Les 1 Proeven van proefjes Naam: Klasjufmiekesklas.weebly.com/uploads/4/8/7/5/48758453/...5 wolken...

4e leerjaar

focusthema 3Werkkatern 3 Niet alle natuur leeft

focusthema 3 | Niet alle Natuur leeft

1

Les 1 Proeven van proefjes

Experiment 1Dit doen we samen.

Wat hebben we nodig? een lege fles met een niet al te brede hals, een ballon, een elastiekje, een kom half gevuld met warm water of een plaatsje in de felle zon achter glas

Wat gaan we doen? trek de tuit van de ballon over de hals van de fles. sluit de verbinding goed af met het elastiekje. Plaats nu de fles • ofwel in de kom met warm water; • ofwel in warm plekje in de volle zon achter glas.

blauw = voor, groen = tijdens, rood = na

titel van het experiment:

Wat denk je dat er zal gebeuren? maak een voorspelling (of een hypothese).Kun je ook vertellen waarom je denkt dat dat zal gebeuren?

schrijf of teken wat je ziet / ruikt / voelt / hoort / proeft / ontdekt …

Was je voorspelling juist? ❏ ja ❏ neen. Wat kun je daardoor besluiten?

Kun je nog voorbeelden geven van situaties waarin hetzelfde gebeurt als in de proef?

Naam: Klas:

Na een tijdje komt er lucht in de ballon en zet die uit.

De warmte van de zonnestralen verwarmt de lucht in de fles.Warme lucht zet uit en stijgt. De warme lucht komt in de ballon terecht.De ballon zet uit.

bij een luchtballon of zeppelin

VERSIE LE

RAARSKAMER

4e leerjaar



Experiment 2






2

VERSIE LE

RAARSKAMER

4e leerjaar



Experiment 3






3

VERSIE LE

RAARSKAMER

1 De ruimte inVul aan.

Pas in het begin van de ______________________ eeuw lukt het de mens om de lucht in te vliegen.

ruim ______________________ jaar later gaat de mens ook op verkenning in de ruimte.

Nog een ______________________ eeuw later zweven duizenden satellieten boven ons hoofd.

Wat denk je: ging dat nu vlug of niet? leg uit.

________________________________________________________________________________________________________________________

________________________________________________________________________________________________________________________

2 Onder en bovenrangschik in de juiste kolom. Je hoeft enkel de nummers te noteren.

1 hoe dieper, hoe heter 2 hoe hoger, hoe kouder 3 hete brij 4 vulkaanuitbarsting 5 wolken met regenwater 6 zuurstof om te ademen 7 aardkorst waarop wij wonen 8 bescherming tegen schadelijke stralen

onder onze voeten in de aarde boven ons hoofd in de dampkring

3 Dag en nachtoorzaak en gevolg. Zet de nummers op de juiste plaats. Kijk naar de foto’s.

+ ➔

4e leerjaar


Les 2 Dank je wel, zon en aarde!


4

De zon schijnt op de aarde. De aarde draait rond.

oorzaken gevolg

Na de dag wordt het nacht, na de nacht wordt het terug dag.

1 2 3

20e

50

halve

1 3 4 7 2 5 6 8

3 2 1

VERSIE LE

RAARSKAMER

4e leerjaar



4 Zon en aarde leveren energieVul het schema aan.

zon en aarde

________________________________________ energie

________________________________________ energie

- ________________________________________________ - ________________________________________________

- ________________________________________________ - ________________________________________________

- ________________________________________________ - ________________________________________________

- ________________________________________________ - ________________________________________________

- ________________________________________________

5 Voordeel (+) en nadeel (-)Vul aan.

Kernenergie + het is goedkope energie.

- ________________________________________________________________________________________________

Zonne-energie + De zon is gratis.

- ________________________________________________________________________________________________

Windenergie + ________________________________________________________________________________________________

- De wind waait niet altijd.

6 Welke energie gebruik je?Vraag het eens aan je leraar / je ouders. Vul aan.

energiegebruik energiebron

verwarming op school

koken thuis

verwarming thuis

Waar zie je een voorbeeld van hernieuwbare energie in de buurt?

________________________________________________________________________________________________________________________

________________________________________________________________________________________________________________________

5

het afval is gevaarlijk.

het is niet constant zonnig.

