Leesfragment 'Spion van het Vaticaan' - Piet Kuijper

Spion van het Vaticaan 1-176:Opmaak 1 25-02-2013 11:39 Pagina 3

© Uitgeverij De Groot Goudriaan – Utrecht, 2013www.kok.nl

© Tekst Piet KuijperOmslagontwerp Mark HesselingOpmaak binnenwerk ZetSpiegel, BestISBN 978 90 886 5285 1ISBN e-book 978 90 886 5286 8NUR 285

Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag worden verveel-voudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand, of open-baar gemaakt, in enige vorm of op enige wijze, hetzij elektronisch, me-chanisch, door fotokopieën, opnamen, of op enige andere manier, zondervoorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever.


Maar Ik zeg u: Hebt uw vijanden lief; zegent ze die uvervloeken; doet wel dengenen, die u haten; en bidtvoor degenen, die u geweld doen, en die u vervolgen.

Mattheüs 5:44


1Zwitserland, 1 maart 1944

‘Je kunt wel zien dat de lentemaand begonnen is!’ roeptWerner. Hij is de jongste van de werkploeg die vanoch-

tend bezig is geweest met het sneeuwvrij maken van de be-tonnen start- en landingsbaan. Met de anderen kijkt hij te-vreden naar het resultaat van hun werk. Roken is op dezeplaats natuurlijk ten strengste verboden, maar enkelen draai-en stiekem alvast hun shagje.‘We zijn dit jaar nog nooit zo vroeg klaar geweest!’ vervolgtWerner enthousiast.‘Je hebt absoluut gelijk, baby,’ lacht zijn buurman. ‘Ik herinnerme nog goed hoe het in januari ging: toen stond de zon zolaag dat er geen straaltje licht in dit dal kwam. Er waren dagendat er geen kist kon landen of opstijgen, je kon wel de heledag aan het sneeuwruimen blijven.’‘Hoe konden ze dan zo kortzichtig zijn om juist hier een mi-litair vliegveld aan te leggen?’De korporaal die het bevel over de sneeuwploeg voert, kijktde ‘baby’ geïrriteerd aan. ‘Kortzichtig? Klets niet, Werner! Hetis juist heel vooruitziend! Vijandelijke vliegtuigen die dezebasis aan willen vallen, zullen daar de grootste moeite meehebben omdat het dal zo smal en diep is. En dat terwijl onsafweergeschut juist overzichtelijk en doeltreffend werkt. Kijkook eens naar de ondergrondse hangars die ze vorig jaar inde rotsen hebben uitgehouwen, dit jaar gaan ze die nog uit-breiden. De toestellen die daar staan zijn met geen bom tebereiken. Ik geloof dat Meiringen een van de belangrijkste

7


vliegvelden van onze luchtmacht gaat worden, omdat het zocentraal in Zwitserland ligt. Jullie vinden het misschien over-dreven, maar ik ben er trots op dat ik hier mijn werk magdoen!’De woorden van de korporaal maken indruk. Meestal komthij nogal drammerig over, maar op sommige momenten mo -gen ze hem graag. Dit is zo’n moment.Ineens kijken ze allemaal omhoog, tussen de bergtoppenklinkt aanzwellend motorgeronk.Vanuit de azuurblauwe voorjaarshemel daalt een klein ensierlijk vliegtuigje af naar de landingsbaan. Het is een Fie -seler Storch, een bovendekker gemaakt in Duitsland, maarhet toestel heeft Zwitserse kentekens: witte kruisen in eenrood vlak.De korporaal, die een verrekijker bij zich heeft, controleerthet vliegtuignummer. ‘De kist is niet van onze basis,’ merkthij op. Dan kijkt hij zijn mannen aan en vervolgt langzaam:‘Ik heb zo’n idee dat er een hoge ome in zit, die ons met eenbezoek komt vereren.’Meteen draait hij zich om en loopt weg. ‘We gaan naar dekantine,’ beveelt hij over zijn schouder heen. Zijn mannenvolgen hem maar al te graag, want van hoge omes moetenze niet veel hebben…

In het hoofdgebouw van de vliegbasis zit een officier achterzijn bureau te schrijven. Aan zijn uniform is te zien dat hij derang van luitenant draagt en tot de geneeskundige troepenbehoort. Hij is het hoofd van de medische afdeling van devliegbasis. Af en toe belt hij iemand, waarna hij weer verderwerkt aan zijn rapport. Hij heeft al een paar keer een ver-stoorde blik geworpen in de richting van de deur tegenoverhem, daarachter is een zaaltje waar het hoe langer hoe ru-

