contains++%28+%27hemelwaterput%27%29+++%29+or+%28+text+contains++%28+%27hemelwaterput%27%29+++%29%29and+actif+%3D+%27Y%27&tri=dd+AS+RANK+&imgcn.x=15&imgcn.y=9#Art.2

107

Art. 2. Dit besluit bevat minimale voorschriften voor de lozing van niet- verontreinigd

hemelwater, afkomstig van verharde oppervlakken. Het algemeen uitgangsprincipe hierbij is dat

hemelwater in eerste instantie zoveel mogelijk gebruikt wordt. In tweede instantie moet het

resterende gedeelte van het hemelwater worden geïnfiltreerd of gebufferd, zodat in laatste

instantie slechts een beperkt debiet vertraagd wordt afgevoerd. Ook de plaatsing van de overloop

van de hemelwaterput en de infiltratievoorziening dient aan dit principe te beantwoorden.

Art. 3. § 1. Dit besluit is van toepassing op het bouwen of herbouwen van gebouwen of

constructies met een horizontale dakoppervlakte groter dan 75 vierkante meter. Het is eveneens

van toepassing als de horizontale dakoppervlakte van een gebouw of constructie met meer dan 50

vierkante meter wordt uitgebreid, doch enkel op die uitbreiding. Als herbouwen wordt beschouwd

een bouwproject waarbij minder dan 60 % van de buitenmuren wordt behouden.

Van de toepassing van deze paragraaf zijn vrijgesteld gebouwen die worden opgericht op een

goed kleiner dan 3 aren.

Deze paragraaf is niet van toepassing op gebouwen met rieten daken of met een groendak.

§ 2. Dit besluit is ook van toepassing op het aanleggen of heraanleggen van verharde

grondoppervlakken, indien de referentieoppervlakte van de verharding groter is dan 200 vierkante

meter. Als heraanleggen wordt beschouwd een project waarbij de volledige verharding, met

inbegrip van de funderingslaag, wordt vervangen. Dit besluit is niet van toepassing in volgende

gevallen :

1° op verharde grondoppervlakken die nog voldoende infiltratie mogelijk maken, zoals

steenslagverharding of grastegels;

2° op verharde grondoppervlakken die tot het openbaar wegdomein behoren of die bestemd zijn

om te worden ingelijfd bij het openbaar wegdomein;

3° indien het hemelwater dat op de verharde grondoppervlakte valt, op natuurlijke wijze naast de

verharde grondoppervlakte op eigen terrein in de bodem kan infiltreren;

4° indien het hemelwater door contact met de verharde oppervlakte dermate vervuild wordt, dat

het als afvalwater dient beschouwd te worden.

Op de plannen dient aangegeven welke verharde oppervlakken onder een van voormelde

uitzonderingen vallen.

Art. 4. § 1. Een stedenbouwkundige vergunning voor de werken, bedoeld in artikel 3, § 1, kan

enkel worden afgegeven als op de plannen de plaatsing van een hemelwaterput is aangegeven.







108

De aanvrager kan ook opteren voor de plaatsing van een hemelwaterput als de aanvraag om

stedenbouwkundige vergunning betrekking heeft op de werken, bedoeld in artikel 3, § 2. De

hemelwaterput wordt in dit geval gedimensioneerd overeenkomstig de normen, opgenomen in §

2. De aanvrager doet het nodige om verontreiniging van het in de hemelwaterput opgevangen

water te vermijden.

Ook indien op het goed meerdere gebouwen aanwezig zijn, is er slechts één hemelwaterput voor

het hele gebouwencomplex verplicht.

Indien de stedenbouwkundige vergunning betrekking heeft op de bouw van

landbouwbedrijfsgebouwen, zonder bedrijfswoning, dan is de plaatsing van een hemelwaterput

niet verplicht mits een oplossing in overeenstemming met de artikelen 5 en 6 wordt voorzien.

Op de plannen wordt naast de exacte inplanting, de inhoud van de hemelwaterput, in liters, de

totale horizontale dakoppervlakte en de totale overige verharde grondoppervlakte in vierkante

meter, alsook de aftappunten van het hemelwater vermeld.

§ 2. Het volume van de hemelwaterput dient in verhouding te staan tot de horizontale

dakoppervlakte, zoals hieronder bepaald.

Voor een horizontale dakoppervlakte tot 100 vierkante meter volstaat een hemelwaterput van 3

000 liter of meer. Voor een horizontale dakoppervlakte tussen 100 en 150 vierkante meter volstaat

een hemelwaterput van 5 000 liter of meer. Voor een horizontale dakoppervlakte tussen 150 en

200 vierkante meter volstaat een hemelwaterput van 7500 liter of meer.

Voor het deel van de horizontale dakoppervlakte vanaf 200 vierkante meter kan een oplossing in

overeenstemming met de artikelen 5 en 6 worden voorzien.

§ 3. Het volledige dakoppervlak dient in één of meerdere hemelwaterputten af te wateren. Enkel

indien het gebouw wordt herbouwd in gesloten bebouwing kan volstaan worden met een

afwatering van de helft van de horizontale dakoppervlakte. Het volume van de hemelwaterput

wordt echter bepaald op basis van de volledige horizontale dakoppervlakte.

§ 4. Een stedenbouwkundige vergunning voor de werken, bedoeld in artikel 3, § 1, kan enkel

worden afgegeven als op de hemelwaterput een operationele pompinstallatie wordt aangesloten,

die het gebruik van het opgevangen hemelwater mogelijk maakt.

Een pompinstallatie is niet verplicht indien de aftappunten gravitair gevoed kunnen worden.

Art. 5. § 1. Een stedenbouwkundige vergunning voor de werken, bedoeld in artikel 3, § 2, kan

enkel worden verleend als op de plannen de plaatsing van een infiltratievoorziening is

aangegeven.



109

Op de plannen wordt naast de exacte inplanting, omvang en diepte van de infiltratievoorziening,

het buffervolume van de infiltratievoorziening, in liters en de totale verharde grondoppervlakte in

vierkante meter vermeld.

§ 2. Het buffervolume van de in § 1 bedoelde infiltratievoorziening dient in verhouding te staan

tot het gerealiseerde infiltratiedebiet. Het buffervolume van de infiltratievoorziening dient

minimaal 300 liter per begonnen 20 vierkante meter referentieoppervlakte van de verharding te

bedragen. De oppervlakte van de infiltratievoorziening dient minimaal 2 vierkante meter per

begonnen 100 vierkante meter referentieoppervlakte van de verharding te bedragen. Van deze

afmetingen kan slechts afgeweken worden indien de aanvrager aantoont dat de door hem

voorgestelde oplossing een afdoende bufferen infiltratiecapaciteit heeft.

Art. 6. § 1. In afwijking op artikel 5 mag het hemelwater vertraagd afgevoerd worden via een

afvoerbegrenzer met een maximaal lozingsdebiet van 1500 liter per uur en per 100 vierkante

meter referentieoppervlakte van de verharding, in één van onderstaande gevallen :

1° de aanvrager toont aan dat de doorlatendheidsfactor kf van de bodem op de plaats van de

geplande infiltratievoorziening kleiner is dan 1.10-5 meter per seconde.

2° de aanvrager toont aan dat infiltratie onmogelijk is wegens voortdurend voorkomende hoge

grondwaterstanden.

Een buffervolume van 400 liter per begonnen 20 vierkante meter referentieoppervlakte van de

verharding moet in dit geval worden aangelegd.

§ 2. In afwijking op artikel 5 moet het hemelwater vertraagd afgevoerd worden via een

afvoerbegrenzer met een maximaal lozingsdebiet van 1500 liter per uur en per 100 vierkante

meter referentieoppervlakte van de verharding, indien de geplande infiltratievoorziening in

beschermingszone 1 of 2 van een drinkwaterwingebied ligt, zoals afgebakend ter uitvoering van

het decreet van 24 januari 1984, houdende maatregelen inzake het grondwaterbeheer en het

besluit van de Vlaamse Regering van 27 maart 1985 houdende nadere regelen voor de afbakening

van waterwingebieden en beschermingszones.

Een buffervolume van 400 liter per begonnen 20 vierkante meter referentieoppervlakte van de

verharding moet in dit geval worden aangelegd.

§ 3. Ingeval de referentieoppervlakte van de verharding groter is dan 1000 vierkante meter, mag

het hemelwater vertraagd afgevoerd worden met een maximaal afvoerdebiet van 1500 liter per uur

en per 100 vierkante meter referentieoppervlakte van de verharding. Een buffervolume van 400

liter per begonnen 20 vierkante meter referentieoppervlakte van de verharding moet worden

aangelegd.



110

De vrijstelling van de verplichtingen bedoeld in artikel 5, geldt echter niet voor de eerste 1000

vierkante meter van de referentieoppervlakte van de verharding.

§ 4. Op de plannen wordt de exacte inplanting en het buffervolume van de voorziening voor

vertraagde lozing, in liters, en de totale verharde grondoppervlakte in vierkante meter vermeld.

Art. 7. § 1. Als de aanvrager voldoet aan de bepalingen van dit besluit door een combinatie van

hemelwaterput, infiltratievoorziening en/of vertraagde lozing, dan wordt een verdeling van de

horizontale dakoppervlakte en de referentieoppervlakte van de verharding over deze verschillende

oplossingen doorgevoerd.

§ 2. Aan de bepalingen van dit besluit kan zowel worden voldaan door de aanleg van individuele

voorzieningen als door de aanleg van collectieve voorzieningen, die voor meerdere onroerende

goederen een oplossing voorzien.

§ 3. Aan de bepalingen van dit besluit kan geheel of gedeeltelijk worden voldaan door het

uitvoeren van compenserende maatregelen op hetzelfde goed, namelijk door het verwijderen van

bestaande verharde oppervlakten.

§ 4. De hemelwaterput, de infiltratie- of buffervoorziening en/of de lozingsbegrenzer dienen

geplaatst en in gebruik genomen te zijn ten laatste zes maanden nadat het gebouw of de

verharding in gebruik is genomen.

Art. 8. Als de aanvrager een afvoer van het hemelwater dient aan te leggen, dan is hij verplicht het

overtollige hemelwater minstens tot aan het lozingspunt gescheiden af te voeren van het

afvalwater.

Het lozen van hemelwater op de openbare gemengde riolering kan enkel bij afwezigheid van een

kunstmatige afvoerweg voor hemelwater of een oppervlaktewater waarop met redelijke kosten

kan aangesloten worden.

Indien een nieuwe openbare riolering, die bestemd is voor de afvoer van afvalwater en

hemelwater, wordt aangelegd op een plaats waar nog geen riolering aanwezig was, dan dient deze

riolering in een gescheiden stelsel te worden aangelegd.

Art. 9. De minister, bevoegd voor ruimtelijke ordening, (of de gedelegeerd of gewestelijk)

stedenbouwkundige ambtenaren kunnen, op gemotiveerde vraag van de bouwheer, afwijkingen

toestaan op de verplichtingen van artikelen 4 tot en met 8, alleen wanneer de plaatselijke

omstandigheden, specifieke eisen van technische aard of bijzondere nieuwe technieken een andere







111

bouwwijze vereisen of verantwoorden. In dat geval moet bij het uitvoeren van de watertoets,

bedoeld in artikel 8 van het decreet van 18 juli 2003 betreffende het integraal waterbeleid het

advies gevraagd worden van het bekkensecretariaat van het bekken op wiens beheersingsgebied

de vergunningsaanvraag betrekking heeft.

Tot zolang het bekkensecretariaat niet operationeel is, dient het advies gevraagd van de bevoegde

beheerder van de waterloop waarin het hemelwater dat op het goed valt, verzameld wordt.

Art. 10. Het besluit van de Vlaamse Regering van 29 juni 1999 houdende vaststelling van een

algemene bouwverordening inzake hemelwaterputten, wordt opgeheven.

Art. 11. Van de toepassing van dit besluit zijn de aanvragen tot stedenbouwkundige vergunning

vrijgesteld waarvoor het ontvangstbewijs voor de datum van inwerkingtreding is afgegeven.

Art. 12. Provinciale en gemeentelijke stedenbouwkundige verordeningen kunnen dit besluit

aanvullen en strengere normen opleggen.

De provincie Vlaams-Brabant brengt de provinciale stedenbouwkundige verordeningen binnen

een termijn van zes maanden in overeenstemming met de voorschriften van deze verordening

De gemeenteraden brengen de gemeentelijke stedenbouwkundige verordeningen binnen een

termijn van zes maanden in overeenstemming met de voorschriften van deze verordening.

Art. 13. Dit besluit treedt in werking op de eerste dag van de derde maand die volgt op de maand

waarin het in het Belgisch Staatsblad is bekendgemaakt.

Art. 14. De Vlaamse minister, bevoegd voor de Ruimtelijke Ordening, is belast met de uitvoering

van dit besluit.










112

Besluit van de Vlaamse Regering 29 april 1997 houdende vaststelling van

een algemene bouwverordening inzake wegen voor voetgangersverkeer.

(BS 7 mei 1997)

Art. 1. Deze algemene bouwverordening bevat voorschriften inzake wegen voor

voetgangersverkeer, aan te leggen of aan te passen in de bebouwde kom.

Art. 2. Onder weg voor voetgangersverkeer wordt verstaan elk gedeelte van de openbare weg dat

hoofdzakelijk gebruikt wordt voor voetgangersverkeer waaronder ook rolstoelgebruikers.

Onder loopweg wordt verstaan de ruimte waarbinnen de voetganger zich kan voortbewegen.

Art. 3. Als de weg voor voetgangersverkeer breder is dan 2.00 meter, dient steeds een minimale

obstakelvrije loopweg van 1.50 meter breedte te worden gegarandeerd.

Als de weg voor voetgangersverkeer een breedte heeft tussen 1.50 meter en 2.00 meter, mag

slechts 0.50 meter hiervan door obstakels worden ingenomen.

Wegen voor voetgangersverkeer met een breedte kleiner dan 1.50 meter mogen slechts aangelegd

worden in straten met een rooilijnbreedte kleiner dan 9.00 meter.

Elke weg voor voetgangersverkeer heeft een geheel obstakelvrije loopweg van minstens 1.00

meter breed en een vrije hoogte van minstens 2.10 meter.

Art. 4. De obstakelvrije loopweg verloopt in een vloeiende lijn. Hiertoe worden de eventueel op

de weg voor voetgangersverkeer aangebrachte obstakels per weggedeelte aan dezelfde zijde van

de loopweg aangebracht.

Art. 5. Hellingsbanen van wegen voor voetgangersverkeer en, aan oversteekplaatsen, tussen de

wegen voor voetgangersverkeer en de rijweg, moeten aan de volgende maatvoering voldoen:

1° niveauverschillen tot 10 cm, helling kleiner dan of gelijk aan 12 %, met een richtwaarde van 10

%;

2° niveauverschillen van 10 cm tot 25 cm, helling kleiner dan of gelijk aan 10 %, met een

richtwaarde van 8,3 %;

3° niveauverschillen van 25 cm tot 50 cm, helling kleiner dan of gelijk aan 8 %, met een

richtwaarde van 6,25 %;

113

4° niveauverschillen groter dan 50 cm, helling kleiner dan of gelijk aan 5 %.

Deze hellingsbanen dienen in acht genomen te worden, tenzij het natuurlijk maaiveld of de

naastgelegen rijweg een grotere helling vertoont.

Art. 6. De Vlaamse minister bevoegd voor ruimtelijke ordening is belast met de uitvoering van dit

besluit.

114

Besluit van de Vlaamse Regering 5 juni 2009 tot vaststelling van een gewestelijke

stedenbouwkundige verordening inzake toegankelijkheid.

(BS 2 september 2009)

HOOFDSTUK I. Definities

Art. 1. In dit besluit wordt verstaan onder :

1° buiteninfrastructuur : het totaal van de onroerende voorzieningen in open lucht;

2° constructie : een gebouw, een bouwwerk, een vaste inrichting, een verharding, een

publiciteitsinrichting of uithangbord, al dan niet bestaande uit duurzame materialen, in de

grond ingebouwd, aan de grond bevestigd of op de grond steunend omwille van de stabiliteit,

en bestemd om ter plaatse te blijven staan of liggen, ook al kan het goed uit elkaar genomen

worden, verplaatst worden, of is het goed volledig ondergronds;

3° doucheruimte : vlakke drempelloze ruimtes bestemd voor het douchen, uitgerust met een

douchezone en voorzien van een vrije en vlakke draairuimte;

4° douchezone : het gedeelte binnen de doucheruimte dat bestemd is voor het douchen met

een slipvrij, gelijklopend met de vloer uitgevoerd oppervlak en met een maximale helling van

twee procent;

5° functie : het feitelijke gebruik van een constructie of een gedeelte daarvan;

6° gezondheidsinstelling : een organisatie die erkend is door de Vlaamse Gemeenschap en

activiteiten uitoefent op het gebied van zorgverstrekking, de gezondheidsopvoeding en de

preventieve gezondheidszorg, vermeld in artikel 5, § 1, I, van de bijzondere wet van 8

augustus 1980 tot hervorming der instellingen;

7° groepswoningbouw : het gemeenschappelijk oprichten van woningen die een

gemeenschappelijke werf hebben en fysisch of stedenbouwkundig met elkaar verbonden zijn;

8° handelingen : werkzaamheden, wijzigingen of activiteiten met ruimtelijke implicaties;

9° herbouwen : een constructie volledig afbreken, of méér dan veertig procent van de

buitenmuren van een constructie afbreken, en binnen het bestaande bouwvolume van de

geheel of gedeeltelijk afgebroken constructie een nieuwe constructie bouwen.