De wind waait gratis.

niet-hernieuwbare

aardolie

aardgas

steenkool

hout

uranium

hernieuwbare

zonlicht

wind

waterkracht

warmte uit de grond

VERSIE LE

RAARSKAMER

4e leerjaar


Les 3 We meten het weer


Volg het weer- temperatuur in graden celsius met de thermometer- bewolking- windrichting met de windroos- windsterkte- neerslaghoeveelheid in mm meten met een fles- neerslagsoort

Weerwaarnemingen van ___________________________________________ tot __________________________________________________

ma . / . di . / . wo . / . do . / . vr . / .

temperatuur °C

bewolking

windrichting

windsterkte

neerslag hoeveelheid mm

neerslag soort

tabel temperatuur

tabel neerslag

geen wolken regen hagel

enkele wolken hevige regen mist

veel wolken sneeuw onweer

enkel wolken windstil of zwakke wind

matige wind krachtige wind stormachtig

6

mm

0 ma di wo do vr

°c

30

20

10

0

-10

ma di wo do vr

VERSIE LE

RAARSKAMER

Volg het weer- temperatuur in graden celsius met de thermometer- bewolking- windrichting met de windroos - windsterkte- neerslaghoeveelheid in mm meten met een fles- neerslagsoort


ma . / . di . / . wo . / . do . / . vr . / .

temperatuur °C

bewolking

windrichting

windsterkte


neerslag soort

tabel temperatuur tabel neerslag






4e leerjaar



7

mm

0 ma di wo do vr

°c

30

20

10

0

-10

ma di wo do vr

VERSIE LE

RAARSKAMER

4e leerjaar



8



ma . / . di . / . wo . / . do . / . vr . / .

temperatuur °C

bewolking

windrichting

windsterkte


neerslag soort







mm

0 ma di wo do vr

°c

30

20

10

0

-10

ma di wo do vr

VERSIE LE

RAARSKAMER

4e leerjaar



9



ma . / . di . / . wo . / . do . / . vr . / .

temperatuur °C

bewolking

windrichting

windsterkte


neerslag soort







mm

0 ma di wo do vr

°c

30

20

10

0

-10

ma di wo do vr

VERSIE LE

RAARSKAMER

4e leerjaar


Les 4 De kringloop van het water


1 De kringloopVul aan met woorden of een tekening.

2 Het verhaal van zure regenZet de nummers van de tekening bij de juiste zin.

De vervuilde druppels vallen als zure regen naar beneden.

Zure regen is niet goed voor plant en dier.

rook en uitlaatgassen stijgen op.

De vuile lucht komt in de druppels van een wolk.

10

het water verdampt boven zee, meren en rivieren.

De regen valt op de grond. een deel dringt in de grond en een deel loopt naar beken en rivieren.

De damp stijgt op in de

___________________ en

vormt _______________ .

De regen valt uit de

_____________________ .

het water loopt terug naar

de __________________ .

De wind waait de wolken richting land.

wolken zee

lucht

wolken

3

4

1

2

VERSIE LE

RAARSKAMER

4e leerjaar


Les 5 en 6 De levende natuur en de niet-levende natuur … een perfect koppel


1 Dieren, planten en mensen passen zich aan de leefomgeving aanhoe doen ze dat? Kun jij een voorbeeld geven?

aanpassing aan

de koude _____________________________________________________________________________________________________

_____________________________________________________________________________________________________________________

de droogte _____________________________________________________________________________________________________

_____________________________________________________________________________________________________________________

vijanden _____________________________________________________________________________________________________

_____________________________________________________________________________________________________________________

voeding _____________________________________________________________________________________________________

_____________________________________________________________________________________________________________________

2 Dieren passen zich aan hun leefomgeving aanDenk eens na wat er zou moeten veranderen voor deze dieren om te overleven in hun nieuwe woonst. Gekke ideeën zijn hier erg welkom. Noteer enkele sleutelwoorden.

• stel dat een pinguïn moet overleven in de woestijn … Wat zou hij dan moeten eten? hoe zou hij zich

kunnen beschermen tegen vijanden? hoe zou hij zich kunnen beschermen tegen de warmte? Zijn er nog zaken die best veranderen?

___________________________________________________________________

___________________________________________________________________

___________________________________________________________________

• stel een eekhoorn moet leven in een donkere grot diep onder de grond … Wat zou hij dan moeten eten? hoe zou hij zich

kunnen beschermen tegen vijanden? hoe zou hij zich kunnen aanpassen aan de duisternis? Zijn er nog dingen die maar beter veranderen?

___________________________________________________________________

___________________________________________________________________

___________________________________________________________________

11

Dieren in koude streken hebben een extra dikke vacht.

Planten op warme en droge plekken hebben weinig water nodig of ze

hebben extra lange wortels om water uit de grond te halen.

een kameleon kan van kleur veranderen. als hij tussen de bladeren

zit, is hij groen; als hij op de grond zit, is hij bruin.

mensen eten producten die uit hun eigen omgeving afkomstig zijn.

bv.

