LEO HAGENAARS

AWARD

1 2016RELATIEMAGAZINE VAN HET NEDERLANDS PARAMEDISCH INSTITUUT

INHOUD 3 4 5 6 7 9 10 11 13 14Kennis

in beweging

vanuit e

en nieuw kantoor

Leo Hag

enaars

Awar

d

Een nieuwe gezondheidsd

efinitie

:

implic

aties v

oor de fy

sioth

erapie

Zoekfuncti

e refera

tenarch

ief

NPi-serv

ice

Incom

panyc

ursus v

oor

fysioth

erapeuten in

zieke

nhuizen

Eenvoudig bijb

lijven

met d

e NPi-s

ervice

Het NPi in

2016

Igor Tak

NVFS sportf

ysioth

erapeut 2

015

Afscheid va

n Jos H

alfens a

ls

NPi-curs

usleider e

n -doce

nt

Cursusm

ogelijkheden

in het voorja

ar

KIJK OOK OP WWW.NPi.NL

www.MijnNPi.nl

REFERATEN + VERTAALSLAGENnpi.nl/referaten

E-TOETSENnpi.nl/toetsen

WEBCASTSnpi.nl/webcasts

npi.nl/referatenarchief

Activeer uw account op:

Lees de nieuwste referaten

op npi.nl/referaten

of vind met de zoekfunctie

relevante referaten in

het referatenarchief

(> 900 referaten).

U kunt, zolang uw abonnement

geldig is, alle toetsen maken

voor de tien themagebieden.

Iedere toets is door het KNGF

geaccrediteerd met 2 punten.

In het eerste kwartaal van 2016 verschijnen weer tien nieuwe webcasts:

- Arbeid en bedrijf: mw. drs. L. (Linda) Loeffen-van Lokven

- Bekkenproblematiek: mw. F.E.H. (Francien) Nijman-du Bois

- Hart, vaat en longen: Y.J.H.J. (Yannick) Taverne, MD, MSc

- Kinderen: mw. J.E.M. (Liesbeth) van Zuiden en mw. Y. (Yol) Kuijer

- Lymfologie en oncologie: prof. N.B. (Neil) Piller, PhD, FACP

- Musculoskeletaal: mw. prof. J.L. (Jill) Cook, PhD

- Neurologie: mw. prof. dr. J.M.A. (Anne) Visser-Meily

- Ouderen: binnenkort bekend

- Psychosomatiek: dr. A.J.A. (Albère) Köke

- Sportgezondheidszorg: F.A.M. (Frans) Brooijmans, MSc

NPi-SERVICEReferaten, webcasts en toetsenN

Pi-

SE

RV

ICE

Het NPi brengt kennis in beweging vanuit een nieuw kantoor

Issue is het relatiemagazine vanhet Nederlands ParamedischInstituut (NPi). Met het NPiScholingsprogramma (mei en november) vormt Issue (februarien september) een alternerendekwartaaluitgave. Oplage: 25.500exemplaren. Beide uitgaven zijnook te vinden op de website van het NPi: www.npi.nl

ContactPostbus 11613800 BD AmersfoortT 033 421 61 00I www.npi.nlE info@npi.nl

twitter.com/paramedischwww.youtube.com/videosnpi

Foto's Leo Hagenaars Award:Henriëtte Houtsma vanDonkersgoed, photovota

VOORWOORD

RedactieHarm AskesHans BultMarleen BurumaTinus JongertFrans LantingFrans de MeijerMichael Schermer

EindredactieGabriëlle Kuijer

VormgevingIdem Dito, Kampen

Ik heet u van harte welkom in deze eersteNPi-uitgave van 2016. Laat ik u in mijninleiding bijpraten over een aantalbelangrijke ontwikkelingen.

In november jl. is het NPi verhuisd naar onsnieuwe onderkomen aan de Berkenweg 7 in Amersfoort. Deze locatie voldoet aan deeisen van het nieuwe werken en hier reali-seerden we voor onze medewerkers eengezonde werkomgeving met onder meerdeskbikes, sta-werkplekken en een dyna-mische kantooromgeving. Uiteraard bent uvan harte welkom om een kijkje te komennemen in dit kloppende hart van onze organisatie.

Voor u prominent zichtbaar zijn de verande-ringen aan de website, waarmee we u zogoed mogelijk ondersteunen bij het kiezenvan cursussen. Blijkend uit de meer dan200.000 bezoeken in 2015, maakt u daar ingrote getalen gebruik van. De grootste verandering betreft de doorontwikkeldezoekfunctie voor cursussen. Die maakt dedoorlopende leerlijnen per themagebied

zichtbaar, zodat u gemakkelijker kunt kiezenvoor een logische cursusvolgorde, passendbinnen uw persoonlijke voorkeuren.

Hoe cursisten ons aanbod ervaren en waarderen, ziet u eenvoudig via het sterren-systeem. Bovendien staan per cursus degegevens van eerdere evaluaties op dewebsite vermeld. U leest niet alleen dewaardering van andere cursisten, maardoor de geplaatste quotes krijgt u tevensinzicht in de ervaringen van collega’s tijdens de cursusdagen. Voor wat betreft de cursuskwaliteit zijn we trots te kunnenmelden dat de gemiddelde waardering van alle cursussen over 2015 weer verder is gestegen naar gemiddeld 8+.

In het kader van life long learning biedenwe u de kans om een persoonlijk leertrajectsamen te stellen voor een periode van 5 jaar.Daarbij geven we u korting op cursussen,voorrang bij cursussen met wachtlijsten en,als u dat wenst, een persoonlijk scholings-advies.

Ons cursusaanbod breidden we in 2015 uitmet diverse blended learning-opleidingen;we hebben onder meer bij diverse cursus-sen webcasts ontwikkeld en er zijn e-lear-ning cursussen beschikbaar gekomen. Webouwen hiermee gestaag het cursusaanboduit.

Voor wat betreft de NPi-service meld ik udat er een zoekfunctie is; hiermee vindt uheel gericht specifieke referaten in de grote

collectie die we inmiddels voor u beschik-baar hebben. Abonnees waarderen dezefunctie zeer.

Al met al heeft het NPi in 2015 weer grotestappen gemaakt in de dienstverlening.Onze motivatie is en blijft u optimaal te ondersteunen bij life long learning, zodat uuw kennis in beweging houdt. In deze Issueleest u meer over de ontwikkelingen.

