Campus HeverleeHertogstraat 1783001 HeverleeTel. 016 375600www.khleuven.be

LESONTWERP ALGEMENE VAKKEN / VOEDING - VERZORGING

Naam: Spilstyns Angélique

reeks en vakkencombinatie : 1SA2 Engels/ Aardrijkskunde

School: HHH Vak (Leergebied): aardrijkskunde

Onderwijsvorm: ASO Richting: Eco.Onderwerp: Het Amazonewoud

Lesuur: 5deVakmentor: H. VerstappenKlas: Aantal lln:. 22

Datum: Aantal PC’s: 1 Les gegeven door: Spilstyns Angélique

Beginsituatie: De lln kunnen in eigen woorden de spanningen door waterschaarste in de Arabische Wereld uitleggen.De lln kunnen de gekozen regio situeren op kaarten die functioneel zijn voor thema van de Arabische wereld.De lln kunnen de Arabische Wereld situeren op de wereldfacetkaart van het klimaat.

VERANTWOORDINGSituering in de eindtermen (relevante vakgebonden en vakoverschrijdende eindtermen):2 Bestuurde regio’s en thema’s op eenvoudige thematische wereldkaarten situeren.3 Adhv voorbeelden horizontale en verticale ruimtelijke relaties herkennen.4 De eigenheid van regio’s beschrijven adhv natuurlijke en menselijke kenmerken.5 Op een eenvoudige manier enkele fysische-aardrijkskundige kenmerken van bestudeerde regio verklaren.7 In verband met economische activiteit in een regio het bestaan van stromen van goederen of personen illustreren.10 Op een eenvoudige manier de natuurlijke en menselijke oorzaken van milieuproblemen verklaren en er de gevolgen van de mens, natuur en milieu uit afleiden.11 Op een eenvoudige manier de impact verklaren van:

Politieke invloedsfactoren op kenmerken van aardrijkskundige entiteiten; De technologische evolutie op de kenmerken van de aardrijkskundige entiteiten.

12 Verbanden leggen tussen levenswijze, cultuur en leefmilieu.16 Aardrijkskundige entiteiten afbaken op basis van verschillen en gelijkenissen van enkele natuurlijke of menselijke aardrijkskundige kenmerken.

Situering in het leerplan:4.12.2: Door analyse van beelden, van kaarten en andere informatiebronnen de fysische kenmerken van het tropisch regenwoud in Amazonië verklaren en de ecologische gevolgen van ontginning ervan nagaan.

ALGEMEEN LESDOEL:

Wat houdt het tropisch regenwoud in en wat zijn de gevolgen van ontginning?

Schoolagenda (leerling): Het tropisch regenwoud in Amazonië en ecologische gevolgen van ontginning HB p 74-83

Gebruikte bronnen bij het lesontwerp (door de student/stagiair):

1

Geogenie ASO 3&4, G. Tibeau, R. Neyt, uitgevrij De Boeck, 2003 De Boeck Atlas uitgebreide versie, P De Mayer, G. Tibau, D. Daenekint, J. Merchiers, J. Paternoster,

uitgeverij De Boeck, 2006 Leerplannen aardrijkskunde VVKSO (1ste en 2de graad), VVKSO, 2008 Cursus middelbaar van Werkgroep didactische middelen 4, K. Cox, R. Leysen, M. van Boven, J.

Wauters.

Gebruikte leermedia: Geogenie ASO 3&4, G. Tibeau, R. Neyt, uitgevrij De Boeck, 2003 De Boeck Atlas uitgebreide versie, P De Mayer, G. Tibau, D. Daenekint, J. Merchiers, J. Paternoster,

uitgeverij De Boeck, 2006 Werkbladen Transparanten werkblaadjes Transparant amazonegebied

Gebruikte onderwijsmedia in het leslokaal: Beamer Pc Overheadprojector Bord

2

3

Didactisch lesontwerp

LeerdoelenLesfasen& timing

KRACHTIGE LEEROMGEVING

Onderwijs- en leeractiviteiten Media Leerinhoud

De lln kunnen verwondering tonen voor het Amazonewoud. (A1)

De lln kunnen opkomen voor het milieu (A4)

Instap:motivatiefase2’

We gaan even kijken naar een filmpje.http://www.yout=mube.com/watch?v=WJpBJ6UV-CY&feature=related

Dit zijn fragmenten die opgenomen zijn in een bepaald woud. Weet iemand welk woud dit misschien zou kunnen zijn?Is iemand hier al geweest?