10° kamer : woning waarin één of meer van de volgende voorzieningen ontbreken :

- WC;

- bad of douche;

http://www.ejustice.just.fgov.be/cgi_loi/loi_a1.pl?DETAIL=2009060545%2FN&caller=list&row_id=1&numero=1&rech=13&cn=2009060545&table_name=WET&nm=2009035737&la=N&language=nl&chercher=t&choix1=EN&choix2=EN&text1=verordening+&text2=voetgangersverkeer&fromtab=wet_all&nl=n&btnnext.x=47&btnnext.y=6&sql=%28%28+tit+contains++%28+%27verordening%27%29++AND+text+CONTAINS+++%28+%27voetgangersverkeer%27%29++%29+or+%28+text+contains++%28+%27verordening%27%29++AND+text+CONTAINS+++%28+%27voetgangersverkeer%27%29++%29%29and+actif+%3D+%27Y%27&tri=dd+AS+RANK+&trier=afkondiging&btnprev.x=83&btnprev.y=8&imgcn.x=35&imgcn.y=8#LNK0002

115

- kookgelegenheid,

en waarvan de bewoners voor deze voorzieningen afhankelijk zijn van de gemeenschappelijke

ruimten in of aansluitend bij het gebouw waarvan de woning deel uitmaakt;

11° kamerwoning : elk gebouw dat bestaat uit één of meer te huur gestelde of verhuurde

kamers en gemeenschappelijke ruimtes;

12° meergezinswoningen : constructies of delen van constructies, met meer dan twee

wooneenheden;

13° onderwijsinstelling : een school, internaat, centrum voor volwassenenonderwijs of voor

basiseducatie, centrum voor leerlingenbegeleiding, hogeschool, universiteit of

onderzoeksinstelling, die gefinancierd, gesubsidieerd of erkend is door het Vlaams Ministerie

van Onderwijs en Vorming of gefinancierd, gesubsidieerd of erkend is door het Vlaams

Ministerie van Wetenschap en Innovatie;

14° publiek toegankelijk : een ruimte die openstaat voor het publiek of bedoeld is voor

gemeenschappelijk gebruik, ook al is de toegang beperkt tot een of meer welbepaalde

categorieën van personen, evenwel met uitzondering van de ruimtes die enkel toegankelijk

zijn voor werknemers alsook van de technische ruimtes en opslagruimtes die niet dienen als

archiefruimte alsook de toegangen en deuropeningen, gangen en overlopen en

niveauverschillen die uitsluitend naar die ruimtes leiden;

15° sanitair blok : geheel van sanitaire voorzieningen die bestaat uit een of meer toiletten of

uit een of meer douches;

16° strafinrichting : een constructie om gedetineerden in bewaring te stellen of in hechtenis te

nemen;

17° studentengemeenschapshuis : elk gebouw of deel van een gebouw dat door een of meer

personen integraal wordt gehuurd en (onder)verhuurd aan een of meer studenten;

18° studentenhuis : elk gebouw of deel van een gebouw waarin een of meer kamers te huur

worden gesteld of worden verhuurd aan een of meer studenten, met inbegrip van de

gemeenschappelijke ruimtes;

19° technische ruimte : ruimte voor het plaatsen van de apparatuur die noodzakelijk is voor

het functioneren van een constructie, waaronder in elk geval een meterruimte, een

liftmachineruimte of een stookruimte;

20° totale publiek toegankelijke oppervlakte : de som van de voor het publiek toegankelijke

oppervlaktes van de binnenruimtes, berekend tussen de binnenzijdes van de buitenmuren,

116

inclusief de oppervlakte die door de binnenmuren zelf wordt ingenomen, van de hele

constructie na eventuele werken, inclusief bijgebouwen;

21° transferzone : de vrije ruimte nodig om een zijdelingse of voorwaartse verplaatsing uit te

voeren tussen rolstoel enerzijds en toiletpot, douchezitje of pashokje anderzijds;

22° tussenbordes : een ruimte, vrij van obstakels, niveauverschillen of tredes, die gebruikers

een rustpunt biedt en rolstoelgebruikers bij hellingen toelaat van richting te veranderen;

23° verblijfsaccommodatie : alle gebouwen waar personen, al dan niet om toeristische of

professionele redenen, tijdelijk verblijven zonder in de bevolkingsregisters ingeschreven te

zijn;

24° verbouwen : aanpassingswerken doorvoeren binnen het bestaande bouwvolume van een

constructie waarvan de buitenmuren voor ten minste zestig procent behouden worden;

25° voorbehouden parkeerplaats : parkeerplaats die aangepast is aan en voorbehouden voor

personen met een handicap, conform de wegcode (koninklijk besluit van 1 december 1975) en

gesignaliseerd volgens de bepalingen van bovengenoemde koninklijk besluit en het

ministerieel besluit van 1 oktober 1976;

26° vrije en vlakke doorgangsbreedte : een doorgang, gang of toegang, vrij van obstakels,

niveauverschillen of tredes, die gebruikers toelaat zich zonder hinder in en langs constructies,

delen van constructies of buiteninfrastructuren te verplaatsen;

27° vrije en vlakke draairuimte : een ruimte, vrij van obstakels, niveauverschillen of tredes,

die minstens, na afwerkings- en vaste inrichtingswerken, een diameter heeft van 150 cm,

gemeten buiten het draaivlak van eventuele deuren, poorten of hekjes en die een

rolstoelgebruiker kan benutten om van richting te veranderen;

28° welzijnsinstelling : een organisatie die erkend is door de Vlaamse Gemeenschap en die

activiteiten uitoefent op het gebied van het gezin, het maatschappelijk welzijn, het onthaal en

de integratie van inwijkelingen, de mindervaliden, de bejaarden, de jeugdbescherming en de

sociale hulpverlening aan gedetineerden, met het oog op hun sociale reïntegratie, als vermeld

in artikel 5, § 1, II, van de bijzondere wet van 8 augustus 1980 tot hervorming der

instellingen.

Art. 2. § 1. Dit besluit is van toepassing op het bouwen, herbouwen, verbouwen of uitbreiden

van constructies, of delen ervan, die publiek toegankelijk zijn en waarvoor een

stedenbouwkundige vergunning vereist is.

http://www.ejustice.just.fgov.be/cgi_loi/loi_a1.pl?DETAIL=2009060545%2FN&caller=list&row_id=1&numero=1&rech=13&cn=2009060545&table_name=WET&nm=2009035737&la=N&language=nl&chercher=t&choix1=EN&choix2=EN&text1=verordening+&text2=voetgangersverkeer&fromtab=wet_all&nl=n&btnnext.x=47&btnnext.y=6&sql=%28%28+tit+contains++%28+%27verordening%27%29++AND+text+CONTAINS+++%28+%27voetgangersverkeer%27%29++%29+or+%28+text+contains++%28+%27verordening%27%29++AND+text+CONTAINS+++%28+%27voetgangersverkeer%27%29++%29%29and+actif+%3D+%27Y%27&tri=dd+AS+RANK+&trier=afkondiging&btnprev.x=83&btnprev.y=8&imgcn.x=35&imgcn.y=8#Art.1


117

§ 2. Dit besluit is niet van toepassing op :

1. technische handelingen zoals opgesomd in artikel 3, 2° tot 14° van het Besluit van de

Vlaamse Regering van 23 mei 2003 tot bepaling van de werking en handelingen die

vrijgesteld zijn van de medewerking van de architect;

2. vergunningsplichtige handelingen die beperkt blijven tot onderdelen van een constructie

waarvoor in dit besluit geen normen worden opgelegd;

3. onverminderd de toepassing van artikel 35, vergunningsplichtige handelingen die worden

geadviseerd door de gewestelijke erfgoedambtenaar van het agentschap RO-Vlaanderen van

het Vlaams Ministerie van Ruimtelijke Ordening, Woonbeleid en Onroerend Erfgoed, op

grond van een decretale of reglementaire adviesverplichting voor aanvragen met betrekking

tot voorlopig of definitief beschermde monumenten of archeologische monumenten of voor

aanvragen met betrekking tot percelen die gelegen zijn in voorlopig of definitief beschermde

stads- en dorpsgezichten, landschappen, ankerplaatsen of archeologische zones of voor

aanvragen met betrekking tot het varend erfgoed;

4. handelingen aan gebouwen waarbij de totale publiek toegankelijke oppervlakte kleiner is

dan 150m.2 . De normen van de artikelen 22 en 23 zijn echter wel van toepassing op de

toegangsdeur tot deze gebouwen.

HOOFDSTUK II. Toepassingsgebied

Art. 3. Met uitzondering van handelingen aan gebouwen, als vermeld in artikel 4 en 5 is dit

besluit van toepassing bij handelingen waarbij de totale publiek toegankelijke oppervlakte

groter is dan 400m.2 , op alle nieuw te bouwen, te herbouwen, te verbouwen of uit te breiden

publiek toegankelijke delen van een constructie.

Met uitzondering van handelingen aan gebouwen, als vermeld in artikel 4 en 5 is dit besluit

van toepassing bij handelingen waarbij de totale voor het publiek toegankelijke oppervlakte

kleiner is dan of gelijk is aan 400m.2 , op :

1° de gelijkvloerse nieuw te bouwen, te herbouwen, te verbouwen of uit te breiden publiek

toegankelijke delen van een constructie;

2° de niet-gelijkvloerse nieuw te bouwen, te herbouwen, te verbouwen of uit te breiden

publiek toegankelijke delen van een constructie, tenzij een vertrek op een andere verdieping

http://www.ejustice.just.fgov.be/cgi_loi/loi_a1.pl?DETAIL=2009060545%2FN&caller=list&row_id=1&numero=1&rech=13&cn=2009060545&table_name=WET&nm=2009035737&la=N&language=nl&chercher=t&choix1=EN&choix2=EN&text1=verordening+&text2=voetgangersverkeer&fromtab=wet_all&nl=n&btnnext.x=47&btnnext.y=6&sql=%28%28+tit+contains++%28+%27verordening%27%29++AND+text+CONTAINS+++%28+%27voetgangersverkeer%27%29++%29+or+%28+text+contains++%28+%27verordening%27%29++AND+text+CONTAINS+++%28+%27voetgangersverkeer%27%29++%29%29and+actif+%3D+%27Y%27&tri=dd+AS+RANK+&trier=afkondiging&btnprev.x=83&btnprev.y=8&imgcn.x=35&imgcn.y=8#LNKR0002



118

of buiteninfrastructuur eenzelfde functie vervult en voldoet aan de bepalingen van dit besluit.

Art. 4. § 1. Bij handelingen aan gebouwen die bestemd zijn voor toerisme of

verblijfsaccommodatie waarbij na de handelingen meer dan tien accommodaties beschikbaar

zijn, ongeacht het aantal toeristen dat er gelijktijdig kan verblijven, is dit besluit van

toepassing op de nieuw te bouwen, te herbouwen, te verbouwen of uit te breiden

gemeenschappelijke delen, met inbegrip van de toegangsdeuren tot elke accommodatie.

§ 2. Bij handelingen aan gebouwen die bestemd zijn voor toerisme of verblijfsaccommodatie

waarbij na de handelingen drie tot tien accommodaties of een slaapruimte met een minimale

oppervlakte van 60m.2 beschikbaar zijn, is dit besluit van toepassing op:

1° de gelijkvloerse nieuw te bouwen, te herbouwen, te verbouwen of uit te breiden

gemeenschappelijke delen, met inbegrip van de toegangsdeuren tot elke accommodatie;

2° de niet-gelijkvloerse nieuw te bouwen, te herbouwen, te verbouwen of uit te breiden

gemeenschappelijke delen, met inbegrip van de toegangsdeuren tot elke accommodatie, tenzij

gemeenschappelijke delen op een andere verdieping of buiteninfrastructuur eenzelfde functie

vervullen en voldoen aan de bepalingen van dit besluit.

§ 3. Bij handelingen aan gebouwen die bestemd zijn voor toerisme of verblijfsaccommodatie

waarbij na de handelingen meer dan tien accommodaties beschikbaar zijn, moet minstens vier

procent van elke accommodatievorm waaraan handelingen worden uitgevoerd, met een

minimum van één, berekend op het totaal aantal accommodaties van die vorm na de

handelingen, eveneens voldoen aan de bepalingen van artikel 22 tot en met 26, 30, 31 en 32.

Als het totale aantal nieuw te bouwen, te herbouwen, te verbouwen of uit te breiden

accommodaties van een bepaalde vorm minder bedraagt dan vier procent van het totale aantal

accommodaties van die vorm na de handelingen, beperkt deze verplichting zich tot de nieuw

te bouwen, te herbouwen, te verbouwen of uit te breiden accommodaties van die bepaalde

vorm, in die zin dat de genoemde accommodaties alle moeten voldoen aan de bepalingen van

artikel 22 tot en met 26, 30, 31 en 32.

Art. 5. Bij handelingen aan meergezinswoningen en groepswoningbouw, waarbij de

constructie na de handelingen toegangsdeuren tot wooneenheden bevat op meer dan twee

niveaus en minstens zes wooneenheden bevat, is dit besluit van toepassing op de nieuw te





119

bouwen, te herbouwen, te verbouwen of uit te breiden gemeenschappelijke delen, met

inbegrip van de toegangsdeuren tot elke wooneenheid.

Bij handelingen aan kamerwoningen, studentenhuizen en studentengemeenschapshuizen

waarbij het gebouw toegangsdeuren tot wooneenheden bevat op meer dan twee niveaus en, na

de handelingen, minstens twintig kamers bevat, is dit besluit van toepassing op de nieuw te

bouwen, te herbouwen, te verbouwen of uit te breiden gemeenschappelijke delen, met

inbegrip van de toegangsdeuren tot elke kamer.

Bij handelingen aan gezondheidsinstellingen, welzijnsinstellingen, internaten die verbonden

zijn aan onderwijsinstellingen, internaten die onder de bevoegdheid vallen van het Vlaams

Agentschap voor Personen met een Handicap of strafinrichtingen, waarbij het gebouw

toegangsdeuren tot wooneenheden bevat op meer dan twee niveaus en, na de handelingen,

minstens twintig kamers bevat, is dit besluit van toepassing op de nieuw te bouwen, te

herbouwen, te verbouwen of uit te breiden gemeenschappelijke delen, met inbegrip van de

toegangsdeuren tot elke kamer.

Art. 6. In afwijking op artikel 3 is, bij handelingen aan een publiek toegankelijke

verbruiksruimte, zijnde een vertrek of deel ervan dat bestemd is voor het verbruik van drank

of voedsel, die zich over verschillende niveaus uitstrekt, dit besluit alleen van toepassing op

de verbruiksruimte op één niveau, op voorwaarde dat op dit niveau dan ook alle functies

aangeboden worden als op de andere niveaus, zelfs indien de totale voor het publiek

toegankelijke oppervlakte groter is dan 400 m.2 .

Art. 7. § 1. Bij handelingen aan publiek toegankelijke kleedruimtes of pashokjes, moet

minstens vier procent van het totale aantal kleedruimtes of pashokjes na de handelingen aan

de bepalingen van artikel 11 en artikel 22 tot en met 26 voldoen. Ongeacht het totale aantal

kleedruimtes of pashokjes na de handelingen moet minstens één kleedruimte of pashokje aan

de bepalingen van artikel 11 en artikel 22 tot en met 26 voldoen.

§ 2. Bij aparte kleedruimtes of pashokjes, die alleen voor vrouwen of alleen voor mannen

bestemd zijn, moet telkens minstens één kleedruimte of pashokje in elke ruimte voldoen aan

de bepalingen van artikel 11 en artikel 22 tot en met 26.





120

Art. 8. § 1. Bij handelingen aan publiek toegankelijke toiletten, moet in elk sanitair blok

minstens één toilet voldoen aan de bepalingen van artikel 30, § 1 en artikel 31, 1° en 2°.

§ 2. Bij handelingen aan publiek toegankelijke douches, moet in elk sanitair blok minstens

één douche voldoen aan de bepalingen van artikel 30, § 2 en § 3, en artikel 31, 1°, 2° en 3°.

§ 3. Bij aparte toiletten of douches, die alleen voor vrouwen of alleen voor mannen bestemd

zijn, moet telkens minstens één toilet of douche in elke ruimte voldoen aan de bepalingen van

artikel 30 en 31.

Art. 9. Als de bestaande toegang tot de publiek toegankelijke delen van een constructie niet

voldoet aan de bepalingen van artikel 12 en artikel 22 tot en met 25 en er geen handelingen

aan die toegang gepland zijn, moet bij uitbreidings- of verbouwingswerken een toegang tot de

publiek toegankelijke delen van de constructie die voldoet aan de bepalingen in artikel 12 en

22 tot 25 gegarandeerd worden. Als de geplande handelingen niet raken aan de gevel van de

constructie of als het onmogelijk is een ontsluiting naar het openbaar domein te realiseren

vanuit het deel waaraan handelingen gebeuren, geldt deze verplichting niet.

