5‐9‐2015

1

Les 2 Wat gaan we doen?

1. Terugkoppeling vorige les. 

2. Uitleg met opdracht. 

3. Filmpje met opdracht. 

4. Quiz. 

5. Afsluiting.  

Kenmerken tijdvak 1

Tijdvak 1 De tijd van jagers en boeren

(0‐ 3000 v. Chr.)

Kenmerken: 

1. De levenswijze van jagers‐ verzamelaars.

2. Het ontstaan van landbouw en landbouwsamenlevingen.

3. Het ontstaan van de eerste stedelijke gemeenschappen. 

Neolithische revolutie(ontwikkeling!) 

Jagen‐verzamelen  landbouw 

5‐9‐2015

2

Landbouw in de “Vruchtbare Halvemaan”: 10.000 v. Chr.   

Hunebed D27 ligt in het Drentse Borger, naast het Hunebedcentrum. Dit hunebed is gebouwd van 42 stenen, waarvan 10 dekstenen. Met ruim 22 meter is het het grootste hunebed van Nederland.

5‐9‐2015

3

Gevolgen landbouw

1. Meer voedsel

2. Sedentaire levenswijze

5‐9‐2015

4

3. Bevolkinsgroei

4. Het ontstaan van dorpen

5. Domesticatie van dieren

5‐9‐2015

5

Domesticatie 

Domesticatie = het proces waarmee de mens dieren (en planten) door selectie en fokken verandert zodat deze steeds meer aangepast raken aan het leven dichtbij en in dienst van de mens.

De 5 belangrijkste zijn: koe, schaap, geit, varken, paard. 

Een gedomesticeerd dier: 

‐ Heeft een gemakkelijk dieet

‐ Kan snel opgroeien

‐ Kan zich voortplanten in gevangenschap 

‐ Heeft een aangenaam karakter

‐ Raakt niet snel in paniek 

‐ Erkent de mens als zijn meerdere. 

6. Gelaagde samenleving

7. Concurrentie

5‐9‐2015

6

8. Epidemieën

9. Toename technologie

Het ontstaan van landbouw

10.000 voor Christus: Midden‐ Oosten. 5.300 voor Christus: NL (Limburg). 

Gevolgen:1. Meer voedsel.2. Sedentaire levenswijze.3. Bevolkingsgroei. 4. Ontstaan dorpen. 5. Domesticatie van dieren. 

‐ Belangrijkste dieren: koe, schaap, geit, varken, paard. 6. Gelaagde samenleving. 

‐ Nieuwe beroepen: koningen en ambtenaren [organisatie], soldaten [leger], schrijvers [het schrift] en ambachtslieden. ‐ Verschil tussen mensen in aanzien/ macht/ bezit. 

7. Concurrentie. 8. Epidemieën. 9. Toename technologie. 

‐ Metaalbewerking, het wiel [leger] en het schrift [ambtenaren]. 

5‐9‐2015

7

www.sjlgs.nl

http://www.sjlgs.nl/havo/files/Verschijnsel‐Ontwikkeling‐Gebeurtenis‐gedachtengang‐en‐persoon.pdf

VOGGP = 

• Verschijnsel [oorlog, revolutie, verstedelijking]

• Ontwikkeling [opkomst, ondergang, verslechtering] 

• Gebeurtenis [bestorming Bastille, val BerlijnseMuur]

• Gedachte [Darwinisme, socialisme]

• Persoon [Napoleon, Karel de Grote]

Antwoorden VOGGP‐ opdracht

• Verschijnsel = landbouw/ revolutie/ domesticatie/ bevolkingsgroei 

• Ontwikkeling = neolithische revolutie) / overgang naar een sedentair bestaan 

• Gebeurtenis = ?? 

• Gedachte = sociale hiërarchie 

• Persoon = Trijntje (de naam die gegeven werd aan het oudste menselijke skelet dat in Nederland is aangetroffen, 7000‐7500 jaar oud) / Ötzi

Opdrachten bij filmpje 

• http://www.sjlgs.nl/havo/van‐jagers‐verzamelaars‐naar‐boeren.html

• World History Crash Course. 

1. Welke voordelen heeft landbouw? 

2. Welke nadelen heeft landbouw?

3. Waarom begon men met landbouw? 

5‐9‐2015

8

Antwoorden 

Voordelen landbouw: ‐ Een voedselvoorraad ‐ genoeg voedsel  nieuwe beroepen ‐ Kan bijna overal gedaan worden 

Nadelen landbouw: ‐ Hoe meer mensen, hoe meer tijd het kost‐ Slechter voor het milieu ‐ Ongelijkheid tussen mensen 

Redenen om aan landbouw te gaan doen: ‐ Klimaatverandering‐ Per ongeluk: experiment‐ Bevolkingsgroei 

Voor in je 23‐rings map

Je krijgt nu een: 

‐ PTA

‐ Overzicht kenmerkende aspecten