Tot slot wil ik uw aandacht vestigen op deLeo Hagenaars Award. Deze prijs hebbenwe vanuit het NPi ingesteld om het intellec-tuele erfgoed van Leo te borgen en recht te doen aan zijn grote betekenis voor deontwikkeling van de fysiotherapie. In dezeuitgave leest u meer over deze prijs. Het is alweer een jaar geleden dat LeoHagenaars overleed; voor het NPi was Leo,naast een persoonlijke vriend, een onverge-telijk boegbeeld en toonaangevend strate-gisch adviseur. Voor de gehele fysiotherapiewas Leo van onschatbare waarde. Postuumheeft Leo hiervoor het erelidmaatschap vanhet KNGF ontvangen.

Tinus Jongert, hoofdredacteurDirecteur NPi, Lector Gezonde Leefstijl in een Stimulerende Omgeving, De Haagse Hogeschooltinus.jongert@npi.nl

ISSU

E 1

- 20

163

ISSU

E 1

- 20

164

Enkele van Leo’s grote bijdragen waren deintroductie van het ‘Meerdimensionaal belasting-belastbaarheidsmodel’ en hetnieuwe beroepsprofiel voor de fysiotherapeut(2014). Voor het NPi was Leo een belangrijkthema-expert, docent, auteur en adviseur.Onder meer binnen de cursussen en deNPi-service, maar zeker ook bij de totstand-koming van de NPi-visie op scholing, vandiverse leerlijnen binnen het NPi-scholings-aanbod en van het concept life long learning.Leo heeft een grote rol gespeeld bij de ont-wikkeling van diverse scholingsactiviteiten,waaronder de modules in het kader van hetlandelijk bij- en nascholingsprogrammavan het KNGF (1999), de cursus ‘DirecteToegankelijkheid Fysiotherapie’ (2004), de scholing ‘Beweegprogramma’s voormensen met chronische aandoeningen’(2005) en de beheersmodelscholing (2009). Daarnaast heeft Leo zijn kennis en visie samen met John Bos in diverse NPi-uit-gaven vastgelegd, zoals ‘Over de kunst vanhulpverlenen’, ‘Patronen in profielen’, ‘Pijn en lijden’, ‘De lendenwervelkolom en het bekken, lagerugpijnklachten en fysiotherapie’ en ‘De halswervelkolom, nekpijnklachten en fysiotherapie’.

Een inspiratiebron voor velenLeo Hagenaars is niet alleen voor vele therapeuten een bron van inspiratie geweest,hij was dat ook voor vele docenten. De laatstejaren van zijn leven zette Leo zich samen methet NPi in om zijn intellectuele erfgoed overte dragen aan NPi-kerndocenten. Daardoorzal het NPi Leo’s gedachtengoed via de scho-lingsactiviteiten kunnen blijven uitdragen.

Een Award als eerbetoon en herinneringAls eerbetoon en ter herinnering aan LeoHagenaars heeft het NPi de Leo HagenaarsAward in het leven geroepen. Deze prijs zullen we jaarlijks toekennen aan personendie een belangrijke bijdrage hebben geleverd

aan het instandhouden, uitdragen en uitbouwen van het gedachtengoed van Leo.De prijs bestaat uit een beeldje dat het gedachtengoed van Leo symboliseert, als-mede uit deelname aan een internationaalinhoudelijk congres naar keuze.

Eerste Leo Hagenaars Award voor John Bos en Peter GlashouwerDe eerste Leo Hagenaars Award is op 19 januari 2016 toegekend en uitgereikt aandrs. John Bos en aan Peter GlashouwerMPt. Zij traden in 2015 in de voetsporen vanLeo, op een wijze die groot respect verdient.Zij deden dit namelijk door als docent diver-se cursussen te verzorgen die Leo voorheengaf, zoals de cursus ‘Fysiotherapie: kunsten kunde’, de cursus ‘Beweegprogramma’svoor mensen met chronische aandoeningen(deel 1)’ en de beheersmodelscholingen. Daarnaast leverden John en Peter hun bijdrage aan de ontwikkeling van enkelenieuwe scholingsactiviteiten en -trajectenwaarin het gedachtengoed van Leo een belangrijke basis vormt, zoals de cursus‘Thoracale pijnsyndromen’ en het scholings -traject ‘In gesprek over goede zorg aan oedeem/oncologiepatiënten’ voor de ledenvan de Nederlandse Vereniging voor Fysio-therapie binnen de Lymfologie en oncologie(NVFL). Tevens namen we met hen eenwebcast op waarin de inhoud van de NPi-cursus ‘Fysiotherapie: kunst en kunde’wordt geschetst. Het in deze cursus gepresenteerde, door Leo Hagenaars ontwikkelde conceptuele kader voor het fysiotherapeutisch handelen vormt het vertrekpunt van diverse leerlijnen van hetNPi. Met deze webcast kunt u zich op ver-schillende manieren oriënteren op de indeze cursus gepresenteerde visie op fysio-therapie, het fysiotherapeutisch methodischhandelen en de consequenties voor de fysiotherapeutische verslaglegging.John en Peter, onze dank is groot!

Afgelopen 1 januari was het een jaar geleden dat het leven van Leo Hagenaars geheelonverwachts en abrupt eindigde. Leo heeft vanuit een geweldige passie voor het beroepen voor de patiënten een bijzonder waardevolle betekenis gehad voor de fysiotherapie.

ALGEMEEN

AW

AR

D

LEO HAGENAARS AWARD

Peter Glashouwer (l) en John Bos met de Leo Hagenaars Award

Beeldend kunstenaar Mieke Diekmann maakte voor het NPi de Leo Hagenaars Award.

ISSU

E 1

- 20

165

IMPLICATIES VOOR DEFYSIOTHERAPIEA

CH

TE

RG

RO

ND

ALGEMEEN

Een nieuwe gezondheidsdefinitie:

JOHN BOSDocent opleiding Fysiotherapie,Hogeschool RotterdamFysiotherapeutCursusleider/docent NPi

In 2011 is door Huber et al (2011) een nieuwe beschrijving van gezondheid voorgesteld.Gezondheid wordt hierbij opgevat als een positief begrip dat het dynamische vermogenbenadrukt: ‘Health is the ability to adapt and selfmanage in the face of social, physicaland emotional challenges’. Gezondheid is het menselijke vermogen om zichzelf aan tepassen en te redden bij sociale, fysieke en emotionele uitdagingen.