Art. 10. § 1. Bij handelingen aan de bestaande toegang tot een publiek toegankelijke

constructie of tot de publiek toegankelijke delen ervan, en in de gevallen, waarin artikel 9 van

toepassing is, is dit besluit ook van toepassing op minstens één toegangspad dat leidt tot de

toegang die aan de bepalingen van dit besluit voldoet en dat vertrekt vanaf het openbaar

domein, met uitsluiting van die paden, die vallen onder de bepalingen van het besluit van de

Vlaamse Regering van 29 april 1997 houdende vaststelling van een algemene

bouwverordening inzake wegen voor voetgangersverkeer.

§ 2. Als de constructie over een eigen parkeergelegenheid beschikt, is dit besluit ook van

toepassing op minstens één toegangspad dat vertrekt vanaf de parkeergelegenheid en leidt

naar het toegangspad, vermeld in paragraaf 1 of naar de toegang die aan de bepalingen van dit

besluit voldoet, met uitsluiting van die paden, die vallen onder de bepalingen van het besluit

van de Vlaamse Regering van 29 april 1997 houdende vaststelling van een algemene

bouwverordening inzake wegen voor voetgangersverkeer







121

HOOFDSTUK III. Normbepalingen

Afdeling I. - Algemene bepalingen

Art. 11. Indien een aanvraag valt onder het toepassingsgebied van deze stedenbouwkundige

verordening, dan wordt in de stedenbouwkundige vergunning opgelegd dat de

normbepalingen van hoofdstuk III dienen te worden nageleefd.

Art. 12. § 1. In alle delen van een constructie waarop dit besluit van toepassing is, moet voor

een vrije en vlakke draairuimte worden gezorgd.

§ 2. Met behoud van de toepassing van artikel 22, alinea 1, moet in alle delen van een

constructie waarop dit besluit van toepassing is, een vrije doorgangshoogte van minstens 2,30

meter gegarandeerd worden.

Deze verplichting geldt niet als de realisatie ervan tot een constructieprobleem leidt op

bovenliggende verdiepingen waar geen werken aan gepland waren.

Art. 13. De looprichting naar de delen van een constructie die de publiek toegankelijke functie

vervullen, moet met gids- of geleidelijnen aangeduid worden. Met een geleidelijn wordt een

speciaal voor de geleiding van blinden of slechtzienden aangebracht kunstmatig element

bedoeld, dat voor blinden en slechtzienden bruikbaar is als oriëntatiepunt of als

ononderbroken geleiding bij het lopen. Met een gidslijn wordt een natuurlijk in de ruimte

aanwezig element bedoeld dat, hoewel het niet speciaal voor de geleiding van blinden of

slechtzienden werd aangebracht, voor blinden en slechtzienden bruikbaar is als oriëntatiepunt

of als ononderbroken geleiding bij het lopen.

Afdeling II. - Bepalingen met betrekking tot looppaden naar constructies en naar de daarin

gelegen vertrekken

Art. 14. De breedte van een looppad dat zich niet tussen binnenmuren bevindt en dat niet valt

onder de bepalingen van het besluit van de Vlaamse Regering van 29 april 1997 houdende

vaststelling van een algemene bouwverordening inzake wegen voor voetgangersverkeer,

bedraagt minstens 150 cm.

In afwijking van het eerste lid is een versmalling van een dergelijk looppad toegestaan in de

volgende gevallen :












122

1° bij een versmalling die zich over hoogstens 120 cm uitstrekt : als ter hoogte van die

versmalling een doorgang van minstens 90 cm gegarandeerd wordt;

2° bij een versmalling die zich over meer dan 120 cm uitstrekt : als ter hoogte van die

versmalling een doorgang van minstens 120 cm gegarandeerd wordt en minstens elke tien

meter, alsook aan het begin en het einde van de versmalling voor een vrije en vlakke

draairuimte wordt gezorgd.

Art. 15. De breedte van een looppad, gemeten tussen onafgewerkte binnenmuren, bedraagt

minstens 175 cm, zodat na de afwerking van de wanden en met inbegrip van de ruimte voor

plinten en leuningen een vrije en vlakke doorgangsbreedte van minstens 150 cm gegarandeerd

wordt.

In de aanvraag kunnen afwijkingen op de ruwbouwmaten worden opgenomen als in het

aanvraagdossier gemotiveerd aangetoond wordt dat na de afwerking van de wanden een vrije

en vlakke doorgangsbreedte, gemeten tussen de afgewerkte wanden met inbegrip van

eventuele leuningen en plinten, van minstens 150 cm gegarandeerd wordt.

In afwijking van lid 1 en 2 is een versmalling van een dergelijk looppad toegestaan in de

volgende gevallen:

1° bij een versmalling die zich over hoogstens 120 cm uitstrekt : als de breedte van het

looppad, gemeten tussen de onafgewerkte binnenmuren, minstens 115 cm bedraagt, zodat na

afwerking van de wanden en met inbegrip van de ruimte voor plinten steeds een vrije en

vlakke doorgangsbreedte van minstens 90 cm gegarandeerd wordt;

2° bij een versmalling die zich over meer dan 120 cm uitstrekt : als de breedte van het

looppad, gemeten tussen de onafgewerkte binnenmuren, minstens 145 cm bedraagt, zodat na

afwerking van de wanden en met inbegrip van de ruimte voor plinten een vrije en vlakke

doorgangsbreedte van minstens 120 cm gegarandeerd wordt. In dit laatste geval moet

minstens elke tien meter, alsook aan het begin en het einde van de versmalling, voor een vrije

en vlakke draairuimte worden gezorgd.

Art. 16. Een looppad dat zich tussen binnenmuren bevindt, mag niet hellen in de richting

dwars op de normale looprichting. Een looppad dat zich niet tussen binnenmuren bevindt,

mag slechts hellen in de richting dwars op de normale looprichting om een normale

afwatering te verzekeren.





123

Art. 17. Bij handelingen waarbij brandhaspels, brandblusapparaten of andere uit de wand

stekende constructies geïnstalleerd worden, mogen die constructies het ongestoord gebruik

van het looppad niet in het gedrang brengen. Hiertoe kunnen die apparaten in een nis

ingewerkt worden zodat ze niet buiten het afgewerkte muurvlak uitsteken.

Afdeling III. - Bepalingen met betrekking tot niveauverschillen

Art. 18. Niveauverschillen tot en met 18 cm moeten, zowel binnen als buiten, minstens met

een helling overbrugd worden, met uitzondering van niveauverschillen tot twee cm in

buitenruimtes of niveauverschillen tot twee cm bij een overgang tussen binnen- en

buitenruimtes.

Niveauverschillen van meer dan 18 cm moeten overbrugd worden, ofwel met een trap in

combinatie met een helling, ofwel met een trap in combinatie met een lift, ofwel met een

helling in combinatie met een lift.

In de aanvraag kan een afwijking op de verplichting tot het plaatsen van een lift worden

opgenomen als in het aanvraagdossier gemotiveerd aangetoond wordt dat de aanvraag over

een gebouw, bestemd voor industrie en ambacht, gaat, dat een of meer ruimtes op de

gelijkvloerse verdieping eenzelfde functie hebben als de ruimtes op een andere verdieping die

door het ontbreken van de lift ontoegankelijk zijn en dat de totale oppervlakte die door de

afwijking ontoegankelijk blijft, beperkt is tot ten hoogste vijfentwintig procent van de totale

publiek toegankelijke oppervlakte.

In de aanvraag kan een afwijking op de verplichting tot het plaatsen van een lift worden

opgenomen als in het aanvraagdossier aangetoond wordt dat de aanvraag over een gebouw

bestemd voor toerisme of verblijfsaccommodatie gaat en dat het gebouw na de handelingen

twee of minder dan twee bouwlagen omvat en na de handelingen tien of minder dan tien

accommodaties beschikbaar zijn.

Art. 19. § 1. Het hellingspercentage bedraagt hoogstens :

1° tien procent bij niveauverschillen tot 10 cm, of in geval van buitenruimtes bij

niveauverschillen van 2 tot en met 10 cm;

2° 8,3 procent bij niveauverschillen van 10 cm tot 25 cm;

3° 6,25 procent bij niveauverschillen van 25 cm tot 50 cm;

4° vijf procent bij niveauverschillen van 50 cm of groter.








124

§ 2. Een combinatie van hellingen met verschillende hellingspercentages is toegestaan op

voorwaarde dat voor een tussenbordes van 150 cm op 150 cm ter hoogte van de overgang

gezorgd wordt.

§ 3. Bij hellingen met een hellingspercentage van meer dan vier procent moet zowel bovenaan

als onderaan voor een vrije en vlakke draairuimte worden gezorgd.

§ 4. Bij een overbrugging van een niveauverschil van meer dan 50 cm of een helling van meer

dan 10 m met een hellingspercentage van meer dan vier procent, moet voor een tussenbordes

van 150 cm op 150 cm gezorgd worden.

§ 5. De breedte van een helling met een hellingspercentage van meer dan vier procent

bedraagt minstens 145 cm, zodat na de afwerking van de eventuele wanden en met inbegrip

van de ruimte voor eventuele plinten en leuningen een vrije en vlakke doorgangsbreedte van

minstens 120 cm gegarandeerd wordt.

§ 6. In de aanvraag kunnen afwijkingen worden opgenomen als in het aanvraagdossier

gemotiveerd aangetoond wordt dat na de afwerking van de eventuele wanden een vrije en

vlakke doorgangsbreedte, gemeten tussen de afgewerkte wanden en met inbegrip van

eventuele leuningen en plinten, van minstens 120 cm gegarandeerd wordt.

§ 7. Als een helling een niveauverschil van meer dan 10 cm overbrugt, moet aan de open

zijkanten van de helling en aan de eventuele tussenbordessen over de volledige lengte van de

helling voor een afrijdbeveiliging van minstens 5 cm hoogte gezorgd worden.

§ 8. Voor en na elke helling moet er ofwel voor een vrije en vlakke draairuimte, ofwel voor

een tussenbordes van 150 cm op 150 cm gezorgd worden.

§ 9. Aan de zijkanten van een helling die een niveauverschil van meer dan 25 cm overbrugt,

moet aan beide zijden een leuning aangebracht worden, die doorloopt over eventuele

tussenbordessen. Voor het begin en aan het einde van de helling moet de leuning minstens 40

cm horizontaal verder lopen. Als de leuning in het ijle stopt, moet ze worden afgerond naar de

grond of naar de wand.

Art. 20. § 1. Over de volledige lengte van de trappen en ter hoogte van eventuele

tussenbordessen moet voor een breedte van minstens 125 cm, gemeten tussen de

onafgewerkte binnenmuren, gezorgd worden, zodat na afwerking van de eventuele wanden en

tussen de leuningen, een vrije en vlakke doorgangsbreedte van minstens 100 cm gegarandeerd

wordt.



125

§ 2. Na ten hoogste 17 treden moet voor een tussenbordes van minstens 100 cm diep gezorgd

worden.

§ 3. Alle treden moeten over een zo gelijkvormig mogelijke open aantrede beschikken. De

aantrede is de horizontale afstand tussen twee opeenvolgende trapneuzen, gelegen op de

looplijn van twee opeenvolgende traptreden. De optrede is de verticale afstand tussen de

bovenzijde van twee opeenvolgende treden. De optrede mag hoogstens 18 cm meten en de

aantrede moet minimaal 23 cm meten. De som van tweemaal de optrede en eenmaal de

aantrede van elke trede moet tussen 57 cm en 63 cm bedragen.

§ 4. Aan beide zijden van de trap moet een trapleuning aangebracht worden, die doorloopt ter

hoogte van eventuele tussenbordessen. Voor het begin en aan het einde van de trap moet de

trapleuning minstens 40 cm horizontaal verder lopen. Als de leuning in het ijle stopt, moet ze

worden afgerond naar de grond of naar de wand.

Art. 21. § 1. Als een lift geïnstalleerd wordt, moet die in een afgesloten koker zitten of moet

het om een verticale plateaulift gaan. Liften in een afgesloten koker moeten minstens liften

zijn van het type 2 zoals omschreven in de EN 81-70.

§ 2. Voor een liftdeur moet een vrije en vlakke draairuimte zijn.

§ 3. Liften die in een afgesloten koker geplaatst zijn, moeten automatische deuren hebben. De

vrije en vlakke doorgangsbreedte van de liftdeur moet minstens 90 cm bedragen.

§ 4. Bij verticale plateauliften moet het hefplateau minstens 100 cm breed en 140 cm diep

zijn.

§ 5. Over de volledige lengte van de plateaulift, alsook ter hoogte van de doorgangen van de

deuren, moet een vrije en vlakke doorgangsbreedte van minstens 90 cm gegarandeerd worden.

Afdeling IV. - Bepalingen met betrekking tot toegangen en deuropeningen

Art. 22. § 1. Voor toegangen of deuropeningen moet een vrije doorgangshoogte van minstens

2,10 meter gegarandeerd worden.

§ 2. De ruwbouwmaten van toegangen of deuropeningen moeten minstens 105 cm breed zijn,

zodat na afwerking een vrije en vlakke doorgangsbreedte van minstens 90 cm gegarandeerd

wordt.

Voor wat de ruwbouwmaten betreft van toegangsdeuren als vermeld in artikel 5 alinea 1, 2 en






126

3 kan een minimale breedte van 100 cm volstaan, mits na afwerking een vrije en vlakke

doorgangsbreedte van minstens 85 cm gegarandeerd wordt.

Art. 23. Bij elke draaideur, moet er gezorgd worden voor een alternatieve toegang of deur, die

niet draait. Deze verplichting geldt niet bij draaideuren die uitgerust zijn met mechanismen

die het gebruik door personen met een beperking garanderen.

Art. 24. Vóór en achter elke toegang of deur waarop dit besluit van toepassing is, moet voor

een vrije en vlakke draairuimte worden gezorgd. In geval van gebouwen als vermeld in artikel

5, alinea 1 en 2, mogen de vrije en vlakke draairuimtes, die vóór en achter elke toegang of

deur aanwezig moeten zijn, elkaar overlappen.

Het draaivlak van een deur moet vlak zijn.

Bij manueel te bedienen deuren moet de buitenste rand van de vrije en vlakke draairuimte aan

de trekzijde van de deur, het draaivlak van de deur raken en moet de buitenste rand van de

vrije en vlakke draairuimte aan de duwzijde van de deur, het gesloten deurvlak raken.

Art. 25. Bij een manueel te bedienen deur moet naast de krukzijde voor een vrije en vlakke

wanden vloerbreedte worden gezorgd, met een ruwbouwmaat van minstens 50 cm, zodat na

de afwerking een vrije en vlakke wanden vloerbreedte van minstens 45 cm gegarandeerd

wordt.

Art. 26. Deuren die toegang verlenen tot aangepaste sanitaire voorzieningen, kleedruimtes of

pashokjes, moeten naar buiten opendraaien.

Afdeling V. - Bepalingen met betrekking tot parkeerplaatsen

Art. 27. Als een constructie beschikt over één tot en met honderd eigen parkeerplaatsen, moet

minstens zes procent van het totale aantal parkeerplaatsen, en minstens één parkeerplaats, een

aangepaste parkeerplaats zijn. Vanaf vijf tot en met honderd eigen parkeerplaatsen, moeten de

aangepaste parkeerplaatsen ook voorbehouden parkeerplaatsen zijn.

Als een constructie beschikt over meer dan honderd eigen parkeerplaatsen, moet bovendien

per extra schijf van vijftig parkeerplaatsen, telkens één parkeerplaats een aangepaste en

voorbehouden parkeerplaats zijn.












127

Een aangepaste parkeerplaats voldoet aan de volgende normen :

1° ze bevindt zich zo dicht mogelijk bij de toegankelijke ingang van de constructie of bij de

voetgangersuitgang van de parkeervoorziening;

2° bij dwars parkeren bedraagt de breedte van de aangepaste parkeerplaats minstens 350 cm,

bij langs parkeren bedraagt de lengte van de aangepaste parkeerplaats minstens 600 cm en bij

schuin parkeren wordt binnen de aangepaste parkeerplaats een rechthoek van minstens 350

cm op minstens 600 cm gegarandeerd;

3° het oppervlak van de aangepaste parkeerplaats helt niet meer dan twee procent.

Om als voorbehouden parkeerplaats in aanmerking te komen, moet een parkeerplaats aan de

bepalingen van de derde alinea voldoen en voorbehouden worden conform de wegcode (KB

1.12.1975) en gesignaliseerd worden volgens de bepalingen van het KB van 1.12.1975 en het

MB van 1.10.1976.

Afdeling VI. - Bepalingen met betrekking tot vaste inrichtingselementen

Art. 28. Als een vast inrichtingselement met het oog op het onthaal van het publiek of een

daarmee gelijkgestelde constructie wordt aangebracht, moet vóór dat element voor een vrije en

vlakke draairuimte worden gezorgd.

Aan een element als vermeld in het eerste lid moet een verlaagd gedeelte aangebracht worden. De

hoogte tot de bovenzijde van het verlaagde gedeelte bedraagt hoogstens 80 cm. Onder het

verlaagde gedeelte moet een opening zijn van minstens 70 cm hoog, minstens 90 cm breed en

minstens 60 cm diep.

Art. 29. Bij handelingen aan binnen- of buitenruimtes met vaste inrichtingselementen die dienst

doen als zitplaatsen voor toeschouwers of toehoorders, moeten bij de eerste vijftig zitplaatsen

minstens twee vrije ruimtes gereserveerd te worden voor rolstoelgebruikers. Elk van die vrije

ruimtes moet minstens 90 cm breed en minstens 140 cm diep zijn en moet zich bevinden op een

vloer zonder niveauverschillen of hellingen. Op het toegangspad naar die vrije ruimtes en eraan

grenzend moet voor een vrije en vlakke draairuimte worden gezorgd.