8


moeriger lijkt te worden. Plotseling wordt het hem te gortigen drukt hij driftig op een bel.Even later gaat de deur open en verschijnt een jonge ser-geant in de kamer, hij heeft donkerblond haar en een plezie -rige oogopslag. Nadat hij de deur achter zich gesloten heeft,salueert hij. ‘Hebt u gebeld, luitenant?’ Hij spreekt Duits, de af-gesproken voertaal op Meiringen. Maar aan zijn uitspraak is tehoren dat hij uit het kanton Ticino komt, waar Italiaans ge-spro ken wordt.‘Ja. Hoe kan ik hier mijn werk doen, met zo’n herrie? Watgebeurt hiernaast allemaal?’‘Daar zit een groepje dienstplichtigen, luitenant. Zij mogenvandaag voorgoed naar huis, maar eerst houdt de majoor nogeen toespraak.’‘Ja, dat weet ik allemaal ook wel. Ik ben niet op mijn achter -hoofd gevallen! Maar hoever is de majoor met zijn toespraak?Kun je dat inschatten?’De sergeant schraapt verlegen zijn keel. ‘Luitenant, de ma-joor is nog niet begonnen. Hij is zelfs nog niet in de zaal. Dejongens worden daardoor wat ongeduldig.’De luitenant gaat hier niet op in, maar zijn gezicht spreektboekdelen. Dan snauwt hij: ‘Sergeant, ga naar ze toe en zorgervoor dat ze vanaf nu geen kik meer geven. En kom daar-na weer terug naar mijn kamer.’De sergeant salueert en verdwijnt naar de zaal. Binnen eenminuut is hij weer terug, in de zaal is het muisstil geworden.De luitenant knikt hem goedkeurend toe. ‘Dat heb je stevigaangepakt, sergeant.’‘Ik heb gewoon gezegd dat hun diensttijd anders met eenweek verlengd zou worden.’De officier schiet ondanks zijn ergernis in de lach. Hij legtzijn pen neer en schuift zijn rapport voor een moment opzij.

9


‘Sergeant, ga in de kantine een kop sterke koffie voor mehalen. Denk erom: zonder suiker!’‘Tot uw orders,’ antwoordt de ander, waarna de luitenantgoedgemutst vervolgt: ‘Neem er voor jezelf ook eentje meeen drink die hier op.’De sergeant, die al bij de deur naast het bureau staat, aar-zelt plotseling.‘Nou, lust je ineens geen koffie meer?’‘Jawel luitenant, maar ik ben hier zelf vandaag ook voor hetlaatst. De toespraak van de majoor is ook voor mij bestemd.Hij neemt het me vast heel kwalijk als ik er niet bij ben.’‘Die toespraak stelt niets voor, die is elk jaar hetzelfde,’ ant-woordt de luitenant botweg. ‘Bovendien heb ik nog iets metje te bespreken. Als de majoor moeilijk doet, stuur je hemmaar naar mij. Trouwens, ik wil ook afscheid van je nemen.Ik heb een goede sergeant aan je gehad en ik zal je zekermissen. Wie weet met wat voor koekenbakker ze me op-zadelen als jij straks weg bent. Haal nu maar snel die koffie,twee bakken dus!’Vanuit de zaal wordt vaag een gedragen stem hoorbaar. Desergeant ziet zijn meerdere glimlachen en dan durft hij datzelf ook te doen. Hij strekt zijn hand uit naar de deurknop,maar op dat moment wordt er aan de andere kant energiekop de deur geklopt. Meteen verdwijnt de glimlach van deluitenant. ‘Doe open!’ beveelt hij kort.Terwijl de sergeant gehoorzaamt, gromt hij er achteloos ach-teraan: ‘Ik ben benieuwd welke oude zeurzanik mij nouweer van mijn werk gaat houden.’Het antwoord volgt meteen. ‘En ik ben benieuwd welke blaas-kaak mijn inspectie wil dwarsbomen,’ klinkt het in verbetenFrans.In de deuropening staat een vergrijsde officier. Hij draagt de

10


onderscheidingstekens van een generaal, een heel zeldzamerang in het Zwitserse leger. Zijn verweerde gezicht straalt eenen al gezag uit, dat nog versterkt wordt door zijn stekeligesnorretje.De beide anderen zijn een paar tellen met stomheid geslagen.Dan vliegt de luitenant zo snel uit zijn stoel omhoog dat hijbijna zijn evenwicht verliest. De sergeant deinst achteruit enkomt met zijn rug tegen de muur terecht. Ze hebben de ge-neraal nog nooit ontmoet en toch weten ze meteen wie zevoor zich hebben, want zijn foto staat bijna wekelijks in dekranten. Het is Henri Guisan, die sinds 1939 de opperbevel-hebber van het Zwitserse leger is. Met bevende hand brengtde luitenant een saluut. ‘Neemt u mij niet kwalijk, generaal,maar ik wist absoluut niet dat u hier op bezoek was!’‘Moet ik dan met mijn pet in de hand vragen of ik alsjeblieftmag komen?’‘Natuurlijk niet, generaal, u hebt overal vrij toegang. Maar ikwas nogal uit mijn humeur, vandaar mijn uitval.’‘Is deze sergeant de oorzaak van uw humeur?’‘O nee, hij heeft niets verkeerd gedaan. Generaal, ik biedu mijn verontschuldigingen aan. De uitdrukking die ik ge-bruikte was meer dan ongepast!’‘Dat kun je wel zeggen ja. Aan de andere kant reageerde ikwel wat kort door de bocht. Het lijkt me dat u allesbehalveeen blaaskaak bent. Laten we besluiten dat ons gesprek pasnu begint.’‘Dank u wel, generaal.’‘Het is in orde. Wie bent u?’De luitenant noemt zijn naam en vertelt iets over zijn carrière.Generaal Guisan knikt en keert zich dan tot de sergeant, dienog steeds kaarsrecht tegen de muur staat.‘Sergeant, doe een stap naar voren en noem me je naam.’

