Τριμηνιαία Έκδοση της ΕΝΩΣΗΣ ΤΩΝ ΑΠΑΝΤΑΧΟΥ ΣΦΑΚΙΑΝΩΝ l Ζαλόγγου 13-15, ΤΚ: 10678 ΑΘΗΝΑ l ΦΥΛΛΟ 149 Έτος 48ο ΙΟΥΝΙΟΣ- ΙΟΥΛΙΟΣ- ΑΥΓΟΥΣΤΟΣ 2014 l Τιμή φύλλου: 0,01 €

ΠαιΔεια και ριΖα

Ζ ούμε σε μιαν εποχή βασικών ανισορροπιών. Ηεπιδίωξη οικονομικής και μόνο ανάπτυξης και μά-

λιστα σε παγκόσμιο και υπερεθνικό επίπεδο, μαται-ώνει κάθε προσδοκία ειρηνικής συνύπαρξης και προ-κοπής. Κι αν στον Μεγάλο Πόλεμο είχαμε νεκρούς πε-νήντα εκατομμύρια, από τότε μέχρι σήμερα, στουςαμέτρητους τοπικούς πολέμους, μακριά αλλά και μέσαστις κοινωνίες μας, θρηνούμε τουλάχιστον άλλους τό-σους. Στην προαιώνια διαμάχη για τις πηγές εμπορεύ-σιμης ενέργειας, λεηλατείται το φυσικό κεφάλαιο τουκάθε τόπου και ισοπεδώνονται, ηθικά και πνευματικά,οι ανθρώποι. Η «μαζική ενημέρωση» καλλιεργεί τησύγχυση και οδηγεί στην απάθεια ή στην τυφλή βία. Οβιολογικός αφανισμός δεν απέχει πολύ.

Α πέναντι στον ξεριζωμό και την αποξένωσή μας,ζωτική είναι μόνον η πλατύτερη δυνατή πρό-

σβαση στην παιδεία, σ’ ό,τι μας συνέχει και μας κρα-τάει, αιώνες τώρα, ως ανθρώπους και ως πολίτες.Πάντα ο τόπος μας είχε ανθρώπους ξύπνιους και πε-ρήφανους κι ένα στέρεο ηθικό νόμο που καθόριζετην αρετή και τη συνύπαρξη. Εξεχώριζαν πάντα κά-ποιοι προικισμένοι θεματοφύλακες που με το παρά-

δειγμα και τα λόγια τους μεταλαμπάδευαν τον πολιτι-σμό και την παράδοση και διαμόρφωναν ήθη. Με ταριζίτικα, σαν τον Όμηρο, υμνούσαν σημαντικά πολε-μικά γεγονότα, εξήραν ιδανικά όπως η ελευθερία,εκθείαζαν αρετές και προτερήματα, τραγουδούσαντις χαρές και τις πίκρες της ζωής.

Α υτός ο πολιτισμός και αυτή η παιδεία που στή-ριξαν την ιστορία και τη φήμη των Σφακιών, εί-

ναι και σήμερο η διέξοδος. Οι προσωπικές και συλ-λογικές αξίες είναι διαχρονικές. Τις εμπλουτίζουν ηδημοτική και μέση εκπαίδευση στην Επαρχία, όπωςενισχύεται από το Ξενουδάκειο Κληροδότημα, κα-θώς και όσοι, άτομα ή σύλλογοι, διδάσκουν τη νεο-λαία την πολιτιστική κληρονομιά και την παράδοσητου τόπου μας.

Α πό την άλλη, τα Σφακιά δεν είναι πια αποκομμένααπό τον υπόλοιπο κόσμο, όπως παλιότερα. Ευ-

ρείς ορίζοντες και συνεργασίες ευνοούν μια δια βίουεκπαίδευση, σε επαγγελματικό αλλά και σε επιστημο-νικό επίπεδο. Επιστέγασμα είναι το νεοσύστατο Δημο-τικό Ελεύθερο Ανοικτό Πανεπιστήμιο Σφακίων, «Γεώρ-γιος Ξενουδάκης». «Κάθε πολίτης έχει το αναφαίρετο

δικαίωμα να αναπτύξει τα ενδιαφέροντά του, να απο-κτήσει νέες γνώσεις, να έρθει δηλαδή σε επαφή μενέα γνωστικά πεδία και αντικείμενα», αλλά «παράλλη-λα, πρέπει να δοθεί προτεραιότητα στην ίδρυση, τηλειτουργία και τη διασφάλιση της μελλοντικής προοπτι-κής βασικών φορέων, όπως είναι το Ιστορικό Αρχείο,η Βιβλιοθήκη, το Μουσείο Ιστορίας της Εκπαίδευσηςκαι της Παιδείας, το Λαογραφικό Μουσείο, ο Οργανι-σμός Θεάτρου, το Εικαστικό Εργαστήρι, η Κινηματο-γραφική Λέσχη…», γράφει ο καθηγητής ΑπόστολοςΠαπαïωάννου, Πρόεδρος της Επιστημονικής Επιτρο-πής του Πανεπιστημίου Σφακίων.

Α υτό το πρότυπο παιδείας υπηρετεί μια δια βίου εκ-παίδευση του πολίτη. Για μια βιώσιμη ανάπτυξη που

αφορά και τα παιδιά και τα εγγόνια μας και δίνει νόημαστη συνύπαρξή μας. «Και το ανήσυχο Σήμερα, βαθιάσυνταραγμένο από τις αιματηρές δυσαρμονίες της ζωήςκαι τον αβάσταγό τους πόνο, την παιδεία μελετάει καιαναστοχάζεται, πώς να ριζοβολήσουν μέσα στις μελλού-μενες ψυχές τα σπέρματα μιανής αρμονικότερης καιηθικότερης συνυπαρξίας των ανθρώπων». (ΔημήτρηςΓληνός, οραματιστής παιδαγωγός).

εναρξη λειτουργίαςτου Δημοτικού

Eλεύθερου ανοικτούΠανεπιστημίου Δήμου ςφακίων

«Γεώργιος Ξενουδάκης»

Εκλογές στην Ένωση, στις 30 ΝοεμβρίουΣυμπληρώθηκαν δύο χρόνια θητείαςτου Δ.Σ. της Ένωσης. Στις 30/11έχουμε εκλογές. Υποψηφιότητες υπο-βάλλονται μέχρι και τη Δευτέρα,24/11. Η μεγάλη συμμετοχή θα δυνα-μώσει την Ένωσή μας.

ΣΤ’ ΑΣΚΥΦΟΥ

Μνήμη καταστροφής του Γενίτσαρου Αληδάκη, το 1774

Με επιμνημόσυνη δέηση από ιερείς της πε-ριοχής τιμήθηκε η μνήμη των Σφακιανών που κα-τέστρεψαν τον Αληδάκη, σε εκδήλωση που πραγ-ματοποιήθηκε από τον Δήμο Σφακίων στις ΚαρέςΑσκύφου. Ακολούθησαν χαιρετισμός του Δημάρ-χου Σφακίων, κ. Παύλου Πολάκη, ομιλία του κ.Νικόλαου Προκοπάκη, Προέδρου της ΈνωσηςΣφακιανών Νομού Ηρακλείου, καταθέσεις στεφά-νων και γεύμα που παρέθεσε ο Δήμος.

ρεπορτάζ στο επόμενο φύλο

εμμανουηλκριαρας 1906-2014Εφυγε για το αιώνιο ταξίδι ο μεγάλος δημοτικιστής φιλόλογος, διανοούμενος και δάσκαλος.

Σελ. 8-9

FYLLO_149_Layout 1 10/29/14 9:06 AM Page 1

2 ΙΟΥΝΙΟΣ- ΙΟΥΛΙΟΣ- ΑΥΓΟΥΣΤΟΣ 2014

Tριμηνιαία έκδοση της Ένωσης των Απανταχού Σφακιανών Ιδιοκτήτης: «Ένωση των Απανταχού Σφακιανών», ΕΜ. ΜΠΕΝΑΚΗ & ΖΑΛΟΓΓΟΥ 15, ΤΚ 108 78 - Αθήνα, Τηλ. - FAX.: 210-3845143, www.ensfakia.gr, E-mail: info@ensfakia.gr, Εκδότης - Διευθυντής: Βαγγέλης Γουμενάκης, E-mail: vgs@otenet.gr, Συντακτική επιτροπή: Βαγγ. Γουμενάκης, Καλλ. Γερωνυμάκη, Γιάν. Πολυράκης, Σ.Μανουσογιαννάκης, Βασ. Θωμάς, Ανδρ. Κούνδουρος Επιμέλεια φωτογραφιών: Βιβλιοπαρουσίαση, Σήφης Μανουσογιαννάκης, E-mail: sifis_imbros@yahoo.gr Επιμέλεια εντύπου - Ηλεκτρονική σελιδοποίηση: Βαγγέλης Γουμενάκης, Σήφης Μανουσογιαννάκης Δακτυλογράφηση χειρογράφων - Διόρθωση κειμένων: Χριστίνα ΓερολυμάτουΔιαχωρισμός - Εκτύπωση - Ετικετοποίηση - Συσκευασία: ΓΡΑΦΙΚΕΣ ΤΕΧΝΕΣ - ΕΚΔΟΣΕΙΣ «ΑΠΑΡΣΙΣ» Μυκηνών 9 - Κεραμεικός, ΑΘΗΝΑ Τηλ. 210-3455226, E-mail: aparsis.publ@gmail.comΕπιταγές - Εμβάσματα: Προς: Ένωση Απανταχού Σφακιανών POSTE RESTANTE Κ.Τ.Α. ΑΙΟΛΟΥ 100, Τ.Κ. 10200 - Αθήνα

Συνδικάτο του εγκλήματος έβαλε στο στόχαστρο τον Δήμαρχο Σφακίων

Συνδικάτο του εγκλήματος,με σημαντική δραστηριότηταστη διακίνηση ναρκωτικών

ουσιών, στην καλλιέργεια ινδικήςκάνναβης και στη διάπραξη σειράςαδικημάτων κατά της περιουσίαςκαι της σωματικής ακεραιότηταςπολιτών, είχε βάλει στο στόχαστροκαι τον Δήμαρχο Σφακίων ΠαύλοΠολάκη.

Όπως σημειώνεται στο δελτίο τύ-που της Αστυνομίας, το συνδικάτοδρούσε συστηματικά τουλάχιστον απότον Ιούλιο του 2013. Στο πλαίσιοεκτεταμένης αστυνομικής επιχείρη-σης, συνελήφθησαν συνολικά δώδε-κα μέλη εγκληματικών οργανώσεωνηλικίας 24 έως 52 ετών. Η κακουρ-γηματική δικογραφία περιλαμβάνειεπιπλέον ογδόντα τέσσερα άτομα πουσυμμετείχαν ή βοηθούσαν στην παρα-νομία. Οι δύο οργανώσεις εξαρθρώ-θηκαν μετά από πολύμηνη, συστημα-τική και έρευνας που διεξήγαγαν η

Ομάδας Αντιμετώπισης ΟργανωμένουΕγκλήματος της ΥποδιεύθυνσηςΑσφαλείας Ηρακλείου και το ΤμήμαΔίωξης Ναρκωτικών Ρεθύμνου.

Στην αστυνομική επιχείρηση, πουπραγματοποιήθηκε σ’ ολόκληρη τηνΚρήτη, συμμετείχε μεγάλος αριθμόςαστυνομικών από διάφορες Υπηρε-σίες της Περιφερειακής ΔιεύθυνσηςΑσφαλείας και της ΠεριφερειακήςΑστυνομικής Διεύθυνσης Κρήτης. Κα-τά την εξέλιξη της έρευνας προέκυ-ψαν σημαντικά στοιχεία για τη σύνθε-ση, τα χαρακτηριστικά, τη μεθοδολο-γία δράσης και τις παράνομες δρα-στηριότητες των εγκληματικών οργα-νώσεων, στις οποίες περιλαμβανότανσχέδιο ανατίναξης του αυτοκινήτουτου Δημάρχου.

Οι συλληφθέντες οδηγήθηκαν στονΕισαγγελέα Πλημμελειοδικών Ρεθύ-μνου, «ενώ το προανακριτικό έργοσυνεχίζεται για να διερευνηθεί όλο τοεύρος και το πεδίο της εγκληματικήςδραστηριότητας των εμπλεκομένων»

Το Διοικητικό Συμβούλιο της Ένωσης Σφακιανών Νομού Χανίων καταδικάζει με τον πλέον κατηγορηματικό τρόπο το σχέδιο ανατίναξης του αυτοκινήτου

του Δημάρχου μας. Τέτοιες ενέργειες δεν συμβάλλουν στην ομαλή λειτουργία της κοινωνίας μας Καλούμε όλους τους Σφακιανούς να καταδικάζουν τέτοιες πράξεις.

ΟΙ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΕΣ ΔΥΣΚΟΛΙΕΣ ΕΚΔΟΣΗΣ ΤΗΣ ΕΦΗΜΕΡΙΔΑΣ ΜΑΣ!Η Συντακτική επιτροπή της εφημερίδας μας και το Δ.Σ. της Ένωσης των Απανταχού Σφακιανών, ευχαρι-στούν θερμά όλους όσους έγιναν συνδρομητές στην εφημερίδα μας (σας) "ΤΑ ΣΦΑΚΙΑ"! Ευχαριστούμεπερισσότερο, εκείνους που μπόρεσαν - πέραν της ετήσιας συνδρομής των 10 €, να ενισχύσουν την προ-σπάθειά μας. Δυστυχώς η ανταπόκριση, από το σύνολο των παραληπτών της εφημερίδας, είναι πολύ μι-κρή! Το ετήσιο κόστος έκδοσης και διακίνησής της -παρά τη δραστική μείωση που καταφέραμε, δεν κα-λύπτεται με τις συνδρομές και τις δωρεές, ούτε κατά το 1/3! Αντιμετωπίζουμε σοβαρό οικονομικό πρό-βλημα, με τη συνέχιση της έκδοσης της και κάνουμε ό,τι είναι δυνατόν, για να μην διακοπεί! Σε αυτήντην δύσκολη προσπάθεια, χρειαζόμαστε τη βοήθεια σας! Κάνουμε ξανά έκκληση στους φίλους αναγνώ-στες, που μέχρι τώρα το αμέλησαν ή έληξε η συνδρομή τους, να βοηθήσουν, στέλνοντας την ετήσια συν-δρομή τους (10 €)! Κόψτε το Δελτάριο ΤΑΧΥΠΛΗΡΩΜΗΣ των ΕΛ.ΤΑ. που υπάρχει σε κάθε φύλλο, συμ-πληρώστε τα στοιχεία σας και το ποσόν που θέλετε να στείλετε και δώστε το στον Ταχυδρόμο ή στο Κα-τάστημα των ΕΛ.ΤΑ, χωρίς ταχυδρομικά έξοδα. Ευχαριστούμε για την ανταπόκριση σας!

Ανακοίνωση Δημοτικού Συμβουλίου Δήμου Σφακίων

«Tο Δημοτικό Συμβούλιο του Δήμου Σφακίωνκαταδικάζει με αποτροπιασμό την απόπειρα ανα-τίναξης του αυτοκινήτου του Δημάρχου ΣφακίωνΠολάκη Παύλου, από κακοποιό στοιχείο, κάτοικοτης Επισκοπής Ρεθύμνου, που εξιχνίασε η ασφά-λεια Κρήτης αυτές τις μέρες και ανακοίνωσε μεσυνέντευξη τύπου σήμερα στα πλαίσια εξάρθρω-σης ευρύτερης εγκληματικής οργάνωσης.

Το Δημοτικό Συμβούλιο δηλώνει προς τουςηθικούς αυτουργούς αυτής της ενέργειας ότι:

1. Στέκεται σύσσωμο στο πλευρό του Δημάρ-χου Σφακίων Πολάκη Παύλου.

2. Δηλώνει ότι θα συνεχίσει χωρίς ταλαντεύ-σεις και μέχρι τέλους την υπεράσπιση των συμ-φερόντων και της περιουσίας του Δήμου χωρίςνα υποκύπτει ούτε σε συμβιβασμούς ούτε σε τρο-μοκρατία, ούτε σε οποιεσδήποτε πιέσεις.

3. Δηλώνουμε για άλλη μία φορά ότι τον τόπομας θα τον αλλάξουμε για να βαδίσει η συντριπτι-κή πλειοψηφία των Σφακιανών στο δρόμο τηςανάπτυξης, της προόδου και της κοινωνικής συ-νοχής και όχι στο δρόμο του νόμου της ζούγ-κλας, της συγκάλυψης, του νταηλικιού, της παρα-βατικότητας και του οργανωμένου εγκλήματος.

4. Καλούμε όλους τους Σφακιανούς να απομο-νώσουν κάθε άνανδρο και οπισθοδρομικό στοι-χείο που νομίζει ότι με τέτοιες πράξεις θα μπειεμπόδιο στο δρόμο που έχουμε χαράξει τα τελευ-ταία χρόνια.

5. Τέλος καλούμε την αστυνομία και τη δικαιο-σύνη να προχωρήσει στη πλήρη διαλεύκανση καιπαραδειγματική τιμωρία όλων όσων εμπλέκονταισε όλη την επαίσχυντη απόπειρα εναντίον του Δη-μάρχου Σφακίων».

FYLLO_149_Layout 1 10/28/14 11:19 PM Page 2

Οι Σύλλογοι μας 3ΙΟΥΝΙΟΣ- ΙΟΥΛΙΟΣ- ΑΥΓΟΥΣΤΟΣ 2014

ΑΘΛΗΤΙΚΟΣ ΓΥΜΝΑΣΤΙΚΟΣ ΣΥΛΛΟΓΟΣ ΣΦΑΚΙΩΝ

Με απόλυτη επιτυχία ολοκληρώθηκε και φέτος ο δεύ-τερος αγώνας κάθετης ανάβασης “Sfakia vertical run”από το Λουτρό στην Ανώπολη Σφακίων. Οι καιρικές συν-θήκες, που ήταν ιδανικές για ένα αγώνα ορεινού τρεξίμα-τος (συννεφιά και ψιλόβροχο), ευνόησαν τους διαγωνιζό-μενους να ολοκληρώσουν τη διαδρομή σε πολύ σύντο-μους χρόνους.

Συγκεκριμένα, ο πρώτος αθλητής τερμάτισε τον αγώ-να (4.5 χιλιόμετρα με θετική υψομετρική 690 μέτρα),σε χρόνο 34 λεπτά και 50 δεύτερα ενώ παραπάνω απότους μισούς αθλητές που συμμετείχαν κατάφεραν νατερματίσουν σε λιγότερο από 1 ώρα. Συνολικά συμμε-τείχαν 119 αθλητές από την Ελλάδα και το εξωτερικόκαι όλοι τους κατάφεραν να φτάσουν στο ψηλότερο ση-μείο της διαδρομής, να χτυπήσουν την καμπάνα της εκ-κλησίας της Αγίας Αικατερίνης και να τερματίσουν έγκυ-ροι, τον αγώνα στην Ανώπολη. Μετά τον αγώνα, θεατέςκαι διαγωνιζόμενοι απόλαυσαν τη σφακιανή φιλοξενίαμε ένα πλούσιο γεύμα, προσφορά του πολιτιστικού συλ-λόγου της Ανώπολης και του Δήμου Σφακίων.

Τη διοργάνωση του αγώνα την είχε αναλάβει η εταιρίαNatour Lab σε συνεργασία με το Δήμο Σφακίων και τηνυποστήριξη Φορέα Διαχείρισης Εθνικού Δρυμού Σαμα-ριάς και πραγματοποιήθηκε με την ευγενική χορηγία τηςναυτιλιακής εταιρίας ΑΝΕΝΔΥΚ, του καταστήματος αθλητι-κών ειδών AQUAFIT, της εταιρίας αθλητικών ειδών Sau-cony, της τυπογραφικής εταιρίας Velvet printing και της

εταιρίας παραγωγής φυσικού άψητου παστελιού Παστέ-λειον. Επίσης, δώρα και υλικά προσέφεραν τα καταστήμα-τα “Αρσινόη”-Χειροποίητα κοσμήματα, “Μικρό καράβι” -Βιβλιοπωλείο, Αλεξάνδρα Μαλλινάκη-είδη αλιείας, “Σκαλι-δακης-Cretan Knives”, “Ποδηλατοδρόμιο”, το “Ποδηλα-τάδικο του Αντώνη”, “Run on clouds”, το γυμναστήριοΠαλμός, η αγροτουριστική μονάδα Μηλιά, τα ξενοδοχείαCasa Delphino και Hanim,pension Protopapas, οι ξενώ-νες Αλώνια και Ανώπολη, τα δωμάτια “Φοινικας”, το Ki-bar- Μοναστήρι του Καρόλου, ο μελισσοκόμος ΑντώνηςΠαπαγιαννάκης, ο ξυλόφουρνος Δανδράκη, Terra Verve-εναλλακτικό και αλλυλέγγυο εμπόριο, τα οινοποιεία Ανώ-σκελη και Μανουσάκη και η εταιρία ζυθοποιίας ΕΛΙΞΗΑ.Ε. To φωτογραφείο Eyeland για την κατασκευή και προ-σφορά των επάθλων.

Ευχαριστούμε ιδιαίτερα το Κινηματογραφικό ΕργαστήριΧανίων για την βιντεοσκόπηση του αγώνα, τον Υβ για τονήχο και την μουσική και τους αθλητές Αγγελάκη Γιώργοκαι Χαιδεμενακη Μπάμπη για την πολύτιμη βοήθεια τους.Ευχαριστούμε επίσης θερμά όλους αυτούς που βοήθη-σαν αθόρυβα και συντέλεσαν στην διοργάνωση και ομαλήδιεξαγωγή του φετινού αγώνα Sfakia Vertical Run.

Τέλος, ένα μεγάλο ΜΠΡΑΒΟ σε όλους όσους διαγωνί-στηκαν και τερμάτισαν δοκιμάζοντας τα όρια και τις αντο-χές τους, σε ένα πραγματικά δύσκολο αγώνα στα βραχώ-δη και πανέμορφα μονοπάτια των Σφακίων. Ραντεβού καιτου χρόνου στο επόμενο SFAKIA VERTICAL RUN!

Sfakia vertical run

119 συμμετέχοντες χτύπησαν την καμπάνα της Αγίας Αικατερίνης

ΟΑγιος Νικήτας γιορτάστηκε στο Φραγ-κοκάστελο Σφακίων παρουσία πλήθουςπιστών. Μετά την πανηγυρική Θεία Λει-

τουργία και το πλούσιο παραδοσιακό κέρασμαπου ακολούθησε ξεκίνησαν στο γήπεδο τουχωριού οι καθιερωμένοι αθλητικοί αγώνες μετην ονομασία “Νικήτεια 2014” στους οποίουςσυμμετείχαν μικροί και μεγάλοι σε διάφορααθλήματα.

Οι εκδηλώσεις συνδιοργανώθηκαν από τονΔήμο Σφακίων, την Κοινωφελή Επιχείρηση, τονΠολιτιστικό Σύλλογο Καλλικράτη και τον Α.Γ.Σ.Σ.Σφακίων. Στον χαιρετισμό του ο δήμαρχος Σφα-κίων κ. Παύλος Πολάκης τόνισε ότι «Γι’ άλλη μιαφορά γιορτάσαμε την εορτή του Αγίου Νικήταπου είναι διπλή γιορτή καθώς ταυτόχρονα κάνου-με και τις αθλητικές εκδηλώσεις κάθε χρόνο ωςΔήμος Σφακίων οι οποίοι ξανααναβίωσαν το1991 - 92 και είναι συνέχεια αγώνων που έκα-ναν οι Σφακιανοί σε κρητικά αγωνίσματα εδώκαι πάρα πολλούς αιώνες που γίνονταν σε κείνητην αρχαία περιοχή.

Η συμμετοχή και φέτος στα αθλήματα είναιμεγάλη με παιδιά από τα σχολεία της επαρχίαςκαι Σφακιανών». Ιστορικά στοιχεία της παλιάςΕκκλησίας, αλλά και της αρχαίας πόλης, ανέφε-ρε στην ομιλία της η γεωπόνος κα Σοφία Σπλήνηυπογραμμίζοντας μεταξύ άλλων τα εξής: «Σήμε-ρα είναι η διπλή εορτή του Αγίου Νικήτα που ηρίζα της αποτυπώνεται βαθιά στους αιώνες, ότανστη θέση του μικρού ναού του Αγίου Νικήταυπήρχε μαρμάρινος αρχαίος βωμός αφιερωμέ-νος στον θεό Νικείο Απόλλωνα. Γύρω στον βωμόήταν απλωμένη η πόλη “Νικήτα” και οι κάτοικοίτης οργάνωναν θρησκευτικές και αθλητικές τελε-τές προς τιμή του θεού τους Νικείου Απόλλωνακαι ήταν παρόμοιες με τα Ίσθμια, τα Πύθια καιτα Νέμεα της υπόλοιπης Ελλάδας.

Στη θέση του βωμού αυτού είχε κτιστεί μια πα-λαιοχριστιανική βασιλική αφιερωμένη στον χρι-στιανό Άγιο Νικήτα. Οι κάτοικοι του “Νικήτα”διάλεξαν τον χριστιανό Άγιό τους και όπως φαί-νεται η επιλογή δεν ήταν τυχαία, Νίκαιος, Νική-τα, Άγιος Νικήτας. Στον χώρο που είμαστε σήμε-ρα αιώνες συνεχίστηκαν οι εκδηλώσεις προς τι-μήν του Αγίου Νικήτα». Υπεύθυνος γυμναστής εί-ναι ο κ. Εμμανουήλ Τζωρτζάκης.