Voor elke volgende groep van vijftig zitplaatsen moet voor minstens één extra vrije ruimte als

vermeld in het eerste lid gezorgd worden.

Afdeling VII. - Bepalingen met betrekking tot het aangepast karakter van constructies of delen

van constructies







128

Art. 30. De ruwbouwmaten van een aangepast toilet moeten minstens 1,70 meter op 2,25 meter

zijn, zodat na de afwerking van de wanden en met inbegrip van de ruimte voor plinten een ruimte

van minstens 1,65 meter op 2,20 meter gegarandeerd wordt. Bij die minimale maten moet de deur

in de korte zijde aangebracht worden.

De ruwbouwmaten van een aangepaste doucheruimte, al dan niet met wastafel, moeten minstens

2,20 meter op 2,40 meter zijn, zodat na de afwerking van de wanden en met inbegrip van de

ruimte voor plinten een ruimte van minstens 2,15 meter op 2,35 meter gegarandeerd wordt. Bij die

minimale maten moet de deur in de korte zijde aangebracht worden.

De ruwbouwmaten van een aangepaste sanitaire voorziening met douche en toilet, al dan niet met

wastafel, moeten minstens 2,40 meter op 2,45 meter zijn, zodat na de afwerking van de wanden en

met inbegrip van de ruimte voor plinten een ruimte van minstens 2,35 meter op 2,40 meter

gegarandeerd wordt. Bij die minimale maten moet de deur in de korte zijde aangebracht worden.

Art. 31. In de aanvraag kunnen afwijkingen van de ruwbouwmaten, vermeld in artikel 30, worden

opgenomen als in het aanvraagdossier gemotiveerd aangetoond wordt dat na de afwerking van de

sanitaire ruimte aan de volgende voorwaarden is voldaan :

1° ter hoogte van de wastafel, de toiletpot en de douchezone is een vrije en vlakke draairuimte. De

ruimte onder de aangepaste wastafel mag meegerekend worden voor de bepaling van de vrije en

vlakke draairuimte;

2° in een aangepast toilet :

a) moet voor de toiletpot en na de afwerking en inrichting van de ruimte een vrije afstand van

minstens 120 cm gegarandeerd zijn;

b) moet minstens aan één zijde van de toiletpot een vrije transferzone van minstens 90 cm zijn;

c) moet de vrije doorgang tussen de toiletpot en de wastafel minstens 90 cm breed zijn;

d) moet de afstand van de voorzijde van de toiletpot tot tegen de achterliggende wand minstens 70

cm bedragen;

e) moet een wastafel aangebracht zijn waaronder een ruimte is van minstens 70 cm hoog,

minstens 90 cm breed en minstens 60 cm diep. Als de wastafel in een inwendige hoek is geplaatst,

moet de afstand tussen de as van de wastafel en de inwendige hoek minstens 50 cm bedragen;

3° in een aangepaste doucheruimte :

a) moet de vloer van de douchezone drempelloos aansluiten op de vloer van de doucheruimte;

b) mag de vloer van de douchezone hoogstens twee procent hellen;





129

c) moet het vloeroppervlak van de douchezone na de afwerking van de wanden minstens 120 cm

op 120 cm bedragen;

d) moet een douchezitje van minstens 45 cm diep en 40 cm breed aanwezig zijn. Als het

douchezitje in een inwendige hoek is geplaatst, moet de afstand tussen de as van het douchezitje

en de inwendige hoek minstens 45 cm bedragen;

e) moet aan minstens één zijde van het douchezitje een vrije transferzone van minstens 90 cm

zijn;

f) moet aan de voorzijde van het douchezitje een vrije ruimte van minstens 120 cm zijn;

g) moet de douchekraan aangebracht worden op hoogstens 55 cm van de wand waartegen het

douchezitje geplaatst is.

Art. 32. Het toilet, de wastafel en de doucheruimte die ter beschikking staan van de gebruiker van

een aangepaste kamer of verblijfsaccommodatie, moeten aan de bepalingen van dit hoofdstuk

voldoen.

Opdat de accommodatie als aangepast kan worden beschouwd zoals bepaald in artikel 4, moet bij

een vakantiewoning, vlakbij de ingang een aangepaste parkeerplaats worden voorzien.

Afdeling VIII. - Bepalingen met betrekking tot afwijkingen en advisering

Art. 33. De vergunningverlenende overheid kan, op gemotiveerd verzoek van de aanvrager,

afwijkingen toestaan op de verplichtingen van dit besluit als de plaatselijke omstandigheden of

specifieke eisen van technische aard een andere bouwwijze vereisen of als bijzondere nieuwe

technieken een evenwaardige toegankelijkheid garanderen. Ze kan hierbij het advies inwinnen van

een door de Vlaamse Regering erkende instantie over de toegankelijkheid van de handelingen.

Het advies moet steeds binnen dertig dagen na ontvangst van de adviesvraag verstuurd zijn.

Art. 34. § 1. Bij handelingen betreffende constructies, opgericht voor het gebruik of de uitbating

door de overheid of in opdracht van de overheid, waarbij afgeweken wordt van de verplichtingen

van dit besluit, dient de vergunningsaanvrager het advies in te winnen van een door de Vlaamse

Regering erkende instantie over de toegankelijkheid van de handelingen.

Het advies moet steeds binnen dertig dagen na ontvangst van de adviesvraag verstuurd zijn.

Wanneer geen advies is verleend binnen die termijn, mag aan de adviesvereiste worden

voorbijgegaan.

§ 2. Bij het bouwen van gebouwen of gebouwencomplexen met een totale publiek toegankelijke

oppervlakte na de werkzaamheden van ten minste 7500m.2 , of het uitbreiden van dergelijke








130

gebouwen of gebouwencomplexen, als de oppervlakte door die uitbreiding de drempel van

7500m.2 of een veelvoud ervan overschrijdt, dient de vergunningsaanvrager het advies in te

winnen van een door de Vlaamse Regering erkende instantie over de toegankelijkheid van de

handelingen. Het advies moet steeds binnen dertig dagen na ontvangst van de adviesvraag

verstuurd zijn. Wanneer geen advies is verleend binnen die termijn, mag aan de adviesvereiste

worden voorbijgegaan.

Art. 35. Bij vergunningsplichtige werken, die vallen onder de toepassing van artikel 2, § 2, 3°;

maakt de entiteit, die door de Vlaamse Regering belast is met taken van beleidsuitvoering inzake

onroerend erfgoed, in haar advies een afweging tussen de vereisten inzake toegankelijkheid

enerzijds en de te behouden erfgoedwaarden anderzijds.

HOOFDSTUK IV. Wijzigings-, overgangs- en slotbepalingen

Art. 36. In artikel 16 van het besluit van de Vlaamse Regering van 28 mei 2004 betreffende de

dossiersamenstelling van de aanvraag voor een stedenbouwkundige vergunning wordt een 10°

toegevoegd, dat luidt als volgt : " 10° Als de aanvraag betrekking heeft op werken vermeld in

artikel 34 van het besluit van de Vlaamse Regering van 5 juni 2009 tot vaststelling van een

gewestelijke stedenbouwkundige verordening betreffende toegankelijkheid een advies zoals

bedoeld in dat artikel of een verklaring dat binnen de voorziene termijn geen advies werd

uitgebracht. "

Art. 37. Bestaande provinciale stedenbouwkundige verordeningen en bestaande gemeentelijke

stedenbouwkundige verordeningen met betrekking tot de geregelde aangelegenheid, houden op

uitwerking te hebben bij de inwerkingtreding van dit besluit.

Art. 38. Dit besluit treedt in werking op 1 maart 2010. Van de toepassing van dit besluit zijn de

aanvragen tot stedenbouwkundige vergunning vrijgesteld die worden ingediend voor 1 maart

2010.

Art. 39. De Vlaamse minister bevoegd voor gelijke kansen bepaalt de voorwaarden en procedure

van de erkenning van de instanties die adviezen kunnen uitbrengen conform artikel 34. Artikel 34

en artikel 36 treden in werking op de eerste dag van de derde maand nadat de instanties in kwestie

erkend werden.












131

Art. 40. Het koninklijk besluit van 9 mei 1977 genomen in uitvoering van de wet van 17 juli 1975

betreffende de toegang van gehandicapten tot gebouwen toegankelijk voor het publiek wordt

opgeheven.

Art. 41. De Vlaamse minister, bevoegd voor de ruimtelijke ordening en de Vlaamse minister

bevoegd voor gelijke kansen zijn, ieder wat hem of haar betreft, belast met de uitvoering van dit

besluit.




132

Besluit van de Vlaamse Regering 8 juli 2005 houdende vaststelling van een gewestelijke

stedenbouwkundige verordening inzake openluchtrecreatieve verblijven en de inrichting van

gebieden voor dergelijke verblijven.

(BS 10 augustus 2005)

HOOFDSTUK I. Algemene bepalingen

Art. 1. § 1. Dit besluit is van toepassing op openluchtrecreatieve verblijven, zoals bedoeld in

artikel 2 van het decreet van 3 maart 1993 houdende het statuut van de terreinen voor

openluchtrecreatieve verblijven, ongeacht of ze al dan niet gegroepeerd worden ingeplant,

waarvan de oprichting overeenkomstig artikel 99 van het decreet van 18 mei 1999 houdende

organisatie van de ruimtelijke ordening, vergunningsplichtig is en die gelegen zijn in

bestemmingsgebieden waar verblijfsrecreatie is toegestaan maar permanent wonen niet toegestaan

is.

§ 2. Dit besluit is niet van toepassing op openluchtrecreatieve verblijven die gelegen zijn :

1° binnen de grenzen van een rechtsgeldige verkaveling voor openluchtrecreatieve verblijven,

vergund vóór de datum van inwerkingtreding van dit besluit, of van een rechtsgeldig goedgekeurd

bijzonder plan van aanleg of ruimtelijk uitvoeringsplan;

2° op een toeristisch uitgebaat terrein voor zover en zolang de uitbating ervan vergunningsplichtig

is op basis van het decreet van 3 maart 1993 houdende het statuut van de terreinen voor

openluchtrecreatieve verblijven.

Dit besluit is evenmin van toepassing op constructies die bestemd zijn of worden als woonplaats

in de zin van artikel 102 van het Burgerlijk Wetboek en artikel 36 van het Gerechtelijk Wetboek.

HOOFDSTUK II. Normen voor het openluchtrecreatief verblijf, de nutsvoorzieningen,

de inplanting en de toegangswegen.

Art. 2. Elk openluchtrecreatief verblijf heeft een maximale grondoppervlakte van 80 m2, inclusief

overdekte terrassen en bijgebouwen, en een maximaal volume van 240 m3.

Art. 3. Het hoogste punt van het openluchtrecreatief verblijf mag, gemeten vanaf het maaiveld,

niet meer dan vijf meter bedragen.

133

Alle gevel- en dakvlakken moeten worden uitgevoerd met duurzame, verzorgd uitziende aan het

karakter van de omgeving aangepaste materialen.

Art. 4. § 1. De totale grondoppervlakte van het openluchtrecreatief verblijf, de terrassen, private

toegangswegen, parkeerplaatsen en eventuele verhardingen inbegrepen, mag nooit meer bedragen

dan de helft van de perceelsoppervlakte.

§ 2. Behoudens in het geval van een groepsbouwproject of een gegroepeerde inplanting mag per

perceel slechts één openluchtrecreatief verblijf opgericht worden.

Als openluchtrecreatieve verblijven niet gekoppeld of geschakeld worden, bedraagt de

minimumafstand van de gebouwen tot de overige perceelsgrenzen ten minste twee meter.

Art. 5. § 1. Alle nieuwe toegangswegen die meerdere openluchtrecreatieve verblijven ontsluiten

hebben een minimale hindernisvrije breedte van vier meter, en zijn voorzien van een

elektriciteitsnet. De aard en breedte van de eventuele verharding, die wordt uitgevoerd in

waterdoorlatende materialen, wordt bepaald in functie van de plaatselijke noodwendigheden.

§ 2. De rechtstreekse lozing van onbehandeld afvalwater in oppervlaktewater is verboden.

HOOFDSTUK III. Bijkomende normen van toepassing op een groepsbouwproject of

een voor de plaatsing van openluchtrecreatieve verblijven bestemde verkaveling

Art. 6. Voor een groepsbouwproject of voor een gegroepeerde inplanting op een voor de plaatsing

van openluchtrecreatieve verblijven bestemde verkaveling, ongeacht of de plaatsing gebeurt op of

zonder afscheiding van afzonderlijke percelen, gelden de volgende bijkomende normen:

1° als het perceel of de verkaveling aan een geklasseerde waterloop of aan een waterplas met een

minimale oppervlakte van 100 m2 is gelegen dan moet een bouwvrije strook van ten minste 15

meter breedte, gemeten vanaf de oever of de hoogwaterlijn worden gerespecteerd;

2° het aantal openluchtrecreatieve verblijven dient tussen 15 en 35 verblijven per hectare te

bedragen, berekend over de ganse oppervlakte van het perceel of de verkaveling. Van die bepaling

kan afgeweken worden door middel van een provinciale of gemeentelijke stedenbouwkundige

verordening.

134

HOOFDSTUK IV. Slotbepalingen

Art. 7. De volgende regelingen worden opgeheven:

1° het koninklijk besluit van 30 oktober 1973 betreffende de weekendverblijfparken;

2° het koninklijk besluit van 31 december 1975 betreffende de weekendverblijfparken in de

kustgemeenten;

3° artikel 3, eerste lid, 13° van het besluit van de Vlaamse Regering van 23 februari 1995

betreffende de exploitatie van de terreinen voor openluchtrecreatieve verblijven, gewijzigd bij de

besluiten van de Vlaamse Regering van 17 december 1999 en 24 oktober 2003.

Art. 8. Bij de verbouwing van bestaande vergunde openluchtrecreatieve verblijven kan worden

afgeweken van de bepalingen van dit besluit, wanneer de handelingen, vereist voor het naleven

van die bepalingen, niet in verhouding staan met de omvang van de geplande ingreep. De

onevenredigheid moet in de vergunningsbeslissing worden gemotiveerd.

Art. 9. De Vlaamse ministers, bevoegd voor de Ruimtelijke Ordening en bevoegd voor het

Toerisme, zijn belast met de uitvoering van dit besluit.

135

Bijlage 2:

Overzicht van de gemeentelijke stedenbouwkundige verordeningen

Gemeentelijke stedenbouwkundige verordeningen: Vlaams Gewest

gemeente datum gmrd onderwerp datum

goedkeu

ring datum MB datum BD datum BS

Aalst 29/05/1990 brandbeveiliging 7/12/1995 22/02/1996

Aalst 25/05/1977 algemeen 13/12/1977 Aalst 3/08/1986 algemeen 3/03/1986 24/04/1986

Aalst 26/01/1988 beplantingen 16/02/1998 7/04/1998

Aalst 4/09/2001 hemelwater en afvalwater 14/02/2002 16/04/2002

Aalter 10/06/1980 reclame 13/08/1981 Aalter 14/12/1978 beplantingen 1/03/1979 Aalter 14/07/1998 hemelwater en afvalwater 19/01/1999 12/03/1999

Aalter (Bellem) 2/04/1973 beplantingen 28/11/1973 Aarschot

(Langdorp) 19/03/1974 kabeltelevisie 23/08/1976

Aartselaar 28/04/1977 beplantingen 13/08/1979 Aartselaar 22/09/1994 algemeen 24/11/1997 17/02/1998

Aartselaar 27/10/2004 beplantingen 23/12/2004 31/01/2005

Aartselaar 9/11/2005 bedrijfsgebouwen 9/03/2006 3/04/2006

Affligem

(Hekelgem) 5/06/1980 beplantingen 24/10/1983 24/03/1984

Alveringem 22/05/2003 voorbouwlijn 4/09/2003 26/09/2003

Alveringem 12/07/1977 beplantingen 16/09/1977 8/11/1978

Alveringem 26/03/2009 landelijke dorpskernen 11/06/2009 3/07/2009

Antwerpen 11/09/1984 algemeen 26/03/1986 Anzegem 19/07/1977 beplantingen 4/11/1977 8/11/1978

Ardooie 10/10/1995 beplantingen 8/02/1996 16/04/1996

Arendonk 18/03/1998 Arendonk 18/03/19

98

Asse 27/01/1997 hemelwater en afvalwater 18/06/1997 1/10/1997

Asse 26/01/2006 nachtwinkels 9/03/2006 12/04/2006

Asse 23/06/1976 beplantingen 4/10/1976 Assenede 31/03/1994 beplantingen 29/01/1996 16/04/1996

Avelgem 6/03/2006 verkavelen 6/07/2006 14/09/2006

Baarle-Hertog 26/06/1980 beplantingen 24/10/1983 24/03/1984

Beernem 7/07/1980 beplantingen 9/10/1980 Beernem

(Oedelem) 22/03/1974 beplantingen 9/08/1974

Beersel 24/03/2004 overwelven baangrachten 17/06/2004 27/07/2004

Begijnendijk 31/08/2006 overwelven baangrachten 9/11/2006 15/01/2007

Begijnendijk 24/04/2008 afsluitingen 3/07/2008 5/08/2008

Bekkevoort 29/03/2005 hemelwater 7/07/2005 11/08/2005

Beringen 8/11/1993 mijncite 28/02/1996 8/05/1996

136



goedkeu


Beringen 8/11/1993 kioskplein 28/02/1996 8/05/1996

Beringen (Paal) 23/08/1974 beplantingen 5/12/1974 Berlaar 22/04/2003 hemelwater 7/09/2004