Het huidige Beroepsprofiel Fysiotherapie(2014) neemt de gezondheids definitie volgens Huber et al als uitgangspunt; eendefinitie die recht doet aan de complexiteiten meerduidigheid van het begrip gezond-heid. Ook is deze definitie praktisch hanteerbaar; van de geldende beschrijvingkunnen wezenlijke parameters worden af-geleid waarmee fysiotherapeuten hun da-gelijkse handelen invulling kunnen geven.

Gezondheid is een positief begrip. Het isniet het tegenovergestelde van ziekte, aandoening of van ‘je ziek voelen’.Ondanks het feit dat een mens een tijde -lijke of blijvende aandoening heeft, kaneen mens nog steeds gezond zijn.

Gezond staat namelijk voor het vermogenom naar eigen goed- en afkeuren het leveneen waarden invulling te geven zoals datnaar eigen maatstaven geleefd moet worden. Gezondheid staat nu voor eenmenselijke competentie.De gezondheidsdefinitie behoeft enige uitleg met betrekking tot de tweeledigheid • ‘The ability to adapt’

Het menselijke gezondheidspotentieelheeft betrekking op een vermogen totaanpassen, zowel in fysieke als in mentale zin. Spankracht en veerkrachtzijn treffend voor dit vermogen.Menselijke kwetsbaarheid moet even-eens in dit perspectief worden gezien.Het hebben van dit vermogen staat nogniet garant voor de gewenste aanpas-sing; het hangt ervan af of het vermogenook daadwerkelijk wordt benut. Het aanwezige vermogen wordt afgedektmet het begrip ‘capacity’, terwijl het al dan niet in staat zijn dit vermogen tebenutten met het begrip ‘being able’wordt afgedekt.

• ‘The ability to selfmanage’Het menselijke gezondheidspotentieelheeft ook betrekking op het vermogenzelf de regie te voeren over de eigen levensinvulling, zo lang en zo volwaardigals mogelijk. Zelfregie en zelfredzaam-heid zijn trefwoorden die dit vermogentot uitdrukking brengen. Indien eenmens niet meer bewust kan beschikkenover dit vermogen, bij wilsonbekwaam-heid, zal een naaste van deze persoonhier naar eer en geweten invulling aantrachten te geven.

Vanuit dit perspectief bezien, is professio-nele hulp per definitie een tijdelijke aange-legenheid geworden. Ieder mens heeft eenonbeperkt recht op professionele hulp,maar geen recht op onbeperkte professio-nele hulp. Het vragen om hulp wanneer jeer niet uitkomt bij het verhelderen en op-lossen van het eigen probleem, is een ken-merk van gezondheid. Daarentegen wordtdoor het bij herhaling vragen om hulp bijdezelfde klachten het gezondheidspoten -tieel geschonden. Verlies aan veerkrachten zelfregie met een toenemende kans optherapeutische afhankelijkheid dreigt. Van hulpverleners wordt heden ten dagevereist dat zij in staat zijn tot het voerenvan een de-escalerend beleid.

Implicaties voor de alledaagsefysiotherapieFysiotherapie is een vorm van hulpverle-ning die zich richt op beweegproblemen.Deze problemen kenmerken zich veelaldoor pijn, last en ongemak, of door eenhinderlijk beperkt zijn in het alledaagsefunctioneren. Het vertrekpunt voor fysio-therapie is het persoonlijke probleem enniet de aandoening of de ‘disorder’. Ondereen probleem wordt hier verstaan het ge-heel van gedachten, beelden en gevoelensdie het realiseren van de gewenste levens-waarden belemmeren. Problemen zijn duspersoonlijke mentale creaties waardoorhet eigen gezondheidspotentieel onvol-doende wordt benut of zelfs wordt belem-merd. Problemen zijn onlosmakelijk metde eigen verwachtingen verbonden.

ISSU

E 1

- 20

166

FRANS DE MEIJERHoofd WetenschappelijkeInformatie NPi

De bijna 1.000 NPi-service referaten in hetreferatenarchief zijn doorzoekbaar gemaaktop alle woorden uit de tekst. Met de hier beschreven zoekfunctie kunt u ze dus terug -vinden èn downloaden.

Als abonnee heeft u niet alleen toegang totde referaten van het lopende jaar, maar tot álle NPi-service referaten vanaf 2012.Elk van deze referaten is voorzien van eenvertaalslag naar de praktijk door een erkende thema-expert.

Dit referatenarchief (met zoekfunctie), uiteraard aangevuld met de webcasts en de toetsmogelijkheden, maken een abonnement op de NPi-service extra aantrekkelijk en eigenlijk onmisbaar voor uw ‘kennis in bewegen’!

1. Ga naar npi.nl/referaten

2. Log in met uw abonnementgegevens

5. Voila!

Lichamelijke waarden vormen de funda-mentele laag van de eigen bestaanswaar-den. Ieder mens poogt in zijn leven min ofmeer lichamelijk ongeschonden te blijven.Een gegeven uit de alledaagse fysiothera-piepraktijk is dat bij vergelijkbare klachtende problemen per persoon verschillendkunnen zijn. De behoefte aan en noodzaaktot fysiotherapeutische hulp is dus perpersoon verschillend.

Fysiotherapie stuurt op het persoonlijkegezondheidspotentieel van patiënten, zodanig dat het benutten van het eigen oplossingsvermogen wordt gefaciliteerden gestimuleerd. Dat wil zeggen dat fysiotherapeuten gezondheidsbevorderend gedrag dienen te stimuleren en belemme-rend gedrag dienen te ontmoedigen.

Van fysiotherapeuten wordt in toenemendemate een de-escalerende competentievereist.

Fysiotherapie kan zowel sturen op algehe-le ‘capacity’ als op ‘being able’, in het besefdat actuele performances dit potentieelkunnen vitaliseren maar ook kunnen de-vitaliseren. Ook stuurt fysiotherapie oppersoonlijke verwachtingen om de transfernaar een persoonlijk ‘being able’ mogelijkte maken. Persoonlijke ‘blue-prints’ overde aandoening of pijn staan een dergelijketransfer nogal eens in de weg.

Fysiotherapeuten bieden de hoog-nood-zakelijke hulp en sturen voortdurende opzelfregie. De geboden hulp dient te vol-doen aan geldende professionele kwali-

teitsstandaarden. Best practice verlangteen professioneel handelen naar tweekwaliteitsstandaarden, een oordeelkundige(‘het goede doen’) en een moreel-ethischestandaard (‘goed-doen’). Vanuit de laatst-genoemde standaard is het sturen op autonomie het hoogste na te streven persoonlijke ‘goed’. Het is de kunst omoverbodige therapeutische maatregelen te voorkomen.

