Kwaliteitsborging schoolexamens (h/v)Bijdrage aan de AOB-conferentie ‘De lat hoger’

Hans de Vries (h.devries@slo.nl)

Opzet van de workshop:

• Het belang van het SE;• Werken aan de kwaliteit van het SE;

Discussie over kwaliteit van het SE.

“De cijfers van het Centraal Examen zijn de enige harde, omdat scholen bij de schoolexamens hun eigen vlees keuren. Zo kunnen ze zwakke resultaten behoorlijk compenseren.”

Aleid Truijens in haar column in De Volkskrant van 21 december 2011.

Eigen karakter SE belangrijk:

– Ruimte voor andere toetsvormen;– Aansluiting van toetsing op behandeling stof;– Spreiding van toetsing=spreiding van risico;– Niet alle leerdoelen kunnen in het CE getoetst worden (inzicht en

toepassing van kennis en vaardigheden zijn lastig schriftelijk te toetsen).

Het SE is een groot goed.

Laten we dus zorgen voor transparantie en kwaliteit!

Kwaliteitsborging schoolexamens:

• Aandacht voor vakspecifieke SE-toetsing– 2009: 4 vakken– 2010: 5 vakken– 2011: 4 vakken– 2012: 4 vakken (bio, kt, nlt, kunst bv)

• Producten (zie www.schoolexamensvo.nl):– Algemeen:

• Kwaliteit toetsing, toetsconstructie en correctie• Borging van kwaliteit

– Vakspecifiek:• SE-programma (enquête en checklist)• Vakspecifieke toetsproblematiek

• Samenwerking met groepen vakdocenten

Werken aan kwaliteit schoolexamens:

• Zorgen voor een valide schoolexamenprogramma;• Zorgen voor een zorgvuldige toetsconstructie en beoordeling;• Zorgen voor goede kwaliteit van toetsen;• Zorgen voor een goed systeem van kwaliteitsbewaking;• Erkenning van verschillen tussen vakken.

Vul de datum in 6

Het schoolexamenprogramma:

• Wat moet?– Schoolexamenonderdelen moeten in SE getoetst worden

• Wat mag?– CE-onderdelen mogen in SE worden

• Wat kan?– Schooleigen onderwerpen in het SE.

• Wat ligt vast?– De weging CE-SE

• Wat ligt niet vast?– Wijze van toetsen– Weging van toetsing– Spreiding van toetsing.

Checklist SE-programma:

• Digitaal in te vullen;• Te gebruiken om huidige schoolexamenprogramma te evalueren;• Resulteert in een overzicht waarin beslissingen verantwoord worden

en waarin punten voor verbetering worden geïnventariseerd;• Te gebruiken voor onderlinge discussies in vaksecties en in

gesprekken tussen vaksecties en schoolleiding.

• Vakspecifieke enquêtes als ondersteuning.

De rapportage:

• De rapportage ziet er als volgt uit.

Toetsconstructie, beoordeling, evaluatie:

• Toetsconstructie en vaststellen normen is geen eenmanszaak• Afspraken over bijstellen normering na afname;• Beoordelen moet ook samen.

Kwaliteitsborging:

• Zorgen voor een goed niveau van toetsen:– Kerndoelen en eindtermen geven weinig houvast bij vaststellen vereiste niveau; – Taxonomie van Bloom kan behulpzaam zijn.– Op zoek naar referentiepunten:

• ERK;• Referentieniveaus rekenen en taal;• Toetsen van andere scholen en bijv. Cito;

• Evaluatie van toetsen door analyse resultaten t.o.v. vorige jaren, eerdere prestaties, CE;

• Gebruik maken dezelfde toetsmatrijs voor gelijksoortige toetsen;• Evaluatie van toetsing met leerlingen;• Intervisie of uitwisseling met leraren van andere scholen;

Erkennen van verschillen tussen vakken:

• Talen: productieve vaardigheden.• Economie, scheikunde, natuurkunde enz: het schriftelijk toetsen van

hogere denkvaardigheden;• Geschiedenis, aardrijkskunde, scheikunde, natuurkunde: de

praktische opdracht.

• Bij elk vak dat aan project heeft deelgenomen zijn specifieke hulpmiddelen ontwikkeld.

Geluiden uit de praktijk:

• Aandeel van CE-onderdelen in het SE wordt groter (soms verplicht door schoolleiding)

• Docenten gaan meer CE-achtig toetsen• Scholen denken na over de invoering van een N-term voor het SE• SE-vakonderdelen krijgen minimale aandacht in het lesprogram• SE-onderdelen krijgen minimale weging• Resultaten SE worden permanent gemonitord en afgezet tegen CE-

resultaat. Bij volgende SE: bijsturen• Kortom: de specifieke eigenschappen van het SE komen in de knel. • Citaat: “Bij ons op school heerst een cijferdictatuur.”

Vraag: Is het verkleinen van het verschil tussen CE en SE resultaten een garantie voor kwaliteit?

