Leven met eencolostoma

informatiebrochurevoor patiënten

Inhoud

1. Anatomie en fysiologie van het spijsverteringsstelsel .............5

2. Wat is een stoma of anus praeternaturalis? .............................6

3. De colostoma ..............................................................................6

4. De opvangsystemen ...................................................................7

4.1 Eéndelig systeem ...................................................................7 4.2 Tweedelig systeem.................................................................7

5. Vóór de operatie ..........................................................................8

5.1 Darmvoorbereiding en onderzoeken ....................................8 5.2 Voeding / vocht ......................................................................8 5.3 Kennismaking met de anesthesist .......................................8 5.4 Kennismaking met de stomaverpleegkundige ...................8 5.5 Plaatsbepaling van de stoma ...............................................9 5.6 De ochtend van de operatie ..................................................9

6. Na de operatie ...........................................................................10

6.1 Wat na de operatie? .............................................................10 6.2 Hoe verloopt de training tot zelfzorg? ...............................11

7. Ontslag uit het ziekenhuis .......................................................12

7.1 Voorschrift voor de apotheker / bandagist .......................12 7.2 Verzorging .............................................................................12 7.3 U krijgt bij ontslag de volgende gegevens mee ................12

8. De verzorging van de stoma .....................................................13

8.1 Benodigdheden .....................................................................13 8.2 De verzorging ........................................................................13 8.3 Tips ........................................................................................14

9. Het leven van elke dag ..............................................................16

9.1 Voeding ..................................................................................16 9.2 Kleding ...................................................................................20 9.3 Seksualiteit en vruchtbaarheid ..........................................20 9.4 Relatie met kinderen en vrienden.......................................21 9.5 Beroepsactiviteit ..................................................................21 9.6 Sport en vrije tijd ..................................................................21 9.7 Reizen ....................................................................................22

10. Wanneer moet u een beroep doen op de arts of stomaverpleegkundige? ............................................................23

11. Irrigatie: een grotere bewegingsvrijheid .................................24

11.1 Wat is irrigeren? .................................................................24 11.2 Wie kan zich irrigeren? ......................................................24

12. Tegemoetkoming voor het stomamateriaal ...........................25

12.1 Hoe en waar kan u opvangmateriaal verkrijgen? ...........25 12.2 Hoeveel zakjes en platen mag u gebruiken? ...................26

13. Sociale voorzieningen ...............................................................27

14. Contact / nuttige adressen en links ........................................28

14.1 Stomaconsultatie AZ Sint-Lucas Brugge ........................28 14.2 Diëtiste AZ Sint-Lucas Brugge .........................................28

14.3 Riziv (Rijksinstituut voor Ziekte- en Invaliditeitsverzekering) ...................................................28

14.4 Zelfhulpgroep Stoma Ilco vzw ..........................................28 14.5 Stomavereniging Brugge ..................................................28

4

U werd opgenomen in dit ziekenhuis voor het aanleggen van een colo-stoma.

Een stoma, het kan iedereen overkomen. Maar tegelijk is niemand erop voorbereid. Want een stoma is meer dan een medische ingreep, het is iets dat uw leven volledig verandert.

Het is belangrijk dat u zich goed inlicht over wat u te wachten staat en dat ook uw omgeving weet wat u doormaakt.

In deze brochure zullen wij u en uw naasten daarom zo goed mogelijk informeren over het dagelijkse leven met een stoma.

Na het aanvaardingsproces van deze nieuwe toestand en het onder de knie krijgen van enkele eenvoudige handelingen, kunnen de meeste mensen met een stoma bijna al hun activiteiten hervatten.

We beseffen dat we in deze brochure niet alles kunnen vertellen, maar dat de eerste stap wel gezet is om meer gerichte vragen te stellen aan uw arts en / of stomaverpleegkundige.

5

1. Anatomie en fysiologie van het spijsverteringsstelsel

Alles wat nodig is om het ingewikkelde systeem in ons lichaam aan de gang te houden, halen we uit ons voedsel.

De vertering, de opname van voedingsstoffen in de bloedbaan en de uitscheiding van stoelgang gebeurt in het maag-darmkanaal.

Vertering begint in de mond; het voedsel wordt gekauwd en vermengd met speeksel.

Het voedsel komt via de slokdarm in de maag terecht.

De maag mondt uit in het darmkanaal.

Het eerste deel van het darmkanaal is de dunne darm. Zijn voornaamste taak is het verteren en absorberen van voedingsstoffen.

Het tweede deel is de dikke darm of het colon. Hier wordt het meeste vocht uit de stoelgang onttrokken. De dikke darm bestaat uit 3 delen: het stijgende deel, het dwarse deel en het dalende deel.