Fysiotherapie dient dus altijd een tijdelijkkarakter te hebben, gericht op het door depatiënt zelf realiseren van de oplossingvoor zijn eigen beweegprobleem. Een gerichtheid op zelfregie van de patiënt inrelatie met of tot zijn naaste leefomgevingveronderstelt van fysiotherapeuten een(bij)sturen op verwachtingen.

GEBRUIKT U ‘M AL? ZOEKFUNCTIEREFERATENARCHIEF NPi-SERVICE

4. Tik een (deel van een) Zoekwoord in, kies eventueel een Themagebied en klik op Verstuur

3. Klik op Zoeken in de menubalk

VERVOLG PAGINA 5

In het uitgebreide referatenarchief van de NPi-service staan alle verschenen referaten.Iedere abonnee kan zo (oudere) referaten teruglezen. Met de zoekfunctie doorzoekt uheel eenvoudig alle referaten op woordniveau. In vijf stappen laten wij u zien hoe dezezoekfunctie werkt.

ISSU

E 1

- 20

167

MARLOUKE VAN VUGHT-KAUFFMANNfysiotherapeut,Diakonessenhuis Utrecht

OVERIG

ALGEMEEN

Het idee ontstond afgelopen jaren tijdenscursussen, symposia, et cetera. Hoe inte-ressant de scholing of de voordracht ookwas, steeds kwam de vraag op: “Ik ben benieuwd hoe collega’s in andere zieken-huizen dit doen.” Ook directe collega’s waren daar benieuwd naar.

Dat de vraag niet alleen bij ons in hetDiakonessenhuis leefde, bleek uit de reactiesvan vier aangeschreven ziekenhuizen.Daarnaast is ‘netwerken’ de laatste tijd eenveelgehoord begrip (Fysiopraxis, oktober’15: Netwerkvorming is goed voor fysiothe-rapeuten). Uiteraard is netwerkvorming ookiets wat buiten de ziekenhuizen doorgaat enmoet doorgaan, maar het is ook waardevolom te weten wie in welk ziekenhuis waargoed in is; wie wat doet en op welke manier(en vooral de onderbouwing).

Naast de vakinhoudelijke vraag kreeg ikbinnen het ziekenhuis ook een vraag overde verdeling van het scholingsbudget. Wiemag wat doen, wat vinden we nodig en hoeverdelen we het budget zo goed mogelijkonder de medewerkers. Uiteraard vindt ookhet ziekenhuis het heel belangrijk dat fysio-therapeuten goed geschoold zijn en dat zeingeschreven staan in het kwaliteitsregis-ter, maar helaas kunnen ze dit niet opti-maal financieren. Wat is wel mogelijk?

Met het NPi hebben we gekeken of een incompanycursus voor tweedelijns fysio-therapeuten tot de mogelijkheden behoort.Dit zou de kosten per deelnemer aanzienlijkverlagen, we zouden de cursusinhoud kunnen afstemmen op de tweedelijns fysio-therapie én de cursus kan dan plaatsvindenin de eigen werkomgeving.

Doordat het NPi bij het aangaan van eenlanger lopende samenwerking kort ingenbiedt, bleek het mogelijk de kosten verderte verlagen. Bovendien hebben we voor medewerkers een goed scholingsplan kunnen opstellen voor de komende 5 jaar(de periode waarin opnieuw accreditatie-punten gehaald moeten worden) en werkenwe aan een 5-jaarplanning met het NPi.De aftrap was afgelopen oktober met de‘Workshop Inspanningsfysiologie en fysieketraining bij ouderen’, met deelname vanuit5 ziekenhuizen: Amersfoort, Ede, Nieuwe -gein, Tiel en Utrecht/Zeist. Voor dit jaarstaat een grotere cursus op de planning:traumatologie. Om tot maatwerk te komenvoor de ziekenhuisfysiotherapeuten zullenwe de traumachirurgen om input vragen.Tevens zal er ruimte zijn voor onderlingeuitwisseling van informatie, want daar isnog steeds veel behoefte aan.

Op naar een leerzame samenwerking!

INCOMPANYCURSUS VOOR FYSIOTHERAPEUTEN IN ZIEKENHUIZENIN

CO

MP

AN

Y

Zowel het werk van de fysiotherapeut in een ziekenhuis als de scholingsmoge lijk hedenverschillen van de situatie in een zelfstandige fysiotherapiepraktijk. Daarom organi seren5 ziekenhuizen samen met het NPi incompanycursussen. Deze startte afgelopenoktober met in totaal 42 fysio therapeuten.

Heeft u specifieke wensen voor regio-scholing, of wilt u zich oriënteren opde mogelijkheden van een incompany -cursus, dan horen wij dat graag. Uw NPi-contactpersoon is FransLanting: frans.lanting@npi.nl of telefoon 06 15 86 19 50

HOTEL PAPENDAL DE TROTSE WINNAAR

Beste hotel van Nederland

Arnhem , Tel. 026 - 483 79 11

info@papendal-hotel.nl

www.papendal.nl

ISSU

E 1

- 20

169

LONNEKE VAN BERKELBewegingswetenschapperVakreferent/literatuur-onderzoeker NPi

OVERIG

ALGEMEEN

EENVOUDIG BIJBLIJVEN MET NPi-SERVICEN

Pi-

SE

RV

ICE

Als therapeut streeft u ernaar uw patiënten de state of the art-behandeling te geven.Maar hoe blijft u op de hoogte van ontwikkelingen? Hoe selecteert en vergaart u recentewetenschappelijke publicaties? Van veel fysiotherapeuten vernemen wij dat dit lastig entijdrovend is. Met de referaten van de NPi-service blijft u eenvoudig up-to-date, en devertaalslagen van de experts bieden handvatten voor directe toepassing in de praktijk.

