1

Lesbrief groep 7 – 8

Inhoudsopgave

Insecten

Soorten

Knipblad

Vlinders lokken

Leefgebied van de vlinder

Stripverhaal

Maak van de tuin een vlindertuin

Trek

Eten en gegeten worden

De verdelgers

De voedselketen

Puzzel

2

Insecten

Vlinders behoren tot de insecten.

Je kunt insecten makkelijk herkennen aan hun poten. Alle insecten hebben zes poten.

Verder hebben insecten meestal drie duidelijk te herkennen delen aan hun lichaam:

Kop, borststuk en achterlijf. De zes poten zitten altijd aan hun borststuk.

Je ziet hier vijf insecten:

dagvlinder nachtvlinder wesp kever mier

Noem eens twee dingen die ze alle vijf gemeen hebben.

…………………………………………………………………………………………………………………

Kies uit: voelsprieten – vleugels – achterlijf

– zes – achtervleugels – borststuk.

Vul in:

Een vlinder heeft vier ………………………

Ze zijn vaak mooi gekleurd. Het lijkt alsof

het er twee zijn, maar als je goed kijkt kun

je voor- en …………………… zien.

De ………………….. poten zitten vast aan

het ……………………………………………..

Het lange deel van het lichaam heet

………………………………………………….

Op hun kop hebben vlinders

…………………………………………………...

3

Soorten

We kunnen de vlinders verdelen in twee grote groepen:

De dagvlinders en de nachtvlinders.

In ons land leven ongeveer vijfenzeventig soorten dagvlinders en tweeduizend soorten

nachtvlinders. Dus veel te veel om allemaal te kennen.

Om dag- en nachtvlinders uit elkaar te houden is soms erg lastig.

Dagvlinders

- Ze vliegen meestal overdag.

- Ze hebben meestal felle kleuren.

- Ze klappen de vleugels meestal omhoog

tijdens het rusten.

- Het is net of er aan het einde van de

voelsprieten een knopje zit.

Nachtvlinders

- De meeste vliegen ’s nachts, maar vele

ook overdag.

- Ze hebben meestal onopvallende

kleuren.

- Ze spreiden de vleugels meestal plat uit

langs het lichaam tijdens het rusten.

- Aan het einde van de voelsprieten zit

geen knopje.

Op de volgende bladzijde staan zes vlinders. Knip ze uit en plak ze in de goede kolom.

Dagvlinders Nachtvlinders

4

Knipblad

5

Vlinders lokken

Vlinders kun je op elke zonnige dag op

een bloemrijke plaats gaan bekijken.

Ook kun je zelf een “plant” maken om

vlinders te lokken.

Neem een klein flesje en doe daar wat

met water verdunde honing in.

Knip een kraag uit paars papier en maak

die om de hals van het flesje met een

elastiekje aan een stok.

Steek die stok in de grond.

Klaar!

Zo kan je op je gemak de vlinders

bewonderen.

Als je de smaak van het vlinders kijken te

pakken hebt, kun je ook proberen om

nachtvlinders te lokken.

Maak daarvoor een smeerseltje van

stroop, een glas bier en twee glaasjes

rum.

(Wel even vragen thuis hoor!).

Smeer dit kleverige goedje met een

schone kwast op allerlei plekjes in de tuin,

zoals op een boom, een paaltje, de muur

enz. Kijk ook op de grond, want veel

vlinders worden dronken en vallen dan

naar beneden.

Pas op dat je er niet op trapt

6

Leefgebied van de vlinder

Om te kunnen (over)leven heeft een

vlinder een gebied nodig, waar hij alles

vindt wat hij nodig heeft.

Vlinders zijn heel kieskeurige dieren. Lang

niet overal kunnen ze leven. Omdat

vlinders koudbloedige dieren zijn, moeten

ze warm worden om te kunnen vliegen.

Daarom hebben ze graag een zonnige

plek.

Omdat het maar heel lichte dieren zijn,

hebben ze een hekel aan wind. Een

vlinder houdt van gebieden met hoge en

lage planten bij elkaar.

En natuurlijk moeten er veel bloemen zijn

waar nectar in zit en waaruit de vlinders

kunnen drinken.

In de overgang van bos naar gras, komen

heel veel verschillende planten voor.

Daar is de kans dus groot, dat er planten

tussen groeien, die de rups van de vlinder

nodig heeft, want rupsen eten vaak maar

van één soort plant.

Je ziet wel, vlinders komen niet overal.

Schrijf hieronder eens 5 dingen op, die in

een gebied aanwezig moeten zijn voor

vlinders.

1.

……………………………………………………

2.

……………………………………………………

3.

……………………………………………………

4.

……………………………………………………

5.

……………………………………………………

7

Stripverhaal

8

Stripverhaal

9

Maak van de tuin een vlindertuin

Mensen houden erg van vlinders. Ze willen

ze graag in de tuin hebben.

Door bepaalde planten in de tuin te

zetten kun je vlinders aanlokken. In deze

planten zit veel nectar of de rupsen

kunnen er van eten. Maar….. niet alle

planten zijn goed.

Goede planten:

Hemelsleutel, vlinderstruik, braam,

knoopkruid, brandnetel, kattenstaart,

leverkruid, akkerdistel, wilde marjolein,

sleedoorn, tijm, herfstaster, hebe,

kogelsdistel, alysium en schildzaad.

Slechte planten:

Roos, den, sneeuwklokje, conifeer, narcis,

vingerhoedskruid, tulp, klaproos en

esdoorn.