De ingedikte resten verlaten (in de vorm van ontlasting) via de aars het lichaam.

slokdarm

maag

colon: het stijgende deel

aarsrectum

sigmoïd

colon: het dalende deel

colon: het dwarse deel

dunne darm

6

3. colostoma t.h.v. het stijgende gedeelte

1. colostoma t.h.v. het dalende gedeelte

2. colostoma t.h.v. het dwarse gedeelte

2. Wat is een stoma of anus praeternaturalis?

Een stoma is een kunstmatige uitgang voor stoelgang. Door verschillende ziekten of afwijkingen van de darm is het soms no-dig, via een operatie, de darm op een bepaalde plaats ter hoogte van de buik naar buiten te brengen en vast te hechten. Via deze opening komt de stoelgang naar buiten. Het zieke deel van de darm wordt op rust gesteld of weggenomen. De stoma kan tijdelijk of blijvend zijn. In tegenstelling tot de natuurlijke anus heeft deze kunstmatige anus geen sluitspier, zodat u het uitvloeien van stoelgang en darmgassen niet kan controleren. Een stoma heeft geen zenuwuiteinden waardoor er geen pijngewaar-wording is. Een stoma is glanzend, nat en rood en heeft een ronde of ovale vorm; de grootte van de stoma verschilt van persoon tot persoon. De stoma is goed doorbloed en kan daardoor soms wat bloeden bij manipulatie.

3. De colostoma

Een colostoma is het resultaat van een chirurgische ingreep die erin bestaat een deel van de dikke darm (colon) te openen en te verbinden met de huid van de buik. Doordat de dikke darm een lang kanaal is, zijn er verschillende operatieplaatsen mogelijk. Hoe dichter de stoma zich bij het rectum bevindt, hoe vaster de stoelgang.

De stoma wordt links of rechts op de buik aangelegd.

7

4. De opvangsystemen

Als de stoelgang de stoma verlaat, moet deze opgevangen worden. Hiervoor bestaan er verschillende opvangsystemen. Uw arts en de sto-maverpleegkundige zullen samen met u bepalen welk opvangsysteem het best bij u past.

4.1 Eéndelig systeem

De huidbeschermende plaat en het opvang-zakje hangen aan elkaar vast en vormen 1 geheel.

4.2 Tweedelig systeem

De huidbeschermende plaat en het opvangzakje zijn apart, waardoor de huid minder geïrriteerd wordt bij het verversen. Er bestaan open en gesloten opvangzakjes.

8

5. Vóór de operatie

U wordt de dag voor de operatie opgenomen in de verpleegeenheid heelkunde.

5.1 Darmvoorbereiding en onderzoeken

De operatie die u moet ondergaan, vraagt een voorbereiding van de darm en enkele essentiële onderzoeken van uw hart, longen en bloed.

De dag voor de operatie krijgt u een darmvoorbereiding. De darm moet gereinigd worden om zo zuiver mogelijk te zijn voor de operatie. De darmvoorbereiding gebeurt door het drinken van 2 laxeermiddelen met een tussenperiode van 4 tot 5 uur. Het is belangrijk dat u na elk laxeer-middel nog 1 liter water drinkt binnen het uur. Zo wordt de darm snel en grondig geledigd.

5.2 Voeding / vocht

De dag voor de operatie mag u enkel restenarme voeding (wit brood en toespijs) eten en koffie, thee en water drinken. Vanaf middernacht mag u niet meer eten, drinken en roken vanwege de verdoving die u zal krijgen.

5.3 Kennismaking met de anesthesist

De anesthesist komt de avond voor de operatie bij u langs. Dit is de arts die de verdoving zal toedienen. Als u dit wenst, kan u voor de nacht voor de operatie een slaapmiddel aan de anesthesist vragen.

5.4 Kennismaking met de stomaverpleegkundige

U maakt voor uw opname of tijdens uw verblijf kennis met de sto-maverpleegkundigen van het ziekenhuis. Zij stellen het verschillende stomamateriaal aan u voor.

9

5.5 Plaatsbepaling van de stoma

De chirurg bepaalt, in overleg met u en de stomaverpleegkundige, de meest geschikte plaats voor de stoma op de buikwand. Er wordt reke-ning gehouden met de lichaamsbouw, activiteit, huidplooien en met uw dagelijkse kleding (wil dan ook kleding meebrengen waar u zich het best in voelt).

Bij voorkeur gebeurt dit enkele dagen of de avond voor de operatie.

Nog voor de operatie zal de stomaverpleegkundige het opvangzakje evalueren om te zien of het voor u comfortabel zit.

Bij een spoedoperatie is de plaatsbepaling niet mogelijk. In dit geval hangt de plaats helemaal af van de bevindingen tijdens de operatie.

5.6 De ochtend van de operatie

U wordt tijdig gewekt. U kan eventueel nog een douche nemen. De ver-pleegkundige zal de buikwand, de schaamstreek en eventueel de anale streek scheren. De verpleegkundige zal u ook een operatiehemd geven en een infuus plaatsen.