ΝΙΚΗΤΕΙΑ 2014

FYLLO_149_Layout 1 10/28/14 11:31 PM Page 3

4 ΙΟΥΝΙΟΣ- ΙΟΥΛΙΟΣ- ΑΥΓΟΥΣΤΟΣ 2014

Διαμαρτυρία Δημάρχου και Δημοτικού Συμβουλίου Σφακίωνγια την απουσία αναφοράςστον Γ. Ξενουδάκη καιστους άλλους Σφακιανούςπρωταγωνιστές, στις εκδηλώσεις για την Ένωσηπου έγιναν στην Κρήτη

«Ο δήμαρχος Σφακίων Πολάκης Παύλος και το Δημο-τικό Συμβούλιο με αφορμή τις εορταστικές εκδηλώσειςπου έγιναν στην Κρήτη για την ένωσή της με την Ελλά-δα, θέλοντας να τιμή- σουν τη μνήμη όλων των ανώνυ-μων και επώνυμων Κρητικών, των φίλων της Κρήτηςπου χάθηκαν για την απελευθέρωσή της και την πολυπό-θητη ένωσή της με τον Εθνικό κορμό τη Μητέρα Ελλάδααποφάσισαν:

Επειδή σε όλες αυτές τις πανηγυρικές εκδηλώσειςτων επίσημων αντιπροσώπων της Κρήτης παραλείφθη-καν, πιθανό εξ αμελείας, να αναφερθούν οι Σφακιανοίαγώνες και οι πρωταγωνιστές τους, οφείλουμε έστω καιεκ των υστέρων, σεβόμενοι την ιστορία και τους προγό-νους μας, ενδεικτικά να αναφέρουμε:

Δασκαλογιάννης, Γεώργιος Ξενουδάκης και πολλοί άλ-λοι – επώνυμοι κα ανώνυμοι Σφακιανοί, οφείλουμε νατο επισημάνουμε. Αδυνατούμε να κατανοήσουμε τη δί-καιη αναφορά του ερχομού στην Κρήτη το 1841, στηνεπανάσταση Χαιρέτη, του αείμνηστου Αλέξανδρου Κου-μουνδούρου (1815 - 1885), ως εθελοντής για να συμ-παρασταθεί στους Κρήτες αγωνιστές να ελευθερωθούναπό τον Τούρκο κατακτητή και να ενωθεί η Κρήτη με τηΜητέρα Ελλάδα και να μην αναφερθεί ο Γεώργιος Ξε-νουδάκης, που είναι παγκοίνως γνωστό ότι τον Αλέξαν-δρο Κουμουνδούρο τον κάλεσε και τον συνόδευσε στηνΚρήτη ο επιστήθιος φίλος, συναγωνιστής και συμπολεμι-στής του, ο Γεώργιος Ξενουδάκης (1810 - 1888).

Σύμφωνα με την κα Αλιγιζάκη Στέλλα – φιλόλογο -ιστορικό, ο Αλέξανδρος Κουμουνδούρος ήταν υποστη-ρικτής της Μεγάλης Ιδέας. Από αυτά που γνωρίζουμεαπό το βιβλίο των λόγων του μεγάλου ήρωα και ευερ-γέτη των Σφακίων Γεωργίου Ξενουδάκη από διασταυ-ρωμένες ιστορικές πηγές – έγγραφα ντοκουμέντα, αλ-λά και πολλά άλλα δημοσιεύματα, αυτή η Μεγάλη Ιδέα,όραμα για μια μεγάλη Ελλάδα, γεννήθηκε και αναπτύχ-θηκε σε χρονική περίοδο πολύ προ του 1866, αλλάκαι αργότερα τόσο εντός της Βουλής των Ελλήνων όσοκαι σε πολλούς αγώνες εκτός Βουλής, σε όλη την Ελ-λάδα και το εξωτερικό, κυρίως από τον πρώτο Κρητικόβουλευτή στη Βουλή των Ελλήνων τον αείμνη στο Γε-ώργιο Ξενουδάκη.

Οφείλουμε να υπενθυμίσουμε ότι στην εν λόγω χρονι-κή περίοδο, ο πρωτοπόρος – πρωταγωνιστής των αγώ-νων, εκείνης της εποχής, Γεώργιος Ξενουδάκης, με δι-κά του έξοδα, ταξίδεψε για δύο ολόκληρους μήνες σεόλη την Ευρώπη, αλλά και τη Ρωσία, για να ενημερώσειπροσωπικά όλους τους ηγέτες της Ευρώπης και τον Αυ-τοκράτορα της Ρωσίας για το Κρητικό ζήτημα, όπωςαποκαλείτο τότε το πρόβλημα της Κρήτης, αλλά καιόλης της τότε υπόδουλης, ακόμη Ελλάδας και να ζητή-σει τη βοήθειά τους επ’αυτού. Οταν επέστρεψε στηνΑθήνα, θεώρησε απαραίτητο να ενημερώσει τον φίλοτου – δήμαρχο, όπου του περιγράφει τι είδε στην Ευρώ-πη και ότι το ταξίδι αυτό του κόστισε τέσσερις χιλιάδεςδραχμές. Ολοι γνωρίζουμε το πόσο άξιζαν οι 4.000δραχμές τότε. Αυτό και μόνο είναι αρκετό για να κάνου-με σωστή εκτίμηση του πάθους και της αγωνίας που εί-χε ο Γ. Ξενουδάκης για την απελευθέρωση της Κρήτηςκαι της Ένωσής της με τον Εθνικό κορμό.

Ελπίζουμε ότι στις όποιες άλλες εκδηλώσεις για εορ-τασμούς της Ένωσης της Κρήτης με την Ελλάδα, δεν θαεπαναληφθεί η εγκληματική παράλειψη αναφοράς τωνσυμβόλων των Σφακίων (Δασκαλογιάννης και Γ. Ξενου-δάκης) στους αγώνες της Κρήτης, αλλά έστω και αργο-πορημένα, θα δημοσιευθούν οι οφειλόμενες στους προ-αναφερόμενους, τιμές και ευχαριστίες των αρμοδίωνοργάνων και υπηρεσιών της Κρήτης, γιατί όχι και όληςτης Ελλάδας.

Ο δήμαρχος Σφακίων Πολάκης Παύλος

Ο πρόεδρος και τα μέλη του Δ.Σ. Σφακίων»

Ο συνωστισμός της Σμύρνης και ο Γεώργιος Ξενουδάκης

Ο ι Έλληνες πρόσφυγες από τη Μι-κρά Ασία που διώχτηκαν, δεν έπα-θαν κάτι κακό. Ήταν πολλοί στην

ακτή. Μαζεύτηκαν πολλοί και δεν χωρού-σαν. Ήταν ένας συνωστισμός ανθρώπων,μπορούμε να το δούμε και οπουδήποτεαλλού…. Η γενοκτονία των Ποντίων, σεελεύθερη έκδοση, ήταν κάτι που έγινε καιπέρασε. Δεν το παίρνουμε μαζί μας.

Αυτά είναι μερικά από τα λόγια πολιτικώνπροσώπων στη σύγχρονη Ελληνική Βουλή,εκφράζοντας απροκάλυπτα την επιθυμίακάποιων για την παραχάραξη της Ιστορίαςτου Γένους, τη διαστρέβλωση της ιστορικήςμνήμης του Έθνους, υποθηκεύοντας τηνεθνική συνείδηση των επόμενων γενεώνκαι εξυπηρετώντας ιδιοτελείς, μικροϊδεολο-γικοπολιτικούς σκοπούς ή, ακόμαη χειρότε-ρα, τους σκοπούς των εντολέων τους.

Όπως καλά καλά γνωρίζουν κυρίως οιακαδημαϊκοί ιστορικοί, η παραχάραξη τηςΙστορίας είναι «συνώνυμη» ή «ισότιμη» μετην παράλειψη ή την προβολή της μισήςΙστορίας. Λαμβάνοντας υπ’ όψιν αυτό το δε-

δομένο, προκύπτει και ο τίτλος του άρθρου,ταυτίζοντας την παραποίηση των ιστορικώνγεγονότων στη Σμύρνη με την, σε τοπικόεπίπεδο, παράλειψη του Σφακιανού Γεωργί-ου Ξενουδάκη από το σύγγραμμα «Κρήτη-Ελλάδα 1913-1013» που εκδόθηκε πρό-σφατα και το οποίο, ανάμεσα στις 302 σελί-δες του δεν έκρινε άξιο αναφοράς, έναναπό τους μεγαλύτερους, αν όχι τον μεγαλύ-τερο πρεσβευτή των Κρητικών Αγώνων γιατην Ένωση.

Σας παραθέτω ένα απόσπασμα από τουςεκατοντάδες λόγους του, στη Βουλή καιστο Εξωτερικό: «Πρεσβεύω ότι η Ελευθέ-ρα Ελλάς, η ελευθερωθείσα, οφείλει ναδράσει υπέρ της απελευθερώσεως καιταύτης [της Κρήτης]. Ελλάς ειρηνική είναιάρνησις του παρελθόντος, απομόνωσιςταύτης εκ της Μεγάλης Ελλάδος, διαμελι-σμός του Ελληνισμού (…) Μόνη η Κρήτησυνεχώς υπενθυμίζει ενόπλως την καταγω-γήν και αποστολήν του Ελληνισμού. Ηγε-μών των τριών ηπείρων, κατά τον Αριστοτέ-λην. Εζήτησεν επαναστατούσα και την ηγε-μονίαν της απελευθερώσεως των δούλων

Ελλήνων, αλλά δεν την ηκολούθησαν». Κα-τά συνέπεια των ανωτέρω, θα επιθυμούσα-με να υποβάλουμε στη συγγραφική ομάδα,τους προλογίσαντες και στους εκδότες τουσυγκεκριμένου έργου, το ερώτημα, ποιασκοπιμότητα κρύβεται πίσω από την παρά-λειψη του ονόματος του Γεωργίου Ξενου-δάκη, απορρίπτοντας ταυτόχρονα το κατ’εμάς απίθανο σενάριο της ιστορικής άγνοι-ας, ολέθριας αν διακρίνει αυτούς που δι-δάσκουν την Ιστορία.

Συνεχίζοντας, οφείλουμε να υπενθυμί-σουμε ότι η διδαχή της Ελληνικής Ιστορίαςείναι ο μόνος δρόμος που οδηγεί στην άμ-βλυνση των όποιων ψευτοπολιτικών καιψευτοϊδεολογικών διαφορών που ταλανί-ζουν το έθνος αιώνες τώρα. Είναι ο μόνοςδρόμος που οδηγεί στη συμπόρευση τουέθνους και ο δρόμος που του δίνει το δι-καίωμα συμμετοχής στη μελλοντική Ιστορία.

Βοτζάκης Παύλος Δημοτικός Σύμβουλος

Δήμου Σφακίων Προϊστάμενος Ταχυδρομείου

Χώρας Σφακίων

Κόψτε με ψαλίδι πάνω στη διακεκομμένη

FYLLO_149_Layout 1 10/28/14 11:05 PM Page 4

5ΙΟΥΝΙΟΣ- ΙΟΥΛΙΟΣ- ΑΥΓΟΥΣΤΟΣ 2014

ΟΡΚΩΜΟΣΙΑ ΣΤΟΝ ΔΗΜΟ ΣΦΑΚΙΩΝ

ΕρΓΑ ΑΝΑΠΛΑΣηΣ ΣΤΟΝ ΔηΜΟ ΣΦΑΚΙΩΝ

Προεξάρχοντος του μητροπολίτη Λάμπης, Συ-βρίτου και Σφακίων, κ. Ειρηναίου, παρουσίατου αρχιερατικού επιτρόπου του Δήμου Σφα-κίων πρωτοπρεσβύτερου Αθανασίου Κουκουνά-ρη, και άλλων κληρικών, ορκίστηκε, στις 28-8-2014, στο κτήριο του μουσικοχορευτικού συλ-λόγου “Τα Σφακιά”, στη Χώρα Σφακίων, Δημοτι-κή Αρχή.

Μιλώντας στους δημοσιογράφους, ο Δήμαρ-χος Παύλος Πολάκης υπογράμμισε ότι «σήμεραορκιζόμαστε ξανά μετά την επανεκλογή μας μετο ιστορικά υψηλό ποσοστό του 96,5% που εί-ναι μία μεγάλη επιβεβαίωση του έργου πουπράξαμε τα προηγούμενα 3,5 χρόνια για να ανε-βάσουμε τον Δήμο και τα Σφακιά, από την αφά-νεια που είχαμε πέσει τα προηγούμενα χρόνιακαι να τον βάλουμε στο δρόμο της προόδου.Συλλογικά επεξεργαστήκαμε ένα σχέδιο τοοποίο και υλοποιήσαμε και θα συνεχίσουμε ναυλοποιούμε και την πενταετία που έρχεται».

Αναφερόμενος στο μέχρι τώρα έργο της Δη-μοτικής Αρχής, σημείωσε ότι «καταφέραμε ναφτιάξουμε δύο Πολυδύναμα Περιφερειακά Ια-τρεία, δημιουργήσαμε δημοτικό φροντιστήριο,εξασφαλίσαμε βασικές υποδομές που δεν τις εί-χαμε από δίκτυα ύδρευσης, αποχέτευσης, γρή-γορου ιντερνετ, δρόμων και πάρα πολλά άλλα

πράγματα δημοτικών υποδομών τα οποία βοή-θησαν και έπεισαν τον κόσμο ότι αυτά που λέμετα εννοούμε και είμαστε διατεθειμένοι να τα κά-νουμε». Όσο για τα σχέδιά του για το μέλλον οκ. Πολάκης υπογράμμισε: «Με καινούργια δύνα-μη λοιπόν μετά και από αυτό το θριαμβευτικόποσοστό της επανεκλογής συνεχίζουμε στο δρό-μο που έχουμε χαράξει. Τα μεγάλα έργα της

επόμενης περιόδου θα είναι οι βιολογικοί καθα-ρισμοί σε όλο το μήκος της επαρχίας. Θα ολο-κληρώσουμε το πρόγραμμα των αναπλάσεων σεκάθε γειτονιά οικισμού του Δήμου Σφακίων, συ-νεχίζοντας και τα προγράμματα τα καινούργιατων αναπλάσεων, που θα προβλέπει το νέο τοπι-κό επιχειρησιακό πρόγραμμα από την Περιφέ-ρεια Κρήτης. Θα ολοκληρώσουμε την ανάπλαση

του φρουρίου του Φραγκοκάστελου και θα προ-χωρήσουμε στη δημιουργία μίας μεγάλης λιμνο-δεξαμενής για την άρδευση του οροπεδίου τουΑσκύφου και την παραγωγική ανασυγκρότησητης περιοχής. Θα συνεχίσουμε τη στήριξή μαςστην κοινωνία εδώ και μέσα από τις υποδομέςυγείας που έχουμε δημιουργήσει και στηρίζουμεκατά ένα μεγάλο μέρος μέσα από ιδίους πόρουςτου Δήμου και το δημοτικό φροντιστήριο και πι-στεύουμε ότι μετά 4 – 5 χρόνια θα έχουμε μιαάλλη εικόνα εδώ στα Σφακιά, όπως και τώραέχουμε διαφορετική σε σχέση με αυτή που ήτανπριν 3,5 χρόνια». Μετά την τελετή, τους καλε-σμένους στη ορκωμοσία δεξιώθηκε ο Δήμος.

Στο πρώτο Δημοτικό Συμβούλιο ορίστηκανοι δύο Αντιδήμαρχοι, ο Μανούσος Χιωτάκηςκαι ο Γιώργος Πρωτοπαπαδάκης, καθώς και οΠρόεδρος του Δημοτικού Συμβουλίου, Πέ-τρος Σοφούλης, έγιναν οι προγραμματικές δη-λώσεις και κατανεμήθηκαν αρμοδιότητεςστους Συμβούλους. Στην Αναπτυξιακή του Δή-μου, Πρόεδρος ορίστηκε ο Νεκτάριος Μπού-χλης και Αντιπρόεδρος, ο Γιώργος Καρκάνης.Να ευχηθούμε στους ορκισθέντες, Δήμαρχο,Συμβούλους και Τοπικούς Προέδρους, καλήδύναμη στο δύσκολο έργο που επωμίζονται,ομόνοια και πρόοδο.

1) Κατασκευή τοιχίου στην παραλία των Λάκκων Σκαλωτής για προστασία απο τη διά-βρωση της ακτής, στη φωτό φαίνεται το ένα μέρος 2) κατασκευή γέφυρας στη δια-σταύρωση προς Λακκους. Αγία Μαρίνα απο τον επαρχιακό στο χείμαρρο της Σκαλω-της 3) περιοχή Φοίνικας

Η ανάπλαση στη Ρίζακαι στον Κάμπο στηνΑνώπολη (μετα τηνολοκλήρωση του πε-τρόκτιστου τοιχίουπρος Αγ Αικατερίνη μή-κους 510 μέτρων)προχωρεί με γοργούςρυθμούς. Εγιναν οιπροπαρασκευαστικέςεργασίες (αποξέσειςασφάλτου, γκρεμίσματαπαλιών τοίχων κ.λπ.)

Σκαλωτη, Αγ. Νεκτάριος. Οι αναπλάσεις προχωρούν (έγιναν οι εκσκαφές, αλλάχτηκαν δίκτυα ύδρευσης, μπήκαν τα τσιμέντα τελεί-ωσαν σχεδόν τα τοιχία και τα περίκλειστα συνεχίζεται η πλακόστρωση

FYLLO_149_Layout 1 10/28/14 11:05 PM Page 5

6 ΙΟΥΝΙΟΣ- ΙΟΥΛΙΟΣ- ΑΥΓΟΥΣΤΟΣ 2014

Σ τα βήματα του Έντισον, πέν-τε μικρές ερευνήτριες απότα Χανιά, ηλικίας μόλις 15

ετών, με την εργασία τους «Λαμπτή-ρες πυρακτώσεως: είδος προς εξα-φάνιση», κέρδισαν την πρώτη θέσηστο συνέδριο του ευρωπαϊκού προ-γράμματος Chain Reaction (αλυσι-δωτή αντίδραση) και εκπροσώπησαντην Ελλάδα στο Πανευρωπαϊκό Συ-νέδριο που πραγματοποιήθηκε στοSheffield της Αγγλίας, από τις 12έως τις 14 Μαΐου 2014.

Η Νικολέτα, η Τριανταφυλλιά, η Άλ-κηστη, η Μαρίνα και η Άννα Μαρία,μαθήτριες στο 4ο Γενικό Λύκειο Χα-νίων, με συντονίστρια την καθηγήτριαφυσικής κ. Μαρία Ράπτη, ήσαν τα μέ-λη της ομάδας «ΝΤΑΜΑ» που για 5μήνες εργάστηκαν πραγματικά ως μι-κροί ερευνητές παρουσιάζοντας μιαάρτια επιστημονική εργασία.

Η συμμετοχή στο πρόγραμμα, η εργασία και οι διακρίσεις

Το Chain Reaction είναι ένα ευρω-παϊκό τριετές πρόγραμμα που συντο-νίζει το Sheffield Hallam Universityστη M. Βρετανία και στο οποίο συμ-μετέχει το Τμήμα Χημείας του Πανεπι-στημίου Κρήτης. Φιλοδοξία του προ-γράμματος είναι να εκπαιδεύσει μα-θητές για την πραγματοποίηση ερευ-νητικών εργασιών σε ομάδες (pro-jects). Οι μικροί ερευνητές, στουςοποίους απευθύνεται, ακολούθησαντον τρόπο δουλειάς ενός επιστήμονα,σε όλα τα στάδια της: έθεσαν ερωτή-ματα, μελέτησαν τη βιβλιογραφία, συ-νεργάστηκαν με άλλες ομάδες, έκα-ναν υποθέσεις τις οποίες στη συνέ-χεια έλεγξαν και, τέλος, δημοσιοποί-ησαν τα αποτελέσματά τους

Το σχολείο συμμετείχε στο πρό-γραμμα Chain Reaction με 8 ομά-δες, αποτελούμενες από 40 συνολι-κά μαθητές. Στο project της κ. Ράπτησυμμετείχαν 4 ομάδες με συνολικά

19 μαθητές οι οποίοι ανέλαβαν, μέσααπό μια προτεινόμενη λίστα θεμάτων,να πραγματοποιήσουν την εργασία«Πράσινο Φως». Οι 4 ομάδες ανέλα-βαν να ερευνήσουν διαφορετικά είδηλαμπτήρων και έπειτα, έχοντας χτίσειτο θεωρητικό υπόβαθρο, ακολούθη-σε η σύνταξη του ερωτηματολογίου.Στόχος ήταν να διερευνηθεί η στάσητων πολιτών σε ζητήματα προστασίαςτου περιβάλλοντος και ανακύκλωσης,οι πεποιθήσεις και γνώσεις για τουςλαμπτήρες εξοικονόμησης ενέργειαςαλλά και να διαπιστωθεί αν οι κατα-ναλωτές:• διαχωρίζουν τους λαμπτήρες σε

εξοικονόμησης ενέργειας και πυ-ρακτώσεως

• γνωρίζουν τους λαμπτήρες φθορι-σμού και τον τρόπο ασφαλούς αντι-κατάστασής τους

• γνωρίζουν τους λαμπτήρες LED• προτιμούν τους λαμπτήρες φθορι-

σμού ή τους LED και • γιατί ανακυκλώνουν τους λαμπτήρες

Όλες οι ομάδες που συμμετείχανστο συνέδριο είχαν πολύ καλό επίπε-δο παρουσιάσεων. Εκτός από τηνομάδα ΝΤΑΜΑ, που ήταν η νικήτριαομάδα, από τις 8 συνολικά ομάδεςπου αρίστευσαν οι 4 προέρχονταναπό το 4ο Γενικό Λύκειο Χανίων!

Οι πέντε ντάμες της ομάδας "ΝΤΑΜΑ"Αναζητώντας τη φυσική στην κοινω-

νία και το περιβάλλον, οι πέντε ντά-μες βγήκαν στο δρόμο, ακολουθών-τας δειγματοληπτική μέθοδο, και μοί-ρασαν ερωτηματολόγια για να αποτυ-πώσουν τη στάση των πολιτών, ωςπρος την προστασία του περιβάλλον-τος και την ανακύκλωση. Εργάστηκανατέλειωτες ώρες επικοινωνώντας μέ-σω blog που δημιουργήθηκε ειδικάγια αυτό το σκοπό και, όταν συγκέν-τρωσαν τα στοιχεία τους και κατέλη-

ξαν σε αποτελέσματα, τα δημοσιοποί-ησαν στο συνέδριο του Chain Reac-tion, ακολουθώντας πιστά το πρωτό-κολλο επιστημονικών συνεδρίων.

Η διαδικασία φαίνεται πρωτόγνω-ρη, όμως μέσα από αυτήν και τηνεπαφή τους με ένα νέο τρόπο διδα-σκαλίας των φυσικών επιστημώνβασισμένο στην πρακτική της διε-ρευνητικής και συνεργατικής μάθη-σης, οι μικρές ερευνήτριες ανέπτυ-ξαν, εκτός από δεξιότητες και μιαδιαφορετική οπτική για τη μάθησηκαι τη γνώση.

Σημειωτέον ότι δύο από τα κορί-τσια είναι από τα Σφακιά, η Τριαντα-φυλλιά Ψαρουδάκη και η Άννα –Μα-ρία Παπασηφάκη. Για την συντοπίτισάμας Τριανταφυλλιά, όλη η διαδρομήήταν ένα ταξίδι στο οποίο ανακάλυπτεσυνεχώς καινούρια πράγματα:

«Στην αρχή μου είχε φανεί πολύενδιαφέρον που επικοινωνούσαμε

και συνεργαζόμασταν μέσω e-mail,του blog κτλ», επιβεβαιώνοντας τηνκαθηγήτριά της κ. Ράπτη που τονίζειότι αυτή η εξ αποστάσεως συνεργα-σία και έρευνα θα πρέπει να καλ-λιεργηθεί στα παιδιά που ασκούνταιστη διερευνητική μάθηση και μόνατους πια, μέσω κάποιων κατευθύν-σεων, ψάχνουν και μπορούν νααπαντάνε σε ερωτήματα που τα ίδιαθέτουν. Στη συνέχεια, λέει η Τριαν-ταφυλλιά, «γνωριστήκαμε κοινωνικάμε τα παιδιά, συνεργαστήκαμε καιμάθαμε πολλά πράγματα, όλες μα-ζί», τονίζοντας ότι μέσα από όλη αυ-τήν την εμπειρία και την παρουσία-ση στο συνέδριο, έμαθαν να δου-λεύουν ομαδικά.

«Εγώ ήμουν θεωρητικής κατεύθυν-σης και ήμουν έξω από τα νερά μου,όμως άλλαξα γνώμη για τα θετικά μα-θήματα, είναι πιο ενδιαφέροντα, άμαψάξεις και τα δεις καλλίτερα είναι πο-λύ όμορφα», λέει η Άννα–Μαρία Πα-πασηφάκη

Η καθηγήτρια κα Ράπτη τόνισε:«Αυτή η διαδικασία έδωσε και σε μέ-να μια διαφορετική οπτική και έμαθα,ως φυσικός, ήταν κάτι και για μένακαινούργιο, που με βελτίωσε και μέ-να ως καθηγήτρια». Και συμπλήρωσε:«Όπως όλα έδειξαν και τα αποτελέ-σματα της ερευνητικής τους προσπά-θειας, ο κόσμος δεν είναι ενημερω-μένος για την ανακύκλωση και τηνασφαλή αντικατάσταση των λαμπτή-ρων, όμως έχει πειστεί για το οικονο-μικό και περιβαλλοντικό όφελος τηςεξοικονόμησης ενέργειας».

Στον διαγωνισμό έλαβαν μέρος δώ-δεκα χώρες: Αγγλία, Βουλγαρία, Γαλ-λία, Γερμανία, Γεωργία, Ελλάδα, Ιορ-δανία, Ιρλανδία, Ιταλία, Σλοβακία,Σλοβενία, Τουρκία. Πρώτη αναδείχθη-κε η Βουλγαρία, δεύτερη η Γεωργίακαι στην τρίτη θέση ισοβάθμησαν ηΕλλάδα και η Αγγλία. Σε όλα τα παιδιάευχόμαστε καλή πρόοδο. Μας κάνουνπερήφανους.

Πέντε μαθήτριες από τα Χανιά έδωσαν τα «φώτα» τους στην Ευρώπη

Επιτυχίες Σφακιανόπουλων στα Ανώτερα και Ανώτατα

Εκπαιδευτικά Ιδρύματα της χώρας • Γεωργεδάκη Ευαγγελία του Αντωνίου, Πανεπιστήμιο Kρήτης, Επιστήμη Ηλεκτρονι-

κών Υπολογιστών, στο Ηράκλειο.• Γλυμενάκης Μανούσος του Κων/νου, Πολυτεχνείο Κρήτης, Σχολή Ηλεκτρονικών

υπολογιστών και Μηχανικών υπολογιστών, στα Χανιά.• Γλυνιαδάκη Αντωνία του Γεωργίου, Πανεπιστήμιο Kρήτης, Τμήμα ψυχολογίας, στο

Ρέθυμνο.• Κοντορινάκη Μαρία του Ανδρέα, Πανεπιστήμιο Kρήτης, Τμήμα φιλολογίας, στο Ρέ-

θυμνο.• Δαμανάκη Ευαγγελία του Ιωσήφ, ΤΕΙ Πελοποννήσου, Σχολή Τεχνολόγων Γεωπόνων.