Zoals je ziet is hier veel bedrijvigheid in het amazonewoud. Het is dan ook een zeer belangrijk dele van de wereld. Helaas word het beetje bij beetje van ons afgenomen door onze medemens. En hierbij roep ik ook op om, wanneer jullie dit willen, je in te zetten voor de natuur want deze is letterlijk van levensbelang. Niet alleen voor ons maar ook voor dieren en planten!

Je mag nu je agenda nemen en opschrijven:Het tropisch regenwoud in Amazonië

computer

Leerlingen kunnen het Amazonewoud aanduiden op een kaart. (C2)

Lln kunnen Latijns-Amerika benoemen en opsommen waar het uit bestaat. (C2)

Lesfase 1:Onderzoek en verwerking.5’

Wb p1 en 10

A. SitueringWe gaan nu de eerste oefening maken op de werkblaadjes. Neem hiervoor je atlas (De Boeck).

1. Klassikale oefeningZoek op in je atlas waar het Amazonegebied zich bevindt. Kan iemand mij het kaartnummer geven?Duidt op Kaart A op pagina 10 aan waar het Amazonewoud zich bevindt. Doe dit eerst met een gewoon potlood waar jij denkt dat het zich bevindt!Lk laat slide zien met Amazonewoud.Het Amazonewoud bevindt zich binnen de dikke zwarte lijn. Is het groter dan je gedacht had?Is iemand hier al geweest?Duidt nu maar met groen aan op je kaart.Weet iemand waar het tropisch regenwoud van Amazonië

Atlas (De Boeck)

Transparant Amazonegebied

Het Amazonewoud bevindt zich in Latijns

4

Lln kunnen de landen waarin het Amazonegebied zich bevindt opsommen en aanduiden op een kaart. (C2)

zich bevindt?Waaruit bestaat Latijns-Amerika?Waar bevindt zich het grootste deel van het regenwoud?

2. DuowerkZoek per twee in welke landen het tropisch regenwoud van Amazonië zich bevindt. Zoals je ziet heb ik Brazilië al ingevuld. Gebruik hiervoor je atlas en kaart A, houd dus rekening met de nummers.Zoek ook welke twee oceanen zich bevinden rond Latijns Amerika.Werk door want je krijgt hier maar 2min voor.Klassikale verbetering.

Transparant wb1

Transparant wb1

Amerika (Zuid-Amerika).

Latijns Amerika bestaat uit Centraal + Zuid Amerika.

Het grootste deel bevindt zich in Brazilië, de andere landen waarin het zich bevindt zijnBolivia, Peru, Ecuador, Colombia, Venezuela, Guyana, Suriname en Frans-Guyana.

De lln kunnen het klimaat en de vegetatie van het Amazonewoud benoemen. (C2)

De lln kunnen de lagen van het amazonewoud opsommen (C2)

De lln kunnen de kenmerken van het Amazonewoud opsommen (C2)

De lln kunnen de regenwatercyclus navertellen. (C2)

De lln kunnen het juiste proces van de regenwatercyclus op

Lesfase 2:Onderzoek en verwerking15’

Wb p1 en 2

‘ We hebben zonet het amazonewoud gesitueerd. Het amazonewoud staat bekend om vegetatie en het klimaat, dus nu gaan we dit even bekijken.’

B. Klimaat en vegetatie

1. DuowerkZoek samen met je buur welk klimaat het tropisch regenwoud heeft. Doe dit aan de hand van je determineertabel. Los daarna ook de 3 volgende vraagjes op.Werk door want je krijgt hier maar 2min voor.Klassikale verbetering.

2. DuowerkLees eerst individueel de tekst p1 en 2. Daarna vul je met twee in potlood enkele kenmerken aan die je in de tekst vindt.Werk door want je krijgt hier maar 4min voor.Klassikale verbetering.

3. Klassikale oefeningWeet iemand hoe het woud in stand word gehouden als je weet dat het met neerslag te maken heeft?Lees eerst de 5 processen in stilte.Lk duidt daarna 4 lln aan en laat hen naar voor komen.Elke lln duid op transparant aan waar het nummertje moet komen van 1 tot 4. Lk vult zelf nummer 5 in.Kan je me zeggen welk water terug in de cyclus komt waar het viel?Het bos heeft dus een pomp en spons functie!

Transparant wb1

Transparant wb2

Transparant wb3

Het Amazonewoud bevindt zich in een warm altijd nat klimaat. De temperatuur is een constante en het telt geen droge maanden.

In het tropisch regenwoud zijn 4 lagen:Woudreuzen, boomlaag, struik- en kruidlaag, bodemlaag.