De duur van de operatie is afhankelijk van het soort operatie waarbij de stoma aangelegd wordt.

10

6. Na de operatie

6.1 Wat na de operatie?

Na de operatie verblijft u 1 nacht in de verpleegeenheid MiCS (me-dium care / hartbewaking / eenheid voor acute beroertezorg) of in de verpleegeenheid intensieve zorg. Dit is afhankelijk van uw specifieke situatie. De volgende dag gaat u opnieuw naar uw kamer in de ver-pleegeenheid heelkunde.

Er wordt gezorgd dat u zo weinig mogelijk pijn ondervindt. De verpleeg-kundige zal regelmatig vragen naar uw pijnervaring, om indien nodig bijkomende pijnstillers toe te dienen.

De aanwezigheid van leidingen en buisjes kunnen wat hinderlijk zijn, maar ze zijn noodzakelijk en tijdelijk. Via een infuus krijgt u voldoende vocht en calorieën toegediend.

De kinesist komt dagelijks langs om samen met u oefeningen te doen om de ademhaling te bevorderen, alsook passieve bewegingsoefeningen. De therapie bevordert het postoperatieve herstel.

Langzamerhand komt de darm weer op gang. Dit merkt u aan de darmrommeling en het verschijnen van wat gas en vloeibare stoelgang in het zakje. De arts bepaalt wanneer u opnieuw mag eten. De termijn waarin de darmfunctie herneemt, is afhankelijk van het type operatie dat u onderging en is individueel erg verschillend.

Een belangrijk verschil met de situatie vóór de operatie is dat u nu een kunstmatige uitgang hebt voor de ontlasting. Aan deze nieuwe situatie moet u wennen.

De verpleegkundigen en de chirurg zullen u vertrouwd maken met de stoma en de verzorging ervan.

In de verpleegeenheid zijn er ook gespecialiseerde stomaverpleegkundi-gen aanwezig. Zij geven u bijkomend advies en kiezen samen met u het meest geschikte materiaal.

11

6.2 Hoe verloopt de training tot zelfzorg?

Kort na de operatie volstaat het om de verpleegkundige te observeren bij de verzorging van uw stoma. Naderhand zal de verpleegkundige bij de verzorging ook elke stap nader beschrijven. Uiteindelijk probeert u zelf onder toezicht van een verpleegkundige de stoma te verzorgen. Na wat oefenen zal alles stukken vlotter verlopen!

Door de korte verblijfsduur in het ziekenhuis is het vaak niet haalbaar om tot volledige zelfzorg te komen, maar er wordt wel verwacht dat u de stoma gezien hebt en dat u bij een open opvangzakje het zakje kan ledigen.

12

7. Ontslag uit het ziekenhuis

Het ontslag wordt samen met de arts en de stomaverpleegkundige enkele dagen vooraf voorbereid.

7.1 Voorschrift voor de apotheker / bandagist

U krijgt van de behandelende arts enkele dagen voor het ontslag een voorschrift voor het materiaal dat specifiek bij u past om uw stoma te verzorgen. Zo heeft uw apotheker / bandagist de tijd om het materiaal te bestellen. Dit om ongemakken te mijden.

Dit voorschrift is eenmalig als u naar dezelfde apotheker / bandagist blijft gaan. Als u van apotheker / bandagist wenst te veranderen (bv. door verhuis) of u wenst over te stappen van een tweedelig op een één-delig systeem, hebt u een nieuw voorschrift nodig.

Bij ontslag krijgt u een kleine voorraad materiaal mee om de periode te overbruggen.

7.2 Verzorging

Tijdens uw verblijf in het ziekenhuis zal aan u en / of uw familie de stomazorg aangeleerd worden.

Bij ontslag dient u contact op te nemen met een thuisverpleegkundige. De verpleegkundige komt 2 keer per dag langs om de stoma te verzor-gen en om verder de stomazorg aan te leren.

7.3 U krijgt bij ontslag de volgende gegevens mee

Afspraakdatum bij uw behandelende arts. Telefoonnummer van de consultatie en de verpleegeenheid. Naamkaartje van de stomaverpleegkundigen. Voorschrift voor medicatie. Voorschrift voor de thuisverpleegkundige. Brief voor uw huisarts. Boekje van de vereniging VLAS (Vlaamse Stoma Verpleegkundigen vzw). Aangepast voedingsblad.

13

8. De verzorging van de stoma

8.1 Benodigdheden

washandje neutrale zeep handdoek toiletpapier maatkaart voor de stoma schaar met ronde punten stomaplaat opvangzakje (gesloten of open) plastic wegwerpzakje spiegel zo nodig een elektrisch scheerapparaat

8.2 De verzorging

Kies voor de verzorging van uw stoma het meest geschikte tijdstip en een rustige plaats.Het beste moment is normaal gezien in de voormiddag, kort na het opstaan en bij voorkeur vóór het ontbijt. Aangezien ieder mens uniek is, zal de ervaring u leren wat voor u het ideale moment is.Leg voor u begint al de benodigdheden klaar.