Berlaar 18/10/2005 hemelwater en afvalwater 23/06/2006

Berlaar 24/01/1931 algemeen 24/01/19

31

Berlare 13/05/1974 beplantingen 4/07/1974 Berlare

(Overmere) 4/05/1973 beplantingen 28/11/1973

Bierbeek 27/06/1996 hemelwater en afvalwater 18/06/1997 1/10/1997

Bierbeek 27/06/1996 beplantingen 18/06/1997 1/10/1997

Bilzen 20/12/2004 bestemmingswijzigingen 16/02/2005 11/03/2005

Blankenberge 4/10/2005 creeren van

woongelegenheid 22/12/2005 31/01/2006

Blankenberge 26/11/2002 bouwstop 30/01/2003 10/03/2003

Blankenberge 7/09/2004 zone verbod garages 2/12/2004 28/12/2004

Blankenberge 11/04/1933 algemeen 11/04/19

33

Blankenberge 9/09/2008 verbod opsplitsen

eengezinswoningen 13/11/2008 5/12/2008

Boechout 4/03/1960 algemeen 4/03/196

0

Bonheiden 25/06/2003 overwelven baangrachten 24/03/2005 25/07/2005

Boom 21/10/2004 vellen bomen 1/12/2005 13/02/2006

Boom 28/05/1937 algemeen 28/05/19

37

Boortmeerbeek 6/06/2005 rioleringsaansluitingen 30/06/2005 12/10/2005

Bornem 12/12/2006 parkeren en stallen auto's en

fietsen 8/02/2007 8/03/2007

Bornem 29/10/1985 beplantingen 26/08/1986 Bornem 9/05/2006 overwelven baangrachten 24/08/2006 16/01/2007

Bornem 14/03/2006 hemelwater en afvalwater 24/08/2006 16/01/2007

Borsbeek 23/01/2009 hemelwater en afvalwater 12/03/2009 13/05/2009

Borsbeek 29/05/1998 hemelwater en afvalwater 10/12/1998 12/03/1999

Boutersem 25/09/1997 hemelwater en afvalwater 10/12/1997 15/01/1998

Boutersem 29/08/1980 beplantingen 20/03/1984 Brakel 23/08/2004 baangrachten 13/01/2005 28/01/2005

Brasschaat 24/01/2029 algemeen 24/01/20

29

Brasschaat 28/12/2000 hemelwater en afvalwater 10/05/2001 13/06/2001

Brasschaat 7/05/1996 algemeen 26/08/1996 8/11/1996

Bredene 2/03/1978 hemelwater en afvalwater 17/01/1979 Bredene 29/12/1997 bouwstop 27/07/1998 17/10/1998

Bree 31/05/1979 dansgelegenheden 25/09/1979 Bree 11/10/1977 verkaveling 29/03/1978

137



goedkeu


Brugge 20/12/1972 drankgelegenheden 28/03/1973 10/11/1978

Brugge 25/04/2006 aanpassing algemene

verordening 15/06/2006 5/07/2006

Brugge 29/09/1992 algemeen 20/08/1993 25/09/1993

Brugge 24/02/2009 aanpassing algemene

verordening 30/04/2009 19/05/2009

Brugge 31/05/2005 baangrachten 4/08/2005 23/09/2005

Brugge 27/04/2004 publiciteit 1/07/2004 28/07/2004

Buggenhout 11/03/1977 beplantingen 13/07/1977 Damme 10/05/1977 beplantingen 29/08/1977 8/11/1978

Damme 21/12/1977 landbouwwegen - art. 5 14/04/1978 10/11/1978

De Haan 1/06/2006 vakantieparken 6/07/2006 2/08/2006

De Haan 12/10/2006 overwelven baangrachten 18/01/2007 6/02/2007

De Haan 9/08/1977 beplantingen 18/10/1977 8/11/1978

De Haan bouwstop 6/10/1995 29/11/1995

De Pinte 13/05/1977 beplantingen 26/09/1977 De Pinte

(Zevergem) 20/04/1973 beplantingen 28/11/1973

Deerlijk 22/03/1974 beplantingen 4/07/1974 8/11/1978

Deerlijk 16/12/2004 overwelven baangrachten 10/02/2005 3/03/2005

Deerlijk 30/03/2006 hemelwater en afvalwater 1/06/2006 23/06/2006

Deinze 6/09/1990 publiciteit 3/05/1996 15/06/1996

Deinze 26/11/1978 beplantingen 18/04/1978 Denderleeuw 20/03/1996 voetpaden 14/03/1997 8/07/1997

Denderleeuw

(Iddergem) 29/05/1973 beplantingen 28/11/1973

Dendermonde 19/03/2003 uitsprongen op rooilijn 16/01/2003 11/04/2003

Dendermonde 19/04/2006 lozing afvalwater 18/05/2006 6/07/2006

Dendermonde 21/05/1996 reclame 3/02/1997 17/04/1997

Dendermonde 15/10/2003 hemelwater en afvalwater 29/01/2004 8/03/2004

Dentergem 14/08/2002 hemelwater en afvalwater 24/10/2002 9/11/2002

Destelbergen 29/10/1991 parkeren 20/11/1995 2/02/1996

Destelbergen 17/04/1978 beplantingen 30/10/1978 Destelbergen 25/09/2003 overwelven baangrachten 19/02/2004 18/06/2004

Diepenbeek 2/05/2005 hemelwater 7/07/2005 26/07/2005

Diepenbeek 6/10/2003 overwelven baangrachten 4/03/2004 2/04/2004

Diepenbeek 2/09/2002 functiewijzigingen 5/06/2003 9/07/2003

Diepenbeek 23/06/2003 beplantingen 31/07/2003 27/08/2003

Diest 27/05/1993 beplantingen 16/11/1995 2/02/1996

Diksmuide 23/06/1980 beplantingen 26/03/1984 Diksmuide 24/02/2003 hemel- en afvalwater 10/04/2003 15/05/2003

Diksmuide 27/01/2003 voorbouwlijn 20/02/2003 27/03/2003

Dilbeek 17/03/2009 hemelwater 9/07/2009 11/09/2009

Dilsen-Stokkem 15/01/2009 wonen 5/03/2009 17/04/2009

138



goedkeu


Duffel 3/07/2006 baangrachten 24/05/2006 27/12/2006

Duffel 13/09/1976 baangrachten 2/02/1977 Edegem 7/06/1973 afsluitingen 10/01/1974 Edegem 6/06/1974 afsluitingen 15/01/1975 Edegem 6/09/1979 beplantingen 6/02/1980 Edegem 23/03/2006 overwelven baangrachten 18/10/2006

Eeklo 19/12/2002 baangrachten 27/03/2003 7/05/2003

Eeklo 23/05/2005 woonkwaliteit 28/07/2005 5/09/2005

Erpe-Mere 21/03/1972 gas + electr.in privé

verkaveling 2/10/1973

Erpe-Mere 13/04/1973 beplantingen 23/11/1973 Erpe-Mere

(Burst) 15/03/1974 beplantingen 1/10/1974

Erpe-Mere

(Ottergem) 25/04/1973 beplantingen 23/11/1973

Essen 27/09/2001 beplantingen 21/02/2002 5/06/2002

Essen 11/03/2004 baangrachten 2/09/2004

Evergem 25/09/2008 parkeerplaatsen

meergezinswoningen 23/09/2008 6/11/2008

Gavere 30/06/2003 beplantingen 30/06/2003 28/11/2003

Gavere 7/06/1993 beplantingen 22/03/1995 Gavere 28/04/1995 reliëfwijzigingen 2/02/1996 16/04/1996

Geel 30/06/1980 overwelven baangrachten 24/10/1980 Geel 3/03/1975 overwelven baangrachten 3/06/1975 Geetbets 22/05/1956 algemeen 22/05/19

56

Genk 28/11/1975 reclame 23/04/1976 Genk 20/02/1997 beplantingen 14/05/1997 16/07/1997

Genk parkeerplaatsen 6/10/1995 29/11/1995

Gent 29/01/2008 wijziging algemeen

reglement 29/05/2008 22/07/2008

Gent 22/09/2008 wijziging algemeen

reglement 23/10/2008 21/11/2008

Gent 29/06/2004 algemeen 16/09/2004 1/12/2004

Gistel 18/11/1977 hemelwater en afvalwater 27/02/1978 8/11/1978

Gistel 26/04/1974 beplantingen 19/07/1974 8/11/1978

Glabbeek 10/07/1980 beplantingen 20/03/1984 Grimbergen 29/03/1979 beplantingen 26/03/1984 Grimbergen 29/12/1969 electriciteit 28/08/1970 Grimbergen 14/08/1936 algemeen 14/08/19

36 28/08/1970

Grimbergen 20/11/2003 lozing afvalwater 1/12/2005 23/12/2005

Grobbendonk 30/01/1996 reclame 25/07/1996 8/11/1996

Grobbendonk 18/02/1997 beplantingen 18/01/1999 12/03/1999

Grobbendonk 9/04/1979 beplantingen 23/01/1980

139



goedkeu


Halen 2/07/1979 dansgelegenheden 6/02/1980 Halen 18/03/1996 beplantingen 20/02/1998 9/09/1998

Halle 13/09/2005 houten tuinafsluitingen 10/11/2005 31/03/2006

Ham 23/09/1987 beplantingen 1/06/1988 Ham 29/05/2006 parkeren 18/09/2006

Hamme 1/10/1997 beplantingen 2/09/1998 21/11/1998

Hamme 26/05/2004 hemelwater en afvalwater 2/09/2004 20/09/2004

Hamme 24/06/1998 weekendverblijven 22/01/1999 12/03/1999

Hamme 29/12/2003 overwelven baangrachten 4/03/2004 24/03/2004

Hamme 28/02/2007 overwelven baangrachten 10/05/2007 11/07/2007

Hamont-Achel 17/05/1979 dansgelegenheden 8/11/1979 Hamont-Achel 15/03/1979 reclamepanelen 25/09/1979 Hamont-Achel 24/11/1994 beplantingen 3/04/1996 14/05/1996

Harelbeke 20/12/2004 overwelven baangrachten 10/02/2005 23/05/2005

Harelbeke 19/01/2004 overwelven baangrachten 11/03/2004 2/04/2004

Hasselt bestemmingswijziging 5/09/2002 30/10/2002

Hasselt 18/09/2007 bestemmingswijziging 29/11/2007 14/01/2008

Hasselt bestemmingswijziging 29/04/2004 18/05/2004

Hasselt 16/12/1997 toegang tot verdieping 18/09/1998 12/12/1998

Hasselt 15/05/2007 het behoud van

gezinswoningen 12/07/2007 27/08/2007

Heers 29/10/1990 beplantingen 11/03/1996 14/05/1996

Heist-op-den-

Berg 29/03/1977 beplantingen 26/10/1979

Herentals 26/08/1997 baangrachten 28/01/1999 12/03/1999

Herenthout 29/09/1980 beplantingen 24/10/1983 24/03/1984

Herenthout 30/10/2008 parkeerplaatsen


Herenthout 13/04/2004 overwelven baangrachten 15/07/2004 17/09/2004

Herzele

(Hillegem) 27/03/1974 beplantingen 13/06/1974

Herzele

(Ressegem) 30/04/1973 beplantingen 28/11/1973

Heusden-Zolder 27/08/1998 mijncites 10/12/1998 21/01/1999

Heusden-Zolder 12/10/1989 beplantingen 10/11/1995 2/02/1996

Hoeilaart 30/05/1996 voetpaden 3/02/1997 17/04/1997

Hoeilaart 10/09/1998 hemelwater en afvalwater 27/11/1998 21/01/1999

Hoeilaart 9/03/2000 openbaar domein schade

zonder nutswerken 18/07/2002 13/08/2002

Hoeselt 5/02/1990 beplantingen 27/11/1995 22/02/1996

Hooglede 18/12/1995 beplantingen 17/06/1996 9/08/1996

Hooglede 7/06/1979 hemelwater en afvalwater 5/10/1979 Houthulst 17/02/2009 beplantingen rond

bouwwerken 19/03/2009 7/04/2009

Hove 16/09/1974 beplantingen 27/08/1975

140



goedkeu


Huldenberg 23/12/1997 hemelwater en afvalwater 27/07/1998 21/11/1998

Ichtegem 29/07/1977 beplantingen 13/12/1977 8/11/1978

Ieper 7/05/1979 beplantingen 20/11/1979 Ieper 23/12/1977 hemelwater en afvalwater 27/02/1978 8/11/1978

Ieper 6/03/2006 woonkwaliteit 9/11/2006 6/12/2006

Ieper 2/03/2009 beplantingen 26/03/2009 27/07/2009

Ieper 2/03/2009 financiële waarborg

wegenwerken 25/06/2009 27/07/2009

Ieper 6/10/1997 reclame 21/06/1999 30/09/1999

Ieper 5/05/2005 waarborg 8/06/2005 13/09/2005

Ingelmunster 19/01/1978 hemelwater en afvalwater 18/04/1978 8/11/1978

Ingelmunster 28/10/2003 hemelwater en afvalwater 18/12/2003 13/01/2004

Ingelmunster 28/10/2003 baangrachten 18/12/2003 13/01/2004

Izegem 1/03/2004 woonkwaliteit stadskern 13/05/2004 5/07/2004

Izegem 4/07/1988 cafés, dancings, rest. 24/07/1996 8/11/1996

Izegem 4/04/1974 beplantingen 4/07/1974 Izegem 7/11/1977 hemelwater en afvalwater 7/02/1978 8/11/1978

Izegem 10/10/2005 schotelantennes 19/01/2006 13/02/2006

Izegem 13/10/1975 beplantingen 29/12/1975 8/11/1978

Jabbeke 8/05/1978 hemelwater en afvalwater 10/03/1979 Jabbeke 13/03/1978 beplantingen 30/10/1978 Jabbeke

(Snellegem) 19/04/1974 beplantingen 19/07/1974

Jabbeke

(Varsenare) 16/05/1974 beplantingen 15/07/1974

Kalmthout 18/03/1977 beplantingen 18/09/1979 Kalmthout 25/09/2003 hemelwater 13/05/2004 20/07/2004

Kampenhout 9/11/1995 beplantingen 3/04/1996 14/05/1996

Kapelle-op-den-

Bos 25/07/2005 bestemmingswijzigingen 16/02/2006 13/03/2006

Kapelle-op-den-

Bos 24/04/2006 overwelven baangrachten 15/06/2006 5/07/2006

Kapelle-op-den-

Bos 20/05/1980 beplantingen 20/03/1984

Kapellen 12/07/1994 beplantingen 16/09/1997 15/10/1997

Kapellen 6/10/1952 algemeen 6/10/195

2

Kapellen 19/09/2005 algemeen wijziging 22/12/2005 22/12/2006

Kapellen 19/09/2005 water 1/06/2006 22/12/2006

Kapellen 21/01/1979 reclameborden 5/09/1979 Kaprijke 25/06/1973 beplantingen 28/11/1973 Kasterlee 10/01/1977 rioleringsnet 19/08/1977 Kasterlee 29/03/1977 overwelvingen baangrachten 16/09/1977 Keerbergen 17/03/2003 hemelwater en afvalwater 15/05/2003 23/06/2003

Keerbergen 23/12/1996 hemelwater en afvalwater 18/06/1997 17/09/1997

141



goedkeu


Keerbergen 19/06/2006 hemelwater en afvalwater 12/10/2006 15/12/2006

Keerbergen 6/12/1957 algemeen 6/12/195

7

Kluisbergen 30/06/1972 kramers 30/11/1972 Kluisbergen 26/06/1997 beplantingen 16/02/1998 7/04/1998

Knesselare 24/04/1979 beplantingen 13/08/1979 Knesselare

(Ursel) 25/05/1973 beplantingen 28/11/1973

Knokke-Heist 26/03/1991 afbraakwerken 20/11/1995 2/02/1996

Knokke-Heist 27/04/2006 algemeen 31/08/2006 6/10/2006

Knokke-Heist 27/06/2002 bouwstop 17/10/2002 7/11/2002

Koekelare 30/04/1974 beplantingen 2/07/1974 8/11/1978

Koekelare 28/04/1978 beplantingen 7/09/1978 Koekelare 9/07/2003 toegankelijkheid

gehandicapten 4/03/2004 30/04/2004

Koekelare 27/01/2003 hemelwater en afvalwater 27/02/2003 27/03/2003

Koksijde 19/04/2004 afsluitingen 24/06/2004 20/07/2004

Koksijde 19/04/2004 bouwstop 18/05/2004 21/06/2004

Koksijde 7/08/1978 beplantingen 18/10/1978 Koksijde 18/07/1975 brandbeveiliging 5/12/1975 10/11/1978

Koksijde 1/07/1997 afsluitingen 20/02/1998 29/05/1998

Kontich 24/04/2006 algemeen 7/09/2006 6/10/2006

Kontich 2/04/1973 baangrachten 26/07/1973 Kontich 19/09/2005 parkeren fietsenstallingen 23/02/2006 11/04/2006

Kortemark 28/02/1986 beplantingen 14/05/1987 Kortemark 29/05/2001 hemelwater en afvalwater 28/06/2001 2/10/2001