Τα παραπάνω παιδιά φοιτούσαν στο Λύκειο Σφακίων που είχε επιτυχία 90%, ευχαρι-στούμε τα παιδιά, τους καθηγητές του Λυκείου και τους καθηγητές του δημοτικούφροντιστηρίου για την πρόοδό τους. • Καρκάνη Μιράντα του Γεωργίου, πέτυχε πρώτη στη Σχολή Αρχιτεκτονικής Εσωτερι-

κού Χώρου του ΤΕΙ Αθηνών. • Ζακυνθινάκη Μαριλένα του Ιωάννη, πέτυχε στη Σχολή Συντήρησης Αρχαιοτήτων και

Έργων Τέχνης, στο ΤΕΙ Αθηνών. • Κώττας Βασίλειος του Στυλιανού και της Αντιγόνης, το γένος Μπολιώτη, πέτυχε

στη Νομική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών, στο Τμήμα Πολιτικής Επιστήμης καιΔημόσιας Διοίκησης.

• Παπαδομαρκάκη Αμαλία του Πέτρου, πέτυχε στη Νομική Σχολή του ΠανεπιστημίουΑθηνών.

• Βίγλης Ρούσσος του Νεκτάριου, πέτυχε στο Γεωπονικό Πανεπιστήμιο Αθηνών, στοΤμήμα Ζωικής Παραγωγής και Υδατοκαλλιεργειών. Ευχόμαστε σε όλα τα παιδιά καλή πρόοδο.

Βουβάς Σφακίων, 30 ΑυγούστουΓιορτή της Τίμιας Ζώνης

Μεγάλη γιορτή για την επαρχία μας. Στον ΙερόΝαό τελέστηκε αρχιερατική λειτουργία, προεξάρ-χοντος του μητροπολίτη Σφακίων, Σιβρίτου καιΑγίου Βασιλείου, κυρίου Ειρηναίου. Πλήθος πι-στών συγχωριανών, συνεπαρχιωτών, αλλά καιαπό άλλες επαρχίες, ήρθαν να προσευχηθούνστη χάρη της και να συνεορτάσουν μαζί μας.

Ίδρυση πολιτιστικού συλλόγου ΑσφένδουΤο βράδυ της ίδιας μέρας, στον προαύλιο χώρο

του νηπιαγωγείου Βουβά Σφακίων, γιορτάστηκε,σε μια υπέροχη βραδιά, η έναρξη λειτουργίας τουπολιτιστικού συλλόγου Ασφένδου «Η Αλληλεγ-γύη». Από το όνομα του συλλόγου και τη θέρμη

των παιδιών που συμμετέχουν στο νεοσύστατο δι-οικητικό συμβούλιο καταλαβαίνει κάποιος τονσκοπό που θα υπηρετήσει. Παιδιά προοδευτικά,εργατικά και ευγενικά. Τους ευχόμαστε καλή δύ-ναμη και πρόοδο στο εγχείρημά τους που το έχειτόσο ανάγκη ο τόπος μας. Το Δ.Σ. της «Αλληλεγ-γύης» αποτελούν οι εξής: Χρήστος Καγιαδάκης, Πρόεδρος, Γεώργιος Σφηνιαδάκης, Αντιπρόεδρος, Ανδρέας Χομπιτάκης, Ταμίας, Γιάννης Γιανουλάκης, Γραμματέας,Σήφης Σφηνιαδάκης, Στέλιος Περράκης και Μανούσος Χιωτάκης, μέλη.

FYLLO_149_Layout 1 10/28/14 11:05 PM Page 6

7ΙΟΥΝΙΟΣ- ΙΟΥΛΙΟΣ- ΑΥΓΟΥΣΤΟΣ 2014

Δεν είχανε φυλάκιο οι νεοβάρ-βαροι του Χίτλερ στον Καλλι-κράτη, όταν ζούσαμε τη μαύ-

ρη κατοχή τους, και οι Καλλικρατια-νοί αισθάνονταν σαν ημιελεύθεροι,όμως για να κάνουνε το χωριό ολο-καύτωμα βρήκανε τα παρακάτω αίτια:

Γράφει ο Κανάκης Γερωνυμάκης

1) Στο Φραγκοκάστελο, που ήτανείδια κοινότητα, είχαν φυλάκιο οι Γερ-μανοί και κάποια φορά θέλανε κάθεβράδυ δύο άντρες μαζί τους όμηρουςγια ασφάλειά τους. Οταν είχανε τονΔημήτριο Καούδη, του δώσανε έναδοχείο για να πάει να τους φέρει νε-ρό. Αυτός όμως δεν τους έφερε νερό,μα πέταξε το δοχείο και εδραπέτευσε.Για να υποτάσσεται απόλυτα ο κόσμοςστις εντολές τους εκάψανε το σπίτιτου στον Καψοδάσος και αφού ξέρανεπως είχε και στον Καλλικράτη θερινόσπίτι πήγανε να το κάψουνε και αυτό.Μα ο αδελφός του Δημήτρη Αθανά-σιος Καούδης τους άρχισε στους πυ-ροβολισμούς πριν βάλουνε φωτιά καιαυτοί τρομοκρατημένοι το βάλανε σταπόδια και εγκαταλείψανε στην αυλή ταόπλα τους, τα πηλίκιά τους και τα κιά-λια τους. Ο τότε πρόεδρος της Κοινό-τητας πήγε και τα μάζεψε και τους ταπαράδωσε στο Φραγκοκάστελο. Δενέκαναν τότε κακό.

2) Πολύ κοντά στον Καλλικράτη εί-ναι το σπίτι του Α. Παπαδάκη στονΒουρβουρέ που εκεί κάνανε τηνπρώτη επαναστατική οργάνωσηΑ.Ε.Α.Κ. (Ανωτάτη Επιτροπή ΑγώνοςΚρήτης). Το μάθανε οι Γερμανοί καιτορπιλίσανε το σπίτι αυτό.

3) Κοντά στον Καλλικράτη είναι ταΤσιλίβδικα, το μέρος που συνεπλάκη-σαν οι Γερμανοί με το αντάρτικο τουΠαντουβά και

4) Οι νέοι του Καλλικράτη συχνάκάνανε σκοποβολή στο Καλλικρατια-νό Δάσος, μα οι πυροβολισμοί ακού-γονταν από το φρούριο του Ακονέ.

Στις 6 Οκτωβρίου του 1943 εισβά-λανε στον Καλλικράτη 2.000 Γερμα-νοί. Φτάσανε την ίδια ώρα από 4 δια-φορετικά σημεία. Από του Σταυρούτο Σελί, από τ’ Ασφένδου, από τοΚαλλικρατιανό φαράγγι και από τιςΧωρεύτρες από μεριά τ’ Ασκύφου.

Την πρώτη μέρα φτάσανε απόγευ-μα και δημιουργήσανε πανδαιμόνιομε πυροβολισμούς, πολυβολισμούςκαι με βολές όλμων για να τρομοκρα-τήσουν τον κόσμο. Απαγορέψανε τηνέξοδο από το χωριό και δηλώσανεπως όποιον δούνε να επιχειρεί να φύ-γει, θα τον σκοτώνουνε. Οι άντρεςφεύγανε κρυφά και πηγαίνανε στοδάσος, μα επειδή είχανε ανάγκες ξα-ναμπαίνανε και ξαναβγαίνανε κρυφά.

Την επόμενη μέρα, 7 Οκτωβρίουσυνεχίσανε να πυροβολούνε μα πα-ράλληλα αρχίσανε τις λεηλασίες καιπαίρνανε ό,τι πολύτιμο βρίσκανε.Ακόμα και τρόφιμα (τυριά, μέλιακ.ά.). Με φορτηγά ζώα μεταφέρανε50 φορτία στα Μυριοκέφαλα πουήτανε το πιο κοντινό μέρος που ερχό-τανε αυτοκίνητο. Ούτε τις εκκλησίες

δεν σεβάστηκαν και του παπά τα άμ-φια τα σκόρπισαν στο βουνό.

Την 8η του μηνός άρχισαν να σκο-τώνουνε και πρώτα σκοτώσανε δυοάνδρες που τους είχανε βρει στηνεπισκοπή και τους πήρανε για οδη-γούς. Ο ένας από τους δυο ήτανεαπό τ’ Ασκύφου, για τον άλλο ποτέ δεμάθαμε τα στοιχεία του. Στη συνέχειαμαζεύανε τους άντρες χωριστά απότην κάθε γειτονιά, μα τελικά τους μα-ζέψανε όλους στην Πάνω Ρούγα,στην Παναγία.

Είχανε εκεί 17 άντρες για εκτέλε-ση, μα τον ένα τον απαλλάξανε επει-δή ήτανε ανάπηρος του αλβανικούμετώπου και μετά πηγαίνανε τουςυπόλοιπους στη συνοικία Πιπιλίδα γιατουφέκισμα. Στη διαδρομή ένας άν-τρας κατάφερε εκεί που διακλαδίζε-ται ο δρόμος και χώθηκε χωρίς νατον πάρουνε χαμπάρι. Δεκαπέντε άν-τρες τουφεκίσανε σε ένα ερείπιοστην Πιπιλίδα, ενώ είχανε σκοτωμέ-νους σποραδικά άλλους πέντε. Στις 8Οκτωβρίου σκοτώνανε, λεηλατούσα-νε και καίγανε τα σπίτια. 120 σπίτια

είχε το χωριό και μόνο 20 διαφύγανετον εμπρησμό, όχι όμως και τη λεηλα-σία. Οταν φεύγανε οι Ναζί, στο Καλλι-κρατιανό Φαράγγι, τους πυροβόλη-σαν ο Σπύρος Γιάνναρης, ο ΣτρατήςΜανουσέλης και ο Μανώλης Μπελι-βάνης, μα δεν σκότωσαν κανένα.

Στις 9 του μηνός ξαναγύρισαν οιΓερμανοί στον Καλλικράτη. Βρήκανεμόνο γυναίκες και παιδιά και τουφεκί-σανε εννέα γυναίκες. Μια γυναίκακρατούσε τα χρυσαφικά της και αφούδεν τα έδινε με προθυμία τη σκοτώσα-νε και όταν ο σκύλος της έγλειφε τοαίμα, σκοτώσανε και τον σκύλο. Τελι-κά σκοτώσανε 20 άντρες και 9 γυναί-κες. Είκοσι άτομα ήτανε υπολείμματααπό τους σκοτωμούς και από την απο-μάκρυνση των κατοίκων και τους πή-ρανε και τους πήγανε με τα πόδια στ’Ασκύφου και από εκεί στα Χανιά μεαυτοκίνητα, όπου στέγασαν τους μι-σούς στου Παΐζη την κλινική και τουςάλλους στις φυλακές της Αγιάς καιανέθεσαν την επιτήρησή τους στην ελ-ληνική χωροφυλακή. Υστερα από λίγοκαιρό τους απελευθέρωσαν.

Για πολλούς από τους κατοίκουςτου Καλλικράτη η μόνη ιδιοκτησία πουτους έμεινε ήτανε τα ρούχα που φο-ρούσανε, όταν το σκάσανε από το χω-ριό τους. Τους ανθρώπους τους εσκο-τώσανε, τα σπίτια τους πρώτα τα λεη-λατήσανε και μετά τα κάψανε και απότα ζώα τους πήρανε 20 βόδια και 30χοίρους. Επιβίωσαν από δικούς καιφίλους στα γειτονικά χωριά. Στα γειτο-νικά χωριά δε σκοτώσανε ανθρώπουςμα τα σπίτια τα λεηλατήσανε σε ικανόβαθμό. Μολονότιι ο Καλλικράτης έπα-θε πανωλεθρία σε έμψυχο και σεάψυχο υλικό, στο περιοδικό του“ΕΘΝΟΥΣ” “Ιστορία”, που αναφέρον-ται εκατοντάδες μαρτυρικά χωριά,δεν αναφέρεται καθόλου. Φυσικά δενφταίει το “ΕΘΝΟΣ”, μα οι Καλλικρα-τιανοί και γενικότερα οι Σφακιανοίπου δεν ξέρουνε την παροιμία ότι“όποιος δε μιλά τον θάβουνε”.

Το ολοκαύτωμα του Καλλικράτη το 1943Εκτελεσθέντες άντρες

στον Καλλικράτη στην εξόρμηση του 1943:

Γεώργιος Μιχ. Μανουσέλης(τ. ενωματάρχης)Μανώλης Γ. Μανουσέλης (γιος του προηγούμενου)Μανούσος Ν. ΜανουσέληςΜανούσος Γ. ΜανουσέληςΕυστράτιος Γ. ΜανουσέληςΡούσος Γ. ΓανταδάκηςΣπύρος Χρ. ΧαιρέτηςΝικόλαος Εμμ. ΧαιρέτηςΕυστράτιος Μιχ. ΧαιρέτηςΜανούσος Αναγν. ΒουγιούκαλοςΙωάννης Ευστρ. ΣηφοστρατουδάκηςΕμμανουήλ ΚωνσταντουδάκηςΑλέξανδρος ΒουγιούκαλοςΝικόλαος ΧοιρογιαννάκηςΓεώργιος Καντήρος (Μουστάκος)Μανούσος Γ. ΒουγιούκαλοςΠαύλος Εμμ. ΠολάκηςΙωάννης ΛυκάκηςΜάρκος Μαρκουτσάκης

Ενας ξένος που τον πήρανε απότην Επισκοπή οι Γερμανοί τουοποίου αγνοούμε τα στοιχεία του.

Γυναίκες εκτελεσθείσες από τουςΓερμανούς στον Καλλικράτη:

Ζαμπία Ιωσήφ ΠαπαδόσηφουΕλένη ΠολάκηΞανθίππη ΚαντήρουΑγγελική ΓανταδάκηΑθηνά ΤσιβολεδάκηΜαρία ΧαιρέτηΑικατερίνη ΓιαννακάκηΕυαγγελία ΤσιβολεδάκηΦανή Βλαχάκη

Η Φανή Βλαχάκη ήταν 80 χρό-νων ανάπηρη, μα οι νεοβάρβα-ροι του Χίτλερ δεν της κάνανεχάρη.

Παρουσία αρκετού κόσμου πραγματοποιήθη-κε από τον Δήμο Σφακίων και τον ΠολιτιστικόΣύλλογο “Καλλικράτης”, στον Καλλικράτη, τοηρωικό χωριό των Σφακίων, εκδήλωση μνήμηςγια τους εκτελεσθέντες και την καταστροφήτου χωριού από τα στρατεύματα κατοχής, τονΟκτώβρη του 1943, με επιμνημόσυνη δέησηστο Ηρώο, ομιλία και κατάθεση στεφάνων απόπολιτικές και στρατιωτικές αρχές, φορείς καισυλλόγους.

Μετά τη Θεία Λειτουργία και το μνημόσυνοστην κεντρική ιστορική εκκλησία του χωριού,αφιερωμένη στην Παναγία, τελέσθηκε στοΗρώο επιμνημόσυνη δέηση από τον αρχιερατι-κό επίτροπο Σφακίων, πρωτοπρεσβύτερο Αθα-νάσιο Κουκουνάρη, μαζί με τον εφημέριο τηςΕνορίας και άλλους ιερείς. Ο Δήμαρχος Σφα-κίων, Παύλος Πολάκης έστειλε, λόγω απουσίαςτου εκτός Κρήτης, χαιρετισμό που διάβασε οαντιδήμαρχος Γιώργος Πρωτοπαπαδάκης υπο-γραμμίζοντας, μεταξύ άλλων, τα εξής:

«Για άλλη μια χρονιά τιμούμε τη μνήμη τωνεκτελεσθέντων Καλλικρατιανών, τον Οκτώβριοτου 1943, από τα ναζιστικά στρατεύματα κατο-χής. Από τις ορδές του Χίτλερ που το φθινόπω-ρο του ’43 εξαπόλυσε πογκρόμ καταστροφώνσε πάνω από 3.000 χωριά, σε όλη την ορεινήΕλλάδα, όπου είχαν πληροφορίες ή είχε εκδη-λωθεί αντιστασιακή δράση, σε μιαν απελπισμέ-νη προσπάθεια να ανακόψουν το ρεύμα ανάπτυ-ξης της ένοπλης Εθνικής αντίστασης και τηναπελευθέρωση της Ελλάδας από τη ναζιστικήτους μπότα. Μέσα σε αυτά τα χωριά και ο Καλ-

λικράτης που έζησε στιγμές ανείπωτης θηριω-δίας και καταστροφής, με τη βοήθεια δυστυχώςκαι ντόπιων συνεργατών των Γερμανών από τονΚρουσώνα Ηρακλείου…». Συνεχίζοντας, επισή-μανε ότι «ο Δήμος Σφακίων δεν ξεχνά και γιατον λόγο αυτό καταθέτει φέτος ξανά τον φάκελομε όλα τα ιστορικά στοιχεία της καταστροφήςγια να συμπεριληφθεί επιτέλους ο Καλλικράτηςστο δίκτυο των μαρτυρικών χωριών της χώραςμας». Κεντρικός ομιλητής ήταν ο αντιπρόεδροςτης «Ένωσης Σφακιανών Νομού Χανίων», Μιχά-λης Χαιρέτης, γεννημένος στον Καλλικράτη, ο

οποίος θύμισε με την ομιλία του στους παλιούςκαι έμαθε στους νέους τα θλιβερά γεγονόταεκείνης της περιόδου, αρχίζοντας ως εξής,«Καλλικράτης, ιστορικό χωριό που τ’ όνομά τουσε παραπέμπει στην Αρχαία Ελλάδα. Καλλικρά-της, χωριό της δόξας και του μαρτυρίου, το φυ-σικό οχυρό των Σφακίων ανατολικά, η αετοφω-λιά των Σφακίων», και εξιστορώντας τα γεγονό-τα της εποχής: «Στις 7 Οκτωβρίου οι Γερμανοίμε τους συνεργάτες τους Σουμπερίτες άρχισαννα καλοπιάνουν τις γυναίκες να πείσουν τουςάνδρες τους που είχαν φύγει στα βουνά να γυρί-

σουν στο χωριό και δεν είχαν να φοβηθούν τί-ποτα. Γιατί, σε διαφορετική περίπτωση, όπουτους εντόπιζαν θα τους σκότωναν.

Την επόμενη, 8 Οκτωβρίου, ημέρα Παρα-σκευή, αποφράδα ημέρα για το χωριό μας, του-φέκια, πολυβόλα και όλμοι έβαλλαν συνεχώςαπό το πρωί, ώστε το οροπέδιο του Καλλικράτηνα παρουσιάζει όψη μάχης πρώτης γραμμής. Ηεικόνα αυτή συνεχίστηκε μέχρι της 9 το πρωί,οπότε οι Γερμανοί συγκέντρωσαν τους κατοί-κους στην Παναγία, την εκκλησία του χωριούμας. Οι κάτοικοι αντελήφθησαν την τραγικήτους θέση και ο ιερέας του χωριού Ιωσήφ Πα-παδόσηφος άρχισε να ψάλλει παρακλήσεις γιατη σωτηρία τους...». Ακολούθησαν καταθέσειςστεφάνων, ενός λεπτού σιγή και στη συνέχεια οΔήμος Σφακίων παρέθεσε γεύμα στην ταβέρναπαραπλεύρως του μνημείου, σε όλους όσοι τί-μησαν με την παρουσία τους την εκδήλωση.

Εκδήλωση μνήμης για τους εκτελεσθέντες ΚαλλικρατιανούςΟ Δήμος Σφακίων δεν ξεχνά και

για τον λόγο αυτό καταθέτει φέ-

τος ξανά τον φάκελο με όλα τα

ιστορικά στοιχεία της καταστρο-

φής για να συμπεριληφθεί επι-

τέλους ο Καλλικράτης στο δί-

κτυο των μαρτυρικών χωριών

της χώρας μας

FYLLO_149_Layout 1 10/28/14 11:06 PM Page 7

9ΙΟΥΝΙΟΣ- ΙΟΥΛΙΟΣ- ΑΥΓΟΥΣΤΟΣ 2014ΙΟΥΝΙΟΣ- ΙΟΥΛΙΟΣ- ΑΥΓΟΥΣΤΟΣ 20148

Ο «υπεραιωνόβιος έφηβος» Εμμανουήλ Κρια-ράς έφυγε για το «μεγάλο της ζωής του τα-ξίδι» στις 23 Αυγούστου 2014, πλήρης ημε-

ρών, πλήρης ιδεών, φρονημάτων, οραμάτων, προ-σφοράς, πλήρης έρωτα και γνώσης και συνείδησηςκαι παραγωγής. «Δεν ήλπιζα τόσο μακρά ζωή... Θυ-μάμαι -ξέρετε- τον κομήτη του Haley, την εμφάνισητου Βενιζέλου, παρέστην - μικρό παιδί- σε ένοπλοσυλλαλητήριο στην Κρήτη...» είχε πει χαρακτηριστι-κά σε συνέντευξή του. Το σώμα του αναπαύθηκεστη φιλόξενη χανιώτικη γη των προγόνων του, στονεκροταφείο των Στερνών Ακρωτηρίου, στις 27Αυγούστου 2014.

Του Βασίλη Θωμά, γ.γ. της Ένωσης των Απανταχού Σφακιανών

Στις 22 Οκτωβρίου του 2011, τον είχε συναντή-σει στο σπίτι του, στην οδό Αγγελάκη αριθμός 1στην Θεσσαλονίκη, αντιπροσωπεία της Ένωσηςτων Απανταχού Σφακιανών. Οι αγώνες του για τηνεπιβολή της δημοτικής γλώσσας, η συμμετοχή τουστην καθιέρωση του μονοτονικού συστήματος, καιβέβαια το μνημειώδες έργο του «Λεξικό της Με-σαιωνικής Ελληνικής Δημώδους Γραμματείας», τονείχαν καταστήσει μια από τις σημαντικότερες πνευ-ματικές μορφές της σύγχρονης Ελλάδας. Αυτόπου δεν είναι ίσως ευρέως γνωστό, είναι ότι ο Εμ-μανουήλ Κριαράς είχε οριστεί από τον ίδιο τονΜανώλη Τριανταφυλλίδη ως ένα από τα μέλη τουπρώτου ΔΣ του Ινστιτούτου Νεοελληνικών Σπου-δών, όπου και διετέλεσε Γενικός Γραμματέας απότο 1958 έως το 1968, οπότε και η Χούντα τωνσυνταγματαρχών τον απέλυσε από το Πανεπιστή-μιο για τα δημοκρατικά του φρονήματα.

Στην σχετική επιστολή της Ένωσης ΑπανταχούΣφακιανών, που τον ενημέρωνε ότι επιλέξαμε νατον τιμήσουμε εν ζωή, όπως όλα τα «άξια τέκνα»των Σφακίων, ο μεγάλος αυτός πνευματικός άν-θρωπος είχε απαντήσει ότι «Αισθάνομαι μεγάλη τι-μή για την τόσο ευνοϊκή για μένα απόφαση τηςΈνωσής σας και εκφράζω θερμότατες ευχαριστίεςγια την εξαιρετική τιμή που μου γίνεται», και κατέ-ληγε «Και πάλι θέλω να εκφράσω τη βαθιά μου ευ-γνωμοσύνη για την τόσο τιμητική απόφαση τηςΈνωσης για εμένα». Συνεπώς, μετά από ανταλλαγήτέτοιων λέξεων, δεν θα μπορούσε παρά να είναι ηατμόσφαιρα της επίσκεψης της αντιπροσωπείαςμας, έντονα συγκινησιακά φορτισμένη. Όμως, ού-τε ο πιο ευφάνταστος νους δεν μπορεί να συλλά-βει την απέραντη ζωντάνια και την κρυστάλλινηπνευματική διαύγεια του ανθρώπου αυτού, ο οποί-

ος διήγε τότε (κατά το χρόνο της επίσκεψής μας)το 105ο έτος της ζωής του, έχοντας γεννηθεί το1906 (!). Φανταστείτε την έκπληξη της αντιπροσω-πείας της Ένωσής μας όταν, αντί για έναν καταπο-νημένο υπερήλικα, μας υποδέχθηκε ένας «υπεραι-ωνόβιος» έφηβος, ο οποίος ση-κώθηκε και χαιρέτησε ένα – ένατα μέλη του συμβουλίου μας, συ-ζήτησε μαζί μας επί παντός επι-στητού, διηγήθηκε τα νεανικά τουχρόνια στη Μήλο και τα Σφακιά,είχε προλάβει να διαβάσει το τε-λευταίο τεύχος της εφημερίδαςμας, γνώριζε τις τελευταίες εξελί-ξεις στην περιοχή των Σφακίων,αλλά και είχε πλήρη επίγνωση τηςαπελπιστικής και κρίσιμης κατά-στασης που έχει περιέλθει τώρατελευταία η πατρίδα μας, σημει-ώνοντας στο τέλος με πικρία ότι«Δεν ήθελα να φτάσω 105 ετώνκαι να δω την χώρα μου σε έναντέτοιο βαθμό κατάντιας», αφήνοντάς μας κυριολε-κτικά άφωνους… Φυσικά, όταν ήρθε η ώρα της

απονομής της τιμητικής πλακέτας, κανένας μαςδεν μπόρεσε να κρύψει τη συγκίνησή του, ούτε βέ-

βαια και ο Εμμ. Κριαράς. Μάλι-στα, όταν πήρε την πλακέτα απότα χέρια του Προέδρου μας, Σή-φη Μανουσογιάννη και την διάβα-σε «Η Ένωση των ΑπανταχούΣφακιανών, τιμής ένεκεν, στονσυμπατριώτη μας ακαδημαϊκό,καθηγητή και δάσκαλο, για τη μέ-γιστη προσφορά του στην Ελληνι-κή Γλώσσα, τον Ελληνικό Πολιτι-σμό και την παίδευση της νεολαί-ας», έδωσε συγκινημένος την«ευχή» του να συνεχίσει ακμαι-ότατη και ακάθεκτη η Ένωση τωνΑπανταχού Σφακιανών να επιτε-λεί το πολιτιστικό και κοινωνικότης έργο, σε πείσμα των σημερι-

νών καιρών, που επιτάσσουν την απάρνηση τηςταυτότητας, της ιστορίας και του πολιτισμού μας,

και θέλουν να μας μετατρέψουν σε μια άβουλη,πολύ-πολιτισμική και «χειραγωγήσιμη» μάζα πουθα καταναλώνει σιωπώντας, χωρίς να αντιδρά. Με-τά από όλα αυτά, η αντιπροσωπεία της Ένωσήςμας, είχε αποχωρήσει από την κατοικία του Εμμ.Κριαρά, λογαριάζοντας τους εαυτούς μας προνομι-ούχους και τυχερούς, που συναντήσαμε και συνο-μιλήσαμε με έναν τέτοιου σπάνιου μεγέθους πνευ-ματικό άνθρωπο, ο οποίος παρέμενε ευγενικάαπλός, αφοπλιστικά καταδεκτικός, αλλά και τόσοεμφατικά επίκαιρος.