Op het werkblad vlindertuin zie je een

tekening van een hele mooie tuin. Voor

vlinders is die tuin alleen niet geschikt.

Jij bent nu de tuinman. Natuurlijk wil jij dat

er veel vlinders in de tuin rondvliegen.

Op het knipblad (zie blz. 4) zie je

10 verschillende planten.

Zoek er de 5 goede planten uit en plak

deze in de tuin op de volgende bladzijde.

Als je denkt dat de vlinders jouw tuin wel

leuk vinden, mag je er wat vlinders

bijtekenen.

10

Werkblad Vlindertuin

11

Trek

In de tropische streken, waar het altijd warm is, duurt het maar een paar weken om van

een ei tot vlinder te veranderen. Daarna begint de levenscyclus opnieuw.

In koudere streken brengen de vlinders de winter slapend door.

Sommige soorten als vlinder, andere als pop (bijvoorbeeld het koolwitje) of als rups.

Vlinders die de winter slapend doorbrengen hebben een heel jaar of nog langer nodig

om van ei in vlinder te veranderen.

Toch zijn er vlindersoorten die de winter niet kunnen overleven. Een voorbeeld hiervan is

de distelvlinder. Elke lente stromen vanuit het Middellandse zeegebied zwermen

distelvlinders naar het noorden.

Aan het eind van de zomer trekt een veel kleiner aantal nakomelingen weer terug naar

het zuiden.

12

Eten en gegeten worden

Eten

Uit de eieren, die de vlinders leggen, komen de vlinderrupsen tevoorschijn. Na het verlaten

van de eierschaal begint de rups met eten, allereerst de net verlaten eierschaal.

Daarna begint het eten van de bladeren. Na korte tijd wordt de rups te dik voor haar vel

en barst deze open.

De rups kruipt eruit en het oude vel blijft liggen. Het eten en groeien gaat door en de rups

verwisselt in totaal 3 maal van huid. Dit heet vervellen.

Als de rups is volgroeid gaat ze verpoppen. Ze gaat ondersteboven aan een tak hangen

en sommige soorten van bijvoorbeeld nachtvlinders graven zich in de grond. Binnenin de

huid verandert de rups dan in een pop.

Zo spint de rups zich in

Als deze pop beweegt barst de rupshuid open en wordt eraf gestroopt. De pophuid wordt

hard en veranderd van kleur.

Sommige nachtvlindersoorten maken een zachte cocon van zijde en de rupsen

verpoppen zich dan in die cocons.

Binnen in de cocon of pophuis “ontstaat” dan de vlinder.

Na enkele weken barst de pophuid open en komt de vlinder naar buiten.

Deze vlinder legt weer eitjes en de hele cyclus begint weer opnieuw.

13

Eten en gegeten worden

Gegeten worden

Rupsen en vlinders zijn belangrijk voedsel

voor een heleboel dieren. Vooral bij de

vogels zijn de rupsen erg in trek.

In de tijd dat er veel rupsen zijn, brengen

veel vogels hun jongen groot.

Ook egels en muizen eten graag rupsen

en mieren gaan met een grote ploeg de

rups te lijf.

Verder zijn libellen en ook spinnen gek op

rupsen en worden de nachtvlinders ook

gegeten door vleermuizen.

Met zoveel vijanden in de buurt moet er

bijna geen rups en vlinder meer over zijn!

Maar gelukkig worden er genoeg rupsen

geboren om de soort in stand te houden.

Verder hebben de rupsen en vlinders

allerlei trucs bedacht om hun vijanden te

misleiden.

Ze zijn vaak net zo groen als de plant

waarop ze zitten of gaan stijf van schrik

staan zodat ze op een takje lijken.

Een heleboel rupsen hebben juist een erg

felle kleur en felle kleuren duiden in de

natuur vaak op vergif.

De andere dieren kijken dus wel uit

voordat ze zo’n rups eten!

Veel vlinders hebben een schutkleur. Ze

lijken dan net op een blad of een stuk

boomschors.

Andere vlinders, zoals bijvoorbeeld de

grote beerrups, maken een klikkend

geluid waar de radar van de vleermuis

van in de war raakt.

14

De verdelgers

Van de miljoenen vlindereitjes die worden

gelegd komen er maar weinig uit.

Op hun beurt worden de rupsen weer van

alle kant door vijanden belaagd.

Verreweg het grootste deel van de rovers

zijn andere insecten.

Sluipvliegen

Sluipvliegen leggen hun eieren op de

huid van de rups en hun larven vreten

zich naar binnen.

Sluipwespen

Sluipwespen leggen hun eieren in het

rupsenlichaam en hun larven vreten zich

naar buiten.

Wespen en spinnen

Wespen en spinnen voeden zich met

rupsen of gebruiken hen als voedsel voor

hun larven.

15

De voedselketen

Kijk naar de tekening.

Schrijf op wie wie eet.

……………………….eet………………………eet……………………..eet…………………………….

Wat gebeurt er met rupsen als er weinig vogels of andere rupseneters zijn?

…………………………………………………………………………………………………………………

Wat gebeurt er met rupsen als er veel vogels zijn?

………………………………………………………………………………………………………………..

Wat gebeurt er met rupsen als er weinig voedsel voor de rupsen is?

…………………………………………………………………………………………………………………

16

Puzzel

Vul de puzzel in.

Als je hem goed hebt ingevuld, staat er in de dikomrande hokjes de naam van een

vlinder.