Kortemark 29/11/1977 hemelwater en afvalwater 24/04/1978 8/11/1978

Kortemark

(Handzame) 15/05/1974 beplantingen 31/07/1974

Kortenaken 28/10/1997 hemelwater en afvalwater 27/07/1998 21/11/1998

Kortenberg 30/06/1980 beplantingen 24/10/1983 24/03/1984

Kortenberg 12/01/2004 overwelven baangrachten 16/11/2006 29/12/2006

Kortrijk 5/04/1974 brandbeveiliging 10/03/1976 8/11/1978

Kortrijk 12/01/1973 dansgelegenheden 27/04/1973 8/11/1978

Kortrijk 5/04/1974 beplantingen 19/07/1974 Kortrijk 13/09/2004 opdelen eengezinswoningen 23/12/2004 28/01/2005

Kortrijk 9/10/1992 reclame 3/05/1996 15/06/1996

Kortrijk 9/09/1977 beplantingen 27/02/1978 8/11/1978

Kortrijk 9/12/1977 hemelwater en afvalwater 27/02/1978 8/11/1978

Kortrijk 14/05/1976 algemeen 9/11/1976 8/11/1978

Kortrijk 9/03/1990 terrassen 3/05/1996 15/06/1996

Kortrijk 11/03/1977 dansgelegenheden 20/06/1977 8/11/1978

Kortrijk 12/02/1999 terrassen 25/10/1999 10/02/2000

Kortrijk 10/02/2003 toegang tot verdieping 15/05/2003 27/06/2003

142



goedkeu


Kortrijk

(Bellegem) 26/04/1974 beplantingen 4/07/1974

Kortrijk (Heule) 3/04/1974 beplantingen 4/07/1974 Kraainem 17/05/1994 afsluitingen 6/10/1995 29/11/1995

Kruibeke 23/10/1995 beplantingen 12/03/1998 9/09/1998

Kruibeke 27/01/2003 baangrachten 12/02/2004 17/01/2005

Kruibeke 1/03/1974 algemeen 23/10/1975 Kruibeke

(Bazel) 20/05/1976 beplantingen 20/09/1976

Kruishoutem 18/06/1973 beplantingen 23/11/1973 Kruishoutem

(Nokere) 8/05/1973 beplantingen 28/11/1973

Kruishoutem

(Wanegem lede) 18/04/1973 beplantingen 23/11/1973

Kuurne 27/01/1978 hemelwater en afvalwater 6/06/1978 Laarne 23/05/1977 hoogte van afsluitingen 27/12/1977 Laarne 6/02/1996 parkeren 24/07/1996 8/11/1996

Laarne 10/10/1996 parkeren 15/07/1997 15/10/1997

Laarne 1/12/2005 overwelven baangrachten 20/04/2006 5/07/2006

Lanaken 12/06/1979 dansgelegenheden 8/11/1979 Lanaken 30/11/2006 nachtwinkels 17/01/2007 17/04/2007

Langemark-

Poelkapelle 16/03/2009 beplantingen 16/04/2009 19/05/2009

Lebbeke 27/11/2008 overwelven baangrachten 15/01/2009 13/02/2009

Lede 5/09/1978 verkaveling 18/09/1979 Lede 18/12/1997 verkaveling 18/09/1998 21/11/1998

Lede 17/02/2005 bouwhoogten en diepten 25/08/2005 21/10/2005

Lede 7/07/1997 bouwhoogten en diepten 16/09/1998 21/11/1998

Ledegem (St

Eloois Winkel) 2/06/1975 groenscherm 30/10/1975

Ledegem

(St.Eloois

Winkel)

8/03/1974 beplantingen 13/06/1974

Lendelede 16/11/1978 hemelwater en afvalwater 1/03/1979 Lennik 25/11/2002 hemelwater en afvalwater 4/12/2003 27/05/2004

Lennik 28/10/2002 baangrachten 4/12/2003 27/05/2004

Leuven 15/12/2003 parkeerplaatsen en

fietsenstallingen 5/02/2004 17/03/2004

Leuven 30/05/2005 toegang tot verdieping 18/08/2005 29/09/2005

Leuven 30/05/2005 functiewijzigingen 18/08/2005 29/09/2005

Leuven 14/03/1994 stoepaanleg 19/10/1995 15/12/1995

Leuven 22/09/2003 woongelegenheden 4/12/2003 10/02/2004

Lichtervelde 25/03/1974 beplantingen 26/06/1974 8/11/1978

Lichtervelde 23/01/2006 overwelven baangrachten 16/03/2006 7/09/2006

Lichtervelde 8/12/1977 hemelwater en afvalwater 28/02/1978

143



goedkeu


Liedekerke 20/09/2007 parkeren en fietsenstalling 28/02/2008 28/03/2008

Lier 15/09/1983 beplantingen 24/10/1983 Lierde (Sint

Maria Lierde) 7/02/1974 beplantingen 28/05/1974

Linter 18/11/1982 beplantingen 23/10/1983 24/03/1984

Lo-Reninge 28/12/1977 hemelwater en afvalwater 9/03/1978 8/11/1978

Lochristi 31/08/1979 openen van straten in private

verkavelingen 29/11/1979

Lochristi 27/05/1977 beplantingen 19/09/1977 Lokeren 24/04/1995 terrassen 9/01/1996 22/02/1996

Lokeren 26/02/1979 beplantingen 28/08/1979 Lommel 18/01/2000 parkeren 15/01/2002 15/02/2002

Londerzeel 22/10/2002 ophogen (stilzwijgend

goedgekeurd door bd) 22/10/2002 3/06/2003

Londerzeel 26/09/1978 beplantingen 13/05/1980 Lovendegem 25/04/1973 beplantingen 28/11/1973 Lovendegem 10/10/2005 overwelven baangrachten 20/04/2006 19/05/2006

Lovendegem

(Vinderhoute) 24/04/1973 beplantingen 23/11/1973

Lubbeek 24/11/2004 overwelven baangrachten 3/02/2005 3/03/2005

Lubbeek 18/12/1996 hemelwater en afvalwater 14/05/1997 16/07/1997

Lubbeek 2/09/1978 groene zones 24/10/1983 24/03/1984

Maarkedal 18/12/2007 baangrachten 2/04/2009 13/05/2009

Maarkedal

(Etikhove) 27/04/1973 beplantingen 28/11/1973

Maarkedal

(Schorisse) 16/01/1976 achteruitbouwstrook 29/09/1976

Maasmechelen 20/02/1990 parkeerplaatsen 24/10/1995 15/12/1995

Maldegem 10/09/1997 beplantingen 27/07/1998 21/11/1998

Malle

(Westmalle) 6/07/1977 baangrachten 24/11/1977

Mechelen 29/02/1996 toegang tot verdieping 17/06/1996 9/08/1996

Mechelen 26/05/2005 terrassen 20/10/2005 13/12/2005

Mechelen 28/01/2004 hemelwater en baangrachten 26/02/2004 2/04/2004

Mechelen septische putten 7/11/1978 Mechelen 30/11/2006 het versterken van de

woonkwaliteit 19/04/2007 18/07/2007

Mechelen 4/09/1980 inbuizen van baangrachten 17/08/1983 Mechelen 23/02/1995 schotelantennes 19/07/1996 8/11/1996

Mechelen septische putten 9/03/1978 Mechelen 30/11/2006 het opdelen in meerdere

woongelegenheden en het

wijzigen van de hoofdfunctie

van woningen

19/04/2007 18/07/2007

Meerhout 23/03/1942 algemeen 23/02/19

42

144



goedkeu


Meeuwen-

Gruitrode 25/10/2007 parkeren 3/01/2008 29/01/2008

Meise 28/09/1978 beplantingen 27/03/1979 Melle 26/04/1973 beplantingen 28/11/1973 Melle 13/02/1978 beplantingen 24/04/1978 Menen 25/08/2008 algemeen bouwreglement 20/11/2008 11/12/2008

Menen 2/03/1979 beplantingen 28/08/1979 Merchtem 26/11/1996 beplantingen 18/06/1997 17/09/1997

Merelbeke 28/04/1978 beplantingen 30/10/1978 Merksplas 1/09/1980 beplantingen 24/10/1983 24/03/1984

Mesen 3/09/1977 beplantingen 16/09/1977 Mesen 21/12/1977 beplantingen 7/09/1978 Meulebeke 27/02/1978 hemelwater en afvalwater 11/07/1978 Middelkerke 13/09/2007 afsluitingen in voortuin 31/01/2008 28/02/2008

Middelkerke 8/09/2005 ventilatie


Middelkerke 8/07/2008 meergezinswoningen 31/07/2008 2/09/2008

Middelkerke 13/09/2007 groenschermen rond

weekendverblijfparken 31/01/2008 28/02/2008

Middelkerke 12/08/1972 beplantingen 18/10/1977 8/11/1978

Middelkerke 13/02/2003 voorbouwlijn 8/05/2003 23/06/2003

Middelkerke 10/04/2008 ventilatie


Middelkerke 9/09/2004 huisvuil 25/11/2004 29/12/2004

Middelkerke bouwstop 31/05/1995 Moerbeke 15/05/1973 beplantingen 23/11/1973 Mol 22/12/2008 terrassen 29/01/2009 25/02/2009

Mol 10/10/1975 overwelven bermsloten 3/03/1976 Mol 6/09/1993 hemelwater en afvalwater 21/10/1997 6/01/1998

Moorslede 4/01/1978 beschadigen openb.weg 18/04/1978 10/11/1978

Moorslede 23/01/1977 hemelwater en afvalwater 7/02/1978 10/11/1978

Moorslede 24/02/2005 integraal waterbeheer 26/05/2005 9/06/2005

Moorslede 20/09/1977 beplantingen 27/12/1977 10/11/1978

Moorslede 26/06/2003 integraal waterbeheer 28/08/2003 26/09/2003

Moorslede 3/04/1974 beplantingen 2/07/1974 Moorslede 25/09/2002 voorbouwlijn 31/10/2002 4/12/2002

Moorslede 15/12/2005 bedrijfsgebouwen 16/03/2006 3/04/2006

Mortsel algemeen 25/09/1992 17/11/1992

Nazareth 27/03/2006 borgsom inzake de aanleg

van groenbuffers inclusief

gevelbegroeiing

10/05/2007 9/07/2007

Nazareth 7/10/1985 beplantingen 22/04/1986 Nazareth 3/11/2008 meergezinswoningen 15/01/2009 15/05/2009

Neerpelt 19/09/1974 dansgelegenheden 8/11/1979

145



goedkeu


Neerpelt 28/02/1983 reclamepanelen 27/07/1983 Neerpelt 28/07/1986 reclamepanelen 21/01/1987 Nevele 28/09/2004 baangrachten 6/01/2005 31/01/2005

Nevele 7/07/1998 beplantingen 16/11/1998 21/01/1999

Niel 7/05/2009 parkeren 4/06/2009 11/09/2009

Nieuwerkerken 24/04/1979 dansgelegenheden 25/09/1979 Nieuwpoort 10/08/2006 wijk simli 9/11/2006 14/12/2006

Nieuwpoort 12/12/2002 stockeren selectief afval 27/02/2003 9/05/2003

Nieuwpoort 9/03/1971 veiligheid bij nieuwbouw 8/11/1971 10/11/1978

Nieuwpoort 3/11/1967 brandbeveiliging 10/09/1970 10/11/1978

Nieuwpoort 27/12/2007 terrassen 27/03/2008 16/04/2008

Nieuwpoort 28/07/2005 overwelven baangrachten 8/09/2005 11/10/2005

Nijlen 20/03/1978 beplantingen 18/09/1979 Ninove 23/05/1996 afsluitingen 14/03/1997 8/07/1997

Ninove 7/10/1993 beplantingen 22/11/1996 8/03/1997

Ninove 13/09/1966 toezicht bouwwerken 17/07/1967 Oostende 5/12/2005 hemelwater 10/11/2005 5/12/2005

Oostende 26/06/1998 algemeen 22/01/1999 12/03/1999

Oosterzele 4/04/1978 beplantingen 30/10/1978 Oosterzele 22/02/2006 publiciteit 10/05/2007 9/07/2007

Oostkamp 18/10/1977 hemelwater en afvalwater 27/02/1978 8/11/1978

Oostkamp 12/10/1983 beplantingen 26/03/1984 Oostkamp 23/01/2003 voorbouwlijn 27/02/2003 3/04/2003

Oostrozebeke 15/01/2004 hemelwater en afvalwater 11/03/2004 16/04/2004

Oostrozebeke 13/10/2005 overwelven baangrachten 8/12/2005 19/04/2006

Opwijk 28/10/2004 baangrachten 10/03/2005 6/04/2005

Opwijk 9/09/1996 beplantingen 18/06/1997 2/08/1997

Opwijk 30/09/2004 parkeerplaatsen en afval 13/01/2005 3/03/2005

Oud-Turnhout 27/03/1980 beplantingen 24/10/1983 24/03/1984

Oud-Turnhout 6/09/1973 overwelven wegsloten 13/08/1974 Oudenaarde 6/11/1967 verkaveling 6/11/1967 Oudenburg 4/10/1979 beplantingen 13/03/1980 Oudenburg 27/06/2002 hemelwater en afvalwater 14/08/2002 30/10/2002

Oudenburg 5/04/1979 hemelwater en afvalwater 25/09/1979 Oudenburg

(Ettelgem) 1/04/1974 beplantingen 4/07/1974

Oudenburg

(Roksem) 22/05/1974 beplantingen 13/09/1974

Oudenburg

(Westkerke) 13/09/1974 beplantingen 13/09/1974

Overijse 19/11/1996 hemelwater en afvalwater 10/06/1997 17/09/1997

Peer terrassen 22/12/1994 Peer beplantingen 18/04/1994 7/06/1994

Peer 10/07/2002 beplantingen 20/11/2002 17/12/2002

146



goedkeu


Pepingen 2/03/1998 afsluitingen 19/01/1999 12/03/1999

Pittem 24/02/2003 voorbouwlijn 10/04/2003 23/05/2003

Pittem 25/11/1977 beplantingen 30/01/1978 8/11/1978

Pittem 29/09/2003 hemelwater en afvalwater 30/10/2003 28/11/2003

Poperinge 28/03/1974 beplantingen 4/07/1974 Poperinge 29/09/2005 hemelwater 10/11/2005 20/12/2005

Poperinge 1/09/1977 beplantingen 27/12/1977 8/11/1978

Poperinge 5/06/2003 hemelwater 17/07/2003 27/08/2003

Poperinge

(Proven) 5/04/1974 beplantingen 4/07/1974

Poperinge

(Reningelst) 16/05/1974 beplantingen 13/09/1974

Putte (Beerzel) 4/06/1973 lozing afvalwaters 23/11/1973 Riemst 5/05/1979 dansgelegenheden 25/09/1979 Roeselare 26/11/2007 schotelantennes en

telecommunicatiemasten 17/01/2008 26/02/2008

Roeselare 19/12/2005 stedelijke

stedenbouwkundige

verordening met betrekking

tot het overwelven van

baangrachten

16/03/2006 9/05/2006

Roeselare 27/03/1995 stedelijke administratieve

bouwverordening 13/02/1996 16/04/1996

Roeselare 19/12/1994 administratieve

bouwverordening op de

lichtreklames

13/02/1996 16/04/1996

Roeselare 15/04/1991 bouwverordening op de

aanplakborden 6/10/1995 16/04/1996

Ronse 9/04/1973 TV + FM in privé-


Roosdaal 2/09/1996 verkaveling 18/06/1997 1/10/1997

Rotselaar 18/12/2006 verkavelingsaanvragen en

aanvragen tot wijziging van

verkavelingen in

woonparkgebied

7/06/2007 4/07/2007

Rotselaar 18/12/2006 stedenbouwkundige

vergunningsaanvragen

binnen woonparkgebied

7/06/2007 4/07/2007

Ruiselede 6/11/1995 verkaveling 3/05/1996 15/06/1996

Ruiselede 12/02/2002 hemelwater en afvalwater 14/03/2002 16/04/2002

Ruiselede 17/06/1983 beplantingen 26/03/1984 Ruiselede 15/10/1977 hemelwater en afvalwater 27/02/1978 8/11/1978

Rumst 2/06/1993 gew.bouwvero. 21/10/1997 6/01/1998

Rumst 25/04/2006 beplantingen 8/06/2006 29/08/2006

Schelle 29/09/2005 inbraakpreventie 3/11/2005 23/12/2005

Scherpenheuvel-

Zichem 22/12/1995 beplantingen 11/03/1996 14/05/1996

147



goedkeu


Schilde 15/03/1932 deelgemeente s'

Gravenwezel 15/03/19

32

Schilde 10/06/1938 deelgemeente Schilde 5/08/193

8

Schilde 19/12/1996 schotelantennes 14/03/1997 8/07/1997

Schilde 15/01/1998 reclame 16/11/1998 7/01/1998

Schilde 3/07/1969 afsluitingen 16/02/1970 Schilde 15/02/1990 beplantingen 6/04/1994 5/07/1994

Schoten 27/11/2008 hemelwater en afvalwater 4/06/2009 4/09/2009

Schoten 7/05/1976 beplantingen 28/10/1976 Sint-Amands 28/01/2008 overwelven baangrachten 31/10/2007 26/02/2008