Πέρασαν 107 και πλέον χρόνια από τις 28 Νο-εμβρίου του 1906, οπότε γεννιόταν στον Πειραιάο Εμμανουήλ Κριαράς, πέρασαν περί τα 100 απότην παιδική του ζωή στη Μήλο, την εφηβική αργό-τερα στα Χανιά και τα Σφακιά (αφής στιγμής οι γο-νείς του κατάγονταν από την Ανώπολη Σφακίων),την Αθήνα ύστερα για σπουδές στη Φιλοσοφικήσχολή και για εργασία (επί 20 συνεχή χρόνια στοΜεσαιωνικό Αρχείο της Ακαδημίας Αθηνών). Με-σολάβησε το Μόναχο και το Παρίσι κι ύστερα"ανέβηκε" στη Θεσσαλονίκη (Από το 1950 οπότεεκλέχτηκε στη θέση του τακτικού καθηγητή τηςμεσαιωνικής ελληνικής φιλολογίας στη Φιλοσοφι-κή Σχολή του Πανεπιστημίου της). Μέχρι το 1968δίδασκε κυρίως μεσαιωνική φιλολογία.

Ήταν τότε που τον εξώθησε σε παραίτηση- συν-ταξιοδότηση η Χούντα. Έκτοτε, ήταν… ομότιμοςκαθηγητής (συνταξιούχος) επι 45 χρόνια. Απολύ-θηκε απ’ τη Χούντα αλλά, συνέχισε. Με τη σύντα-ξη του Λεξικού της Μεσαιωνικής Ελληνικής Δημώ-δους Γραμματείας, με τη μαχητική στήριξη της δη-μοτικής και του μονοτονικού συστήματος (πρό-εδρος της επιτροπής για το μονοτονικό το 1981),με τη συγγραφή και τις εκδόσεις και ένα μήναπριν τα 103 του χρόνια τοποθετήθηκε στην τελευ-ταία -τιμητική- θέση του ψηφοδελτίου Επικρατείαςτου ΠΑΣΟΚ. «Είμαστε τραγικές μορφές. Το γεγο-νός ότι έχουμε συνείδηση δεν νομίζω ότι είναιστοιχείο ουσιαστικής ευτυχίας. Ο άνθρωπος ζειπιο ευτυχισμένα όταν δεν έχει συνείδηση της τρα-γικότητας της ζωής του. Εγώ - δυστυχώς - την έχω.Επιθυμία μου είναι πλέον να μη ζήσω. Είναι βάροςπια η ζωή μου» είχε δηλώσει σε συνέντευξή τουπρο εξαετίας - μόλις που είχε «κατακτήσει» το «αι-ωνόβιος». Άλλαξε σύντομα γνώμη. Δυο - τρία χρό-νια μετά δήλωνε δημόσια πως «Όχι δε φοβάμαι τοθάνατο. Δεν θέλω όμως να πεθάνω αμέσως... Θέ-λω να ολοκληρώσω τις εκκρεμότητες των κειμέ-

νων μου»… «Βλέπω τη ζωή του ανθρώπου στη γηως ένα τραγικό γεγονός. Διότι δεν δίδει η ζωή ευ-τυχία. Ο άνθρωπος είναι τραγική μορφή στη γη. Τογεγονός ότι έχει συνείδηση δεν νομίζω ότι είναιστοιχείο ουσιαστικής ευτυχίας.» Και πρόσφατα(στα τέλη του 2011 - μεσούσης της οικονομικήςκρίσης) ο... σοφός καθηγητής δήλωνε: «Στην υπε-ρεκατονταετή ζωή μου δεν θυμάμαι ποτέ αντίστοι-χη περίοδο με ανάλογα πολιτικά και κυρίως - οικο-νομικά αδιέξοδα. Θα ήθελα να είχε πεθάνει, ναμην είμαι αναγκασμένος να βιώνω αυτές τις κατα-στάσεις στον τόπο μου. Φταίμε κι εμείς. Λειτουρ-γήσαμε όλοι - κυβέρνηση και πολίτες κατά το χει-ρότερο δυνατό τρόπο. Βολευόμασταν - στην καλύ-τερη περίπτωση - στο καθεστώς της υποκρισίας,της κλεψιάς, της απάτης. Όταν παίρνει κανείς δα-νεικά είτε είναι κράτος είτε πολίτης πρέπει να εί-ναι όσα μπορεί να επιστρέψει… Όχι περισσότερα.Βρισκόμαστε πλέον στον πάτο και ελπίζω να μηνέχει χειρότερα. Βέβαια ο φασισμός μπορεί να έχεισήμερα άλλο πρόσωπο… Μέσα στο αστικό καθε-στώς που ζούμε, η λύση, είναι ένας σοσιαλισμόςμε ανθρώπινο πρόσωπο. Παγκοσμίως. Αυτή είναιη λύτρωση του κόσμου. Η Αριστερά όμως στην Ελ-λάδα δεν βλέπω ότι έχει δυνατότητες...».

Ο καθηγητής και λόγιος Εμμανουήλ Κριαράς πέ-θανε στις 23 Αυγούστου 2014 - ήρεμα και «κανο-νικά» - όπως του άρεσε να λέει περιγράφοντας τηζωή του- στο σπίτι του στη Θεσσαλονίκη. Στο ίδιοσπίτι, της οδού Αγγελάκη, που τα τελευταία χρόνιαλειτουργούσε ως βιβλιοθήκη και αναγνωστήριο γιατους μεταπτυχιακούς φοιτητές του, εκεί όπου δε-χόταν τον πρωθυπουργό, υπουργούς, και τους συ-νεργάτες του. Η σύζυγος του - Αικατερίνη Στρι-φτού, καθηγήτρια ψυχοτεχνικής στο πανεπιστήμιοΜακεδονίας - με την οποία είχαν παντρευτεί το1936 - είχε πεθάνει την Πρωτομαγιά του 2000.

Δεν είχαν κάνει παιδιά. «Φεύγοντας» ο καθηγη-τής Εμμανουήλ Κριαράς αφήνει πίσω του (για τουςμελετητές και φοιτητές του) εκατοντάδες τόμουςμε πραγματείες, μελέτες, επιστολές, κείμενα, 14τόμους του μνημειώδους έργου «Λεξικό της Βυ-ζαντινής Γραμματείας». Τη συνέχεια ανέλαβε τοΚέντρο Ελληνικής Γλώσσας . Ήδη έχει τυπωθείκαι κυκλοφορεί ο 18ος τόμος. Για τους υπόλοι-πους; Τον αγώνα του για το Δημοτικισμό, τη σοφίακαι τη διαύγεια του πνεύματος του - όπως αυτές«έλαμψαν» σε σειρά συνεντεύξεων που έδωσε -ει-δικά μετά τη συμπλήρωση των 100 πρώτων χρό-

νων της ζωής του: «Διδασκαλία του ήθους δενυπάρχει. Μαθαίνουμε την τεχνική. Πώς να μετα-δώσουμε τις γνώσεις. Αλλά πώςνα βελτιώσουμε το ήθος του αν-θρώπου δεν το μάθαμε»... «Ηέξαρση είναι το σημαντικότεροπράγμα στη ζωή. Να εξαρθείς πά-νω από τον εαυτό σου. Από τα πά-θη σου. Σπάνια εξαίρονται οι άν-θρωποι. Η ζωή όλων βέβαια ενέ-χει στιγμές έξαρσης. Όταν λεςτην αλήθεια -ακόμα κι όταν σε θί-γει, σε πειράζει -είναι έξαρση. Ηθυσία για τον άλλο, ο έρωτας, ηφιλία , η αφοσίωση είναι έξαρ-ση…» «Ανυψώνει τον άνθρωπο ο Έρωτας. Ο πραγ-ματικός, ο αληθινός έρωτας. Ο έρωτας είναι το αν-τίδοτο του θανάτου. Είναι ίσως η ίδια η ζωή. Μόνοόταν είσαι ερωτευμένος ζεις. Ειδάλλως είσαι …πέτρα…». Για πολλούς όμως, ο Εμμανουήλ Κρια-ράς είχε πεθάνει εδώ και πολλά χρόνια, αφού στη

συνείδησή τους είχε καταστεί θρύλος. Κάποιοςεπώνυμος που τον συνάντησε σε μια κοινωνική εκ-δήλωση πριν από είκοσι χρόνια δεν έκρυψε τηνέκπληξή του και του είπε με δισταγμό: «Συγγνώμη,κύριε καθηγητά. Νόμιζα ότι είχατε πεθάνει(!)». Τώ-ρα που αναπαύεται στα ιερά χώματα της Κρήτης,στα Χανιά, στο θρυλικό Ακρωτήρι, στο κοιμητήριοΣτερνών, δίπλα στον ομαδικό τάφο των εκτελε-σθέντων από τους Γερμανούς Στεριανών, κοντάστους τάφους των Βενιζέλων, μπορούμε να δούμεμε μεγαλύτερη νηφαλιότητα την προσφορά τουστην επιστήμη και την πατρίδα. Όσοι είχαν το σπά-νιο προνόμιο να συνομιλούν μαζί του, να τον βλέ-πουν κατά καιρούς στις καθημερινές ανθρώπινεςστιγμές του, είχαν συνειδητοποιήσει ότι οι πραγμα-τικά μεγάλοι είναι αξιοθαύμαστοι στην απλότητάτους, στην παντελή απουσία κάθε έπαρσης.

Γενναίος και δυνατός περίμενε τον θάνατο μεαταραξία ψυχής και γαλήνη συνειδήσεως. Πριναπό δέκα χρόνια είχε τηλεφωνήσει σε έναν μαθη-τή του, νυν καθηγητή στην Φιλοσοφική Σχολή τουΠανεπιστημίου Αθηνών, αργά το βράδυ για να τουπει: «Έχω να σου ανακοινώσω ένα πολύ ευχάριστονέο». Η συνέχεια της στιχομυθίας άφησε τον μα-θητή του Κριαρά κυριολεκτικά άναυδο: «Ο ΔήμοςΧανίων, του οποίου είμαι επίτιμος δημότης, μουπαραχώρησε τάφο στο Ακρωτήρι!». Πνεύμα καθο-λικό με ασυνήθιστη ευρυμάθεια και σοφία, πραγ-ματικά χαλκέντερος, καλλιέργησε μια σειρά γνω-στικών αντικειμένων και άνοιξε νέους ερευνητι-κούς δρόμους. Η ψηφιοποίηση των Απάντων του,υπό την επιστημονική επίβλεψη του καθηγητή Ι.Ν.Καζάζη, στην Πύλη για την Ελληνική Γλώσσα ανα-δεικνύει το απίστευτο σε ποιότητα και ποσότηταέργο του.

Ως πρωτοπόρος βυζαντινολόγος αναγνωρίστηκεδιεθνώς από πολύ νεαρή ηλικία. Η διδακτορικήτου διατριβή Μελετήματα περί τας πηγάς του Ερω-τοκρίτου (1938) αποτελεί υπόδειγμα φιλολογικήςέρευνας. Η ίδια εμβρίθεια διακρίνει τις αξεπέρα-στες εκδόσεις: Τα θεατρικά του Πέτρου Κατσαΐτη(1950), Βυζαντινά Ιπποτικά Μυθιστορήματα(1955), την Πανώρια του Γεωργίου Χορτάτση (ανα-θεωρημένη έκδοση με επιμέλεια Κομνηνής Δ. Πη-δώνια, 2007) και το Ανακάλημα της Κωνσταντινό-

πολης (2012). Αξίζει να ξαναδια-βαστεί η σπουδαία μελέτη του Οιτρεις Μεγάλοι Πατέρες της Εκ-κλησίας και τα Αρχαία Γράμματα(1955).

Ως διαπρεπής νεοελληνιστήςπαρουσίασε υποδειγματικά τονβίο και το έργο του Διονυσίου Σο-λωμού (2η έκδ. 1969). Ανεπανά-ληπτη είναι η ογκώδης μονογρα-φία του για τον Ψυχάρη, οι μελέ-τες του για τον Παλαμά και πλή-θος άλλων λογοτεχνών τους οποί-

ους γνώρισε προσωπικά. Πρόσφατα (2007) έδει-ξε τη «μαγεία» της λέξης στον Καζαντζάκη (μαρτύ-ρια επιστολών). Ως εισηγητής της συγκριτικήςγραμματολογίας στην Ελλάδα τιμήθηκε πολλαπλώςστη χώρα μας και στο εξωτερικό. Ως κορυφαίοςδημοτικιστής, δίπλα στον Ψυχάρη και τον Τριαντα-

φυλλίδη, πρόσφερε με νηφάλιο λόγο ανεκτίμητεςυπηρεσίες για την καθιέρωση της δημοτικής. Γιατην ποιοτική της βελτίωση αγωνίστηκε ως το τέλοςτης ζωής του με νεανικό ζήλο. Δεκαεπτάχρονοςμαθητής υποδέχτηκε στα Χανιά τον Ψυχάρη. ΟΚριαράς ήταν πρόεδρος της εικοσαμελούς Επιτρο-πής που ανέλαβε και έφερε σε πέρας το δύσκολοέργο της μεταγραφής των δικαστικών κωδίκων καιπρόεδρος της Επιτροπής που εισηγήθηκε το είδοςτου μονοτονικού που επρόκειτο να εφαρμοστεί.Με μια σειρά βιβλίων του, όπως Πρόσωπα και θέ-ματα από την ιστορία του δημοτικισμού (1986),έγραψε την καλύτερη ιστορία του δημοτικισμού,χωρίς να παρασυρθεί σε υποκειμενικές κρίσεις,καθώς υπήρξε ένας από τους τρεις πρωτεργάτεςτου. Τα αυτοβιογραφικά του βιβλία Πραγματώσειςκαι όνειρα: Σταθμοί μιας πορείας (2001) και Μα-κράς ζωής αγωνίσματα (2009) διαφωτίζουν λιγό-τερο τη ζωή και το έργο του και περισσότερο τηνιστορία του δημοτικισμού και την πνευματική ζωήτης εποχής του. Τα πεντάλεπτά μου στην ΕΡΤ καιάλλα γλωσσικά (1988) άφησαν εποχή. Η Θητείαστη γλώσσα (1998) είναι πραγματικός θησαυρός.Τα τελευταία δέκα χρόνια της ζωής του επανήλθεμε εντυπωσιακά νέα στοιχεία στον αγαπημένο τουΕλευθέριο Βενιζέλο, προσπαθώντας να ερμηνεύ-σει τη στάση του απέναντι στη δημοτική γλώσσα.

Ως ρηξικέλευθος λεξικογράφος επανασχεδίασετο λεξικογραφικό τοπίο και θα τελεί μόνιμο σημείοαναφοράς για τη μεσαιωνική και νεοελληνική λεξι-κογραφία. Το αποκορύφωμα του ένθεου ζήλου τουγια την ελληνική γλώσσα στη διαχρονική της διά-σταση και στη συγχρονική της ιδιαιτερότητα είναιαναμφισβήτητα το Λεξικό της Μεσαιωνικής Ελληνι-κής Δημώδους Γραμματείας, 1100-1669 σε 14πυκνογραμμένους και ογκώδεις τόμους (Θεσσαλο-νίκη 1969-1997), οι οποίοι περιλαμβάνουν τα λήμ-ματα από το α- ως την παραθήκη. Καινοτόμες είναικαι οι ορθογραφικές απλοποιήσεις που εισήγαγε,η ευρύτερη αποδοχή των οποίων δικαιώνει πλή-ρως τις επιλογές του. Μια από τις σημαντικότερεςσυμβολές του Λεξικού είναι ότι οδήγησε σε αρτιό-τερη έκδοση δεκάδων μεσαιωνικών κειμένων.Πριν από λίγες εβδομάδες πρόλαβε και είδε έτοι-μο τον 19ο τόμο συνταγμένο από ομάδα συνεργα-τών υπό τη διεύθυνση του καθηγητή Ι.Ν. Καζάζη.Η χρησιμότατη δίτομη Επιτομή των πρώτων 14 τό-μων είναι διαθέσιμη στο Διαδίκτυο. Το «Λεξικό τηςσύγχρονης ελληνικής δημοτικής γλώσσας, γραπτήςκαι προφορικής» (1995) άνοιξε τον δρόμο τηςσύγχρονης νεοελληνικής λεξικογραφίας.

Η αλληλογραφία ως λογοτεχνικό είδος καλλιερ-γήθηκε συστηματικά από τον ίδιο. Δέχτηκε χιλιά-δες επιστολές από κορυφαίες πνευματικές φυσιο-γνωμίες, από την Ελλάδα και το εξωτερικό, τιςοποίες παρουσίασε σε αυτοτελείς τόμους, όπωςκαι τις δικές του επιστολές. Οι φυλακές, οι εξο-ρίες, οι αήθεις επιθέσεις που δέχτηκε δεν λύγισαντον Εμμανουήλ Κριαρά. Κάποιος ζήτησε να οδηγη-θεί στο εκτελεστικό απόσπασμα ως «προδότης τουέθνους» για την καθιέρωση του μονοτονικού. Απί-στευτα γενναιόδωρος είχε πάντα να πει έναν καλόλόγο, ακόμα και γι' αυτούς που υπονόμευσαν τοέργο του. Οι αγώνες του τελικά δικαιώθηκαν.

Τιμήθηκε εν ζωή όσο κανείς πνευματικός ταγόςτου νεότερου Ελληνισμού. Αξιοθαύμαστος, αξιοσέ-βαστος και αξιαγάπητος, πρότυπο επιστημονικήςευσυνειδησίας, ενσυνείδητου πολίτη με ακέραιοδημοκρατικό ήθος και ασυνήθιστη παρρησία, οΕμμανουήλ Κριαράς θα ζει μέσα από το αγέραστοεπιστημονικό του έργο. Η μακροζωία του Εμμ.Κριαρά δεν οφειλόταν μόνο στα γονίδια: Έβρισκενόημα στην πολυκύμαντη ζωή του με το να τηνταυτίζει με την ανιδιοτελή κοινωνική προσφορά,ό,τι δηλαδή κάνουν οι ελάχιστοι πραγματικοί Διδά-σκαλοι του Γένους. Ο πολιτικός κόσμος έγραψεγια τον θάνατο του Εμμανουήλ Κριαρά:

«Αν τα όρια της γλώσσας είναι πράγματι τα όριατου κόσμου, ο Εμμανουήλ Κριαράς μας έμαθεπώς να τα αναγνωρίσουμε και πώς να τα εκτείνου-με. Ένας υπέροχος δάσκαλος και διανοητής πουμας αφήνει το ανεκτίμητο Λεξικό του μαζί με μα-θήματα σκέψης και ζωής. Το βάθος του στοχα-σμού του δεν τον απομάκρυνε αλλά τον έφερνεακόμα πιο κοντά στους πολλούς, στους οποίουςπροσέφερε τη σοφία του με τρυφερότητα καιαπλότητα». Αυτό δήλωσε ο Πρόεδρος της Δημο-κρατίας Κάρολος Παπούλιας, επισημαίνοντας:«Αξίζει να ανατρέξουμε ξανά στο λόγο του, προφο-ρικό και γραπτό, για να βρούμε λέξεις και ιδέες μεδιαχρονική δύναμη».

Συνέχεια στη σελίδα 15

ΕΜΜΑΝΟΥΗΛ ΚΡΙΑΡΑΣ (1906-2014)

Ο βίος και το έργοενός Σφακιανούυπεραιωνόβιου έφηβου«Επίστεψα βαθιά στον έρωτα... Είναι αυτός που σε βοηθά να ζεις και να δημιουργείς. Είναι αυτό που λείπει ίσως σήμερα...»

Στην υπερεκατονταετή

ζωή μου δεν θυμάμαι

ποτέ αντίστοιχη περίο-

δο με ανάλογα πολιτικά

και κυρίως - οικονομικά

αδιέξοδα. Θα ήθελα να

είχε πεθάνει, να μην

είμαι αναγκασμένος να

βιώνω αυτές τις κατα-

στάσεις στον τόπο μου

Αν τα όρια της

γλώσσας είναι πράγ-

ματι τα όρια του κό-

σμου, ο Εμμανουήλ

Κριαράς μας έμαθε

πώς να τα αναγνωρί-

σουμε και πώς να τα

εκτείνουμε

Παράδοση τιμητικής πλακέτας από την Ένωση των Απανταχού Σφακιανών

FYLLO_149_Layout 1 10/28/14 11:08 PM Page 8

10 ΙΟΥΝΙΟΣ- ΙΟΥΛΙΟΣ- ΑΥΓΟΥΣΤΟΣ 2014

Οι Βρετανοί Σύνδεσμοι στην περίοδο της κατοχής

Ταγματασφαλίτης φυλάει απαγχονισμένο από τις δυνάμεις κατο-χής πατριώτη, κρεμασμένο σ’ ένα δένδρο

Του Αθανασίου Πολάκη Δασκάλου, Ιστορικού (Μέρος 4ο)

9) Και μετά την απελευθέρωση συνέχισεμε ζήλο το αποικιοκρατικής νοοτροπίας έργοτου. Τις παραμονές των εκλογών και του Δη-μοψηφίσματος περιόδευσε τη χώρα μας καιπροπαγάνδιζε την «Εθνικοφροσύνη» και τομοναρχικό πολίτευμα.

10) Στο βιβλίο του (σελ. 225) ομολογείπως η Β.Σ.Α. ίδρυσε αντιεαμικές οργανώσεις,για να μη μονοπωλήσει το ΕΑΜ την Αντίσταση.Το 1957 βρέθηκε στο Μόναχο. Εκεί έδωσεΔιάλεξη για την Ελληνική Αντίσταση, μπροστάσε πολυπληθές ακροατήριο. Σ’ αυτό βρίσκον-ταν Ναζιστές Αξιωματικοί (8) Στρατηγοί, Διοι-κητές της Ελλάδας στην Κατοχή και πλήθοςφιλοναζιστές. Στην ομιλία του αυτή ο Κριςκατηγόρησε την Ελληνική Αντίσταση «ως ανά-ξια» και άχρηστη, γιατί ξέσπασαν συγκρούσειςμεταξύ των αντιστασιακών οργανώσεων, αλλά-εδώ είναι το ψητό- «απόβλεπε μελλοντικάστην κατάληψη στης εξουσίας, όχι σε πόλεμοκατά των κατακτητών» (36). Ας κατονομάσουμεμερικές από τις γενικές πρακτικές των πρα-κτόρων της Β.Σ.Α. την Κατοχή:

1) Σιγά και μεθοδικά άπλωσαν στην κατε-χόμενη Ελλάδα τα κατασκοπευτικά τους πλο-κάμια, όχι μόνο κατά των κατακτητών, αλλάκαι σε βάρος του αντιστασιακού κινήματος,κυρίως του ΕΑΜ/ΕΛΑΣ, γιατί κι αυτό εχθρικότο θεωρούσαν. Ο Ιωαννίδης στις «ΑΝΑΜΝΗ-ΣΕΙΣ» του γράφει: «Σε όλη την Ελλάδα η Ιντέ-λιτζεντ Σέρβις είχε στήσει τα πλοκάμια της,για την παγίδευση των οπαδών και μελώντου ΚΚΕ και ΕΑΜ» (σελ. 272)

2) Αυτοί συμβούλεψαν τον αστικό κόσμο(πολιτικούς, αξιωματικούς κ.ά.) να απόσχειαπό την Αντίσταση. Φοβούνταν τη συνειδησιακήαλλαγή τους, από την απελευθερωτική δυνα-μική, που ασκεί ο πόλεμος, εναντίον των δυ-ναστών των λαών. Έτσι θα τους έχαναν, ωςστηρίγματά τους στη χώρα μας. Βέβαια, ηαποχή βαραίνει τους ίδιους. Δική τους επιλογή.Αντιλαμβάνονταν πως είχαν χάσει πια κάθεκύρος και επιρροή στο λαό, από τη στάσητους, τόσο κατά τη Δικτατορία της 4ης Αυ-γούστου, όσο και από την αποχή τους στο πα-νεθνικό ξεσήκωμα του Αντιστασιακού Κινή-ματος. Έτσι μοναδική τους ελπίδα και στήριγμαέμειναν οι ξένοι προστάτες τους για να τουςξανακαθίσουν στον εξουσιαστικό θώκο. Προ-σκολλήθηκαν λοιπόν, όλος αυτός ο κόσμος,όλο το παλιό κατεστημένο (πολιτικό, στρατιω-τικό, πνευματικό, οικονομικό κ.λπ.) με πρω-τοφανή δουλικότητα, δίνοντας τα πάντα σ’αυτούς. Είναι γνωστά τα όρια της υποτέλειαςκαι δουλικότητας, στην οποία οδήγησαν τηνΕλλάδα, από το 1944 και μέχρι το 1974,από την οποία τόσα δεινάπροήλθαν: Εκλογές βίας καιτρομοκρατίας 31/3/46, τονόθο Δημοψήφισμα1/9/46, ο Εμφύλιος, η Πε-ρίοδος της παντοκρατορίαςτης Δεξιάς (1953-1963),οι Εκλογές βίας και νοθείας28/10/1961, η Αποστασία,η Δικτατορία των Συνταγ-ματαρχών και η προδοσίακαι διχοτόμηση της Κύπρου.

3) Ενίσχυαν τον Ζέρβα(αυτοί άλλωστε τον ίδρυσαν)εναντίον του ΕΛΑΣ. Τονσυνέ-δεσαν με τα όμοια κι-νήματα της Γιουγκοσλαβίας(Μιχαήλοβιτς) και της Αλβανίας (Μπαλίστες).