Verwijder heel voorzichtig (om de huid niet te beschadigen) de plaat of het opvangzakje van de huid en gooi deze in het wegwerpzakje.

Reinig eerst de stoma met toiletpapier. Was daarna de huid met lauw water (eventueel met een neutrale zeep).

* NOOIT alcohol, ether, vloeibare of andere geparfumeerde zeep gebruiken (die kunnen de huid irriteren, uitdrogen of allergi-sche reacties uitlokken).

* Het is mogelijk dat tijdens het reinigen of het wassen de stoma lichtjes begint te bloeden. Dit is perfect normaal en niet gevaarlijk (te vergelijken met bloedend tandvlees).

14

Dep droog met een handdoek.

Verwijder de beharing rond de stoma met een schaar of een elektrisch scheerapparaat. Dat maakt het minder pijnlijk om de volgende keer de plaat te verwijderen.

Vooraleer u een nieuwe plaat aanbrengt, is het best om een 2-tal keer per week de juiste maat van uw stoma te bepalen. Dit doet u met de maatkaart die bij de platen gevoegd is. Op die manier kan u precies bepalen op welke plaats u de plaat moet knippen.

Warm de plaat op tot lichaamstemperatuur. Dit doet u door ze te verwarmen tussen de handen of onder de oksel. Een verwarmde plaat is namelijk soepeler en gemakkelijker te plaatsen.

De huid moet goed droog zijn. Breng eventueel wat Cavilonspray® aan om irritatie van de huid te behandelen of om de huid te beschermen (niet altijd nodig).

Nu kan u de plaat aanbrengen. Zorg dat enkel de stoma door de opening komt. Vermijd dat er stoelgang onder de plaat komt.

Breng daarna het opvangzakje op de plaat aan. Controleer goed of het zakje overal goed op de plaat aangesloten is. Als u een open systeem gebruikt, controleer ook of de onderkant van het zakje goed afgesloten is.

8.3 Tips

De stoma heeft pas 2 maanden na de operatie zijn definitieve vorm. Daarom is het noodzakelijk om 2 keer per week de stoma te meten.

Knip de plaat op de juiste grootte, 1 à 2 mm groter dan de stoma.

U kan een gaasje, een tandartstampon of een opgerold stukje toiletpapier in de stoma plaatsen gedurende het aanbrengen van de stomaplaat.

Als de plaat of het zakje niet zo goed kleeft of als uw huid snel geïrriteerd is, dan kan u de huid beschermen met een barrièrecrème, doekjes op siliconenbasis of Cavilonspray®.

15

U mag het opvangmateriaal niet te lang dragen, maximaal 3 dagen.

De huid rond de stoma moet u goed droog houden.

Bij de verzorging van de stoma inspecteert u telkens de stoma en de huid rondom de stoma. Normaal is de huid rondom de stoma gaaf. De eerste dagen na de operatie kan de stoma wat gezwollen zijn en bij de verzorging kan de stoma wat bloeden.

16

9. Het leven van elke dag

9.1 Voeding

Het plaatsen van een colostoma heeft een aantal gevolgen. Wat dit betekent voor uw voeding willen we door middel van deze folder graag toelichten.

Een specifiek dieet is na de operatie niet nodig. Als u om de een of andere reden al voor de operatie een dieet volgde (bv. diabetes, hoge bloeddruk, enz.), moet u dat dieet verder blijven volgen. U moet er wel rekening mee houden dat sommige voedingsproducten minder goed verteren dan vóór de operatie. Dit wil echter niet zeggen dat u nu al deze producten en voedingsmiddelen moet mijden. De uitleg hieronder kan een leidraad zijn om bepaalde ongemakken te voorkomen of op te lossen. Zo kan u bijvoorbeeld elke dag iets nieuws proberen. Het is ech-ter niet omdat u de eerste keer iets slecht verteert, dat u het definitief uit uw menu moet schrappen. Probeer het enkele weken later opnieuw. Uw zelfkennis op voedingsvlak moet uw gids zijn.

Wanneer een deel van de dikke darm buiten werking wordt gesteld of is verwijderd, is het volgen van een speciaal dieet meestal niet echt nodig. Wanneer een groot deel van de dikke darm is verwijderd, kun-nen dezelfde klachten optreden als bij een ileostoma, aangezien het grootste aandeel van vocht in het laatste deel van de dikke darm wordt opgenomen. De belangrijkste aandachtspunten zijn dat de stoelgang soepel blijft en dat verstopping vermeden wordt.

9.1.1 Algemene tips

Een gezonde en afwisselende voeding is noodzakelijk.

Eet vooral langzaam, rustig en kauw goed.

Neem minstens 3 maaltijden per dag met regelmatige tussenpo-zen en zo veel mogelijk op vaste tijdstippen; sla nooit een maal-tijd over.