Toegang tot full text-artikelen inzicht door opkomst open access

In de tevredenheidsenquête van september2015 beoordeelden abonnees de NPi-servicemet een 8-. Men was zeer positief over dereferaten, de praktische vertaalslagen,webcasts en de toetsen. Suggesties ter verbetering zijn door het NPi opgepakt, zoals blijkt uit de nieuwe zoekfunctie in hetreferatenarchief (zie pagina 6). Het NPiheeft helaas geen financiële of juridischemogelijkheden om te voldoen aan het verzoek tot toegang tot full text-artikelen.Uitgevers schermen dit vooralsnog zorg-vuldig af. Maar dit zou kunnen veranderen. Vanuit universiteiten, wetenschappelijk onderzoekers en overheden neemt name-lijk de druk toe om wetenschappelijke publicaties vrij en gratis ter beschikking te stellen. Deze roep om 'open access' komt voort uit het gegeven dat de bulk vanwetenschappelijke publicaties betrekking

heeft op onderzoek dat is gefinancierd uitpublieke middelen; dan moeten de uitkom-sten ook publiekelijk beschikbaar zijn.

UniversiteitenDe VSNU, de Vereniging van Universiteiten,onderhandelt met uitgevers van wetenschap-pelijke tijdschriften over open access.Nederlandse universiteiten zijn alleen bereid hun abonnementen op wetenschap-pelijke tijdschriften te verlengen als uitge-vers bereid zijn stappen te zetten die openaccess dichterbij brengen. Een aantal uitgeverijen (SAGE, Wiley, Springer) staatopen voor afspraken over deze transitie.

Politieke drukOok de politiek strijdt voor open access. Het Nederlandse kabinet heeft de ambitieuitgesproken dat in 2016 60% van alle met

publiek geld gefinancierde wetenschappe-lijke artikelen via open access beschikbaaris, en vanaf 2024 100%. Daarnaast wordtopen access een speerpunt van het Neder -landse voorzitterschap van de EuropeseUnie in de eerste helft van 2016. De wet- geving wordt aangepast om open access-publicaties te faciliteren: op 1 juli 2015 is de Auteurswet gewijzigd, waardoor weten-schappers het recht krijgen om hun onder-zoeksresultaten ook na publicatie in eenniet vrij toegankelijk wetenschappelijk tijdschrift via open access beschikbaar testellen.

De financiering van onderzoeksprojectenstelt ook meer eisen aan het toegankelijkmaken van de uitkomsten; vanaf 1 december2015 is open access-publiceren een voor-waarde bij NWO-gefinancierd onderzoek.

Open access in NPi-serviceU ziet het, de roep tot open access wordtsteeds luider en er zijn ontwikkelingengaande. Het NPi blijft nieuwe wetenschap-pelijke inzichten verspreiden binnen de mogelijkheden die daarvoor beschikbaarzijn, onder andere via de referaten van deNPi-service. Bij het selecteren van de te refereren artikelen wordt, in nauwe samen-werking met de experts, ook gekeken naaronderzoek dat in open access-bronnen isgepubliceerd. Als referaten betrekking hebben op open access-artikelen, dan geven we u ook de link naar dat artikel.

Op de website van de VSNU(www.vsnu.nl/openaccess) vindt u meer informatie over de ontwikkelingen inzakeopen access.

NPi-service

OUDEREN

ISSU

E 1

- 20

1610

ALGEMEEN

ON

TW

IKK

EL

ING

HET NPi IN 2016

Op het gebied van scholing zijn de belangrijkste speerpunten dat we:• zoveel mogelijk cursussen op meerdere manieren aanbieden, zowel als

e-learning als ook op de reguliere wijze, waarbij u kiest wat het bestebij u past;

• het aantal webcasts uitbreiden;

• de cursusmappen digitaliseren, waarbij u kiest in welke vorm u het cursusmateriaal wilt ontvangen: digitaal of als cursusmap;

• video-trailers bij cursussen ontwikkelen, zodat u vooraf inzicht heeft in de sfeer en werkwijze;

• langer lopende leertrajecten op maat aanbieden voor individuele cursisten en voor zorgorganisaties;

• onderzoeken of serious gaming ingezet kan worden binnen life long learning en persoonlijke leertrajecten (Mijn NPi);

• onderzoeken of (internationale) zomercursussen haalbaar en wenselijk zijn. De eerste trial betreft een vijfdaagse Summerschool'Neuro rehabilitation' die mogelijk in Singapore en/ of in Denemarkenzal plaatsvinden.

• verschillende leerlijnen verder uitbreiden (onder andere ‘Lymfologie’,‘Oncologie’, ‘Psychogeriatrie’ en ‘Musculo skeletaal’);

• de nieuwe leerlijnen ‘Thoracaal’ en ‘Chronische pijn en vermoeidheid’ ontwikkelen;

• regioscholing continueren en verder uitbreiden, waarbij we actief zoeken naar nieuwe samenwerkingspartners;

• nieuwe scholing op het terrein van e-health ontwikkelen (in samenwer-king met de HAN);

• samen met thema-experts en in afstemming met de NVFL een app ontwikkelen met oefeningen op het gebied van oedeemtherapie, als ondersteuning van de NPi-cursussen op dit gebied;

• een landelijk congres organiseren binnen het thema ‘Hart, Vaat enLongen’ waarbij het uitdagende thema multimorbiditeit centraal staat;

• accenten binnen de leerlijn ‘Sportgezondheidszorg’ verschuiven; de accenten gaan enerzijds liggen op reguliere sportcursussen voor algemeen fysiotherapeuten en anderzijds op masterclasses voor masteropgeleide sportfysiotherapeuten en manueeltherapeuten.

In 2016 investeert het NPi opnieuw in het doorontwikkelen van haar diensten.Dit doen we om u nog beter te ondersteunen bij life long learning en om u inde gelegenheid te stellen op een efficiënte manier bij te blijven bij deactuele wetenschappelijke ontwikkelingen.

In 2016 breiden we ook ons dienstenaanbod voor dewetenschappelijke informatievoorziening verder uit.

Nieuwe diensten zijn onder meer:• hands-on sessies en workshops om vaardigheden

op het gebied van zoeken, selecteren en verwerkenvan literatuur in de praktijk te oefenen. Deze activi-teiten vormen een aanvulling op de e-learning mo-dules ‘Evidence Based Handelen’;

• videokanalen met video snippets met bijvoorbeeldinstructie/informatie over producten en dienstenvan het NPi, uitleg over in de NPi-service beschre-ven onderzoeksmethodieken of promotie-uitingenvan klanten die gebruik hebben gemaakt van NPi-diensten (zoals promovendi);

• laagdrempelige en kosteneffectieve ondersteuningvan professionals (zorgprofessionals, docenten,aio’s) bij het zoeken, selecteren en verwerken van literatuur.