4) Έδιναν πληροφορίες στους Γερμανούς,σε βάρος ΕΑΜιτών και προπαγάνδιζαν εναντίοντους. Δεν δίσταζαν να συνεργάζονται με φα-σιστικές οργανώσεις, για καταπολέμηση τουΕΛΑΣ π.χ. τον Τσαούς-Αντων (Αντώνιο Φω-στερίδη), τον οποίο προέτρεψε ο Μύλερ (το-μεάρχης Α’ Μακεδονίας-Θράκης της Β.Σ.Α.)να συνεργαστεί με τους Βούλγαρους, για κα-ταπολέμηση του ΕΛΑΣ, βάζοντάς τον να υπο-γράψει το γνωστό Σύμφωνο με τον Βούλγαρο

Στρατηγό Συράκωφ.5) Στο θέμα του Νεοζηλανδού Λοχαγού

Ντον Στοτ. (37) Τον έστειλαν στην Αθήνα μεδύο επιδιώξεις: α) να ενώσει τις αντι-ΕΑΜικέςοργανώσεις και β) να προσπαθήσει τη σύναψηαντισοβιετικής συμμαχίας Αγγλίας-Γερμανίας.Το θέμα πήρε ανεξέλεγκτες διαστάσεις, απότην αντικομουνιστική παθολογία του Στοτ.Περιήλθε σε γνώση της ΕΣΣΔ και η Αγγλίααναγκάστηκε να τον ανακαλέσει.

6) Στο θέμα των Ταγμάτων Ασφαλείας, Ευ-ζώνων. Αναγνώριζαν τον εχθρικό σχηματισμότους και την υπηρεσία τους στους καταχτη-τές. Ο Κρις (σελ. 152) τα χαρακτηρίζει «αντι-κομουνιστικά», όμως «όχι γερμανόφιλα». ΤονΙούλιο του 1944, ο Κρις αποκάλυψε σε Αμε-ρικανό διπλωμάτη, πως, αν και ήσαν στηνυπηρεσία των Γερμανών, μας ειδοποιούσαν(τους Συνδέσμους δηλ.) για τις επιχειρήσεις

που ετοίμαζαν σε κάποιαπεριοχή. (39) Γι’ αυτό φρα-στικά τα «αποκήρυσσαν».Τα ανέχονταν όμως και στακρυφά τα ετοίμαζαν, γιαμελλοντική αξιοποίησήτους, όπως και έκαμαν κατάτη στρατιωτική επέμβασηστη χώρα μας (Δεκ. 1944).

Ο Δανός καθηγητήςLars Balrentzen (στον τόμο«ΘΕΜΕΛΙΟ» 237 και 243σημ. 45η) αναφέρει πωςο τότε Βρετανός Σύνδεσμοςστη Μεσσηνία (το 1944)είπε το 1946: «Τα ΤάγματαΑσφαλείας, με τον γερμα-

νικό οπλισμό, θα μπορούσαν να εξοντώσουντον ΕΛΑΣ. Όταν τον Ιούλιο έφυγα από τοΚάιρο, η γνώμη, όσων ασχολούνταν με τιςελληνικές υποθέσεις, ήταν: α) τα Τ.Α. ήσαν,στην ουσία, περισσότερο φιλοβρετανικά παράο ΕΛΑΣ, γι’ αυτό άξιζαν την υποστήριξή μας.β) Σε ενδεχόμενη σύγκρουση με τον ΕΛΑΣ,θα τον νικούσαν. Έτσι θα αποτελούσαν τιςμόνες δυνάμεις που θα υπήρχαν στην Ελλάδα,όταν θα φτάναμε εμείς». Βέβαια, τα περίνίκης τους στον ΕΛΑΣ, είναι φαντασιώσεις

του πράκτορα. τα διαφύλαξαν από την εξόν-τωση, που ο ΕΛΑΣ είχε αρχίσει από τονΙούλιο του 1944. Πραγματικά. Τα συγκέν-τρωσαν στην Αθήνα (φυλακές, στρατόπεδοΓουδιού κ.α.). Στις μάχες του Δεκεμβρίου τααποφυλάκισαν, τα όπλισαν και τα έριξαν κατάτου ΕΛΑΣ, διαπράττοντας ανήκουστες θηριω-δίες, τις οποίες η αντίδραση απέδωσε μετάστον ΕΛΑΣ. Το μαρτυρεί και ο Στρατηγός Λ.Σπαής (δες περιοδικό «ΠΟΛΙΤΙΚΑ ΘΕΜΑΤΑ»τεύχος 123/4/12/1976).

7) Το κοινό Βαλκανικό Στρατηγείο Αντίστα-σης. Την περίοδο αυτή καταβλήθηκε προ-σπάθεια από τις ηγεσίες των ΑντιστασιακώνΚινημάτων της Βαλκανικής για ίδρυση ΚοινούΣτρατηγείου, για συντονισμό και συνεργασία.Όμως οι Άγγλοι πράκτορες το έβλεπαν ωςσοβαρότατο κίνδυνο για τα μεταπολεμικάσχέδια της χώρας τους για την περιοχή καιιδίως για τη χώρα μας, για την οποία μεκάθε τίμημα επεδίωκαν τη διατήρηση τηςκηδεμονίας της. «Ένα ισχυρό αντιστασιακόκίνημα της Αριστεράς στην Ελλάδα, με τηνυποστήριξη των άλλων βαλκανικών κινημάτων,θ’ αποτελούσε σοβαρότατο αντίπαλο και θαανέτρεπε τα βρετανικά σχέδια για την Ελλάδα»(Οικονομίδης: Οι Προστάτες, 27). Κατέβαλανκάθε προσπάθεια, ώσπου το ματαίωσαν. (40)(41) Αυτά τα εγκληματικά στοιχεία η Δεξιά ταεξαπόλυσε από το Δεκέμβριο 1944 και μετά,εναντίον κάθε δημοκρατικού στοιχείου (όχιμόνο των Αριστερών) στις πόλεις και τηνύπαιθρο, κατά την προετοιμασία του Εμφυλίου(διετία 1945-1946), η ονομαζόμενη «λευκήτρομοκρατία της Δεξιάς».

8) Υποκίνησαν και άναψαν τις εμφύλιεςσυγκρούσεις των αντιστασιακών οργανώσεωνμε τις δόλιες πρακτικές τους π.χ. α) τοτηλ/μα του Ζέρβα στο Βασιλιά, β) την προ-ώθηση φιλομοναρχικών και Τεταρτοαυγου-στιανών Αξιωματικών στις αντιστα-σιακές ορ-γανώσεις, κυρίως ΕΚΚΑ, αλλά και ΕΔΕΣ, γ)την προσπάθεια ένταξης της Π.Α.Ο. στοΚ.Γ.Σ.Α. ισότιμα και δ) τη δολοφονία του αμε-ρόληπτου συντοπίτη τους Λώρενς κ.ά.

Ο Ζέρβας αποκαλύπτει τούτο, στο Στέφ.Στεφανόπουλο, τονίζοντας: «Τον εμφύλιο με-

Τα Ευζωνικά Τάγματα ΑσφαλείαςΗ απόφαση για τη δημιουργία των Ταγμάτων ασφαλείας

πάρθηκε αμέσως μετά από το σχηματισμό της κυβέρ-νησης του Ι. Δ. Ράλλη, τον Απρίλη του 1943. Εξάλλου, αποτε-λούσε όρο του, προκειμένου να αναλάβει την πρωθυπουρ-γία. Στις 18 Ιούνη του 1943 δημοσιεύτηκε στην «Εφημερίδατης Κυβερνήσεως» ο νόμος 260/1943 «Περί συγκροτήσεωςτεσσάρων ευζωνικών τμημάτων». Και το Σεπτέμβρη του ίδι-ου χρόνου άρχισε η συγκρότησή τους στην Αθήνα, η οποίαολοκλη-ρώθηκε στα τέλη του Δεκέμβρη.

Στη συνέχεια Τάγματα Ασφαλείας δημιουργήθηκαν στηνΠελοπόννησο, στην Εύβοια, στη Δυτική Στερεά, στην Ήπει-ρο, στη Θεσσαλία και σε Θεσσαλονίκη – Μακεδονία. Τα Τάγ-ματα Ασφαλείας ήταν στενά συνυφασμένα με την ύπαρξητου αστικού κράτους στη διάρκεια της Γερμανικής Κατοχής.Σε συνεργασία με τα γερμανικά στρατεύματα επέβαλλαν μετην βία την θέληση του. Το αστικό κράτος συνέχισε να υπάρ-χει και να λειτουργεί γιατί η Γερμανική κατοχή δεν κατάργη-σε το καπιταλιστικό σύστημα. Σε αυτό το πλαίσιο παρουσιά-στηκε η ανάγκη να δημιουργηθεί κυβέρνηση για να διαχειρι-στεί τα συμφέροντα της αστικής τάξης από εκείνο το μέροςτου αστικού πολιτικού κόσμου που παρέμεινε στην Ελλάδα.Οι κυβερνήσεις Τσολάκογλου, Λογοθετόπουλου και Ράλληήταν αναγκαίες στους ναζιστές κατακτητές γιατί θα συνέ-βα-λαν στην καταστολή του λαού και θα ήταν τοποτηρητές τωνΓερμανικών συμφερόντων. Αυτή την ανάγκη την αναγνώ-ρισεολόκληρος ο αστικός πολιτικός κόσμος είτε παρέμεινε στηνΕλλάδα είτε διέφυγε στη Μέση Ανατολή μαζί με τον ΒασιλιάΓλίξμπουργκ και τους Βρετανούς.

Ο Τσολάκογλου, κατοχικός πρωθυπουργός, πριν σχηματίσειτην κυβέρνησή του συναντήθηκε με τους Πάγκαλο, Γο-νατά,Οθωναίο, Μάξιμο, Τσαλδάρη, Παπανδρέου, Κανελλόπουλοκαι άλλους και όλοι συμφώνησαν στην ανάγκη σχη-ματισμούκυβέρνησης αναγνωρίζοντας σαν σφάλμα την κήρυξη του πο-λέμου κατά της Γερμανίας από το προηγούμενο καθεστώς.Παράλληλα έγινε προσπάθεια να ενισχυθούν οι μηχανισμοίκαταστολής και καταπίεσης. Τα Τάγματα Ασφαλείας διακρίθη-καν για την αγριότητα που επέδειξαν κυρίως σε γυναικόπαιδακαι γέροντες και με μαζικές εκτελέσεις, μπλόκα, λεηλασίεςκαι άλλες θηριωδίες. Στόχος τους ήταν το ΕΑΜ – ΕΛΑΣ και τοΚΚΕ γεγονός που διευκόλυνε και τα σχέδια των Βρετανώνπου τα ενίσχυαν ποικιλοτρόπως για να τα χρησιμοποιήσουν(όπως και το έκαναν) σαν χρήσιμο εργαλείο της επέμβασηςτην οποία είχαν προαποφασίσει από κοινού με τον Βασιλιά Γε-ώργιο Γλίξμπουργκ και τους αστούς πολιτικούς που βρίσκον-ταν στη Μέση Ανατολή, (Παπανδρέου, Τσουδερός κλπ) από το1943.

Τα Τάγματα Ασφαλείας εξοπλίστηκαν από τους Βρετανούςκαι την κυβέρνηση Παπανδρέου για να συμβάλλουν στοπλευρό των Άγγλων στο κτύπημα του ΕΛΑΣ και του ΚΚΕ τονΔεκέμβρη του 44. Ο όρκος των Ταγμάτων Ασφαλείας. Ορκί-ζομαι εις τον Θεόν τον άγιον τούτον όρκον, ότι θα υπακούωαπολύ-τως εις τας διαταγάς του ανωτάτου αρχηγού του γερ-μανικού στρατού Αδόλφου Χίτλερ. Θα εκτελώ πιστώς απά-σας τας ανατεθησομένας μοι υπηρεσίας και θα υπακούωάνευ όρων εις τας διαταγάς των ανωτέρων μου. Γνωρίζω κα-λώς ότι διά μιαν αντίρρησιν εναντίον των υποχρεώσεών μου,τας οποίας διά του παρόντος αναλαμβάνω, θέλω τιμωρηθήπαρά των γερμανικών στρατιωτικών νόμων".

Ένα ισχυρό αντιστα-

σιακό κίνημα της Αρι-

στεράς στην Ελλάδα,

με την υποστήριξη

των άλλων βαλκανι-

κών κινημάτων, θ’

αποτελούσε σοβαρότα-

το αντίπαλο και θα

ανέτρεπε τα βρετανικά

σχέδια για την Ελλάδα

FYLLO_149_Layout 1 10/28/14 11:06 PM Page 10

11ΙΟΥΝΙΟΣ- ΙΟΥΛΙΟΣ- ΑΥΓΟΥΣΤΟΣ 2014

Οι Βρετανοί Σύνδεσμοι στην περίοδο της κατοχής

ταξύ των αντιστασιακών οργανώσεων τον υπο-κινούσαν και υπέθαλπαν οι Άγγλοι της Β.Σ.Α.»(42). Άλλες σχετικές μαρτυρίες. Με την εξα-γορά (χρυσές λίρες κρατούσαν και έδιναν) μα-χη-τών, στελεχών κ.ά. καλλιεργούσαν τον αλ-ληλοσπαραγμό.

«ΕΛΑΣ/ΓΕΝ. ΣΤΡΑΤΗΓΕΙΟΝΕΠΙΤΕΛ. ΓΡΑΦΕΙΟΝ 2ον

Αρ. ΕΠ. 156ΙΧ Μεραρχία Δ’ Μακεδονίας

Καθ’ ας έχομεν πληροφορίας, τόσον παρ’υμών, όσον και εξ άλλων πηγών, διάφοροι Άγ-γλοι αξιωματικοί ή Έλληνες εργαζόμενοι, ωςσταλέντες εξ Αιγύπτου, ενεργώσιν αντιΕΑΜι-κήν προπαγάν-δαν, διανέμωσιν χρήματα, προ-σπαθούν να δημιουργήσουν ανεξάρτητες ομά-δας και, εν γένει, ενεργώ-σιν εναντίον τουΕΛΑΣ και λοιπών Οργανώσεών μας.

17-5-43 Σ.Σαράφης».«Ο Άγγλος Συνταγματάρχης Σέφερδ μοίραζε

άφθονες λίρες στις μοναρχικές οργανώ-σεις,τις παραμονές της απελευθέρωσης μέχρι τοΔεκέμβριο …» ( στην 3η ΛΕΥΚΗ ΒΙΒΛΟ τουΕΑΜ, 52 σελ. από τον Πήρσον, Αμερικανό δη-μοσιογράφο). Ο Δ. Πουλόπουλος: «Φέρνουνβαριά ευθύνη, για το κατάντημα της Ελλάδας

των Βου-νών και της Μ. Ανατολής». Ο Τσιριμώ-κος («ΑΚΡΟΠΟΛΙΣ» 21-1-43): «… οδηγήθηκαναπό την νοοτροπία αυτή, σ’ ένα πλήθος ενερ-γειών περίεργων, όπως, οι «περίπλοκές» καισκοτεινές διαπραγματεύσεις του Λοχαγού Στοτμε τις γερμανικές Αρχές.

Την Ελλάδα χώρισαν σε Κομμουνιστές (πουκατά την αντίληψή τους, έπρεπε να χτυπή-σουν) και τους άλλους. Αυτοί, οι άλλοι, δενήταν ο υπόλοιπος ελληνικός λαός, αλλά κατάτο μεγαλύτερο μέρος, μερικά τυχοδιωκτικάστοιχεία, με εύκολη φιλία (τοις μετρητοίς) καιάπειρη προθυμία να κάνουν το καθετί. Η περι-παθής περίπτυξη ανθρώπων με τέτοια νοοτρο-πία, από τα μέλη της Β.Σ.Α., δεν οφείλεταιστην ιδέα, ούτε πως θα μπορούσαν αυτοί οιάνθρωποι να «εκ-προσωπήσουν» το μη κομου-νιστικό λαό, ούτε πως θα μπορούσαν αυτοί οιάνθρωποι να προσφέρουν πραγματικά θετικέςυπηρεσίες στον Αγώνα, που είχε ανάγκη απόπίστη, παλμό και αυτοθυσία.

Όλα προδίδουν τη θέληση να δημιουργη-θούν ένοπλοι μισθοφόροι, πρόθυμοι και έτοι-μοι σε κάθε νεύμα, για οποιοδήποτε σκοπό,για «ανειρήνευτη» εκτέλεση οιασδήποτε διατα-γής. Οι άνθρωποι αυτοί θα ήξεραν να εκτιμή-σουν πάντοτε «τους γεΤον υπόλοιπο ελληνικόλαό τον επαινούσαν, τώρα σα σύνολο, οι Άγ-γλοι πράκτορες. Δεν μπορούσαν όμως να τονπλησιάσουν, να τον νιώσουν και να αγαπήσουντους περήφανους ανθρώπους, που αγωνίζον-ταν για την πατρίδα τους. Δεν έμαθαν, ούτεήθελαν να μάθουν, να κολακεύουν ξένους.

9) Ο Σπ. Μπέκος (43) (στην «Η ΚΑΘΗΜΕΡΙ-ΝΗ» 7-3-1998, σελ. 2η , επιστολή του) διατυ-πώνει την άποψη, πως οι Άγγλοι πράκτορες,κατά την ανατίναξη της γέφυρας του Γοργοπο-τάμου, προσπάθησαν να μποϋκοτάρουν τηνεπιτυχία της ενέργειας. Σκοπός τους; Να ρί-ξουν την ευθύνη της αποτυχίας στον ΕΛΑΣ καιτον Άρη.

Η αρχική επιδίωξη των πρακτόρων τηςΒ.Σ.Α. ήταν η συγκέντρωση, όσων στρατιωτώντους δεν αιχμαλωτίστηκαν από το γερμανικόστρατό, μετά την εισβολή και κατοχή της χώ-ρας μας, και η φυγάδευσή τους στη Μ. Ανατο-λή. Παράλληλα για συλλογή πληροφοριών. Δενήρθαν για αγώνα. Για σαμποτάζ σε εγκαταστά-σεις και επικοινωνίες του εχθρού (αποθήκες,στρατόπεδα, γέφυρες, δρόμους, λιμάνια, αε-ροδρόμια, τηλεπικοινωνίες). Για τούτο δενήθελαν, ούτε βοήθησαν την ανάπτυξη αντάρτι-κου. Μικρές ένοπλες ομάδες μόνο για να τουςφρουρούν, να τους πληροφορούν και να τουςοδηγούν(φρουροί, πληροφοριοδότες, οδηγοί).

Η βασική αποστολή τους ήταν πολ ιτική,ιδίως από το 1943 και μετά. Γιατί ας μη ξε-χνάμε, τις οδηγίες του F.O. και της ΙντέλιτζεντΣέρβις εκτελούσαν.

α) «Τους έστειλαν να κάνουν, βασικά, πολιτι-κή δουλειά» (Γκριτζούνας 84).

β) «Οι Άγγλοι Σύνδεσμοι δεν είχαν μόνοστρατιωτικούς σκοπούς, αλλά και πολιτικούς.Απώτερες προθέσεις τους ήσαν να χειραγωγή-σουν το κίνημα της Εθν. Αντίστασης, σε μια τέ-

τοια διαμόρφωση, ώστε, μετά την απελευθέ-ρωση, να αποτελέσει τη βάση και τον εκτελε-στή της βρετανικής πολιτικής». (καθ. Χριστό-φορος Νάλτσας: Το Μακεδονικό ζήτημα και ησοβιετική πολιτική).

γ) «Μόνο η παρουσία των Βρετανών Συνδέ-σμων εμπόδισε τους Κομουνιστές να έ-χουνπλήρη έλεγχο της Ελλάδας τα έτη 1943-1944». ( σε ομιλία του στο Μόναχο το 1957).Και στον Τσώρτσιλ τόνιζε: «αποτελούσε ανα-σχετική δύναμη για το ΕΑΜ».

Για την πολιτική δράση των Άγγλων πρακτό-ρων παραθέτουμε ένα προσωπικό βίω-μα, τουαγωνιστή Π. Νεφελούδη από το βιβλίο «ΣΤΙΣΠΗΓΕΣ ΤΗΣ ΚΑΚΟΔΑΙΜΟΝΙΑΣ», σελ. 215: Στιςαρχές Οκτωβρίου 1944 έφτασε από την Πε-λοπόννησο μια μικρή ομάδα Άγγλων στην Αθή-να. Τους παρέλαβε ο ΕΛΑΣ Περιστερίου, τουςυπέθαλψε. Ήθελαν, λέει, να εμφανιστούν μαζίτου (με τον ΕΛΑΣ) την ημέρα της απελευθέρω-σης. Όλοι ήσαν πράκτορες της Ιντελ. Σέρβις.Ο επικεφαλής τους ντύθηκε πολιτικά τις βρα-δινές ώρες και εξαφανίστηκε. Πήγε, όπως μα-θεύτηκε, και συνάντησε Γερμανούς και προδο-τικές οργανώσεις. (Βλέπετε, ετοίμαζαν τα Δε-κεμβριανά).

Έτσι λοιπόν, οι Άγγλοι πράκτορες εργάστη-καν πολιτικά κυρίως. «Δεν ήρθαν οι Άγ-γλοιΣύνδεσμοι για αγώνα Ελευθερίας» (Γ. Κατη-φόρης, στο «ΑΝΤΙ», τεύχος 244 (1983)σελ.30). Ακούραστα, πρόθυμα, συνεπέσταταεργάστηκαν εκτελώντας την εντολή, πουτους έδωσαν οι πολιτικοί τους προϊστάμενοι,για την επιτυχία των μεταπολεμικών σχεδίωντης Κυβέρνησης της χώρας τους για την δι-κή μας. Σε όλες τις φάσεις και στάδια τωνενεργειών αυτών έλαβαν μέρος, μαζί μετους άλλους πρωτοστάτες (Λήπερ, ΣΜΑ,F.O., Υπ. Αποικιών, Υπ. Μ. Ανατολής), καθώςκαι τα ντόπια όργανά τους). Έθεταν τις βά-σεις και στα μέγιστα βοήθησαν την επεμβατι-κή πολιτική της Κυβέρνησής τους στη χώραμας καθώς και την έναρξη και άνδρωση τουΕμφυλίου. Ο φιλομοναρχικός Π. Πιπινέληςτονίζει πως ο Εμφύλιος «ήταν ανοικτή προ-σπάθεια των Άγγλων».

10) Προβολή ή αποσιώπηση γεγονότων.Την απαγωγή του Γερμανού Στρατηγού Κράι-

πε στην Κρήτη (26-4-44) την πρόβαλαν στοέπακρον. Ένα άλλο παρόμοιο γεγονός το απο-σιώπησαν: Στην Πελοπόννησο (τον ίδιο χρόνομε αυτόν του Κράιπε) μια ομάδα του ΕΛΑΣ,υπό τον Υπολοχαγό Εμ. Σταθάκη, εκτέλεσαν τοΓερμανό Στρατηγό Κρεζ. Το πρώτο το έπραξανοι Άγγλοι (με τη βοήθεια Κρητικών ανταρτών)και γι’ αυτό το πρόβαλαν το δεύτερο οι ΕΛΑΣί-τες και γι’ αυτό το αποσιώπησαν (Δες Χαριτό-πουλου Β’, 63).

Για να συκοφαντήσουν και δυσφημήσουντον ΕΛΑΣ και τον Άρη, έβαλαν τον υπο-ταχτικότους, το Ζέρβα, και ζήτησε από την ΚατοχικήΚυβέρνηση της Αθήνας, ΑΝΤΙΓΡΑΦΟ ΤΟΥ ΠΟΙ-ΝΙΚΟΥ ΜΗΤΡΩΟΥ του Άρη – άμεσα του τοέστειλε -, το οποίο σκόρπισε όπου μπο-ρούσε.(Δες Χαριτόπουλου Β’, 213).

Εκπαίδευση των Ταγμάτων Ασφαλείαςαπό Γερμανούς αξιωματικούς

Η δράση της SOE στην Κρήτη

Και τώρα θα εξετάσουμε το θέμα στην Κρήτη. Ηδράση της SOE στην Κρήτη χωρί-ζεται σε δύο περιό-δους, προκατοχική και κατοχική. Πριν την Κατοχήδρούσε υπό τον Λοχαγό Τζων Πεντλεμπούρι, αρχαιολό-γο, που ζούσε εδώ αρκετά χρόνια. Σκοτώθηκε στη Μά-χη της Κρήτης (21-5-41) στο Ηράκλειο. Μαζί του ήτανοι Λοχαγοί Χόουσον και Μίτφορντ, που εγκαταστάθη-καν στην περιοχή της Σούδας. Μετά την κατάληψη τηςΚρήτης από τους Ναζί, το κλιμάκιο τούτο κατέφυγεστην Αίγυπτο. Στις 27-7-41 έφτασε στην παραλία τηςΜονής Πρέβελη ο πλοίαρχος Πουλ, από ό-που παράλα-βε περίπου 200 περιπλανώμενους Άγγλους στρατιώτεςκαι επέστρεψε στη Μ. Ανατολή (22-8-41). Έφτασε εδώο Λοχαγός Χιουζ. Αιχμαλωτίστηκε όμως την 1-6, δρα-πέτευσε και επέστρεψε στην Αίγυπτο.

Ύστερα από τις αποτυχημένες απόπειρες τούτες,αποφασίστηκε στο Κάιρο η απο-στολή νέας ομάδαςΣυνδέσμων. Έτσι στις 9-10-41 αποβιβάστηκε στην πα-ραλία του «Τσούτσουρα» ο Λοχαγός Χιουζ με τον ασυρ-ματιστή Λοχία Στοκμπριτζ. Μαζί τους ήρθαν ο ΣτρατήςΛιπαράκης και Αντώνιος Γρηγοράκης-Σατανάς. Από δωκαι ύστερα φτάνουν κι άλλοι Σύνδεσμοι για συμπλήρω-ση ή αντικατάσταση υπαρχόντων. Κι εδώ οι Άγγλοι πρά-κτορες εφάρμοσαν τις εντολές των προϊσταμένων τους(πολι-τικών, στρατιωτικών) για το Αντάρτικο: μικρέςομάδες (όχι ανάπτυξη και άνδρωση) για συλλο-γή περι-πλανώμενων Άγγλων στρατιωτών και φυγάδευσή τουςστη Μ. Ανατολή, για οδηγούς, φύλακες και πληροφο-ριοδοσία. Και εδώ εμπόδισαν την άνδρωση του Αντάρ-τικου, όσο το μπόρεσαν, κυρίως με το θέμα του οπλι-σμού: δεν έδιναν στον κρητικό λαό. Ήταν ο μοναδικόςκαι αποκλειστικός προμηθευτής στο λαό. Όμως δενεφοδίαζαν. Με μικρές ποσότητες μόνο και αυτές σεφιλικές τους ομάδες (ΕΟΚ, ΕΟΡ και μεμονωμένες).