17

Houd rekening met het feit dat nuchter roken diarree zal bevor-deren.

Onthoud ook dat de manier waarop het eten klaargemaakt is, van evenveel belang is als de voedingsmiddelen zelf. Wij raden aan om niet te overdrijven met frituren, vetten, gestoofde, te sterk gekruide en gerookte vlees- of visbereidingen. Blijf liever bij voedingsmiddelen gekookt in bouillon, gestoomd, in aluminium-folie, gebakken in een minimum aan vet of gegrild.

Wees voorzichtig met kauwgom en gashoudende drank, omdat men hierdoor veel lucht inslikt. Praat zo weinig mogelijk tijdens het eten.

Het eten van peterselie, yoghurt, veenbessensap en karnemelk is een natuurlijke manier om de geurontwikkeling tegen te gaan.

Het eten van peterselie, yoghurt en veenbessensap kan helpen om de gasvorming te beperken.

9.1.2 Consistentie

Om een goede consistentie van de stoelgang te waarborgen, is het aangeraden om 1,5 tot 2 liter vocht te drinken verdeeld over de dag in combinatie met een goede voedingsvezelinname (30-40g per dag). Voedingsvezels hebben de eigenschap om water op te nemen en vast te houden. Hierdoor krijgt de ontlasting een goede vastheid. Deze voe-dingsvezels komen voor in volgende producten:

volkorenbrood roggebrood fruit groenten rauwkost aardappelen peulvruchten bruine en zilvervliesrijst

18

9.1.3 Tabel

ONBEPERKT MATIG WAAROM?

Dranken

Plat water, lichte koffie en thee, rode wijn (in kleine hoeveelheden), frisdrank uitgeblust, frisdrank zonder gas zoals Nestea

Bier, spuitwater, gashoudende fris-dranken

Veroorzaken gasvorming.

IJskoude dranken, alcohol, bezinksel van zware bieren

Werken laxerend.

Brood

Volkorenbrood, rog-gebrood, boerenbrood, goed gebakken wit brood, beschuiten, toast, cornflakes

Zemelen, peper-koek, speculaas

Werken licht laxerend.

Sandwiches, vers brood, verse pis-tolets

Veroorzaken propvorming en gasvorming.

Aardappelen en granen

Aardappelen, deegwa-ren, bruin of zilvervlies-rijst, droog gebak en droge koeken, haver-vlokken

Rijst

Koeken of gebak met amandelspijs en/of chocolade

Veroorzaken constipatie.

Gebak met gistdeegVeroorzaakt gasvorming.

Groenten Alle groenten

Ui, prei, look, kolen, asperges, paprika, peulvruchten (kik-kererwten, linzen, witte bonen, rode bonen, enz.)

Veroorzaken geurhinder.

Spinazie, rode bieten

Kleuren de stoelgang.

Kolen (behalve bloemkool en broc-coli), ui, aubergine, spruiten, paprika, prei, look, peul-vruchten

Veroorzaken gasvorming.

19

ONBEPERKT MATIG WAAROM?

Fruit

Alle fruitsoorten, gedroogde vruchten (dadels, pruimen, vij-gen, enz.)

Overrijpe bananen en geraspte appels

Veroorzaken constipatie.

Vlees, vis en vervangpro-ducten

Alle zachte, niet-drade-rige soorten

Vleesvervangers (tofu, quorn, tempé, enz.)

Vleeswaren

Vis, eierenVeroorzaken geurhinder.

EierenVeroorzaken gasvorming.

Melk en melk-producten

Melk, yoghurt, jonge kazen, platte kazen, smeerkazen

Schimmelkazen, gerijpte kazen, paterskazen

Veroorzaken geurhinder.

Smeer- en be-reidingsvet

Alle soorten

Diversen

Chocolade, aman-delspijs

Veroorzaken constipatie.

Rode confituur, kleurstoffen in de voeding

Kleuren de stoelgang.

Scherp gekruide gerechten, grote hoeveelheden sui-ker en sorbitol

Veroorzaken gasvorming.

Polyolen (sorbitol, mannitol, maltitol, enz.)

Werken laxerend.

9.1.4 Lichaamsgewicht

Bij een stoma is het belangrijk dat u zorgt voor een gezond en stabiel gewicht. Wanneer uw gewicht te veel schommelt, kan dit namelijk pro-blemen geven met de stoma en de verzorging ervan.

20

9.2 Kleding

Waarom zou u zich niet op dezelfde manier kleden als vóór de ope-ratie? Zelf voelt u het best wat prettig draagt. U kan zich vrij kleden zolang u geen knellende of spannende kledingstukken draagt.

Wie graag een panty, maillot of stretchbroek aantrekt, kan dat gerust doen, want het zal uw stomazakje nog beter op zijn plaats houden.