Tot slot: het NPi hecht waarde aan duurzaamheid enaan verantwoord ondernemen. Wij doen dit onder andere door aandacht te hebben voor het milieu; we maken bij voorkeur gebruik van milieuvriendelijkeenergie en van externe leveranciers met een duur-zaamheidsmissie. Bovendien ondersteunen we maatschappelijk verantwoorde projecten. Het NPi stimuleert en ondersteunt haar medewerkers hiereen bijdrage aan te leveren. Voor ons HR-beleid betekent dit dat we medewerkers attenderen op enstimuleren in het beperken van papiergebruik (paper-less office, digitaliseren cursusmappen), en (waarmogelijk) het reizen per fiets en/of openbaar vervoer.

HANS BULTCoördinatorDeskundigheidsbevorderingOpleidingscoördinator MasterPhysical Therapy in Sports (MPTS)

IGOR TAK, NVFS SPORTFYSIOTHERAPEUTVAN HET JAAR 2015

SPORTFYSIOTHERAPIEIN

TE

RV

IEW

Tijdens het 11e Sportmedisch Weten-schap pelijk Jaarcongres van de Vereniging voor Sportgeneeskunde (VSG) en de Neder landse Vereniging voor Sportfysiotherapie (NVFS) ontvingIgor Tak de zeer eervolle prijs ‘NVFSsport fysiotherapeut van het jaar’. Metdeze titel is hij de komende twee jaarambassadeur en boegbeeld van de NVFS.

Om in aanmerking te komen voor de prijs‘NVFS sportfysiotherapeut van het jaar’moet een sportfysiotherapeut zich positief onderscheiden op vier gebieden in het werkveld:• Sportfysiotherapie vakinhoudelijk.• Binnen het onderwijs op het gebied

sportfysiotherapie.• Wetenschappelijk onderzoek op het

gebied van de sportfysiotherapie.• Ambassadeur zijn voor de sportfysio -

therapie in Nederland.Om Igor als sportfysiotherapeut beter teleren kennen, hebben we hem op deze viergebieden een aantal vragen voorgelegd.

Igor, kun je iets vertellen over jeachtergrond en je huidige werkplek?“Na de opleiding fysiotherapie in Utrechtheb ik mijn Master of Science in fysio thera -pie gedaan aan de Katholieke Uni versiteitin Leuven en daarna de Master in Sport -fysiotherapie bij Avans+/NPi in Breda enArnhem. In mijn dagelijks werk streef iknaar inhoudelijk en organisatorisch opti -male (sport)fysiotherapeutische zorg voormijn patiënten/sporters. Ik ben (mede) -eigenaar van Fysiotherapie Utrecht Oost,

een praktijk voor (sport)fysio- en manueletherapie die zich met name richt opoperatieve- en sportrevalidatie en waarook onderzoek wordt gedaan. In de regioUtrecht en daarbuiten hebben we een goed interdisciplinair netwerk opgebouwdmet korte lijnen naar onder andere huis-en sportartsen, orthopedisch chirurgen,radiologen en inspanningsfysiologen.”

Op welke manier ben je op dit momentbetrokken bij onderwijs binnen desportgezondheidszorg?“Sinds 2002 ben ik als docent en cursus -leider betrokken bij diverse cursussen van het NPi. Dit zijn hoofdzakelijkcursussen op het terrein van musculo -skeletale revali datie en sportfysiotherapie.Sinds 2007 ben ik opleidingscoördinatoren als kern docent betrokken bij de Masterof Physical Therapy in Sports (MPTS). Voor het Nederlands Instituut OpleidingenSportartsen (NIOS) geef ik sinds 2007multidiscipli naire scholing aan sport arts -en in opleiding.”

Je zit op dit moment in een promotie -traject en je bent betrokken bij diverseonderzoeksprojecten. Kun je ons hiermeer over vertellen?“Sinds 2014 ben ik PhD-student in hetAcademisch Medisch Centrum Amster damen het Amsterdam Centre for Evi dencebased Sportsmedicine (ACES) op deafdeling Orthopedie en Sporttrauma to logie.Mijn promotoren zijn prof. dr. Gino Kerk -hoffs en prof. dr. Mario Maas. Mijn co-pro motoren zijn dr. Adam Weir, dr. JanineStubbe en dr. Rintje Agricola. Het onder -werp van mijn promotiestudie is heup- en liespijn bij sporters, in het bijzondervoet ballers. Daarnaast ben ik betrokken(geweest) bij verschillende publicaties enprojecten.”

Welke ontwikkelingen zie jij de komende jaren voor en binnen het vak sportfysio therapie?“Op dit moment zijn we in opdracht van de NVFS met een commissie het beroeps -competentieprofiel voor de sportfysio -

ISSU

E 1

- 20

1611

Igor Tak Foto:Tonny Bos / Raaf Visuals, Amersfoort

ISSU

E 1

- 20

1612

therapeut op EKK 7/MSc-niveau aan het(her)schrijven. Recente ontwikkelingenvragen om een ander beroepsprofiel.Belangrijke ontwikkelingen zijn eentoenemende complexiteit van zorg, onderandere ingegeven door vragen vanmultidisciplinaire aard en de toenemendedruk op (financiële) middelen. Hierbij ligt de nadruk op een beroepsgroep diezichzelf kritisch onderzoekt, evalueert enbeoordeelt en waarbij we een herkenbare

partner worden binnen de sportzorgketen.Vernieuwing van kennis is daarbij essen -tieel. Zo begrijpen we nog maar heelweinig van de ontstaansmechanismen van sportblessures in bepaalde sporten.”