Ο Χιουζ (σελ.56) ξεκαθαρίζει: «Το έργο της Αποστο-λής αναφερόταν περισσότερο σε πληροφορίες και δο-λιοφθορές παρά στις αντάρτικες ομάδες και στην ορ-γάνωση Αντίστασης». Η Κρήτη, μετά την κατάληψή τηςαπό τους Ναζί, χωρίστηκε σε δύο μέρη η κατοχή της:τη γερμανική (οι τρεις νομοί Χανίων, Ρεθύμνου, Ηρα-κλείου) και την ιταλική (νομός Λασιθίου). Αυτή η μορ-φή κράτησε μέχρι τον Σεπτέμβριο 1943 (παράδοσητης Ιταλίας, οπότε η γερμανική επεκτάθηκε και στο νο-μό αυτό. Παραθέτουμε στο ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ πίνακα τωνΒρετανών συνδέσμων που έδρασαν στην Κρήτη κατάτην διάρκεια της κατοχής, όπως τον αναγράφει ο Χιουζσελ. 216-220 και ο Κοκονάς 190-193.

Την περίοδο δράσης των πρακτόρων στην Κρήτη, οΧιουζ τη χωρίζει σε 8 (Δες σελ.14). Το ποιόν τους βέ-βαια, δεν διαφέρει απ’ αυτούς, που έδρασαν στις λοι-πές περιοχές της χώρας. Άλλωστε μαθητές της ίδιαςΣχολής ήσαν και την ίδια πολιτική στέλνονταν να εφαρ-μόσουν. Οι Συνταγματάρχες Ανδρέας Παπαδάκης (στην«ΕΚΘΕΣΗ» σελ. 167-172) και Αν-δρέας Νενεδάκης(στο «Εφεδροπατέρας» σ. 352) τους περιγράφουν ωςπρος το ποιοτικό τους περιεχόμενο. (44). Ολόκληροςο κρητικός λαός τους περιέβαλε με την αγάπη και τηνεμπιστοσύνη του. Τους προστάτεψε, του διαφύλαξε,τους διέθρεψε (από το υστέρημά του) και με κίνδυνοτης ζωής του. Η δράση τους έγινε δυνατή, χάρη στηνπροστασία αυτή, ιδίως του υπαίθριου πληθυσμού (γε-ωργών, κτηνοτρόφων). Αυτό το παραδέχονταν και οιίδιοι, όπου και να έδρασαν. Έτσι: Ο Μάγιερς (στο βι-βλίο του: «Ελληνική περιπλοκή») τονίζει σχετικώς:

α) στη σελ. 9: «… το λαό, που ανάμεσά του κινιόμα-στε πάντα ελεύθερα και μας προμήθευε τροφή, στέγη,οδηγούς, πληροφοριοδότες … . Χωρίς την υποστήριξητου λαού αυτού, χωρίς το απίστευτο ψυχικό του σθέ-νος, δε θα μπορούσε να υπάρξει αποφασιστική Αντί-σταση».

β) στη σελ. 205: «Ζήτησα από τους Αρχηγούς τωνανταρτών να μεταβιβάσουν την ευγνωμοσύνη μου σεόλους τους κατοίκους…»

γ) στις σελ. 228-229: «… μας πρόσφεραν πάντα,όχι μονάχα ό,τι καλύτερο είχαν, αλλά και από το υστέ-ρημά τους».

Το παραδέχονται και οι εδώ δράσαντες: α) Ο Χιουζ:Το Κρυφτό 47: «… αυτοί, που μας βοήθησαν περισσό-τερο ήσαν οι χωρικοί και οι βοσκοί των ορεινών περιο-χών». β) Ο Λη Φέρμορ: «Εμείς, οι Βρετανοί, δεν ριψο-κινδυνεύσαμε τίποτε περισσότερο από τα άτομά μας.Οι Κρητικοί όμως σύμμαχοί μας, ριψοκινδύνευσαν όχιμόνο τα άτομά τους, αλλά τη ζωή ολόκλη-ρων των οι-κογενειών τους, των χωριών και τη ζωή όλων των συμ-πολιτών τους» (45).

(36) O καθηγητής Β. Φίλιας υπήρξε ακροατής στην ομιλία αυτή τουΚρις. Καταγράφει λοιπόν σχετικώς, στο βιβλίο του «ΤΑ ΑΞΕΧΑΣΤΑ ΚΑΙΤΑ ΛΗΣΜΟΝΗΜΕΝΑ» Αθήνα «ΠΑΠΑΖΗΣΗΣ» 1997, σελ. 33, για το θέματούτο.(37) Για τον Στοτ: α) Ρίχτερ Β’, 34-36, β)Κρις 68, γ) Μάγιερς 183, δ)περ. «ΕΘΝΙΚΗ ΑΝΤΙ-ΣΤΑΣΗ» τευχ. 64, 20-27), ε) Φλάισερ Β’, 359-378,στ) Από την Αντίσταση στον Εμφύλιο 153-182, ζ) Οικονομίδη: Οι προ-στάτες 283-285, η) Χατζή, Β’, 417 -420(38) Γι’ αυτό αργότερα τον εξαφάνισαν, κλείνοντάς του το στόμα. Τονέπνιξαν (η Ιντελ. Σέρβις) στο πέλαγος της Βιρμανίας το 1945 (20-3-45). (39) Φαντάζεσαι, φίλε αναγνώστη, τις αγαθές τους σχέσεις και τη στενήτους συνεργασία κατά του «κοινού εχθρού».(40) Δες και: α) Οικονομίδη: Οι προστάτες 277-283, β) Ν. Σταύρου 47-54, γ) Κρις 151-157, δ) τον Τόμο εκδ. «ΘΕΜΕΛΙΟ» 229,294. Ο Σκόμ-πυ, μόλις έφτασε στην Αθήνα, δίνει εντολή στο γερμανόδουλο Σ. Δ/τηΑττικής (τον διόρισε ο Παπανδρέου) «…να σταματήσει κάθε δίωξη τωνταγματασφαλιτών». (Ιωαννίδης: Αναμνήσεις, σελ. 302).

(41) α) Γρηγοριάδη: Το Αντ. Β’, 547-550, β) Μάγιερς 207-208,211, γ)Ροδάκη: Ο Δεκ. 39, δ) Πυ-ρομάγλου: Ο Καρτ. 397, ε) Μαθιόπουλου269-270, στ) Χατζή Γ’, 45-49(42) Το παραθέτει ο δημοσιογράφος Αχιλ. Χατζόπουλος στο βιβλίο του:Οι προστάτες, σελ. 230-231. Ακόμη: Γρηγοριάδη Γ’ 7-8,123,234, Χα-τζή Β 173-174, Σαράφη: Ο ΕΛΑΣ(43) Βιβλία του Μπέκιου για το Γοργοπόταμο: α) Σελίδες από την Εθνι-κή Αντίσταση. Αθήνα «ΒΕΛΟΥΧΙ» 1976, β) Πικρή γεύση της Αλήθειας«ΔΩΡΙΚΟΣ», γ) Γοργοπόταμος. Η Αλήθεια που καίει. Αθήνα «ΤΕΛΕ-ΘΡΙΟΝ» 1994. Αφού έγινε το σαμποτάζ, πρότειναν (οι πράκτορες) στοB.B.C. να αποσιωπήσει την -ακόμη και απλή- συμμετοχή του ΕΛΑΣ (δεςΓυφτόπουλου Μαρτυ-ρίες 94)(44) Και ακόμη (το ποιόν τους): α) Παϊζη 251-252, 257, 263, 323,387, 399, 421β) Τσίβη: Τα Χανιά. Κατοχή, Αντίσταση 69,70(45) Δες Επιστολή στο Δήμαρχο Ηρακλείου στις 23-12-1950, στοΙ.Π.Ε.Α. (Ιστορικόν Αρχείον Εθνικής Αντιστάσεως) τεύχ. 2-3, σελ. 48

ΥΠΟΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ

FYLLO_149_Layout 1 10/28/14 11:06 PM Page 11

12 ΙΟΥΝΙΟΣ- ΙΟΥΛΙΟΣ- ΑΥΓΟΥΣΤΟΣ 2014

Του Σήφη Μανουσογιαννάκη Αντιναυάρχου ΠΝ (ε.α) - Μέρος 3ο

Ε ν τω μεταξύ ο Παπαγιάννης είχεεπισκεφθεί τον Ναυτικό Σταθμό

Κυρήνειας όπου: «Ενημέρωσα σχετικάτον Υποπλοίαρχο Τσομάκη στον οποίοέδωσα εντολή να απομονώσει με τηνέναρξη της επιχειρήσεως τον ΝαυτικόΣταθμό κλείνοντας τις πόρτες τουφρουρίου και απαγορεύοντας την είσο-δο σε οιονδήποτε και να τεθεί υπό τιςδιαταγές του διοικητού της εκεί στρα-τιωτικής διοικήσεως παρέχοντας βοή-θεια και υποστήριξη σε ότι του ζητηθεί.Με ενθουσιασμό συγκατετέθη». Ακόμα« Ειδοποίησα τον Κυβερνήτη του Π/ΠΛΕΒΕΝΤΗΣ Υποπλοίαρχο Ταβλαρίδη ναμε συναντήσει και του έδωσα διαταγήπεριπολίας με εντολή τα ξημερώματατης 15ης Ιουλίου να καταπλεύσει στονλιμένα της Πάφου». Και συνεχίζει ο Πα-παγιάννης «Εν συνεχεία ασχολήθηκα μετα του επιτελείου μου. Μίλησα με τονΠλωτάρχη(Ο) Θ.Τζεφεράκο και τον Υπο-πλοίαρχο(Μ) Παπαργύρη.

Στον δεύτερο ανέθεσα την αποστολήτης καταλήψεως του CΥTA την φύλαξητου, και την διακοπή των τηλεφώνωντης περιοχής Λευκωσίας το ταχύτερομετά την εκδήλωση της ενεργείας ο δεπρώτος θα ήταν βοηθός μου στην κατά-ληψη του δευτέρου ορόφου της αστυ-νομίας, την συγκέντρωση όλων των ευ-ρισκομένων εκεί αστυνομικών στον χώ-ρο της καντίνας υπό προσωρινό περιο-ρισμό και την διακοπή των ραδιοεπικοι-νωνιών της αστυνομίας και απενεργο-ποίηση της σειρήνας που υπήρχε στηνκορυφή του μεγάρου. Επίσης την σύλ-ληψη και περιορισμό των δύο φρουρώντου Εφεδρικού Σώματος που είχαν εγ-κατασταθεί τελευταία στα δύο άκρα τουαστυνομικού μεγάρου προφανώς για ναμας παρακολουθούν. Ο Παπαργύρης θαείχε μαζί του 3 Υπαξιωματικούς καιτρείς ναύτες και στην δική μου ομάδαθα είχα εκτός από τον Τζεφεράκο έναέφεδρο Σημαιοφόρο τρείς Υπαξιωματι-κούς και τέσσερεις ναύτες ».

Σε ότι αφορά τους υπηρετούντες Ση-μαιοφόρους ΣΕΑ/Μ και Υπαξιωματι-κούς προκύπτει ότι ουδόλως ενημερώ-θηκαν, ουδόλως ρωτήθηκαν και έπρα-ξαν μοιραία όσα έπραξαν. Εξαίρεσηαποτέλεσε ο Ανθυπασπιστής Η/Ν Γ.Οι-κονομίδης λόγω της δραστηριότηταςκαι ενεργού συμμετοχής του στις έρευ-νες των οικιών Αζίνα και Θεοδώτου αλ-λά και από όσα ο ίδιος κατέθεσε σταπλαίσια της ΕΔΕ Μεταλλινού. Επίσηςσύμφωνα με την ίδια ΕΔΕ, εγκαίρωςμυημένος στο πραξικόπημα και ένθερ-μος θιασώτης αυτού και των εκτελε-στών του θεωρήθηκε ο ΑνθυπασπιστήςΛεβ. Ι.Αγιασοφίτης ο οποίος προκύπτειεπίσης ότι προσέγγισε τον Αρχικελευ-στή Δ.Κωνσταντίνου για να τον μυήσειστο πραξικόπημα. Κατά την εκτίμησητου Κωνσταντίνου δύο έως τρείς ακόμαΥπαξιωματικοί ήταν ενήμεροι για τοσχεδιαζόμενο πραξικόπημα.

Το προσωπικό των ΣΕΠ ΑΣΤΗΡ(Ριζο-κάρπασο), ΒΥΡΩΝ(Αγία Νάπα), και ΔΟ-ΞΑ(Κορμακίτης) δεν ενημερώθηκε γιατο σχεδιασθέν πραξικόπημα.

Το πρωί της 15ης Ιουλίου ο Παπα-γιάννης μετά την μετάβαση του στο γρα-φείο του επιβεβαίωσε την ώρα ενάρξε-ως του πραξικοπήματος από τον Επιτε-λάρχη του ΓΕΕΦ, και εξέπεμψε προςΝΒΧ και ΔΠΑ Σήμα Αστραπιαίο με ΗΩΠ150818 και το ακόλουθο κείμενο:

1. ΑΜΑ ΛΗΨΕΙ ΕΛΘΕΤΕ ΕΙΣ ΣΥΝΑ-ΓΕΡΜΟΝ ΚΑΙ ΕΝΕΡΓΗΣΑΤΕ ΩΣ ΚΑΤΩΘΙ:

Α. ΑΠΟΣΤΕΙΛΑΤΕ ΕΝΟΠΛΟΝ ΔΙΜΟΙ-ΡΙΑΝ ΥΠΟ ΔΟΥΚΑΝ ΕΙΣ ΚΑΟΑ ΑΜΜΟ-ΧΩΣΤΟΥ ΔΙ ΑΣΦΑΛΕΙΑΝ ΠΕΡΙΟΧΗΣ.

Β. ΑΠΟΣΤΕΙΛΑΤΕ ΔΥΝΑΜΙΝ 60 ΕΝΟ-ΠΛΩΝ ΥΠΑΞ/ΚΩΝ ΚΑΙ ΝΑΥΤΩΝ ΥΠΟΝΤΑΝΟΝ ΚΑΙ ΑΡΜΕΝΙΑΚΟΝ ΕΙΣ ΒΜΗΛΕΥΚΩΣΙΑ.

Γ. ΔΙΑ ΔΥΟ Τ/Α ΑΠΟΚΛΕΙΣΑΤΕ ΛΙΜΕ-ΝΑ ΑΜΜΟΧΩΣΤΟΥ ΑΠΟ ΠΑΣΗΣ ΚΙΝΗ-ΣΕΩΣ ΚΑΙ ΚΥΡΙΩΣ ΑΠΟΠΛΟΥ ΠΛΟΙΩΝΚΑΙ ΠΛΟΙΑΡΙΩΝ.

Δ. ΟΠΟΥ ΣΥΝΑΝΤΗΣΕΤΕ ΑΝΤΙΣΤΑΣΗΠΑΤΑΞΑΤΕ ΑΥΤΗΝ ΔΙΑ ΤΩΝ ΟΠΛΩΝ.

2. ΑΝΑΦΕΡΑΤΕ ΛΗΨΙΝ ΚΑΙ ΕΝΑΡΞΗΕΚΤΕΛΕΣΕΩΣ.

Με σήμα ΝΔΚ 150819 ΙΟΥΛ ο ΝΣΠάφου και το Π/Π ΛΕΒΕΝΤΗΣ διατασ-σόταν από τον ΝΔΚ για τα ακόλουθα:

«ΑΜΑ ΛΗΨΗ ΤΕΘΕΙΤΕ ΕΙΣ ΣΥΝΑΓΕΡ-ΜΟ ΚΑΙ ΑΜΥΝΘΕΙΤΕ ΔΙΑ ΤΩΝ ΠΥΡΟΒΟ-ΛΩΝ ΚΑΙ ΟΠΛΩΝ ΚΑΤΑ ΜΗ ΝΟΜΙΜΟ-ΦΡΟΝΩΝ ΔΥΝΑΜΕΩΝ Η ΑΝΑΡΧΙΚΩΝ.ΑΠΑΓΟΡΕΥΣΑΤΕ ΟΙΟΝΔΗΠΟΤΕ ΑΠΟ-ΠΛΟΥ ΕΚ ΤΟΥ ΛΙΜΕΝΟΣ ΕΝ ΑΝΑΓΚΗΔΙΑ ΟΠΛΩΝ. ΠΑΡΕΞΑΤΕ ΠΑΣΑ ΔΥΝΑΤΗΒΟΗΘΕΙΑ ΕΙΣ V ΑΤΔ ΕΦ ΟΣΟΝ ΖΗΤΗ-ΘΕΙ».

Στις 08:10 συγκέντρωσε το προσω-πικό του γραφείου του και τους ανακοί-νωσε ότι με εντολή του ΓΕΕΘΑ θα ανα-

τρεπόταν ο Μακάριος. Ο Παπαργύρηςείχε ήδη φύγει για το στρατόπεδο «Κα-ποττά» από όπου θα παραλάμβανε οπλι-σμό και ένα αυτοκίνητο με το οποίο θαμεταφερόταν για την κατάληψη του CY-TA. Στις 08:15 Η ομάδα του Παπαγιάν-νη αφόπλισε τους δυο ενόπλους Εφε-δρικούς που υπήρχαν στο κτίριο καισυγχρόνως εισέβαλε στα γραφεία τηςΑστυνομίας και στο θάλαμο επικοινω-νιών της όπου υπό την απειλή τωνόπλων συνέλαβε τους εκεί ευρισκομέ-νους και έθεσε εκτός λειτουργίας τιςραδιοεπικοινωνίες. Δύο ναύτες απενερ-γοποίησαν την σειρήνα στην ταράτσατου κτιρίου. Η εξουδετέρωση έγινεαναίμακτα και μόνο ένας Υπαστυνόμοςπροσπάθησε να αντισταθεί αλλά εξου-δετερώθηκε αμέσως. Η ομάδα του Πα-παργύρη δεν συνάντησε σοβαρά προ-βλήματα στην κατάληψη της CYTA καιτην διακοπή των τηλεφωνικών επικοι-νωνιών της Κύπρου. Παρέμεινε εκεί 6ώρες έως ότου παρέδωσε τις εγκατα-στάσεις σε ομάδα της ΔιευθύνσεωςΔιαβιβάσεων του ΓΕΕΦ αφήνοντας μό-νο τον Ανθυπασπιστή Σημ. Β.Μητρόπου-λο για να εξυπηρετεί τις ανάγκανάγκεςτης ΝΔΚ σε τηλεφωνικές επικοινωνίες.Από την κατάθεση του Μητρόπουλουαργότερα στα πλαίσια της ΕΔΕ Μεταλλι-νού προκύπτει ότι ο Παπαγιάννης δέχ-

θηκε συγχαρητήρια από τους Αρχιπλοί-αρχο Δ.Σταμούλη και τους Αντιπλοιάρ-χους Ν.Γερακίνη και Π.Νικολόπουλο.Επίσης ότι απαίτησε να αποταχθούν οιΠαπαδάκης, Κανδαλέπας και Τσαταλός.Τέλος ότι πέντε μέρες μετά την Τουρκι-κή εισβολή ζήτησε τον επαναπατρισμότου ιδίου και του Παπαργύρη διότι « αντους άφηναν ακόμα στην Κύπρο θαεπέστρεφαν μόνον τα πτώματα τους ωςεκ των απειλών που εδέχοντο».

Από την ΝΒΧ σύμφωνα με τις οδη-γίες του Παπαγιάννη μετέφεραν τις οι-κογένειες στο θέρετρο Αξιωματικών Αμ-μοχώστου και ανέλαβαν την φρούρησητους. Επίσης ετοίμασαν την ένοπληομάδα και την έστειλαν στην Λευκωσία.Η ομάδα αυτή ανέλαβε την φρούρησητου Γενικού Νοσοκομείου Λευκωσίας.Οι δύο Τ/Α έπλευσαν προς Αμμόχωστογια τον έλεγχο του λιμανιού. Στον Ναυτι-κό Σταθμό Κυρήνειας ο Παπαγιάννηςμε σήμα ΝΔΚ 150820 ΙΟΥΛ διέτασσετα ακόλουθα:

«ΑΜΑ ΛΗΨΗ ΤΕΘΕΙΤΕ ΕΙΣ ΚΑΤΑΣΤΑ-ΣΗ ΣΥΝΑΓΕΡΜΟΥ. ΑΠΟΜΟΝΩΣΑΤΕΦΡΟΥΡΙΟΝ ΚΑΙ ΕΙ ΔΥΝΑΤΟΝ ΚΑΤΑΛΑΒΑ-ΤΕ ΚΤΙΡΙΟΝ ΑΣΤΥΝΟΜΙΑΣ. ΑΠΑΓΟΡΕΥ-ΣΑΤΕ ΟΙΟΝΔΗΠΟΤΕ ΑΠΟΠΛΟΥ ΕΚ ΛΙ-ΜΕΝΟΣ ΚΥΡΗΝΕΙΑΣ. ΕΦ ΟΣΟΝ ΣΥΝΑΝ-ΤΗΣΕΤΕ ΑΝΤΙΣΤΑΣΗ ΕΠΙΒΑΛΑΤΕ ΘΕΛΗ-ΣΗ ΣΑΣ ΔΙΑ ΤΩΝ ΟΠΛΩΝ. ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΙΕ/Ε ΠΡΟΣΩΠΙΚΟΥ ΕΙΔΟΠΟΙΗΘΟΥΝ ΜΕ-ΤΑΒΟΥΝ ΠΑΡΑΥΤΑ ΕΙΣ ΚΑΟΑ ΑΜΜΟΧΩ-ΣΤΟΥ Η ΕΝΤΟΣ ΝΒΧ».

Ο Τσομάκης επέτρεψε τον εγκλεισμόκαι την φρούρηση εντός του φρουρίουμερικών εκατοντάδων οπαδών του Μα-καρίου από άτομα φιλικά προσκείμεναεις τους πραξικοπηματίες.

Το Π/Π ΛΕΒΕΝΤΗΣ μετά από προφο-ρική εντολή του Παπαγιάννη κατέπλευ-σε στην Πάφο στις 08:00 το πρωί της15ης ΙΟΥΛ. Την εντολή έδωσε ο Παπα-γιάννης όταν κάλεσε τον Ταβλαρίδη στογραφείο του το Σάββατο και του είπε νααποπλεύσει το βράδυ της Κυριακής χω-ρίς σήματα απόπλου και τις τυπικές δια-δικασίες ώστε την Δευτέρα το πρωί ναευρίσκεται στην Πάφο. Σε ερώτηση τουΤαβλαρίδη του είπε ότι υπάρχουν πλη-ροφορίες ότι Τούρκοι θα αποβίβαζανόπλα και ότι νεώτερες πληροφορίες θα

του διαβίβαζε όταν έφθανε εκεί. Φθά-νοντας στην Πάφο το πρωί της Δευτέ-ρας 15 ΙΟΥΛ ο Ταβλαρίδης αντιλήφθηκεαπό το Σήμα του ΝΔΚ που εν τω μεταξύέλαβε, το ραδιόφωνο, και την κινητικό-τητα στην περιοχή, ότι έχει γίνει πραξι-κόπημα, ενώ ολίγον αργότερα δέχθηκετηλεφώνημα από άγνωστο να παραδώ-σει τον Σταθμό και το πλοίο. Όπως είναιγνωστό οι πραξικοπηματίες δεν ήλεγ-χαν την Πάφο την 15η ΙΟΥΛ.

Φοβούμενος ότι το βράδυ ήταν δυνα-τό να δεχθεί επίθεση ενημέρωσε τονΠαπαγιάννη και ζήτησε την άδεια νααποπλεύσει. Απογευματινές ώρες καιαφού επιβιβάστηκε στο πλοίο το προ-σωπικό του Σταθμού το πλοίο απέπλευ-σε από ΝΣΠ. Κατά την έξοδο του πλοί-ου έγινε αντιληπτό ότι βαλλόταν από τηνξηρά και ότι ομάδα ενόπλων εκινείτοαπό την Πάφο προς τον Σταθμό. Τοπλοίο ανταπέδωσε με προειδοποιητικάπυρά μπροστά από την ομάδα των ενό-πλων, η δίωξη σταμάτησε και έπλευσεπρος ΝΒΧ. Αφού κατέπλευσε εκεί (βρα-δινές ώρες της 15ης) και αποβίβασε τοπροσωπικό του ΝΣΠ ο Ταβλαρίδης δια-τάχθηκε από τον Παπαγιάννη να επανα-πλεύσει στην Πάφο όπου θα του έδιδενεώτερες διαταγές όταν έφθανε. Διέτα-ξε επίσης την επιβίβαση στο πλοίο καιετέρου Μαχίμου Αξιωματικού για υπο-βοήθηση του Ταβλαρίδη. Διαταχθέντεςαπό τον Παπαδάκη οι Κανδαλέπας καιΤσαταλός αρνήθηκαν να επιβούν. Ότανέφθασε στην Πάφο πρωινές ώρες της16ης, ο Ταβλαρίδης επικοινώνησε μετον Παπαγιάννη και του ζήτησε οδη-γίες.

Ο Παπαγιάννης διέταξε τον βομβαρ-δισμό του ραδιοφωνικού σταθμού. Τού-το προκύπτει από το αναγραφέν στοΗμερολόγιο της ΝΔΚ στις 1400 Της15ης ΙΟΥΛ «Βομβαρδισμός πόλεως ΠΑ-ΦΟΥ υπό Π/Π ΛΕΒΕΝΤΗΣ». Την διαταγήαυτή ο Ταβλαρίδης αρνήθηκε να εκτε-λέσει επειδή ο ραδιοφωνικός σταθμόςβρισκόταν μέσα σε κατοικημένη περιο-χή. Στον ασύρματο ακουγόταν έντονα ηεντολή του Παπαγιάννη «Βάρα» «Βάρα»δεδομένου ότι ο ραδιοφωνικός Σταθ-μός έπρεπε οπωσδήποτε να καταστρα-φεί διότι από εκεί ο Μακάριος εμψύχω-νε τον Κυπριακό λαό. Στη συνέχεια οΠαπαγιάννης διέταξε τον βομβαρδισμότου Ναυτικού Σταθμού «κατόπιν διατα-γής με βολή 10 βλημάτων ανά ώρα». ΟΤαβλαρίδης δηλώνει στην συνέντευξητου ότι έβαλε εναντίον του RADAR τουΣταθμού επειδή θεώρησε ότι ήτανστρατιωτικός στόχος.