VERSIE LE

RAARSKAMER

4e leerjaar



3 Planten, dieren en mensen planten zich voortmarkeer het correcte antwoord.

Net als bij andere zoogdieren drinkt een pasgeboren baby moedermelk. klopt klopt niet

alle dieren groeien eerst een tijd in de buik van de moeder. klopt klopt niet

Planten groeien uit een zaadje. klopt klopt niet

iedere mens heeft een natuurlijke vader en moeder. klopt klopt niet

Kuikens worden geboren uit de hen. klopt klopt niet

4 Opgepast!in de collage zie je enkele gevaren die je gezondheid kunnen bedreigen. Wat vind je voor jezelf belangrijk? Noteer drie bedreigingen.

1 ____________________________________________________________________________________________________________________

2 ____________________________________________________________________________________________________________________

3 ____________________________________________________________________________________________________________________

5 Picto’s die je helpen of waarschuwenschrijf kort de betekenis van deze picto’s.

_______________________________________ ________________________________________

_______________________________________ ________________________________________

_______________________________________ ________________________________________

_______________________________________ ________________________________________

_______________________________________ ________________________________________

_______________________________________ ________________________________________

_______________________________________ ________________________________________

_______________________________________ ________________________________________

12

nooduitgang

elektrische spanning

schadelijke stoffen

giftige stoffen

ehBo-post

brandblusser

licht ontvlambaar

verzamelpunt

VERSIE LE

RAARSKAMER

4e leerjaar



6 Wat ik eet en drinkNoteer wat je eet, drinkt en doet van sport.

. / . / . . / . / .

morgenvoormiddag

sport?

middagnamiddag

sport?

avond

sport?

13

VERSIE LE

RAARSKAMER

4e leerjaar

focusthema 3Werkkatern 3 Niet alle natuur leeft 14

Breng wat je eet in de voedingdriehoek.


VERSIE LE

RAARSKAMER

4e leerjaar


Herhaling


1 Klopt het of klopt het niet? Zoek het op en kruis aan.

klopt klopt niet

De aarde draait rond haar as in een dag of 24 uur.

als het nacht is, schijnt de zon op ons deel van de aarde.

Binnenin de aarde is het bitter koud.

in de dampkring zit de zuurstof die we ademen.

rond de aarde zweven duizenden satellieten door het heelal.

2 Vul het kruiswoordraadsel aan.

1 in onze streken waait de wind het meest uit het …

2 grondstof, gebruikt in kerncentrales3 brandstof, lijkt op zwarte steen4 als een … te zwaar wordt, valt hij

uit de lucht als regen.5 Water stijgt de lucht in als …6 als iets terug aankomt waar

het begon, noemen we dat een …7 Water dat in een of andere vorm

uit de lucht valt is …8 een … zet het licht van de zon

om in elektriciteit.9 de meest gebruikte vorm van energie in ons land10 De _________________________________________ is een vorm van _________________________________________ energie.

3 Waar heeft het mee te maken? Zet er een nummer naast. 1 planten, dieren en mensen passen zich aan 2 planten, dieren en mensen zorgen voor hun voortbestaan 3 klein wordt groot

Net als bij andere zoogdieren, groeit de mens eerst een tijd in de buik van de moeder.

De tanden die je hebt als kind worden allemaal vervangen.

De dikke pels van de ijsbeer komt hem goed uit!

mijn oudere broer kan plots zo boos zijn. mama begrijpt hem dan niet meer.

Vogels broeden hun eieren enkele weken uit op het nest.

15

10

1

2

3

4

5

6

7

8

9

Z u i D W e s t e N

u r a N i u m

s t e e N K o o l

W a t e r D r u P P e l

W a t e r D a m P

K r i N G l o o P

N e e r s l a G

Z o N N e P a N e e l

K e r N e N e r G i e

2 en 3

3

1

3

2

windmolen hernieuwbare

✗

✗

✗

✗

✗

VERSIE LE

RAARSKAMER

4e leerjaar

focusthema 3Werkkatern 3 Niet alle natuur leeft 16

Studiewijzer

Lees, markeer en kruis aan. OKDit ken ik.

Dit begrijp ik.

