Hoofdstuk 3Natuurgeweld

deel 4

Endogene krachten Vulkanisme

Bij vulkanisme komt materiaal uit de aarde door openingen in de aardkorst naar buiten

Dit materiaal kan vloeibaar, vast of gasvormig zijn

Het vloeibare materiaal is gloeiend heet, gesmolten gesteente dat twee namen heeft:

• Magma = vloeibaar gesteente binnen in de aarde

• Lava = vloeibaar gesteente dat naar buiten is gestroomd

Endogene krachten Vulkanisme

Soms wordt bij een uitbarsting (= eruptie) magma de lucht in geslingerd

Dit stolt door afkoeling in de lucht

Er ontstaat vast materiaal dat weer neer

komt op aarde

Twee vaste vormen:

• Vulkanische bommen (grote stukken gestold magma)

• Vulkanische as (zeer kleine stukjes gestold magma)

Vulkanische as is zeer vruchtbaar goed voor landbouw

Endogene krachten Vulkanisme

Meestal komt er bij een uitbarsting ook veel gasvormig materiaal vrij. Dit gas is vaak gloeiend heet

Een mengsel van hete gassen en as noemen we een Pyroclastische wolk

Deze pyroclastische wolk kan in een razende snelheid (100-200 km/u) langs de hellingen van een vulkaan naar beneden komen. Ze zijn zo heet en verstikkend dat als je er in een terecht zou komen je dat beslist niet na zou vertellen.

De naam betekent gloeiende wolk

Endogene krachten Vulkanisme

De magma wordt voor de uitbarsting opgeslagen in de magmakamer

Daarna komt de magma via de kraterpijp omhoog

Het uitgestroomde materiaal vormt rond het uitstroomgat (krater) een berg Vulkaan (vuurberg)

Endogene krachten Vulkanisme

Na een vulkaanuitbarsting kunnen er nog steeds vulkanische verschijnselen voorkomen. Dit kan zelfs voorkomen bij een dode vulkaan (vulkaan die niet meer uitbarst)

Deze verschijnselen noemen we: Post-vulkanische verschijnselen

Voorbeelden:• Minerale bronnen• Fumarole• Geisers

Endogene krachten Aardbeving

Een aardbeving begint ergens diep in de aardkorst.

Dat diepste punt heet: hypocentrum

Het punt aan het oppervlak daar recht boven heet: epicentrum (hier voel je de zwaarste schokken)

Mensen die aardbevingen bestuderen: seismologenApparaat waar trillingen mee gemeten worden: seismograaf maakt een seismogram

Endogene krachten Aardbeving

De Amerikaan Charles Richter heeft een schaal bedacht voor de kracht van een aardbeving.

De schaal van Richter loopt van 0 tot 9

De beving wordt steeds 10x zo zwaar

vb 1

schaal 3 ten opzichte van schaal 1

1 2 3

10 x 10 = 100 maal zo zwaar

vb 2

schaal 6 ten opzichte van schaal 2

2 3 4 5 6

10 x 10 x 10 x 10 = 10000 maal zo zwaar

Endogene krachten Aardbeving

Aardbevingen kunnen zeer veel schade aanrichten. Vooral in bewoond gebied.

De schade wordt toegebracht aan gebouwen, wegen en bruggen. Daarbij vallen ook de meeste slachtoffers.

Bijkomend gevaar is brand door gesprongen gasleidingen.

Toch vallen de meeste slachtoffers in landen met een laag ontwikkelingspeil.

Dit komt omdat de rijke landen zijn voorbereid op aardbevingen (gebouwen zijn aardbeving bestendig) en goede hulpverlening hebben.

Endogene krachten Zeebeving

Als de bodem van de oceaan gaat beven heet dit een zeebeving

Daardoor ontstaan vloedgolven, die aangeduid worden met het japanse woord Tsunami

Midden op de oceaan is een tsunami nog amper te zien (rimpeling) maar heeft hij een snelheid van 750 km/u

Als de golf dichter bij de kust komt wordt de snelheid lager en de golf hoger.

Overstromingen Bangladesh

Er zijn ook overstromingen die niet veroorzaakt worden door een tsunami

In Bangladesh zijn er 3 andere oorzaken:

1) Moesson

2) Regen en smeltwater van de hymalaya

3) Tropische Cyclonen

Deze overstromingen zorgen voor zeer veel slachtoffers maar heeft ook iets positiefs:

Land wordt bedekt met een vruchtbare laag slib, meerdere oogsten per jaar

Moesson

In de zomer is het erg warm (+ 40ºC)

De lucht stijgt dan en er ontstaat een tekort aan lucht (lage drukgebied), die wordt aangevuld door de lucht uit de zee.

Die zeewind heet: de natte moesson.

Boven land wordt de lucht verwarmt en stijgende lucht koelt af. Daardoor vormen zich dikke regenwolken die stortbuien mee brengen

De moesson komt verderop ook nog eens tegen de Himalaya. Door het omhoog stuwen van de lucht valt daar nog meer regen stuwingsregen

Bodemerosie door water

In de zomer smelt de sneeuw die op de hellingen van de Himalaya ligt. Juist dan is het regentijd.

Op de hellingen zijn veel bomen gekapt.

Daardoor stroomt het smeltwater nog sneller naar de rivieren.

De rivieren krijgen dus veel meer water te verwerken en overstromen.

De grond van de ontboste hellingen spoelt ook weg (= bodemerosie).

Rivieren slibben daardoor dicht en kunnen de grote hoeveelheden water niet aan.

Tropische Cyclonen

Bangladesh wordt getroffen door

tropische cyclonen, vlak voor of na de moesson tijd.

Tropische cyclonen zijn zware zeestormen

die ontstaan boven zeewater dat warmer is dan 27ºC.

De cyclonen duwen het zeewater voor zich uit.

De Golf van Bengalen heeft dan de vorm van een

trechter.

Het water wordt steeds hoger op gestuwd en kan

nergens meer heen. Het stroomt dan naar het lage

onbeschermde land van Bangladesh