Ενδέχεται ο εξοστρακισμός βλημά-των προς την κατεύθυνση της Πάφουπου βρισκόταν περί τα δυο χιλιόμετραμακριά ή η κακή σκόπευση από τουςκλυδωνισμούς του πλοίου, να έδωσετην εντύπωση βομβαρδισμού της πόλε-ως. Τα αναγραφέντα ότι το Π/Π ΛΕ-ΒΕΝΤΗΣ κανονιοβόλησε την Ιερά Μη-τρόπολη Πάφου και τον ελεύθερο ρα-διοφωνικό σταθμό Πάφου δεν φαίνε-ται να είναι ακριβή. Σε κάθε περίπτω-ση θύματα δεν υπήρξαν. Ο Σταθμός,όπως και το RADAR είχαν υποστείφθορές και από τους Εφεδρικούς ενώελάχιστες προκάλεσε το πλοίο. Το βρά-δυ το πλοίο παρέμεινε αγκυροβολημέ-νο έξω από το λιμάνι ενώ το επόμενοπρωί όταν πλέον η Πάφος είχε καταλη-φθεί από τους πραξικοπηματίες παρέ-βαλε στον προβλήτα του Σταθμού. Την18η επανέπλευσε στην ΝΒΧ με βλάβηστον αριστερό άξονα.

ΤΟ ΚΥΠΡΙΑΚΟ (ΕΛΛΗΝΙΚΟ) ΝΑΥΤΙΚΟ ΜΕΧΡΙ ΤΟ 1974 (Συγκρότηση - Πραξικόπημα και Τουρκική εισβολή)

Προέλαση του Αττίλα στη μαρτυρική Κύπρο

Τα αποτελέσματα του προδοτικού πραξικοπήματος

FYLLO_149_Layout 1 10/28/14 11:06 PM Page 12

13ΙΟΥΝΙΟΣ- ΙΟΥΛΙΟΣ- ΑΥΓΟΥΣΤΟΣ 2014

Δωρεές για το Π.Π.Ι. Ιατρείο Σφακίων

• Τζουγάνος Μανώλης ποσφορά για το Π.Π Ιατρείο Χώρας Σφακίων 800$

• «Πρωτοβουλία Δημοτών Σφακίων» (Από εκδήλωση με Ψαραντώνη) 324€

• Μανουσέλης Γιώργος και Δέσποινα στη μνήμη του γιού τους Νίκου 300€

• Στρατουδάκης Πέτρος στη μνήμη των γονέων του προσέφερεγια Π.Π.Ι 1500€

• Κανδηράκη Ανδριανή προσφορά για Π.Π.Ι 50 €• Στη μνήμη Γερωνυμάκη Σπύρου κατέθεσαν υπέρ

του Π.Π.Ι αντι στεφάνου • Οικ. Γερωνυμάκη Ανδρέα 100 €• Οικ. Γερωνυμάκη Θοδωρή 50 €• Οικ. Γερωνυμάκη Σπύρου 50 €• Οικ. Γερωνυμάκη Βαγγέλη 50 €• Οικ. Γερωνυμάκη Μανώλη 50 €• Οικ. Γερωνυμάκη Θ.Γεωργίου 50 €• Οικ. Γερωνυμάκη Σ.Γεωργίου 50 €• Οικ. Βενάκη Αντώνη 50 €• Οικ. Καγιαδάκη Παναγιώτη 50 €στη μνήμη του Γυπαράκη Σταυρου αντι στεφάνου κατέθεσανυπερ του Π.Π.Ι. χώρας Σφακίων • Οικ. Γυπαράκη Δημήτρη 50 €• Οικ. Γυπαράκη Σήφη 50 €• Οικ. Τζαγκαράκη Σήφη &Μαρία 50 €• Οικ. Δεληγιαννάκη Στράτου 50 €• Οικ. Δεληγιαννάκη Θεοδώρου 50 €• Οικ. Δεληγιαννάκη Νίκου 50 €• Οικ. Δεληγιαννάκη Γεωργίου 100 €• Οικ. Δεληγιαννάκη Μανώλη 50 €• Οικ. Βενάκη Στυλιανου 50 €• Οικ. Λεδάκη Χρυσής 50 €

Συνδρομές για την εφημερίδα μας• Μπραουδάκης Ευριπίδης, (καντίνα) Χώρα Σφακίων 50 €• Καούδη Μαρία, Χολαργός 20 €• Καπριδάκης Ιωσήφ, Αχαρναί Αττικής 20 €• Μανουσέλη Στέλλα, Αμπελόκηποι 20 €• Κοντορινάκη Γεωργία, Ιλιον Αττικής 20 €• Πολάκης Γεώργιος, Αργουλές Σφακίων 20 €• Τζατζιμάκης Παυλος του Θεοδώρου, (ταβέρνα Tarra) Αγ. Ρουμέλη 20 €• Βρετουδάκης Στρατής, Καλλιθέα Αττικής 20 €• Σκεπάρνης Σωτήρης, Χώρα Σφακίων 30 €• Μαν. Ελπ, Χανιά 20 €• Χιωτάκης Ιωσήφ του Ιωσήφ Ηράκλειο 50 €• Ψαρουδάκης Εμμανουήλ, (τυροκομικά) Καλλιθέα Αττικής 50 €• Ζαχαριάς Παύλος, Ιλιον Αττικής 20 €• Τζωρτζάκης Εμμανουήλ του Ιωάννου, Σκαλωτή 50 €• Ορφανουδάκης Παύλος, Ανώπολη (στη μνήμη του πατέρα τους

Ιωάννη) 50 €• Αφοι Ορφανουδάκη, Αρτοποιείο, Ανώπολη (στη μνήμη του πα-

τέρα τους Γεωργίου) 150 €• Βαρυδάκης Χρήστος, USA 50 €• Καγιαδάκης Βασίλης, Βουβάς 10 €• Λυκογιαννάκης Νικόλαος, Αγ.Ρουμέλη 30 €• Καγιαδάκης Νικόλαος, Βουβάς 10 €• Βρανάς Α. Νικόλαος, Πατσιανός 20 €• Κορνιζάκη Ελένη, Χανιά 30 €• Χιωτάκης Πέτρος, Χανιά 20 €• Σαμαριτάκης Γεώργιος, Πέραμα 20 €• Καυκαλάς Ιωάννης, Αθήνα 20 €• Μανουσέλη-Σουλαδάκη Διονυσία, Αγ Νικόλαος Κρήτης 50 €• Μανούσακα Ιωάννα, Λάκοι Σκαλωτή 20 €• Ψαρουδάκης Ιωάννου Γεώργιος, Ασκύφου 50 €• Γλυνιαδάκης Γεωργίου Μανώλης - Λιμενικός, Λάκοι Σκαλωτή 20 €• Κριαράς Νικόλαος του Ευριπίδου, Λουτρό Σφακίων 50 €• Βιγλάκης Αντώνης, Αχαρναί Αττικής 20 €• Κουριδάκης Εμμανουήλ, 20 €• Ζερβός Ιωάννου Ιωάννης, Χανια 50 €• Μανουσέλη - Μπαϊλάκη Μαρία, Πατσιανός 50 €• Κοτσίφης Νικόλαος, Αθήνα 20 €• Μπελιβάνης Δημήτρης, Καλλιθέα Αττικής 20 €

ΕΥΧΑΡΙΣΤΗΡΙΑ ΕΠΙΣΤΟΛΗΜε την συμπλήρωση ενός έτους από την απώ-λεια του αγαπημένου τους παιδιού Νίκου Γ. Μα-νουσέλη, οι γονείς του, Γεώργιος και ΔέσποιναΜανουσέλη, κατέθεσαν το ποσό των 300 € γιατην ενίσχυση του Πολυδύναμου ΠεριφερειακούΙατρείου Χώρας Σφακίων.Ο Δήμος Σφακίων τους ευχαριστεί θερμά για την προσφορά τους.

Η «Πρωτοβουλία Δημοτών Σφακίων» και η «Ένωση τωνΑπανταχού Σφακιανών» ευχαριστούμε θερμά τον συντοπί-τη μας Μανώλη Τζουγάνο, από το Ασφένδου, κάτοικοΗ.Π.Α., που πρόσφερε 800 $ για την ενίσχυση της πρωτο-βάθμιας φροντίδας υγείας του Δήμου. Ευχαριστούμε, επί-σης, τον φίλο, μεγάλο Κρητικό καλλιτέχνη, Ψαραντώνη,που διέθεσε, για τον ίδιο σκοπό, 324 € από τα έσοδα τηςόμορφης Βραδιάς της 19-7-2014 στο Φραγκοκάστελλο.

Τα χρήματα παραδόθηκαν στον Πρόεδρο της ΈνωσηςΣήφη Μανουσογιαννάκη που φροντίζει ακούραστα για τηντροφοδοσία του Πολυδύναμου Περιφερειακού Ιατρείου(Π.Π.Ι.) Σφακίων με ιατροφαρμακευτικό υλικό. Σε μέρεςαπαξίωσης και εγκατάλειψης από την Πολιτεία όλων των

δομών της Υγείας, τέτοιες χειρονομίες αποκτούν ιδιαίτε-ρη σημασία.

Η «Ένωση των Απανταχού Σφακιανών» και ο ΔήμοςΣφακίων ευχαριστούμε θερμά τον συντοπίτη μας και φίλοΠέτρο Στρατουδάκη που πρόσφερε 1500 € για το Π.Π.Ι.και για τη συντήρηση της «ΔΟΞΑΣ», του νοσοκομειακούσκάφους που επεμβαίνει σωτήρια, όπου και όποτε υπάρ-χει ανάγκη. Στα πλαίσια της ανάπλασης της Σκαλωτής καιτης καλυτέρευσης της ζωής των κατοίκων της, ο φίλοςΠέτρος διέθεσε και μεγάλο χρηματικό ποσό, καθώς καιμηχανήματα, για τη διάνοιξη δρόμου. Και γι’ αυτή του τηχειρονομία τον ευχαριστούμε από καρδιάς ευχόμενοι ναβρει μιμητές, για το καλό της Επαρχίας.

ΕΥΧΑΡΙΣΤΙΕΣ

Στη θεία λειτουργία και αρτοκλασία παρευρέθηκαν αρκετοίσυμπατριώτες, από όλη τη Κρήτη, για να τιμήσουν τη μνήμητου Αγίου αλλά και την οικογένεια του αγαπητού μας φίλου Ιω-σήφ Χιωτάκη που με δική του πρωτοβουλία ανεγέρθηκε ο να-ός και γιορτάζεται κάθε χρόνο τον Ιούλιο. Πλούσια ήταν τα εδέ-σματα που η οικογένεια και οι χωριανοί πρόσφεραν στους προ-σκυνητές, την παραμονή της θείας λειτουργίας, μετά τον εσπε-ρινό, ευχόμενοι κάθε χρόνο να εορτάζουμε υγιείς την καθιερω-μένη καλοκαιρινή εορτή του Αγίου και να συναθροίζονται όσογίνεται περισσότεροι Σήφηδες. Δωρητές για την ιερά πανήγυρι:• Μαρινάκης Ιωσήφ 50€, • Χιωτάκης Μανούσος του Ιωσήφ, χασάπικο,

• Σφηνιάς Νίκος του Ιωσήφ, χασάπικο, • Σηφαλουδάκης Ιωσήφ, χασάπικο,• Βοτζάκης Νικόλαος, δύο χασάπικα,• Σταυριανουδάκης Ιωσήφ, τυρί,• Καγιαδάκης Νικόλαος του Μανούσου, καρπούζια,• Ιερωνυμάκης Πρίαμος, κρασί , • Καγιαδάκης Παναγιώτης, το φορτηγό ψυγείο,• Ηλιάκη –Μαρινάκη Ελένη, γλυκά, • Μαρινάκης Ιωάννης του Νικολάου, μάγειρας και • Βουϊδάσκης Εμμανουήλ και Βυζηράκης Ανδρέας του Μα-

νούσου, 100€.• Βυζηράκης Μανούσος του Ανδρέα, 100€.

Ιερά πανήγυρις του Αγίου Ιωσήφ στις Φωκιές Βουβά Σφακίων, στις 18-7-2014, στον Ιερό Ναό του Αγίου Ιωσήφ

ΕΥΧΑΡΙΣΤΗΡΙΟΕυχαριστούμε θερμά το Δημοτικό Συμβούλιο του Δήμου Χανίων που με την υπ’ αριθμό

654/2010 απόφασή του, έδωσε σε δρόμο της πόλης μας το όνομα των ΚΑΡΚΑΝΗΔΩΝ, τιμών-τας έτσι την ιστορική οικογένεια από το Ασκύφου Σφακίων. Η οικογένεια αυτή συμμετείχε σεδιαχρονικούς αγώνες, τόσο κατά τη διάρκεια της Τουρκοκρατίας, όσο και κατά τη διάρκεια τωναπελευθερωτικών αγώνων της Μακεδονίας, με πεσόντες ηρωϊκώς μαχόμενους. Έντονη, επί-σης, και αγωνιστική ήταν η παρουσία της οικογένειας στη διάρκεια της Μικρασιατικής Κατα-στροφής, αλλά και ιδιαίτερα ουσιαστική και καθοριστική η συμβολή της κατά του Γερμανού κα-τακτητή. Ευχαριστούμε θερμά για την τιμητική για τους αγωνιστές αυτής της οικογένειας πράξη.

Εκ μέρους της οικογένειαςΜανούσος Καρκάνης

Τα Κρητικά προϊόντα

κατακτούν την Αττική

FYLLO_149_Layout 1 10/28/14 11:06 PM Page 13

14 ΙΟΥΝΙΟΣ- ΙΟΥΛΙΟΣ- ΑΥΓΟΥΣΤΟΣ 2014

Γεώργιος Παπαδάκης«έφυγε» πλήρης ημερών εκπληρώνοντας όλα τα ιδεώδη της πατρίδας, της θρησκείας και της οικογένειας

Έχοντας κλείσει τα 99 χρόνια ζωής έφυγε μια θρυλική μορφήτου Καλλικράτη και του Φραγκοκάστελου και σύσσωμη η τοπικήκοινωνία, τον συνόδευσε στο τελευ�ταίο αυτό ταξίδι... ο αείμνη-στος Γιώργος Παπαδάκης, «έβλεπε» πολύ μακριά και ήταν ο πρώ-τος που άνοιξε τουριστική επιχείρηση στο Φραγκοκάστελο, για νατον ακολουθήσουν στην συνέ�χεια πολλοί συντοπίτες του .Με δά-κρυα στα μάτια και την φωνή του πολλές φορές να «σπάει» τοναποχαιρέτησε ο ανιψιός του, πατέρας Κων/νος Χομπίτης λέγοντας:

Αγαπητέ και αείμνηστε κεκοιμημένε μας. Μακαρία η οδός ή πο-ρεύει σήμερο. Η ώρα ήλθε και για εσάς ουσιαστικέ πατέρα καιθείε, έκλεισε ο κύκλος της επίγειας ζωής που είναι η φυσική κατα-κλείδα και η είσοδος της ψυχής εις την αιωνιότητα. Πεθαίνουμεγια να ζήσουμε αιώνια. Ευτυχισμένοι όσοι έζησαν την ζωή σανοφειλή και χρέος. Ευτυχείς όσοι εφύλαξαν Θερμοπύλες, σ' αυτούςυπάρχει η φωτεινή ακτίνα της γλυκιάς προσδοκίας της άλληςζωής. Ο ίδιος ο Χριστός μας διαβεβαιώνει ότι «ο πιστεύων εις εμέκαν αποθάνει ζήσετε» και ότι «ου κέχομε ώδε μαίνουσα πόλιν , αλ-λά την μέλλουσα επιζητούμε». Ο επίγειος θάνατος είναι η θυρίδατης αιωνιότητας, κλείνει μια πόρτα και ανοίγει μια άλλη για να ει-σέλθει ο κεκοιμημένος μας. Όπως λέει ο μακαριστός Φώτης Κόν-τογλου «φεύγοντας ο άνθρωπος πηγαίνει για το άλλο ημισφαίριοτης ζωής». Χάρη στην πίστη μας γνωρίζουμε πως είμάστε ένα ζων-τανό φώς που είναι η πνοή του Θεού. Όσοι έχουν αντίρρηση γι' αυ-τό και για την αθανασία της ψυχής, μπορούν να πειστούν αν διαβά-σουν την βιογραφία του Αγίου Ραφαήλ που μετά από 500 χρόνια

από το θάνατο του το 1959-61 εμίλησε και έδειξε πολλά σημάδιατης υπάρξεως της αθανασίας και της αιώνιας ζωής. Ένα φωτεινόκαι λαμπερό φως ήταν ο κεκοιμημένος μας Γιώργος Παπαδάκης.Αυτός έκανε την αρχή στο Φραγκοκάστελο με τις τουριστικές επι-χειρήσεις και χάριν αυτού ακολούθησαν πολλοί, που αποκόμισαναρκετά χρήματα και θα έπρεπε σήμερα να τον έχουν κάνει εικόνι-σμα εις τις επιχειρήσεις τους. Αυτό το έχω ακούσει από άλλους.Αγαπητέ μας κεκοιμημένε, τον αγώνα το καλό ετήρησες, όλα ταιδεώδη της πατρίδας, της θρησκείας και της οικογένειας εξεπλή-ρωσες. Ο πατριωτισμός και η ανδρεία σου είχαν φανεί στον μα-κροχρόνιο στρατιωτικό σου βίο. Τουλάχιστον δυο φορές με κίνδυ-νo της ζωής σου υποστήριξες τα ιδανικά της πατρίδας σου και πή-γες κόντρα στο κατεστημένο κατεβάζοντας επί δυο φορές κομματι-κές σημαίες. Η κυπαρισσένια κορμοστασιά σου τώρα αγαπημένεθείε, ευρίσκεται δίπλα και σε ακινησία, αλλά στην σκέψη και στιςκαρδιές μας θα μείνει πάντα η μέχρι χθες λεβεντιά σου. Το παντο-δύναμο και πάνσοφο πνεύμα που η Θεία Δύναμη έχει την δύναμηνα στερεώσει μέσα στα σκοτεινά μέρη του απείρου τα λαμπρά καιπολύφωτα αστέρια του ουρανού, δεν είναι δυνατόν να αφήσει τοκορυφαίο δημιούργημα, που είναι ο άνθρωπος και η αθάνατη ψυ-χή του να βυθιστεί στον αιώνιο θάνατο, αλλά στην μεταθανάτιοζωή. Ως εκ τούτου το όνομα σου θα ευρίσκεται σε κάθε ιεροπρα-ξία μου μέχρι το τέλος της ζωής μου. Και κάνοντας θερμή δέησηκαι παράκληση τώρα και πάντα, προς τον Ύψιστο Θεό να σου συγ-χωρεθούν τυχόν αμαρτήματα που ως άνθρωπος δεν απαλλάσσεσαι

από αυτά, όπως και κάθε άνθρωπος ερχόμενος επί της γης. Η εκ-κλησία μας σε κάθε μνημόσυνο αυτό εύχεται με τους στίχους :«Μνήσθητι Κύριε ως Αγαθός τον δούλο σου και όσα εν βίο ήμαρ-τον συγχώρησον, ουδής γάρ αναμάρτητος». Αγαπητέ μας κεκοιμη-μένε, πιστεύω να αποχωρείς από αυτήν την προσωρινή ζωή ευχα-ριστημένος. Φεύγεις πλήρεις ημερών, αφήνεις με την δύναμη τουΘεού, μια αποκαταστημένη και αξιόλογη παιδόγγονη διαδοχή ωςκαι την ευγενική και σεβαστή σύζυγο σου θεία, Ελένη που την διέ-κρινε πάντα η σεμνή και ευγενική συμπεριφορά προς εσάς αλλάκαι σε εμένα που την είχα κουράσει αρκετά ως νέος για περισσό-τερο από δέκα χρόνια, που με φιλοξενήσατε στο σπίτι της και μεβοηθήσατε να μάθω δέκα σειρές γράμματα. Η συμβολή και τωνδυο σας στην μετέπειτα πορεία μου ήταν καθοριστική και ένα θερ-μό ευχαριστώ είναι το ελάχιστο που μπορώ να πω τούτη την ώραΣεβαστέ μου πατέρα υπολείπεται εις σε ο στέφανος της δόξης καιτης αιωνίου ζωής και

Τα δάκρυα του επίγειου αποχωρισμού Και οι ευχές του παραδείσου Λευκές λαμπάδες να γενούν

να φέγγουν στην αιώνια ζωή σου. Λεμονανθοί και γιασεμιά Στον τάφο σου να βγούνε Και ώσπου να αναπνέουμε

Για εσένα θα μιλούμε.

ΓΑΜΟΙ - ΒΑφΤΙΣΕΙΣ«Παντοτινά οι καρδούλες μας

θέλησαν να ενωθούνε και βρήκαν τρόπο και οι δυό

σ’ένα ρυθμό χτυπούνε»Στο γραφικό εκκλησάκι της Παναγίας, στον

Αλίκαμπο Αποκορώνου, ο Νίκος και η Μαρίαένωσαν τις ζωές τους με τα δεσμά του γάμουκαι έδωσαν αμοιβαία υπόσχεση αιώνιας αγά-πης μπροστά σε συγγενείς και φίλους. Μετάτο μυστήριο και τις ευχές των παρευρισκομέ-νων, το ζευγάρι δεξιώθηκε τους καλεσμένουςτου στο κέντρο «Εσπερος». Γλέντι σφακιανό,με ριζίτικα, χορό και αμείωτο κέφι ως τοπρωί. Στο όμορφο ζευγάρι ευχόμαστε κάθεευτυχία, στους κουμπάρους Αντώνη και Γε-ωργία Μπουρδάκη, να είναι πάντα άξιοι, καιστις οικογένειες του αγαπητού μου φίλου Μα-νούσου και Ανδρομάχης Χαιρέτη και Στέφα-νου και Βασιλικής Σταθάκη και ΘεοδοσίαςΣταθάκη, εύχομαι να καμαρώνουν τα παιδιάκαι να κανακίσουν εγγόνια.

«Εύχομαι το στεφάνι σας διαμάντια να γεμίσει να σασε τρέχουν τα καλά σαν το νερό στη βρύση»

Στον Ιερό Ναό της ΑγίαςΤριάδας, στον Πειραιά, τηνΚυριακή 20 του Ιουλίου, οΤάσος και η Κλειώ ένωσαντις ζωές τους, με τις ευλογίεςτης Εκκλησίας και τις θερμό-τερες ευχές συγγενών και φί-λων. Μετά το μυστήριο τοόμορφο ζευγάρι μας δεξιώ-θηκε σε όμορφο μέρος, στοκτήμα Τζόκεϊ, όπου σε μιαυπέροχη βραδιά, με τους

ήχους μουσικής κρητικής, αλλά και στερεοελλαδίτικης και λαϊκής καιξένης διασκεδάσαμε μέχρι το πρωί. Πολλοί χωριανοί συμπατριώτες καιαρκετοί φίλοι παραβρέθηκαν στη χαρά των παιδιών. Στο λαμπερό ζευ-γάρι ευχόμαστε κάθε ευτυχία. Στους αγαπημένους μας φίλους Νίκοκαι Χριστίνα Κωνσταντουδάκη και στη Βασιλική Μαντάγαρη, να χαί-ρονται τα παιδιά τους ευτυχισμένοι και να αξιωθούν εγγόνια, στους δεκουμπάρους, Χρήστο και Όλγα Καροπούλου, να είναι πάντα άξιοι.

ΣΠΥΡΟΣ ΓΕΡΩΝΥΜΑΚΗΣ Το δύο δέκα τέσσερα, στις τρεις του Ιουλίου ο Σπύρος εταξίδεψε, αλάργα του ηλίου, Ξύπνιος, λεβέντης, ικανός, εις τη ζωή είχε τάξη μα δυστυχώς δεν ήξερε τη μοίρα του να φτιά-ξει! Κι ήταν η μοίρα του κακή και τού 'γράφε να ζήσει με πίκρες και με βάσανα μέχρι να ξεψυχήσει. Να κάνει σπιτικό καλό είχε προϋποθέσεις μα δυστυχώς η τύχη του είχε κακές προθέσεις. Δεκάδες χρόνια πέ-ρασε στην τύφλα ο καημένος κι αρρώστιες και στην κλίνη του, χρόνια καθηλωμένος. Οχτώ οικείους έθαψε, κι είχε η ζωή του θρήνος και τα κιτάπια γράφανε να ναι ένατος εκείνος Σύντροφο με καλή καρδιά εύ-ρηκε στη ζωή του κι όσο μπορούσε αλάφραινε την ταλαιπώρησή του, Ας ειν’ το χώμα ελαφρό, Σπύρο αγαπητέ μας κι η μνήμη σου παντοτινά θα μείνει στις καρδιές μας Κανάκης Γερωνυμάκης

Πένθη - Μνημόσυνα• Την Κυριακή, 7 Σεπτεμβρίου, στον Ιερό Ναό

του Τιμίου Σταυρού, στο Ασκύφου, τελέστηκε40ήμερο και διετές, αντίστοιχα, μνημόσυνο,υπέρ αναπαύσεως των ψυχών του Παύλου Να-νάκη και της Αργυρώς Π. Νανάκη. Στα παιδιά,αδέλφια και συγγενείς εκφράζουμε τα θερμάμας συλλυπητήρια.

• Την Κυριακή 7 Σεπτεμβρίου, στον Ιερό Ναό τηςΠαναγίας, στο Αμουδάρι Ασκύφου, τελέστηκε40ήμερο μνημόσυνο, υπέρ αναπαύσεως τηςψυχής της Βασιλικής Κοκκινάκη (το γένοςΚαυκαλά). Στον σύζυγο, στα παιδιά και τ’ αδέλ-φια εκφράζουμε τα θερμά μας συλλυπητήρια.

• Στον Ιερό Ναό του Αγίου Παντελεήμονα, στηΧώρα Σφακίων, τελέστηκε ετήσιο μνημόσυνουπέρ αναπαύσεως της ψυχής του Ιωάννη Ι.Βαρδουλάκη. Στ’ αδέλφια του εκφράζουμε ταθερμά μας συλλυπητήρια.

