Leven is ook dood gaan. Denk erover, praat erover

Doetinchem

11 april 2013

Bert Buizert

Opzet

• Korte introductie• Toelichting op STEM:– Introductie in ‘leefstijlen rond de dood’– Cases behandelen

• Afsluiten

Onderzoek onder 1600 mensen

• Wat vindt men belangrijk• Wat is opvallend wanneer we kijken naar de

resultaten

Wat vindt U belangrijk?• Mensen om me heen (en de hond) • Geen pijn• Alles met elkaar kunnen bespreken

– `regelen van de begrafenis– Thuis– Liefdevolle verzorging

• Afscheid nemen• Geen gebed zonder einde, zelf kiezen wanneer mijn leven• Bepaalde wensen laten uitkomen • Begrip en respect van de naasten om me heen, luisterend oor

12-04-23

gedrag

gedachten gevoelens

Zichtbaar buitenwereld

Zichtbaar voor jezelf

12-04-23

gedrag

gedachten gevoelens

Zichtbaar buitenwereld

Zichtbaar voor jezelf

Wat vindt men belangrijk

familie / vrienden 61 %geen pijn hebben 57 %mijn waardigheid behouden 41 %mogelijkheid om zelf te beslissen wanneer mijn leven eindigt 38 %goede verzorging 34 %afscheid nemen 32 %volledig bij bewustzijn zijn 30 %medische zorg 27 %in mijn eigen woning blijven wonen 26 %genieten 26 %

Opvallende aspecten

• Praten en denken over de dood– Gericht, actief, bewust, uiten, confrontatie, etc.

• Sociaal sterven– Verbondenheid, hele systeem, zorgzaamheid, stervende centraal,

empathie, etc.

• Regie in de laatste levensfase– Regie, autonomie, geen last, (medische) maakbaarheid, etc

• Taboe – Weerstand op het onderwerp, vermijding, vooruitschuiven,

onzekerheid etc.

Sterfstijl: vertrouwenden (12%)

+

-

Levenswijze

Traditioneel Modern Nieuwe tijd

vertrouwenden

Bezig zijn met en praten over de dood

+

-

Sterfstijl: vertrouwenden (12%)leven na de dood

• Mensen in deze groep zijn:– minder bang en hebben al een bepaald beeld van de laatste levensfase. – sterk gericht op het gezin– de dood al een deel van het leven.

• Als patiënt: – gevoelig voor autoriteit, – niet veeleisend en tevreden met het standaardaanbod, – volgzaam , R-R-R

• Wat helpt: – informatie in hapklare brokken, – niet teveel alternatieven, – aandacht voor de spiritualiteit, uitnodigend zijn want men is niet zo

initiatiefrijk.

Vertrouwenden

• Praten en denken: laag • Regie – behoefte: betrekkelijk • Sociaal sterven: redelijk helder• Taboe: geen taboe

Sterfstijl: rationelen (15%)

Levenswijze

Traditioneel Modern Nieuwe tijd

rationelen

vertrouwenden

+

-

Bezig zijn met en praten over de dood

+

-

Sterfstijl: rationelen (15%)control over de dood

• Mensen in deze groep:– zoeken een balans tussen werken en genieten. – Ziek zijn en dood passen niet goed in het levensbeeld bij deze groep mensen. – Ze hebben moeite met het tonen van hun kwetsbaarheid.

• Als patiënt: – gevoelig voor autoriteit, – leunen op professionele kennis– ze zijn op zoek naar zekerheden.

• Ondersteunend: – heldere feitelijke informatie – Niet te veel over gevoelens, – praktisch en ondersteunend– duidelijkheid over de rolverdeling

Rationelen

• Regie – behoefte: hoog – in het hier en nu• Praten en denken: beperkt• Sociaal sterven: niet helder• Taboe: behoorlijk groot taboe

Sterfstijl: socialen (33%)

Levenswijze

Traditioneel Modern Nieuwe tijd

rationelen

socialenvertrouwenden

+

-

Bezig zijn met en praten over de dood

+

-

Sterfstijl: socialen (33%)bang voor de dood

• Mensen in deze groep: – Gekenmerkt als volks en eigentijds, zorgeloos, – Niet al te opvallend, doe maar gewoon ……– Zij vinden het vooral belangrijk om te sterven tussen familie en vrienden. Daarbij

verwachten zij dat zaken te zijner tijd voor hen geregeld worden.

• Als patiënt: – vasthoudend aan het leven, – behoefte aan troost, verlichting, – uitstellen tot het niet meer kan (medicatie), doen niet zoveel uit zichzelf, – mogelijk eenzaam (omdat het zo ‘gek’ is voor anderen om er over in contact te zijn.)