Het plezier om u te kleden is een deel van uw vrijheid en geeft u een goed gevoel.

9.3 Seksualiteit en vruchtbaarheid

Een dergelijke ingrijpende operatie wordt beleefd als een verminking van het lichaam. Zowel mannen als vrouwen voelen zich ‘geschonden’. Er is tijd nodig om dit te verwerken.

Het uiten van gevoelens van onmacht, verdriet of pijn hieromtrent kan een belangrijke stap zijn in dit verwerkingsproces.

De artsen, de verpleegkundigen en de maatschappelijk assistent zijn altijd bereid u hierbij te helpen.

Afhankelijk van de oorzakelijke aandoening heeft het aanleggen van een stoma geen invloed op de vruchtbaarheid van de vrouw. De stoma vormt geen belemmering voor een zwangerschap. Een eventuele zwanger-schapswens dient wel met de behandelende arts besproken te worden.

Het aanleggen van een stoma kan een nefaste invloed hebben op de po-tentie van de man. Probeer hier zo open mogelijk over te praten met uw partner. Als er een goede verstandhouding heerst tussen u en uw part-ner, zal u impotentie als een bespreekbaar probleem kunnen benaderen. Praat hierover ook met uw arts.

Er is geen enkel bezwaar tegen seksuele omgang. Maar vanuit een veranderd lichaamsbeeld kan de omgang met de partner soms moeilijk verlopen. Tijd en begrip zijn voor u en uw partner noodzakelijk om aan de nieuwe, en in het begin onduidelijke, situatie te wennen.

21

9.4 Relatie met kinderen en vrienden

Als u er zelf klaar voor bent, dan kan u uw kinderen en vrienden in-lichten over de veranderde situatie. Vertel alleen wat u zelf kwijt wilt, zonder al te veel in detail te gaan.

Eenvoudige en eerlijke informatie voorkomt onnodige bezorgdheid en vragen van uw naasten.

9.5 Beroepsactiviteit

Na volledig herstel kan u normaal gezien uw beroep weer uitoefenen. Er moeten weliswaar voldoende voorzieningen zijn om u tijdens de werk-uren te verzorgen. Daarnaast moet u steeds het nodige verzorgings-materiaal bij de hand hebben. Praat hierover met uw werkgever.

9.6 Sport en vrije tijd

Aangepaste lichaamsbeweging heeft een positieve invloed op het fysie-ke en psychische welzijn. Vooraleer een sport actief hernomen wordt, kan men de fysieke conditie langzaam opbouwen door het onderhou-den van lichaamsactiviteiten. Sport is toegelaten na een voldoende lange herstelperiode. De eerste weken en maanden zijn belangrijk om de heling op een rustige en efficiënte wijze te laten gebeuren. De arts zal u advies geven omtrent het herstarten met sporten. De stoma vormt geen hinderpaal voor lichaamsbeweging of voor een hobby. Het moderne opvangmateriaal is tegenwoordig zo goed dat u geen angst moet hebben dat de zakjes zullen loskomen. Wilt u toch extra zeker-heid hebben, dan kan u tijdens het sporten een gordeltje dragen (bij uw apotheker of bandagist te verkrijgen).

Zwemmen is mogelijk. Vrouwen kunnen een badpak dragen, mannen kunnen een iets hogere zwembroek dragen. Eventueel kunnen hier de zakjes nog eens extra beveiligd worden door enkele stroken kleefpleis-ter. Het is aangeraden om het stomazakje vooraf te ledigen en de filter van het zakje dicht te kleven met de bijgeleverde stickers.

22

Als u een uitstap maakt of boodschappen doet, neemt u best steeds een stomazakje, een plaat, een plastic zakje en enkele vochtige doekjes mee in geval van nood.

9.7 Reizen

Mits enkele voorzorgsmaatregelen kent de stomadrager geen grenzen!

Als u de volgende richtlijnen opvolgt, zal u genieten van een aange-name reis:

Let op uw voeding en drink altijd water uit gesloten verpakkingen. U eet best ook geen rauwe groenten, maar vers gekookte en gebakken gerechten. Neem voor alle zekerheid geneesmiddelen tegen diarree mee.

Afhankelijk van de warmte en de voeding kan soms oedeem (= vochtophoping met zwelling tot gevolg) van de stoma ontstaan. Wees niet bezorgd en leg koude kompressen op de stoma.

Transpiratie kan soms de kleefkracht beïnvloeden. Verwissel vlugger van zakje dan gewoonlijk.

In functie van uw toestand moet u uw materiaal aanpassen: hebt u diarree, gebruik dan ledigbare zakjes.

Irrigeer daar waar een minimum aan sanitair voorhanden is.

Bewaar de platen op een koele plaats, zodat ze niet smelten!

Reist u met de wagen, dan vormt de veiligheidsgordel geen enkel probleem. De voordelen bij een ongeluk zijn oneindig veel groter dan de nadelen.