Κηδείες• Παντελής Μαν. Καρκάνης. Την Κυριακή, 7 Σε-

πτεμβρίου, στον Ιερό ναό της Παναγίας, στο

Ασκύφου, εψάλη η νεκρώσιμος ακολουθία καιετάφη στο εκεί νεκροταφείο ο αγαπητός σεόλους Παντελής. Στη σύζυγο, στα παιδιά καιστους συγγενείς εκφράζουμε τα θερμά μαςσυλλυπητήρια.

• Ιωάννης Π. Ορφανουδάκης. Την Παρασκευή27 Ιουνίου στον Ιερό Ναό του Αγίου Γεωργίουστην Ανώπολη Σφακίων εψάλη η νεκρώσιμοςακολουθία του αγαπητού Ιωάννη, έφυγε πλή-ρης ημερών για να συναντήσει την αγαπημένητου σύζυγο Σταυρούλα. Στα παιδιά του εκφρά-ζουμε τα θερμά μας συλλυπητήρια.

• Σπύρος Γερωνυμάκης. Στις 4 Ιουλίου στον Ιε-ρό ναό των Τεσσάρων Μαρτύρων εψάλη η νε-κρώσιμος ακολουθία του φίλου και αγαπητούσε όλη τη Σφακιανή κοινωνία Σπύρου. Στην οι-κογένεια του εκφράζουμε τα θερμά μας συλλυ-πητήρια.

• Χρυσή Σφηνιαδάκη (το γένος Μπολιώτη). Στις31 Αυγούστου την ημέρα της Αγίας Ζώνηςστον Ιερό Ναό των τεσσάρων Μαρτύρων στοΒουβά Σφακίων τελέστηκε η νεκρώσιμο ακο-λουθία της Χρυσής Σφηνιαδάκη και ετάφη στο

εκεί νεκροταφείο. Στα παιδιά της και συγγενείςεκφράζουμε τα θερμά μας συλλυπητήρια.

• Εμμανουήλ Κριαράς. Τετάρτη 27 Αυγούστουστον Ιερό Ναό της υαγγελιστρίας στις ΣτέρνεςΑκρωτηρίου και από τις 5 ώρα το απόγευμαβρίσκεται η σορός του αγαπητού μας καθηγη-τού Εμμ. Κριαρά για αποχαιρετισμό, από μαθη-τές συγγενείς φίλους, συντοπίτες, από την επι-στημονική κοινότητα και από τις τοπικές αρ-χές. Στις 6.30 αποχαιρέτησαν τον μεγάλο άν-δρα, ο Δήμαρχος Σφακίων εκπρόσωποι της οι-κογένειας, εκπαιδευτικοί, φιλολογικός σύλλο-γος πανεπιστημιακοί δάσκαλοι κ.α. Ετάφη στοκοιμητήριο των Στερνών, όπου ήταν και η επι-θυμία του. Η οικογένεια του αντί στεφάνωνέκανε έκκληση τα χρήματα να διατεθούν γιακοινωφελείς σκοπούς σε ιδρύματα.

• Ευτυχία Ποποδάκη. Έφυγε από τη ζωή η αγα-πητή Ευτυχία βυθίζοντας στο πένθος την οικο-γένεια της, αλλά και όλη την κοινωνία των Σφα-κίων και όλους μας, για τον τρόπο που έφυγε,από την αναλγησία του κράτους και τη βαρβα-ρότητα της ΔΕΗ να κόψει το ηλεκτρικό ρεύμα

από την Ευτυχία που η μοίρα της φέρθηκε τό-σο σκληρά, να είναι καθηλωμένη στο κρεβάτι,παραπληγική χρόνια τώρα, και να υποστηρίζε-ται η αναπνοή της μηχανικά. Στις απάνθρωπεςμέρες που ζούμε, που η ανθρώπινη ζωή δεμετράει, ακόμα και η ζωή συνανθρώπων μαςπου αντιμετωπίζουν σοβαρότατα προβλήματαυγείας. Στον σύζυγο, στα παιδιά και στους συγ-γενείς εκφράζουμε τα θερμά μας συλλυπητή-ρια.

• Μαρία Χρήστου Γλυνιαδάκη (το γένος Κακανι-γάκη). Στις 17 του Ιουλίου έφυγε από κοντάμας η αγαπητή στη σφακιανή κοινωνία, Μαρία.Η κηδεία έγινε στον Ιερό Ναό Αγίου ΓεωργίουΣκαλωτής. Στα παιδιά της, στα εγγόνια καιστους συγγενείς εκφράζουμε τα θερμά μαςσυλλυπητήρια.

• Σταύρος Γυπαράκης. Έφυγε από τη ζωή έναςλεβέντης Σφακιανός, ο Σταύρος, ευχάριστοςστη παρέα, ριζίτης και μερακλής. Η κηδεία έγι-νε στον Ιερό Ναό Ζωοδόχου Πηγής, στον Αρ-γουλέ. Στη σύζυγο, στα παιδιά και στους συγγε-νείς εκφράζουμε τα θερμά μας συλλυπητήρια.

ΓΕΝΝHΣΕΙΣ Η Παγώνα Τζωρτζάκη του Εμμανουήλ, σύζυγος Γεωργίου Στελιουδάκη, γέννησε αγόρι. Ευχόμαστε στους ευτυχείς γονείς, αλλά και στον φίλο παππού Μανώλη, να το καμαρώνουν και να το δουν όπως επιθυμούν.

«Χρόνια ξενιτευτήκαμε τη τύχη μας να βρούμε και τώρα που τη βρήκαμε λέμε να παντρευτούμε»

Με αυτό το δίστιχο ο Παναγιώτηςκαι η Βασιλική - Μαρία κάλεσαν συγ-γενείς και φίλους στην ομορφότερηστιγμή της ζωής τους, στο γραφικόεκκλησάκι των Αγίων Αποστόλων, μεθέα το ακρογιάλι και το υπέροχοηλιοβασίλεμα. Το ζευγάρι έλαμπε καιη συγκίνηση ήταν έκδηλη σε όλουςτους παρευρισκόμενους, την ιερήστιγμή του μυστηρίου, μια και τα παι-

διά θα έφευγαν πάλι στο εξωτερικό, όπου ζουν. Μετά το μυστήριο το ζευγά-ρι μας δεξιώθηκε στο κέντρο «ΖΥΓΟΣ» όπου η όμορφη μουσική, τα πλούσιαεδέσματα το καλό κρασί κράτησαν το χορό και το αμείωτο κέφι μέχρι τοπρωί. Να σημειωθεί ότι τόση είναι η αγάπη φίλων και συγγενών για τα παι-διά, που ταξίδεψαν αρκετοί από την Αμερική για να βρεθούν στη χαρά τους.Στους νεόνυμφους ευχόμαστε από καρδιάς κάθε ευτυχία, στην κουμπάραΕλπίδα Μπυράκη, πάντα άξια και καλότυχη και στους γονείς, Γιώργιο καιΜαρία Μπεσίνη και στα αδέλφια μου Μάρκο και Αργυρώ Μανουσογιαννά-κη, να χαίρονται τα παιδιά τους και να κανακίσουν ευτυχισμένοι εγγόνια.

FYLLO_149_Layout 1 10/29/14 2:08 AM Page 14

15ΙΟΥΝΙΟΣ- ΙΟΥΛΙΟΣ- ΑΥΓΟΥΣΤΟΣ 2014

Συνέχεια από τη σελίδα 9

Θερμά συλλυπητήρια για την απώ-λεια του καθηγητή Εμμανουήλ

Κριαρά εξέφρασε με δήλωσή και τουο πρωθυπουργός. Ο πρωθυπουργόςχαρακτηρίζει τον εκλιπόντα ως εμ-βληματική προσωπικότητα του επι-στημονικού και δημόσιου βίου τηςχώρας, με μεγάλη προσφορά στηνπνευματική ζωή της Ελλάδας. «Καθη-γητής της Φιλοσοφίας, ο ΕμμανουήλΚριαράς σφράγισε με την παρουσίακαι τη δράση του δύο αιώνες πνευμα-τικών και πολιτικών αγώνων, διδά-σκοντας ήθος και σεβασμό στις πα-νανθρώπινες αξίες. Παρά το προχω-ρημένο της ηλικίας του, διατήρησεμέχρι τέλος τη διαύγεια και την ικανό-τητά του να ξεχωρίζει το Καλό από τοΚακό, προσφέροντας γνώσεις, εμπει-ρία και ψύχραιμο λόγο μέχρι την τε-λευταία ημέρα μιας ζωής της οποίαςτη μεγάλη διάρκεια αξιοποίησε υπέρτης πατρίδας του» επισημαίνει ο πρω-θυπουργός.

«Αποχαιρετούμε με βαθύ σεβασμότον Εμμανουήλ Κριαρά, που έφυγεπλήρης ημερών όντας πάντα ενερ-γός πολίτης, προοδευτικός διανοού-μενος, αυθεντικός δάσκαλος καιακαταπόνητος ερευνητής. Η γλώσ-σα, η παιδεία και η ελευθερία ήταν ηπνευματική επικράτεια του Κριαράπου και μόνο το Λεξικό του φτάνεινα τον καταγράψει ανεξίτηλα στηνΙστορία του Έθνους» τόνισε, από τηνπλευρά του, ο αντιπρόεδρος της κυ-βέρνησης, αναφερόμενος στον θά-νατο του Εμμ. Κριαρά. «Ας μου επι-τραπεί να πω σε προσωπικό τόνοπως ήταν για μένα μοναδική εμπει-

ρία μαθητείας η συνεργασία μας,πριν τριάντα περίπου χρόνια, στη με-ταφορά του κειμένου του Κανονι-σμού της Βουλής των Ελλήνων στηδημοτική» ανέφερε ο αντιπρόεδροςτης κυβέρνησης, επισημαίνοντας: «ΟΕμμανουήλ Κριαράς είχε αποκτήσειεδώ και πολλά χρόνια εμβληματικέςδιαστάσεις που δεν μπόρεσαν ευτυ-χώς να κρύψουν την ανθρωπιά καιτην τρυφερότητά του που ανέβλυζανμέσα από τη γοητευτική αφήγησητης μακράς και πολυκύμαντης ζωής

του». Τη θλίψη του για την απώλειατου Εμμανουήλ Κριαρά εξέφρασεκαι η αξιωματική αντιπολίτευση σεανακοίνωσή της, τονίζοντας ότι«ήταν ένας σπουδαίος επιστήμονας,ένας βαθιά προοδευτικός και ευαί-σθητος άνθρωπος, του οποίου τοπνευματικό έργο είναι ανεκτίμητο.Όπως υπογραμμίζεται στην ανακοί-νωση «η τεράστια συμβολή του στημελέτη της ελληνικής γλώσσας καιτην καθιέρωση της δημοτικής τονκατατάσσουν στους σημαντικότερους

Έλληνες διανοούμενους και ερευνη-τές. Η αγάπη του για τη νεοελληνικήγλώσσα και η αφοσίωσή του στηνπαιδεία και την έρευνα αποτελούνπαράδειγμα για τις νέες γενιές». Στις29 Σεπτεμβρίου 2014 άνοιξε και ηδιαθήκη του Εμμανουήλ Κριαρά. ΤοΙνστιτούτο Νεοελληνικών Σπουδών(Ίδρυμα Μ. Τριανταφυλλίδη) είναι οκύριος κληρονόμος του. Η διαθήκηέχει ημερομηνία σύνταξης την 26ηΣεπτεμβρίου του 2011. Με αυτήν οΕμμ. Κριαράς παραχωρεί στο Ινστι-

τούτο την προσωπική του βιβλιοθή-κη, που περιλαμβάνει μερικές χιλιά-δες επιστημονικά και άλλα βιβλία.Επίσης, στο Ινστιτούτο περιέρχονταιφάκελοι με τα χειρόγραφα τελειωμέ-νων και ημιτελών μελετών του, κα-θώς και με δημοσιευμένες κρίσειςγια το έργο του. «Ο κορυφαίος έλλη-νας φιλόλογος Εμμανουήλ Κριαράς(1906-2014), με τη διαθήκη τουπου δημοσιεύθηκε στις 4 Σεπτεμβρί-ου 2014 από το Ειρηνοδικείο Θεσ-σαλονίκης, καθιστά το Ινστιτούτο Νε-οελληνικών Σπουδών (Ίδρυμα Μ.Τριανταφυλλίδη) τον κύριο πνευματι-κό του κληρονόμο», αναφέρεται σεδελτίου τύπου του Αριστοτελείου Πα-νεπιστημίου Θεσσαλονίκης, μέσωτου οποίου δημοσιοποιήθηκε η είδη-ση. Ο Εμμ. Κριαράς ήταν ομότιμοςΚαθηγητής της Φιλοσοφικής Σχολήςτου ΑΠΘ. Επίσης, το 1959 ως το1969 διετέλεσε μέλος του πρώτουΔιοικητικού Συμβουλίου του Ινστιτού-του Νεοελληνικών Σπουδών, επιλεγ-μένος από τον ίδιο τον ΜανόληΤριανταφυλλίδη.

Το Διοικητικό Συμβούλιο του Ινστι-τούτου, στη συνεδρίασή της 24ης Σε-πτεμβρίου, αποδέχθηκε τη δωρεά.Αξίζει να σημειωθεί ότι με την ίδιαδιαθήκη ο Εμμ. Κριαράς κληροδοτείστο Κέντρο Ελληνικής Γλώσσας τααδιάθετα αντίτυπα του Λεξικού τηςΜεσαιωνικής Ελληνικής ΔημώδουςΓραμματείας (1100-1669) καθώς καιπροσωπικών του δημοσιευμάτων,ενώ επίσης κληροδοτεί και στο Μου-σείο Μπενάκη τους φακέλους της αλ-ληλογραφίας του καθώς και πλακέ-τες, διακρίσεις κ.λπ. που του απονε-μήθηκαν κατά καιρούς.

ΕΜΜΑΝΟΥΗΛ ΚΡΙΑΡΑΣ (1906-2014)

Ο βίος και το έργο ενός Σφακιανού υπεραιωνόβιου έφηβου

Ο Πανεπιστημιακός Μανώλης ΚριαράςΜια κορυφή του πνεύματος ο Κριαράς Μανώλης

πήγε ταξίδι αγύριστο και τον λυπούνται όλοι.Εφυγε πλήρης ημερών στα εκατό οκτώ του,

μα άφησε αθάνατο τ' όνομα το δικό του.Αφησε και το έργο του αθάνατο κι εκείνο,

θα είναι στη διάθεση για πάντα των Ελλήνων.Πανεθνικός διδάσκαλος, πολλές δεκαετίες.

Εργάστηκε για λεξικά, Δημώδεις Γραμματείες.Εγραψε και Βυζαντινή εκείνος Γραμματεία και μέσα

στους πνευματικούς είχε πολλά πρωτεία.Πολλά πανεπιστήμια, ελληνικά και ξένα,

τον είχανε καθηγητή σε χρόνια περασμένα.Εις την Ευρώπη εδίδαξε, Αυστρία και Γαλλία κι ακόμα εις τη μακρινή εδίδαξε Αυστραλία.

Τιμές και αναγνώρισες του κάμαν ως του αξίζαν οι πάντες τις αξίες του τού τις αναγνωρίζαν.

Διά τον δημοτικισμό ολόκληρο αιώνα προσέφερε και έδρασε με έργο και αγώνα.Στο Ράιχ αντιστάθηκε, γιατ' ήταν παλληκάρι,

τον είχαν για εκτέλεση κλεισμένο στο Χαϊδάρι.Ρίζα από την Ανώπολη που κορυφαίους βγάνει

σαν τον Μανώλη Κριαρά, σαν τον Δασκαλογιάννη.Από ιστορικό χωριό κι από σπουδαίο σόι

στον κόσμο των πνευματικών είχε το πρώτο μπόι.Αν και εκατόν οκτώ χρονών ήτανε πάντα κρίμα το πνεύμα το τεράστιο να σκεπαστεί στο μνήμα.Στ' Αυγούστου τις 22 σταμάτησε η καρδιά του πάντα θα ζει το έργο του και τα διδάγματά του.

Κανάκης Ι. Γερωνυμάκης

ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΗΗ EΝΩΣΗ ΤΩΝ ΑΠΑΝΤΑΧΟΥ ΣΦΑΚΙΑΝΩΝ εκφράζει τη θλίψη της για την απώλεια του Εμμανουήλ Κριαρά, του κο-ρυφαίου συντοπίτη μας επιστήμονα, ακαδημαϊκού, δασκάλου – διανοούμενου και δημοκράτη αγωνιστή, με παγκό-σμια ακτινοβολία.Σε ψήφισμα του το Δ.Σ της Ένωσης, αποφάσισε:α. Να παραστεί αντιπροσωπεία του Δ.Σ, στον Ι. Ν. Ευαγγελίστριας Στερνών Ακρωτηρίου, για προσκύνημα και αποχαι-ρετισμό στον μεγάλο εκλιπόντα, πριν την ταφή του στο κοιμητήριο του χωριού.β. Αντί στεφάνου, να δοθεί χρηματικό ποσό για την Παιδεία στα Σφακιά (στο Δημοτικό Ελεύθερο Ανοικτό Πανεπιστή-μιο Σφακίων).γ. Να οργανώσει σύντομα στην αίθουσα της Ένωσης, εκδήλωση τιμής και μνήμης στο μεγάλο Σφακιανό τέκνο, πουπέρασε στην αιωνιότητα, πλήρης ημερών, σεβασμού και αναγνώρισης.δ. Να αναρτήσει στην Ιστοσελίδα της Ένωσης μας (www.ensfakia.gr), αφιέρωμα για τη ζωή και το έργο του!

Δάσκαλε τα Σφακιά σε ευχαριστούν και σε ευγνωμονούν!

FYLLO_149_Layout 1 10/28/14 11:06 PM Page 15

16 ΙΟΥΝΙΟΣ- ΙΟΥΛΙΟΣ- ΑΥΓΟΥΣΤΟΣ 2014

Εκδήλωση μνήμης για την επέτειο της Επανάστασης του 1770 και τον Εθνομάρτυρα Δασκαλογιάννη, στην Ανώπολη Σφακίων

Η μνήμη του ευεργέτη των Σφακίων Γεωργίου Ξενουδάκη τιμήθηκε στην ΊμπροΠαρουσία εκπροσώπων πολιτι-

κών και στρατιωτικών Αρ-χών, φορέων και συλλόγων,

μαθητών και αρκετού κόσμου, τελέ-στηκε στον Ι.Ν. Κοιμήσεως της Θεο-τόκου, στη γενέτειρά του Ίμπρο,μνημόσυνο του Γεωργίου Ξενουδά-κη από τον πρωτοσύγκελλο της Ιε-ράς Μητρόπολης Λάμπης Συβρίτουκαι Σφακίων, αρχιμανδρίτη Αθανά-σιο Καραχάλιο, με συλλειτουργούςτον αρχιερατικό επίτροπο της τρίτηςΑρχιερατικής Περιφέρειας Σφα-κίων, πρωτοπρεσβύτερο ΑθανάσιοΚουκουνάρη και άλλους ιερείς.

Στη συνέχεια, τελέστηκε επιμνημόσυ-νη δέηση και ακολούθησαν χαιρετισμοί,ομιλία και καταθέσεις στεφάνων τιμήςστη μεγάλη προσφορά του Ξενουδάκη,και εγκαινιάστηκε το Δημοτικό Ελεύθε-ρο Ανοικτό Πανεπιστήμιο που φέρει τοόνομά του. Χαιρετίζοντας, ο ΔήμαρχοςΣφακίων κ. Παύλος Πολάκης υπογράμ-μισε, μεταξύ άλλων, τα εξής: «Ο Γεώρ-γιος Ξενουδάκης πριν από 130 χρόνιαδιέθεσε όλη του την περιουσία για ναφτιαχτούν σχολεία σ’ αυτό τον τόπο,γιατί η γνώση είναι δύναμη και η μόρ-φωση είναι ελευθερία. Οι κοινωνίες αλ-λάζουν μέσα από τη μόρφωση, μέσααπό το ξύπνημα των ανθρώπων και τότεφεύγουν οι αρχαίες σκουριές, οι κακέςσυμπεριφορές, και ανοίγονται οι δρό-μοι της προόδου».

Ο Αντιδήμαρχος κ. Γιώργος Πρωτο-παπαδάκης διάβασε χαιρετισμό τουπρύτανη του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων,κ. Γεώργιοy Καψάλη που επισήμανε,μεταξύ άλλων, ότι «ο Γεώργιος Ξενου-δάκης είναι ένας από τους σημαντικότε-ρους εκφραστές του ελληνικού ευεργε-τισμού, μία έννοια που οι Κρητικοί καιοι Ηπειρώτες γνωρίζουν πολύ καλά. ΟΓεώργιος Ξενουδάκης προσέφερε όλητην κινητή και ακίνητη περιουσία τουστην αγαπημένη του πατρίδα, τα Σφα-κιά, προκειμένου να ανεγερθούν σχο-λεία και να μορφωθούν τα Σφακιανό-πουλα. Δικαιολογημένα ο Δήμος Σφα-κίων σεμνύνεται για τον μεγάλο Σφακια-νό ο οποίος έλυσε σημαντικά προβλή-

ματα Παιδείας, σε μια εποχή που ήτανκρισιμότατη για τη Μεγαλόνησο». Χαιρε-τισμό επίσης απεύθυνε και ο συνταξιού-χος τραπεζικός κ. Νίκος Νταμπακάκης,ο οποίος υπογράμμισε: «Είμαι σίγουροςότι από τα ουράνια σκηνώματα που βρί-σκεται σήμερα η μακάρια και αφειδήςψυχή του, όντας ένας εκ των επιφανέ-στερων ευεργετών του τόπου μας, αλλάκαι ένας εκτων προμάχων του έθνουςμας, θα αγάλλεται για τη μέχρι σήμερα

προσφορά του προς τον συνάνθρωπόμας και την πατρίδα μας γενικότερα.Όλως ιδιαιτέρως για τη σημερινή λαμ-πρά εκδήλωση πραγματοποίησης τουμεγαλόπνοου οράματός του για την Παι-δεία, την πνευματική άνοδο και καρπο-φορία του τόπου μας, που με τη χάρητου Θεού ξεκινάμε σήμερα ελπίζοντεςστην πιστή και ένθερμη υποστήριξηόλων σας». Χαιρετισμό απεύθυνε και οσυγγραφέας και καθηγητής από το

Σφηνάρι, κ. Δημήτριος Γεωργακάκης. Ακολούθησε η ομιλία του ομότιμου

καθηγητή του Πανεπιστημίου Ιωαννί-νων, κ. Απόστολου Παπαϊωάνου, μεθέμα: “Τα Σφακιά. Το εκπαιδευτικόέργο του Γεωργίου Ξενουδάκη (1820-1888). Η διαθήκη (1888)”. Ο κ. κα-θηγητής τόνισε, μεταξύ άλλων, ότι «ηπαρουσία του Γεωργίου Ξενουδάκη(1818 - 1888) σφραγίζει ανεξίτηλαολόκληρο τον 19ο αιώνα. Είναι ο θαρ-ραλέος πατριώτης, ο ευθαρσής υπέ-ροχος Σφακιανός, το εξαιρετικό τέκνοτης Κρήτης. Ο Γ. Ξενουδάκης έζησεσε μια πολύ κρίσιμη για την Κρήτηεποχή, τότε που το Κρητικό ζήτηματαυτιζόταν με την τύχη της επαναστα-τημένης, αγωνιζόμενης, μαρτυρικήςμεγαλονήσου να ενωθεί με την Ελλά-δα. Τότε που η διεθνής διπλωματίααναγκάστηκε να παραδεχτεί την ανα-γκαιότητα της αυτονομίας τηςνήσου,καθώς η παγκόσμια κοινή γνώ-μη είχε στραφεί υπέρ των επαναστατη-μένων Κρητικών (…) Ο Γεώργιος Ξε-νουδάκης έχει χαρακτηριστεί και δι-καίως μεγάλος πατριώτης, ένθερμοςαγωνιστής, έντιμος πολιτικός (οι ομι-λίες του στη Βουλή των Ελλήνων ίσωςπρέπει και σήμερα να μελετώνται από

κάθε υποψήφιο εκπρόσωπο του λαού,πριν καθίσει στα έδρανα του Κοινο-βουλίου) και μέγας ευεργέτης τηςεπαρχίας Σφακίων. Εκείνος όμως οχαρακτηρισμός που τον δικαιώνει,ιδίως σήμερα, είναι αυτός του μεγάλοοραματιστή. Και αυτό, γιατί πάνω απόέναν αιώνα πριν (γύρω στο 1880),όταν επισκέφτηκε τη γενέτειρά του,την Ιμπρο Σφακίων, βλέποντας τα δει-νά, αλλά κυρίως την αμάθεια των Σφα-κιανών, αποφάσισε την ανέγερση εκ-παιδευτηρίου. Κι αυτό γιατί πίστευεπως ο καλύτερος δρόμος για την λευ-τεριά, είναι ο δρόμος της Παιδείας.Για την υπεράσπιση αυτού του “πι-στεύω” κληροδότησε στην αγαπημένητου επαρχία το μεγαλύτερο μέρος τηςκινητής και ακίνητης περιουσίας του,για να χτιστούν σχολεία και να μορφω-θούν τα Σφακιανόπουλα».

Ακολούθησε απονομή διπλωμάτωνυπολογιστών ECDL στους μαθητές Β’Λυκείου σχολικού έτους 2013 – 2014,στο πλαίσιο προγράμματος επιδοτούμε-νου από το Ξενουδάκειο Κληροδότημα,καταθέσεις στεφάνων και ενός λεπτούσιγή. Στο τέλος της εκδήλωσης διανε-μήθηκαν δωρεάν βιβλία σε όλους απότον κ. Παπαϊωάννου.

Ο πρόεδρος του τοπικού παραρτήματος, Θεόδωρος Πραματευτάκης, καταθέτει στεφάνιστον ευεργέτη Γεώργιο Ξενουδάκη Τέλεση τρισάγιου στην μνήμη του μεγάλου μας ευεργέτη, από τους ιερείς της επαρχίας

Ο Δήμαρχος Παύλος Πολάκης απονέμει τα διπλώματα υπολογιστών ECDL σε μαθητέςτου Λυκείου Σφακίων

FYLLO_149_Layout 1 10/28/14 11:07 PM Page 16