De kenmerken van het tropisch regenwoud zijn:- zeer hoge bomen- dichte begroeiing vh bladerdek.- strijd om licht tussen de struik- en kruidlaag.- immergroen woud (permanente groei)- snelle recyclagecyclus- dunne en kwetsbare bodem- enorme biodiversiteit (fauna en flora)

Het woud wordt in stand gehouden door de watercyclus, deze bestaat uit 5 processen.- transpiratie van water door bomen en planten.- verdapming van water van het bladerdek.- verdamping vanuit vochtige bodem.- percolatie (insijpelen in grond)- water dat wegstroomt en in rivier terecht komt. het bos heeft pomp en spons functieWanneer het bos gekapt wordt valt de pomp en spons functie weg. Er is dan geen verdamping

5de afbeelding aanduiden en benoemen.(C2)

De lln kunnen in eigen woorden wat er gebeurt wanneer het regenwoud gekapt wordt (C3)

Welk water verlaat het gebied dan?Weet iemand wat er met het woud zou kunnen gebeuren als dit gekapt wordt?

meer en zo spoelt de regen de dunne bodem weg (erosie). Op termijn droogt deze regio uit en treed er verwoestijning op.

De lln kunnen de traditionele landbouw van de indianen in eigen woorden zeggen. (C3)

De lln kunnen in eigen woorden zeggen wat een ecosysteem is en waarom het kwetsbaar is. (C3)

Lesfase 3:Onderzoek en verwerking.6’

Wb p4 en 5

‘Nu we wat weten over het klimaat en de vegetatie gaan we eens kijken hoe de inheemse bewoners overleven in het amazonewoud.’

C. Traditionele levenswijze met respect voor het woud.

1. DuowerkLees eerst individueel de tekst op pagina 4. Daarna vul je per twee de zin verder aan en los je de onderstaande vraag op.Je krijgt hiervoor 2min.Klassikale verbetering

2. Klassikale oefening.Neem p5 in je werkblaadjes.Weet iemand wat een ecosysteem is?Waarom is dit kwetsbaar?Geef de 3 belangrijkste zaken waar een habitat voor dient.

Transparant wb4

Transparant wb5

Indianenstammen gebruiken zwerflandbouw/ traditionele landbouw en schaden het woud hierbij niet. Het succes is te danken aan 2 elementen: de bevolkingsdichtheid en het feit dat ze kleine percelen gebruiken die ver van elkaar liggen. De teelt dient voor zelfvoorziening, niet om te exporteren.

Het woud zich altijd tijdig kan herstellen omdat de indianen slechts een klein perceel gebruiken voor ongeveer een jaar. Daarna gaan ze naar een ander perceel en laten het vorige braak liggen voor enkel jaren.

Ecosysteem is een geheel van fauna en flora in een habitat en alle erop inwerkende factoren (hoogteligging, breedteligging, klimaat, tijd, de mens, …) als soort moet je je aanpassen aan een systeem om te kunnen overleven.

Het is een kwetsbaar ecosysteem omdat wanneer er 1 soort verdwijnt er zich een domino-effect voordoet, dit omdat soorten afhankelijk zijn van elkaar. Bovendien heeft elke soort zijn eigen specifieke habitat nodig om te overleven.

Habitat is belangrijk voor: zich te voeden, zich voort te planten en veiligheid.

Lesfase 4:Onderzoek en verwerking.13’

Wb p6 en 7

‘Het tropisch regenwoud is van levensbelang voor de inheemse bevolking zoals we net gezien hebben. Het is echter aan het verdwijnen. Daarom gaan we nu kijken naar de oorzaken van de ontginning.’

D. De ontginning van het tropisch regenwoud.

3 oorzaken van ontginning

1. LandbouwkolonisatieBraz. Regering kolonisatie projecten arme

6

De lln kunnen de drie oorzaken van bosontginning opsommen (C2)

De lln kunnen in eigen woorden uitleggen wat elke oorzaak betekend. (C3)

1. Klassikale oefeningBekijk eerst in het handboek p78 foto 4.Wil iemand een gokje wagen over hoeveel er van het tropisch regenwoud verdwenen is tussen 1980 en 1990 op een breuk van 5.