Kamperen is mogelijk. Er zijn stomadragers die de wereld rondgereisd hebben.

Zonnen kan, maar het is raadzaam om een extra handdoekje over de stoma te leggen. Dit om smelten van de plaat door de hitte van de zon te voorkomen.

Als u per vliegtuig reist, mag u meer gewicht meenemen in uw bagage. Neem contact op met uw reisagentschap voor meer informatie. Zorg voor voldoende materiaal in uw handbagage. Koffers kunnen immers verloren gaan!

23

10. Wanneer moet u een beroep doen op de arts of stomaverpleegkundige?

Contacteer de arts of stomaverpleegkundige indien:

de huid rondom de stoma er sterk geïrriteerd uitziet en pijn doet.

uw stoma verder begint uit te steken of dieper onder de huid wegzinkt.

u in de buik of de stoma een aanhoudende pijn voelt.

u bloedverlies langs de stoma vaststelt (het betreft hier niet een pareltje of veegje bloed, maar echt bloedverlies).

u plots een ongewoon grote uitstulping rondom de stoma ziet, of om het even wat ongewoons op de buikstreek bemerkt of voelt dat u verontrust.

de kleur van de stoma veranderd is.

uw opvangmateriaal regelmatig lekt.

bij een tweedelig systeem het materiaal geen 3 dagen houdt.

u een ander beschermsysteem wenst te proberen.

u moeilijkheden ondervindt in verband met uw opvangmateriaal, zowel wat het verkrijgen als het betalen betreft.

u problemen ondervindt rond de stomazorg.

u problemen hebt om gas of geur onder controle te houden.

u plotseling hoge onverklaarbare koorts maakt (meer dan 38,5 °C).

u 48 uur aanhoudende diarree hebt.

u meer dan 3 dagen geen stoelgang hebt.

u een afwijking ondervindt in uw normale stoelgangpatroon.

u abnormaal veel krampen hebt.

u om het even welke moeilijkheid ondervindt of gewoon het niet meer ziet zitten en u behoefte hebt aan een praatje.

24

11. Irrigatie: een grotere bewegingsvrijheid

Aan mijn lotgenoten,

Panikeer niet, het gaat uiteindelijk allemaal over. Mijn darmen begon-nen zich na een tijdje te zetten, ze leerden zich aanpassen! Uiteindelijk bleek het materiaal ongelooflijk goed, de accidenten werden praktisch nihil en - o wonder - ik leerde mij spoelen, zodat de zakjes bijna altijd leeg zijn. Ik wou dit meteen aan mijn lotgenoten vertellen, opdat men-sen die hetzelfde meegemaakt hebben of zullen meemaken niet totaal moedeloos zouden worden. Echt waar, alles wordt weer normaal. Alleen hebben de meeste mensen een gaatje achteraan en wij … vooraan.

(Bron: ‘Stoma - Een gat in m’n buik’ van Gerda Persoons)

11.1 Wat is irrigeren?

Irrigeren (of ook wel spoelen genoemd) is het ledigen van de darm via de stoma.

Een hoeveelheid water wordt met een hulpstuk in de stoma gebracht. Hierdoor wordt de darm geactiveerd tot ledigen. De aanwezige ontlas-ting verlaat dan samen met het ingebrachte water het lichaam. Hierna is men gemiddeld 1 tot 2 dagen vrij van ontlasting. Bij sommigen is deze periode iets korter, bij anderen iets langer.

11.2 Wie kan zich irrigeren?

Het irrigeren is geschikt voor mensen met een stoma op de dikke darm, maar niet iedereen met een colostoma kan irrigeren. Alleen uw behan-delende arts kan hieromtrent de beslissing nemen.Doel: een grotere verbetering in bewegingsvrijheid.

Spoelen van de stoma leidt tevens tot een belangrijke vermindering van gasvorming. Een deel van het gas wordt namelijk verwijderd door de irrigatie zelf.

25

Het dragen van een opvangzakje wordt overbodig. Het zakje wordt vervangen door een opvangkapje; dit om het beetje darmslijm dat uit de stoma zou kunnen druppelen, op te vangen.

Het irrigeren wordt pas na volledig herstel aangeleerd. Dit is enkel op voorschrift van de behandelende arts en wordt aangeleerd door de sto-maverpleegkundige / thuisverpleegkundige.

12. Tegemoetkoming voor het stomamateriaal

12.1 Hoe en waar kan u opvangmateriaal verkrijgen?

In het ziekenhuis zullen uw arts en de stomaverpleegkundige samen met u bepalen welk opvangsysteem het best bij u past. Men zal de na-men en de juiste bestelnummers aanduiden die u nodig hebt. Uw arts zal een voorschrift opmaken dat u moet overhandigen aan uw ban-dagist of apotheker, zodat hij het stomamateriaal kan leveren. U hebt recht op materiaal voor 3 maanden. Na die 3 maanden kan u uw volgende dotatie1 afhalen; zonder voor-schrift als u bij dezelfde apotheker of bandagist gaat. De hoeveelheden zijn normaal voldoende om een goede en hygiënische verzorging van uw stoma te waarborgen.