11


‘Jawel generaal. Mijn naam is Enrico Diga.’‘Dat klinkt nogal Italiaans. Kom je uit Ticino?’‘Inderdaad generaal. Ik ben geboren en opgegroeid in Lo-carno.’‘Juist! Een prachtige stad aan het Lago Maggiore. Waaromhebben ze je bij de geneeskundige troepen ingedeeld?’‘Waarschijnlijk omdat ik voor huisarts wil studeren, generaal.Mijn vader is dat trouwens ook.’De generaal trekt verrast zijn grijze wenkbrauwen op. ‘Echtwaar? Mijn vader was ook huisarts, in de buurt van Lausanne.Daar kom ik namelijk vandaan. En zei je net dat je voornaamEnrico is?’‘Dat klopt, generaal. Maar mijn vrienden noemen me Rico.Dat is mijn roepnaam.’Nu slaat Henri Guisan zijn handen ineen. ‘Dat is toch sterk!Jouw luitenant hier vertelt me net dat hij Heinrich heet, jijheet Enrico en ik Henri. Dezelfde voornaam, maar in drievan de talen van ons land. De piloot die me hiernaartoevloog, komt uit een streek in het kanton Graubünden waarze de vierde taal van ons land spreken: Reto-Romaans. Maarzijn voornaam ken ik niet.’‘We hebben hier op onze basis ook mensen die Reto-Romaansspreken,’ merkt de luitenant op.‘Gelukkig kunnen we hier in Zwitserland goed met die taal-verschillen overweg. Daar kunnen ze in België en Canadanog een voorbeeld aan nemen.’Ook Rico Diga durft een duit in het zakje te doen. ‘Onze voor-naam betekent: “Opperste van het huis”, generaal. Uw naampast dus precies bij u, want u bent onze opperbevelhebber.’‘Zeg sergeant, niet al te vrijpostig!’ vermaant de luitenant. ‘Ver-geet niet tegen wie je het hebt!’ Maar generaal Guisan lachtsmakelijk. Dan begint hij over iets anders.

12


‘Luitenant, ik kom hier voor een inspectie, daarom wil ik eersteen gesprek voeren met de majoor. Wilt u mijn komst bij hemmelden? Ik hoop dat hij in de buurt is.’‘Dat is hij zeker, generaal. Hij houdt hiernaast een toespraakvoor de rekruten die vandaag afzwaaien.’‘Heel belangrijk! Maar die toespraak is onderhand wel afge-lopen, denk ik.’‘De majoor heeft altijd… hm… tamelijk veel woorden nodig,generaal.’De generaal vertrekt geen spier, het kost hem moeite om nietin lachen uit te barsten, want hij moet ineens denken aan deuitdrukking ‘kletsmajoor’. Maar hij houdt dit toch maar voorzich.‘Dan moeten we nog maar even wachten.’‘Gaat u toch zitten, generaal. Sergeant Diga zou juist een kopkoffie voor ons halen. Drinkt u een bakje mee?’‘Graag luitenant. Dan duik ik even in die krant daar, want daarkomt anders nooit wat van. Gaat u intussen gerust verder metuw werk. Ik mocht u daar immers niet van afhouden…?De luitenant krijgt een rode kleur, maar de generaal lacht zovrolijk dat hij toch maar meegrijnst.Als Rico even later terugkomt met de koffie, kijkt de gene-raal hem aan. ‘Hebben jullie hier ook sigaren? Ik ben nogaleen roker.’‘Nee, hier niet, generaal. Maar op het bureau van de majoorstaat wel een grote doos. Hij is de enige die hier sigaren rookt.’‘Ga dan even naar zijn kamer en pak er eentje voor mij, hijmerkt er toch niets van. En hij zal het sowieso geen pro-bleem vinden: hij gunt me vast wel een sigaartje.’Even later genieten ze van hun koffie en vult een fijn tabaks -aroma het vertrek.

13


Leesfragment 'Spion van het Vaticaan' - Piet Kuijper

Documents

Transcript of Leesfragment 'Spion van het Vaticaan' - Piet Kuijper