• Ondersteunend: – Informatie in kleine delen, regelmatig herhalen– benoem emoties, – geef ruimte voor ondersteuning

Socialen

• Regie – behoefte: zeer laag• Praten en denken: beperkt• Sociaal sterven: redelijk helder• Taboe: liever niet

Casus

Case 1 – Sociale

Hoe kom/blijf je in contact?• Op het bed gaan zitten én oogcontact maken • Rust geven en tijd hebben • Doorvragen: komt het daar wel van af te wachten ?• Benoemen wat je ziet:

– Daarna vertellen wat we in de aanbieding hebt

• Gewoon erbij te zitten en luisteren (respect tonen – door stil te zijn

Case 1 – SocialeWat valt u op in de communicatie?• Ze liet iets van zichzelf zien – moeder - • Humor• Oogcontact en zitten • Gelijkwaardig – zachtere blik • Mimiek: ontspannen blik - glimlachen • We zijn hier in een ziekenhuis hoor – toch gek om niet te doen • Ik ga het meteen voor u regelen• Het woord pillen werkt beter dan het woord medicatie

socialenpro-actieven

Sterfstijl: pro-actieven (18%)

Levenswijze

Traditioneel Modern Nieuwe tijd

+

-

Bezig zijn met en praten over de dood

+

-

rationelen

vertrouwenden

Sterfstijl: pro-actieven (18%)leven met de dood

• Mensen uit deze groep: – kenmerken zich door een kritische houding als het gaat om de zorg in

hun laatste levensfase. – Voor hen is de dood geen taboe, er wordt over nagedacht en

gesproken om zo de regie ook in deze fase in de hand te houden.

• Als patiënt: – wil alles weten, mondig, goed geïnformeerd, – Veeleisend en zelfredzaam en afkerig van zinloos handelen

• Ondersteunend: – inzicht geven in de alle opties, – geef regie, – geef kaders – verwijs naar andere informatie

Pro actieven

• Regie – behoefte: hoog• Praten en denken: makkelijk• Sociaal sterven: helder• Taboe: zeer zeker geen taboe

Casus

Case 2 – Pro actieveHoe kom/blijf je in contact?• Advies geven waar ze terecht kan in de

begeleiding• Waarom nu (ineens) • Arts raadplegen • Dat kan zo maar niet • Dat vraagt voorbereiding • Hoe bent u tot dit besluit gekomen • Ik schrik van deze vraag, ik weet niet zo

goed wat ik er mee aan moet

Hoe kom/blijf je in contact?

Case 2 – Pro actieve

Wat valt u op in de communicatie?• Ging zitten• Ze nam de vraag serieus – door te herhalen • Ze laat de regie bij de client:

• Ze geeft opties /mogelijkheden• Zou kunnen – zou fijn

• Familie betrekken

12-04-23

gedrag

gedachten gevoelens

Zichtbaar buitenwereld

Zichtbaar voor jezelf

12-04-23

gedrag

gedachten gevoelens

Zichtbaar buitenwereld

Zichtbaar voor jezelf

Sterfstijl: onbevangenen (22%)

Levenswijze

Traditioneel Modern Nieuwe tijd

pro-actieven

+

-

Bezig zijn met en praten over de dood

+

-

socialen

rationelen

vertrouwenden

onbevangenen

Sterfstijl: onbevangenen (22%)leven zonder de dood

• Mensen uit deze groep: – Voor hen is de dood niet direct een onderwerp. Zij houden van

genieten en leven hun leven op een eigenzinnige manier.

• Als patiënt: – dwarsig, grenzen zoekend, onrustig, – veel vrienden willen zien, – ongevoelig voor autoriteit, – afstand van zorgverleners

• Ondersteunend: – korte, concrete informatie, in het hier en nu zijn, – check naar emoties (ipv er al in te duiken), recht voor zijn raap

Onbevangenen

• Regie – behoefte: gericht op hier en nu• Praten en denken: zeer beperkt• Sociaal sterven: onduidelijk• Taboe: behoorlijk groot taboe

Coping is de manier waarop iemand zowel gedragsmatig, verstandelijk als emotioneel op aanpassing vereisende omstandigheden reageert.

Sociaal reageren steun zoeken en emoties uiten; De zorgen met iemand delen andere mensen de gevoelens tonen.

Niets doen afwachten, de situatie aanvaarden en het probleem vermijden; de zaak op zijn beloop laten, zich erbij neerleggen.

Afleiding zoeken nieuwe activiteiten zoeken om niet aan het probleem te hoeven denken en afleiding zoeken om de spanning te doorbreken.

Positief denken de zaak van de zonnige kant bekijken en zich gerust stellen doordat het wel mee zal vallen.

Wensdromen en cognitief gericht reageren hopen dat het in de toekomst beter gaat en dat alles goed komt.

Destructief reageren en het uiten van kwaadheid zin om alles stuk te slaan en dat niet doen, agressief worden.

Gericht reageren het probleem stap voor stap aanpakken, informatie zoeken bij anderen.

Casus

Case 3 – Vertrouwende

Hoe kom/blijf je in contact?

Case 3 – Vertrouwende

Wat valt u op in de communicatie?

Voor vragen - opmerkingen

Bert Buizert

Telefoon 06-51924150

Mail bert.buizert@stichtingstem.info

Website: www.doodgewoonbespreekbaar.nl (hier staat de test) Website: www.stichtingstem.info