Sint-Genesius-

Rode 1/04/1999 parkeren 2/03/2000 6/04/2000

Sint-Gillis-Waas 17/11/1977 beplantingen 27/02/1978 Sint-Gillis-Waas 5/03/1976 beplantingen 7/07/1976 Sint-Gillis-Waas 6/11/2008 parkeerplaatsen 15/01/2009 19/02/2009

Sint-Gillis-Waas 15/11/1973 centr.verwarming 20/06/1974 Sint-Gillis-Waas

(De Klinge) 28/09/1973 beplantingen 28/11/1973

Sint-Gillis-Waas

(Sint Pauwels) 16/09/1973 inst.centr.verwarming 23/11/1973

Sint-Lievens-

Houtem

(Bavegem)

3/04/1973 beplantingen 28/11/1973

Sint-Niklaas 25/06/2004 verkavelingen 13/01/2005 15/02/2005

Sint-Niklaas 28/11/2003 woongelegenheden 5/02/2004 10/03/2004

Sint-Niklaas 17/12/1997 beplantingen 27/07/1998 1/10/1998

Sint-Niklaas 26/04/1985 reclame 29/01/1996 16/04/1996

Sint-Niklaas 16/03/1973 inst.centr.verwarming 28/11/1973 Sint-Niklaas 27/06/2008 wijzigen woongelegenheden 11/09/2008 20/10/2008

Sint-Niklaas 29/01/1993 verblijfsrecreatie 8/02/1996 16/04/1996

Sint-Niklaas 28/01/2005 functiewijzigingen 24/03/2005 15/04/2005

Sint-Niklaas

(Nieuwkerken

waas)

26/04/1973 beplantingen 28/11/1973

Sint-Niklaas

(Sinaai) 27/04/1973 beplantingen 28/11/1973

Sint-Pieters-

Leeuw 29/10/1992 verkaveling 16/11/1995 2/02/1996

Sint-Truiden 17/09/2007 algemeen 13/12/2007 25/03/2008

Sint-Truiden 21/10/2002 algemeen 9/01/2003 3/03/2003

Sint-Truiden 13/09/1979 dansgelegenheden 5/05/1980 Spiere Helkijn 21/01/1978 hemelwater en afvalwater 18/04/1978 8/11/1978

Stabroek 28/02/2005 overwelven baangrachten 23/02/2006

Staden 20/12/1979 verkaveling 24/07/1996 8/11/1996

148



goedkeu


Staden 22/12/2003 integratie bedrijfsgebouwen

in landschap 11/03/2004 2/04/2004

Staden 3/07/2003 voorbouwlijn 11/09/2003 29/09/2003

Steenokkerzeel 25/03/2004 overwelven baangrachten 27/05/2004 22/06/2004

Stekene 5/11/1981 centr.verwarming 26/04/1984 Stekene 30/06/1992 weekendverblijven


Ternat 24/01/1997 beplantingen 29/08/1997 15/10/1997

Tervuren 28/04/2005 integraal waterbeheer 30/06/2005 29/07/2005

Tielt 19/01/1978 beplantingen 18/04/1978 8/11/1978

Tielt-Winge 10/05/2007 overwelven baangrachten 30/08/2007 13/12/2007

Tienen 29/06/2006 vergunningsplichtige

functiewijzigingen 3/08/2006 7/09/2006

Tongeren 8/07/2003 bestemmingswijzigingen 4/09/2003 20/07/2004

Tongeren 23/09/2005 wonen boven winkels 8/12/2005 17/02/2006

Tongeren 4/07/2006 bestemmingswijzigingen 28/09/2006 10/11/2006

Torhout 21/10/1985 beplantingen 4/03/1987 Torhout 23/05/2002 beplantingen 29/08/2002 28/09/2002

Turnhout 6/02/1978 beplantingen 26/10/1979 Veurne 23/01/2006 algemeen 02 23/03/2006 14/04/2006

Veurne 29/01/1979 hemelwater en afvalwater 2/10/1979 Veurne 9/02/2009 wijziging algemeen 01 2/04/2009 4/05/2009

Veurne 19/12/2005 algemeen 01 23/03/2006 14/04/2006

Veurne 24/02/1937 algemeen 24/02/19

37

Vilvoorde 20/06/2005 gecoördineerde verordening 25/08/2005 20/09/2005

Vleteren 3/08/1977 beplantingen 27/12/1977 8/11/1978

Vleteren 7/11/1977 hemelwater en afvalwater 24/04/1978 8/11/1978

Vorselaar 3/11/1950 algemeen 3/11/195

0

Waarschoot 11/09/1997 beplantingen 26/08/1998 1/10/1998

Waarschoot 24/05/1973 beplantingen 23/11/1973 Waasmunster 13/04/1973 beplantingen 23/11/1973 Waasmunster 26/03/1993 beplantingen 3/05/1996 15/06/1996

Wachtebeke 25/05/1994 beplantingen 1/02/1996 16/04/1996

Wellen 1/06/1979 dansgelegenheden 25/09/1979 Wellen 29/05/1997 beplantingen 21/10/1997 6/01/1998

Wemmel 21/06/1973 algemeen 24/09/1973 Wemmel 11/02/1997 achteruitbouwstrook 16/11/1998 21/01/1999

Wervik 29/09/1993 verkaveling 6/10/1995 29/11/1995

Wervik 19/12/2008 beplantingen 16/04/2009 12/06/2009

Wervik 19/12/1997 verkaveling 18/09/1998 12/12/1998

Wervik 29/12/1977 hemelwater en afvalwater 27/02/1978 8/11/1978

Wervik 24/09/1996 beplantingen 18/03/1997 8/07/1997

149



goedkeu


Wetteren 16/12/2004 baangrachten 10/02/2005 5/04/2005

Wetteren 24/09/1998 toegang tot verdieping 19/01/1999 12/03/1999

Wevelgem 9/05/2003 baangrachten 17/07/2003 2/09/2003

Wevelgem 16/09/1977 beplantingen 8/12/1977 8/11/1978

Wevelgem 12/10/2001 hemelwater en afvalwater 8/11/2001 4/01/2002

Wevelgem 13/10/2006 vellen van bomen 18/01/2007 13/02/2007



Wichelen 25/10/1995 afsluitingen 15/12/2000 24/01/2001

Wichelen 27/08/1997 beplantingen 22/01/1999 12/03/1999

Wichelen 8/06/1973 beplantingen 23/11/1973 Wichelen

(Schellebelle) 20/06/1973 beplantingen 28/11/1973

Wichelen

(Schellebelle) 30/01/1976 afsluitingen 27/09/1976

Wielsbeke 23/01/1978 hemelwater en afvalwater 16/02/1979 Wielsbeke (St.-

Baafs-Vijve) 7/03/1974 beplantingen 26/06/1974

Wijnegem 15/04/1977 beplantingen 26/10/1979 Willebroek 27/02/1973 strook openbare weg

nijverheidsbedrijven 5/05/1975

Willebroek 16/10/1970 openbare riolen -

huishoudwater 30/04/1971

Wingene 21/11/1977 waterreservoirs 7/02/1978 Wingene 22/08/2005 overwelven baangrachten 27/10/2005 7/12/2005

Wingene 26/11/2001 voorbouwlijn 13/12/2001 3/01/2002

Wingene 4/03/1991 beplantingen 24/10/1995 15/12/1995

Wommelgem 27/12/2001 huisaansluiting op riolering 11/04/2002 25/10/2002

Wuustwezel 25/03/1985 beplantingen 27/04/1987 Wuustwezel 28/04/2003 beplantingen 28/04/2003 3/10/2003

Zandhoven 16/02/2006 verkaveling weekendzone 18/05/2006 14/08/2006

Zandhoven 12/09/1996 verkaveling 2/12/1998 21/01/1999

Zedelgem 17/12/1980 beplantingen 26/03/1984 Zedelgem reclame 13/11/2003 5/01/2004

Zedelgem 25/05/1974 beplantingen 13/09/1974 8/11/1978

Zedelgem

(Loppem) 21/06/1974 beplantingen 1/10/1974 8/11/1978

Zele 27/04/1995 terrassen 9/01/1996 22/02/1996

Zemst 29/06/2006 stedenbouwkundige en

verkavelings verordening 3/08/2006 5/09/2006

Zingem 30/12/2003 overwelven baangrachten 24/06/2004 20/07/2004

Zingem 12/02/2004 hemelwater en afvalwater 29/04/2004 25/05/2004

Zingem 7/02/1991 beplantingen 11/03/1996 14/05/1996

Zingem 27/12/2001 hemelwater en afvalwater 7/03/2002 30/10/2002

Zoersel 26/05/1994 verkaveling 23/07/1996 8/11/1996

150



goedkeu


Zoersel 9/01/1978 beplantingen 29/11/1979 Zoersel 15/12/2008 hemelwater en afvalwater 12/03/2009 2/06/2009

Zoersel 24/09/1992 parkeren 3/05/1996 15/06/1996

Zomergem 6/03/1978 beplantingen 30/10/1978 Zomergem 1/06/2005 overwelven baangrachten 9/03/2006 13/09/2006

Zomergem

(Ronsele) 14/10/1973 beplantingen 21/06/1974

Zonnebeke 13/07/1989 verkaveling 16/11/1995 2/02/1996

Zonnebeke 11/05/2009 beplantingen bij

bedrijfsgebouwen 25/06/2009 14/07/2009

Zottegem 12/05/1986 parkeerplaatsen 3/04/1996 14/05/1996

Zottegem 28/05/1973 beplantingen 28/11/1973 Zottegem (Sint

Maria

Oudenhove)

24/03/1972 gas en electr.leiding 10/09/1973

Zuienkerke 9/12/1977 waterreservoirs 27/02/1978 8/11/1978

Zuienkerke 10/10/1974 beplantingen 21/01/1975 8/11/1978

Zulte 23/04/1978 beplantingen 30/10/1978 Zulte 18/12/2008 algemeen 12/02/2009 13/03/2009

Zutendaal 7/06/1979 dansgelegenheden 8/11/1979 Zwevegem 27/05/2002 verkavelingsverordening 18/07/2002 11/09/2002

Zwijndrecht deelgemeente Zwijndrecht 1/01/1800 Zwijndrecht 11/02/1976 TV FM signalen 20/05/1976

151

Bijlage 3:

Vragenlijst kwalitatief veldonderzoek gemeentelijke

stedenbouwkundige verordeningen

1. Kijken jullie ook de gewestelijke en eventueel de provinciale verordeningen na bij een

stedenbouwkundige vergunning? Bij niet- naleving van gewestelijke of provinciale, geven

jullie dat dan door aan een hoger niveau of gaan jullie zelf beteugelen?

2. Wat is het nut van de aanstiplijsten of wordt het niet echt gebruikt ter controle? Ondervinden

jullie voordelen of nadelen van de aanstiplijsten? Legt Uw gemeente de eis op om gebruik te

maken van het invullen van de aanstiplijst?

3. Gaan jullie na bij elke uitvoering van een vergunning ter plaatse om volledige en conforme

uitvoering van de verordeningen vast te stellen, of hanteren jullie steekproeven? Of enkel bij

verplichtingen die oppervlakkig zichtbaar zijn?

4. Wat als blijkt dat de vergunning verleend is, de werken uitgevoerd en er iets niet conform de

verordening blijkt? Treden jullie dan op met sancties of enkel waarschuwingen,

aanbevelingen geven? Welke sancties worden meestal opgelegd? Welke procedure dient

hierbij gevolgd te worden?

5. Welke ambtsfunctie wordt belast met de taak van de controle? Is het mogelijk om effectief te

handhaven?

6. Worden er veel overtredingen vastgesteld in Uw gemeente? Hoeveel overtredingen stellen

jullie ongeveer vast gedurende één jaar? Is dit aantal gestegen of gedaald gedurende de

afgelopen vijf jaar?

7. Wat zijn de meest voorkomende overtredingen en inbreuken? In welke thematiek vinden ze

plaats: bebouwing, beplanting, …?

152

8. Wordt er aan bijzondere voorlichting gedaan om de rechtsonderhorige goed op de hoogte te

brengen/ houden? Worden er voorlichtingsavonden georganiseerd of informatiebrochures

uitgegeven? Moeten de burgers zelf de nodige of bijkomende opzoekingen doen?

9. Komen veel burgers met vragen naar de administratie over de toepassing van de

verordeningen i.v.m. onduidelijkheden? Of blijkt de regelgeving duidelijk te zijn t.a.v. de

rechtsonderhorige?

10. Van wie/ uit welke hoek komen de initiatieven tot opstellen van verordeningen? Politieke

initiatieven of eerder van de betrokken diensten? Zijn er nu nog veel voorstellen of is het

belang verminderd? Kan U een kort voorbeeld schetsen van het verloop van een voorstel dat

U deed en welk vervolg er aan gegeven werd?

11. Vindt U de gemeentelijke stedenbouwkundige verordening een nuttig instrument? Of heeft

het weinig zin om ze ook op gemeentelijk niveau te behouden? Of zou men toch beter kiezen

voor volledige integratie in de vergunning? Wat is Uw algemene beoordeling van het

instrument?

12. Zijn er na de inwerkingtreding van de Vlaamse Codex sinds 1 september 2009 veel

veranderingen (sociale projecten)? Plant Uw gemeente nieuwe verordeningen in dit kader?

Bv. adequate waterhuishouding, woonvoorzieningen voor een bepaalde maatschappelijke

groep?

13. Zijn er op dit moment intenties of plannen tot het realiseren van nieuwe verordeningen? Zo

ja, kan U hiervan een voorbeeld geven?

Ik wil U nogmaals bedanken om mij verder op weg te helpen om te komen tot een

goed onderzoek van de stedenbouwkundige verordeningen.

153

Bijlage 4:

Brochure gemeentelijke verordening Genk omtrent het kappen van bomen

155

BIBLIOGRAFIE

WETGEVING

Wetten op de Raad van State, gecoördineerd op 12 januari 1973, BS 21 maart 1973, 3.461,

laatst gewijzigd bij wet 21 februari 2010, BS 26 februari 2010.

Waals Wetboek van Ruimtelijke Ordening, Stedenbouw en Patrimonium 14 mei 1984, BS 25

mei 1984, 6.939, laatst gewijzigd bij Decr.W. 4 februari 2010, BS 4 maart 2009.

Nieuwe Gemeentewet 24 juni 1988, BS 3 september 1988, 12.482, laatst gewijzigd bij

Ord.Br. 5 maart 2009, BS 13 maart 2009.

Wet 4 augustus 1996 betreffende het welzijn van de werknemers bij de uitvoering van hun

werk, BS 18 september 1996, 24.309, laatst gewijzigd bij wet 30 december 2009, BS 31

december 2009.

Decreet 15 juli 1997 houdende de Vlaamse Wooncode, BS 19 augustus 1997, 21.110, laatst

gewijzigd bij Decr.Vl.R. 27 maart 2009, BS 15 mei 2009.

Decreet 18 mei 1999 houdende de organisatie van de ruimtelijke ordening, BS 8 juni 1999,

21.001, laatst gewijzigd bij Decr.Vl.R. 8 mei 2009, BS 3 juli 2009.

Brussels Wetboek van Ruimtelijke Ordening 9 april 2004, BS 26 mei 2004, laatst gewijzigd

bij Ord.Br. 14 mei 2009, BS 27 mei 2009.

Decreet 22 december 2006 houdende eisen en handhavingsmaatregelen op het vlak van de

energieprestaties en het binnenklimaat van gebouwen en tot invoering van een

energieprestatiecertificaat en tot wijziging van artikel 22 van het REG- decreet, BS 27 maart

2007, laatst gewijzigd bij Decr.Vl.R. 8 mei 2009, BS 7 juli 2009.

Decreet 10 juli 2008 betreffende het toeristische logies, BS 26 augustus 2008.

Decreet 27 maart 2009 tot aanpassing en aanvulling van het ruimtelijke plannings-,

vergunningen-, en handhavingsbeleid, BS 15 mei 2009.

Vlaamse Codex Ruimtelijke Ordening 15 mei 2009, BS 20 augustus 2009, laatst gewijzigd bij

Decr.Vl.R. 18 december 2009, BS 29 januari 2010.

KB 14 december 1959 waarbij regelen worden gesteld op het aanplakken en reclame maken,

BS 4 januari 1960, laatst gewijzigd bij B.Vl.Reg. 25 juni 2004, BS 31 augustus 2004.

KB 1 december 1975 houdende algemeen reglement op de politie van het wegverkeer, BS 9

december 1975, laatst gewijzigd bij KB 10 september 2009, BS 12 oktober 2009.

156

KB 9 mei 1977 genomen in uitvoering van de wet van 17 juli 1975 betreffende de toegang

van gehandicapten tot gebouwen toegankelijk voor het publiek, BS 8 juni 1977, 7.650.

B.W.Gew.Ex. 19 december 1984 waarbij bepalingen betreffende de toegankelijkheid voor de

gehandicapten van gebouwen of delen van gebouwen die toegankelijk zijn voor het publiek,

in het Waals Wetboek van ruimtelijke ordening en stedenbouw ingevoegd worden, BS 20

maart 1985, 3.349.

B.W.Gew.Ex. 9 juli 1987 tot wijziging van artikel 309 van het Waals Wetboek van

ruimtelijke ordening en stedenbouw, BS 18 september 1987, 13.609.

B.W.Gew.Ex.10 juli 1985 houdende inlassing in het Waalse Wetboek van ruimtelijke

ordening en stedenbouw van een algemeen reglement op de bouwwerken in landelijk gebied,

BS 7 maart 1986, 3.066.