1 Hoeveelheid stomamateriaal waar u recht op hebt via het Riziv (Rijksinstituut voor Ziekte- en Invaliditeitsverzekering).

26

De dotatie kan in de loop van de jaren veranderen. De apotheker, de bandagist of de stomaverpleegkundige houdt u op de hoogte.

Het kan zijn dat in bepaalde omstandigheden deze hoeveelheid niet vol-staat, en dat u meer materiaal nodig hebt. Dit is volledig te uwen laste.De stomaverpleegkundige kan samen met u naar de oorzaak van dit tekort aan materiaal zoeken. Misschien is het materiaal niet meer aan-gepast aan uw specifieke behoeften.

12.2 Hoeveel zakjes en platen mag u gebruiken?

Naargelang het soort stoma hebt u recht op een welbepaalde hoeveel-heid terugbetaald materiaal van de ziekteverzekering.

Voor de colostoma:

Eéndelig systeem:* 180 gesloten opvangzakjes per 3 maanden (d.w.z. dat u 2

zakjes per dag kan gebruiken)

Tweedelig systeem:* 180 gesloten opvangzakjes (d.w.z. dat u 2 zakjes per dag kan

gebruiken)* 35 beschermplaten of 45 convexe platen per 3 maanden (de

plaat blijft 2 tot 3 dagen ter plaatse)

Voor irrigatie per 6 maanden:* 1 spoelset* 60 spoelzakken* 90 stomacaps (zelfklevend afsluitsysteem) of opvangzakjes

Voor de hulpmiddelen:

Cavilonspray®: 1 spray per 3 maanden Pasta Strips: 20 strips per 3 maanden Pasta tube: 2 tubes per 3 maanden

(bevat alcohol) Poeder: 2 flacons per 6 maanden Gordeltje: 1 riem per 6 maanden

27

13. Sociale voorzieningen

Om enigszins tegemoet te komen aan de sociale nazorg van de sto-madragers, voorzien een aantal openbare instanties in sociale hulp. De nadruk moet gelegd worden op het feit dat alles telkens individueel bekeken moet worden, wie in welke situatie recht heeft op die voorzie-ningen. Bij sommige gemeenten krijgt u meer vuilniszakken, of kan u een plas-pasje krijgen waardoor men u gemakkelijker in een winkel of horeca-zaak gebruik zal laten maken van het sanitair.Hebt u nog vragen over andere sociale voorzieningen, dan zal de maat-schappelijk assistent van het ziekenhuis u graag van dienst zijn.

28

14. Contact / nuttige adressen en links

14.1 Stomaconsultatie AZ Sint-Lucas Brugge

Maandagnamiddag: 13.30-15.30 uur Woensdagvoormiddag: 9.30-11.30 uur

Na afspraak: tel. 050 36 93 08; e-mail: stomaconsultatie@stlucas.be

14.2 Diëtiste AZ Sint-Lucas Brugge

Bernadette Vlaemynck: tel. 050 36 55 01

14.3 Riziv (Rijksinstituut voor Ziekte- en Invaliditeitsverzekering)

Tervurenlaan 211 - 1150 BrusselTel. 02 739 71 11

14.4 Zelfhulpgroep Stoma Ilco vzw

Meer informatie over de Zelfhulpgroep Stoma Ilco vindt u op www.stoma-ilco.be.

14.5 Stomavereniging Brugge

Jozef SwimbergheVizierstraat 66 – 8000 BruggeTel. 050 36 07 80

Meer informatie over de Stomavereniging Brugge - Roeselare vindt u op http://users.skynet.be/stomaverenigingbrugge/.

De stomaclubs zijn verenigingen van stomadragers die tot doel hebben andere stomadragers te helpen.

In de praktijk houdt dat in dat stomadragers samenkomen om elkaar te steunen, om gedachten uit te

wisselen en om over persoonlijke ervaringen te spreken. Regelmatig worden ook medische voordrachten

gegeven en andere activiteiten georganiseerd. Er bestaan ook bezoekdiensten voor nieuwe en toekomstige

stomadragers. Aarzel dus niet om contact met hen op te nemen.

MV

D-G

ESPEC-STO

MA

ZOR

G-B

RO

CH

UR

E.CO

LOSTO

MA

(09

/15

)

algemeen ziekenhuis sint-lucas vzwsint-lucaslaan 29, 8310 brugge › T 050 36 91 11 › F 050 37 01 27 info@stlucas.be > www.stlucas.be

Volg ons op sociale media

www.facebook.com/AZ.Sint.Lucas.Brugge

@StLucasBrugge

AZ Sint Lucas Brugge