Welke ontwikkelingen binnen het onder -wijs zie jij voor de komende jaren binnende NPi-leerlijn sportgezondheidszorg?“Door specialisatie van een steeds groterwordende groep op master-niveau opge -

leide collegae binnen het musculoskeletaleen sportfysiotherapeutische domein zalde vraag naar post-master-onderwijs inde vorm van masterclasses toenemen. Ik ben blij met de cross-over die nu plaats -vindt, waarbij we zien dat gespecialiseerdefysiotherapeuten vanuit andere domeinenook gebruikmaken van speciaal ontwik -kelde scholing vanuit de sport. Zo zijn wevanuit het NPi recent gestart met hetonderwerp ‘Sportblessures bij kinderen’waarbij we samen met een sportarts eenprogramma voor kinderfysiotherapeutenhebben gemaakt. Naast deze ontwikke l -ingen zal er vraag blijven naar post-hbo- scholing voor sportieve/sport georiënt eer defysiotherapeuten die geïnteresseerd zijnin sport en orthopedie maar die nietdirect een masteropleiding willen gaanvolgen. Een aantal modules uit de huidigemasteropleiding van Avans+ en het NPiworden op dit moment al voor deze doel -groep aangeboden. Een mooi voorbeeldhiervan is de moduul ‘Sport blessure -preventie’ die in het voorjaar van 2016 alslosse moduul wordt georganiseerd.De toenemende complexiteit van zorgvraagt om collegae die het zorgdomeinoverzien. Dat zullen we binnen onderwijsgoed moeten borgen. Laten zien dat jemet elkaar moet samenwerken om elkaargoed te kunnen begrijpen.”

advertentie

VERVOLG PAGINA 11

Praktijkonderwijs (knie-onderzoek) met Igor Tak in de masteropleiding sportfysiotherapie.

ISSU

E 1

- 20

1613

AFSCHEID VAN JOS HALFENSALS NPi-CURSUSLEIDER EN -DOCENT

NEUROLOGIEP

OR

TR

ET

MARLEEN BURUMACoördinator deskundigheids-bevordering NPiFysiotherapeut

Jos is fysiotherapeut, manueeltherapeut,senior Bobath Instructor en docent inbinnen- en buitenland. Hij heeft zijn om vangrijke praktische ervaring enkennis op het gebied van patiënten metcentraal neurologische aandoeningengedurende zijn carrière overgedragen aan honderden cursisten. Door de jarenheen speelde hij bovendien een zeerbelangrijke rol bij de ontwikkelingen en veranderingen die in Nederland plaats -vonden op het gebied van behande ling enrevalidatie van deze patiënten.

BehandelgeschiedenisRond 1980 was het NDT-concept de meestgebruikte en meest geaccepteerde behan -delvorm voor patiënten met centraal neuro- logisch letsel. Jos volgde de docenten -opleiding bij Pat Davies in Zwitserland en in1990 kreeg hij tevens de bevoegdheid omzelf docenten op te leiden. De NDT-cursuswas bij uitstek een praktische cursus.Geleidelijk ontstond ook in Nederlandvraag naar een meer wetenschappelijkonderbouwing.

De voorloper van het NPi, de SWSF(Stichting Wetenschap en Scholing Fysio -therapie), zocht hierin al vroeg naar eenpassende formule en aanvankelijk werdgeprobeerd representanten van de ver -schillende behandelconcepten (NDT, PNF,Brunnström en taakgerichte aanpak) bijelkaar te brengen. Later werd gezochtnaar meer consensus en werden weten -schappers en ervaren therapeuten uiteigen land bij elkaar gebracht. Onderleiding van Jos ontstond er, naast de NDT-cursussen, een driedaagse NPi-cursus,met docenten uit binnen- en buitenland.Thema’s als taakgerichte aanpak, herstel -mechanismen, het belang van motorischleren en het toepassen van specifiekeleerregels en kennis van cognitievestoornissen stonden hierin al centraal.

Van NDT naar NeurorevalidatieVanaf 2000 ontstond een toenemendediscussie over de effectiviteit van het NDT-concept. Met name prof. dr. G. Kwakkel endr. B.J. Kollen deden uitgebreid weten -schappelijk onderzoek en zij lieten zichkritisch uit over de uitgangspunten vanhet NDT-concept. Maar ook de NDT-docenten zochten een betere onder bouwingvan hun praktijkervaring. In de periode1998-2005 werden verschillende onder -zoeksconsortia in de revalidatie opgerichtwaaronder het consortium ‘CVA-lopen’.De resultaten van dit onderzoek blekenbepalend voor de revalidatie van de CVA-patiënt en in het voorjaar 2006 verstrekteZonMw een subsidie om de resultaten teimplementeren in post-hbo-onderwijsvoor (para)medici.

Jos Halfens maakte deel uit van de toen -malige projectgroep, naast wetenschap persprof. dr. A. Geurts, prof. dr. G. Kwakkel endr. J. Buurke. Zij namen het initiatief omsamen met de toenmalige NDT-docentenen het NPi een nieuwe cursus te ont wik -kelen. Er kwam een omslag van ‘concepthandelen’ naar ‘evidence based handelen’.NDT-docenten werden aanvullendgeschoold tot docent Neurorevalidatie. De NDT-cursussen en de driedaagse NPi-cursus hielden op te bestaan en vanaf2007 was de nieuwe NPi-cursus ‘Neuro -revalidatie/CVA’ een feit; een cursus diewetenschap en praktijk verbindt en dietherapeuten opleidt tot specialist in deneurorevalidatie.

Jos had in dit proces een zeer bepalenderol en was van onschatbare waarde, alsbruggen bouwer en als verbinder.Verbinder tussen oud en nieuw, tussenNDT en Neuroreva lidatie, tussen docentenonderling en tussen wetenschappers enpraktijk mensen. Dit deed hij vanuit eengrote kennis en ervaring, met innemend -heid, zorgvuldigheid en duidelijkheid.Tijdens het geanimeerde afscheid op 10december is er, naast zijn inhoudelijkeverdiensten, ook uitgebreid stilgestaan bijde jaren lange persoonlijke en warmebanden met Jos.

Het NPi is Jos zeer dankbaar voor zijnjarenlange inzet en betrokkenheid!

Op 10 december jl. nam het NPi, samen met de docentenkerngroep van de cursus‘Neurorevalidatie’, afscheid van Jos Halfens als docent en cursusleider. Jos is maarliefst 30 jaar aan het NPi (voorheen SWSF) verbonden geweest, als ontwikkelaar,cursusleider en als docent bij verschil len de cursussen op het gebied van patiënten met centraal neurologische aandoeningen.