1 ik ken deze woorden. ik weet wat ze betekenen of kan een voorbeeld geven. natuurkundig verschijnsel, experiment, wetenschap, wetenschapper, satelliet, vulkaan, atmosfeer,

dampkring, zuurstof, heelal, planeet, hernieuwbare en niet-hernieuwbare energie, kringloop, damp, zoet en zout water, camouflage, zaad, voortplanting, moedermelk, zogen, zoogdier, puberteittip: Zoek waar die woorden staan in je bronnenboek. Begrijp je ze? leg ze uit aan je ma, pa …

❏

2 ik ken de volgorde van de vier stappen in een natuurkundig experiment: 1 ik zie, hoor, voel, ruik, proef … iets; 2 ik denk na: zou het kunnen dat … ?; 3 ik doe een proefje; 4 ik denk opnieuw na.

tip: Bekijk en lees nog eens aandachtig les 1 waarin we proefjes hebben gedaan. Dat gebeurt telkens op dezelfde manier. Zorg dat je die volgorde kent.

❏

3 ik weet en begrijp van onze planeet - dat er duizenden satellieten rond zweven; - dat de aarde heel lang geleden zeer heet was maar nu is afgekoeld; - dat er een dampkring of atmosfeer is met zuurstof, water en warmte; - dat de dampkring ons beschermt tegen schadelijke stralen.

tip: lees en bekijk alles opnieuw in het bronnenboek pagina 27 en 28 en warkkatern pagina 4. laat je ma, pa, broer, zus … er vragen over stellen.

❏

4 ik ken voorbeelden van hernieuwbare en niet-hernieuwbare energie.tip: Zoek dat op in je bronnenboek pagina 30 en 31. Gebruik het schema in het werkkatern pagina 5.

❏

5 ik ken en begrijp de kringloop van het water. Bekijk pagina 35 in het bronnenboek en pagina 20 in het werkkatern. tip: Zorg dat je die kunt uitleggen met een tekening aan je ma, pa, broer, zus …

❏

6 ik kan uitspraken over energie beoordelen als juist of fout.tip: Daarvoor mag je straks je bronnenboek en werkkatern gebruiken. Zorg dat je goed begrijpt wat erover staat in het bronnenboek pagina 29, 30 en 7 en het werkkatern pagina 5.

❏

7 ik kan uitspraken over de weerselementen temperatuur, neerslag, bewolking en wind correct beoordelen.tip: Daarvoor mag je straks je bronnenboek en werkkatern gebruiken. Zorg dat je goed begrijpt wat erover staat in het bronnenboek pagina 32, 33 en 34 en het werkkatern pagina 6, 7, 8 en 9.

❏

8 ik begrijp en kan voorbeelden geven van - hoe planten, dieren en mensen zich aanpassen; - hoe planten, dieren en mensen zich voortplanten; - hoe planten, dieren en mensen klein zijn en opgroeien; - gevaren die me kunnen bedreigen als ik opgroei.

tip: Daarvoor mag je straks je bronnenboek en werkkatern gebruiken. Zorg dat je goed begrijpt wat erover staat in het bronnenboek pagina 38, 39, 40, 41en 42 en het werkkatern pagina 11 en 12.

❏

9 ik begrijp de actieve voedingsdriehoek.tip: Daarvoor mag je straks je bronnenboek en werkkatern gebruiken. Zorg dat je goed begrijpt wat erover staat in het bronnenboek pagine 43 en het werkkatern pagina 13 en 14.

❏

Wat ik moet kennen, moet ik eerst begrijpen en dan enkele keren opzeggen, opschrijven, tekenen … tot ik het uit mijn hoofd ken. Dat wil zeggen: ik kan het opschrijven of zeggen zonder hulp. Dat is zo voor 1 t.e.m. 5.Wat ik moet kunnen, moet ik vooral begrijpen. Dat wil zeggen: stel dat juf of meester iets vraagt dat daarop lijkt, dan kan ik dat oplossen. Dat is zo voor 6 t.e.m. 9.ik noteer wat ik nog niet begrijp en vraag het straks in de klas.

Herdruk 2012/289ISBN 978 90 4861 132 4 - KB D/2011/0147/304 - Bestelnummer 60 1010 353 - NUR 193Verantwoordelijke uitgever die Keure, Kleine Pathoekeweg 3, 8000 Brugge - H.R. Brugge 12.225© Copyright die Keure, Brugge 9 7 8 9 0 4 8 6 1 1 3 2 4

www.educatief.diekeure.be/mundoleerling

VERSIE LE

RAARSKAMER

Les 1 Proeven van proefjes Naam: Klasjufmiekesklas.weebly.com/uploads/4/8/7/5/48758453/...5 wolken...

Documents

Transcript of Les 1 Proeven van proefjes Naam: Klasjufmiekesklas.weebly.com/uploads/4/8/7/5/48758453/...5 wolken...