B.W.Reg. 15 november 1990 met betrekking tot de uithang- en reclameborden, BS 24 mei

1991, 11.343.

B.W.Reg. 15 februari 1996 tot wijziging van het Waals Wetboek van Ruimtelijke Ordening,

Stedenbouw en Patrimonium, wat de thermische isolatie en ventilatie van gebouwen betreft,

BS 30 april 1996, 10.563.

B.Vl.Reg. 29 april 1997 houdende vaststelling van een algemene bouwverordening inzake

wegen voor voetgangersverkeer, BS 7 mei 1997, 11.102.

KB 25 januari 2001 betreffende de tijdelijke of mobiele bouwplaatsen, BS 7 februari 2001,

3.305, laatst gewijzigd bij KB 17 mei 2007, BS 7 juni 2007.

Ord. houdende de Brusselse Huisvestingscode 17 juli 2003, BS 9 september 2009, laatst

gewijzigd bij Ord. Br.H.Reg. 1 april 2010, BS 9 april 2010.

B.Vl.Reg. 28 mei 2004 betreffende de dossiersamenstelling van de aanvraag voor een

stedenbouwkundige vergunning, BS 26 november 2004, laatst gewijzigd bij B.Vl.Reg. 12

maart 2010, BS 27 april 2010.

B.Vl.Reg. 1 oktober 2004 houdende vaststelling van een gewestelijke stedenbouwkundige

verordening inzake hemelwaterputten, infiltratievoorzieningen, buffervoorzieningen, en

gescheiden lozing van afvalwater en hemelwater, BS 8 november 2004, laatst gewijzigd bij

B.Vl.Reg. 23 juni 2006, BS 22 augustus 2006.

B.Vl.Reg. 8 juli 2005 houdende vaststelling van een gewestelijke stedenbouwkundige

verordening inzake openluchtrecreatieve verblijven en de inrichting van gebieden voor

dergelijke verblijven, BS 10 augustus 2005.

B.Br.H.Reg. 21 november 2006 tot goedkeuring van de Titels I tot VIII van de Gewestelijke

Stedenbouwkundige Verordening van toepassing op het volledige grondgebied van het

Brussels Hoofdstedelijk Gewest, BS 19 december 2006.

157

B.Vl.Reg. 5 juni 2009 tot vaststelling van een gewestelijke stedenbouwkundige verordening

betreffende toegankelijkheid, BS 2 september 2009, laatst gewijzigd bij B.Vl.Reg. 4

december 2009, BS 11 januari 2010.

B.Prov.R. Vlaams- Brabant 16 september 2003 inzake afkoppeling van hemelwater

afkomstig van dakvlakken, BS 24 maart 2004.

B.Prov.R. Vlaams Brabant 16 september 2003 inzake afkoppeling van hemelwater afkomstig

van verharde oppervlakken, BS 24 maart 2004.

B.Prov.R. West- Vlaanderen 29 juni 2006 inzake toegankelijkheid, BS 23 januari 2007.

B.Prov.R. Vlaams Brabant 17 oktober 2006 inzake overwelven van grachten, baangrachten,

en niet- gerangschikte onbevaarbare waterlopen, BS 28 februari 2007.

B.Prov.R. Limburg 19 maart 2008 inzake tijdelijke huisvesting van seizoensarbeiders.

B.Prov.R. West- Vlaanderen 24 april 2008 inzake overwelven van grachten, baangrachten, en

niet- gerangschikte onbevaarbare waterlopen.

B.Gem.R. Pittem 25 november 1977, BS 8 november 1978.

B.Gem.R. Bornem 29 oktober 1985.

B.Gem.R. Sint- Gillis mei 1994.

B.Gem.R. Kappellen 12 juli 1994, BS 15 oktober 1997.

B.Gem.R. Dendermonde 21 mei 1996, BS 17 april 1997.

B.Gem.R. Kruibeke 27 januari 2003, BS 17 januari 2005.

B.Gem.R. Dendermonde 15 oktober 2003, BS 9 november 2002.

B.Gem.R. Oostrozebeke 15 januari 2004, BS 16 april 2004.

B.Gem.R. Gent 29 juni 2004, BS 14 november 2008.

B.Gem.R. Brugge 31 mei 2005, BS 23 september 2005.

B.Gem.R. Bornem 12 december 2006, BS 8 maart 2007.

B.Gem.R. Sint- Truiden 17 september 2007, BS 25 maart 2008.

B.Gem.R. Brussel 15 december 2008, BS 19 mei 2009.

B.Gem.R. Dilbeek 17 maart 2009, BS 11 september 2009.

B.Gem.R. Brugge 30 april 2009, BS 19 mei 2009.

Omz. 23 maart 1998 betreffende de algemene bouwverordening inzake wegen voor

voetgangersverkeer, BS 07 april 1998.

Omz. 22 juni 1960 betreffende de reglementering op het aanplakken en reclame maken.

158

Omz. 12 december 2002 betreffende de beperking van het aantal parkeerplaatsen, BS 11

februari 2003.

Parl.St. Vl.Parl. 1998-99, nr. 1332/1.

Parl.St. Vl.Parl. 1998-99, nr. 1332/8.

Parl.St. Vl.Parl. 2008- 09, nr.2011/1.

Parl.St. Vl.Parl. 2008-09, nr. 2011/3.

Parl.St. Vl.Parl. 2008- 09, nr.2011/6.

159

RECHTSPRAAK

Arbitragehof 17 mei 2001, nr. 67/2001, BS 11 september 2001, 30.537.

Cass. 8 januari 1982, TBP 1982, 266.

Cass. 29 april 1983, RW 1984-85, 259.

Cass. 21 april 1989, Arr. Cass. 1988-1989, 971.

Cass. 28 oktober 2008, nr. P.08.0858.N, TBP 2009.

RvS 27 februari 1962, nr. 9.207, Verzameling van de Arresten en Adviezen van de Raad van

State 1962.

RvS 9 oktober 1962, nr. 9.617, Verzameling van de Arresten en Adviezen van de Raad van

State 1962.

RvS 16 oktober 1964, nr. 10.833, Verzameling van de Arresten en Adviezen van de Raad van

State 1964.

RvS 9 november 1965, nr. 11.499, Verzameling van de Arresten en Adviezen van de Raad

van State 1965.

RvS 14 februari 1969, nr. 13.404, Verzameling van de Arresten en Adviezen van de Raad

van State 1969.

RvS 8 januari 1971, nr. 14.433, Verzameling van de Arresten en Adviezen van de Raad van

State 1971.

RvS 2 juli 1974, nr. 16.520, Verzameling van de Arresten en Adviezen van de Raad van State

1974.

RvS 2 juni 1977, nr. 18.292, Verzameling van de Arresten en Adviezen van de Raad van

State 1977.

RvS 18 februari 1987, nr. 27.559, Verzameling van arresten van de Raad van State 1987.

RvS 5 mei 1992, nr. 39.302, Verzameling van arresten van de Raad van State 1992.

RvS 4 november 1992, nr. 40.945, Verzameling van arresten van de Raad van State 1992.

RvS 14 november 1996, nr. 63.053.

RvS 30 maart 1998, nr. 72.837.

RvS 6 december 2001, nr. 101.557.

RvS 8 december 2003, nr. 126.154.

RvS 24 mei 2004, nr. 131.651.

160

RvS 26 mei 2008, nr. 183.365.

RvS 1 juli 2009, nr. 95.005.

Corr. Antwerpen 8 oktober 1991, TMR 1993, 105.

Gent (10e kamer) 23 maart 1995, RW 1995-1996.

Corr. Gent 19 september 1995, T.Gem. 1998, afl. 1, 66.

Rb. Leuven 16 november 2004; NJW 2005, nr. 103, 9 maart 2005.

161

RECHTSLEER

Boekwerken

BARLET, A.-V. en REYBROECK, J.-P., Règles et permis d’urbanisme en Région wallonne,

UGA, 280 p.

BAUWENS, M., Ruimtelijke ordening en Stedenbouw - Vlaams Gewest. Artikelsgewijze

commentaar - D.R.O., afl. 11, Brugge, die Keure, 2006.

BOES, M., Stedenbouw en ruimtelijke ordening in het Vlaams Gewest, Groupe de Boeck,

2006, 164 p.

BOES, M., en DRAYE, A., “Verordeningen en andere instrumenten” in B. HUBEAU (ed.), Het

nieuwe decreet op de ruimtelijke ordening, Brugge, die Keure, 1999, 213-221.

BOUCKAERT, B. en DE WAELE, T., Collectie Publiek recht. Ruimtelijke ordening en

Stedenbouw in het Vlaams Gewest, Brugge, Vanden Broele, 2004, 404 p.

DELNOY, M., CWATUP expliqué, Liège, Edipro, 2002, 363 p.

DESMET, A., LEENDERS, I., TOLLENAERE, V., VAN ACKER, F., VAN ASSCHE, P., VAN DEN

BERGHE, J., VANSANT, P., VERKEST, J., Zakboekje ruimtelijke ordening 2009, Kluwer, 2009,

842 p.

DESMET, A., LEENDERS, I., TOLLENAERE, V., VAN ACKER, F., VAN ASSCHE, P., VAN DEN

BERGHE, J., VANSANT, P., VERKEST, J., Zakboekje ruimtelijke ordening 2010, Kluwer, 2010,

880 p.

DE WITTE, S., Ruimtelijke ordening en milieu, Antwerpen, Kluwer, 2005, 366 p.

DU LANG, H., “Bouw- en verkavelingsverordeningen: een strategisch instrument voor een

beter beheer van de ruimtelijke omgeving?” in G. KNOPS, (ed.), Kwaliteit van de ruimtelijke

omgeving, Fundamenten, 2, Brussel, KBS/K.VIV, 1987, 165-174.

FLAMEY, P., VERVOORT, P.-J., VERHELST, G., Vlaamse Codex Ruimtelijke ordening.

Parlementaire totstandkoming, Brugge, Vanden Broele, 2009, 473 p.

HUBEAU, B., en VANDEVIJVERE, W., (ed.), Handboek Ruimtelijke Ordening en stedenbouw,

Brugge, die Keure, 2004, 1084 p.

RUTGEERTS, J., Handboek Ruimtelijke Ordening in Vlaanderen & in Brussel. Editie 2005,

Gent, 2005, Academia Press, 923 p.

VAN HOORICK, G., Handboek Ruimtelijk bestuursrecht, Antwerpen, Intersentia, 2006, 373 p.

VAN IJPERSELE, J., en LOUVEAUX, B., Le droit de l’urbanisme en Belgique et dans ses trois

régions, Brussel, Larcier, 2006, 1.133 p.

162

VEKEMAN, R., Ruimtelijke ordening en stedenbouw. Planologie, verordeningen en

vergunningen, Antwerpen, Kluwer, 2004, 656 p.

VEKEMAN, R., Ruimtelijk ordening en stedenbouw, Antwerpen, Kluwer, 1983, 83.

VEKEMAN, R, “Stedenbouwkundige verordeningen” in X., Het onroerend goed in de praktijk,

Mechelen, Kluwer, 2002, afl. 151.

VLAAMS PLEITGENOOTSCHAP BIJ DE BALIE TE BRUSSEL (ed.), Ruimtelijke ordening en

stedenbouw op nieuwe wegen?, Gent, Larcier, 2001, 312 p.

Tijdschriftartikelen

BOES, M., “Grondslagen en grenzen van de gemeentelijke verordeningsbevoegdheid”, noot

bij Rb. Brussel, 13 december 2004, CDPK 2005/4, 838-842.

BUIJS, X. en GLABEKE, A., “Een parkeerbeleid via de ruimtelijke ordening”, TROS 2009, afl.

55, 275.

LAMBOTTE, F., en EVRARD, O., “De gemeentelijk stedenbouwkundige verordeningen van het

Brussels Hoofdstedelijk Gewest - Vademecum”, mei 2008, www.avcb-

vsgb.be/.../vademecum-stedenbouwkundige-verordeningen.pdf.

Noot COOLSAET, A., “Is een gemeentelijke bouwverordening altijd een politieverordening

onder Correctionele Rechtbank Gent 19 september 1995”, T.Gem. 1996, 73.

Noot VAN MENSEL, J., “Gemeentelijke verordening: politieverordening of niet? Hof van

Beroep versus rechtbank”, TMR 1998, 66.

ROELANDTS, B. en DEFOORT, P.-J., “Ruimtelijke ordening anno 2009: nieuwe regels, nieuwe

vragen”, TROS 2009, nr. 54, 83-86.

VAN CAUTER, T., “De bevoegdheid van de gemeente om reclame op haar grondgebied te

beperken: een actuele stand van zaken aan de hand van de Belgische rechtspraak”, T.Gem.

2007, afl. 4, 289.

163

INTERNETBRONNEN

www.vvsg.be/studiedaghandhaving.

www2.vlaanderen.be/ruimtelijk/wetgeving/uitvoeringsbesluiten/toegankelijkheid.html

(consultatie 7 april 2009).

www2.vlaanderen.be/ruimtelijk/vergunningen/verordeningen/verordeningeninternet_1.html

(consultatie 5 april 2009).

www2.vlaanderen.be/ruimtelijk/wetgeving/ontwerpdecreet/uitvoeringsbesluiten/Vlaamse%2

0Codex%20Ruimtelijke%20Ordening.pdf (consultatie 29 april 2009).

www2.vlaanderen.be/ruimtelijk/index .html.

www2.vlaanderen.be/ruimtelijk/vergunningen/vijfvoorwaarden/index.html.

www2.vlaanderen.be/ruimtelijk/vergunningen/water/docs/aanstiplijst%20hemelwater%20200

80530.pdf.

www.vlacoro.be/html/nl/content2_2.html (consultatie 17 juni 2009).

www.entervzw.be/assets/files/voetpaden.pdf.

www.west-

vlaanderen.be/NL/WelzijnZorg/gelijkekansen/toegankelijkheid/Documents/ruimtelijke_veror

dening_toegankelijkheid.pdf.

www.limburg.be/eCache/INT/29/916.bGJsPXJ1aW10ZWxpamtlb3JkZW5pbmcmbGJsbnI9

MTUyMjAmbGJsZ3I9d29uZW4.html (consultatie 15 juni).

www.cdenv.be/actua/persberichten/tijdelijke-vergunning-voor-verblijven-van-

seizoenarbeiders-mogelijk (consultatie 15 juni).

http://vlparl.cdenv.be/nieuws_detail.php?id=1113 (consultatie 09/02/2010).

http://nl.wikipedia.org/wiki/Stad (consultatie 17 maart 2010).

http://nl.wikipedia.org/wiki/Warmte-isolatie (consultatie 10 februari 2010).

www.ond.vlaanderen.be/.../DeEnergieprestatieregelgevingIsVanKracht (consultatie 3 maart

2010).

www.brussel.be/artdet.cfm/4909.

www.bruxelles.irisnet.be/nl/dispatch.

www.gsv.irisnet.be/nl/project/projectnl.htm.

www.bruxelles.irisnet.be/nl/region/region_de_bruxelles-capitale/communes.shtml

(consultatie 18 maart 2010).

www.gsv.irisnet.be.

www.gsv.irisnet.be/nl/projet/RRU_Titre_0_NL.pdf.


http://www2.vlaanderen.be/ruimtelijk/wetgeving/ontwerpdecreet/uitvoeringsbesluiten/Vlaamse%20Codex%20Ruimtelijke%20Ordening.pdf

http://www2.vlaanderen.be/ruimtelijk/wetgeving/ontwerpdecreet/uitvoeringsbesluiten/Vlaamse%20Codex%20Ruimtelijke%20Ordening.pdf

http://www.vlacoro.be/html/nl/content2_2.html

http://www.entervzw.be/assets/files/voetpaden.pdf

http://www.west-vlaanderen.be/NL/WelzijnZorg/gelijkekansen/toegankelijkheid/Documents/ruimtelijke_verordening_toegankelijkheid.pdf



http://www.limburg.be/eCache/INT/29/916.bGJsPXJ1aW10ZWxpamtlb3JkZW5pbmcmbGJsbnI9MTUyMjAmbGJsZ3I9d29uZW4.html%20(consultatie%2015

http://www.limburg.be/eCache/INT/29/916.bGJsPXJ1aW10ZWxpamtlb3JkZW5pbmcmbGJsbnI9MTUyMjAmbGJsZ3I9d29uZW4.html%20(consultatie%2015



http://vlparl.cdenv.be/nieuws_detail.php?id=1113

http://nl.wikipedia.org/wiki/Stad

http://nl.wikipedia.org/wiki/Warmte-isolatie

http://www.ond.vlaanderen.be/.../DeEnergieprestatieregelgevingIsVanKracht

http://www.brussel.be/artdet.cfm/4909

http://www.bruxelles.irisnet.be/nl/dispatch

http://www.gsv.irisnet.be/nl/project/projectnl.htm

http://www.bruxelles.irisnet.be/nl/region/region_de_bruxelles-capitale/communes.shtml


164









mrw.wallonie.be/DGATLP/DGATLP/Pages/.../SSC-RCU.pdf.









LIESBET LINTHOUT - Universiteit Gent · 2011. 2. 19. · opleiding tot een goed einde heb kunnen...

Documents

Transcript of LIESBET LINTHOUT - Universiteit Gent · 2011. 2. 19. · opleiding tot een goed einde heb kunnen...