ISSU

E 1

- 20

1614

Wees er snel bij!CU

RS

US

SE

N

NPi-CURSUSSEN WAARBIJ DIT VOORJAAR NOG PLAATS IS

Alle informatie over onderstaande NPi-cursussen en het inschrijfformulier vindtu in de cursuskalender op www.npi.nl

ONDERBEEN-, ENKEL- EN VOETKLACHTEN: A STATE OF THE ART• 3 en 4 maart 2016• Oosterbeek

SCHOUDERPIJNSYNDROMEN• 9 en 16 maart 2016• Wolfheze

INSPANNINGSFYSIOLOGIE ENOEFENTHERAPIE• 10 maart, 24 maart en

7 april 2016• Arnhem

SPECIALISATIE REHABOOM(MODUUL 2 - KRACHT)• 11 en 12 maart 2016• Arnhem

PRAKTIJKDAGEN COPD• 17 en 18 maart 2016• Haren

FYSIOTHERAPIE: KUNST EN KUNDE• 1 april 2016• Doorn

MASTERCLASS ‘ADVANCEDREHABILITATION FOR VESTI-BULAR DISORDERS AND CERVICOGENIC DIZZINESS’• 1 en 2 april 2016• Arnhem

MODUUL ‘PREVENTIE EN GEZONDHEID’: KRACHTTRAINING• 1 en 2 april 2016• Arnhem

SPORTREVALIDATIE • 8 en 9 april, 20 en 21 mei,

17 en 18 juni 2016• Arnhem

MOBILIZING AWARENESS®:SENSOMOTORISCHE REËDUCATIE• 14, 15 en 16 april 2016• Doorn

VERVOLGCURSUS ‘MOBILIZINGAWARENESS® - 3E TRAP’• 18, 19 en 20 april 2016• Doorn

VERVOLGCURSUS ‘MOBILIZINGAWARENESS® - 5E TRAP’• 21, 22 en 23 april 2016• Doorn

PRAKTIJK VAARDIGHEIDS -TRAINING LAGE-RUG / HEUP / KNIE• 20 april, 11 mei en 1 juni 2016• Arnhem

BASISCURSUS ‘OEDEEMTHERAPIE’• 22 en 23 april (Papendal),

30 mei t/m 4 juni (Texel), 9 en 10 september 2016(Papendal)

• Arnhem / Texel

CONSTRAINT INDUCED MOVEMENT THERAPY (CIMT)NA EEN BEROERTE• 22 april en 24 juni

(middag) 2016• Arnhem

MASTERCLASS ‘LOCOMOTION,REHABILITATION AND MOTORLEARNING IN AGEING’• 22 april 2016• Wolfheze

AP

RIL

AP

RIL

MA

AR

T

SPECIALISATIE REHABOOM(MODUUL 3 - SNELHEID)• 22 en 23 april 2016• Arnhem

LYMFE-CASUÏSTIEK• 29 april 2016• Arnhem

MASTERCLASS ‘THE ROLE OF EXERCISE IN ONCOLOGYREHABILITATION: NEW INSIGHTS’• 30 april 2016• Doorn

FUNCTIESTOORNISSEN VAN DE BEKKENBODEM IN DE GERIATRIE• 12 en 27 mei en 16 juni 2016• Wolfheze

BEWEEGPROGRAMMA'S (DEEL 2): MODUUL ‘DIABETES MELLITUS’• 12 en 13 mei 2016• Driebergen

CERVICALE, CERVICO BRACHIALE EN CERVICO-CEPHALE PIJNSYNDROMEN• 13 en 20 mei 2016• Doorn

SNIJZAALDAG KNIE• 21 mei 2016• Utrecht

MASTERCLASS ‘CASUÏSTIEK COPD’• 27 mei 2016• Wolfheze

FYSIOFITHEIDSCAN• 1 en 15 juni 2016• Arnhem

AP

RIL

ME

IJU

NI

Naast de landelijke scholingsactiviteiten geeft het NPihaar cursussen ook in nauwe samenwerking met regio-nale instellingen, zoals ziekenhuizen, verpleeghuizen of parti culiere praktijken. Dit leidt jaarlijks tot een grootaantal regionale en incompanycursussen.

Het NPi werkt voor regionale scholing nauw samen mettal van samenwerkingspartners.Bent u de volgende waar we naar toe mogen komen vooreen regionaal traject?

Contactpersoon bij het NPi voor de incompanycursussenFrans Lanting, coördinator deskundigheids bevorderingTel.: 06-15861950, e-mail: frans.lanting@npi.nl

Heeft u als afdeling ofregio een gezamenlijkeopleidingsbehoefte?

Het NPikomt naar je toe!

Dan is een incompany-cursus een goede keuze!

BEWEEGPROGRAMMA’S (DEEL 2): MODUUL ‘CORONAIRE HART-AANDOENINGEN’• 3, 17 en 18 juni 2016• Amsterdam

THORACALE PIJNSYNDROMEN• 3 juni 2016• Doorn

SPORTBLESSUREPREVENTIE• 3 en 4 juni 2016• Arnhem

LAGE-RUGPIJNKLACHTEN: A STATE OF THE ART• 10 en 11 juni 2016• Doorn

MASTERCLASS ‘CASUÏSTIEKPSYCHOGERIATRIE’• 10 juni 2016• Wolfheze

SPECIALISATIE REHABOOM(MODUUL 4 - UITHOUDINGS-VERMOGEN)• 10 en 11 juni 2016• Arnhem

KNIEKLACHTEN: A STATE OF THE ART• 17 en 18 juni 2016• Oosterbeek

MYOFASCIALE PIJN: DIA-GNOSTIEK EN BEHANDELINGVAN MYOFASCIALE TRIGGER-POINTS• 24 en 25 juni 2016• Oosterbeek

MODUUL ‘PREVENTIE EN GEZONDHEID’: TRAINING VANHET AËROBE VERMOGEN• 24 en 25 juni 2016• Arnhem

EEN PASSENDE CURSUS VINDT

U NOG MAKKELIJKER MET HET

UITGEBREIDE ZOEKFILTER OP

WWW.NPi.NL

ISSU

E 1

- 20

1615

JUN

I

www.bilderberg.nl info@bilderberg.nl T 0317 318 319

De Bilderberg hotels bevinden zich op schitterende locaties door heel Nederland. Midden in het hart

van bruisende steden en verscholen in de natuur met volop rust en ruimte. Op www.bilderberg.nl

vindt u de meest verrassende arrangementen. Van een culinaire ervaring tot een beleving in het

theater gecombineerd met een luxe verblijf in een van de hotels. Waar we u ook mogen verwelkomen,

u kunt rekenen op een unieke ervaring.

Speciale actie voor houders van een NPi-kortingskaart. Reserveer uw arrangement online en

ontvang 10% korting. Voor de voorwaarden en het maken van uw reservering gaat u naar

www.bilderberg.nl/npi

WAAR WILT U NAAR TOE?