1

04 november 2010

Handreiking Gezonde Gemeente

Leefstijlinterventies:

scheid het kaf van het koren

Sandra van Dijk

Programmacoördinator Gezond Werk

RIVM

sandra.van.dijk@rivm.nl

@SanVanDijk

Gezondheidsbevordering is

een versnipperd veld

2

Inhoud

● RIVM Centrum Gezond Leven

● Bundeling van kennis

● Overzicht van interventies

● Voorbeelden en discussie

RIVM Centrum Gezond Leven

● Is onderdeel van Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu en werkt voornamelijk in opdracht van ministerie van VWS

● Versterkt gezondheidsbevordering

● Samenwerkingsorganisatie: NISB, Stivoro, Trimbos-instituut, Voedingscentrum, VeiligheidNL, ZonMw, TNO, etc.

3

Gezond Leven

– gezonde voeding

– lichamelijke activiteit

– gezond gewicht

– geestelijk welbevinden

– goede persoonlijke verzorging

– veilige en gezonde seks(uele relaties)

– veilige en gezonde omgeving

– geen overmatig gebruik genotsmiddelen

– niet roken

4

Bundeling van kennis

Leefstijl van de beroepsbevolking

● Meer dan de helft krijgt onvoldoende beweging

● Bijna een derde rookt

● Bijna 10% drinkt teveel

● 11% kampt met een burnout

● 4% lijdt aan depressie

● 84.000 arbeidsongevallen met bezoek aan eerste hulp

5

Overgewicht in Nederland

Nederlands Kompas Volksgezondheid

Winstpunten van een gezonde leefstijl

● Minder ziekteverzuim

● Hogere productiviteit

● Minder fouten

● Beter imago

● Betere medewerkertevredenheid

● Grotere en langere inzetbaarheid

6

Praktische tips

● Draagvlak bij de directie

● Betrekken van medewerkers

● Communicatie

● Evaluatie

● Borging

Regels en verantwoordelijkheden

'Binnen NS zit ‘gezond werken’ in onze haarvaten. Willen we voortijdige uitval en het ziekteverzuim terugdringen, dan moeten we daar serieus mee aan de slag. Of het nu gaat om veiligheid, geluid, stoppen met roken of afvallen. Ik ben het absoluut oneens met de stelling dat dit 'niet het probleem van de werkgever' zou zijn: ik ben ervan overtuigd dat we samen met de medewerkers kunnen werken aan een fit en gezond NS.'

- Hanneke Suvaal, hoofd bedrijfsgezondheid bij de Nederlandse Spoorwegen

7

Regels en verantwoordelijkheden

“Gezonde leefstijl is de eigen verantwoordelijkheid van de werknemers, maar werkgevers kunnen dit wel stimuleren en faciliteren”

● 78% van de werkgevers en werknemers vinden dat werknemers zelf het meest verantwoordelijk zijn voor hun vitaliteit.

● 87% van de werknemers vindt het positief als werkgevers een actieve rol spelen in de vitaliteit op de werkvloer.

● Bijna 75% vindt dat een werkgever de werknemer mag attenderen op zijn meer of mindere gebrek aan vitaliteit

(CZ Vitaliteitspeiling 2010)

Overzicht van interventies

8

Kwaliteitsbeoordeling

● Inhoud van de interventie

– Doel, doelgroep, aanpak, randvoorwaarden

● Theoretische onderbouwing

– Waarom zou de interventie kunnen werken?

Theorie, modellen, wetenschappelijke inzichten

● Procesevaluatie

– Hoe verloopt de uitvoering van de interventie?

● Effectevaluatie

– Resultaten: werkt de interventie?

Interventiebeoordeling

Op basis van beschrijving interventie die de eigenaar maakt:

● Doel van de interventie

● Doelgroep van de interventie

● Methodiek en materialen

● Onderbouwing

● Eisen begeleiding, uitvoering en borging

● Overige voorwaarden voor toepassing

● Onderzoek naar effectiviteit

● Overige informatie (NAW-gegevens, aanvullende literatuur)

9

Beoordeling

● Eigenaar maakt een beschrijving van de interventi

● RIVM begeleidt de eigenaar

● Onafhankelijke experts in gedragsverandering en leefstijl beoordelen de interventie op verschillende niveaus: Erkenningscommissie Interventies

● RIVM communiceert de aanbevolen interventies

Voorbeeld: minderdrinken.nl

10

Voorbeeld: COACHmethode

Voorbeeld: Stoppen met roken

11

Voorbeeld: Bouwen aan gezondheid

Leefstijlbegeleiding

• 3x face to face, en 4 x telefonisch

• door bedrijfsarts of arboverpleegkundige

• in de vorm van motivational interviewing

12

Stap 1

Risicoprofiel introduceren.

Body mass index

Aantal dagen per week min 30 minuten bewegen in vrije tijd?

20 25 30 35

Stap 2

Kiezen voor energiebalans of roken.

‘Tsja, als ik dat zo zie…ik zou meer moeten gaan bewegen.’

13

Stap 3

Voor- en nadelen huidig en gewenst gedrag bespreken.

INACTIEF MEER BEWEGEN

VOORDELEN

NADELEN

Stap 3

Voor- en nadelen huidig en gewenst gedrag bespreken.

INACTIEF MEER BEWEGEN

VOORDELEN Uitrusten afvallen

Sport kijken betere conditie

makkelijker werken

minder uitgeput na het werk

NADELEN snaaien voor TV eh… ?

te dik

pijn in gewrichten

lusteloos

14

Stap 4

Belang, bereidheid en zelfvertrouwen vaststellen.

“Geef aan hoeveel vertrouwen u heeft in dat u meer kunt gaan bewegen?”

0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10

“U geeft zichzelf een 5, waarom geen 3?”

Stap 5

Doelen stellen.

● Lange termijn: 5 kg afvallen

● Korte termijn: meer bewegen, namelijk: – Wat? Minimaal half uur wandelen na het eten

– Wanneer? Maandag, woensdag, donderdag

– Wanneer beginnen? Volgende week

– En als woensdag PSV speelt? Dinsdag wandelen

15

In alle gesprekken

● Belemmeringen en vooruitgang bespreken

● Gevraagde (!) informatie geven

Eerste reacties

● “Meneer…

– …gaat niet meer voor ‘t slapen de koelkast in”.

– …heeft in zijn hardlooproute een trap met 67 treden die hij 6-7 maal op- en af loopt”.

– …voelt zich beduidend fitter. Kan drukte op het werk ook beter handelen”.

– …heeft na stoppen met roken een compliment gehad van de tandarts, behandeling door de mondhygiëniste was niet meer nodig”.

16

● Hoe zoekt u naar interventies?

● Wat zijn de belangrijkste criteria om voor een interventie te kiezen?

● Kan de I-database en het erkenningssysteem ondersteunen bij deze keuze? Onder welke voorwaarden?

Voor ‘aanbieders’

Ook door ons worden vermeld als aanbevolen interventie?

● Zet je interventie zelf in de I-database

● Vul het formulier in voor een kwaliteitsbeoordeling

● Hieraan zijn geen kosten verbonden!

17

Voor ‘afnemers’

Ook kiezen voor kwaliteit?

● Kijk op loketgezondleven.nl voor onafhankelijk informatie en kwalitatief goede interventies!

Vragen?

Meer informatie en voorbeelden te vinden op

www.loketgezondleven.nl/settings/werk

Email: Sandra.van.Dijk@rivm.nl

Tel: 030-2748678

Twitter: @SanVanDijk