2. DuowerkLees eerst individueel de tekst p79 puntje 2. Beantwoord de volgende vragen.Je krijgt hiervoor 10min.Klassikale verbetering

3. Klassikale oefeningLees puntje 3 onderaan p79.Wat doet Brazilië en waarom?

Transparant wb6

Transparant wb6 en 7

Transparant wb7

boeren.Ook kleine boeren en landarbeiders door modernisering landbouw.Landbouw export- en handelsgewassen kapitaalkrachtige landb. technieken, schaalvergroting en concentratie grondbezit.Beperkt succes dunne, niet rijke bodem en gebrek aan kennis en aan ervaring met landbouwmethoden die aangepast waren aan het milieu.Grootgrondbezitters extensieve veeteelt verdrijven kleine kolonisten

2. Infrastructuur en mijnbouwWegenaanleg, stuwdammen en mijnbouw stijging ontbossing

3. Commerciële houtexploitatieInternationale houtexploitanten regenwoud Azië al bijna gans weg nu Amazonewoud.Commerc. Houtkap leidt niet tot kaalkap houtwinning selectief kettingreactie van degradatie houtkap voor wegenaanleg

De lln kunnen de gevolgen opsommen. (C2)

De lln kunnen met eigen woorden uitleggen hoe elk gevolg tot stand is gekomen.

Lesfase 5:Onderzoek en verwerking.12’

Wb p8 en 9

‘ We hebben net de oorzaken van ontginning bestudeert, maar er zijn ook enorme gevolgen voor zowel mens als milieu.’

E. Gevolgen voor mens en milieu.

1. Klassikale oefeningWat doen bomen met de CO2 in de lucht?Wat gebeurt er bij het afbranden van het woud?Is er dan meer of minder opslag van CO2?Is er dan meer of minder uitstoot van CO2?Wat zijn hiervan de gevolgen?

2. DuowerkLees eerst individueel de tekst p81 in het HB. Beantwoordt daarna per twee de vragen.Je krijgt hiervoor 5min.Klassikale verbetering

3. Klassikale oefeningWaarvan is de meeste neerslag in het regenwoud afkomstig? Zie regenwatercyclus.

Transparant wb8

Transparant wb8

Transparant wb8 en 9

Bomen CO2 suikers zuurstofWoud brand af ↓ zuurstof & ↑ CO2. Broeikasgasconcentraties ↑ + klimaatontregeling.

Door boskap gaan duizenden planten- en dierensoorten verloren. Wouddieren durven geen open ruimte oversteken groepen dieren raken geïsoleerd degenereren door inteelt.Tropisch regenwoud reservoir van grondstoffen voor geneesmiddelenindustrie.Grootste slachtoffers: inheemse bevolking woongebied steeds kleiner moeilijk overleven

7Wat gebeurt er met de neerslag als het woud verdwijnt denk aan de regenwatercyclus. Lees dan ook even de tekst individueel.Wat betekend dit voor het herstel van het woud?Wat betekend verdamping voor de omgevingstemperatuur? En wat betekend dit dan voor het gebied?Wanneer er minder bomen zijn is er dan meer of minder verdamping?En stijgt of daalt de temperatuur dan?Is er dan meer of minder regen?Welk gevolg brengt dit met zich mee?

Meeste neerslag afkomstig van verdamping en transpiratie pomp en spons effectGeen neerslag kringloop doorbrokenerosie bodem spoelt wegdroogte en arme boeren woud herstelt nietverdamping afkoeling ↓Valt weg stijging temperatuur

De lln kunnen opsommen wat het woud ons geeft. (C2)De lln kunnen in eigen woorden uitleggen waarom het woud belangrijk is voor de mens. (3)

De lln kunnen geloven in het belang van het milieu voor de mens (A4)

Lesfase 6:Onderzoek en verwerking.3’

Wb p9

‘De gevolgen zijn niet alleen voor het milieu maar ook voor de mens. We gaan nu kijken naar hoe het woud ons helpt overleven en ook luxe geeft.’

F. Het nut van de wouden voor de mensheid.

1. DuowerkLees individueel de tekst p83 onderaan. Werk daarna per twee samen om in te vullen wat het woud ons allemaal geeft.Je krijgt hiervoor 2min.Klassikale verbetering. Transparant wb9

Amazonewoud zorgt voor:- voedsel- brandstof- bouwmateriaal- grondstoffen- bescherming- zuurstof- toerisme

8

BORDSCHEMA

links midden rechtsAgenda: Het tropisch regenwoud in Amazonië

(werkblaadjes + geogenie p78, 79, 81, 83)

A. Situering van het Amazonewoud

B. Klimaat en vegetatie

C. Zwerflandbouw vd indianen

D. De ontginning

E. Gevolgen voor mens en milieu

F. Het nut vh woud voor de mens

LOKAAL

voor zover afwijkend van normale schikking