Vul de datum in 17

Focus op kwaliteit schoolexamen:

• Maakt focus op cijfers minder relevant;• Heeft invloed op kwaliteit van het onderwijs;• Stelt eisen aan professionaliteit van leraren;• Vergt van de schoolleiding aandacht voor het kwaliteitssysteem en het

bieden van ruimte aan de (ontwikkeling van) de professionaliteit van de docent.

• Hopelijk bieden de uitkomsten van het SLO-project ondersteuning.

www.schoolexamensvo.nl

De cijfers voor vwo.04 /05 05 / 06 06 / 07 07 / 08 08 / 09 09 / 10

Aardrijkskunde  gemiddeld cijfer schoolexamen 6,8 6,7 6,7 6,7 6,7 6,7gemiddeld cijfer centraal examen 6,2 6,2 6,2 6,3 6,2 6,1             Biologie  gemiddeld cijfer schoolexamen 6,8 6,7 6,7 6,7 6,7 6,6gemiddeld cijfer centraal examen 6,6 6,5 6,5 6,4 6,5 6,5

Engels  gemiddeld cijfer schoolexamen 6,9 6,9 6,9 7 6,9 6,9gemiddeld cijfer centraal examen 6,6 6,7 6,3 6,2 6,4 6,4

Natuurkunde  gemiddeld cijfer schoolexamen 6,8 6,8 6,7 6,7 6,7 6,6gemiddeld cijfer centraal examen 6,6 6,4 6,4 6,5 6,4 6,4

Nederlands  gemiddeld cijfer schoolexamen 6,9 6,9 6,9 6,9 6,9 6,8gemiddeld cijfer centraal examen 6,3 6,4 6,4 6,4 6,4 6,1

Scheikunde  gemiddeld cijfer schoolexamen 6,7 6,7 6,7 6,7 6,7 6,6gemiddeld cijfer centraal examen 6,5 6,5 6,3 6,4 6,4 6,5

Wiskunde A  gemiddeld cijfer schoolexamen 6,5 6,5 6,5 6,5 6,5 6,5gemiddeld cijfer centraal examen 6,3 6,2 6,2 6,3 6,3 6,2

Wiskunde B  gemiddeld cijfer schoolexamen 6,6 6,6 6,6 6,6 6,6 6,5gemiddeld cijfer centraal examen 6,4 6,4 6,5 6,4 6,3 6,5

Verschil in resultaten tussen CE en SE VWO

Schooljaar 04-05 t/m 09-10CE-SE

Aardrijkskunde -0,52Biologie -0,20Duits -0,67Economie -0,22Engels -0,48Frans -0,27Geschiedenis -0,63Grieks -0,45Latijn -0,68Maatschappijleer -0,75Management en Organisatie -0,47Natuurkunde -0,27Nederlands -0,55Scheikunde -0,25Wiskunde A -0,25Wiskunde B -0,17

Gemiddeld over alle vakken -0,45

De cijfers voor havo:04 / 05 05 / 06 06 / 07 07 / 08 08 / 09 09 / 10

Aardrijkskunde  gemiddeld cijfer schoolexamen 6,4 6,3 6,3 6,3 6,3 6,3gemiddeld cijfer centraal examen 6,1 6,2 6,1 6,2 6 6             Biologie  gemiddeld cijfer schoolexamen 6,4 6,4 6,3 6,3 6,3 6,3gemiddeld cijfer centraal examen 6,3 6,3 6,3 6,4 6,4 6,5

Engels  gemiddeld cijfer schoolexamen 6,6 6,6 6,5 6,5 6,5 6,4gemiddeld cijfer centraal examen 6,2 6,2 6,3 6,5 6,2 6,1

Natuurkunde  gemiddeld cijfer schoolexamen 6,4 6,4 6,3 6,3 6,3 6,3gemiddeld cijfer centraal examen 6,3 6,5 6,3 6,4 6,4 6,2

Nederlands  gemiddeld cijfer schoolexamen 6,6 6,6 6,5 6,5 6,5 6,4gemiddeld cijfer centraal examen 6,1 6 6,2 6,1 6 6

Scheikunde  gemiddeld cijfer schoolexamen 6,3 6,3 6,3 6,3 6,2 6,2gemiddeld cijfer centraal examen 6,2 6,2 6,4 6,3 6,2 6,2

Wiskunde A  gemiddeld cijfer schoolexamen 6,3 6,3 6,3 6,3 6,2 6,2gemiddeld cijfer centraal examen 6,3 6,2 6,6 6,6 6,5 6,3

Wiskunde B  gemiddeld cijfer schoolexamen 6,3 6,3 6,2 6,3 6 6gemiddeld cijfer centraal examen 6,3 6,3 6,2 6,5 6,1 5,9

Verschil in resultaten tussen CE en SE havo

Schooljaar 04-05 t/m 09-10CE-SE

Aardrijkskunde -0,22Biologie 0,03Culturele en Kunstzinnige vorming -0,58Duits -0,48Economie -0,05Engels -0,27Filosofie -0,30Frans -0,33Geschiedenis -0,13Maatschappijleer -0,48Management & Organisatie -0,15Natuurkunde 0,02Nederlands -0,45Scheikunde -0,02Wiskunde A 0,15Wiskunde B 0,03

Gemiddeld verschil over alle vakken. -0,2